“ILLUSTRATOREN OP POOTJES” BEGELEIDERSMAP Rasa maakt tentoonstellingen met hedendaagse beeldende kunst. Kunst gemaakt door mensen van nu, voor kinderen van nu. Rasa reist naar musea, cultuurcentra en bibliotheken. Rasa nodigt kinderen uit. Kinderen verstaan de kunst om kunst te verstaan. Rasa nodigde 13 vooraanstaande kinderillustratoren uit om hun werk te tonen in deze reizende tentoonstelling. Tom Schamp - Carll Cneut - Sabien Clement - Thé Tjong-Khing - Pieter Gaudesaboos - Gerda Dendooven - Ingrid Godon - Rob Ryan - Kaatje Vermeire - Ephameron - Mattias De LeeuwAstrid Yskout - Beatrice Alemagna.
Verschillende werken zijn nieuwe creaties, ruimtelijke illustraties opgebouwd met een bijzondere techniek. Van papierknipsel naar pentekening, grafiek, collage tot driedimensionale assemblage.
De illustratoren die we selecteerden werken voornamelijk voor kinderboeken. De meeste onder hen zijn veelvuldig bekroond. Rasa keek naar hun werk met kunstogen en koos hen omwille van de zeggingskracht en plastische kwaliteit van hun oeuvre. Door hun werk samen te brengen ontstaat een interessante confrontatie die het bekijken waard is.
Deze tentoonstelling bestaat uit :
KIJKKABINET: bewoond door werk van 13 illustratoren uit binnen- en buitenland. KIJKKAARTEN: met speelse vragen die ouders en leerkrachten stimuleren om met de kinderen goed te kijken naar de details van elke illustratie.
POST VOOR DE ILLUSTRATOR: een unieke gelegenheid om je eigen verhaal bij een illustratie te posten aan de illustrator.
ATELIER: hier gaan de kinderen met een begeleider zelf aan de slag om hun eigen kleine boekje te maken.
GROEIKAMER: waarin je je mooiste zelfgemaakte boekje kan presenteren.
1
EDUCATIE BIJ DE TENTOONSTELLING DUUR VAN DE RONDLEIDING De tijd die je nodig hebt voor de rondleiding met atelier wordt voorzien op 1 uur 30 minuten. Ook voor ouders met kinderen, of groepen met eigen begeleiding hebben we enkele korte opdrachten die naar keuze kunnen ingezet worden. Ook al heb je maar 15 minuten, zo kan je met hen toch even genieten van het project.
DOELGROEP Kinderen uit het basisonderwijs van 6 tot 12 jaar. Ouders en grootouders met kinderen. Studenten illustratie en vormgeving Groepen kinderen in vrije tijd en/of kinderen in het deeltijds kunstonderwijs, bijzonder onderwijs e.a
METHODE Rasa hecht veel waarde aan de eigen inbreng van de kinderen en het gesprek dat hieruit ontstaat. Laat je leiden door wat de kinderen naar voor brengen en speel hierop in. We vinden het belangrijk dat je je de rondleiding eigen maakt en er een persoonlijke toets aan geeft.
INTRODUCTIE 2
INTRODUCTIE Stel jezelf en Rasa voor. Verzamel de groep in de buurt van het Kijkkabinet. Als het goed is heeft één van de bibliotheekmedewerkers een tafeltje met een aantal prentenboeken klaargezet. Indien dit zo is, laat de kinderen een boek uitkiezen en dit langzaam waarnemen. Stel een aantal vragen om het boek zintuigelijk te ontdekken met ogen, neus en handen.
Hoe voelt het boek aan? Is het zacht, hard, ruw, glad,…? Welke vorm heeft het boek? Rechthoekig, vierkant, dik, dun,…? Hoe ruikt het boek? Heb je zin om het open te slaan? Welke kleur heeft de kaft? Wat staat er op de kaft van het boek? Wie heeft het boek geschreven? Wie maakte de prenten? Sla het boek open. Wat valt je op? illustraties, foto’s, tekst,…?
Illustratoren maken prenten bij een verhaal. Illustraties vertellen met kleur en vorm over grappige, vreemde of mooie werelden. De illustraties in dit Kijkkabinet werden voor deze tentoonstelling gemaakt en samengebracht. Je vertelt dat deze tentoonstelling speciaal voor kinderen gemaakt werd en dat de illustratoren het nu eenmaal fijn vinden dat kinderen naar hun prenten kijken.
We zoeken samen naar welke verhalen er verteld worden. We bekijken de verschillende technieken die de illustratoren gebruiken. We ontdekken wat handen allemaal kunnen maken met materialen.
PRAKTISCH Het Kijkkabinet is niet zo heel groot en sommige werkjes zijn echt wel klein. Als je er met een groep gaat voor staan, hou je best een beetje afstand en laat je af en toe een kind naar voor komen om van dichtbij te kijken. Er is ook een trapje voor de allerkleinsten. Vertel de kinderen wel dat de illustraties niet aangeraakt mogen worden. Een aantal werkjes dienen met de hand in gang gezet te worden. Gelieve dit als gids zelf te doen.
3
KIJKKAARTEN In het Kijkkabinet vind je onderaan aan de linkerzijde een schuifje waarin je kijkkaarten kan vinden. Er zijn 13 kijkkaarten in totaal, voor elke illustrator één. De kijkkaarten geven je informatie over titel, techniek en stijl van de illustrator. Nadien krijg je een aantal vragen die je rechtstreeks aan de kinderen kan stellen. Sommige vragen zijn filosofisch en openen een breed gesprek. Andere zijn beeldend en stimuleren het aandachtig kijken.
