Implantaten Afdeling mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie
mca.nl
Inhoudsopgave
Wat is een implantaat?
3
Wanneer komt u in aanmerking voor implantaten?
4
Eén of twee behandelingen?
4
Boorsjabloon
5
De ingreep
5
Mogelijke bijwerkingen en complicaties
6
Implantaten en botopbouw bij verlies van één of meer voortanden
7
Wat mag u van het eindresultaat verwachten?
10
Nazorg en controle
11
Kosten
11
Algemene instructies en leefregels voor goed herstel
11
Uw vragen
13
Notities
14
Colofon Redactie:
afdeling mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie
afdeling communicatie
Vormgeving:
beeldgroep MCA
Oplage:
300 / 1e druk
Druk:
Ricoh
Artikelnummer:
156101 / 2013.02
Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van MCA van toepassing, zie www.mca.nl of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting. 2
In overleg met uw kaakchirurg krijgt u voor één of meer ontbrekende (voor)tanden en/ of kiezen implantaten (kunstwortels). Op een implantaat kan uw tandarts later een brug of kroon plaatsen. In deze folder vindt u uitleg over het plaatsen van implantaten in Medisch Centrum Alkmaar (MCA).
Wat is een implantaat? Een natuurlijke tand of kies bestaat uit twee delen: een kroon en een wortel. Een implantaat is een kunstwortel van metaal (titanium) in de vorm van een schroef (figuur 1). Deze kunstwortel wordt in het kaakbot geplaatst waar deze stevig in het bot vastgroeit. Het ingroeien van het implantaat in het kaakbot duurt - afhankelijk van de situatie - zo’n zes tot twaalf weken. Hierna kan
Figuur 1: Natuurlijke tand en een implantaat met een kroon
een kroon (figuur 2) of brug (figuur 3) op het implantaat bevestigd worden. Dit is definitief.
Figuur 2: Kroon op een implantaat
Figuur 3: Brug op twee implantaten 3
Implantaten
Wanneer komt u in aanmerking voor implantaten?
• Nicotine heeft een negatieve invloed op de gezondheid van de mond en de genezing van wonden. Roken is dan
In principe komt iedereen met een
ook een van de oorzaken waardoor het
volgroeide kaak - vanaf ongeveer achttien
plaatsen van implantaten kan mislukken.
jaar - in aanmerking voor implantaten.
Wij adviseren u daarom dringend om te
Maar er moet dan wel aan een aantal
stoppen met roken.
voorwaarden worden voldaan. • Er moet voldoende kaakbot aanwezig zijn waar implantaten in kunnen
Eén of twee behandelingen?
vastgroeien. Dit kan in de meeste gevallen worden beoordeeld met
Afhankelijk van de situatie is een één-fase-
röntgenfoto’s. Als de kaak te smal of te
of een twee-fasen-implantaat mogelijk.
laag is, is eerst een operatie nodig om
Een één-fase-implantaat is na de eerste
de kaak met bottransplantatie geschikt
behandeling zichtbaar in de mond.
te maken voor implantaten. Dit wordt
Een twee-fasen-implantaat ligt tijdelijk
pre-implantologie genoemd. Meer
onder het tandvlees. Bij een twee-fasen-
informatie vindt u in de brochure ‘Pre-
implantaat is een tweede behandeling
implantologie, botopbouw van de kaak
nodig waarbij het tandvlees nog een keer
vóór of tijdens implantatie’.
open wordt gemaakt. Een twee-fasen-
• Het tandvlees van uw eigen tanden en
implantaat kan nodig zijn als er tijdens
kiezen moet gezond zijn. Als dat niet
het plaatsen van het implantaat ook bot
zo is, moet het tandvlees eerst worden
moet worden aangebracht. Of als er een
behandeld door een mondhygiënist
grotere kans is op een infectie.
en eventueel een parodontoloog. De schadelijke bacteriën worden met een
Meer informatie vindt u ook in de brochure
kweek aangetoond en behandeld.
‘Pre-implantologie, botopbouw van de
• Een absolute voorwaarde voor een succesvolle behandeling met implantaten is een goede motivatie van de patiënt. Verder zijn goed onderhoud en goede mondhygiëne essentieel voor succes. 4
kaak vóór of tijdens implantatie’.
