Ik heb gezaaid, Victor Doorn kan oogsten. Spannend avontuur met bizarre conflicten ten einde voor NS-baas Han Noten

M a g a z i n e

v o o r

o n d e r n e m e n d

T w e n t e

| Twentevisie | Jaargang 16 | Nummer 1 | Januari 2004 |

Bram Hulshof bij afscheid als Kamervoorzitter:

“Ik heb gezaaid, Victor Doorn kan oogsten” Spannend avontuur met bizarre conflicten ten einde voor NS-baas Han Noten FNV Zelfstandige Bondgenoten vult gat tussen werkgever en werknemer op

| Twentevisie | Jaargang 16 | Nummer 1 | Januari 2004 |

2

Inhoud

Bedankt! Bram Hulshof neemt afscheid als voorzitter van de Kamer van Koophandel. Met een weids gebaar bedankt hij alle aanwezigen in de Lebuïnuskerk te Deventer waar hij werd uitgezwaaid.

4

4

Bram Hulshof neemt afscheid

10

Beeldverslag Memphis

13

Marjan van Noort: ondernemer bij FNV

14

Sanderink doet uiterste inspanning om Centric te redden

32

Han Noten gaat genieten

Marjan van Noort De directeur van FNV Zelfstandige Bondgenoten wil het gat tussen werkgever en werknemer opvullen.

13

Han Noten Na drie jaar directeur personeelszaken te zijn geweest neemt Han Noten uit Dalfsen per 1 maart afscheid van de Nederlandse Spoorwegen. Hij verkiest een sabbatsverlof in combinatie met het fractievoorzitterschap van de PvdA in de Eerste Kamer.

32

Twentevisie. 01/2004

36

Robert Maaskants debuut als schrijver

38

John Schuurmans pakt uit met Intersport Megastore

Colofon Twentevisie is een onafhankelijk economisch magazine dat maandelijks (m.u.v. juli/augustus) verschijnt voor ondernemers in Twente. In dit blad zijn onder meer verhalen opgenomen van interviews die hebben plaatsgehad in het economische radioprogramma ‘Memphis’ dat elke eerste zaterdag van de maand wordt uitgezonden via Radio Oost. De opnames vinden op dinsdag daaraan voorafgaand plaats in de TOS-ruimte van het Arke Stadion in Enschede. Daarnaast fungeert Twentevisie als officieel mededelingenorgaan voor deelnemers van de Industriële Kring Twente. Uitgever MediaSales Nederland bv., Anninksweg 50, Hengelo, Postbus 702, 7550 AS Hengelo, Telefoon 074 - 245 52 52, Fax 074 - 250 35 13, E-mail: [email protected], Website: www.twentevisie.nl Directie Martin Wermer Blad managers Anno Oude Engberink, Marion Kosterink Redactie Jan Medendorp (hoofdredacteur) Mario van Santen, Martin Steenbeeke, Eric Brinkhorst (fotografie), Jaap Baart (fotografie columns) Redactie IKT Niko Wind, Saskia Rikhof-Slot, Jaap Baart

Rubrieken

Wim van de Weijer pleitte tijdens een IKTbijeenkomst tegen de overgang van directeur naar commissaris in een familiebedrijf. Hij vond Joop ter Haar op zijn weg, die stelde dat de oud-ondernemer door zijn ervaring van onschatbare waarde kan zijn voor de onderneming. Ten minste als er goede afspraken zijn gemaakt over de taakverdeling.

50

Financieel Accent

18

Nieuws en Feiten

21

Notarieel Advies

22

Onroerend Goed

27

Personeel en Organisatie

31

Online Strategie

35

Juridisch Gezien

42

IKTelgids

49

IKTvisie op ...

