KREIJKES JAN ANKERSMID VOLDOENDE POOTJES ONDER JE TAFEL. 26 Alexander. Gratis openbaar vervoer naar HET Instrument

signalement 4 PERIODIEK

BRANCHEMAGAZINE

FHI, FEDERATIE VAN TECHNOLOGIEBRANCHES NOVEMBER 2009, JAARGANG 18

JAN

KREIJKES ANKERSMID ‘VOLDOENDE POOTJES ONDER JE TAFEL’

26

Alexander Pechtold: ‘rolmodellen voor kenniseconomie’

29

Gratis openbaar vervoer naar HET Instrument

39

57

Kleine OEM-bedrijven claimen rol in Point-One

2

3

INHOUD

34

JAN KREIJKES ‘het gaat erom voldoende pootjes onder je tafel te hebben’

AANSPRAKELIJK BIJ KANTOORUITJE?

14 LEIDERSCHAP:

ZIT HET IN DE GENEN?

Interview

4

Kort nieuws

8

Conjunctuur

10

medio 2007 gaat daar de sinuskromme al naar beneden. Dertig procent krimp

Haagse Babbel

26

De hersteltrend wordt ingezet en we hoorden een elektronica-ondernemer

Industriële Elektronica

30

Laboratorium Technologie 50

IS ER LEVEN NA FHI?

HENK DE FOLTER

De recessie giert door de technologiebranches. De traditionele volgorde wordt keurig aangehouden. Eerst was de elektronicabranche ‘aan de beurt’. Vanaf

Industriële Automatisering 42

20

Kees Groeneveld kwam er in de eerste helft van 2009 bij. Maar de omslag is alweer gemaakt.

redactioneel

STAPT MET TATA IN CHIPS ZONNE-ENERGIE

WERKGEVER

16

Periodieken

NXP

4

RIJK IN DE RECESSIE

voorspellen dat 2010 zijn beste jaar ooit wordt. Industriële Automatisering volgt meestal. Zit nu waarschijnlijk zo ongeveer aan de grond. Voorzichtig hopen op een ombuiging van de trend in het tweede halfjaar. Sommigen hebben het de eerste maanden na de vakantie al iets minder slecht gedaan dan was gevreesd. De branche Laboratorium Technologie groeide nog verbazend sterk in de tweede helft van 2008. Maar de klad zit er daar nu toch ook behoorlijk in. Weer een stapje later dus.

Medische Technologie

54

Boekbespreking

60

Personalia

62

De recessie giert door de branches. Maar we blijven rijk! Opvallend verschil is

Agenda

63

Het aantal faillissementen is nog steeds niet groter dan anders. Het imago

Ledenkring

63

dan in de periode dat de mevrouw van World Online werd geassocieerd met

En dan Medische Technologie. Maar liefst vijftien procent anticyclische groei nog steeds in de eerste helft van dit jaar. De klap moet daar nog komen.

dat met eerdere recessies, die misschien niet eens zo heftig waren als deze. van onze branches bij geldverstrekkers is verhoudingsgewijs vele malen beter technologie. Er kan natuurlijk nog een grote klap komen, maar erg waarschijnlijk is dat niet. Lastig blijft het nog wel een poosje. Onze nationale rijkdom is aangewend voor de redding van banken en voor subsidies aan researchers. Komt misschien niet allemaal op de juiste plek terecht, maar er wordt veel apparatuur van gekocht.

54 MINISTER KLINK: ‘RADEN VAN BESTUUR MOETEN EINDVERANTWOORDELIJKHEID KWALITEIT ZORG OP ZICH NEMEN’

‘Ondernemerschap bloeit als nooit tevoren’ Waar we vooral rijk mee zijn in de recessie, is het ondernemerschap in onze branches. Dat bloeit als nooit te voren. Als er al eens een faillissement is vanwege een domino-effect, dan is er meteen een doorstart. In maart zei federatievoorzitter Marcel van den Broek het al: we zullen het zelf moeten doen als we uit de recessie willen komen. Straks op 26 november gaat het daarover in ons federatiecongres: ondernemerschap in de technologieketen, van universiteit en ziekenhuis tot productontwikkelaar en handelshuis. ¶

4

5

Jan Kreijkes:

‘Het gaat erom voldoende pootjes onder je tafel te hebben’ C.V. HET BEDRIJF

E

en ondernemer met visie. Dat is het. En een gentleman - dat laatste heeft hij wellicht overgehouden aan zijn Engeland-periode. Hoe het ook zij, Jan Kreijkes is

bovenal een bescheiden mens. “Je zegt toch niet van jezelf dat je de grootste bent?”

Ankersmid bestaat uit een groep bedrijven die - ieder op zijn eigen terrein - actief zijn op het gebied van procesanalyse

Toch is het waar. Ondanks dat Jan Kreijkes blijft

Het is duidelijk een ondernemersblik die niet ophoudt

en laboratoriumanalyse-apparatuur. De groep bestaat uit

benadrukken dat zijn bedrijf op internationale

bij onze landsgrenzen. En ook niet bij de grenzen

de internationaal opererende bedrijven M&C Indumation,

schaal slechts een kleine speler is, mag Ankersmid

van het territorium waarin hij zo’n achttien jaar

Ankersmid Laboratorium technologie en de meetdienst BIEM.

zich op het gebied van deeltjes- en gasmetingsystemen

geleden vanuit huis zijn eerste stappen als zelfstandig

tot de allergrootste bedrijven van Nederland rekenen.

ondernemer zette: de procestechnologie.

DE DIRECTEUR

Mogen we daar de conclusie aan verbinden dat het goed gaat?

“Op het gebied van procestechnologie zijn we nog steeds volop actief, en behoorlijk ook, maar in de twaalf jaar dat we

Jan Kreijkes, twaalf jaar geleden gestart met de verkoop van zuurstofanalyse-apparatuur vanuit een huiskamer

“Nou ja, we zitten natuurlijk met z’n allen midden in een

bestaan, hebben we ons zowel in de diepte als in de breedte

in Oosterhout, wist zijn eerste bedrijf, het latere M&C

crisis. Daardoor zijn er ook bij ons projecten tijdelijk stil

kunnen ontwikkelen. Met als resultaat dat we inmiddels ook

Indumation, uit te bouwen tot een organisatie met vestigingen

komen te liggen. Maar somber ben ik geenszins. Goed,

nadrukkelijk aanwezig zijn in de laboratorium technologie en

in Europa en Azië. Groei en overnamen verschaften Ankersmid

de industrie blijft nog steeds achter, dat is jammer, maar

de medische technologie.”

na enige tijd entree in de laboratorium technologie en de

het aantal overheidsopdrachten is wel weer behoorlijk

medisch-technologische sector. Met de aankoop van de

toegenomen.”

opdrachtgevers een breed pakket aan analysesystemen en

Jan Kreijkes’ visie op ondernemen is gebaseerd op een filosofie waar hij al vanaf het prilste begin

meetdienst van de Gasunie (BIEM) kan Ankersmid haar Afwachten dus totdat de economie zich weer herstelt?

aan vasthoudt.

Jan Kreijkes brengt een voorzichtig ‘Ja’ uit, maar haast zich

“Wij proberen zo min mogelijk afhankelijk te zijn van

om dat aan te vullen met “...maar dat is natuurlijk geen

andere partijen. Dat betekent dat je er voor moet zorgen

reden om niet verder te gaan. Je moet je blijven ontwikkelen,

dat je voortdurend innoveert, dat je producten kwalitatief

op zoek gaan naar kansen en die grijpen als je ze ziet. Dat

onderscheidend zijn en dat ze aansluiten bij de vraag uit

wij ons nu aan het voorbereiden zijn op expansie in het

de markt. Maar vooral ook dat je voldoende spreiding in je

buitenland past helemaal in dat denken.”

portfolio creëert en tracht zoveel mogelijk kruisverbanden

-diensten aanbieden.

Lees verder op pagina 6

door Paul van Nieuwenburg

6

7

tussen kennis en disciplines te creëren. Met andere woorden, zorg dat

Towers hulp aan het verlenen waren. Fijnstof

aan ons te binden en

je zoveel mogelijk poten onder je tafel hebt staan!”

is wereldwijd - ook in Nederland - een big

de banden met de

issue. Terecht, maar ik vind het wel opmerke-

locatie te versterken.”

Zo’n visie kwam natuurlijk niet zomaar uit de lucht vallen.

lijk dat er momenteel belangrijke beslissingen

Daar ging een carrière aan vooraf.

genomen worden, onder meer op het gebied

Door zijn mondiale

van werk en transport, zonder dat de effecten

activiteiten heeft Jan

van fijnstof op de mens gemeten zijn.”

Kreijkes goed zicht op wat zich zoal

“Na de Technische Hogeschool ben ik bij Fisher Controls als systeem-

afspeelt in de wereld. Hoe ziet hij in dat

engineer van gedistribueerde regelsystemen begonnen. Dat was mijn

licht de kansen van Nederland?

eerste baantje. Al vrij snel stapte ik over naar sales, werd vervolgens

Dankzij haar baanbrekende technologie en

engineering manager om me uiteindelijk in Engeland, als directeur

deelname aan het onderzoek in New York

van de systemen divisie van Emerson Electric, vooral bezig te houden

wist Ankersmid zich op de kaart te zetten

“Ik vind de situatie eigenlijk een beetje

met strategic planning. Hartstikke leuk en boeiend allemaal - ook de

in de medisch technologische sector. Maar

zorgelijk”, zegt hij met een serieuze blik

‘side-effects’ zoals de Jaguar en het zwembad - maar het ging fout toen

daarmee hielden de ontwikkelingen niet

in zijn ogen. “Het is duidelijk dat het

het bedrijf bij een fusie betrokken raakte. Zoals je wel vaker ziet in

op. Integendeel...

zwaartepunt in de wereldeconomie verschuift

die situaties is er één partij dominant. In dit geval was dat het andere

van het Westen naar het Oosten en Verre

bedrijf. Met als gevolg dat mijn mogelijkheden - ook een al eerder

“De ontwikkeling die we op het gebied van

Oosten. Onze industrie slinkt. Als we niet

toegezegde promotie - volledig verdampten. In deze periode, die zo’n

deeltjestechnologie en metingen op gang

uitkijken zijn we over vijftig jaar een soort

twee jaar duurde, heb ik gezien waar dingen mis kunnen gaan en heb

hebben gebracht hebben we doorvertaald

Jutland. Nee, het moet hier echt sneller, beter

ik feitelijk het fundament gelegd voor mijn kijk op ondernemen: zoveel mogelijk poten onder de tafel zien te krijgen.”

‘Ik wil gewoon teleurstellingen voorkomen’

“Alhoewel innovatie een erg belangrijke rol speelt binnen onze bedrijfsstrategie komt mijn drive niet voort uit drang tot vernieuwing, maar simpelweg uit mijn voornemen om teleurstellingen te voorkomen. Natuurlijk, ik had na Engeland weer ergens in loondienst kunnen treden, er lag op dat moment zelfs een concrete optie, een hele aantrekkelijke, maar ik voorzag een herhaling van zetten. Kijk, ik was eind dertig, ik wist wat ik wilde en hoe ik dat zou kunnen bereiken. De

‘Fijnstofmeting in de longen van de nine-eleven brandweermannen’

tijd was gewoon rijp om voor mezelf te beginnen.” naar andere toepassingen. We zijn nu bijvoor-

en slimmer. Kijk bijvoorbeeld naar China,

In de dikke tien jaar dat Jan Kreijkes zelfstandig ondernemer is

beeld op basis van dezelfde techniek bezig

dat is een economische macht. Niet aan het

heeft hij Ankersmid het aanzien gegeven van een ‘global player’

met het verrichten van metingen op boorei-

worden, zoals velen vanuit hun westerse

die meetelt en in de gaten gehouden wordt. Veel, zo niet alles,

landen. Daarbij gaat het om de deeltjes in

arrogantie denken, maar aan het zijn! Het

is terug te voeren op de toegevoegde waarde die Ankersmid

druppels die overboord gaan. Daarmee zitten

heeft natuurlijk met daadkracht en mentaliteit

probeert te leveren door nieuwe producten en technologieën te

we weer in de procestechnologie. Zie je, dat

te maken. China is allang geen land meer dat

ontwikkelen en kruisverbanden te leggen tussen verschillende

bedoelde ik met kruisverbanden leggen tussen

alleen maar kan kopiëren. Daar wordt kei- en

disciplines. Een aansprekend voorbeeld daarvan is het resultaat

kennis en disciplines. Voordat je het weet heb

keihard gewerkt aan nieuwe ontwikkelingen.”

dat Ankersmid heeft geboekt op het gebied van fijnstofmeting

je weer een poot onder je tafel staan.”

in longen en de toepassing van die technologie bij het onderzoek

Zijn er dan geen lichtpuntjes?

naar de effecten van nine-eleven op de brandweermannen die

Voordat de crisis mondiaal om zich heen

daar aanwezig waren.

greep, mocht Ankersmid een jaarlijkse

“Jawel, we zijn nog steeds een rijk land

groei noteren van vijfentwintig procent.

dat bekend staat om zijn innovatiekracht en

“Op een gegeven moment paste het in onze strategie om een bedrijf

Een substantieel deel daarvan werd

doorzettingsvermogen. Mogelijkheden om het

in Israël over te nemen. Een club die actief was op het gebied van

gerealiseerd in het buitenland.

tij te keren zijn er mijns inziens wel zeker.

deeltjestechnologie. Met de specifieke kennis en mogelijkheden die we

Maar dan moeten we wel zorgen dat we ons

daarmee in huis haalden, waren we in staat een technologie te ontwik-

“Met al onze vestigingen wereldwijd zijn

huishoudboekje op orde krijgen. En als de

kelen waarmee door middel van sputum-analyse deeltjes in longen

we denk ik een belangrijk exporteur van

wiedeweerga met een beleid komen dat leidt

gemeten kunnen worden. Om het een en ander in goede banen te

Nederlandse technologische kennis. Veel

tot sneller, beter en slimmer ondernemen.

leiden, hebben we een medical advisory board in het leven geroepen.

research en development vindt nog steeds in

Daar is visie voor nodig. En natuurlijk de

Nou ja, wat er toen gebeurde laat zich raden. Het nieuws kwam naar

Nederland plaats, maar ook op locatie zijn we

juiste mentaliteit. We moeten er honderd

buiten en verspreidde zich snel. Met als gevolg een telefoontje uit

bezig om daar meer en meer invulling aan te

procent voor gaan. Ik bedoel, we hechten met

New York. Dat is nu zo’n anderhalf jaar geleden. Het onderzoek loopt

geven. In Shanghai hebben we bijvoorbeeld in

zijn allen veel waarde aan vrije tijd. Prima, ook

trouwens nog steeds. En vergis je niet, er zijn ondertussen duizenden

samenwerking met een aantal universiteiten

belangrijk, maar als we mee willen moeten we

brandweermannen afgekeurd die op die bewuste dag bij de Twin

aldaar de Ankersmid Academy opgericht. Doel

echt uit een ander vaatje tappen.” ¶

is om het niveau te verhogen, goede mensen

8

9

KORT NIEUWS KORT NIEUWS KORT NIEUWS KORT NIEUWS KORT NIEU RUIMTE SELECTIEF ONTSLAG ONBENUT

BZ bestrijdt oprekken betalingstermijnen

Werkgevers maken nog nauwelijks gebruik van de mogelijkheid

FHI ondersteunt actie

Zwarte lijst spookfacturen

MKB-Nederland pakt acquisitiefraude aan

Vijf namen van malafide organisaties die misleidende facturen

MKB-Nederland is gestart met het Actieplan Veilig

om bepaalde werknemers makkelijker onmisbaar te verklaren

verzenden zijn recent (weer) gemeld bij FHI:

Ondernemen. In het projectplan is een tiental acties

bij reorganisaties. Per 1 augustus is het zogenaamde

geformuleerd die tot doel hebben acquisitiefraude terug

onmisbaarheidscriterium versoepeld. Daardoor kunnen werkgevers

Het Ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ) heeft in

OfficeExpert

te dringen door zowel betere preventie als hardere

bij ontslagrondes makkelijker op kwaliteit selecteren wanneer

de Tweede Kamer een voorstel naar voren gebracht

Globe Trade Control

aanpak van de daders. FHI heeft MKB-Nederland laten

zij het verplichte afspiegelingsbeginsel toepassen. Het UWV-

om het oprekken van betalingstermijnen tegen

weten aan deze actie mee te werken. Aanleiding voor

Werkbedrijf zegt echter nog nauwelijks aanvragen binnen te hebben

te gaan. Indien overheden niet binnen dertig

het actieplan is dat veelvuldig facturen worden vermomd

gekregen van werkgevers. Onbekendheid met deze verruiming en

dagen betalen, moeten zij, wanneer dit voorstel

als aanbiedingen en onder valse voorwendselen

kortetermijndenken worden als belangrijkste redenen genoemd voor

wordt aangenomen, een boete betalen van vijf

World Business Guide Bedrijfsjournaal Expo-Guide

procent van het verschuldigde bedrag, verhoogd

handtekeningen worden ontfutseld.

met rente. Bedrijven hebben dan bovendien recht op zowel rente wegens betalingsachterstand als

Naar schatting kost dit ondernemers vierhonderd

een vergoeding voor eventuele incassokosten.

miljoen euro per jaar. MKB-Nederland schrijft

Ook kleine bedragen aan rente (minder dan € 5,-)

sinds 1 september alle ‘organisaties’ aan waar

FHI waarschuwt bedrijven NIET in te gaan op dubieuze aanbiedingen

minimaal tien klachten over zijn binnenkomen.

mogen als het aan BZ ligt in rekening worden

In deze brieven wordt medegedeeld dat een op

gebracht. Onredelijk bezwarende contractuele betalingsvoorwaarden kunnen dan

welke wijze dan ook verkregen handtekening niet langer wordt erkend en de algemene voorwaarden

worden vernietigd. Het voorstel

nadrukkelijk van de hand worden gewezen. Daarnaast is

is met name bedoeld om de

in de brief te lezen dat het recht wordt voorbehouden om

kasstroom van Europese

telefoongesprekken op te nemen en openbaar te maken

ondernemingen te

FHI-leden die geconfronteerd worden met dubieuze mailingen

en alle vermeldingen van leden direct van de website(s)

verbeteren. Ook wordt

kunnen contact opnemen met Andreas Meijer, [email protected]

of uit andersoortige bestanden moeten worden

door dit voorstel getracht

of (033) 465 75 07. Meer informatie over spookfacturen is

verwijderd.

de werking van de interne markt te bevorderen door het

eveneens te vinden op www.fraudemeldpunt.nl.

www.mkb.nl ¶

het spaarzame gebruik ervan. De verruiming is in eerste instantie

wegnemen van belemmeringen voor

een tijdelijk bedoelde crisismaatregel om bedrijven meer vrijheid

grensoverschrijdende handelstransacties. FHI

te geven bij reorganisaties. Binnen en tussen de verschillende

ondersteunt het plan door het probleem in kaart te brengen

leeftijdscategorieën mag nu meer worden geschoven met wie

aan de hand van voorbeelden. Leden worden gevraagd anoniem

voor ontslag in aanmerking komt. Onder de 25 jaar en boven de

aan te geven hoe vaak en bij welke bedrijven zij problemen ervaren.

55 jaar mogen dat er echter nooit meer dan tien procent extra zijn.

Met deze lijst wil FHI vervolgens naar de politiek.

KREDIETVERZEKERING BETER GEREGELD

Ministerraad stemt in met tijdelijke aanvullende staatsverzekering

Richard Weurding (Verbond van Verzekeraars), Jeroen Ottevan-

De ministerraad heeft op voorstel van minister

ger (Platform Kredietverzekeraars) en Bernard Wientjes (VNO-

Bos van Financiën en minister Van der Hoeven van

NCW) hebben op 2 juli in Den Haag hun handtekening gezet

Economische Zaken ingestemd met het instellen

onder de Verklaring exportkredietverzekeringsfaciliteit. VNO-

van een tijdelijke aanvullende staatsverzekering

NMa moet ingrijpen bij laat betalende overheid

NCW, MKB-Nederland en Platform Kredietverzekeraars hebben

(TASK). Eurocommisaris Neelie Kroes (Concurrentie)

MKB-Nederland wil te laat betalen door de overheid aan de kaak stellen bij de Nederlandse Mededingingsautoriteit

in de verklaring uitgangspunten opgenomen die ervoor moeten

heeft de regeling inmiddels goedgekeurd. Bedrijven

(NMa). Daarom heeft de ondernemersorganisatie het meldpunt www.snellerbetalen.nl in het leven geroepen.

zorgen dat de kredietverzekering aan ondernemingen onder zo

kunnen hiermee de verzekeringslimiet van hun

Ondernemers kunnen hier hun beklag doen. Met het in de lucht gaan van het meldpunt ‘Sneller Betalen’ luidde

optimaal mogelijke condities plaatsvindt. In de praktijk betekent

betalingsrisico’s verdubbelen. Het is een aanvulling

MKB-Nederland de noodklok over te late betalingen van de overheid. Vorig jaar al beloofde premier Balkenende

dit dat kredietverzekeraars bij de beoordeling van debiteuren

op de staatsexportkredietverzekeringsfaciliteit,

tijdens het jaarcongres van MKB-Nederland dat de overheid sneller zou gaan betalen. Op dit moment lappen

geen sectoren over één kam scheren, maar per geval bekijken

waarbij de Staat risico’s verzekert met een langere

de meeste overheden de betalingstermijnen nog volledig aan hun laars. Ondernemers zijn in feite de dupe

wat de situatie precies is. Ook worden bedrijven beter en

risicotermijn. Als gevolg van de kredietcrisis zijn

van de machtspositie van de overheid. Zij durven de gang naar de rechter niet te maken.

sneller geïnformeerd en in de gelegenheid gesteld om contra-

voor veel bedrijven de verzekerde limieten door

MKB-Nederland is verontrust over de gang van zaken. De organisatie voor ondernemers stelt dat

informatie te leveren. Bron: Forum. ¶

verzekeraars verlaagd. Dat kan belemmerend

het aan de NMa is om deze verstoring van marktverhoudingen op te heffen. De agendering van

zijn voor de handel. Volgens het kabinet is

MKB-Nederland lijkt succesvol. Verschillende media hebben het onderwerp opgepikt.

