Ik in de mr?! Leerkrachten in de medezeggenschapsraad krijgen wat voor elkaar
Wanneer de raad advies mag uitbrengen, hoeft dat nog niet te betekenen dat de leiding de door de mr gesuggereerde richting inslaat. De directie kan het advies van de mr naast zich neerleggen, maar moet dat wel motiveren. De meeste formele invloed heeft de mr bij besluiten waarbij instemming van de raad vereist is voordat het tot uitvoering komt. Dat geldt bijvoorbeeld bij aanpassing van het taakbeleid en vaststelling van het schoolplan.
Arjan Gloudemans, leerkracht en voorzitter mr:
Is de mr (een beetje) de baas?
“De medezeggenschapsraad is er om mee te denken met de bazen van de school, zodat die goede beslissingen nemen. Daarmee bedoel ik: goed voor personeel, ouders én kinderen. Wij denken actief mee
De schooldirecteur, het bovenschoolse management en colleges van be-
met ons bestuur en we leggen voorstellen en ideeën
stuur kunnen niet zomaar hun gang gaan op ‘hun’ basisschool: voor heel
op tafel. Maar als het nodig is, zetten we ook wel de
wat belangrijke beslissingen zijn ze verplicht eerst het personeel te raadple-
hakken in het zand. De mr functioneert het best als je
gen en vaak ook ouders. Dat moet gebeuren via de medezeggenschapsraad
goed luistert naar het team en de ouders, dan weet
(mr), staat in de Wet Medezeggenschap op Scholen (WMS).
je wat er leeft. Zo hebben we ons ingezet voor een
Er zijn verschillende soorten beslissingen:
fraaier schoolplein, want de ouders vonden het saai.
• die waarover de mr eerst advies moet geven;
Op initiatief van de mr is er een opfleurbudget in de
• die waarvoor instemming van de mr vereist is;
begroting gekomen.”
• die waarover de schoolleiding alleen de mr hoeft te informeren. Informatieplicht is de meest vrijblijvende van de drie, maar een mr kan informatie wel vaak goed gebruiken om een eigen oordeel te vormen en dan op eigen initiatief suggesties voor verbeteringen te doen.
2
3
Fusies, reorganisaties, nieuwbouw en andere ingrijpende organisatorische veranderingen hebben altijd hun weerslag op wat er in de klas gebeurt. De dingen van de dag komen dus niet allemaal aan de orde in de mr. Maar of het allemaal lekker loopt op school, hangt ook af van beleidskwesties waar de mr over meepraat. Daardoor heeft mr-werk altijd met onderwijs te maken.
Gaat het in de mr ook over onderwijs?
Pia Smit, klassenassistent: “In onze medezeggenschapsraad praten we veel over organisatorische en praktische onderwerpen. We zijn bezig met nieuwbouw en natuurlijk gaat het in
Scholen mogen zelf weten hoe ze hun onderwijs inrichten in ons land. De
de mr-vergaderingen ook over formatie,
wettelijke regels voor medezeggenschap bemoeien zich niet met de dage-
sollicitatieprocedures en jaarplannen.
lijkse uitvoering, maar als het over beleid gaat, heeft de mr wel een belang-
Daar staan altijd punten in die met
rijke stem. Een medezeggenschapsraad kiest geen rekenmethode: dat is een
het onderwijs te maken hebben. Het
zaak van overleg tussen de leraren en de schoolleiding. Evenmin mag de mr
onderwijsinhoudelijk beleid loopt bij ons
zich bemoeien met het bevorderen van leerlingen naar de volgende klas of
op school goed en de details daarvan
de keuze welke leerkracht voor welke klas komt te staan.
komen niet in de mr aan de orde. Maar
Alle onderwerpen waar de mr wél over spreekt, hebben direct of indirect ge-
we hebben het afgelopen jaar wel
volgen voor de dagelijkse praktijk van het onderwijs. Geeft een school extra
gesproken over godsdienstonderwijs en
veel aandacht aan de ondersteuning van zorgleerlingen, dan moet daar ruim-
seksualiteit.”
te voor zijn in de begroting en in het taakbeleid - allebei punten waarover de mr volop meepraat. Komt de leiding met een voorstel voor samenwerking met maatschappelijke organisaties of wijzigingen in de overblijfregeling en de naschoolse opvang, dan kunnen de lesdagen er heel anders gaan uitzien.