59

Scope en IKT-nieuws

60

Twente Agenda

50

De commissaris in een familiebedrijf

52

Problemen met gelijke behandeling

54

RTV Oost speelt geen Hilversumpje

57

Eindejaarsbijeenkomsten IKT

58

Het torentje in Almelo

(fotografie) Secretariaat IKT Hengelosestraat 585, Postbus 5501, 7500 GM Enschede, Telefoon 053-48 49 980, Fax 053 - 48 49 985 E-mail: [email protected], Website: www.ikt.nl Advertentie-exploitatie MediaSales Nederland bv., Jeroen Achterberg, Willeke Assink, Aleid Kluivers, Telefoon 074 - 245 52 52, Fax 074 - 250 35 13, E-mail: [email protected] Advertentiemateriaal aan MediaSales Nederland bv., Postbus 702, 7550 AS Hengelo Privé-abonnementen Kosten: € 35 per jaar (10 nummers). Opgave: alleen per fax 074 - 250 35 13 of E-mail: [email protected] Basis lay-out & vormgeving TerZake. reclameadvies, Hengelo Druk Roelofs, Enschede Coverfoto Eric Brinkhorst, Beckum Oplage De oplage bedraagt ongeveer 6.500 exemplaren en wordt verspreid onder IKT-deelnemers, bedrijven met meer dan 5 werknemers, en zogenoemde ‘decision makers’. Artikelen uit deze uitgave mogen niet zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen. Aan de inhoud van dit blad kunnen geen rechten worden ontleend. © MediaSales Nederland bv

Een tijdperk is voorbij. Bram Hulshof is weg als kamervoorzitter. Hij was behoudender dan zijn voorganger Bert van Leersum, maar dankzij zijn werk bij de Abn-Amro ook harder als het nodig was. En het was nodig bijvoorbeeld bij de fusie van Twente met de Veluwe toen drie riant verdienende secretarissen als kleine kinderen elkaar de tent uitvochten wie de baas mocht spelen. ‘Opdonderen’ luidde het parool, ook al kostte dat een paar centen. Het heeft hem (Hulshof) er binnen de kamer nooit echt heel populair door gemaakt, want alledrie de secretarissen hadden hun vriendjes in de organisatie die er overigens nog steeds zitten. Zijn grootste vriendin is en was nieuwkomer Wilma van Ingen, die lief en vriendelijk is en veel lacht, maar precies weet wat ze wil. De Kamer van Koophandel heeft altijd veel gedaan voor het Twentse bedrijfsleven. Het bedrijf stond dicht bij de lokale ondernemers, ons kent ons. Tijdens het bewind van Van Leersum en ook tijdens de jaren van Hulshof. De wijze waarop de kamer direct reageerde na de vuurwerkramp was veelzeggend en ook de wijze waarop Hulshof politici en andere organisaties (overdrachtelijk) toentertijd in hun nekvel greep, sprak aan. Hulshof is echter nooit een van de ondernemers geweest. Hij verplaatst zich bij voorkeur in auto met chauffeur, praat met een hinderlijk stekend frietje in de keel en heeft zijn voortuin ook niet verdiend met ondernemen. Hoewel hij als bankdirecteur wel precies weet (wist) wat de sterke en zwakke ondernemerszaken in Twente waren en zijn. Om goed in de rest van het land gehoord te worden, was Hulshof een van de drijvende krachten achter de fusie met de Veluwe. Hij werd zelfs verkozen tot landelijk voorzitter. Wellicht dat nu het moment aanbreekt dat Twente met de keerzijde van dat beleid te maken krijgt. Want Van Ingen zit op een zielig kantoortje op een onbereikbare plaats in Deventer en Victor Doorn weet ondanks zijn lange inwerkperiode het fraaie Enschedese kantoor net te vinden en het Heracles-stadion dankzij zijn functie bij AGOVV. Doorn heeft niets met Twente. Als Wegener-directeur had hij niets over de Twentse kranten te zeggen. De kamer moet Doorn in Twente bij de les houden, anders kan de conclusie binnenkort wel eens zijn dat Hulshof in zijn enthousiasme Twente verkwanseld heeft.

3

Commentaar

Commissaris in een familiebedrijf

17

Verkwanseld

Twente visie. 01/2004

Opleiding voor toptalenten SWOT Masterclass MBA voor Career Center Twente.