POST VOOR DE ILLUSTRATOR In het Kijkkabinet vind je onderaan aan de rechterzijde een schuifje met een postgleuf. Hierin kunnen kinderen hun verhaaltje voor de illustrator posten. Illustratoren werken vaak samen met schrijvers bij het maken van een boek. Zo kan het zijn dat een schrijver op zoek gaat naar een illustrator om beelden bij zijn tekst te maken. Het kan ook zijn dat een illustrator een schrijver zoekt om een verhaal bij zijn illustraties te schrijven. En in sommige gevallen zal een illustrator volledig op eigen houtje een boek maken. In deze opdracht vragen we de kinderen welke illustratie hen het meest aanspreekt. Bij deze illustratie verzinnen ze dan hun eigen verhaal. Wat zullen de illustratoren blij zijn wanneer ze dit verhaal ontvangen! Hiervoor zijn lege postkaarten en schrijfmateriaal voorzien. Laat de kinderen hun verhaaltje schrijven in aanwezigheid van het gekozen werk. De kaarten mogen gepost worden in het gleufje. Natuurlijk krijgen de illustratoren deze post!
4
ATELIER In het atelier van ‘Illustratoren op pootjes’ maken de kinderen zelf een boekje. De werkjes kunnen nadien in de groeikamer gezet worden. We vinden het ook fijn wanneer het boekje na het atelier met de kinderen mee op stap gaat. Gaandeweg vult het zich verder met verhalen.
VANAF 9 JAAR Bij het maken van een boek wordt er samengewerkt tussen verschillende mensen. Kinderen ontdekken dit door de rol van vormgever, schrijver en illustrator op zich te nemen.
INLEIDING Laat de kinderen een werk kiezen uit het Kijkkabinet dat hen aanspreekt.
VORMGEVER De vormgever denkt na over de vorm van het boekje en hoe dit er uit gaat zien (rechthoekig, rond, langwerpig, …). Hij of zij kiest de papiersoort voor het kaft en de binnenzijden. Er zijn wel duizenden lettertypes, ook daaruit maakt hij zijn keuze. De vormgever bepaalt ook hoe de tekst en het beeld of de illustratie op de pagina komt. Boekje: Hoe het boekje eruit ziet, kan geïnspireerd worden op wat erin verteld wordt. Is het een spannend, grappig, romantisch, … verhaal? De kinderen vertalen dit in een passende vormgeving van het kaft.
Kaft: Voor het kaft gebruik je stevig en gekleurd papier dat je in twee plooit. De vorm van het kaft snip of snij je naar keuze verder uit.
Binnenpagina’s: Maak de blanco pagina’s door meerdere witte papieren te plooien en in het kaft te plaatsen. Nadien worden deze binnenpagina’s op het gewenste formaat bij gesneden of geknipt. Het is mooi wanneer het kaft iets groter is dan de binnenpagina’s.
5
Hechting: Hecht kaft en binnenpagina’s aan elkaar. Hiervoor kunnen meerdere technieken gebruikt worden. - Niet iet binnenpagina’s en kaft aan elkaar - Naai aai met gekleurde draad en een naald met scherpe punt - Bind ind een touwtje rondom het geheel en knoop vast Tip: Het touwtje kan je lang laten. laten Zo kan je dit gebruiken om het boekje dicht te binden.
SCHRIJVER De schrijver schrijft zijn jn gedachten neer in een tekst. Voor hun boekje bedenken de kinderen een sprankelende titel.
Titel: Op het kaft staat de titel van het boek. Een titel vertelt vaak ook iets over over de sfeer van het boek. De kinderen verzinnen de titel van hun boekje. Dit kan een zin of krachtig woord zijn. De titel kan gestempeld of geschreven worden met tekenmateriaal naar keuze.
ILLUSTRATOR De illustrator maakt beelden bij de tekst maar ook bij het kaft van het boek. Het kaft is sprekend en heeft een duidelijk beeld.. Het geeft je zin om het boek te openen.
Kaft: Voor het kaft kan er met verschillende verschillend technieken gewerkt worden. - Papierknipkunst - Gebruik van letters kleuren op zwart papier - Tekenen met lichte potloodkleuren - Collage met verschillende gekleurde papiertjes - Lijntekeningen, …
6
Binnenpagina’s: Laat de kinderen hiervoor zoveel mogelijk plaatsnemen bij het Kijkkabinet. Kinderen vertrekken vanuit hun titel en illustreren deze met prenten waarvoor ze inspiratie vinden in de tentoonstelling. Gaandeweg ontstaat er een verhaal door de tekeningen die bij elkaar geplaatst worden. Je kan de kinderen op weg helpen door een aantal vragen: waar speelt jouw verhaal zich af,wie is je personage, waar woont je personage, wat maakt je personage mee,…?
VANAF 6 JAAR Voor deze leeftijdsgroep stellen we voor een kort verhaal te maken opgebouwd uit prenten.