4
5
werkt. De commissie beoordeelt onder andere of de twistende partijen in redelijkheid op hun strepen zijn blijven staan. Daarbij staat voorop dat zowel mr als schoolbestuur de overlegprocedures correct hebben afgewikkeld en goed naar elkaars argumenten hebben geluisterd. Verder kijkt de commissie naar de ruimte die de medezeggenschapsregels geven. Het afdwingen van een bepaalde beslissing is vrijwel onmogelijk; wel kan de medezeggenschapsraad altijd eisen dat hij mee mag praten, want de wet is duidelijk: de mr mag over alle schoolzaken spreken met de schoolleiding.
En weg zijn de vrije dagen Meer uren maken dan het maximum in de cao voor het primair onderwijs, dat kan niet en dus moet er compensatieverlof in het rooster. Maar moeten dat de ooit afgesproken hele dagen blijven of mag de school de lestijden zo aanpassen dat het personeel elke vrijdagmiddag vrij is?
Wat kan de mr afdwingen?
In dit geval hielden de leerkrachten liefst alles bij het oude en daarom verzette de personeelsgeleding in de mr zich tegen de roosterwijzigingen. Na ruim een jaar verzet kwam er een compromisvoorstel: 930 lesuren en de vrijdagmiddag vrij alleen in de
6
In de meeste scholen is het oer-Hollandse poldermodel uitgangspunt: we
onderbouw, behoud van 1000 uren plus 13 vrije
komen er samen wel uit. In die geest verlopen ook de meeste besprekingen
dagen in de bovenbouw. Onderling ruilen van
tussen medezeggenschapsraad en directie. Toch kan het voorkomen dat de
diensten toegestaan.
neuzen echt niet dezelfde kant op komen te staan. Wat dan?
Zulke nieuwe roosters zie je overal in het primair
De leiding hoeft adviezen van de mr niet op te volgen; dat is de ingebouwde
onderwijs. De ouders binnen en buiten de mr
beperking van adviesrecht. Het instemmingsrecht dat de mr op sommige
bleken voorstander: liever zekerheid dan losse
punten heeft, lijkt een sterker wapen. Simpel gezegd: zolang de mr instem-
adv- en studiedagen waarbij de kinderen soms
ming weigert, kan de directie haar omstreden plan niet uitvoeren.
een doordeweekse dag thuis zitten. Maar het
Een mr die deze stap zet, moet daar goede gronden voor hebben. Zo’n wei-
personeel volhardde in zijn verzet en ging naar de
gering betekent meestal niet dat het plan van tafel is, maar is het begin van
geschillencommissie. Die zag geen reden om de
een nieuwe gesprekkenronde met als doel overeenstemming.
nieuwe roosters te blijven blokkeren, aangezien het
Medezeggenschap is wat anders dan zeggenschap en er moet altijd redelijk
systeem op andere scholen binnen hetzelfde bestuur
overleg zijn met respect voor elkaars standpunten, vindt de wetgever. Blijkt
tot ieders tevredenheid werkt. Bovendien staat
een meningsverschil niet in eigen huis oplosbaar, dan kan het worden
deze indeling van werk- en onderwijstijd in de cao
voorgelegd aan de geschillencommissie, die voor het hele primair onderwijs
genoemd als een van de mogelijkheden. 7
Een belangrijk verschil met de traditionele vergaderingen in het onderwijs is wel dat de mr verschillende groepen verenigt: naast leerkrachten en ondersteunend personeel zitten er ouders die hun eigen verrassende inbreng kunnen hebben. Mr-werk trekt bovendien gemotiveerde mensen die bereid zijn een stapje harder te lopen en als u daar ook voor voelt, kan dat plezierige ‘werkomstandigheden’ betekenen. Lid zijn van de medezeggenschapsraad kan ook aanzien op school opleveren, zeker wanneer de mr iets weet te bereiken waar andere personeelsleden profijt van hebben. Goede contacten binnen de MR zijn ook belangrijk: op veel scholen is het gebruikelijk dat de mr minstens eenmaal per jaar iets doet buiten het overleg- en vergaderwerk om: een etentje, een uitje of iets dergelijks. Dat is goed voor de sfeer en verhoogt het plezier.