Exclusief voor toptalenten, toekomstig executives, geselecteerd door middelgrote en grote ondernemingen, die betrokken zijn bij Career Center Twente. Het gaat hier niet alleen om bedrijfskundige kennis en vaardigheden op academisch niveau, maar ook om het uitbouwen van het Twentse netwerk, het leren van elkaar en van de toonaangevende organisaties in de regio. Zeer ambitieus programma, veel aandacht voor persoonlijke ontwikkeling en integratieve projecten. Duur: twee jaar Masterclass, derde jaar MBA. Diploma: MBA, gevalideerd door de Dutch Validation Council.

voor meer informatie: Career Center Twente P.C. Hooftlaan 56D 7552 HG Hengelo Telefoon: 074 255 8080 E-mail: [email protected] Internet: www.cctwente.nl

SWOT Postbus 217 7500 AE Enschede Telefoon: 053 489 4670 Fax: 053 489 2748 E-mail: [email protected] Internet: www.swot.nl

Voor het gehele opleidingsaanbod van SWOT surf naar www.swot.nl

Bram Hulshof en Victor Doorn, s cheidende en nieuwe

Weinig 4

Ter gelegenheid van het afscheid van Bram Hulshof als voorzitter van de Kamer van Koophandel voor Veluwe en Twente werd het radiocafé Memphis van RTV Oost opgenomen (op 12 januari) in de Lebuïnuskerk in Deventer (tijdens de nieuwjaars- annex afscheidsreceptie). Waar behalve Hulshof ook zijn opvolger Victor Doorn, de commissarissen van de koningin in Overijssel (Geert Jansen) en in Gelderland (Jan Kamminga), VNO-NCW voorzitter Jacques Schraven en Wegener-topman Jan Houwert werden geïnterviewd.


(door Jan Medendorp en Mar tin Steenbeeke)

voorzitter Kamer van Koophandel ‘vloeken in de kerk’

vertrouwen in politici Wie kwam voor de borrel en bitterballen moest even een uurtje geduld hebben, want Bram Hulshof wilde zijn afscheid niet alleen met ceremoniële rituelen vullen. Hij wilde ook inhoudelijk wat kwijt, opdat de regio daar zijn voordeel mee kan doen. En dan vooral Twente, want de gang van zaken gaat hem aan het hart.

Bram Hulshof: ‘Ik heb gezaaid de afgelopen jaren, ik hoop dat Victor Doorn kan oogsten’ “En ik vind dat ik als een van de oudste autochtone Twentenaren recht van spreken heb.” En hij sprak, soms met de gebruikelijke distantie, maar vaak onverbloemd. Met de commissarissen van de koningin Kamminga en Jansen op de eerste rij, in hun rug gedekt door verschillende burgemeesters uit Gelderland en Overijssel, bekritiseerde Hulshof de houding van de provinciale politiek. Een mond vol over samenwerking, maar in de praktijk heeft het weinig resultaat, aldus de man die het afblazen van de Dubbelstad als een van de “dieptepunten” uit zijn loopbaan beschouwt. Hulshof: “We hebben nu wel een Netwerkstad, maar eigenlijk ook weer niet. Er zijn mensen die er mee bezig zijn, maar er komt niet echt iets uit. Ik heb er althans nog niets van gemerkt. Het is nog steeds zo dat Enschede in Den

Haag lobbyt voor economische hulp naar aanleiding van de sluiting van de vliegbasis, andere steden mopperen dat hij alleen voor Enschede wat heeft geregeld. Ik ben teleurgesteld dat Twente geen eenheid biedt om zich als één regio in Den Haag te presenteren zoals het noorden dat wel kan.”

saris van de Koningin Jansen reageert venijnig. “Wat een onzin. We gaan er voor zorgen dat politici en ondernemers die in het oosten willen investeren hier naar toekomen. En of dat nou Twentedinner of Sallanddinner is, interesseert me niet. Het moet ergens over gaan met mensen die in het oosten willen investeren.”