Boorsjabloon
gaatje steeds breder gemaakt. Als het groot genoeg is, wordt het implantaat
Het is belangrijk dat het implantaat
geplaatst. Het implantaat wordt met
op de juiste positie in de kaak komt te
een schroefje afgedekt. Dit schroefje
staan, zodat de toekomstige kroon op
steekt door het tandvlees heen en blijft
het implantaat de juiste vorm heeft.
ook na de behandeling zichtbaar. Krijgt
Dit geeft het mooiste resultaat. Deze
u een twee-fasen-implantaat? Dan
ideale positie van het implantaat kan
wordt het plaatsen van het implantaat
van tevoren worden vastgelegd met
gecombineerd met het aanbrengen
een boorsjabloon. Zo’n boorsjabloon
van (kunst)bot. Het implantaat blijft in
wordt gemaakt op gebitsmodellen, op
dit geval tijdelijk onder het tandvlees
basis van afdrukken van uw eigen gebit.
en is niet zichtbaar. Als laatste wordt het
Deze afdrukken worden soms door
tandvlees gehecht. De behandeling duurt
uw eigen tandarts of soms door onze
een half uur tot een uur. Na de ingreep
mondhygiënist gemaakt.
wordt een röntgenfoto gemaakt om na te gaan waar en hoe het implantaat precies in de kaak zit.
De ingreep Rustperiode en controle U wordt poliklinisch behandeld. U
Na het plaatsen van het implantaat volgt
neemt één uur voor de behandeling
een rustperiode. Voor de onderkaak zes
de antibiotica in die u voorgeschreven
weken, voor de bovenkaak twaalf weken.
krijgt. (In sommige gevallen start u één
In de tussentijd komt u voor controle bij
dag voor de behandeling met een
uw mondhygiënist of kaakchirurg.
antibioticakuur.) Na plaatselijke verdoving
Tijdens deze controle:
maakt de kaakchirurg een opening in het
• worden de implantaten gecontroleerd;
tandvlees. Zo nodig wordt een spitse kaak
• worden de hechtingen verwijderd;
vlakker gemaakt om het implantaat goed
• krijgt u poetsinstructie: voor goed
te kunnen plaatsen. De kaakchirurg boort
herstel en een gezonde mond is het
vervolgens een gaatje in de kaak op de
belangrijk dat u deze instructies goed
plaats waar het implantaat moet komen.
opvolgt.
Met steeds dikkere boortjes wordt het 5
Implantaten
Krijgt u een twee-fasen-implantaat?
slechte mondhygiëne verkleinen de
Bij een twee-fasen-implantaat volgt nog
kans op succes;
een tweede ingreep: het implantaat wordt
• bij het plaatsen van implantaten in
vrijgelegd. Dit gebeurt meestal na zo’n zes
de onderkaak een gevoelszenuw
maanden. Het bot rondom het implantaat
gekneusd raakt waardoor het gevoel
is dan goed aangegroeid. Uw kaakchirurg
in de lip verandert: de zenuw heeft
maakt het tandvlees onder plaatselijke
enige tijd, soms weken, nodig om te
verdoving open en plaatst afdekschroefjes
herstellen;
op de implantaten. Deze steken boven
• de wond gaat nabloeden: als het
het tandvlees uit en blijven zichtbaar in de
een echte bloeding is die niet vanzelf
mond. Na ongeveer twee weken kan uw
stopt, doe dan een opgevouwen
tandarts beginnen met het maken van een
verbandgaasje op de wond en bijt hier
kroon of brug.
een half uur op; • u meer dan 39 graden koorts krijgt (neem dan meteen contact op met uw
Mogelijke bijwerkingen en complicaties
kaakchirurg); • de wond steeds dikker wordt waardoor
Geen enkele ingreep, dus ook een
u niet meer goed kunt slikken (neem
behandeling met implantaten, is helemaal
dan meteen contact op met uw
zonder risico. De kans bestaat dat:
kaakchirurg).