Is mr-werk ook leuk? In de klas en in de teamvergadering heeft iedere aanwezige een duidelijke, vooraf omlijnde rol. U weet wat er van u verwacht wordt als leerkracht of ondersteunend personeel en aan welke regels u zich heeft te houden. In de mr gaat het vaak om de toepassing van die regels en de wijze van uitvoering.
Rozalien van Dam, leerkracht:
Vindt u het prettig om daar invloed op te hebben, dan is dat onderdeel van
“Lid zijn van de medezeggenschaps-
mr-werk beslist de moeite waard.
raad is ontzettend leuk. Ik mag graag
Vergaderen en stukken lezen is een vanzelfsprekend onderdeel van het mr-
meedenken en in de mr krijg je daar
lidmaatschap. Wie daar hoe dan ook een verschrikkelijke hekel aan heeft,
de kans voor. Beleidsstukken lijken
zal het moeilijk vinden om aan de formele kant van het mr-werk plezier te
misschien taai, maar ze maken wel
beleven. Er is nog meer mogelijk dan het bijwonen van de bijeenkomsten. Zo
wat een school is en hoe die gevormd
kan een mr-lid zich ook storten op contact met de achterban door veel met
wordt. Als lid van de mr hoef je niet al
andere ouders te praten over hun mening en die informatie door te spelen
dat soort besluiten en ontwikkelingen
aan de rest van de raad.
aan te nemen zoals ze zijn, maar denk je mee. Ik vind het een heel dankbare taak om zo’n kijkje in de keuken te krijgen en invloed uit te oefenen.”
8
9
scholing, wat zowel over de regels en praktijk van medezeggenschap kan gaan als over onderhandelingen, vergadertechnieken en strategie. Wie uit het aanbod zorgvuldig kiest, kan niet alleen de kwaliteit van de medezeggenschap verbeteren, maar heeft ook persoonlijk profijt van de extra training en vaardigheden.
Wat levert de mr u op?
Hans Jellema, leerkracht: “Mr-werk is voor mij maatschappelijk betrokken zijn en een manier om de dagelijkse gang van zaken even los te laten. Ik zit met mensen om de tafel die
Zitting nemen in de medezeggenschapsraad is onderdeel van de taken op
op een andere manier naar onderwijs
het werk. Dat hebben de werkgevers en de vakbonden afgesproken, omdat
kijken. Je denkt als team gemakkelijk dat
zij het allemaal belangrijk vinden dat personeelsleden meepraten over de
je de waarheid hebt gevonden, maar leg
belangrijke beslissingen op school. Wie in de mr zit, kan daardoor andere
dat maar eens uit aan mensen die geen
taken verminderen. Dat kan van alles zijn, in te vullen in overleg met de
collega’s zijn. Die betrokkenheid van de
schoolleiding aan de hand van de afspraken over het aantal uren dat voor
anderen vind ik verrijkend, ook al is het
mr-werk is gereserveerd. Voor de kosten van mr-werk moet de school ook
wel eens lastig. Hoe kritischer de de mr,
geld beschikbaar stellen.
des te scherper ben je zelf.”
Een mr-lidmaatschap levert bijna vanzelf kennis op over de achtergronden van de school en haar organisatie: netwerken in de tijd van de baas. U doet ervaring op met het bedenken van beleid inclusief de hobbels die opdoemen wanneer dat wordt uitgevoerd. Voor sommige leden kan een mr-lidmaatschap een eerste kennismaking zijn met management en daarmee een stap naar een andere functie. Bovendien hebben mr-leden recht op
10
11
het mogelijk meer uren te claimen. Dat kan van belang zijn voor mr-leden die in werkgroepen rond nieuwbouw, fusies of andere grote kwesties zitting nemen. De tijd voor scholing en vorming van mr-leden komt nog bovenop dit alles: vijf werkdagen per jaar is het minimum.
Anita Disselhorst, leerkracht: “Als je belangstelling hebt voor de
Hoeveel tijd kost de mr?
activiteiten van de medezeggenschapsraad valt het met de tijdsbesteding relatief mee. Wij hebben een keer per zes weken een vergadering en verder is er natuurlijk redelijk wat leeswerk.