TASK een effectieve maatregel om de handel

Staatssecretaris Heemskerk van Economische Zaken opperde een boete voor te laat

weer te bevorderen. ¶

betalende overheden in te voeren.

www.verzekeraars.org www.vno-ncw.nl

Voorheen gold per categorie het ‘last in, first out’-principe. Bron: Het Financieele Dagblad.

¶

Contact: Andreas Meijer, [email protected], (033) 465 75 07.

Bron: MKB-Nederland.

¶

¶

10

11

conjunctuur

Conjunctuurbeeld iets beter Het conjunctuurbeeld was eind september iets beter dan eind augustus, vooral doordat de afname van de uit-

BRUTO BINNENLANDS PRODUCT (BBP) 6

%-volumemutaties

3

4

2

2

1

0 -2

0 -1

-4

-2

-6

III

voer is gehalveerd en de afname van

IV

I

2005

de consumptie was een stuk kleiner.

II

III

IV

I

2006

II

III

IV

I

II

2007

III

IV

I

2008

II

-3

2009

T.o.v. zelfde kwar taal vorig jaar (linkeras)

Zakelijke dienstverleners verwachten toename omzet Voor het eerst sinds november 2008 is het aantal ondernemers dat een toename van de omzet

VERWACHTE OMZET ZAKELIJKE DIENSTVERLENING %-volumemutaties

80 _ 60 _

in de komende drie maanden

40 _

verwacht, groter dan het aantal

20 _ 0_

dat een afname voorziet.

T.o.v. voorgaande kwar taal seizoensgecorrigeerd (rechteras)

-20 _

Het zwaartepunt van de indicatoren in de

Het producentenvertrouwen verslechterde

in augustus uit op 3,6 procent. De infla-

Per saldo gaf twintig procent van de

Conjunctuurklok ligt iets minder diep in de

iets en kwam uit op -9,8. De ondernemers

tie was 0,3 procent. De afzetprijzen van de

ondernemers in september aan een

fase van ‘laagconjunctuur’. Alle indica-

in de zakelijke dienstverlening waren in

industrie waren in augustus 12,5 procent

toename te voorzien.

toren presteren nog onder hun langjarig

september beduidend optimistischer over

lager dan in augustus 2008.

De omzet is volgens de ondernemers

gemiddelde.

de toekomstige omzet dan in augustus.

In de periode juni - augustus waren gemid-

afgenomen in de afgelopen drie maanden.

De economie is in het tweede kwartaal

Het uitvoervolume van goederen was in juli

deld 386.000 personen werkloos. Dit zijn er

Per saldo rapporteerde vijfendertig procent

van 2009 met 5,4 procent gekrompen ten

zes procent kleiner dan een jaar eerder. In

15.000 meer dan in de vorige driemaands-

van hen een afname. In de ICT-branche

de personeelssterkte in de komende

verder is verslechterd. Wel was het aantal

opzichte van hetzelfde kwartaal in 2008. De

juni was dit nog ruim elf procent. Ook bij de

periode. Het aantal banen was in het

gaf maar liefst zestig procent van de

drie maanden zal afnemen tegenover

ondernemers dat een verslechtering opgaf

krimp is groter dan die in het eerste kwar-

productie en de consumptie was de afname

tweede kwartaal 72.000 lager dan een

ondernemers een afname van de

vijfentwintig procent in augustus. Per

een stuk kleiner dan in augustus.

taal. Ten opzichte van het voorafgaande

iets minder groot dan in voorgaande maan-

jaar eerder. Eind juni stonden er 127.000

omzet aan. De zakelijke dienstverleners

saldo gaf tweeënveertig procent van de

kwartaal kromp de economie met 1,1 pro-

den. De productie van de industrie was tien

vacatures open, 25.000 minder dan eind

oordeelden in september beduidend

ondernemers aan dat de personeelssterkte

Bij de omzet in de zakelijke dienstverlening

cent. Hierbij is rekening gehouden met

procent lager dan in juli 2008 en de con-

maart. Het aantal uitzenduren was in het

minder negatief over de toekomstige

in de afgelopen drie maanden daadwerkelijk

kunnen seizoenseffecten een rol spelen.

werkdag- en seizoeneffecten.

sumptie door huishoudens twee procent.

tweede kwartaal van 2009 fors lager dan

werkgelegenheid in hun branche dan

is afgenomen. De ondernemers gaven

Hiervoor wordt niet gecorrigeerd.

De indicator van het consumentenvertrou-

De kapitaalmarktrente daalde voor de

in het eerste.

in voorgaande maanden. Per saldo

aan dat het economisch klimaat voor hun

Bron: CBS. ¶

wen bleef in september onveranderd op -17.

tweede achtereenvolgende maand en kwam

Bron: CBS.

verwacht dertien procent van hen dat

onderneming in de afgelopen drie maanden

Economie krimpt 5,4 procent

¶

Inflatie laag

MIDDELEN EN BESTEDINGEN (VOLUME) 6_ 3_

%-volumemutaties t.o.v. jaar eerder

tweede kwartaal van 2009 met 5,4 procent gekrompen ten opzichte van dezelfde periode in 2008. In het

-9 _ -12 _ Consumptie Overheid Huishouden

Middelen

eerste kwartaal bedroeg de krimp 4,5 procent.

Invoer

2008-I

2008-II

Investeringen

Uitvoer

Bestedingen 2008-III

2008

2009

INFLATIE

De inflatie kwam in augustus 2009

3,0 _

uit op 0,3 procent en bleef daar-

2,5 _

mee laag. In juli was de inflatie 0,2

bbp

2007

%

-3 _ -6 _

-15 _

j|f|m|a|m|j|j|a|s|o|n|d|j|f|m|a|m|j|j|a|s|o|n|d|j|f|m|a|m|j|j|a|s

3,5 _

0_

De Nederlandse economie is in het

-40 _

2,0 _ 1,5 _

procent. De inflatie wordt berekend

1,0 _

uit de stijging van de consumen-

0,5 _

tenprijsindex (CPI) ten opzichte van

0,0 _

‘05

dezelfde maand een jaar eerder.

2008-IV

o|n|d j|f|m|a|m|j|j|a|s|o|n|d j|f|m|a|m|j|j|a|s|o|n|d j|f|m|a|m|j|j|a|s|o|n|d j|f|m|a|m|j|j|a

2006

2007

2008

2009

Ten opzichte van het voorgaande kwartaal

minder geïnvesteerd in machines en bedrijfs-

een toename. Deze was 3,1 procent hoger

De lichte toename van juli op augustus

juli en augustus vrijwel niet. Duurdere

had Nederland in augustus een deflatie

kromp de economie in het tweede kwartaal

auto’s, en in woningen en bedrijfsgebouwen.

dan in het tweede kwartaal van 2008. De

komt vooral door de prijsontwikkeling van

alcoholhoudende dranken en tabak droe-

van 0,1 procent. Eurostat, het Europees

met 1,1 procent. Hierbij is rekening gehou-

De investeringen in infrastructurele werken

productie in de delfstoffenwinning, de indu-

autobrandstoffen. Deze waren in augus-

gen 0,3 procentpunt bij aan de inflatie en

statistisch bureau, berekende voor de

den met werkdag- en seizoeneffecten. De

waren wel hoger dan een jaar eerder. Er

strie en in iets mindere mate de bouw was

tus weliswaar ruim tien procent goedkoper

hogere prijzen bij de horeca 0,2 procent-

eurozone een deflatie van 0,2 procent. In

kwartaal-op-kwartaalgroei is al vijf kwarta-

werd in het tweede kwartaal ook veel minder

veel lager dan een jaar eerder. De goede-

dan een jaar eerder, maar in juli waren de

punt. De prijsontwikkeling van vervoer

voorgaande maanden lag de inflatie in

len op rij negatief. Dit is sinds het CBS met

geëxporteerd en geconsumeerd. Het volume

renproducenten leverden elf procent minder

prijzen nog bijna zeventien procent lager.

drukte de inflatie daarentegen met 0,4 pro-

Nederland telkens ruim boven het gemid-

de meting begon niet eerder voorgekomen.

van de uitvoer van goederen en diensten

productie. Bij de commerciële dienstverle-

De prijsontwikkeling van vliegtickets en

centpunt.

delde van de eurozone. Het verschil tussen

De terugval was in het tweede kwartaal wel

was 12,4 procent kleiner dan een jaar eerder.

ners was er een afname van 5,4 procent.

van voedingsmiddelen had een verlagend

Om de inflatie tussen de lidstaten van de

de inflatie in Nederland en het buitenland

beduidend kleiner dan in het eerste kwar-

De invoer kwam 12,2 procent lager uit. Huis-

Niet-commerciële dienstverleners leverden

effect op de inflatie.

Europese Unie (EU) te kunnen vergelij-

is dus vrijwel verdwenen.

taal, toen de kwartaal-op-kwartaalkrimp 2,7

houdens besteedden 2,7 procent minder aan

daarentegen 2,1 procent meer productie.

De bijdrage van de verschillende artikel-

ken worden geharmoniseerde prijsindices

Bron: CBS.

procent bedroeg. De investeringen in vaste

goederen en diensten. De overheidsconsump-

Bron: CBS.

groepen aan de inflatie veranderde tussen

(HICP) berekend. Volgens deze methode

activa waren 13,4 procent lager. Er werd

tie was de enige bestedingscategorie met

¶

¶

12

13

federatienieuws

Andreas Meijer en Marieke Heiner, huisjuristen voor FHI-bedrijven H

et gebeurt meestal in de luwte. Logisch dat soms blijkt dat bedrijven die al jaren lid zijn van één

service zij, gedeeltelijk gratis, kunnen krijgen op basis van hun lidmaatschap. We hebben het over de individuele dienstverlening in de sfeer van juridisch advies, gebaseerd op kennis van en ervaring in de technologiebranches. Reden om op deze plaats eens een keer aandacht te besteden aan het werk van de mensen die deze dienstverlening invullen: mr. Andreas Meijer en mr. Marieke Heiner.

het principe van wederkerigheid. Dit is het automatisme dat er voor zorgt dat

werknemer wil ontslaan vanwege slecht

als we iets zomaar van iemand krijgen, we de neiging hebben iets te willen

vaak pas weer in beeld als het ‘fout is

functioneren, is bewijs nodig.”

teruggeven. Schenk iemand een glimlach en in de meeste gevallen krijgt u

gegaan’. Bedrijven krijgen dan bijvoor-

er ook een terug. Help een collega met een lastige klus en deze is bereid ook

beeld onenigheid met hun klant over

“Daarnaast zijn er ook ‘branchespecifieke’

welke voorwaarden van toepassing

vragen. Deze vragen gaan bijvoorbeeld over de

zijn. Zijn dat de FHI-leveringsvoor-

taaleisen van een handleiding bij een geleverd

waarden of de inkoopvoorwaarden van

instrument, of over agentuur- en distributieover-

de klant? De toepasselijkheid kan

eenkomsten. Als er veel vragen binnenkomen

grote gevolgen hebben voor bijvoor-

over een bepaald onderwerp dan organiseren wij

beeld de aansprakelijkheid. Het advies

hierover een workshop geleid door een specialist.

is om vóór het sluiten van een overeen-

Bedrijven kunnen dan op een interactieve manier

komst duidelijkheid te creëren door

antwoord krijgen op hun vragen.”

en ze aan contractspartner ter hand

Hoe vaak vragen FHI-leden om juridisch advies?

te stellen.”

“Gemiddeld word ik één à twee keer per week

eenkomst van toepassing te verklaren

“Op arbeidsrechtelijk gebied worden

bedrijven die mij hebben benaderd later

van juridisch advies aan FHI-leden

vaak vragen gesteld over contractver-

terugkomen, wanneer ze weer een juridische

FHI als jurist en branche-

en over de samenwerking hierbij

lenging en ontslag. Bijvoorbeeld

vraag hebben.”

manager Laboratorium

met Heiner.

hoeveel keer mag ik een arbeidsover-

Technologie. Hij

uitgestoken hand, die wordt geweigerd, leidt meteen tot spanningen. Ook zal een bijzondere altruïstische daad jaren worden onthouden, om de ontvanger op een geschikt moment tot compensatie te bewegen. De gift in geld van het creperende Ethiopië aan de slachtoffers van de aardbeving in Mexico (1985) is daar een goed voorbeeld van. Mexico had Ethiopië vijftig jaar daarvoor(!) een schenking gedaan, zo bleek uit de argumentatie.

‘Creëer vóór het sluiten van een

‘Gift van het creperende Ethiopië aan slachtoffers van de aardbeving in Mexico’

Hoe vaak wordt dit doorverwezen naar Marieke Heiner? “We hebben een plezierige samenwerking met

Het wederkerigheidsprincipe steekt in communicatie altijd de kop op. Denk

Marieke Heiner. Zoals gezegd proberen wij het

aan persoonlijke ontmoetingen in de vorm van handen schudden, blikken

lidbedrijf in eerste instantie direct vanuit FHI

uitwisselen of visitekaartjes uitwisselen. In elk (telefoon)gesprek komt het

verder te helpen. Het aantal doorverwijzingen

terug in de vorm van elkaar aandacht geven. Hier zal elke ‘gift’ in korte tijd

naar Marieke Heiner blijft hierdoor beperkt.

veelal met een gelijksoortige gift worden beantwoord. Zodra een van de

Desondanks heeft Marieke in de loop der tijd

partijen echter het gevoel heeft wel aandacht te moeten geven, maar er

juridisch advies. Als een

veel FHI-lidbedrijven bijgestaan. Dit betreffen

op termijn niet voor te mogen ontvangen, dan ontstaat ontevredenheid.

zaak een verdergaande

voornamelijk zaken waarin geprocedeerd moet

Verkopers die weinig vragen stellen en veel over zichzelf en hun producten

lidbedrijven bij verschillende juridische kwesties.

Andreas Meijer

iets voor u in retour te doen. Het principe van wederkerigheid is erg sterk. Een

de leveringsvoorwaarden op de over-

Andreas Meijer werkt bij

de Federatie en de

Een van de middelen om mensen te beïnvloeden is door gebruik te maken van

in de kast’. De voorwaarden komen

gevraagd om juridisch advies. Ik merk dat

ondersteunt de branches,

FreekRooze column

van de FHI-branches zich niet eens realiseren welke

WEDERKERIGHEID

Een groot aantal leden weet hem te vinden voor eerstelijns algemeen

overeenkomst duidelijkheid dat de leveringsvoorwaarden van toepassing zijn’ eenkomst voor bepaalde tijd verlengen

worden. Ze gaat bij deze bedrijven op bezoek en

of diensten praten, doen daarom geweld aan dit wederkerigheidsprincipe.

vergt of een gerechtelijke

Voor wat voor zaken kloppen leden bij FHI aan?

en hoe zit het dan met de proeftijd? Bij

heeft inmiddels kennis opgedaan van de

Ze zullen minder succesvol zijn.

procedure met zich

“Globaal gezien krijg ik vooral vragen

ontslag of beëindiging kunnen verschil-

branche, producten en specifieke eigenaardig-

meebrengt, dan wordt de

over contractuele zaken en arbeids-

lende wegen worden bewandeld, zo kan

heden van technologiebedrijven.”

zaak in veel gevallen

rechtelijke zaken. Veelvoorkomend zijn

er een beëindigingsovereenkomst

doorverwezen naar

vragen over de werking van algemene

worden getekend, of er kan een

FHI-leden kunnen bij Andreas Meijer gratis terecht voor

dan krijgt men de neiging dit vroeg of laat te compenseren. Denk hier

Marieke Heiner, zelfstandig advocate,

voorwaarden en van bepalingen die in

ontslagaanvraag worden ingediend bij

eerstelijns juridisch advies. Wanneer wordt doorverwezen

eens aan als binnenkort de eerste folders en catalogi van leveranciers van

of een andere ter zake deskundige

algemene voorwaarden zijn opgeno-

de Kantonrechter of het UWV-Werkbe-

naar Marieke Heiner en daar advies wordt ingewonnen,

eindejaarsrelatiegeschenken weer bij u binnenkomen.

jurist uit het FHI-netwerk. FHI

men. In de meeste gevallen wordt er

drijf. Hoe werkt het en wat is sneller en

wordt een speciaal ledentarief in rekening gebracht.

onderhoudt inmiddels een jarenlange

gelukkig gewoon zaken gedaan zon-

goedkoper? Het advies hierbij is om

samenwerking met Marieke Heiner.

der dat er een geschil uit voortkomt

altijd een goed personeelsdossier bij te

Contact: Andreas Meijer, [email protected],

Meijer vertelt over zijn rol bij het geven

en ‘blijven de algemene voorwaarden

houden, want wanneer een bedrijf een

(033) 465 75 07.

inhoudelijke behandeling

Marieke Heiner

door Eliza van den Anker

Het wederkerigheidsprincipe werkt het sterkst als de ontvanger het gevoel heeft er niets voor te hoeven terugdoen én als de gift ‘op maat’ is. Juist

[email protected]

¶

¶

14

15

nieuws van FHI-partners

Werkgever aansprakelijk bij kantooruitje? B

ij een door de werkgever georganiseerde ontspanningsactiviteit - een workshop dansen op rollerskates - valt een werkneemster en breekt hierbij haar linkerpols.

Dit leidt vervolgens tot gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid. De werkneemster stelt hiervoor de werkgever aansprakelijk en stapt naar de rechter. Ze stelt hierbij dat de werkgever de zorgplicht heeft geschonden en geen goed werkgeverschap heeft getoond.

zorgplicht en de werkgever op deze grondslag

hangt altijd af van de omstandigheden van het

niet aansprakelijk is.

geval. Opvallend is dat uit de rechtspraak kan worden afgeleid dat het begrip ‘werk’ breed

Goed-werkgeverschap?

wordt uitgelegd. Dit betekent dat jaarlijkse

De Hoge Raad meent wel dat de werkgever

kantooruitjes, personeelsfeestjes en/of per-

niet heeft gehandeld als een goed-werkgever.

soneelsactiviteiten onder het ‘werk’ kunnen

Hierbij speelt dat er een zodanige samenhang

worden geduid. Ook bij dergelijke evenemen-

bestond tussen de arbeidsovereenkomst en de

ten heeft een werkgever er dus op toe te zien

activiteit, dat op de werkgever een zorg- en

dat werknemers worden beschermd tegen de risico’s die alsdan kunnen ontstaan.