Kaft en binnenpagina’s: Plooi een A4 blanco papier in vier en snij de vouwen bovenaan open. Nadien kan je deze pagina’s hechten door middel van nietjes of touwtje en verstevigen met een dikker gekleurd papier. Het is makkelijk om te werken met twee A5 papiertjes. Deze hoef je enkel maar toe te vouwen. De kinderen tekenen met een zelfgekozen materiaal een verhaal in 3 of 4 beelden. Tekening 1: Kies een personage (mens, dier, voorwerp) uit het Kijkkabinet. Tekening 2: Waar woont dit personage? Wat doet het personage? Heeft hij of zij vriendjes? Tekening 3: Wie of wat komt je personage tegen? Wat gebeurt er? Verzin een titel en schrijf deze op het kaft.
BENODIGDHEDEN:
•
Materiaal boekjes: wit A4 en A5 papier, gekleurd dikker papier, zwart dik papier, fantasiepapier, behangpapier, vilt …
•
Hechtingsmateriaal: nietjesmachine, naald met scherpe punt, gekleurde draden, perforator, snijplankje, elastiekjes …
•
Tekenmateriaal: scharen, cutter mes, gekleurde + witte potloden, stiften, pennen, tape, papier tape, lijmstift, (letter)stempeltjes …
7
8
9
ILLUSTRATOREN IN DE TENTOONSTELLING Hier vind je:
•
Informatie over de illustratoren en hun werk in de Kijkkast.
•
Een beschrijving van de materialen waaruit het werk gemaakt is.
•
Bij elke illustratie zijn er een aantal kijkvragen die je ook op de kijkkaarten terugvindt.
•
Opdracht die je kan uitvoeren bij de illustratie.
•
Een selectie van boeken gemaakt door Stichting Lezen en gekozen voor de meest recente en meest opmerkelijke of kenmerkende titels
•
Tot slot de website van de illustrator.
10
Thé Tjong-Khing, NL Medea en de draak. Techniek: gemengd Oost-Indische inkt, pen, penseel, waterverf en acryl.
Thé Tjong-Khing is één van de beste realistische Nederlandse illustratoren. De manier waarop hij zijn figuren expressie weet te geven is ongeëvenaard. Op deze illustratie is een deel van de Griekse mythe van “Jason en de Argonauten” afgebeeld. De koude blauwen geven goed de verschrikking weer van het monsterlijke vuurspuwende reptiel dat diep in het bos het Gulden Vlies bewaakt. We zien hoe tovenares Medea de rechtmatige koning Jason helpt om dit Gulden Vlies te stelen. Enkel door het Gulden Vlies te bemachtigen, krijgt Jason zijn troon terug.
•
Waar begint de draak?
•
Wat zou de tovenares in haar handen houden?
•
Hoe zouden Medea en Jason in het bos terecht gekomen zijn?
•
Waarom trekt de draak zo onze aandacht?
MEER OVER DE ILLUSTRATOR Khing is in 1933 geboren in Purworedjo (Indonesië). Na het lyceum en drie jaar aan de Seni Rupakunstacademie in Bandung kwam hij in 1956 naar Nederland om verder te studeren. Al snel kwam hij bij Toonder Studios terecht waar hij strips tekende. Sinds ca. 1971 werkt Khing full time als freelance illustrator, meestal van kinderboeken. www.thetjongkhing.nl
Khing's naam bestaat uit drie delen: zijn achternaam (Thé), zijn generatienaam (Tjong) en zijn voornaam (Khing). De generatienaam is een gemeenschappelijke naam die alle zoons van dezelfde generatie delen. Het was de Chinese gewoonte om namen ook in die volgorde te gebruiken.
11
OPDRACHT Expressie opdracht rond het drakenhoofd en de vlam die meteen in het oog springen. Gebruik hiervan de kracht in een expressie-cirkelopdracht waarbij de vlam wordt doorgegeven. Maak een vuurspuwende beweging en geluid en geef deze door aan je buurman/vrouw.
WIST JE DAT Dit verhaal komt oorspronkelijk uit de mythe ‘ Argonauten’. Els van Pelgrom maakte hier een hedendaagse versie van in haar boek ‘Helden’ geïllustreerd door Thé Tjong-Khing. ……‘Het waren de ogen van de draak die het Gulden Vlies moesten bewaken. In doodsangst maakten alle mannen rechtsomkeer. Maar Medea, de tovenares, begon een slaaplied te zingen waar geen draak ter wereld tegen bestand was.’ Op deze illustratie bezweert Medea de draak op een andere manier. Kan jij samen met de kinderen raden hoe?
BOEKENLIJST •
De boeken over Vos en Haas / Sylvia Vanden Heede (Lannoo)
•
Held op sokken / Bette Westera (Gottmer)
•
Waar is de taart / Thé Tjong Khing (Lannoo)
•
Picknick met taart / Thé Tjong Khing (Lannoo)
•
Verhalen voor de vossenbroertjes / Lida Dijkstra (Pimento)
•
De mooiste verhalen van de sprookjesverteller / Thé Tjong Khing (Gottmer)
•
Thé Tjong-Khing: van strip tot sprookje / Joukje Akveld (Gottmer
12
Carll Cneut, B De Blauwe vogel Techniek: acryl op karton
Carll Cneut toverde de coverillustratie van het boek ‘De Blauwe Vogel’ gel’ om in een 3D-installatie 3D voor “illustratoren op pootjes”. De fijne schildering, het subtiele penseelwerk en de diepe kleuren van de personages maken dat de dreiging van de donkere donke nacht sterk tot uiting komt. Op deze prent zie je een scène vol actie. Een jongen en een meisje worden meegevoerd door een bonbonmannetje, een gouden mol en een vlammetje, vergezeld van een stel theekopjes en een spookje of twee. Zijn werken stimuleren de verbeelding van de lezer om op zoek te gaan naar de wereld die zich buiten zijn illustraties bevindt.