Gebrekkige samenwerking

SOPAG

Ook zijn opvolger Victor Doorn, algemeen directeur van krantenuitgever Stentor, ziet de gebrekkige samenwerking in de netwerkstad Twente als een probleem. “In de vijfde nota ruimtelijke ordening krijgt Twente een goede positie op het gebied van huizenbouw en industrie, maar daar heb je alleen wat aan als er ook een goede samenwerking is. “Het moet meer zijn dan wat afspraken tussen gemeenten over grondprijzen die, volgens mij terecht, mogelijk door de Nma teruggefloten zullen worden. Kijk ook eens naar de portefeuilles werkgelegenheid en sociale zaken. Alleen als je lief én leed met elkaar deelt, gaat het echt goed samen.”

Bij de fusie van de Kamer van Koophandel had Bram Hulshof graag op zijn visitekaartje ‘chairman of Eastern of Holland’ willen zetten. Maar dat kan niet want alleen al in Gelderland zijn er vijf Kamers. “Inderdaad wat een ellende ja,” zegt commissaris van de koningin Jan Kamminga uit de grond van zijn hart. Kamminga is niet zo’n fan van Kamers van Koophandel. De oud-voorzitter van MKB-Nederland doet in Gelderland liever zaken met de SOPAG, de Gelderse tegenhanger van de SEACO, het provinciale overlegorgaan van werkgevers, werknemers en overheid. En als hij al rechtstreeks met een Kamer zaken doet, dan gaat zijn eerste gedachte niet uit naar die voor de Veluwe, maar de Kamer van Koophandel die de belangen voor de regio Arnhem-Nijmegen behartigt. Hulshof erkent: “Ik heb in het begin moeite moeten doen om met Kamminga ‘on speaking terms’ te komen. Dat is gelukkig gelukt.”

Bram Hulshof: ‘Vergeet de maakindustrie’ Het klinkt paradoxaal maar Hulshof vindt tegelijkertijd dat het ‘Twentedinner’, de jaarlijkse lobbybijeenkomst voor bestuurders en politici uit de regio met collega’s uit Den Haag, zijn langste tijd heeft gehad. “Dat Twentedinner wordt dit jaar nog gehouden maar ik pleit ervoor dat we er een Eastern Dinner maken.” Commis-

5

Verstandsverbijstering Hulshof joeg bij zijn aantreden destijds al verschillende politici in de gordijnen met zijn opmerking dat Overijssel en Gelderland moesten fuseren. In Deventer was hij, ingeklemd tussen Jansen en Kamminga, niet te beroerd om nogmaals de knuppel in het hoen- 

Zes jaar is Bram Hulshof voorzitter geweest van de Kamer van Koophandel voor Veluwe en Twente. Gelet op de oppervlakte een van de grotere kamers van Nederland. Waar zijn voorganger Bert van Leersum tot op de dag van vandaag trots is op zijn bemoeienis bij het doortrekken van de A1 door Twente naar Duitsland, is het erelijstje van Hulshof moeilijker in te vullen. Ook de aanzet tot de fusie van de oostelijke kamers van koophandel kwam uit de koker van Van Leersum. Het interne gedonderjaag dat volgde, heeft Hulshof met harde hand (en veel geld) opgelost. Hij heeft Wilma van Ingen als directeur aangesteld en de Kamer van Koophandel heeft zich (het moet gezegd) dankzij Bram Hulshof na de vuurwerkramp van zijn beste zijde laten zien. Hulshof kreeg tijdens zijn afscheid de Van den Kroonenbergpenning. Nou krijgt iedere bestuurder of ondernemer wel een vaantje, lintje of beker mee bij zijn vertrek waarmee zijn ‘onmisbaarheid’ vorm krijgt, maar de Van den Kroonbergpenning (vernoemd naar de vroegere ondernemende rector magnificus van de Universiteit Twente) heeft wel meerwaarde. Gevraagd naar wat Hulshof zelf als zijn eigen verdienste beschouwt, zegt hij: “Ik heb de afgelopen jaren gezaaid, ik hoop dat Doorn gaat oogsten.” Twente visie. 01/2004

derhok te gooien: “Toen ik zei dat Gelderland en Overijssel moesten fuseren werd ik uitgelachen. Nu denken er meer mensen zo over. Dat moet één fysieke organisatie worden.” In een reactie verzucht Kamminga dat het praten over procedures hem weinig boeit. “Hoe meer je er over praat, hoe minder