De werkneemster is sinds 1988 in dienst

hierbij haar pols en, hoewel de breuk is

rechtspraak. Aansprakelijkheid werd

preventieplicht rustte, die in dit specifieke geval

van de werkgever. De werkgever organi-

geheeld, heeft dit geleid tot gedeeltelijke

bijvoorbeeld wél aangenomen bij een

niet is nagekomen. De werkgever had immers

seerde ongeveer eenmaal per kwartaal

arbeidsongeschiktheid. Er heeft zich een

verplichte deelname aan een autorit met

niets of onvoldoende gedaan om de werkne-

Oppassen geblazen

op vrijdagmiddag, na werktijd, een ont-

posttraumatische dystrofie ontwikkeld.

een Landrover, alsmede bij een team-

mer te beschermen tegen de risico’s van vallen,

Een werkgever doet er dus verstandig aan

buildingssessie in het buitenland, maar

met alle gevolgen van dien. Op deze grondslag

om te onderzoeken of schadegevallen tijdens

spanningsactiviteit voor het personeel. Deze activiteiten werden om de beurt

De werkneemster stapt naar de rech-

weer niet bij deelname aan een ballon-

was de werkgever dus wel aansprakelijk voor

kantooruitjes, personeelsfeestjes en/of perso-

door personeelsleden voorgesteld en ter

ter. De Kantonrechter wijst de vordering

vaart, een sportdag, of een rit in een

schade van de werkneemster.

neelsactiviteiten door de bedrijfsverzekering

goedkeuring aan de directie voorgelegd.

af. Het Gerechtshof wijst de vordering

Hummer. Het zijn hier steeds de bijzon-

De werknemers die niet bij de organisa-

gedeeltelijk toe, op grond van het feit

dere omstandigheden van het specifieke

Verplichtingen werkgever

er verstandig aan werknemers tijdens derge-

tie zijn betrokken, zijn niet op de hoogte

dat de werkgever niet heeft gehandeld

geval die bepalen of er sprake is van

Een werkgever heeft de wettelijke plicht om

lijke evenementen niet onnodig aan gevaren

van de aard van de activiteit.

als een goed-werkgever. De werkgever

schending van de zorgplicht, of niet.

die veiligheidsmaatregelen te nemen die nodig

bloot te stellen. Een pleister op de wonde is

zijn om te voorkomen dat de werknemer tij-

dat aansprakelijkheid op grond van schending

gaat in cassatie bij de Hoge Raad waar

worden gedekt. Bovendien doet een werkgever

Ook op vrijdag 1 februari 2002 vond

met name de vraag speelt of de werk-

Terug naar de ongelukkig gevallen rol-

dens zijn of haar werk schade lijdt door een

van de zorgplicht niet snel wordt aangenomen,

na werktijd de bewuste ontspannings-

gever nu wel of niet de zorgplicht heeft

lerskatester. De Hoge Raad oordeelt dat

bedrijfsongeval of een beroepsziekte. Als de

zolang er geen directe band bestaat tussen het

activiteit plaats. Onder leiding van

geschonden.

een voldoende nauwe band tussen de

werkgever deze plicht schendt, is de werkge-

evenement en de arbeidsovereenkomst. Toch

uitoefening van de normale werkzaam-

ver aansprakelijk voor de door de werknemer

blijft het oppassen geblazen voor de werkgever

twee ingehuurde professionele rollerskate-instructeurs vond op muziek de

Schending zorgplicht?

heden en de activiteit ontbreekt, omdat

te lijden schade. De werkgever kan slechts

bij de door hem georganiseerde bijzondere per-

workshop dansen op rollerskates plaats,

De Hoge Raad had zich nog niet eerder

de workshop op vrijdagmiddag na werk-

onder deze aansprakelijkheid uitkomen, als hij

soneelsevenementen.

in de hal van het kantoor van de werk-

uitgelaten over de vraag of een werk-

tijd plaatsvond, de werkneemster niet

bewijst dat hij zijn zorgverplichting is nageko-

gever. Deze hal had een marmeren vloer.

gever aansprakelijk kan zijn op grond

op vrijdag werkte en de workshop ook

men of dat de schade veroorzaakt is door opzet

Michiel van Dijk is advocaat-partner

De werkneemster, die ten tijde van het

van schending van de zorgplicht bij

niet verplicht was. Het ongeval heeft

of bewust roekeloos gedrag van de werknemer.

bij CMS Derks Star Busmann N.V.

ongeval 47 jaar oud was en sinds haar

kantooruitjes, personeelsfeestjes en

zich dus niet voorgedaan in de uitoefe-

Daarnaast kan de werknemer de werkgever

in Utrecht

jeugd niet meer had gerolschaatst, viel

personeelsactiviteiten. Lagere rechters

ning van de werkzaamheden. Op basis

aansprakelijk stellen voor de schade die hij

[email protected] ¶

al na enkele meters. De workshop was

hebben zich hierover wel uitgela-

hiervan concludeert de Hoge Raad dat

lijdt als de werkgever niet heeft gehandeld als

toen nog niet officieel begonnen. Zij brak

ten, maar er is geen heldere lijn in de

er geen sprake is van schending van de

een goed-werkgever. De beoordeling hiervan

door Michiel van Dijk

16

17

nieuws van FHI-partners

Leiderschap: zit het in de genen?

over. Dat betekent dat een leider de gekozen strategie ook uitrolt, volgens de Nike slogan: ‘Just Do it!’.

‘Invoelend vermogen belangrijk component van succesvol leiderschap’ Ook in de Life Science wereld zie je dit fenomeen: de gentherapie is lang versleten voor een niet haalbare wijze van behandeling van ziekten, een beeld dat inmiddels bijgesteld is. Toch waren er diverse leiders, die lang geleden de visie had-

O

nderzoek wijst uit dat de wijze waarop leiders opereren in een organisatie voor een groot deel de

resultaten van de organisatie bepaalt. Maar hoe definieer

den dat deze ontwikkeling de toekomst had.

Ik voel Sterke leiders hebben een zintuig voor wat er in hun omgeving gebeurt en doen ook wat met deze opgevangen signalen. Meer en meer wordt het invoelend vermogen van leiders als

je ‘goed leiderschap’? Wanneer je de vele publicaties erop

een belangrijke component van succesvol leiderschap gezien.

naslaat, valt op dat hier geen eenduidig antwoord op is.

aan te leren.

Net als cognitieve intelligentie, is ook emotionele intelligentie

Er zijn echter een paar kernwoorden die je terugvindt bij

René Wientjens is Managing Director van ISA Life Science,

veel leiders: ben, wil, deel, doe en voel.

mensen en organisaties in de Life Sciences branches.

een organisatie die zich focust op het verbeteren van

¶

Ik ben

helder. Een leider laat zich zelden van zijn

Wat wordt gedeeld door de experts, is

doel afleiden, maar is zichzelf natuurlijk

dat een leider er ‘staat’. Hij of zij is in

wel bewust van de omstandigheden, die

staat een duidelijke indruk na te laten bij

de snelheid van het bereiken van het

de werknemers. Dit heeft niets te maken

doel beïnvloeden en houdt hier dan ook

Het onderdeel ‘ik ben’ is cruciaal. Vele leiders krijgen maar

met de fysieke gesteldheid van de leider,

rekening mee.

in beperkte mate feedback vanuit hun organisatie over de

maar met de wijze waarop dit gebeurt.

Leiderschapsontwikkeling wijze waarop zij ervaren worden in hun werk. Het voorhou-

Deze wijze kan verschillen van dictatoriaal

Ik deel

den van een spiegel om zichzelf te leren kennen, is echter

(Jack Welch), charismatisch (Mahatma Gan-

Zodra een leider de doelen heeft vast-

heel belangrijk voor een leider en kan op velerlei manieren

dhi) of nederig (zoals Jim Collins

gesteld en ook de weg waarlangs deze

gebeuren. Door (personal) coaching, maar ook door samen

deze beschrijft in Good to Great). De leider

doelen bereikt worden, laat een leider niets

met andere leiders een bergtocht te ondernemen, waarin de

is een stevig persoon, die een goede

na om dit luid en duidelijk te verkondigen.

pittige fysieke belasting ervoor zorgt dat de leider zichzelf

zelfkennis heeft.

De leider beseft dat de boodschap van de

tegenkomt en zichzelf leert accepteren.

hernieuwde doelen en strategie, niet na één

Ik wil

keer bespreken bij alle werknemers is aan-

Een ander stuk dat voor veel leiders-in-spe van belang is

Wat een leider ook kenmerkt, is dat hij of

gekomen en geaccepteerd. Hij realiseert zich

om te ontwikkelen is het ‘ik deel’ onderdeel. Vele leiders

zij heel goed weet waar hij heen wil, wat

dat hij, voor zijn idee tot vervelens toe, deze

hebben de neiging, gedreven door hun eigen doelen en stra-

hij wil bereiken. Dit gestelde doel wordt

boodschap moet herhalen en dat hij hiervoor

tegie, de medewerkers onvoldoende mee te nemen op het

dan ook met veel energie nagestreefd en

allerlei soorten media moet inzetten.

pad naar het beloofde land. Dit komt doordat de leider ervan

menig leider gaat met zo min mogelijk

uitgaat dat de medewerkers dit wel snappen. Een verbe-

omwegen naar dit doel toe. Hoe scherper

Ik doe

tering in communicatieve vaardigheden van de leider leidt

het doel wordt gedefinieerd, hoe sterker de

Een leider is overtuigd van het feit dat de

in vele gevallen tot een sterker team. Omdat leiders vaak

wil van de leider om het doel te bereiken.

gekozen strategie werkt om de gestelde

leren vanuit een actieve benadering, is een efficiënte wijze

Het doel om marktleider in de Nederlandse

doelen te realiseren, ook al denkt de hele

waarop deze vaardigheden verbeterd kunnen worden, een

HPLC-markt te worden is bijvoorbeeld erg

goegemeente in zijn omgeving hier anders

coaching on the job, waarin de leider direct feedback krijgt over zijn wijze van communiceren.

door René Wientjens

¶

18

19

nieuws van FHI-partners

Zo gezegd zo geschreven...

Goed debiteurenbeheer loont H

et is gebruikelijk dat bedrijven voor alle posten aan

klanten opeens wijzigingen voordoen. Een van de eerste indicatoren

verkoop lukt het niet om goed debiteurenbeleid

de activazijde van de balans maatregelen treffen

“Het laatste dat een grote bank als ING wil is dat hun ‘incident response team’ praat

van een verslechterde liquiditeitspositie is vertraagd betaalge-

effectief te laten zijn. Het is niet verstandig indien

om risico’s te beperken. Men verzekert materiële vaste

drag. Door het monitoren van bestaande relaties kan hier tijdig op

iemand zichzelf positioneert als degene die altijd

activa, evenals voorraden. Liquide middelen parkeren

worden ingespeeld. Door de hele portefeuille te laten doorlichten,

moeilijk doet en die een stokje steekt voor fantas-

over incidenten”

ondernemingen doorgaans bij een veilige bank. Maar wat

wordt direct duidelijk waar de risico’s zitten. Op deze risicovolle

tische commerciële buitenkansen. Daarentegen

doen ze om debiteuren tijdig te laten betalen en het risico

debiteuren kan dan actie worden ondernomen. Dit kan variëren van

kan diegene zich beter neerzetten als de persoon

Gavin Reid, manager Computer Security Incident Response Team, Cisco, in

op wanbetaling te beperken? Hier laten organisaties nog

versneld aanmanen tot een persoonlijk bezoek.

die juist commerciële kansen biedt omdat deze

wel eens steken vallen.

persoon zorgt voor de o zo belangrijke kasstroom.

Geef juiste informatie

Automatisering Gids, 17 juli 2009

“Er is geen beroepsgroep die mentaal zo in de

In de huidige crisis is optimale beschikbaarheid van liquide

Voorzie bedrijfsinformatiebureaus van de juiste informatie. Neem

Zet KPI’s op agenda

middelen zeer belangrijk. Daarvoor moeten bedrijven een goed

geen risicodragende beslissingen op basis van de blauwe ogen van

Bepaal de belangrijkste KPI’s (Kritische Prestatie-

debiteurenbeleid voeren. Zo wordt voorkomen dat het werkkapi-

de zakenpartner. Leveranciers, kredietverstrekkers en kredietverze-

Indicatoren) en laat die steeds weer terugkeren in

Kees de Kort, financieel analist / BNR radio-commentator, in Nederlands Dagblad,

taalbeslag onnodig oploopt en daarmee ook de financieringskosten.

keraars doen dat ook niet. Zij kijken naar bedrijfsinformatie en de

managementvergaderingen. Op deze manier blijft

14 augustus 2009

Bovendien levert het keiharde euro’s op.

daarop gebaseerde ratings. Hiermee bepalen ze onder welke condi-

de organisatie scherp en houdt men inzicht in

ties zij leveren of krediet verstrekken.

geleverde prestaties. Ook niet-financiële indica-

Er zijn diverse maatregelen die genomen kunnen worden om het

war is als de beleggers”

toren zijn van belang, zoals bijvoorbeeld het aantal

“Als iets verkeerd is, doe dat dan niet omdat een

klachten over facturen.

machtiger iemand zegt dat je het moet doen”

risico op wanbetaling te beperken en de Days Sales Outstanding

Automatiseer waar mogelijk

(DSO), het aantal dagen tussen de order en ontvangst van betaling

Zet credit management software in. Financiële gegevens uit de

van de order, terug te dringen:

eigen omgeving en uit externe bronnen worden gecombineerd met

Denk aan debiteurenfinanciering

dr. Vandana Shiva, quantumfysicus en milieuactivist, citeert haar ouders in NRC

een agenderingssysteem. Consequent en strak geregisseerd

Door middel van debiteurenfinanciering, zoals

Structureer het debiteurenbeheer

Handelsblad, 19 augustus 2009

actiepaden bewandelen, leidt tot snellere betalingen en daarmee tot

factoring en kredietverzekering, kan snel over

Zowel in het minnelijke als het juridische traject staat men sterker

een verlaging van de DSO.

liquide middelen worden beschikt. Bij factoring

als men algemene leveringsvoorwaarden getekend retour heeft

gebeurt dat op basis van een percentage van het

van klanten. Factureer zo snel mogelijk en zorg ervoor dat facturen

Los ondercapaciteit op

totaal uitstaande debiteurensaldo. Met kredietver-

en aanmaningen zo zijn opgesteld dat deze eerder uitnodigen tot

Los tijdelijke of structurele ondercapaciteit altijd op. Als het debiteu-

zekering wordt het risico van non-betaling beperkt

betalen dan dat ze allerlei vragen oproepen.

rensaldo hoog is en er achterstanden zijn bij het aanmanen of bellen

of uitgesloten. Let wel op de kosten en in hoeverre

bij openstaande posten, maak dan capaciteit vrij of huur deze in

(beperkende) polisvoorwaarden van kracht zijn.

Screen al uw debiteuren

door gedetacheerden op het gebied van credit management of debi-

Screen potentiële, nieuwe en bestaande debiteuren. In feite begint

teurenbeheer in te schakelen.

dit proces al bij het zoeken naar nieuwe klanten. Als de keuze

Besteed credit management uit Besteed credit management volledig of gedeeltelijk

“Als je denkt dat het een raar besluit is, dan kan ik het niet genomen hebben” Marcel van den Broek, federatievoorzitter FHI, in werkoverleg, 20 augustus 2009

“Er zijn in Nederland zoveel mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering. In plaats van

bestaat tussen een prospect met een positieve kredietwaardig-

Train!

uit. Gespecialiseerde bedrijven kunnen de kwali-

heidsbeoordeling en een met een negatieve beoordeling, dan is het

Debiteurenbeheer is een vak. Als er te weinig vakinhoudelijke

teit van de debiteurenportefeuille verbeteren en

werkloos ben je dan gehandicapt. Dat is vals

beter om tijd en energie te steken in de eerste partij. Door gebruik

kennis is, kan dat geleerd worden. Deze trainingen variëren van

daarmee voordelen opleveren. Zij nemen tijdig

te maken van bedrijfsinformatie wordt voorkomen dat men opeens

het maken van debiteurenbeleid op strategisch niveau tot hele

maatregelen in geval van non-betaling.

spelen. Ik kom weleens in Nederland en het lijkt

wordt geconfronteerd met niet- of slecht betalende klanten. Bij

praktische sessies waarbij vaardigheden als telefonisch incasseren

nieuwe klanten is het van belang om te weten tot welk bedrag

worden ontwikkeld.

[email protected]

Als op rekening leveren niet verantwoord is, vraag dan (gedeelte-

Samen met verkoop

FHI-leden kunnen gebruik maken van de speciale

lijk) vooruitbetaling. Zeker in deze tijden kunnen zich bij bestaande

Betrek de verkoopafdeling bij plannen. Zonder draagvlak van de

tariefsafspraken die met Graydon zijn gemaakt.

¶

het een verantwoord zakelijk risico is om op rekening te leveren.

mij niet dat iedereen daar ziek is” Alan Blinder, hoogleraar Princeton University, columnist van The Wall Street Journal en The New York Times en genoemd als opvolger van FED-president Ben Bernanke, in NRC Handelsblad, 22 augustus 2009

Contact: Andreas Meijer, [email protected], (033) 465 75 07.

door Leo van Moergestel

“Wij schrikken ons te pletter als er ineens aanvragen binnenkomen voor zonnecollectoren. Heel SenterNovem drie weken overspannen” FNV-voorzitter Agnes Jongerius, in Het Financieele Dagblad, 7 september 2009 ¶

20

21

IS ER LEVEN NA FHI?

Henk de Folter

‘Alles wat ik nu doe, put ik uit wat ik geleerd heb in het verleden’ G

edurende zijn carrière heeft Henk

wat FHI-bestuursleden en als je eenmaal in

jaar geleden ben ik daarmee gestopt. Nu

apparatuur, red.). Ik heb de scenario’s op een

de Folter (63) vrijwel voortdurend

de loop zit, wordt je op een gegeven moment

ben ik bedrijvencoach bij de Fontys. Met een

rij gezet en daaruit kwam naar voren dat het

banden gehad met FHI. In de jaren

gevraagd voor in het bestuur.” Van 1987 tot

groep ondernemers houd ik discussies om

het beste was om zelf iets op te zetten. Daar is

’80 uitte dit contact zich in een

1997 was De Folter bestuurslid van de FHI-

zo van elkaar te leren. Ik heb hierbij gemerkt

de Stichting RTA uitgekomen, die erop toeziet

bestuursfunctie bij de FHI-branche

branche Industriële Elektronica. Dit stopte

dat veel ondernemers met hetzelfde soort

dat afgedankte elektr(on)ische apparatuur op

Industriële Elektronica, een functie die

toen hij ging werken voor de Europese

problemen kampen.”

de juiste wijze wordt ingezameld. Het bestuur

De Folter tien jaar lang vervulde. En ook

afdeling van Fluke. “Ik stond in deze functie

al is hij nu officieel met pensioen, FHI

te ver af van de Nederlandse markt.

Betere wereld

Stichting wilde worden. Dat doe ik nu twee

is nog steeds niet helemaal uit zijn

Bovendien liep mijn bestuurstermijn bijna

Op een onverwacht moment kwam De

dagen in de week. Door RTA ben ik me veel

leven verdwenen.

ten einde”, vertelt hij over zijn keuze.

Folter weer in aanraking met FHI. “Tijdens

meer gaan verdiepen in milieuzaken en dan

“Al bij mijn eerste werkgever kreeg ik

Ommezwaai

contact met FHI”, vertelt De Folter. Van 1973

Na deze periode maakte zijn carrière een

tot en met 1976 werkte de elektronicaman

ommezwaai. “Ik wilde inhoudelijk elke keer

als sales manager bij de technische

met andere dingen bezig zijn. Uitdaging,

handelsmaatschappij Lindeteves Jacoberg.

dingen leren. Ik stopte daarom bij Fluke.

“Inmiddels bestaan ze niet meer”, vertelt

Voor 2000 deed ik alles met sales en

De Folter. “Maar in de jaren ’70 waren ze lid

marketing, en daarna alles behalve sales en

van FHI en exposant tijdens HET Instrument

marketing.” Zo deed De Folter bij Qualcomm

waardoor ik voor het eerst in aanraking

als director operations Europe onder meer

kwam met de brancheorganisatie.” In de

veel ICT-kennis op. Een paar jaar na de

een begrafenis in 2005 kwam ik Kees (Kees

De dingen die ik nu doe, moeten bovendien iets

jaren ’80 kwam De Folter bij FHI-lid Fluke

eeuwwisseling stopte hij met, zoals hij het

Groeneveld, directeur FHI, red.) tegen en

te maken hebben met een betere wereld. Dat

terecht en ontstond wederom contact met

zelf noemt, het ‘echte’ werken. “Ik heb wat

hij vroeg hoe het met me ging. Een week

mijn kleinkinderen niet over tien jaar zeggen:

de brancheorganisatie. “Als FHI-lid trad

gefreewheeld, en werd toen al vrij snel

later belde hij me op met de vraag of ik

‘Ja, maar opa dat probleem wisten jullie tien

ik toe tot de Stiching CTO (Commercieel

gevraagd om bij Fontys Bedrijfshogeschool

een businessplan op wilde stellen voor de

jaar geleden toch ook al? Waarom heb je er

Technische Opleidingen, red.). Hierin zaten

les te gaan geven. Na een hartoperatie twee

WEEE (richtlijn voor afval van elektr(on)ische

dan toen niets aan gedaan?’”

vroeg me toen ook of ik manager van de

zie je dat er nog veel meer speelt. Voor de

door Eliza van den Anker

‘Voor 2000 deed ik alles

FHI-leden houd ik nu ook de milieuregelgeving

met sales en marketing,

leden er iets van gaan merken en kaart dat

daarna alles behalve

adviesbureau op dit gebied begonnen.” Voor

sales en marketing’

in de gaten. Ik maak een inschatting of de dan bij FHI aan. Daarnaast ben ik mijn eigen De Folter een mooie afsluiter van zijn carrière. “Ik doe dit voor de lol. En alles wat ik nu doe, put ik uit wat ik geleerd heb in het verleden.

¶

22

23

federatienieuws

Ruud Rooker wint FHI-Golftournament

Ondernemerschap en overheid I

n veel marktsegmenten spelen overheden en ambtenaren een rol. Technologiebedrijven hebben daar regelmatig mee te

maken. In de privatiseringsgolf rond de eeuwwisseling zijn veel ambtenaren in een quasi-ondernemersrol gedreven. Alles moest

M

‘markt’ worden. Daar zijn brokken gemaakt. In de recessietijd

isschien had hij het voordeel dat het zijn thuisbaan was, maar de overwinning van Ruud Rooker was verdiend.

is het Keynesiaanse model weer mode. De overheid onderneemt

De man van HBR Branche Verzekeringen eindigde met achtendertig stablefortpunten op golfbaan Spaarnwoude

niet meer, maar pompt geld in de economie. Hoe werken

als eerste en nam de wisselbeker mee naar huis. Na de achttien holes van de wedstrijddeelnemers van het FHI-

dergelijke ontwikkelingen uit voor de technologiebranches? Hoe

Golftournament zaten Hans Rolloos van Rolloos Systems en Anne Wind van Windup, Rooker dicht op de hielen met

houden we de verschillende denkrichtingen zo in balans dat de

respectievelijk zevenendertig en zesendertig punten. Vooral de prestatie van Anne Wind was opmerkelijk, omdat hij

markt de markt blijft en het ondernemerschap kan bloeien

vanaf de laagste handicap van alle deelnemers (vier) speelde en na de driekwart verrekening toch zo hoog scoorde.

zonder dat er onnodig slachtoffers vallen?

nu echt op de kaart. Dat is goed voor de

inrichtingen, Koning & Hartman, Graydon,

Het speelt bij alle bedrijven die te maken hebben met wetenschappelijke

branche, maar ook wij als politici hebben

Minkels, Vaultex, Van der Zalm Training,

instituten, kennis- en onderzoeksinstellingen of met nutsbedrijven en

er baat bij dat wij worden gevoed door

HBR Branche Verzekeringen, Drukkerij Van

zorginstellingen. Het FHI-federatiecongres op 26 november is gewijd aan

adequate informatie waarmee we beleid

de Ridder en JWB Creatieve Communicatie.

deze problematiek. Onze minister van Economische Zaken komt haar visie

kunnen ontwikkelen en controleren.”

geven. Twee ervaringsdeskundigen uit de branches delen datgene wat zij Behalve dat iedereen met ‘iets’ voor

meemaken met andere leden en de genodigde politici en andere gasten.