• het operatiegebied dik en pijnlijk wordt: (soms met een bloeduitstorting):
Goede mondhygiëne is belangrijk voor
dit wordt na twee tot drie dagen vanzelf
het behoud van uw implantaten. Als
minder;
voedselresten of plak rond de implantaten
• er een infectie optreedt: om dit
niet worden weggehaald, ontstaat er
te voorkomen krijgt u antibiotica
tandvleesontsteking. De implantaten
voorgeschreven waar u vóór de
verliezen daardoor op den duur houvast.
behandeling mee start;
Ze gaan losstaan en kunnen pijn
• een implantaat niet goed vastgroeit of na verloop van tijd loskomt (dit gebeurt gelukkig bijna nooit): roken en een 6
Zo houdt u de implantaten goed schoon
veroorzaken.
Implantaten en botopbouw bij verlies van één of meer voortanden In het algemeen geldt dat voldoende kaakbot een belangrijke voorwaarde is voor stevig houvast van een implantaat. Voldoende kaakbot betekent ook dat het Figuur 4
tandvlees de juiste vorm heeft. Dit geldt in het bijzonder voor implantaten voor één of meer voortanden. Bij onvoldoende
Volg daarom de onderstaande
kaakbot bestaat de kans dat de kroon te
poetsinstructies goed op:
lang is en/of het implantaat na verloop
• maak de implantaten schoon met
van tijd zichtbaar wordt. Beide doen
een zachte tandenborstel, ragers, een
afbreuk aan het cosmetisch eindresultaat.
brugnaald en/of superflosdraad; • poets tweemaal per dag het deel van
Hoe ontstaat een tekort aan kaakbot?
het implantaat dat boven het tandvlees
Een tekort aan kaakbot kan ontstaan door:
uitsteekt;
• een ongeval waarbij behalve één of
• besteed extra aandacht aan de overgang van het implantaat naar het tandvlees; • spoel na het poetsen gedurende een week met een mondspoelmiddel,
meer voortanden ook kaakbot verloren gaat (figuur 5); • ontstekingen aan de wortelpunt; • het weghalen van een ontstoken wortelpunt (door een kaakchirurg).
bijvoorbeeld Chloorhexidine 0,2% of 0,12%: dit is goed voor gezond tandvlees.
Figuur 5: na verwijdering van twee voortanden 7
Implantaten
1 Implantaat in combinatie met aanbrengen van bot Als het implantaat net niet helemaal in het kaakbot geplaatst kan worden, kan de kaak worden opgevuld. Het implantaat moet dan wel al stabiel in de kaak staan. Het opvullen van de kaak en het plaatsen van het implantaat gebeurt in één behandeling. Het voordeel is dat er Figuur 6: uitneembare tijdelijke voorziening
daardoor minder operaties nodig zijn. De ingreep: plaatsen implantaat en
Plaatselijke botopbouw van de kaak
aanbrengen van bot
(ter hoogte van de voortanden)
U wordt poliklinisch behandeld. U neemt
Een tekort aan kaakbot kan op twee
een dag van tevoren de antibiotica in
manieren worden behandeld:
die u voorgeschreven krijgt. Tegelijk
1 het aanbrengen van bot in combinatie
met het plaatsen van het implantaat
met het plaatsen van een implantaat; 2 plaatselijke botopbouw met bot uit
(zoals in het eerste deel van de folder beschreven) wordt de kaak opgevuld met
de kaakhoek (het plaatsen van het
deels eigen bot en kunstbot. Hiervoor
implantaat gebeurt later).
wordt schraapsel van eigen bot gebruikt dat afkomstig is uit de omgeving of uit
Behalve aan voldoende kaakbot, wordt
de onderkaak in het gebied achter de
voor een mooi eindresultaat ook veel
laatste kies. Dit schraapsel wordt op
aandacht besteed aan voldoende
het onbedekte deel van het implantaat
tandvlees rondom het implantaat en de
aangebracht, met daaroverheen meestal
toekomstige kroon. Soms wordt hiervoor
een laagje kunstbot (figuur 7).
een stukje tandvlees van het verhemelte verwijderd en direct verplaatst naar het
Dit laagje kunstbot is belangrijk om
gebied rond het implantaat.