Victor Doorn: ‘Als ik niet herkozen word, ga ik terug naar Wegener, ik heb nog onvoldoende VUTrechten opgebouwd’ het gebeurt. Hulshof verweet mij net een ‘vlaag van verstandsverbijstering’. Ach, het verspilt energie en het is beter goed samen te werken. De laatste drie, vier, vijf jaar loopt het weer goed. Daar zijn voorbeelden van. We hebben jaren gediscussieerd over het doortrekken van de A18 en toen beide provincies daarvoor gezamenlijk naar Den Haag gingen hebben we zowaar 50 miljoen euro gekregen als aanzet en we leggen daar als provincies ook geld bij.” Hulshof: “Dat klopt, daar hebben we ook als Kamer voor gevochten, maar

7

Met de komst van Victor Doorn krijgt de Kamer van Koophandel een totaal andere man. De man met de aardappel in de keel wordt bij wijze van spreken opgevolgd door de man met de patatzak in de hand. Hulshof praat wollig, Doorn is heel direct. “En in iets simpeler bewoordingen.” Opgegroeid in een middenstandsmilieu heeft Doorn zijn jongensdromen (een motor en een Porsche) op latere leeftijd gerealiseerd. Doorn heeft als gevolg van een aantal recente saneringen bij de grootste divisie van Wegener niet alleen vrienden bij de kranten op de Veluwe en in het westen van Overijssel. Als directeur van de Stentor weet hij precies hoe de hazen in Apeldoorn lopen waar hij nog tal van andere bestuursfuncties bekleedt zoals in de raad van toezicht bij AGOVV, de Apeldoornse voetbalclub die mede dankzij de kennis en inzet van Doorn dit seizoen terugkeerde in het betaald voetbal. Doorn ziet het vooral tot zijn taak om de komende jaren Twente in kaart te brengen, want het vooroordeel wil dat hij een navigatiesysteem nodig heeft om in deze regio niet te verdwalen. “Ik kom veel in Twente en kan daar inmiddels redelijk de weg vinden. Ook zonder navigatiesysteem. Ik heb met veel Twentse bestuurders al afspraken staan in de komende tijd. De meeste burgemeesters ken ik wel, maar het is goed om nader kennis te maken in mijn nieuwe baan.”

De werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB vechten al jarenlang een strijd uit met de Kamers van Koophandel wie wat doet. Dat leidde bij de vuurwerkramp nog tot onsmakelijke taferelen toen Hulshof een MKB-bestuurder die zieltjes aan het winnen was de wacht aanzegde. Ook onderling vechten VNO en MKB elkaar de tent uit. Hermans zei nog tijdens de nieuwjaarsreceptie van de Kamer van Koophandel in Zwolle dat de overheid ‘de economie op 1’ moet zetten en met economie bedoelt hij het MKB, het midden- en kleinbedrijf, ‘de motor van de economie’, zoals Hermans niet nalaat te zeggen. Jacques Schraven, voorzitter van VNO-NCW, reageert met: “Ach, wij organiseren meer midden- en kleinbedrijven dan het MKB.” Ook de Kamer van Koophandel moet zijn plaats kennen, vindt Schraven: “De Kamer moet zich twee keer bewijzen ten opzichte van het VNO. Bij het VNO mag je lid worden en als je ontevreden bent, kun je weer weg. Maar de Kamer kan gewoon heffen of ze haar werk nou wel of niet goed doet.” Hij haast zich vervolgens te zeggen dat de Kamer van Koophandel voor Veluwe en Twente een heel goede is in zijn beleving. “Wij houden goed in de gaten dat de Kamers zich vooral met starters bezighouden, voor die groep een goed loket inrichten of zich bezig houden met de belangen van winkeliers in een bepaalde gemeenten. Infrastructuur, kenniseconomie, contacten met de universiteiten kunnen wij beter doen.” Waar Hulshof net een tirade had afgestoken tegen de provinciebestuurders over exact diezelfde onderwerpen hield hij zich nu stil. Zijn de ondernemers na alle graaipartijen het vertrouwen nog wel waard? Schraven: “Morris Tabaksblat is door mij persoonlijk aangezocht een code te ontwerpen. Er heeft een aantal incidenten plaatsgevonden, dat klopt, het vertrouwen in het bedrijfsleven is afgenomen. Maar de economie moet op 1, daarin ben ik het met Hermans eens, want dankzij de economie kunnen we onderwijs en zorg en noem maar op betalen. De Nederlandse bedrijven moeten in concurrentie met het buitenland het geld verdienen in de markt. Als dat niet lukt kunnen de politici naar huis, want dan valt er niets te verdelen.” Als voorzitter van alle Kamers van Koophandel in Nederland zegt Hulshof: “Als ik met Hermans en Schraven over het bedrijfsleven praat gaat het over de export, daar blijven we in achter, hoe krijgen we dat op de been? Alle initiatieven plus de voorlichting van EZ, dat moeten we op één platform brengen.” Schraven: “Goede producten tegen concurrerende prijzen en daar hebben we het nu moeite mee. En dan begin ik weer over loonmatiging, maar dat is wel belangrijk.” 