Grootse dag

de prijzentafel binnenkwam ging ook

Overigens was het weer een grootse dag

niemand zonder prijs naar huis. De

op 27 augustus. Maar liefst vierennegentig

golfcommissie had weer veel eer van haar

wedstrijdspelers en zeventig clinicers,

werk: Willem van Raalte van Da Vinci

CDA-parlementariër Elly Blanksma

geoefend en ongeoefend, namen deel.

Europe, Gejan Starink van Panasonic

reikt de cup uit aan Ruud Rooker

Voor de eenentwintigste keer was het op

Electric Works Sales Europe en Linda van

Na vorig jaar Charlie Aptroot, was het nu

en top clubsfeer van FHI-ers onder elkaar;

Essen van FHI. Bijzonder was ook dit jaar

Elly Blanksma, lid van de Tweede Kamer

gezellig, gemoedelijk, maar tegelijk ook

de ‘stiekeme sponsoring’ van Gejan

voor het CDA, die de wisselbeker uitreikte

zakelijk van belang als opwarmer

Starink die echt de mooiste Panasonic-

aan de winnaar. Nadat ze zelf ook de

voor het seizoen na de vakantie.

producten meebracht voor de prijzentafel.

uitreiking de sfeer en de saamhorigheid

Weer werkte het weer mee en weer zorgde

De voorbereidingen voor de volgende,

Longest drive dames:

van FHI-ondernemers.

het veld van sponsors ervoor dat ook de

tweeentwintigste editie, zijn alweer

Christine Mendlik, Medi Lease

catering op en rond de baan en op de

gestart. De datum staat vast: de laatste

Longest drive heren:

Bovendien sprak zij haar waardering uit

negentiende hole een feest werd, met

donderdag van augustus, 26 augustus

Marc Spijker, Cofely Industrial Automation

over de inbreng die FHI de laatste jaren

dank aan de sponsors: Jaarbeurs Utrecht,

2010. De locatie wordt nu eerst

heeft in Den Haag. “De technologie-

Isa Life Science, Arti ’70, Greenberg

geselecteerd en begin volgend jaar

branches staan bij de landelijke politiek

Traurig, CombiCare, Van Geelen Stand-

bekendgemaakt.

Uitslag 21e FHI-Golftournament

Siebren de Vries, dga van Chess en initiatiefnemer van het middenin de wetenschap opererende DevLab, is één van de twee. De ander is Tjark

1e Ruud Rooker, HBR Branche Verzekeringen, 38 stablefortpunten 2e Hans Rolloos, Rolloos Systems,

Tjin-A-Tsoi, voorheen directielid van de NMA en nu directeur van het Nederlands Forensisch Instituut. De discussie met de aanwezige Kamerleden en ondernemers en ambtenaren wordt belangwekkend.

37 stablefortpunten

Vooraf zet FHI-voorzitter Marcel van den Broek het kader:

3e Anne Wind, Windup,

hij presenteert de uitkomsten van de vierde recessie-

36 stablefortpunten

enquête binnen FHI. Het wordt voor Van den Broek zijn

4e Marc Spijker, Cofely Industrial Automation,

laatste kunstje als federatievoorzitter. Tijdens het congres

34 stablefortpunten

achttien holes had gelopen, prees zij bij de

wordt bekendgemaakt wie hem gaat opvolgen aan het

¶

einde van het jaar.

¶

Neary dames: Carin de Vaal, Da Vinci Europe Neary heren: Pim Wieske, Dewit Industrial Sensors

FHI-federatiecongres Thema: Ondernemerschap in de technologieketen Datum:

donderdag 26 november

Locatie: sociëteit De Witte, Den Haag Voor:

leden van de FHI-branches, Kamerleden en genodigden

25

Overzichtelijker en toegankelijker Producten, bedrijven, nieuws, carrière en kennis zijn de pijlers van de nieuwe engineersonline.nl Engineersonline.nl is geheel vernieuwd. Kijk snel op www.engineersonline.nl. We zijn erg benieuwd wat u er van vindt!

Internationale technologie in regio Rotterdam

“D

eze dag was tenminste iets anders dan steeds maar weer die sociaal maatschappelijke problemen.” Tweede Kamerlid Cynthia Ortega (ChristenUnie) was opgetogen na een

intensieve tour langs vier FHI-bedrijven in Dordrecht, Schiedam en Delft. “Ik heb echt wel een paar zaken opgepikt die ik in het parlement aan de orde ga stellen”, concludeerde ze samen met haar

Producten

fractiemedewerker Wouter Langendoen.

Engineersonline.nl presenteert dagelijks de nieuwste producten voor technische specialisten. Van elk product worden de belangrijkste specificaties, toepas­ singsmogelijkheden en contactinformatie van de leverancier gegeven.

Bedrijven

Kamerlid Ortega op werkbezoek bij FHI-bedrijven

Advertentie 1

Het uitgebreide bedrijvenregister biedt contact­ gegevens en bedrijfsinformatie van vrijwel alle leveranciers uit de elektrotechnische en werktuigbouwkundige branches.

Nieuws Dagelijks wordt de site geactualiseerd met nieuws over technologische ontwikkelingen, mutaties bij bedrijven, relevante economische ontwikkelingen en andere actualiteiten.

Ortega doelde onder meer op de wijze

van een schitterende ontwikkeling van een

een management buy-out, gaven Ortega

waarop Den Haag de regio Rotterdam

luchtkwaliteitsmetingsysteem van Applikon

een indruk van innovatief technologisch

in de kou dreigt te laten staan door

Analytical en ECN, terwijl datzelfde

ondernemerschap. Goed dat de overheid

het niet honoreren van plannen om

Nederlandse systeem met Amerikaanse

dat steunt met regelingen als de WBSO,

de arbeidsmarktproblematiek in de

subsidie wel in de VS wordt toegepast.

maar de investeringen in wetenschappelijk

technologie aan te pakken. Bij het bezoek

Verschillende ministeries hebben hier een

onderzoek moeten wel door blijven gaan.

aan de firma Krohne in Dordrecht maakte

blunder gemaakt die wellicht nog kan

directeur André Boer duidelijk hoe

worden gerepareerd, maar zeker in de

Bij chip-ontwerpbedrijf SystematIC

bepalend de uitvoering van dat plan kan

toekomst moet worden voorkomen.

belandde het Kamerlid in een internationale

zijn voor het behoud van de internationale

Delftse omgeving. Een bedrijf van twaalf

voorsprong die de regio heeft op een aantal

Dat procesintensificatie en biotechnologie

Delftse ingenieurs, die uit diverse landen

terreinen, zoals flowmeting en kalibratie.

gerichte support verdienen van het

afkomstig zijn, gespecialiseerd in analoge

De behoefte aan meer hoogopgeleide

beleid, werd zonneklaar bij Applikon

elektronica, bedient klanten in de Verenigde

technologen in de nabije toekomst kwam

Biotechnology. Heel de wereld koopt deze

Staten, Japan, Frankrijk en Duitsland. Bert

overigens ook bij de andere bedrijven

high tech uit Schiedam. Nederland moet

Monna, dga van het bedrijf, wees op het

prominent op tafel.

niet vergeten zelf ook te profiteren van

gevaar dat de in Nederland opgeleide

de aanwezigheid van die expertise hier.

technologen steeds meer van buitenlandse

Een ander concreet probleem dat meeging

Erik Kakes en Arthur Oudshoorn, die

komaf zijn. Als het aandeel Nederlanders zo

naar Den Haag was dat van het negeren

recent eigenaar werden van het bedrijf via

laag blijft, dan krijgen we nooit het imago van de ingenieur op het peil dat nodig is om onze internationale positie te behouden en uit te bouwen.

Carrière

Mevrouw Ortega bleek aan den lijve te ondervinden hoe in Nederland de betekenis van technologie en technologen wordt

Een website voor engineers is niet compleet zonder een uitgebreid overzicht van vacatures in de technische branches. Ook is hier te zien welke cursussen en trainingen er beschikbaar zijn, om kansen op de technische arbeidsmarkt te vergroten.

onderschat. “Moeten we daarover zeuren?” was haar terechte kritische vraag. “Het parlement is toch bedoeld om te zeuren?” was de tegenvraag van FHI-directeur Kees Groeneveld. Los van dat rollenspel was het toch vooral het enthousiasme, de liefde

Kennis

voor het vak en het ondernemerschap dat de boventoon voerde bij de indruk die de volksvertegenwoordigster overhield

In de rubriek Kennis worden informatieve dossiers aangelegd over uiteenlopende onderwerpen, bijvoorbeeld de Machinerichtlijn, elektromagnetische compatibiliteit of loodvrij solderen.

Vlnr: Henk Wipkink (operationeel directeur productie Krohne Altometer), Cynthia Ortega (Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie), André Boer (general manager Krohne Altometer) en Kees Groeneveld (directeur FHI) bij het grootste waterkalibratie-systeem ter wereld van Krohne.

aan het werkbezoek. Intussen zijn er ook concrete afspraken gemaakt voor followups via de Kamer naar de regering.

¶

26

Haagse

Babbel

27

‘Zelfs schoolreisjes worden in Nederland meegerekend als een investering in kennis’

Handelsblad tussen bouwvoorman Elco Brinkman en wetenschapper Jos Engelen van de NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, red.). “Als we alleen al kijken naar het overheidsgeld dat tijdens de crisis is binnengehaald, sleepte Brinkman 2,5 miljard binnen. Jos Engelen kreeg niets”, aldus Pechtold. Eén uitspraak van Brinkman in NRC is hierbij volgens Pechtold veelzeggend. “Hij zei tegen Engelen dat de man in de straat het toch niet zou hebben begrepen als er nu miljarden naar kennis waren gegaan. Terwijl als ik die man in de straat voor me zie, dan zie ik hem spelen met zijn Ipod. Volgens mij is alles wat daarmee te maken heeft hoogwaardige kennis. De

D DOOPCEEL Alexander Pechtold (43) werd in 1989 lid van D66. In 1997 werd hij wethouder in Leiden, met als portefeuille Milieu (1997-2002), vervolgens Sport en Cultuur (1997-2003), Grote Stedenbeleid (19982002) en Onderwijs en Verkeer en

man in de straat is wel degelijk uit te leggen

66-fractievoorzitter Alexander Pechtold vindt dat ‘het

hoe belangrijk kennis is. Prima overigens dat

hele denken om’ moet. Hij doelt op de aanpak van het

vrijgemaakt om te zorgen dat onze natio-

kabinet ten aanzien van het ‘gigantisch’ tekort aan bèta’s

gekozen als landelijk partijvoorzitter en in oktober 2003 werd hij benoemd tot burgemeester van Wageningen. Kort na het aftreden van Thom de Graaf als minister van Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties werd hij voorgedragen als zijn opvolger in het Kabinet-Balkenende II en op 31 maart 2005 beëdigd. Op 29 juni 2006 trok de Tweede Kamerfractie van D66 de steun aan het kabinet in door haar blijvende onvrede met het vreemdelingenbeleid van minister Verdonk. De koningin heeft Pechtold op 3 juli 2006 ontslag verleend. D66 kwam in de oppositie terecht en sindsdien is Pechtold fractievoorzitter.

waar we in Nederland mee te kampen hebben. Signalement sprak met de ongekroonde oppositieleider naar aanleiding van zijn kritiek op het innovatiebeleid van het kabinet.

ruimtemissie kan gaan vervullen. Dergelijke

Inzetten van aardgasbaten Belangrijk is volgens Pechtold dat in een volgend kabinet wordt doorgegaan met de inzet van aardgasbaten via de FES-gelden (Fonds Economische Structuurversterking, red.) voor de kenniseconomie. “Gerrit Zalm

Het tweede kabinet Balkenende stelde

stellen, maar het is echt het tegenoverge-

zei altijd, en dat is steeds bij mij in het achter-

indertijd voor Nederland een plaats bij de

stelde”, aldus de fractievoorzitter.

hoofd blijven zitten, het goud van onder de

top vijf van kenniseconomieën als doel.

grond moet goud boven de grond worden.”

Inmiddels heeft het huidige kabinet dit

De man in de straat

streven omlaag bijgesteld naar het gemid-

Dat ‘het hele denken om moet’, blijkt volgens

“Duurzame dingen. Dus dat verbrand je niet

delde van de OESO (Organisatie voor

Pechtold wel uit een tweegesprek in NRC

in onze sociale verzorgingsstaat zoals we de afgelopen vijftig jaar veel hebben gedaan. Dat

Economische Samenwerking en Ontwikkeling, red.). “Te pijnlijk voor woorden”, aldus Pechtold. “En dan hebben we het nog niet over wat er gerekend wordt tot kennis. Zelfs schoolreisjes worden in Nederland meegerekend als een investering in kennis.” “De kennisinvesteringsagenda die het vorige Innovatieplatform opstelde heet nu niet meer te zijn dan een ‘inspiratiebron’.” Een kritische blik volgt hierbij op de aanpak van minister Ronald Plasterk van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). “Ik had van Plasterk echt verwacht dat die kennis zou gaan hollen. Het is pijnlijk om vast te

door Eliza van den Anker

nale astronaut André Kuipers opnieuw een rolmodellen hebben we nodig.”

Vervoer/Parkeren (2002-2003). In 2002 werd Pechtold door het congres van D66

minister Maria van der Hoeven geld heeft

‘Ook in een volgend kabinet moeten de aardgasbaten ingezet

is onverantwoord. Dat zet je in, inderdaad, voor de infrastructuur. Te vaak wordt dat nog gezien als asfalt en spoor. Ik zit vaak nog te denken, dat kunnen dus ook je modernere communicatiemiddelen zijn. Maar natuurlijk moet dat onze kennisinfrastructuur zijn.” “Zeker de komende tien jaar, waar we nu tegen bezuinigingsopgaven van vijfendertig miljard van de overheidsfinanciën aankijken,

worden voor de

zal je juist je aardgasbaten moeten inzetten

kenniseconomie’

extra geld naar onderwijs en kennis vanuit de

om kennis te financieren. Want heel veel reguliere begrotingen zie ik niet komen.” ¶

28

29

Gratis openbaar vervoer HET Instrument 2010

Contract met Amsterdam RAI

Alle bezoekers van HET Instrument 2010 kunnen volgend jaar gebruik maken van gratis openbaar vervoer via NS naar Amsterdam RAI. Op vertoon van bewijs van

De samenwerking tussen FHI, federatie van technologiebranches en Amsterdam RAI is contractueel vastgelegd. Op 11 september tekenden de voorzitters van beide organisaties, Marcel van den Broek en Hans Bakker, de overeenkomst

inschrijving als bezoeker kan men straks zo de trein pakken. Geen files, geen parkeerkosten, dat zijn de voordelen die de exposanten kunnen doorgeven aan

die de basis vormt voor in elk geval drie edities van HET Instrument in Amsterdam. In 2010, 2012 en 2014 vindt het

de relaties die zij uitnodigen voor de beurs. De mogelijkheid van het aanbieden

grootste technologie-evenement van Nederland en België plaats in het RAI-complex. Ook de periode is vastgezet:

van dergelijke combikaarten is één van de voordelen van de verhuizing van

steeds in de laatste week van september. ¶

HET Instrument van Utrecht naar Amsterdam. Ook voor de exposanten zijn hieraan geen extra kosten verbonden. De afdracht die FHI als organisator moet

Foto: Marcel van den Broek, federatievoorzitter FHI (links), en Hans Bakker, voorzitter directie Amsterdam RAI (rechts), schudden elkaar

betalen voor deze dienst is verwerkt in de huur van de stand. ¶

de hand na de ondertekening van het contract.

Catering en entertainment tegen fileleed

FHI en Cendris ontwikkelen marketingtool beursdeelnemers

Een beursbezoek moet plezierig zijn. Dat

ontvangen. De beurs HET Instrument

of…’ Na vijf uur moet er dan natuurlijk

Voor veel bedrijven is het een enorme

kan aanvragen, wordt eerst een analyse

verenigd in deze aanpak. Of eigenlijk

associeer je niet met vroeg opstaan en

2010 wordt zo georganiseerd dat er een

voor extra catering worden gezorgd.

opgave om het relatiebestand schoon en

gedaan van het eigen bestand, worden de

drie: het bedrijf dat de tool inzet vergroot

vervolgens in de file staan of in een volle

optimale kans is dat de bezoekers een

Een deel gebeurt vanuit de centrale

up to date te houden. Als je in tijden van

fouten er uit gehaald en wordt het bestand

haar prospectbestand structureel en

trein gepropt worden. Als het plezierig

goed gevoel overhouden na afloop.

organisatie, maar groepen standhouders

krimp in de markt dan ook nog op zoek

aangevuld met relevante adressen die

direct met het oog op de beursdeelname.

kunnen ook georganiseerd zelf met elkaar

moet naar nieuwe aanvullende adressen,

binnen FHI bekend zijn.

Bovendien wordt de hele beurs HET

is, dan vind je het ook niet erg om even wat later thuis te zijn, mits je gegeten

De openingstijden zijn over de spitsuren

tegen beperkte kosten hun relaties aan

dan wordt de klus nog moeilijker.

Daarnaast kan men opteren voor verdere

Instrument beter van een meer doelgericht

hebt en je even hebt kunnen ontspannen.

heen getild. De bezoekers worden niet

zich binden in die tijd. “Het mag best een

Deelname aan de beurs HET Instrument

aanvulling van het bestand via de enorme

uitnodigingstraject door zo veel mogelijk

Dan denk je positief terug aan de mensen

eerder dan vanaf 11.00 uur uitgenodigd.

beetje feest zijn”, was de opmerking die

is een goede aanleiding om dat probleem

databases die Cendris ter beschikking

exposanten. Dat laatste aspect is de reden

die je hebt ontmoet. Dan zie je ernaar

En na de file, van 19.00 tot 19.30 uur,

tijdens de evaluatie van HET Instrument

beet te pakken.

heeft. Samen met de Cendris-specialisten

dat in deze aanpak ook geld vanuit de

is er elke avond, behalve de vrijdag,

2008 bijval kreeg van vrijwel alle

wordt een dedicated selectie gemaakt,

organisatie van de beurs wordt gestoken.

entertainment, veel muziek in ‘The Sound

exposanten. ¶

uit om zaken te gaan doen met wie jou toen zo goed heeft

Zonder dat je een kwalitatief goed bestand

toegesneden op de doelgroep waarop men

gebruikt om nieuwe prospects uit te

wil focusseren. Daarna maakt Cendris

Nadere informatie over de wijze van en

nodigen, kan de beurs onmogelijk een

samen met FHI en het betreffende bedrijf

voorwaarden waaronder deelgenomen kan

succes worden. Speciaal voor de exposanten

een plan voor de benadering van deze

worden aan deze actie is op te vragen bij

Inschrijvingen volgens plan

op HET Instrument 2010 ontwikkelt FHI op

doelgroep: kan die al meteen worden

Petra Kortenoeven, [email protected],

dit moment samen met Cendris, onderdeel

uitgenodigd of moet er eerst bij deze

(033) 465 75 07.

De inschrijving van exposanten loopt volgens plan. Een jaar voor de beurs is al ruim twintig

van TNT, een ondersteuningstool voor

adressen nog onderzocht worden welke

procent van de beursvloer definitief ingevuld. Exposanten die optimaal gebruik willen maken

bedrijven die hun adressenbestand willen

contactpersoon de juiste is.

van het medium doen er goed aan nu al de voorbereiding in gang te zetten. Het boeken van de

verbeteren. In een standaardpakket dat men

Twee doelen worden

vierkante meters is de eerste stap, die er meteen voor zorgt dat je als bedrijf meedraait in alle voorbereidingsinformatie en acties. ¶

¶

30

iE

31

industriële elektronica

ONDERWIJS Project: Four Seasons Moscow

FHI start LED-cluster D

Paul Petersen

Design: Philips Lighting Realisatie: RENA electronica BV

Vroeger was het beter. Natuurlijk! Maar daar gaat het niet om. Wat nu?

e FHI-branche voor Industriële Elektronica start in 2010 met een LED-cluster. Doel: het versterken van de economische activiteiten met betrekking tot LED’s in de Benelux.

In juni kreeg ik een brandbrief van vijf opleidingscoördinatoren van hbo Elektrotechniek opleidingen. Men constateert een problematiek die al jaren

collectieve marketing vormgegeven worden

geïnteresseerde bedrijven worden

voorbereid. Op donderdag 10 september

in samenwerking met vakbladen, het

uitgenodigd. Dit is een eerste stap om

kwam een beperkte groep bijeen

regelmatig versturen van nieuwsbrieven,

een profiel neer te zetten (partijen,

voor het bespreken van mogelijke

communicatie via websites en folders EN

kwaliteiten, activiteiten). Het in 2010

activiteiten. De deelnemers van deze

eventueel een event.

organiseren van een marketingevent en

eerste bijeenkomst (Arrow, Avnet, BHC,

column

Sinds dit najaar wordt het cluster

het opzetten van het cluster binnen FHI

speelt en waar voor hun gevoel niets aan gedaan wordt. Men ziet een jarenlange afname van de instroom. Promotie gaat vaak algemeen over techniek en de initiatieven zijn versnipperd. Men vindt het kennisniveau van de mbo-instromers te laag, met name voor wiskunde. Er is een grotere vraag bij bedrijven naar uitstromers dan het aanbod aankan.