•
Wat kan een kopje nog meer zijn dan alleen een voorwerp om uit te drinken?
•
Waarom sluipen deze figuurtjes?
•
Is getekend snoep ook lekker?
•
Hoeveel figuurtjes zijn er te zien? zi
MEER OVER DE ILLUSTRATOR De illustraties van Carll rll Cneut schilderen een wereld waarin surreële en waarheidsgetrouwe elementen samenkomen. Zijn figuren figu zijn karikaturaal en worden vaak buiten proportie voorgesteld met grote lijven en piepkleine oogjes, maar ze blijven een ernst behouden. beh Misschien omdat de emoties oties van zijn personages nooit letterlijk van hun gezicht icht te lezen vallen. Vooral de compositie van zijn tekeningen tekeningen is zijn grote sterkte, waardoor hij een wereld suggereert die veel groter is dan de grenzen van het blad. blad www.carlkneut.be
BOEKENLIJST •
De blauwe vogel / Do van Ranst (De Eenhoorn)
•
Tien bolle biggetjes keken naar de maan / Lindsay Lee Johnson (De Eenhoorn)
•
Nachten vol angstaanjagende schoonheid / Ed Franck (Davidsfonds)
•
Verboden liefdes: verhalen uit Boccaccio’s Decamerone / Ed Franck (Davidsfonds/Infodok)
•
Het geheim van de keel van de nachtegaal / Peter Verhelst (De Eenhoorn)
13
Sabien Clement, B
- Les Délices du palais
Techniek: mixed media (hout, karton,…) karton, De tekeningen van Sabien Clement variëren van kleine, vrijstaande illustraties die samen een beeldverhaal vormen tot robuuste, full page beelden met grote kleurvlakken. Een gevoel van lichtheid en groot tekenplezier komt ons tegemoet tegem uit haar vrolijke lijn- en kleurenspel. Kinderen weten haar humor te appreciëren en volwassen laten zich op hun beurt graag bekoren door de poëtische kracht en de dubbele betekenis: “palais” betekent immers zowel paleis als gehemelte.
•
Denk je anders wanneer neer je staat, ligt, loopt, …?
•
Waar ben je wanneer je aan het denken denk bent?
•
Kan je spelen met lijnen?
MEER OVER DE ILLUSTRATOR Sabien Clement studeerde 4 jaar Illustratie en Grafisch ontwerp aan het Sint-Lu Sint Lucas-instituut te Antwerpen. Toen ze in 2000 afstudeerde als Meester in de Beeldende Kunsten, kreeg ze de kans een voortgezette opleiding te volgen en verder te studeren in Polen. Daar kon ze haar eigen stijl verder ontwikkelen, ikkelen, los van opgelegde opdrachten. Ze spitste zich vooral toe op vrij v werk en model- tekenen op groot formaat. In 2001 kreeg ze haar eerste illustratieopdracht: “Jij Lievert”. Dit gedichtenboek, geschreven door Geert De Kockere en uitgegeven bij De Eenhoorn, werd onmiddellijk iddellijk bekroond met een boekenpluim (2003). Het boek werd vertaald in het Frans en Italiaans. Sindsdien illustreert ze voor verschillende uitgeverijen, in zowel binnenbinnen als buitenland. www.sabienclement.be
14
OPDRACHT Op de houten blokjes staan beweeglijke figuren afgebeeld. Laat de kinderen deze houdingen aannemen. Je zal merken dat de houding hetzelfde blijft maar de blokjes gedraaid werden. Kan je deze houding ook uitvoeren wanneer je op je handen staat?
BOEKENLIJST •
Brave kinders / Mieke Dobbels en Vicky Lommatzsch (Lannoo)
•
Je ruist in mij / Dirk Terryn (samensteller) (De Eenhoorn)
•
Mijn oma is van peperkoek / Evelien De Vlieger (Lannoo)
•
Eksternacht / Mieke Versyp, Pieter Gaudesaboos (ill.) (Lannoo)
•
Aaron Holsters: restauratie van een droom / Stijn Vranken (De Eenhoorn)
•
En iedereen ging op zijn mieren zitten / Paul De Moor (Lannoo)
15
Pieter Gaudesaboos, B
Modemaker 1.0
Techniek: print op canvas = filmrol + print op hout
Het werk van Pieter Gaudesaboos is gedurfd, prikkelend, avontuurlijk en schitterend vormgegeven. Hij werkt vaak met collages en gemengde technieken en doet de vormgeving van zijn boeken zelf. Met heel veel creativiteit en op een heel eenvoudige manier weet Gaudesaboos verwondering op te wekken met zijn tekeningen. Met ‘De modemaker 1.0’ creëerde Gaudesaboos een eenvoudige doe-het-zelf kit voor de kleine modefanaat. Als je aan het hendeltje draait, schuiven langzaam de patronen voorbij de twee silhouetten, een jurk voor de meisjes en een salopette voor de jongens. De patronen zijn heerlijk druk en zitten vol wereld van vandaag: verkeerstekens, gitaren, elektronische circuits, maar ook konijntjes, huizen en een xylofoon. Wat past bij wie? De toeschouwer kan dit zelf uitproberen.
•
Wordt iets mooier wanneer het herhaald wordt?
•
Waarom verandert mode zo vaak?