het verdwijnen van het eigen bot te verminderen. Om ingroei van tandvlees te voorkomen, wordt een membraan over
8
het kunstbot aangebracht. Als laatste wordt het tandvlees gehecht. Deze hechtingen worden later verwijderd. De kaakchirurg plaatst een vervanging voor de tand(en) (figuur 8). Dit kan een tijdelijke uitneembare of een tijdelijke vaste vervanging zijn. In totaal duurt de behandeling ongeveer een uur. Het vervolg: plaatsen afdekschroef
Figuur 7: implantaten en botschraapsel
Als het bot en implantaat na zes maanden goed zijn ingegroeid - dit wordt met een röntgenfoto gecontroleerd - wordt het tandvlees nog een keer opengemaakt. Het implantaat wordt vrijgelegd. Op het implantaat wordt een afdekschroef geplaatst (figuur 9). Deze is in de mond te zien. De tijdelijke uitneembare voorziening wordt aangepast en kunt u weer dragen. Kort hierna kan uw tandarts een kroon of brug maken en plaatsen.
Figuur 8: Uitneembare tijdelijke voorziening
2 Botopbouw met bot vanuit de kaakhoek Als botopbouw tijdens het plaatsen van een implantaat niet mogelijk is, wordt dit tijdens een aparte behandeling gedaan. Het implantaat wordt dan later geplaatst. De ingreep U wordt poliklinisch behandeld. U neemt één dag van tevoren de antibiotica in die u
Figuur 9: Afdekschroeven na vrijleggen 9
Implantaten
voorgeschreven krijgt. U wordt plaatselijk
Mogelijke bijwerkingen en complicaties
verdoofd. Met een kleine operatie in de
De kans is niet groot, maar het kan zijn dat:
mond wordt met een boor een stukje bot
• er een infectie optreedt: om dit te
uit de onderkaak (naast de verstandskies)
voorkomen, start u een dag voor de
gehaald. Soms wordt alleen botschraapsel
behandeling met een antibioticakuur;
weggenomen. Deze wond wordt meteen
• het operatiegebied dik wordt; dit wordt
gehecht met oplosbare hechtingen. Het stukje bot wordt op het deel van de
na twee tot drie dagen vanzelf minder; • er een (heftige) bloeduitstorting
kaak geplaatst waar het implantaat in de
optreedt: dit is niet ernstig en wordt na
toekomst moet komen. Het wordt vastgezet
twee tot drie dagen minder;
met een schroefje en afgedekt met kunstbot
• een doof gevoel in een stukje wang
en een membraan. Het tandvlees wordt
optreedt: dit gaat meestal vanzelf weer
vervolgens gehecht. Deze hechtingen
over.
worden later verwijderd. De kaakchirurg of tandarts plaatst een vervanging voor de
Lees ook de algemene instructies en
tand. Dit kan een tijdelijke uitneembare
leefregels voor goed herstel achterin deze
of tijdelijke vaste vervanging zijn. In totaal
brochure.
duurt de behandeling ongeveer een uur. Het komt niet vaak voor, maar het kan zijn
Wat mag u van het eindresultaat
dat algehele verdoving (narcose) nodig
verwachten?
is. Uw kaakchirurg bespreekt dit dan van tevoren met u.
Houdt u er rekening mee dat een implantaat met een kroon niet altijd
Het vervolg
helemaal te vergelijken is met uw
Als de wond goed en vlot geneest, kan uw
natuurlijke tanden en kiezen, hoezeer
kaakchirurg na zes maanden implantaten
we ook ons best doen. Dat komt vooral
plaatsen. Vooraf wordt een röntgenfoto
omdat het niet altijd te voorspellen is
gemaakt om na te gaan of het bot goed is
hoe het tandvlees rond het implantaat
aangegroeid. Het schroefje waarmee het
eruitziet.
stukje bot is vastgezet, wordt tijdens deze operatie verwijderd. 10
Nazorg en controle
Wat kunt u doen tegen zwelling? De wond in uw mond kan dik worden
De implantaten worden regelmatig
en pijn doen en uw wang kan dik
door uw tandarts gecontroleerd. U krijgt
worden. Houd daarom bij thuiskomst
bovendien na één, drie en vijf jaar een
het eerste half uur enkele blokjes ijs in
oproep voor controle bij uw kaakchirurg.
een plastic zakje in een washandje tegen de buitenkant van uw wang of lip. De zwelling gaat na twee tot drie dagen
Kosten
vanzelf over.