Elincom electronics, RENA electronica

Gezien de diversiteit aan applicaties

wordt dan besproken. Er dient benadrukt

en Future Electronics) hebben de focus

en mogelijke beslissers in vele

te worden dat FHI zich richt op business-

Nederland is meer gericht op aantallen studenten dan op uitstroom die

op een profiel, doelmarkten en lobby

marktsegmenten is een event gewenst.

to-business applicaties en niet op de

voldoet aan kwaliteit en maatschappelijk belang.

gelegd. De profilering van het cluster, het

Om het LED-cluster formeel te starten

consumentenkaart.

organiseren van netwerkbijeenkomsten

wordt op donderdag 19 november de

en belangenbehartiging werden genoemd

eerste bijeenkomst georganiseerd,

Contact: Paul Petersen, [email protected],

als mogelijke activiteiten. Daardoor zal

waarvoor alle leden en honderd mogelijke

(033) 465 75 07.

EN: mijn stokpaardje, ik kan het niet genoeg benadrukken, het beleid van

Nou doet FHI veel in de lobby, waarbij ik de portefeuille onderwijs en arbeidsmarkt beheer, en dus was dit een belangrijk item. Eind juni is de

¶

brandbrief ingebracht binnen de commissie Hoger Onderwijs van de samenwerking tussen MKB-Nederland en VNO-NCW. De andere technische branches hebben dit signaal ook meteen opgepakt.

Een nieuwe horizon: elektrisch rijden

I

‘Wat mij betreft gaat het er vooral om, punten aan het opbouwen en André Postma, coördinator van het Enexis-netwerk, gaf een toelichting over

dat er weer schwung in komt. Het gaat

de achterliggende filosofie van het Mobile Smart Grid

n deze tijden van economische recessie en voorzichtige berichten dat de wereld er weer uitkomt, ligt een hamvraag voor de hand: waar zit potentie in de industrie? Ieder halfjaar

wordt over de trend in de markt en specifiek over de ontwikkelingen van elektronicacomponenten gesproken in statistiekvergaderingen. Dat geeft groep en leden de gelegenheid sprekers uit te nodigen, die een verrassende kijk kunnen geven. Deze keer betrof dat elektrisch rijden.

(MSG) en de noodzaak van externe aansturing van het laadproces van auto’s. Bij de opzet van dit netwerk is

weer leuk zijn in de techniek te zitten’

een goede integratie van onderdelen van belang. Ook dit zijn natuurlijk weer ‘opportunities’ voor zowel de elektronica als de industriële automatisering. In september en oktober werd de problematiek opgepakt in het bestuur

De elektrische auto’s zijn relatief duur, waarbij bijna

van Industriële Elektronica, overlegd met de betrokken coördinatoren en

vijftig procent van de kosten te danken zijn aan

meegenomen in de werkgroep Engineering. Waar het alweer wat algemener

Het thema werd vrij rationeel aan-

op de hoogte gebracht van de ‘oppor-

de batterijen. BE-Power gaf een presentatie waarin

wordt. Het doel is op maatregelen te komen die kwaliteit en kwantiteit van

gepakt. Ten eerste werden op

tunities’. De automotive markt is aan

de snelle ontwikkeling van deze technologie

zowel instroom als uitstroom vergroten. Hier specifiek voor Elektrotechniek.

6 oktober bij de statistiekvergadering

het verschuiven en dat komt niet

werd toegelicht.

van Passieve & Elektromechanische

alleen door de recessie. De techni-

componenten de laatste ontwikke-

sche mogelijkheden van auto’s zijn

Voldoende mogelijkheden, maar het imago van de elek-

de jaren vijftig was, maar dat we dat niet meteen moesten willen. Misschien

lingen op het gebied van autotech-

aan het toenemen.

trische auto kan beter. Dat werd aangetoond door het

moeten wel basisdingen uit die tijd worden gebruikt om te leren voor de

uiterlijk van het beperkte aanbod op de markt. Stichting

toekomst. Niks mis mee: leren.

niek en de verkrijgbaarheid ervan

Tijdens de commissievergadering zei ik dat de brandbrief een hartenkreet naar

toegelicht, gericht op het elektrisch

De tweede stap betrof het oplaadpunt.

E-laad.nl gaat voor 2013 tienduizend oplaadpunten reali-

rijden. De elektronica-leden werden

Enexis is een netwerk van oplaad-

seren. Dat is de eerste stap naar die nieuwe horizon.

¶

Als dat dan samengaat met de hedendaagse multidisciplinaire en projectgerichte aanpak van het onderwijs, zou dat mooi zijn. Wat mij betreft gaat het er vooral om, dat er weer schwung in komt. Het gaat weer leuk zijn in de techniek te zitten. [email protected]

¶

33

24 SEPTEMBER

2009

EVOLUON EINDHOVEN

Design Automation & Embedded Systems:

Omgevingstesten uitgelicht tijdens PLOT Showcase

waar gáát dat over? A

l heel veel jaren organiseert de FHI-branche voor Industriële Elektronica het D&E event over design automation &

embedded systems. Het is een dag voor specialisten. Maar kunnen ‘buitenstaanders’ ook een idee krijgen waar dat allemaal

T

esten om uiteindelijk tot producten

over gaat? Waar de technologie toe leidt? Als je het heel kort

te komen die in de praktijk net zo

samenvat gaat het er eigenlijk om hoe je de software-functies

functioneren als verwacht wordt door de

vastlegt die een apparaat moet vervullen en hoe je die software

klant. Daar draait het om in het vakgebied

dan in hardware inbedt en zorgt dat het ook werkt zoals je

omgevingstechnologie. Ter bevordering van

bedoeld had.

de ontwikkeling van dit vakgebied is in 1995 het PLatform OmgevingsTechnologie (PLOT) opgericht. Om het vakgebied nog levendiger

Twee lijnen van technologische

te maken, organiseerde PLOT op woensdag

onderwerpen zitten er in het D&E event.

14 oktober de PLOT Showcase.

Enerzijds betreft dat het ontwerp-

Als je die ontwikkelingen niet kent,

proces. Hoe ontwerp je simultaan de

dan raak je als elektronica-ontwerper

Het belang van omgevingstesten is helder, maar

software en de bijbehorende hardware?

achterop.

het wordt wellicht nog helderder door voorbeelden.

De ontwerpsystemen daarvoor zijn

Tijdens de PLOT-ledenbijeenkomst in februari 2009

natuurlijk ook vooral softwaretools. En

Geen wonder dat in een tijd waarin de

gaf Heineken in een presentatie aan hoe een storm

die ontwikkelen zich zo razendsnel dat

markt wat minder is er toch weer meer

op een oceaan effect heeft op de vele blikjes bier. Dan

je echt wel elk jaar naar het event moet

belangstelling was op het D&E event

sfeer van programmeerbare chips?

hoeven de blikken nog niet eens kapot te gaan, maar

Showcase. Deze dag werd exclusief georganiseerd

komen om te horen en te zien wat er

van dit jaar, afgelopen september, dan

door de deining kunnen de labels vernield worden,

voor PLOT-leden en hun directe relaties. Aan de hand

actueel is. De tweede lijn is die van

vorig jaar. Of was het toch een voorbode

wat net zo’n negatief effect op de verkoop kan

van veertien presentaties werd de wondere wereld

de hardware als zodanig. Wat zijn de

dat er weer meer vraag naar nieuwe

hebben. Hoe zorg je dus voor een goede verpakking

van omgevingstesten getoond.

nieuwste ontwikkelingen op en rond

ontwerpen komt…? ¶

en goede labels?

een PCB (Printed Circuit Board) en in de De highlights van de competenties van de PLOT-leden

In juni 2009 kwamen de PLOT-leden bijeen op de

kwamen in de presentaties aan bod. Zo gaf Reden een

locatie van Jabil in Hasselt. De presentatie van

presentatie over virtueel testen. Met deze manier van

Assembléon toonde aan dat het goed testen van

testen wordt het tijdrovende proces van het opzetten

elektronica in een vroeg stadium ’failures’ naar voren

en uitvoeren van de testen verminderd, hoewel het

kunnen brengen, die vrij eenvoudig kunnen worden

resultaat vergelijkbaar blijft.

opgelost door, bijvoorbeeld, het gebruik van een

Thales toonde aan hoe lithium batterijen voor munitie

andere component. Daarmee kunnen allerlei verve-

robuuster gemaakt kunnen worden; de batterijen

lende effecten op de markt vermeden worden.

moeten bestand zijn tegen extreem mechanische

Om het technologische onderwerp dichter en aansprekender

belastingen.

bij toepassers te brengen, werd bij het D&E event van 2009

Dit zijn twee voorbeelden die voor de veertig leden

Dutch Space nam de toehoorder mee in een reis naar

een wat ludiek thema gehanteerd: ‘Knallen met elektronica’.

van PLOT alledaagse praktijken zijn. Om de verschil-

de maan, waarbij allerlei testen in de ruimtevaart

Er kwam knalhard een superbus voorbij van de TU Delft.

lende competenties en kwaliteiten van de PLOT-leden

aan de orde kwamen EN… we kwamen weer terug

Assembléon liet elektronicacomponenten letterlijk knallen in

goed toe te lichten, is in 2009 een profielenboek

op aarde.

een versnelde levensduurtest. Thales toonde de elektronica-

Knallen met elektronica

ontwikkeling in hun radarsystemen, waarmee nauwkeurigheid

gemaakt. Dit profielenboek is te downloaden via www.plot.nl en geeft voor de lezer een mooi overzicht

Zo waren er nog elf presentaties, waarvan het

in het raken of bewust missen van doelen wordt bereikt. FEI en

van bedrijven die actief zijn in omgevingstesten.

programma te downloaden is op www.plot.nl.

Matas vroegen aandacht voor afstemming van de engineering

Om dit nog levendiger te maken, organiseerde PLOT

Contact: Paul Petersen, (033) 465 75 07, of per e-mail via

op woensdag 14 oktober 2009 een zogenaamde PLOT

[email protected].

en design systemen van OEM-ers en toeleveranciers op elkaar,

¶

om knallende ruzies te voorkomen. Dat onderwerp is gevat in een Point-One project om het ecosysteem van bedrijven in de elektronica en embedded wereld te versterken.

¶

34

iE

35

industriële elektronica

NXP stapt met Tata in chips zonne-energie D

e Eindhovense chipfabrikant NXP

van het volgen van de wet van Moore”,

Krishnappa Subramanya, CEO van Tata, is

start met de ontwikkeling van

vertelt René Penning de Vries hierover,

zonne-energie een economisch efficiënte

Senior Vice President en CTO van NXP.

en duurzame energiebron voor India,

“We bouwen niet alleen sneller en meer

gezien de grote hoeveelheid zonlicht in

Het bedrijf begint een samenwerking met

complexe systemen, we kijken nu ook

het land en de alsmaar stijgende vraag

het Indiase Tata BP Solar, een producent

naar inventieve en innovatieve manieren

naar energie. Volgend jaar moeten de

van onder meer zonnecellen. “Deze vorm

om het energieverbruik te verminderen

eerste gezamenlijk ontwikkelde producten

van innovatie is een perfect voorbeeld van

en de halfgeleiderindustrie op een geheel

van de band rollen, aldus NXP en

hoe de halfgeleiderindustrie is afgestapt

nieuw niveau te brengen.” Volgens

Tata BP Solar.

chips voor zonne-energietoepassingen.

¶

Beleving en samenwerking

tijdens HET Instrument Industriële Elektronica B

eleving en samenwerking

Tijdens Electronics & Automation in

verzamelen (opname of reproductie van

spelen een sleutelrol tijdens

2007 werden tweeduizend WiFi-sniffers

sound-bites). Op donderdag 19 november

geproduceerd. Het succes was zo groot

bij FHI in Leusden worden de geïnteres-

dat de bezoekers in rijen op hun gratis

seerden geïnformeerd over voorstellen

gadget moesten wachten. Tijdens HET

voor de invulling van deze gadget,

Instrument 2008 kon men bij zes verschil-

de werkwijze van de sponsoring, de

lende stands onderdelen ophalen voor

resultaten voor sponsors in contactmo-

een accelerometer. Dit was zeer bevorder-

menten met bezoekers en de promotie van

lijk voor de interactie tussen bezoeker en

het project in gezamenlijke uitingen.

HET Instrument Industriële Elektronica. Dit komt onder meer naar voren bij de ontwikkeling van een unieke gadget, die naadloos aansluit bij het thema ‘the Sound of Electronics’.

exposant. Binnen het thema ‘the Sound of Electronics’ wordt tijdens de 2010-editie

Contact: Paul Petersen, [email protected],

gekeken naar een gadget die geluid kan

(033) 465 75 07.

¶

36

iE

37

industriële elektronica

De computerruimte is het hart van elke onderneming Jaarlijks event IT Room Infra leeft

O

ok in slechte economische tijden blijft men werken met e-mail, internet en websites.

De computerruimte is het hart voor het primaire proces van elke onderneming. Beheerders van

Quality of Networks: Broadband Technology krijgt eigen marktplaats D

e communities van gebruikers en business-to-business aanbieders van de kabelinfrastructuur en test- & meetapparatuur worden bij elkaar gebracht op een marktplaats die

wordt gecreëerd door de FHI-branche voor Industriële Elektronica.

computerruimtes kunnen sinds kort terugvallen op een nieuw specialisme binnen de FHI-branche voor Industriële Elektronica: IT Room Infra. Een sterk groeiend jaarlijks event dat bewijst dat het onderwerp leeft.

IT ROOM INFRA Organisatie: FHI, in opdracht van de

De eerste editie van het Broadband Technology

De technologie die in het business-to-business deel van

Nederlandse brancheorganisatie

event staat op de rit. Zowel sprekers van TNO ICT en

de breedband-keten wordt geboden geeft argumenten

voor Industriële Elektronica

Ericsson als veertien exposerende bedrijven geven

aan de marketingafdeling van de gebruikers van

presentaties rond een centraal thema: Quality of

netwerken. Service Level Agreements zijn zonder risico

Networks.

Evoluon, Eindhoven

op basis van aantoonbare presentaties af te sluiten. Het

Datum:

donderdag 5 november

Wiersma geeft precies aan waar DCP, zijn presentatie en het IT

gaat dus niet alleen om de Broadband Technology als

Website:

www.fhi.nl/itroom

Room Infra event voor bedoeld is: de gebruiker! Een quote uit

zodanig, maar ook om de marketing van het netwerk en

telecommunicatie, televisie of met machine-to-machine

de diensten die daarover worden aangeboden.

zijn presentatie:

¶

communicatie wil een goed netwerk hebben. In de applicaties groeit enorm, maar dat mag niet ten koste gaan van de kwaliteit van het netwerk. De zorg om een adequate infrastructuur vormt de drijvende kracht achter het evenement. Consumenten willen garanties van de providers wat

‘Waar de computerruimte het hart van de onderneming is, De items die langskomen bewijzen het levensbelang. Zo

is de datacentermanager de nodus sinuatrialis (sinusknoop,

is voor facilitaire managers en beslissers cruciaal dat het

red.). Hij is de centrale spil die het datacenter draaiend houdt’.

energiegebruik laag gehouden kan worden. Veiligheid van de

Wiersma ziet deze centrale rol helder voor zich. Met vijfentwintig

informatievoorziening is een wezenlijk aspect. Brandveiligheid,

gespecialiseerde aanbieders die de dag dragen, is het IT

elektrostatische veiligheid van vloeren en fysieke beveiliging

Room Infra event uitgegroeid tot ‘the place to be’ betreffende

tegen inbraak en ongelukken. Het is een waslijst van prioriteiten.

datacenters en computerruimtes.

van de Nederlandse

Datacenter ‘evangelist’ Jan Wiersma heeft als international

Maarten Zondervan, IT-manager van (voorheen) Van der Moolen,

brancheorganisatie voor

director van Data Center Pulse (DCP) veel ervaring met gebruikers

heeft veel zicht op het in- of outsourcen van datacenter-diensten.

van datacenters. De leden van DCP zijn individuen die dagelijks

Hij ziet langs die weg nog veel kansen voor zichzelf en zijn

datacenter-producten en -diensten evalueren, adviseren en kopen.

collega’s om de eigen IT-diensten beter te organiseren. Een nog

De missie van DCP is het samenbrengen van eindgebruikers, het

sneller kloppend hart kan baat hebben bij een bypass.

BROADBAND TECHNOLOGY Organisatie: FHI, in opdracht

betreft beschikbaarheid en kwaliteit. Met diverse soorten netwerken en allerlei vereisten is de keuze voor de juiste test- en meetsystemen van belang. Hiermee kan de provider zijn netwerk monitoren. Dit geldt voor

Industriële Elektronica

alle aspecten van breedband. Het lezingenprogramma

Locatie:

De Kuip, Rotterdam

dreigde hierdoor net zo breed te worden als de

Datum:

dinsdag 10 november

Website:

www.fhi.nl/broadband

breedband-technologie zelf. Uiteindelijk is het toch gelukt om focus aan te brengen zonder in te boeten op de doelstelling: de bezoeker in één dag volledig bij te praten.

volgende generatieoplossingen.

Locatie:

Elke aanbieder van breedbanddiensten op internet,

Benelux is de opmars van breedband heftig. Het aantal

delen van informatie, het definiëren van ‘best practices’ en van

¶

38

39

Point-One MKB bijeenk

omst

Harold Goddijn - CEO

TomTom

Muurkrant met quote

s

Kleine OEM-bedrijven claimen positie in Point-One “Alle subsidiegeld komt terecht bij een paar grote bedrijven rond Eindhoven.” “Als klein bedrijf dat geen toeleverancier is van één van de grote kom je er niet tussen.”

Twee quotes illustreren de stemming bij een kleine zestig bedrijven

hun eigen R&D-wensen naast elkaar leggen en die vergelijken met

die min of meer in opstand zijn gekomen tegen de gang van zaken in

de R&D-roadmap van Point-One. Vervolgens werken zij aan de

het Point-One subsidieprogramma voor nano-elektronica, embedded

uitwerking van R&D-projecten die dan voorbereid zijn als er weer

systems en mechatronica. Point-One voorzitter Roel Kramer en

een ‘call for proposals’ wordt geopend waar normaal gesproken

Point-One Program Council lid Hans Duisters reageren heel sportief,

alleen plannen worden ingediend die zijn voorbereid door één of

vooral nu uit de groep van kleine, zelfstandig internationaal opere-

meer van de grotere bedrijven.

rende OEM-bedrijven heel constructieve projectvoorstellen komen. Behalve dit nieuwe project, zijn ook de vervolgtrajecten van drie Onder leiding van FHI-directeur Kees Groeneveld, in diens

bestaande projecten vanuit verschillende FHI-gremia ingediend: de

hoedanigheid als MKB-voorzitter binnen Point-One, bliezen de

ontwikkeling van een gemeenschappelijke taal voor het engineering

teleurgestelde ondernemers stoom af. In de eerste bijeenkomst

& design traject dat bedrijven gezamenlijk doen in elektronica, een

waar men binnen het grote subsidieprogramma nu ook eens de

soortgelijk traject voor de engineering van high tech equipment en

gelegenheid kreeg zichzelf te presenteren, werkte de presentatie

de ontwikkeling en implementatie van evenwichtige voorwaarden

van de conceptplannen voor 2010 als een rode lap op een stier.

voor de verdeling van rechten op intellectueel eigendom bij samenwerking met kennisinstituten als TNO.

DAVID Toch kwam er een heel positief initiatief uit de meeting van 15

Halfjaarlijkse voortgangsmonitoring

september bij FHI in Leusden. Op de suggestie om een speciaal

Afgesproken is dat de hele groep van relevante kleine bedrijven

project te starten waarin kleine, zelfstandig als technologische OEM

elk halfjaar bijeen wordt geroepen om met elkaar te monitoren

opererende bedrijven met elkaar R&D-programma’s gaan voorbe-

in hoeverre het Point-One programma tegemoet komt aan de

reiden, tekenden dertien aanwezige firma’s in. Na de bijeenkomst

verwachtingen van de kleinere technologiebedrijven. Tussendoor

werd het idee uitgewerkt in een stappenplan onder de project-

zorgt een kleine werkgroep ervoor dat er in die brede setting ook

naam ‘DAVID’, Dutch Additional Value In Development. In de

iets is te melden.

Annual Meeting van Point-One op 8 oktober kon dat plan vervol-

In de grote Annual Meeting van Point-One op 8 oktober vertelde

gens worden ingebracht in het jaarplan voor 2010. Een negental

de oprichter en CEO van TomTom Harold Goddijn overigens hoe

bedrijven heeft inmiddels ook al toegezegd de contrafinanciering

een kleine OEM-er in korte tijd kan groeien naar een omzet van

voor het project te garanderen. Deze bedrijven gaan in het project

één miljard euro op jaarbasis. Heel leerzaam!

¶

41

MINACNED Nederlandse Microfluidicsbedrijven profileren zich binnen MinacNed

De volgende bedrijven en instituten staan met hun profiel in de Microfluidics-gids: Bios, Blue4Green, Bronkhorst High-Tech, Chemtrix, EmulTech, Flowid, FutureChemistry, Kryoz Technologies, LioniX, MA3 Solutions, Medimate, MESA + Institute, Micronit Microfluidics, Philips Applied Technologies, TNO Science & Industry.