Lid zijn van de medezeggenschapsraad lijkt op sommige punten wel op
Ook volgen wij ieder jaar een opfris-
een baan als docent: wie er voluit voor gaat, kan er meer dan een volledige
cursus. Medezeggenschap valt binnen
weektaak mee bezig zijn. Dat is in de mr natuurlijk niet de bedoeling, al
het taakbeleid van de school. Voor
bestaan er in grote schoolbesturen wel medezeggenschapsraden waarbij
het mr-lidmaatschap krijgen we zestig
secretaris en voorzitter er meer dan twee dagen per week aan besteden.
uur per jaar en binnen die uren is het
Wie net begint, moet rekenen op een vergadering per maand, wat door uitval
redelijk te doen. Maar eigenlijk zie ik het
vanwege vakanties neerkomt op acht bijeenkomsten per jaar. Stukken lezen
meer als een hobby, die past bij mijn
ter voorbereiding vergt al snel een avond voor elke vergadering en verder is
belangstelling en een dosis gezonde
er natuurlijk het contact met de achterban: de ‘kiezers’ op de hoogte houden
nieuwsgierigheid.”
van mr-prestaties is goed voor het draagvlak en levert dikwijls nieuwe inzichten, argumenten en gegevens op. De cao schrijft voor dat ieder mr-lid minimaal honderd klokuren aan medezeggenschapstaken mag besteden binnen de ruimte van het taakbeleid. Is een school intensief met medezeggenschapskwesties aan de slag, dan is
12
13
Onderwijsbond CNV: Basiscursus (bevoegdheden en functioneren, 2 aansluitende dagdelen); Regelgeving (wetgeving, reglementen en cao, 1 dagdeel); Bevoegdheden (rechten, plichten en procedures, 1 dagdeel). Meer informatie: www.cnvo.nl CMHF: trainingen op maat, aanvragen via www.cmhf.nl Contactgegevens van de medezeggenschapsraad op mijn school: Naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Functie:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Telefoonnummer:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E-mail:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Opmerkingen:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............................................................
Wat moet ik leren om mee te doen? Als lid van de medezeggenschapsraad wordt u niet in het diepe gegooid: elke mr beschikt over ervaren leden die nieuwkomers kunnen inwerken door ze op de hoogte te stellen van lopende zaken en de bestaande praktische
Edgar Dobbelmann, leerkracht:
afspraken over de manier van vergaderen. Gebeurt dat niet vanzelf, vraag er
“Om mee te doen in de medezeg-
dan gewoon om.
genschapsraad, moet je je betrokken
Diverse organisaties bieden cursussen aan voor mr-leden. Het is gebruikelijk
voelen bij het reilen en zeilen van de
dat de school de deelnamekosten betaalt. De tijd valt onder het mr-werk
school. Verder hangt het natuurlijk af van
in het taakbeleid. Heeft de hele mr behoefte aan een opfrisbijeenkomst of
je functie in de mr: de een bestudeert
specifieke vragen, dan kunnen de aanbieders van scholing ook trainingen op
stukken, de ander is meer communicatief
maat verzorgen.
ingesteld. Onze mr bestond helemaal
Voor nieuwkomers in de mr zijn vooral de volgende aanbiedingen van
uit nieuwe leden toen ik begon; al onze
belang:
voorgangers waren er tegelijk mee
AOb: themacursus medezeggenschap (grondbeginselen, twee dagen);
opgehouden. We hebben toen veel
themacursus financiën (inzicht in cijfers en de daarmee verbonden
gehad aan ondersteuning van de
beleidskeuzes, twee dagen). Meer informatie: www.aob.nl
vakbond, want het was best pittig om van voren af aan te beginnen.”
14
15
U in de mr? Ja, waarom eigenlijk niet? In de medezeggenschapsraad spreekt u mee over allerlei onderwerpen die met uw school en het onderwijs te maken hebben. Directie en het bovenschools management moeten naar uw argumenten luisteren en samen verbetert u de kwaliteit van het onderwijs, de voorzieningen in het gebouw en de arbeidsomstandigheden. Deze folder geeft aan de hand van zeven veel gestelde vragen een beknopte eerste indruk van het mr-werk, dat u zo interessant en intensief kunt maken als u zelf wilt. De mr heeft plek voor iedereen die de school een warm hart toedraagt.
Ik in de mr?! is een uitgave van projectgroep WMS Projectgroep WMS, Postbus 2127, 3500 GC Utrecht www.infowms.nl Deze uitgave is mogelijk gemaakt met subsidie van het Ministerie van OC&W. Tekstredactie: Miluc media Illustraties: Angelique Hinderink Foto’s: Joost Grol Vormgeving: Drupsteen + Straathof © 2009
16