Geert Jansen reageert op Jan Kamminga: “Ik werk nu anderhalf jaar in Overijssel en ik heb niet zoveel zin om steeds over het verleden te moeten praten.”

dat ging ten koste van de A1.” Kamminga: “U verwijt nu dat we niet goed samenwerkten, en daar kijk ik van op. Ik herinner mij dat de provincies Gelderland en Overijssel óók met de Kamer van Koophandel in het verleden goed hebben samengewerkt.”

Eigen knooppunt eerst Jansen: “U praat gelukkig weer over samenwerking en niet meer over fusie. We zijn in Overijssel sterk geweest in het praten over grenzen en modellen en fusies. Dat hebben we gehad. We maken nu de stap maar de inhoud van het samenwerken. Ik werk nu anderhalf jaar in Overijssel en ik heb niet zoveel zin om steeds over het verleden te moeten praten. De werkelijkheid is dat we in de afgelopen jaren samenwerking echt vorm hebben gegeven zoals met de weg van Grolsch naar Groenlo, de verbreding van de A28. Samenwerking betekent ook dat je daarover van gedachten hebt gewisseld. En dat je elkaar ruimte geeft.” Geen eigen knooppunt eerst? “Nee, ronduit nee. Met Gelderland hebben we harde afspraken gemaakt over de A1 en de export naar Polen. We hebben geïnventariseerd wat er in de provincies gebeurt en willen voorkomen dat we hetzelfde doen.”

Niet zeuren Twente visie. 01/2004

gezamenlijk op in de belangenbehartiging. De vergelijking met het noorden van Nederland, dat extra rijkssteun heeft gekregen omdat het als een economische achterstandsregio te boek staat, gaat volgens de commissaris mank.

De provincies Overijssel en Gelderland trekken onder de naam Landsdeel Oost

Geert Jansen: ‘De discussie over fusie is therapie voor mensen die verder niets te doen hebben’ Kamminga: “We hebben gelukkig een andere positie dan de noordelijke provincies. Wij kunnen door het versterken van onze economie bijdragen aan de nationale economie en dat is heel wat anders dan de achterstandspositie van het noorden. We moeten met constructieve ideeën komen voor innovatie van de kenniseconomie. Er is in Den Haag veel support voor samenwerking tussen de drie universiteiten in ons gebied, daar is ook wel geld voor. Eén ding moeten we vooral niet doen en dat is zeuren om meer geld in Den Haag zonder plannen en zonder er zelf geld bij te willen leggen.”

Jansen: “U zou er wel vijf uitzendingen aan kunnen wijden als u zou bekijken wat er door de UT samen met Wageningen en Nijmegen is gerealiseerd. Het gaat er om dat het openbaar bestuur in Overijssel goed georganiseerd wordt. Ik zal niet ontkennen dat de ene gemeente wel eens andere belangen heeft dan de andere. Wat wij proberen vanuit het provinciehuis is zoeken naar de grootste gemene deler en vanuit Overijssel te knokken voor dat gebied.”