Vijfde MicroNano Conference, weer een stap dichter bij economisch succes Sinds 2002 is er elk jaar in Nederland een

tekent de voortgang. De resultaten van

MicroNano Conference. Na het succes

wetenschappelijk onderzoek vertalen zich

vorig jaar, wordt deze conferentie ook

steeds meer naar economisch succes,

dit jaar weer georganiseerd door en voor

terwijl dat succes meteen weer nieuwe

de voltallige community van industrie

onderzoeksvragen oproept. Natuurlijk

en wetenschap, MinacNed, MicroNed en

blijft de technologie naar haar aard sterk

NanoNed. Op 5 en 6 november zijn er

‘enabling’. Maar ook in dat traject is goed

negen plenaire keynotes en éénentachtig

geld te verdienen. Het gaat nog steeds

parallelle presentaties.

vooral om micro- en bioreactoren, vooral voor de procesindustrie, om water en

Meer dan eerder, zijn de Engelstalige

food, om diagnostica in de lifes sciences

voordrachten in het programma volledig

en om tooling en equipment voor research

gemixed wat betreft de aard en herkomst:

en productie. Zie voor het voorlopige

wetenschap en industrie, experiment en

programma en inschrijving

toepassing. Dat er nu zo’n sterke mix is

www.micronanoconference.nl. ¶

MinacNed-bestuursleden Ronny van ’t Oever en Henk Leeuwis overhandigen de Microfluidics-gids aan Andrew Richardson

V

ijftien Nederlandse bedrijven en instellingen met een specialisme in microfluidica hebben zich letterlijk gebundeld. Op 21 september

De profielengids Microfluidics, Holland’s High Tech

verscheen de eerste editie van de Engelstalige profielengids Micro-

Entrepreneurship in Microtechnologies kan worden

fluidics, Holland’s High Tech Entrepreneurship in Microtechnologies.

besteld via:

In het Nederlandse Deventer ontwikkelt en produceert de firma

Tijdens een drukbezochte workshop over dit onderwerp bij de Wageningen Universiteit reikte Ronny van ’t Oever als bestuurslid van MinacNed, uitgever van de gids, het eerste exemplaar uit aan een gast uit het Verenigd Koninkrijk. Andrew Richardson van het Centre for Microsystems Engineering was speciaal overgekomen om zich te

Oppervlakte modificatie op nanoschaal: efficiency voor silicium zonnecellen

MinacNed Secretariaat,

Mallinckrodt Baker chemicaliën voor de productie van zonne-

Martijn Reinhold / René Peters

cellen. Met een natchemisch proces blijkt het mogelijk om bij de

Postbus 366, 3830 AK Leusden

productie van zonnecellen op nanoschaal oppervlaktes te modifi-

Telefoon (033) 465 75 07, Fax (033) 461 66 38

ceren, zodanig dat de celefficiency substantieel wordt verhoogd.

[email protected]

vergapen aan de concentratie van gespecialiseerde kennisbedrijven op

Op 6 november wordt tijdens de MicroNano Conference het resultaat gepresenteerd van het samenwerkingsproject, mede gefinancierd

dit gebied in ons land. verspreiding in het buitenland, bleek tijdens

door de Nederlandse overheid.

de workshop dat men elkaar ook binnen

In september, op een van de grootste fotovoltaïsche conferenties, de

Al sinds de start van MinacNed als micro-

bedrijven die in de gids staan zijn nog

Nederland nog nauwelijks kent. Behalve de

EUPVSEC 2009 in Hamburg, werd Mallinckrodt Baker al bekroond

nano branchecluster, in 2004, is duidelijk

klein, hoewel ook Philips en TNO zich graag

vijftien bedrijven uit de gids, waren er nog

voor hun innovatieve bijdrage op dit gebied. Het bedrijf won de

dat microfluidica een specialisme is

tussen de pioniers laten zien. Overigens

eens vijfentwintig specialisten uit bedrijven

prestigieuze Innovation Award Silicon, als onderdeel van de

met body en potentie. Na vijf jaar blijkt

opereren al deze specialisten meteen bij de

en onderzoeksinstituten naar Wageningen

jaarlijkse Solar Industry Awards.

nu dat die potentie ook omgezet wordt

start op de internationale markt.

gekomen en iedereen stond verbaasd over

in business. De meeste van de vijftien

Hoewel de gids vooral is bedoeld voor

wie men tegenkwam en nog niet kende… ¶

¶

Business Manager Photovoltaics Theo Trommelen (Mallinckrodt Baker) neemt de prestieuze Innovation Award Silicon in ontvangst. 

42

iA

43

industriële automatisering

Industriële Automatisering krijgt focus & massa op HET Instrument 2010 H

met Lego/MindStorms en de 1001 Sensors tour. Verder worden paviljoens voorbereid voor vacuüm, identificatie, vision en wegen.

Process Automation De zes grote Main Automation Contractors voor de procesindustrie beraden zich nog in hun eigen FHI Captain’s Club over de vraag op welke wijze zij hun leidende rol gaan profileren op en rond de beurs. ABB, Emerson, Honeywell, Invensys, Siemens en Yokogawa doen dat samen met de Main Instrumentation Vendors als Endress + Hauser, Krohne en Samson.

et vernieuwde concept van HET Instrument betekent dat

Zelfs binnen ‘the Sound of Automation’

Het beursvloerproject Process Intensification / Sustainable

Industriële Automatisering daarbinnen haar eigen deelbeurs

wordt focus aangebracht. Er komen

Process Development krijgt zeker vorm, mede op basis van het

twee clusters voor Factory Automation,

enthousiasme van plantbouwer Zeton. Het wordt het thema voor

sensors & motion control en industrial

de LivePIL, Production Integration Line: the Sound of a Bubbling

krijgt. Dat houdt in een eigen beurslogo, de industriële saxofoon, een eigen thema, ‘the Sound of Automation’, een eigen beursvloerentree in Amsterdam RAI, een eigen conferentieprogramma en eigen bezoekerswerving- en beursvloerprojecten.

OEM solutions. Daarnaast zijn er twee

Process. Zo’n live plant komt

clusters voor Process Automation,

vol met instrumentatie van

process automation systems en field

exposanten.

instrumentation. In de perspresentatie van 8 oktober

Voor het project Build Your

is hieromtrent, onder leiding van

Factory Automation

Own Plant is een samenwer-

branchevoorzitter Jan de Vries (Honeywell),

De focus op factory automation krijgt vorm

king in voorbereiding met een

een en ander gepresenteerd. Conclusie

via conferentietitels als industrial ethernet,

fabrikant van spellen, games.

was dat met deze aanpak de branche meer

machineveiligheid, power quality, vacuüm

Aan het eind van de route

focus kan leggen op specifieke doelgroepen

en vision. Op de beursvloer wordt ‘The

langs deelnemende stand-

en applicatiegebieden en dat tegelijk het

Sound of…’ onder andere ingevuld met

houders heeft de bezoeker

voordeel van de massa, de omvang van het

de presentatie van muziekrobots waar

zijn spelset compleet en kan

totaal van de drie deelbeurzen van HET

exposanten zich projectmatig bij kunnen

hij een process business

Instrument, kan worden benut.

aansluiten. Hetzelfde geldt voor een project

Shell bouwt nieuwe fabriek voor productie ‘schone diesel’

S

hell bouwt de komende jaren een nieuwe ontzwavelingsfabriek op de raffinaderij in Pernis. De productiecapaciteit voor schone diesel en huisbrandolie neemt hiermee

toe. Met de bouw is een investering van ruim driehonderd miljoen euro gemoeid.

Volgens Shell stijgt de vraag naar schonere diesel de

op onze site. De ontzwavelingsfabriek bestaat uit

laatste jaren aanzienlijk. Niet alleen automobilisten en

verschillende onderdelen, en eigenlijk kun je wel

vrachtwagenchauffeurs vragen de brandstof, maar in

zeggen dat bijna alle afdelingen van Pernis op de

belangrijke mate ook, als huisbrandolie, huishoudens

een over andere manier bij dit project betrokken zijn.

in Duitsland. “Een grote investering in Shell Pernis is

Kortom, veel werk aan de winkel.” Er werken 2.100

in deze economisch moeilijke tijden ook een opsteker

Shell-medewerkers op de raffinaderij in Pernis. Op het

voor Rijnmond en het Rotterdamse havengebied”,

hoogtepunt van de bouw, die in de tweede helft van

meent locatiedirecteur Hans van Scherpenzeel.

2011 af moet zijn, werken er volgens Shell ongeveer

“De komende jaren zal er extra bedrijvigheid zijn

1.300 man extra op de locatie. ¶

Bron: Shell

Jan de Vries

game spelen.

¶

44

iA

45

industriële automatisering

Ethernetcommunicatie in de industrie lijkt logisch, maar loont het?

LonMark® Nederland bundelt belangen gebouwautomatiseerders

D

e drie communicatiestandaarden voor gebouwautomatisering hebben elkaar

“H

gevonden in gezamenlijke marketing. Op initiatief van LonMark® Nederland is er een

eel eerlijk gezegd heb ik nog geen laaiend enthousiaste industriële gebruiker van ethernet ontmoet”, zegt Frank van den Berk van Vanderlande Industries. “Toch besteden wij binnen

samenwerkingsverband gevormd met de

ons bedrijf veel tijd en geld aan de technologie en testen wij voortdurend de mogelijkheden uit. Dat

KNX Associatie Nederland en BACnet Interest

doen we om klaar te zijn voor het moment dat de klant er om gaat vragen.” De R&D-groepsleider van

Group Europe. De drie organisaties hebben een

het wereldwijd opererende bedrijf in logistieke systemen maakt zijn statement naar aanleiding van de

overeenkomst gesloten met congresorganisator

succesvolle workshopdag die de FHI-branche Industriële Automatisering organiseerde in september en die

Heliview voor de realisatie van het jaarlijkse

boven verwachting veel mensen uit de industrie trok. De mogelijkheid om via ethernet industriële systemen

Smart Buildings evenement.

te koppelen aan ‘normale’ internetsystemen lijkt heel aantrekkelijk, maar er blijkt nog veel te moeten gebeuren om de voordelen ook echt te kunnen gaan benutten.

De samenwerkingsovereenkomst is één van de resultaten van de ondersteuning die FHI sinds januari 2009 biedt aan de LonMark Nederland organisatie. Daarnaast gaan FHI en LonMark Nederland door met het organiseren van workshops met gebouwbeheerders, onder de titel Xs2HiTek, access to high tech. Na meetings bij

directeur van system integrator Armac. Geurts leidde één van

het Deventer Ziekenhuis en het nieuwe cultureel centrum van

de workshops. Bij gebruikers van machines waarin Armac

Rosmalen, is er op 9 december een workshop bij het testdatacenter

besturingen heeft gerealiseerd en die over de hele wereld

Industrial Ethernet

van KPN/Getronics in Amersfoort. Leveranciers, integrators en

“Iedereen gaat op ethernet”, verwacht Jash Bansidhar,

verspreid ‘draaien’ heeft Geurts ervaren dat een doordachte

Industrial Ethernet is the name given to the use of the

gebouwbeheerders discussiëren in deze workshops, aan de hand

sales director van Advantech Europa en één van de uit-

toepassing van industrial ethernet grote voordelen kan ople-

Ethernet network protocol in an industrial environment, for

van een voorbeeldsetting, over de toekomstmogelijkheden en over

nodigende FHI-bedrijven op de workshopdag. “Het is

veren bij service en onderhoud. Het maakt het werken met

automation and process control. A number of techniques are

de vraag hoe obstakels naar succesvolle applicaties uit de weg

de beste basis om allerlei verschillende protocollen op

webbrowsers en e-mailberichten via je eigen laptop mogelijk,

used to adapt the Ethernet protocol for the needs of indu-

kunnen worden geruimd.

te laten draaien en bovendien kun je hiermee meteen

waar je ook bent. Blijft het probleem dat Frank van den Berk

strial processes, which must provide real time behavior. By

koppelen naar de niet-industriële wereld. Zowel system

signaleert, ‘dat er nog veel te weinig wereldwijd is gestandaar-

using non-proprietary protocols, automation systems from

De derde belangrijke poot in het marketingbeleid van LonMark

integrators als wijzelf als hardware fabrikant worden

diseerd wat betreft protocollen en hardware voor industrieel

different manufacturers can be interconnected throughout

Nederland wordt het trainings- en opleidingsprogramma. Een

met ethernet veel flexibeler en kunnen veel beter

ethernet’. “Komt bij dat we voorlopig nog heel goed uit de

a process plant. Industrial Ethernet takes advantage of the

werkgroep binnen de vereniging werkt er hard aan om dat vorm

inspelen op de behoefte van de klant.” Gevraagd naar

voeten kunnen met stabiele standaardprotocollen als Profi bus

relatively larger marketplace for computer interconnections

te geven. In samenwerking met het ROC Apeldoorn wordt een

wat er op HET Instrument 2010 moet gebeuren om

en ASI-bus. Die protocollen vervangen we pas door industrieel

to reduce cost and improve performance of communications

curriculum ontwikkeld dat moet gaan leiden tot certificering van

een volgende stap te kunnen maken is Bansidhar

ethernet als dit daadwerkelijk waarde toevoegt voor onze eind-

between industrial controllers.

gebouwautomatiseerders.

gedecideerd: “We halen een chipfabrikant naar de

gebruikers.”

Industrial Ethernet components used in plant process

beurs en het conferentieprogramma. Die kan platform-

areas must be designed to work in harsh environments of

Structureel gezien verwacht het bestuur van LonMark

onafhankelijk laten zien hoe we tegen lage kosten

Ethernet komt er aan, zo veel is duidelijk. In de komende jaren

temperature extremes, humidity, and vibration that exceed

Nederland een doorbraak in de toepassing van geïntegreerde

kunnen integreren, verschillende systemen met elkaar

is het zaak de ontwikkelingen goed te volgen en op het juiste

the ranges for IT equipment intended for installation in

automatiseringssystemen in gebouwen. Bottlenecks zijn de

kunnen laten praten.” “Er bestaat nog volop angst

moment de juiste stappen te nemen, zowel als leverancier als

controlled environments.

onbekendheid met de mogelijkheden bij investeerders en gebruikers

voor toepassing van ethernet. De gedachte dat hackers

in de rol van systemintegrator of toepasser. Wordt vervolgd op

en het gebrek aan kennis en ervaring bij ingenieursbureaus en

en gamers jouw netwerk kunnen kraken wordt direct

HET Instrument 2010…

installateurs die de applicaties moeten realiseren. Met name de

gekoppeld aan ethernetgebruik”, zegt Roland Geurts,

noodzaak tot duurzaam gebouwbeheer wordt een belangrijke driver. www.lonmark.nl

¶

www.fhi.nl/indethernet

¶

Bron: Wikipedia. ¶

47

Niet alleen met de verpakking maakt u goede sier

PROFIBUS

NIEUWE VOORZITTER PROFIBUS & PROFINET NEDERLAND De vereniging PROFIBUS &

Bij Drukkerij Callenbach gaat het vooral om de inhoud.

PROFINET Nederland heeft sinds juni van dit jaar een nieuwe

Met de juiste combinatie van Vakmanschap, Flexibiliteit en Producten

voorzitter. Tijdens de algemene ledenvergadering werd Gijs de Wildt

krijgt U vanzelf het mooiste cadeau.

hiertoe unaniem verkozen. De Wildt is in het dagelijks leven Business Unit Manager Industriële Automatisering en Procesinstrumentatie

Energiezuinige automobiel-productie

bij Siemens. Daar liggen dan ook direct zijn raakvlakken met de Industriële netwerken. “PROFIBUS is inmiddels in tal van industriële sectoren de netwerkstandaard voor industriële automatisering”, aldus de nieuwe voorzitter. “Dat heeft onder meer te maken

PI, de internationale PROFIBUS & PROFINET-organisatie, maakt serieus

met het feit dat PROFIBUS in de hele

werk van energiebeheer. Dit op verzoek van de AIDA, het Automation

wereld gedragen wordt door usergroups

Initiatief van Duitse Autofabrikanten. Bedrijven binnen de AIDA

zoals PROFIBUS & PROFINET Nederland.”

gebruiken PROFINET in hun productie-installaties en hebben veel behoefte aan hulpmiddelen binnen PROFINET die kunnen bijdragen aan

“Tot onze leden behoren kennisinstituten

een meer energiezuinige productie.

en trainingscentra waar gecertificeerde PROFIBUS- en PROFINET-trainingen

De industrie heeft in toenemende mate te kampen met stijgende energieprijzen en

worden verzorgd. Verder draagt onze

strengere overheidsregels op dit gebied. Fabrikanten hebben in het recente verleden

vereniging al jaren de boodschap

al veel gedaan aan energiebesparing. Volgens PI een heel verstandige keuze omdat

consequent uit en is het gelukt ook voor

energiezuinig produceren vaak gelijk opgaat met zuinig omgaan met materiaal en

PROFINET en IO-Link, technologieën

efficiënter produceren.

die sterk in ontwikkeling zijn, een snelle en brede acceptatie in de markt

Verscheidene leveranciers van productieapparatuur hebben dit begrepen en bieden

te bewerkstelligen. We steken daarom

inmiddels energiebesparende oplossingen. PI zet nu de stap naar een fundamentele

ook de komende tijd veel energie in een

aanpak van dit vraagstuk. Een speciale werkgroep stelt dit jaar op basis van PROFINET

brede verspreiding van informatie zoals

een standaard en fabrikantonafhankelijk energiebesparingsprofiel op. ¶

PROFIBUS, PROFINET en IO-Link. Daarvoor organiseren we onder meer dagen waar de technologie breed aan bod komt, zoals de jaarlijkse Nationale PROFIBUS, PROFINET & IO-Link dag. We presenteren ons verder tijdens themadagen en technische

Als u echt indruk wil maken

vakbeurzen. Een ander speerpunt zijn de ledenbijeenkomsten. Die bijeenkomsten staan niet zozeer in het teken van de technologie, maar meer in dat van ontwikkelingen binnen specifieke branches. Natuurlijk hoop ik tijdens de komende bijeenkomsten veel leden die ik nog niet

Gildenstraat 11b, Postbus 19, 3860 AA Nijkerk Telefoon (033) 247 15 20, Fax (033) 245 36 54, E-mail: [email protected] www.callenbach.com

heb kunnen spreken persoonlijk de hand te drukken.” ¶

49

VLW

Wetgeving in beweging D

e naam zegt het al, wegen heeft

afloop een VLW-standpunt voor de komende

iets met bewegen te maken. Deze

vergadering van CECIP vast.

techniek staat dan ook nooit stil. En zeker wanneer wetgevers zich er mee

Korte tijd later was namelijk een bijeenkomst

bemoeien, gebeurt er wat. Juist dan

van CECIP’s werkgroep Wettelijke Metrologie

moet het bedrijfsleven opletten. De

in spoedberaad bijeen, en wel op 5 augustus

betreffende Nederlandse wetgeving

2009 in het eigen kantoor in Brussel. VLW

is gebaseerd op twee Europese

hecht er waarde aan hierin een eigen geluid

richtlijnen; een voor niet-automatische

te laten horen. Ook hier bleken de vakan-

(NAW) en een voor automatische (MID)

ties geen onoverkomelijk bezwaar, de meeste

weeginstrumenten.

leden waren aanwezig. Als eerste boog de werkgroep zich over de richtlijn voor niet-

Deze zijn respectievelijk sinds 1993 en 2004

automaten. Na een lange discussie kwam

van kracht. Dat beiden in de praktijk goed

er het volgende standpunt uit. De bedoeling

voldoen is uiteraard geen reden om ze met

van de Europese Commissie is het verwezen-

rust te laten. De contouren van de Europese

lijken van eenheid in regelgeving, dus het de

activiteiten tekenden zich af op de vergadering

samenleving gemakkelijker te maken. Met de

van de ‘Commission Measurement Working

voorgestelde aanpassingen vindt echter het

Group’ in Brussel op 6 juli jongstleden. CECIP

tegenovergestelde plaats. Dus CECIP’s advies

was voor deze vergadering uitgenodigd en met

aan de commissie is: ‘lost u alstublieft geen

twee personen, de voorzitster van de werk-

problemen op die er niet zijn en laat de richtlijn

groep Wettelijke Metrologie en de permanente

zoals hij is’. De voorgestelde aanpassingen voor

secretaris, aanwezig. Een doelstelling van de

de richtlijn MID, de automatische weeginstru-

Europese Unie is regelgeving overzichtelijk

menten, kregen het nodige CECIP-commentaar.

maken waarbij men onderlinge uniformiteit in

In het kort komt het neer op het beperken van

de regelgeving nastreeft. Voor dit stroomlijnen

de richtlijn tot datgene waarvoor hij bedoeld

werd verleden jaar een ‘decision 76/2008/EC’

is, metrologie, houd de mogelijkheid open voor

aangenomen; de inhoud hiervan moet in de

concurrentie tussen aangewezen instanties en

bestaande richtlijnen geïmplementeerd worden

laat eenvoudig wat eenvoudig kan.

om de gewenste eenvormigheid te geven.

CECIP dient dit commentaar in bij de Europese Commissie; VLW heeft het inmiddels aan het

VLW ging voortvarend van start. Op 20 juli

Ministerie van Economische Zaken gestuurd.