•
Worden kledingstukken stoerder of speelser naargelang het patroon?
MEER OVER DE ILLUSTRATOR Auteur, illustrator en vormgever Pieter Gaudesaboos spreekt met zijn fantasie en humor alle leeftijden aan. Ieder prentenboek is weer heel anders, toch pik je een 'Gaudesaboos' er zo uit. Zijn boeken werden meermaals bekroond met o.a. een boekenwelp en nominatie voor de CultuurPrijzen Vlaanderen 2007 voor 'hoe oma plots verdween', een boekenpluim voor 'roodlapje', 'STAD', 'Pistache' en 'Linus', en de Gouden Uil Jeugdliteratuur 2008 voor 'Linus'. Pieter werkte als vormgever bij het Gentse theaterhuis Kopergietery en hij was art director van het cross-mediaal cultuurproject W@=D@. Pieter is ook mede-oprichter vzw tapis plein, projecthuis voor actueel en alledaags erfgoed. www.gaudesaboos.be
16
OPDRACHT Maak een beeldzoeker in papier met een uitgesneden kleedje of broekpak. Hiermee kunnen de kinderen opzoek gaan naar interessante patronen in de ruimte.
BOEKENLIJST •
Mijn allermooiste speelgoedwoordenboek / Pieter Gaudesaboos (Lannoo)
•
De kauwgomballenbel / Lorraine Francis (Lannoo)
•
Tommie en de torenhoge boterham / Lorraine Francis (Lannoo)
•
Briek / Annick Lesage (Lannoo)
•
Eksternacht / Mieke Versyp, Sabien Clement (ill.) (Lannoo)
•
Roodlapje / Pieter Gaudesaboos (Lannoo)
17
Rob Ryan, GB But I made it… Techniek: paper cutting op schuimkarton
Vertaling: “Ik heb er over gedacht in mijn hoofd en ik voelde het in mijn hart en ik verlangde dat het zou gebeuren met heel mijn lijf en ziel maar ik heb het met mijn handen gemaakt.” Rob Ryan’s werk getuigt van finesse. Zijn werken zijn vaak kwetsbaar. Waar woorden en beelden elkaar ontmoeten ontstaat er een evenwicht tussen lichte en donkere vlakken. Rob gebruikt vaak patronen, silhouetten en symmetrie waarvoor hij zijn inspiratie in natuurlijke vormen vindt.
•
Waar start een idee: in je hoofd of in je hart?
•
Hoeveel vellen papier heb je nodig om deze ene illustratie te maken?
•
Wat is het verschil tussen de witte en de zwarte letters?
MEER OVER DE ILLUSTRATOR De papierknipkunst is een herkenbare stijl uit de volkskunst. Maar ook grote kunstenaars als Matisse hebben er zich mee bezig gehouden. Rob Ryan is een belangrijke hedendaagse virtuoos van de papierknipkunst. Hij werkt vanuit Londen voor verschillende tijdschriften en boeken. Je komt zijn werk de laatste tijd overal tegen in de pers: Vogue, Elle en Flow Magazine. Maar weinigen onder ons weten dat hij ook illustrator van kinderboeken is. www.misterrob.co.uk
OPDRACHT Zoek de punten waar de papiertjes heel erg fijn aan elkaar vasthangen. Extra vraagje: Maak jij soms iets met je eigen handen?
18
Mattias de Leeuw, Leeuw B Woud Techniek: beschilderd eschilderd karton in 3D-assemblage
Met zijn gedurfde en gelaagde tekenstijl, tegelijk ruw en fragiel, krachtig krachtig en toch gevoelig, schept Mattias een fantasievol tasievol verhaal zonder woorden. woorden Wie wie betoverd heeft in het ‘Woud’ is niet helemaal duidelijk. Al betovert Mattias ons wel met de kracht van zijn werk waarin de schriftuur van de hand en de spontane beweging meteen opvallen. Door met weinig en nogal droge verf te werken, ontstaat er een penseeltekening met lijnen en lijntjes die wegschieten in verschillende richtingen en zo de vormen laten verschijnen. verschijn Door smalle strookjes karton vooraan weg te snijden, creëert hij een omtrek die de vorm van de bomen versterkt en meteen ook meer diepte suggereert. Zo krijg je een theatertje, een kijkdoos met verschillende plans.
•
Is dit een tekening of een beeld?
•
Waarom is dit dier zo groot?
•
Waar verstopt dit dier zich?
MEER OVER DE ILLUSTRATOR ATOR Aanstormend talent Mattias De Leeuw maakt hartveroverende beelden. In zijn nieuwste boek ‘Karel Eend is verliefd’ schrijft hrijft hij er ook gedichten bij. bij Mattias is een veelzijdig illustrator. Hij tekent kinderboeken, maar werkt ook freelance voor kranten en tijdschriften.
http://mattiasdeleeuw.wordpress.com Reportages op ATV: http://www.atv.be/item/mattias-de-leeuw-2-februari-2012 http://www.atv.be/item/mattias 2012
19
OPDRACHT Wandel rond in het woud. Laat de kinderen hun hoofd van links naar rechts bewegen. Zien ze op deze manier andere dingen?