Zes provincies Samenwerking dus, en geen fusie. Maar het blijft dan wel vreemd dat onder politieke druk in Gelderland en Overijssel de ontwikkelingsmaatschappijen en de provinciale bureaus voor toerisme wel zijn gefuseerd, maar zodra het om de provincie zelf gaat, politici de boot afhouden. Jansen reageert geïrriteerd. “Als we toch praten over samenwerking. We zitten hier in Deventer met meer dan 1000 mensen uit het oosten van het land. Ik zie alleen RTV Oost, waar is Omroep Gelderland? Wat zijn uw verbindingen met de andere omroepen in het oosten? Wat zijn de verbindingen tussen ondernemers daar en hier? De discussie over grenzen is vooral op therapeutische basis voor mensen die verder niets te doen hebben. Samenwerken moet je gewoon doen.” Victor Doorn denkt dat de afhouden-

de reactie van Kamminga en Jansen vooral een reactie voor de bühne is. “Als je twee ondernemers in het openbaar laat praten over een fusie zullen ze dat niet snel doen, maar vaak zijn ze dan achter de schermen wel degelijk aan het praten. Ik ben ervan overtuigd dat in het nieuwe grote Europa er een toekomst is voor vijf à zes Nederlandse provincies, met daaronder een honderdtal regio’s.” De commissaris hebben dus niet alles gezegd? “Inderdaad, dat denk ik niet,” zegt Doorn, gevolgd door een veelbetekenend lachje.

Rol grote concerns Over de economische richting die Oost-Nederland in moet slaan, is Hulshof bij zijn afscheid duidelijk. Zet alles op ICT en maak niet de fout door je teveel te focussen op de ‘maakindustrie’. “Ja, daar waren we vroeger in het oosten sterker in. Van de industrie moeten we het eigenlijk wel hebben, maar het is jammer dat dat niet meer kan en dus moeten we het met ons hoofd verdienen.” Het is opvallend dat je in veel besturen en organisaties en werkgroepen steeds dezelfde mensen tegenkomt. Met alle respect voor die mensen is het opvallend dat je de topmensen van de grote bedrijven als Ten Cate, Grolsch, Wegener en Twentsche Kabel nauwelijks ziet. Terwijl die juist links en rechts een hoop in de melk te brokke-

len hebben. Hulshof: “Ik zou graag zien dat er af en toe een ondernemer opstaat die zijn stem laat horen. Ik ben heel blij met mooie bedrijven als Reesink, Ten Cate en Grolsch. Dat zijn voorbeelden voor de rest van het land. Want zodra de macht van een concern buiten de

Jan Kamminga: ‘Hulshof verweet mij net een vlaag van verstandsverbijstering’ regio ligt, verword je tot een speelbal. Dan kom ik terug op de woorden van Kamminga dat we moeten werken aan een kenniseconomie. Vergeet de maakindustrie.” Bestuursvoorzitter Jan Houwert van Wegener, dat het de laatste jaren zo moeilijk heeft met de advertentiemarkt, voelt zich niet aangesproken. “Wij doen genoeg, wij stellen Victor Doorn beschikbaar voor de Kamer van Koophandel. Er werd net steeds gesproken over fusie en samenwerking over de provinciegrenzen heen. Uitgerekend daarin heeft Doorn heel veel ervaring. Dat wordt dus een eitje in de komende jaren.”

VUT-premie Doorn (59) wil zijn taak bij de Kamer combineren met zijn werk bij de Stentor. Die twee zware functies kunnen door één man worden gedaan, denkt Doorn: “Bij Wegener heb ik een nieuwe organisatie gebouwd, ik heb een goed managementteam, de onderneming staat klaar voor hopelijk betere tijden en ook de Kamer van Koophandel is klaar. Bram heeft de organisatie uitstekend neergezet. Het gaat dus vooral om contacten en netwerken. Ja, ik kom in een gespreid bed.” Toen Hulshof aantrad bij de Kamer wilde zijn werkgever de ABN AMRO hem niet laten gaan, maar beide banen bleken toch moeilijk samen te gaan. Als Doorn over twee jaar herkozen worden, dan gaat hij vervroegd met de VUT om zich volledig op de Kamer van Koophandel te storten. Maar niet langer dan vier jaar. Als hij niet herkozen wordt, gaat hij weer aan de slag bij Wegener. “Ik heb nog onvoldoende VUTrechten opgebouwd,” zegt hij eerlijk. Net als Hulshof is Doorn van mening dat je op je 65-ste terug moet treden. En dan weer iemand uit Twente aan het roer? “Nee, zover in de tijd hebben we geen afspraken gemaakt.” Hulshof: “Je moet niet ongevraagd mensen van advies blijven voorzien.” Hulshof blijft nog een korte tijd actief in het wereldje als voorzitter van de landelijke vereniging van Kamers van Koophandel. Daarna? “Borduren in een klooster.” ■