2009, dus midden in de vakantietijd en slechts

Het gevaar bestaat dat straks vanuit het

veertien dagen na het beschikbaar komen van

verenigde Europa alles juridisch perfect is gere-

de informatie, was niet alleen een werkgroep

geld maar de noodzaak en de uitvoerbaarheid

geformeerd maar bovendien elf man sterk in

uit het oog worden verloren met als resul-

vergadering bijeen. Welvaarts Weegtechniek

taat overregulering die in de praktijk niet of

uit ’s-Hertogenbosch verleende de gastvrijheid.

onvoldoende te handhaven is. Voorzitter Mao

Ondanks de korte voorbereidingstijd bleken

noemde zoiets een papieren tijger.

de documenten bestudeerd te zijn en stond na

door Vincent van der Wel

¶

50

lT

51

laboratorium technologie

LABAUTOMATION TREKT MEER DAN VIERHONDERD GEÏNTERESSEERDEN

FHI START MET CLUSTER VOOR DIAGNOSTICA EN LIFE SCIENCES

BEZOEKERSAANTAL BOVEN VERWACHTING

B

ij FHI heeft inmiddels een eerste vergadering plaatsgevonden van het nieuwe cluster diagnostiek

en life sciences. Dit cluster krijgt vorm binnen de laboratoriumbranche.

D

at LabAutomation een succes mag worden genoemd, bleek wel uit het aantal bezoekers. In eerste

Naast de elf presentaties die werden gehouden, lieten zeventien

Tijdens de eerste vergadering hebben de leden op het gebied

instantie werden rond de tweehonderd bezoekers verwacht. Uiteindelijk schreven meer dan

exposanten hun producten zien. Een van hen was Dépex.

van collectieve marketing de voorkeur uitgesproken voor het

“Wij bestaan al 64 jaar, maar de meesten kennen ons niet van

organiseren van workshops in ziekenhuizen. Per workshop

laboratorium automatisering”, vertelt accountmanager Maurice Bijl.

wordt een apart thema gekozen en wordt met ongeveer vijf-

De organisatie van LabAutomation zat op 10 september met

“LabAutomation kwam daarom op een goed moment om te exposeren

entwintig personen een discussie gevoerd tussen leveranciers

een luxeprobleem. In De Kuip in Rotterdam organiseerde

en zo de markt verder te kunnen verkennen.”

en klanten (de keten). Naast de workshop kunnen leveranciers

vierhonderd bezoekers zich in voor het event.

FHI, federatie van technologiebranches het nieuwe event

zich eventueel door middel van een stand presenteren. Per jaar

LabAutomation, gericht op automatisering en robotisering in het

kunnen meerdere workshops worden georganiseerd. Het idee is

lab. Er kwamen echter zoveel bezoekers, dat er krapte rondom de stands ontstond. Daarnaast moesten diverse bezoekers tijdens de lezingen blijven staan. Ook bij dagvoorzitster en spreker Inéz Dekker, de kersverse CEO van Bodégro Technische

‘Een mooie mix van instrumentatie-

om de workshops te organiseren volgens het Xs2HiTek-concept,

en LIMS-leveranciers’

het marketingtraject naar de toepassing van technologie verloopt via inhoudelijke discussies en het ontwikkelen van netwer-

Automatisering, was het dringen. “Ik ben best verrast over

ken van mensen die ‘iets’ met elkaar hebben.

het bezoekersaantal”, aldus Dekker. “Maar ik ben wel trots

Elly de Bruijn, coördinator bij het Erasmus MC, was als bezoeker

hoor”, vertelt ze. Het hoge bezoekersaantal is volgens haar

aanwezig tijdens het event. “De automatisering van ons lab valt onder

mogelijk te danken aan ‘de mooie mix van instrumentatie-

mijn verantwoordelijkheid”, vertelt De Bruijn. “We doen veel manueel,

en LIMS-leveranciers’.

maar maken nu een automatiseringsslag, vandaar dat ik wil kijken wat mogelijk is.” Hoewel ze het dringen niet altijd als even positief

“Er is een aardige afspiegeling van de markt te vinden”, vertelt

ervoer, was ze zowel over de inhoud van het lezingenprogramma als

Dekker. “Ik vind het daarnaast erg leuk om te horen hoe anderen

over het bezoekersaantal goedgezind. Potentie voor een, misschien

het nou in de praktijk doen. Zo ben ik bij de presentatie over

uitgebreider, vervolg, is zeker aanwezig.

biobanking gaan kijken. Een hot issue.” Dekker zelf hield een presentatie over de visie van Bodégro op LIMS in de toekomst.

De presentaties, gehouden tijdens LabAutomation, zijn in te zien op

“Ik wil met mijn presentatie ervoor zorgen dat bedrijven op

www.fhi.nl/labautomation

een andere manier dan hun eigen manier gaan kijken naar de mogelijkheden van LIMS”, aldus Dekker.

EN EXPOSANTEN PERFECT. HOPELIJK REACTIES BEZOEKERS: +++ ‘EEN ERG LEUKE DAG. SNEL VEEL INFO. AFWISSELING PRAATJES

acces to high tech. De basisfilosofie van dit type workshop is dat

Contact: Andreas Meijer, [email protected], (033) 465 75 07.

¶

BEZOEKERS’ +++ TOT VOLGEND JAAR’ +++ ‘GA ZO DOOR’ +++ ‘PRIMA LOKATIE. ECHTER VRIJ KLEIN VOOR HET AANTAL

Contact: Andreas Meijer, [email protected], (033) 465 75 07.

www.fhi.nl/lt

¶

52

lT

laboratorium technologie

METABOLOMICS ONDERZOEK IS HOT LEZING TREKT MEESTE BEZOEKERS TIJDENS LABANALYSE

M

etabolomics onderzoek is hot. Dat bleek wel uit de hoeveelheid bezoekers die de lezing ‘Metabolomics: de kunst van het kiezen van de juiste combinatie van technieken en

instrumentatie’ van Rob Vreeken trok. Tijdens de presentatie, die hij gaf tijdens het event LabAnalyse, ontving hij de meeste bezoekers.

“Ik wilde laten zien hoe je door nieuwe

we kunnen opsporen. Waarom willen we

van hoge resolutie technieken voor zowel

technologieën te gebruiken met onderzoek

dat? Omdat die stoffen ons iets kunnen

de scheiding, massaspectrometrische-

je een stuk verder kunt komen”, vertelt

vertellen over gezondheid en ziekte, over

en de data-analyse.” De onderzoeker

Vreeken, over wat hij mee wilde geven

de aard van een tumor of het succes van

besprak tijdens zijn presentatie enkele

aan de bezoekers van zijn presentatie.

een therapie.

voorbeelden waarbij de combinatie

Vreeken is werkzaam bij het Netherlands

van technieken essentieel bleek bij het

Metabolomics Centre, het enige ‘centrum’

In dat opzicht is metabolomics een vrij

verkrijgen van het juiste antwoord. Door

voor metabolomics onderzoek in de

nieuwe en erg belangrijke stap in het

gebruik te maken van de laatste state-of-

wereld. Sinds de oprichting anderhalf jaar

genomics onderzoek. “Momenteel wordt

the-art technologieën kan volgens Vreeken

geleden is er meer aandacht gekomen

metabolomics onderzoek toegepast

onder meer de betrouwbaarheid van

voor dit type onderzoek, vertelt Vreeken.

binnen een breed scala van toepassingen,

metingen met behulp van metabolomics

Metabolomics onderzoek bevat de

zoals bijvoorbeeld voedings- en

onderzoek worden vergroot.

kwalitatieve en kwantitatieve analyse van

plantenonderzoek, in de medische sector

alle kleine moleculen in cellen, weefsels

en sinds kort ook in milieuonderzoek”,

De volledige presentatie van Vreeken is terug te

en lichaamsvloeistoffen. In weefsels en

zegt Vreeken hierover. “De complexiteit

vinden op www.fhi.nl/labanalyse. Ook de andere

lichaamsvloeistoffen zoals bloed en urine

van de onderliggende biologische en/of

presentaties die tijdens LabAnalyse werden

zitten erg veel kleinere moleculen die

analytische vraag noodzaakt het gebruik

gehouden, zijn hier te vinden.

¶

‘DUMMIES’ NEMEN KIJKJE IN LABORATORIUM TIJDENS PRAKTIJKWORKSHOP

“H

et is belangrijk dat iedereen die zakelijk te maken heeft met

laboratoria, maar zelf niet is opgeleid in deze discipline, zich realiseert wat een laboratorium

LIVELAB IN 2010 GERICHT OP WATERANALYSE

H

betekent voor een bedrijf. Wat voor impact de meetresultaten van een laboratorium hebben voor het dagelijks leven”, vertelt Nico Vonk van Avans+, spreker tijdens de workshop ‘Dummies in het Laboratorium’.

et thema van een van de grootste publiekstrekkers tijdens de beurs HET Instrument is bekend. LiveLAB, georganiseerd tijdens HET

Instrument, is tijdens de volgende beurseditie gericht op wateranalyse.

FHI organiseert op vrijdag 6 november bij Avans+ in Breda een praktijkworkshop voor ‘dummies’. “Deelnemers aan de workshop zien niet alleen plaatjes van apparatuur, maar gaan

HET Instrument 2010 wordt gehouden

Agilent Technologies Neth. BV, Anaspec

ook daadwerkelijk het laboratorium in”, vertelt Vonk. “Zo

van 28 september tot en met 1 oktober

Solutions, Dispolab Nederland en SANYO

kunnen ze de instrumenten fysiek zien. Daarnaast worden er

2010 in Amsterdam RAI. FHI, organisator

E&E Europe B.V. hebben al aangegeven

analyses uitgevoerd, van bijvoorbeeld voedingsmiddelen en

van de beurs, wil dat de bezoekers

een bijdrage te willen leveren. Naast

brandstoffen. Hierdoor is de workshop heel toegankelijk.” Naast

binnen een actueel thema iets spannends

wateranalyse wordt er ook aandacht

het praktijkgedeelte wordt de theorie behandeld, waaronder

en spectaculairs kunnen ervaren.

besteed aan (duurzame) energie. In

verschillende soorten laboratoria, soorten technologieën en

LiveLAB zorgt voor die beleving op de

2008 stond LiveLAB in het teken van

kwaliteitscontrole vallen. Iedereen die zakelijk te maken heeft

beursvloer. Op de beursvloer wordt

gezond sporten en presteren. Tijdens

met laboratoria, maar er niet voor is opgeleid, is welkom.

LIVE een laboratorium ingericht. Bij

de editie in 2006 werd een ware CSI-

Te denken valt hierbij aan binnendienstmedewerkers,

wateranalyse wordt gedacht aan onder

scene nagebootst, waar uiteenlopende

secretaresses, receptionistes en magazijnmedewerkers zonder

meer microbiologie, hydrobiologie,

aspecten van forensisch onderzoek te zien

laboratoriumervaring. Bij overinschrijving wordt overwogen op

algemeen chemisch onderzoek,

waren. De bezoeker kon het complete

donderdag 17 december een tweede workshop te organiseren.

anorganische chemie, organische

onderzoeksproces volgen dat moest leiden

chemie, bacteriologisch onderzoek,

tot de oplossing van een misdrijf.

drinkwatercontrole en waterkwaliteit.

Contact: Andreas Meijer, [email protected], of Mirjam Fiege, [email protected], (033) 465 75 07.

Aan de exacte invulling van het LiveLAB

Contact: Andreas Meijer, [email protected],

wordt hard gewerkt. Bedrijven als

(033) 465 75 07. ¶

www.fhi.nl/lt ¶

54

mT

55

medische technologie

Minister Klink:

‘Raden van Bestuur moeten eindverantwoordelijkheid kwaliteit zorg op zich nemen’

Er moet daarbij oog zijn voor kennisoverdracht

of de vervanging van medische apparatuur/

van de leverancier naar de professionals.

technologie. Gelet op het grote aantal producten (450.000) en hun grote onderlinge

Transparantie

verscheidenheid acht Klink een algemene wet-

In Nederland bestaat geen wettelijke ver-

telijke norm niet haalbaar. Hij heeft wel het

plichting of richtlijn voor de vervanging van

voornemen om wettelijk vast te leggen dat

medische apparatuur. Investeren en vervangen

onderhoudsdiensten gecertificeerd dienen te

van medische technologie is de verantwoor-

zijn. Een dergelijke verplichting zou moeten

delijkheid van het bestuur van de instelling.

gelden voor zowel de eigen onderhoudsdienst

In de praktijk leidt dit tot verschillen tussen

van een zorginstelling als voor externe, inge-

instellingen. Het toepassen van relatief ‘oude’,

huurde onderhoudsdiensten voor medische

verouderde apparatuur hoeft volgens Klink niet

technologie/apparatuur.

te betekenen dat de desbetreffende medische technologie niet goed functioneert of dat er

Verder stelt Klink dat het management van

risico’s met betrekking tot de veiligheid ont-

de instelling op de hoogte moet zijn van alle

staan. In een periode van tien jaar kunnen wel

apparatuur die wordt gebruikt en van de wijze

stappen zijn gezet op het terrein van presta-

waarop het cyclisch onderhoud plaatsvindt.

ties, veiligheid, milieu en comfort, waardoor de

De verantwoordelijke moet hierover periodiek

oude(re) medische technologie in mindere mate

een managementrapportage aan gebruikers,

aan de eisen van de tijd voldoet.

medische en verpleegkundige staf en Raad van Bestuur overleggen. Goed beheerde medische

Op dit moment is het voor overheid, patiënten/

apparatuur moet tevens herkenbaar zijn voor

cliënten en zorgverzekeraars niet transpa-

de gebruiker.

rant of een zorgaanbieder gebruik maakt van medische apparatuur die voldoet aan de tech-

Opleiding en training

nologiestandaard die algemeen verwacht

De Inspectie voor de Gezondheidszorg sig-

inister Klink van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

mag worden. De minister acht het van belang

naleert dat er in de opleidingen voor medici,

dat hierin transparantie wordt aangebracht.

verpleegkundigen en verzorgenden op dit

(VWS) heeft in de vorm van een plan van aanpak zijn

Zorginstellingen die vallen onder de Wet Toe-

moment weinig aandacht is voor het verant-

reactie gegeven op het rapport ‘Staat van de Gezondheidszorg’.

lating Zorginstellingen (WTZi) zijn verplicht

woord omgaan met medische technologie en

om verschillende prestatie-indicatoren open-

de daaraan verbonden risico’s. De betreffende

Dit plan heeft hij onlangs aangeboden aan de Tweede Kamer.

baar te maken. Op dit moment ontbreekt

beroepsgroepen en opleidingsinstellingen zijn

In het rapport waar Klink op reageerde werd de (onveilige)

een prestatie-indicator voor onderhouds- en

zelf verantwoordelijk voor het beroepsprofiel,

vervangingstatus van het apparatenpark bin-

de opleidingseisen en curricula. Klink gaat nu

toepassing van medische technologieën door de Inspectie

nen de zorginstelling c.q. specifieke afdeling.

de medisch specialisten, verpleegkundigen en

Gezondheidszorg aan de orde gesteld.

Instellingen dienen in het kader van goed kwa-

de opleidingsinstellingen verzoeken uitvoe-

liteitsbeheer inzicht te hebben in de opbouw

ring te geven aan de aanbevelingen die hen

en ouderdom van het medisch apparatenpark.

betreffen.

M

Het rapport van de Inspectie bevat drie

benadrukt activiteiten om de gesignaleerde

De minister gaat de Inspectie voor de

Hij gaf tevens aan dat de Orde van Medisch

belangrijke conclusies. Ziekenhuizen

knelpunten aan te pakken.

Gezondheidszorg opdracht geven de basis-

Specialisten, de Jonge Orde en de LVAG1

set prestatie-indicatoren uit te breiden zodat

protocollen en landelijke modellen gaan

moeten risicoanalyses (laten) uitvoeren bij de aanschaf van medische technologie

Bewustwording

helder wordt wat de onderhouds- en vervan-

ontwikkelen waarmee onder andere de

en ze moeten de technologie binnen de

Essentieel is dat Raden van Bestuur zich

gingstatus is van het ‘apparatenpark’ binnen

bekwaamheid ten aanzien van het gebruik

organisatie inbedden. Dit gebeurt nu onvol-

voldoende bewust zijn van hun verantwoor-

de instelling c.q. specifieke afdeling. Hiervan

van medische apparatuur afdoende worden

doende. Gebruikers, veelal professionals,

delijkheid voor patiëntveiligheid. Raden

gaat naar verwachting een risicoreducerend

geborgd. Daarnaast stelt Klink dat trainingen

moeten voldoende opgeleid zijn om medi-

van Bestuur moeten dus niet alleen worden

gedrag/effect uit. Een dergelijke prestatie-

en het aanleren en bijhouden van vaardighe-

sche technologie verantwoord te kunnen

afgerekend op het financiële en organisa-

indicator wordt niet breed voor alle medische

den meer gerichte aandacht moeten krijgen

toepassen. Er vindt onvoldoende training en

torische reilen en zeilen, maar ook op de

technologie ontwikkeld maar beperkt zich tot

door betere samenwerking tussen industrie

instructie plaats om met specifieke medische

kwaliteit van zorg. Ook wil de minister

specifieke risicocategorieën. Klinkt stelt dat

en zorginstellingen. De minister wil graag de

technologie te kunnen werken. De Inspec-

dat de aanschaf van risicovolle technologie

uiterlijk 2012 de prestatie-indicator bij alle

samenwerking bevorderen tussen de industrie

tie stelt vast dat de wetgeving onvoldoende

gebeurt op basis van een risicoanalyse en

instellingen beschikbaar moet zijn.

en de zorginstellingen. Deze partijen kunnen

is toegesneden op de ontwikkelingen in de

een opleidingsplan. Hij stelt dat in 2012 de

medische technologie (Wet BIG, regelgeving

aanschaf van medische technologie niet

Certificering onderhoudsdiensten

medische hulpmiddelen). Het gepresen-

meer mogelijk is zonder een risicoanalyse

In Nederland bestaat zoals gezegd geen wette-

teerde plan van aanpak van minister Klink

en een opleidings- en trainingsplan.

lijke verplichting of richtlijn voor het onderhoud

door Luc Knaven en Eliza van den Anker

meer dan nu het geval is gebruik maken van elkaars expertise. ¶

Vanuit de ‘Ridderzaal’ in Nijkerk

57

Rond de dertig vragen binnengekomen bij B2SP

Van de Ridder Druk & Print maakt en verwezenlijkt maandelijks plannen

ISO 12647 als extra stimulans naar volledige beheersing en een voorspelbaar eindproduct

Dispersielak als toegevoegde waarde voor het eindproduct

Vraagloket zorgt dat bedrijfsleven weg naar kennisinstellingen kan vinden

Korte doorlooptijden, flexibiliteit en een fit team

Marktontwikkelingen Nederlandse en Duitse brancheorganisaties Medische Technologie

Investeren in mensen en verantwoording delen als succesfactor

Eind december 2008 is het Business to Science Portal (B2SP) gestart. Het Portal is een vraagloket voor het bedrijfsleven die de weg naar de kennisinstellingen nog niet (voldoende) hebben weten te vinden. Inmiddels zijn bij de organisatie rond de dertig vragen binnengekomen. Wanneer een vraag binnenkomt, gaat het B2SP op zoek naar expertise binnen de aangesloten kennisinstellingen. Dat zijn de Universiteit Leiden, het

Daagt u ons uit ?

De Nederlandse brancheorganisatie voor Medische Technologie heeft op 20

LUMC, de Technische Universiteit Delft, het Erasmus

augustus gesproken met de voorzitter van BVMed, de heer Cristian Weinrank.

MC Rotterdam en TNO Preventie en Zorg Leiden.

Doelstelling van het gesprek was een nadere kennismaking tussen FHI en

De focus van het Portal ligt hierbij op life sciences,

BVMed en het bespreken van de belangrijke ontwikkelingen in de Duitse

medische technologie en zorg, omdat er een sterk

en Nederlandse markt. Er is onder meer gesproken over de risico’s voor de

cluster in de regio is van zowel kennisinstellingen als

volksgezondheid die een toenemende parallelimport vanuit Duitsland met zich

bedrijven. Maar ook bedrijven uit andere sectoren en

mee kan brengen. Tevens is gesproken over het thema vervalste medische

zelfs buiten de regio zijn welkom.

hulpmiddelen en de impact op de medische industrie van het Duitse DRG en Nederlandse DBC systeem. Besloten is om de samenwerking te intensiveren

De vragen die worden gesteld variëren van een vraag

en op landenniveau meer informatie en ervaringen uit te gaan wisselen. ¶

betreffende het aanpassen en herontwerpen van een apparaat zodat dit een nieuwe toepassing krijgt bij de behandeling van patiënten, het meedenken over de

Noviteiten toevoegen leidt tot optimale efficiëntie

FHI-branche Medische Technologie lid Eucomed Met passie regie voeren vanuit klantenbelang

De FHI-branche Medische Technologie is lid geworden van Eucomed, de internationale branchekoepel voor ontwikkelaars van medische instrumenten. Het lidmaatschap is aangegaan om in Nederland de richtlijnen van Eucomed correct te kunnen vertalen. De betrokken lidbedrijven conformeren zich hiermee aan het Eucomed-beleid.

www.vanderidder.nl

Foto: Steven van Kooijk

Momenteel wordt gewerkt aan een Nederlandse vertaling van de Eucomedcode voor ‘gunstbetoon en reclame’. Binnen Eucomed is afgesproken dat iedereen dezelfde regels hanteert. De gemeenschappelijkheid maakt het mogelijk om als industrie signalen af te geven en gezamenlijk één lijn te trekken.¶

ontwikkeling van een bepaalde cellijn, tot het opzetten van een onderzoekstraject voor gebruiksvriendelijke patiëntensoftware. www.b2sp.nl www.medicaldelta.nl

¶

58

mT

59

medische technologie

FHI vraagt Ministerie om herziening ‘verlengde arm constructie’

H

et Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft besloten dat de uitgifte van medicinale zuurstof alleen onder het regime van een apotheekhoudende mag plaatsvinden. Volgens FHI,

vertegenwoordiger in Nederland van alle Medische Facilitaire Thuiszorg Bedrijven (MFTB), een zeer ongewenste situatie. De brancheorganisatie heeft het Ministerie dan ook om herziening gevraagd van deze ‘verlengde arm constructie’.