BOEKENLIJST •
Azizi en de kleine blauwe vogel / Laïla Koubaa (Book Island)
•
Mijn fijne geluidenboekje / Edward van de Vendel (De Eenhoorn)
•
Karel Eend is verliefd / Mattias De Leeuw (Lannoo)
•
Dertien rennende hertjes / Edward van de Vendel (De Eenhoorn)
•
De zeepridder / Kristien In-‘t-Ven (Lannoo)
•
De steltenloper / Mattias De Leeuw (Lannoo)
20
Kaatje Vermeire, B Zonder titel Techniek: bas-reliëf bas op basis van uitvergrootte kleurenets
Rasa gaf Kaatje Vermeire de opdracht om een werk te creëren op de buitenzijde van de kast. Kaatje gebruikt hiervoor de diepdruktechniek van het etsen als vertrekpunt. Eenmaal gedrukt scande zij de tekeningen weer in en ging er daarna digitaal mee aan de slag. slag. Zoals je kan zien liggen er drie lagen bovenop elkaar. Daardoor ontsnapt de tekening uit het gerasterde vlak van de kast en ontstaat een uitgesproken voor en achter. Kaatje herschikt en combineert collage-, collage verf-, teken- en grafische technieken en probeert probeert de zorgvuldig gekozen materialen te verwerken tot ongewone maar sprekende beelden.
•
Wie houdt het meisje vast?
•
Waarvoor or sluit het meisje haar ogen?
•
Waarom lijktt het alsof deze figuur zweeft?
MEER OVER DE ILLUSTRATOR Kaatje Vermeire experimenteert rimenteert graag met materialen die ze op rommelmarkten lmarkten en in oude boekenwinkels vindt. Met die materialen mater maakt ze collages, die ze combineert met verschillende grafische en schildertechnieken. en. Het resultaat zijn gelaagde prenten, die reliëf en spanning suggereren. uggereren. Met haar prenten maakt ze als het ware decors die de emoties in het verhaal ve versterken. Het zijn eigenzinnige prenten die betekenisvolle details toevoegen aan de tekst. www.kaatjevermeire.be Blog: www.villakakelbont.be/blog
BOEKENLIJST •
Japie de stapelaar / Bas Rompa (De Eenhoorn)
•
De vraag van Olifant / Leen Van den Berg (De Eenhoorn)
•
Mare en de dingen / Tine Mortier (De Eenhoorn)
•
Mannetje & vrouwtje krijgen krij een kind / Brigitte Minne (De Eenhoorn)
•
Over lijstjes, pannenkoeken en een geheim plan / Leen Van den Berg (De Eenhoorn)
•
De vrouw en het jongetje / Geert De Kockere (De Eenhoorn)
21
Ingrid Godon, B
Voor en Achter
Techniek: Mixed media op karton Ingrid Godon vertrekt vanuit sprekende portretfoto’s die haar raken. Deze verwerkt zij tot aangrijpende portrettekeningen. Toon Tellegen liet zich inspireren door deze portretten en schreef er korte teksten bij wat resulteerde in het boek “Ik Wou”.
•
Ben je zonder je achterkant nog jezelf?
•
Wat vertelt je portret over jou?
•
Wat voegt de rode kleur in deze illustratie toe?
MEER OVER DE ILLUSTRATOR Ingrid Godon is al meer dan twintig jaar illustratrice van kinderboeken. Zij is breed geïnspireerd door oude meesters in de kunst. Van de Italiaanse schilders tot de primitieven. Met een reeks krachtige portretten uit het boek “Ik wou” stelde ze tentoon in museum M in Leuven. Ingrid geniet van internationale faam. Daarvan getuigen haar recente prijs als beste jeugdillustrator in Oostenrijk en haar tentoonstelling in het Stedelijk Museum in Den Haag. www.ingridgodon.be Een korte film van Joke Nyssen over 'Ik wou', een boek van Ingrid Godon en Toon Tellegen. http://www.youtube.com/watch?v=hMrZRWtpI8Y
OPDRACHT Portrettekenen met je handen. Laat de kinderen een portret maken van een medeleerling. Ze gebruiken hiervoor hun vingertopje als potlood en tekenen de belangrijkste lijnen van gezicht
22
en buste. Zo kan je met je vingertop de lijnen volgen van neus, mond, wenkbrauwen, oren, neus, … Deze lijnen zijn belangrijk bij een portret om iemand herkenbaar te maken. Je kan de kinderen vragen welke kleur zij zouden kiezen wanneer ze er één aan hun tekening mochten toevoegen.
BOEKENLIJST •
Dit is Lila / Imme Dros (Querido)
•
Een zondag met Caillebotte / Toon Tellegen (Leopold)
•
Ik wou / Toon Tellegen (Lannoo)
•
Is het nog ver? / Ingrid Godon (Querido)
•
Kleinvader / Edward van de Vendel (Querido)
•
Wachten op matroos / André Sollie (Querido)
23
Gerda Dendoove, B
Beesten op pootjes
Techniek: beschilderd porselein Gerda brengt een driedimensionale creatie, gemaakt van porseleinen beeldjes gevonden op rommelmarkten. Met een paar trefzekere vegen zwarte en rode verf kregen de figuurtjes meteen een heel andere lading. Onschuld wordt deugniet, een lieflijke snoet een gemaskerde schurk. Gerda’s werk is vaak gedurfd, met een komisch kantje. Dat bewijst ze ook hier met deze 3Dwerkjes, authentiek en krachtig.
•
In wat voor film zouden deze figuurtjes kunnen meespelen?
•
Kan iets griezeligs ook grappig zijn?
•
Kan iets stout ook lief zijn?