Afhankelijk van uw aanvullende
Wat kunt u doen tegen pijn?
tandheelkundige verzekering, krijgt u
U krijgt een recept mee voor de pijnstillers
de kosten voor één of meer implantaten
paracetamol/codeïne, ibuprofen of
gedeeltelijk vergoed. Uw kaakchirurg zet
naproxen. Het is voor goed herstel en
de behandelkosten vooraf voor u op een
genezing belangrijk dat u de pijnstillers
rij, inclusief de kosten voor een kroon of
volgens voorschrift gebruikt.
brug. Antibioticakuur Algemene instructies en leefregels voor
Het kan zijn dat u een recept meekrijgt
goed herstel
voor antibiotica. Het is belangrijk dat u de kuur afmaakt, ook als u geen klachten
Bijwerkingen
heeft.
De bijwerkingen van de behandelingen zijn meestal niet ernstig en gaan na
Complicaties: bij welke klachten
een paar dagen tot maximaal een week
waarschuwt u het ziekenhuis?
vanzelf over. Denkt u aan een beetje
Neem contact op met uw kaakchirurg als:
bloedverlies, blauwe plekken op de huid
• een echte bloeding niet vanzelf stopt
en u kunt uw mond wat minder ver open
(probeer de bloeding eerst zelf te
doen.
stoppen door een opgevouwen verbandgaasje op de wond te doen waar u een half uur op bijt);
11
Implantaten
• u meer dan 39 graden koorts krijgt; • de wond steeds dikker wordt waardoor
Samenvatting van de gang van zaken
u niet meer goed kunt slikken; • u uw mond na twee tot drie dagen niet verder dan een centimeter kunt
1 Afspraak met uw kaakchirurg:
opendoen (beperkte mondopening);
bespreking van mogelijkheden en
• het afdekschroefje losraakt: om te voorkomen dat het tandvlees over het
behandelplan;
• documentatie met kleurenfoto’s
• u krijgt een overzicht van de
• u krijgt recepten mee voor
implantaat groeit, is het belangrijk dat het schroefje zo snel mogelijk herplaatst
• onderzoek, röntgenfoto’s en
(bij vervanging van voortanden);
wordt.
behandelkosten; pijnstilling, mondspoeling en antibiotica. 2 Zo nodig parodontale kweek en maken van gebitsafdrukken door mondhygiënist. 3 Plaatsen van één of meer implantaten. 4 Na twee weken controle bij uw kaakchirurg of mondhygiënist. 5 Na twee tot vier maanden controle op ingroei van het implantaat. 6 Als een implantaat als twee-fasen is geplaatst: vrijleggen na zes maanden. 7 Kort daarna kan uw tandarts een brug of kroon maken en plaatsen.
12
Leefregels
Uw vragen
• U mag op de dag van de behandeling alleen zacht voedsel gebruiken. • Poets het wondgebied en eventuele
Heeft u nog vragen, maakt u zich zorgen of ontstaan er problemen?
afdekschroefjes pas vijf dagen na de
Neem dan gerust contact op met
behandeling voorzichtig mee. De rest
de afdeling mondziekten, kaak- en
van uw gebit mag u vanaf de eerste
aangezichtschirurgie (huisnummer 022).
dag na de behandeling wel gewoon
Dat kan op werkdagen van 8.00 tot 16.30
poetsen.
uur via telefoonnummer (072) 548 31 60.
• Voor goede genezing van de wond
Buiten kantooruren en bij spoed kunt u
is het belangrijk dat u uw mond en
contact opnemen met de dienstdoende
de wond goed schoonhoudt. U start
kaakchirurg via het algemene nummer
daarom op de dag vóór de behandeling
van MCA (072) 548 44 44.
met het spoelmiddel waarvoor u een recept heeft meegekregen. Op de dag
Meer informatie vindt u ook op
van de ingreep hoeft u niet te spoelen:
www.mca.nl/kaakchirurgie.
u slaat dus één dag over. • Het is voor goede genezing van het tandvlees en de implantaten belangrijk dat er geen druk op komt. U mag daarom een uitneembare tijdelijke vervanging ‘s nachts niet dragen.
13
Implantaten
Notities ..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
14
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
15
Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar T (072) 548 44 44 mca.nl/kaakchirurgie
mca.nl