Reclames medische hulpmiddelen niet ten nadele van patiënt

Relatief weinig reclames voor medische hulpmiddelen Uit het onderzoek kwam eveneens naar voren dat er relatief weinig wordt uitgegeven aan reclames voor medische hulpmiddelen. Ruim éénenzeventig procent van alle

Op 11 mei liet het Ministerie van

en signalen die VWS sinds 2000

planningssystemen, waarmee op een

E

uit laten voeren om een indruk te krijgen van

producten waarbij patiënten kunnen beslis-

Volksgezondheid, Welzijn en Sport

aan FHI heeft afgegeven”, aldus Luc

efficiënte wijze de zuurstoftherapie

nadele van de patiënt worden ingezet.

de stand van zaken. Dit in het kader van het

sen en (deels mee-) betalen. Eénenvijftig pro-

weten een definitieve beslissing te

Knaven, manager van de FHI-branche

kan worden verstrekt. “Indien in

cent van de reclame-uitgaven over medische

Medische Technologie.

de toekomst ongeveer tweeduizend

Dit blijkt uit een onderzoek dat het

waarborgen van de veiligheid en doelma-

hebben genomen op het verzoek om

Ministerie van Volksgezondheid,

tigheid van medische hulpmiddelen in het

hulpmiddelen wordt besteed aan product-

apotheken opdrachten gaan

belang van de volksgezondheid. Dat hieruit

groepen waarvan verondersteld wordt dat

Welzijn en Sport (VWS) liet uitvoeren

blijkt dat er geen signalen zijn dat reclames

patiënten daarmee de minste risico’s lopen.

over medische hulpmiddelen ten nadele van

In het algemeen kan gesteld worden dat hoe

patiënten worden ingezet, wil volgens het

hoger de risicoklasse, hoe kleiner de uitgaven

Ministerie echter niet zeggen dat het er niet

zijn aan reclame en hoe minder reclame-uitin-

is. De toegepaste methoden zijn volgens

gen er zijn. De medische hulpmiddelen waar-

Met enige regelmaat doemen er geruchten op

de onderzoekers soms minder transparant.

voor veel reclame-uitingen gedaan worden

over mogelijk onjuiste en incorrecte reclame,

Dat het niet is aangetroffen, wil volgens het

en die (deels) vergoed worden, zijn inconti-

de levering van medicinale gassen juridisch goed geregeld te krijgen.

Volgens Knaven is het voor de patiënt

verstrekken aan MFTB-bedrijven voor

Besloten is dat er eerst een recept

van groot belang dat na ontslag uit

de levering van medicinale zuurstof,

van een behandeld arts aan een

het ziekenhuis de zuurstofvoorziening

is het duidelijk dat de efficiëntie in de

apotheekhoudende moet worden

direct in de thuissituatie aanwezig is.

logistiek danig wordt verstoord. Dit

verstrekt voordat de medicinale

r zijn geen signalen dat reclames over medische hulpmiddelen ten

naar reclame, marketing en gunstbetoog bij medische hulpmiddelen.

heeft aanzienlijke gevolgen voor de

zuurstof ter hand mag worden gesteld

“Door nu een extra schakel in de keten

aan de patiënt.

op te nemen, die ook het proces gaat

kosten”, aldus Knaven.

structurele situatie. Om hier achter te komen

reclame-uitgaven wordt gericht op patiënten/

heeft het Ministerie van VWS een onderzoek

consumenten. Hierbij gaat het met name om

aansturen, ontstaat met zekerheid

Om te bezien op welke wijze

marketing en gunstbetoon van medische

Ministerie enkel zeggen dat er geen pran-

nentieproducten, hoortoestellen en verband-

FHI heeft in een brief aan het

opnieuw vertraging in het proces.

de levering van medicinale

hulpmiddelen. Onduidelijk was of hier sprake

gend signaal is dat het verkeerd gaat. ¶

middelen. Met name televisie en radio

Ministerie gevraagd om deze

Onder meer omdat de verstrekking van

zuurstoftherapieën in de toekomst

is van enkele incidenten, of van een meer

beslissing te herzien. “Dit besluit is

medicinale zuurstof zeer sterk afwijkt

plaats moet gaan vinden, heeft FHI aan

praktisch onuitvoerbaar; het drijft de

van de dagelijkse routine van de

het Ministerie gevraagd om spoedig in

logistieke kosten aanzienlijk op en

apotheekhoudende.”

overleg te treden.

in gevaar. Daarnaast staat het haaks

MFTB-bedrijven beschikken

Contact: Luc Knaven, [email protected],

op alle eerder gemaakte werkafspraken

over hoogwaardige logistieke

(033) 465 75 07.

worden hiervoor veelvuldig gebruikt. ¶

brengt tevens de continuïteit van zorg

¶

FHI start werkgroep om namaak medische hulpmiddelen tegen te gaan Hoe herken ik een vervalst Wat te doen medisch hulpmiddel?

bij twijfel?

zeer groot is waardoor een goed overzicht over de totale markt

Vervalsingen zijn meestal erg moeilijk van het echt te onderscheiden.

Sluit de verdenking altijd kort met de

moeilijk is. Inmiddels is binnen FHI een werkgroep gestart

Afwijkingen zijn soms te zien aan de verpakking van het product.

leverancier en de oorspronkelijke fabrikant.

die een pakket aan maatregelen gaat ontwikkelen waarmee

De bedrukking kan fletser zijn van kleur, eventueel aanwezige

Meld verdachte gevallen ook altijd aan de

Voor FHI een reden om te starten met een werkgroep ter bestrij-

de kans op vervalsingen in de Nederlandse markt wordt

hologrammen zijn soms vager dan bij het origineel. In de opdruk van

Inspectie voor de Gezondheidszorg. Indien

ding van de namaak van medische hulpmiddelen.

geminimaliseerd. Daarnaast gaat FHI aandringen op de

de verpakking of in de tekst van de handleiding of bijsluiter komen

gevaar bestaat voor de gebruiker en/of de

opzet van een internationale alert databank, zodat iedere

soms fouten voor, kan een afwijkend lettertype zijn gebruikt of kan

patiënt dient deze onverwijld op de hoogte

geconstateerde vervalsing direct in alle Europese landen

de opmaak net iets afwijken. De gebruikte materiaalsoort van de

te worden gebracht. Vraag de gebruiker en/

bekend is. Wanneer medische hulpmiddelen niet direct

verpakking, handleiding of bijsluiter kan afwijken van het origineel.

of de patiënt altijd om de producten retour te

voor Medische Technologie geen onderwerp. Het fenomeen was niet

via de fabrikant worden betrokken, maar via een dis-

Eveneens kan de barcode afwijken of ontbreken. ¶

zenden en deze niet te vernietigen. ¶

bekend op de Nederlandse markt. Recentelijk is gebreken dat daadwer-

tributieketen, is aan te raden waakzaam te zijn op de

kelijke vervalsingen van medische hulpmiddelen ook voorkomen. De

mogelijkheid van vervalsing.

R

ecentelijk is gebleken dat vervalste insulinenaaldjes op de

brancheorganisatie ziet dit als een zorgelijke ontwikkeling,

Nederlandse markt zijn afgezet. Het valt niet voor honderd

onder meer omdat de diversiteit aan medische hulpmiddelen

procent uit te sluiten dat inmiddels ook andere typen vervalste medische hulpmiddelen de Nederlandse markt hebben bereikt.

Tot voor kort was het onderwerp vervalsingen binnen de FHI-branche

¶

60

61

BOEKBESPREKINGBOEKBESPREKING BOEKBESPREKI De Signalement-redactie binnen FHI komt regelmatig boeken tegen die interessant kunnen zijn voor leden/lezers. In deze rubriek worden deze uitgaven onder de aandacht van de lezer gebracht. Deze selectie biedt een aantal titels die voor de Signalementlezer interessant is en nuttige en soms ook praktische informatie bevat. Is u onlangs nog een boek opgevallen waarvan u van mening bent dat het aandacht verdient in FHI’s branchemagazine Signalement? Stuur een e-mail naar [email protected].

verschillen tussen bèta’s en niet-beta’s op de Nederlandse arbeidsmarkt. Het onderzoek richt zich niet alleen op hoger opgeleiden en niet alleen op bèta’s. Door gebruik te maken van een grote landelijke en doorlopende enquête (de Loonwijzer) konden de arbeidsomstandigheden van ongeveer dertigduizend Nederlandse werkenden worden onderzocht. Hierdoor werd het mogelijk een gedetailleerder beeld op te bouwen van de arbeidsomstandigheden van bèta’s, technici en niet-bètaopgeleiden. Het rapport is in te zien op www.platformbetatechniek.nl/platformpockets. ¶

Collaboration in the Cloud

Boekbespreking

Het rapport ‘De diverse loopbanen van bèta’s’ gaat in op onderzoek naar de

en hoe die te verhelpen

Boekbespreking

DE DIVERSE LOOPBANEN VAN BÈTA’S

De vijf frustraties van teamwork

Vergaderfaciliteiten bij FHI op Landgoed Leusderend Voor haar leden biedt FHI de mogelijkheid tegen geringe kosten gebruik te maken van vergaderfaciliteiten. U kunt de vergaderzalen gebruiken met koffie, thee en frisdrank waarvan de kosten in bijgevoegd schema te vinden zijn. Wanneer u gebruik wenst te maken van een van de vergaderzalen, neem dan contact op met het FHI-bureau; Iemeke Kunst of Shirley van Schaarenburg, telefoon: (033) 465 75 07. Uiteraard is de beschikbaarheid beperkt tot de periodes dat er geen branchevergaderingen zijn.

Aantal personen

Zaalhuur per dagdeel*

zaal tot 10 personen

€ 200,00

zaal voor 10 tot 20 personen

€ 300,00

zaal voor 20 tot 40 personen

€ 600,00

zaal voor meer dan 40 personen

€ 900,00

Boekbespreking

Volgens Patrick Lencioni worstelen teamleden met vijf

Borrel

frustraties die de samenwerking saboteren: gebrek

tot 10 personen

€ 25,50

aan vertrouwen, angst voor confrontatie, gebrek aan

10 tot 20 personen

€ 48,00

betrokkenheid, afschuiven van verantwoordelijkheid en niet-

20 tot 30 personen

€ 71,50

resultaatgericht werken. In ‘De vijf frustraties van teamwork’

meer dan 30 personen

€ 95,50

laat Lencioni zien hoe deze hindernissen ontstaan en hoe je

lunch

conform factuur cateraar

ze achter je kunt laten. Het boek begint met een verhaal dat

bittergarnituur

conform factuur cateraar

zich afspeelt in de context van een realistische, maar fictieve

beamer

die tegenwoordig hoog op de agenda van CIO’s staan. Eén trend is ‘cloud

organisatie. “Dit helpt lezers te begrijpen hoe deze ideeën

*inclusief koffie/thee/frisdrank

computing’, waarbij bedrijven steeds meer de computermogelijkheden van

kunnen worden toegepast in een niet-theoretische, realistische

internet benutten vanwege onder meer het kostenvoordeel, de eenvoud, het

context, waar de snelheid van werken en het grote aantal

gebruiksgemak of de snelheid van levering. De andere trend is de drastische

zaken dat dagelijks om aandacht vraagt, zelfs de eenvoudige

verandering in de manier waarop mensen en ondernemingen vandaag

taak tot een opgave maken”, zegt Lencioni hierover. Om

samenwerken, gebruikmakend van de vele beschikbare hulpmiddelen en

de lezer te helpen het materiaal te gebruiken in de eigen

diensten. En hoe ze grensoverschrijdend communiceren en werken om

organisatie, bespreekt de auteur na het fictieve verhaal de

een nog immer groeiende dynamische markt te bedienen. ‘Collaboration in

vijf frustraties tot in detail. In dat gedeelte wordt ook het

the Cloud. How Cross-Boundary Collaboration is Transforming Business’

meten van teamprestaties besproken en worden instrumenten

is geschreven door Erik van Ommeren, Sander Duivestein, John deVadoss,

aangereikt waarmee de problemen van een team kunnen

Clemens Reijnen en Erik Gunvaldson, een groep auteurs werkzaam bij Sogeti

worden aangepakt. Het boek is te bestellen op www.bol.com,

en Microsoft. Het boek (ISBN 978 90 75414 24 0) is verkrijgbaar via Sogeti of

€ 19,90, ISBN-13: 9789025423698. ¶

Waarom klanten en marketeers elkaar niet begrijpen Het boek ‘Collaboration in the Cloud’ verkent en combineert twee trends

www.amazon.com, als hardcover of als digitale versie van het manuscript. Een gratis downloadversie is beschikbaar op www.sogeti.com/publications. ¶

€ 100,00

¶

Agenda

62

63

PERSONALIA PERSONALIA PERSONALIA PERSONALIA Sinds 5 september is

uit de Raad van

dr. professor András

Bestuur van Octoplus.

Szöllösi-Nagy de

Holthuis, Chief

nieuwe rector van

Agilent neemt Varian over

Scientific Officer en

UNESCO-IHE, Institute

Agilent Technologies heeft een akkoord

oprichter van

for Water Education.

bereikt om Varian te kopen. Agilent betaalt

Hij volgt hiermee

1,5 miljard dollar voor de overname. Dit

professor Richard

betekent tweeënvijftig dollar per aandeel,

Meganck op, die met

wat een premium is van vijfendertig

pensioen gaat. Szöllösi-

procent ten opzichte van de slotkoers

biofarmaciebedrijf Joost Holthuis

Handelsinfo

Joost Holthuis stapt

Octoplus, heeft het

bedrijf in 1995 opgericht en gedurende bijna

dr. prof. András Szöllösi-Nagy

vijftien jaar geleid. Hij wil een nieuwe weg inslaan, aldus een verklaring. Holthuis blijft

Nagy heeft meer dan twintig jaar ervaring

van vrijdag 24 juli. De overname moet

als consulent wel betrokken bij het bedrijf.

bij de Verenigde Naties. Eveneens leidde hij

onder andere vijfenzeventig miljoen dollar

een groot wateronderzoeksinstituut in zijn

aan synergievoordelen opleveren en een

geboorteland Hongarije.

rendement op de investering van twintig

Met ingang van 24 juni 2009 is Jan

Jan Misker

OVERZICHT INTERNATIONALE BEURZEN EN CONGRESSEN

November 2009 FHI-HRM Actualiteitenseminar 2009 4 november 2009 www.fhi.nl/hrm IT Room Infra 5 november 2009 www.fhi.nl/itroom Netherlands MicroNano Conference ’09 5 en 6 november 2009 www.micronanoconference.nl Broadband Technology 10 november 2009 www.fhi.nl/broadband

Productronica 2009 Productronica.com München (Duitsland) 10 t/m 13 november 2009

Laborama www.laborama.be Brussel (België) 11 en 12 maart 2010

MEDICA 2009 www.medica.de Düsseldorf (Duitsland) 18 t/m 21 november 2009

Analytica www.analytica.de München (Duitsland) 23 t/m 26 maart 2010

SPS/IPC/DRIVES 2009 www.mesago.de Nuremberg (Duitsland) 24 t/m 26 november 2009

HET Instrument 2010 www.hetinstrument.nl Amsterdam (Nederland) 28 september t/m 1 oktober 2010

FHI-federatiecongres 26 november 2009 December 2009 Xs2HiTek-workshop gebouwautomatisering en datacenters 9 december 2009 Maart 2010 Productie Proces Automatiseringsdag (PPA-dag) 11 maart 2010

procent in een periode van vier tot vijf jaar.

Misker aangesteld bij

Albert Kramer heeft

de faculteit Electrical

afscheid genomen

Engineering van de

van zijn functie als

TU Eindhoven.

voorzitter van de FHI-

Opening DKDkalibratielaboratorium GMC-Instruments

Vanuit zijn industriële

branche Medische

GMC-Instruments Nederland B.V. heeft

achtergrond zal hij

Technologie. Hiermee

op 25 juni haar DKD (Deutsch Kalibrier

verlaat hij ook het

Dienst) kalibratie-laboratorium officieel

FHI-federatiebestuur.

geopend. De opening werd verricht door

ten behoeve van het vergroten van de tweede en derde geldstroom werken aan

KIJK VOOR DE MEEST ACTUELE STAND VAN ZAKEN OP WWW.FHI.NL/ACTIVITEITEN

Albert Kramer

het ontwikkelen van partnerships voor

Dick Blesing volgt hem op als voorzitter van

de heer Schmidt, burgemeester van

onderzoek met de industrie. Voorheen

de FHI-branche Medische Technologie en

Woerden, en de heer Opitz, CEO van

werkte Misker als projectmanager bij Philips

neemt zitting in het federatiebestuur.

Metrawatt International. In het lab is

Research. Via deze functie was hij

Jan de Vries neemt in het federatiebestuur het

GMC-Instruments in staat om al haar test-

betrokken bij de SME-ecosysteem

penningmeesterschap over van Kramer.

en meetapparatuur volgens de EN 17025

Pittcon 2010 www.pittcon.org Orlando (Florida, VS) 28 februari t/m 5 maart 2010

Vanuit de ledenkring

COLOFON Redactie

Nieuwe leden

Branche Laboratorium Technologie

Bureau FHI

Qiagen Benelux

Eliza van den Anker

onder DKD-accreditatie uit te voeren en is

Branche Industriële Elektronica

Spoorstraat 50

Kees Groeneveld

Michiel Westermann

daarmee als eerste dochter van Metrawatt

Nexans Cabling Solutions B.V.

5911 KJ VENLO

Paul van Nieuwenburg, MUNTZ

(Motek Medical B.V.)

International in Europa hiertoe gerechtigd.

Postbus 11380

Lidmaatschapsnummer: 1574

Redactieadres

Marijn Dekkers,

is toegetreden tot het

Draagbare meetmiddelen moeten periodiek

3004 EJ ROTTERDAM

momenteel CEO van

bestuur van de FHI-

getest en gekalibreerd worden. Dit is nodig

Lidmaatschapsnummer: 1577

het Amerikaanse

branche voor Medische

omdat men de meetresultaten moet kunnen

Thermo Fisher

Technologie. Dit werd

vertrouwen. Indien de apparatuur buiten

Scientific, treedt

28 september duidelijk tijdens de ALV van de

activiteiten van Point-One. Met name bij het door FHI georganiseerde D&E-event.

op 1 januari aan

Michiel Westermann

Postbus 366, 3830 AK LEUSDEN

Branche Medische Technologie

Telefoon: (033) 465 75 07

American Medical Systems Benelux

Fax: (033) 461 66 38

Branche Industriële Automatisering

Straatweg 66H

Internet: www.fhi.nl

de fabrieksspecificaties vallen, is GMC-

Frog Systems Holding

3621 BR BREUKELEN

E-mail: [email protected]

Instruments ook in staat om te justeren en

Tractieweg 190

Lidmaatschapsnummer: 1572

Vormgeving

bij het Duitse

branche. Westermann gaat zich voornamelijk

te repareren. Binnen het METRACARE plus

3534 AP UTRECHT

MUNTZ Marketing Communication Group

Bayer. Hij begint

bezighouden met de vergoedingen en

concept is er onder andere een oproepdienst

Lidmaatschapsnummer: 1570

Druk

als CEO van Bayer Healthcare om op 1

toegankelijkheid van innovatieve medische

voor her-kalibratie, een gratis service.

oktober 2010 de plaats in te nemen van de

technologie en exportactiviteiten. Hij neemt

bestuursvoorzitter.

de functie over van Willem Snijders (Snijders

Marijn Dekkers

Scientific b.v.).

www.gmc-instruments.nl

¶

Drukkerij Van de Ridder

NMI Certin

Advertentieverkoop

Postbus 394

Niek van Twillert, MUNTZ

3300 AJ DORDRECHT

Telefoon: (033) 450 20 20

Lidmaatschapsnummer: 1571

In memoriam

Em-Technik Holland Kernkade 16

Rob van der Moolen, directeur van de stichting Kennisinfrastructuur Mainport Rotterdam (KMR), is plotseling overleden. Naast directeur van KMR was Rob programmaleider van de taskforce Technologie,

intensief contact met FHI. Zijn gedrevenheid heeft ook in de technologiebranches indruk gemaakt. ¶

is nagestreefd, kan voor eventuele (druk) ingestaan en aanvaarden de auteurs,

Rijnmond/Drechtsteden. De TOA is in het verleden ingesteld om actie technici en technologen. In dat verband had Van der Moolen

Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg

Lidmaatschapsnummer: 1573

fouten en onvolledigheden niet worden

Onderwijs en Arbeidsmarkt (TOA) voor de regio Rotterdam/ te ondernemen ter bestrijding van de oplopende tekorten aan

3542 CH UTRECHT

redactie en het bureau van FHI geen Voormalig FHI-voorzitter Tom Fransen (rechts) overhandigt directeur Hans Bakker (links) van GMC-Instruments ter ere van de opening het boek ‘De fabriek. Kroniek van een ingenieur’ van Frederik H. Kreuger. ¶

aansprakelijkheid.

Complexe materie MUNTZ

Heldere boodschap

muntz.nl