MEER OVER DE ILLUSTRATOR “Dingen zijn niet wat ze zijn. Als je ze beter bekijkt worden ze vreemd, irreëel, abstract soms,” vertelt ze. Haar stijl is sinds haar debuut sterk geëvolueerd. Van realistisch, zwierig en een tikje karikaturaal, naar een werkwijze waarbij vormen en perspectief steeds meer worden vervormd. De benen en armen van haar figuren kunnen bijv. wel twee keer zo groot als het lichaam zijn.
WIST JE DAT Deze beeldjes geinspireerd zijn op de Mexikaanse dodenfeesten (Fiësta de los Muertos). Dit wordt gevierd op 1 en 2 november. De deuren van de huizen staan die dag wagenwijd open voor de doden. Een overdaad aan bloemen en het lievelingseten en –drinken van de overledene verwelkomen de zielen.
24
BOEKENLIJST •
Wie klopt daar? / Bart Moeyaert (De Eenhoorn)
•
Takkenkind / Gerda Dendooven (Querido)
•
Jong gekweld : van angst tot zweet / Gerda Dendooven (Lannoo)
•
Hoe het varken aan zijn krulstaart kwam / Gerda Dendooven (Querido)
•
Het verhaal van Slimme Krol en hoe hij aan de dood ontsnapte / Gerda Dendooven (Querido)
•
Soepkinders / Gerda Dendooven (Querido)
25
Ephameron, B
zonder titel
Techniek: basrelief in beschilderd hout
De kunst die Ephameron maakt is gevoelig. Met afbeeldingen en kleine teksten herschept ze alledaagse gevoelens en gedachten. Op deze manier legt ze momenten in het leven vast met haar kunst. Terugkerende thema's zoals handen, vogels en meisjes wonen in haar fantasiewereld van emoties, kleurloze achtergronden en enorme zwarte tapetekeningen. Haar bekroonde website www.ephameron.com is een voortdurend kunstproject sinds 2000.
•
Waarvoor staat een pauw symbool?
•
Hoe zijn de lijnen van de pauw weergegeven?
•
In welk kastje zit er nog een pauw verscholen? Kijk eens rond in het gehele Kijkkabinet.
•
Welke vogel vind je de meest levendige? Waarom?
MEER OVER DE ILLUSTRATOR Ephameron is in afgestudeerd in beeldende kunsten. Momenteel werkt zij als freelance illustrator, curator en ontwerper aan boeken en illustraties. Zij geeft colleges op verschillende academies in België. In haar vrije tijd organiseert zij wereldwijd exposities. www.ephameron.com
26
WIST JE DAT Astrid Yskout, Ephameron, Ward Zwart en Gerard Leysen maakten samen het boekje ‘Herinneringen’. De 4 illustratoren schreven samen 48 jeugdherinneringen op en gebruikten hiervan een aantal om er een illustratie bij te maken. Het resultaat is uitermate ontroerend, nostalgisch een werkje dat bovendien erg inspirerend werkt om zelf jeugdherinneringen op te halen.
BOEKENLIJST •
Weg / Ephameron (Bries)
•
Foud+Lost / Ephameron (Bries)
•
Love/pain / Ephameron (Bries)
27
Beatrice Alemagna, FR Regarde Bien Là-haut! Techniek : Vilt , textiel
De Italiaanse illustratrice Beatrice Allemagne combineert verschillende textieltechnieken zoals vilten en borduren in haar werk. Met deze collages zet ze een fantasievolle, tactiele wereld neer vol expressieve wezentjes. Twee luizenkoppen van Bugs staan hier te kijken naar wat er daarboven gebeurt. De uitdrukkingen zijn prachtig accuraat weergegeven, tegelijk nieuwsgierig en beducht voor wat er zou kunnen gebeuren.
•
Wat hebben deze figuurtjes gezien?
•
Kan je deze illustratie met je ogen toe lezen?
•
Hoe zou deze illustratie aanvoelen?
OVER DE ILLUSTRATOR “Het is nooit mijn bedoeling geweest kunstenaar te worden. Wel heb ik altijd de behoefte gehad om mijn visie op de wereld weer te geven en ongebreideld te willen schrijven en tekenen.” Haar werk is uniek doordat ze tactiele materialen gebruikt die ze daarna fotografisch verwerkt.
WIST JE DAT Vilt gemaakt wordt van plukken schapenvacht die je bewerkt tot een stevig stukje stof. Dit kan op twee manieren. Je kan gebruik maken van water en zeep. Deze wrijf je stevig zodat de haren samenklitten. Ofwel hanteer je de techniek van droogvilt waarbij je de wolharen met behulp van een naald met weerhaakjes door elkaar haalt tot ze samenklitten. www.beatricealemagne.com
BOEKENLIJST •
Een kind… Wat is dat? / Beatrice Alemagna (De Eenhoorn)
•
Mijn grote liefde / Beatrice Alemagna (De Vier Windstreken)
•
Bugs in the garden / Beatrice Alemagna (Phaidon) -- Engelstalig
28
Astrid Yskout, B Billy en Bob Techniek : getekend in potlood en digitaal bewerkt
Op een ludieke manier geeft Astrid Yskout de nogal pijnlijke verhouding tussen dier en baasje weer in dit korte beeldverhaal over Billy en Bob. Meer dan een paar pure kleuren in platte vlakken en een paar gevoelige lijnen heeft Astrid niet nodig om deze scène vorm te geven. Zij vertaalt haar fascinatie voor het bewegende beeld in een primitieve animatietechniek met 24 beeldjes die je zelf in beweging moet zetten. Terwijl het baasje vrolijk vooruit wil en het doel in het oog houdt, laat het dier bij elke zweepslag weer een paar tranen. Wie Bob is en wie Billy, dat mag je zelf kiezen. Astrid Yskout werkt momenteel aan haar eerste boek. Ze schetst het liefst met eenvoudige materialen en tekent omwille van de rust en de glimlach. Met haar illustraties wil ze de alledaagsheid een opgewekter gezicht geven.
•
Wat doet Billy?
•
Wat doet Bob?
•
Kan je samen op weg zijn en je toch alleen voelen?
WIST JE DAT Er 24 plaatjes gebruikt worden omdat er bij een film 24 beelden per seconden worden afgespeeld. Wanneer je de plaatjes snel achter elkaar bekijkt krijg je een bewegend beeld. Op deze manier kan je door middel van verschillende stilstaande beelden een bewegend beeld bekomen.(Flipboek)
BOEKENLIJST Deze jonge illustratrice werkt aan haar eerste boek. Interview: http://veerle.duoh.com/design/article/interview_with_astrid_yskout
29
Tom Schamp, B Vogelvangst/ Vreemde Vogels Techniek: 4 x acryl op karton + 4 beschilderde houten vogels + 1 vis
In zijn meesterlijke, authentieke stijl en met enorm veel zin voor detail bouwt Schamp een wereld op waarin de verbeelding aan de macht is. Voor Tom Schamp staat tekenen gelijk aan spelen. Tom houdt van illustraties die na herhaalde lezing nog verrassingen in petto hebben. Zijn werk krijgt in onze tentoonstelling vier appartementjes, die nu worden bewoond door vreemde vogels en planten, die je nieuwsgierig aankijken.
•
Geef een naam aan jouw mooiste blauw.
•
Welke vogel is de meest vrije?
•
Kan je vogelvrij zijn als je gevangen bent?
•
Veranderen kleuren als het nacht wordt?
MEER OVER DE ILLUSTRATOR Voor Tom Schamp staat tekenen gelijk aan spelen. Tom houdt van illustraties die na herhaalde lezing nog verrassingen in petto hebben. Zijn illustraties lijken op het eerste zicht misschien wel naïef en kinderlijk, maar vertellen heel wat meer als je goed kijkt. Hier en daar zitten er beeldgrapjes in verwerkt. In de loop der jaren ontwikkelde hij zijn eigen stijl, die erg kleurrijk is. Schamps voorkeur gaat duidelijk uit naar donkere, volle kleuren, die het geheel iets magisch, soms zelfs iets angstaanjagends geven. www.tomschamp.com
EXTRA VRAAGJES Kan een vogel blij zijn ? En wat als hij gevangen is? Waarom heet dit werk vreemde vogels?
30
Wat vind je vreemd aan deze werken? Kunnen dieren kiezen hoe ze leven? Mogen dieren opgesloten worden? Welke dieren horen thuis in een kooi? Welke niet?
BOEKENLIJST •
Het heerlijke eiland van koning Torelore/ Tekst van Sylvaine Hinglais (Lannoo)
•
Fred en de wolk./ Tekst van Dirk Nielandt (Davidsfonds/Infodok)
•
Piet verliefd. /Tekst van Ronald Giphart (Blue in Green)
•
Tel mee met Otto (Lannoo)
•
Otto in de luchthaven (Lannoo)
31
AANDACHTSPUNTEN
• Het Kijkkabinet en de groeikamer zijn niet gemaakt om tegen te leunen! Indien dit toch gebeurt kunnen de kunstwerken die er zich aan/in bevinden in gevaar komen. Maak dus duidelijke afspraken met de groep en hou een oogje in het zeil. • Het materiaal kijk je op het einde van elke rondleiding na. Als er zaken disfunctioneren, vuil zijn, ontbreken of beschadigd zijn, meld je dit aan de verantwoordelijke cultuurfunctionaris of rechtstreeks aan
[email protected] • Benadruk dat de Kijkkaarten en ateliermateriaal voorzichtig en met respect moeten worden behandeld. • Geef elke leerkracht ook een evaluatieformulier mee met de vraag om dit in te vullen en terug te sturen. Dit document vind je op onze website www.rasa.be • Vraag de leerkrachten hun mailadres in te vullen om op de hoogte te blijven van de werking van RASA.
Veel plezier met de rondleidingen. We vinden het altijd fijn als je je bevindingen laat weten via telefoon 03/776 86 88 of per mail:
[email protected]
32
Productie
RASA vzw
Concept
Gerd Dierckx | RASA
Illustratoren
Tom Schamp - Carll Cneut - Sabien Clement - Thé Tjong Khing Pieter Gaudesaboos - Gerda Dendooven - Ingrid Godon - Rob Ryan Kaatje Vermeire - Ephameron - Mattias De LeeuwLeeuw Astrid Yskout Beatrice Alemagna.
Promobeeld
Ingrid Van Kogelenberg Kogel
Foto’s
Willy Wtterwulghe
Educatie
Sien Verschaeren, V Dimitri Ceulemans
Technische coördinatie
Danny van Rumste
Scenografie
Katleen Vinck
RASA vzw Jezusstraat 6 bus 4 B-2000 Antwerpen
[email protected] 03/776 86 88 www.rasa.be www.rasakids.be
33