Wilma van Ingen, directeur van de Kamer van Koophandel Twente, was ‘spreekstalmeester’ tijdens het afscheidsfeestje van Bram Hulshof. Foto links: Bram Hulshof kan met opgeheven hoofd afscheid nemen, maar onder de vele schouderklopjes bezweek hij bijkans.


: in het teken van 10

Bij wijze van uitzondering waren datum en locatie van de Memphis-opnames gewijzigd: niet op 30 december in het Arke Stadion in Enschede, maar op 12 januari in de Lebuïnuskerk in Deventer. De reden: het afscheid van Bram Hulshoff als voorzitter van de KvK en - in het verlengde daarvan - een aantal zeer bijzondere gasten: Geert Jansen (CdK Overijssel), Jan Kamminga (CdK Gelderland), Jan Houwert (Wegener), Victor Doorn (opvolger Bram Hulshoff als voorzitter KvK Veluwe Twente), Jacques Grave (voorzitter VNO-NCW) en natuurlijk Bram Hulshof zelf.

De eerstvolgende opname van Memphis staat gepland op 3 februari in het Arke Stadion in Enschede. Gasten zijn dan o.a. Amicon-topman Van Boxtel en de bestuursvoorzitter van de Spar-bestuursvoorzitter Vervolgens op 2 maart, 30 maart, 27 april en 1 juni. Als u automatisch uitgenodigd wil worden, kunt u zich aanmelden voor de e-mail-service via www.twentevisie.nl.

▲ De gasten van Memphis waren Victor Doorn, de opvolger van Bram Hulshof als voorzitter van de Kamer van Koophandel Veluwe Twente, de Commissarissen der Koningin in Overijssel en Gelderland, resp. Geert Jansen en Jan Kamminga....

▲ ... en Jacques Schraven, voorzitter VNO-NCW, scheidend Kamer-voorzitter Bram Hulshof en Wegener-topman Jan Houwert.

afscheid Bram Hulshof 11

▲ Het afscheid van Bram Hulshof: een kerk vol grote en kleine ondernemers, bestuurders, politici en een enkele artiest.

Hoe TerZake is ùw reclame?

Uw reclame verdient TerZake. Bel Simone Damhof, Susanne Vedder of Lex Nijhuis, telefoon (074) 250 65 22 - www.komTerZake.nl

Zelfstandige Bondgenoten vult gat tussen werkgever en werknemer op

Kiezen tussen FNVen MKB Alle startende ondernemers krijgen in de komende tijd een brief van FNV Zelfstandige Bondgenoten. Of ze lid willen worden. De FNV heeft er financieel wel eens beter voor gezeten, maar gaat ‘s lands grootste vakbeweging nu ook de werkgeversorganisatie MKB beconcurreren? Marjan van Noort is directeur (dus geen bestuurder!) van FNV Zelfstandige bondgenoten. De vroegere vakbondsbestuurder uit Almelo leidt een betrekkelijk nieuwe loot van de FNV (sinds 1 april 2003), “dat het gat tussen werknemer en werkgever zonder personeel moet opvullen.”

(door Jan Medendorp)

Bij de reguliere vakbond kunnen zelfstandige bouwvakkers (ZZP’ers, zelfstandigen zonder personeel) of eigen rijders (vrachtwagenchauffeurs met een eigen auto) onderdak vinden hoewel ze bij respectievelijke FNV Bouw en FNV Bondgenoten wel als buitenbeentjes worden beschouwd. “Deze nieuwe bond is een aparte vereniging voor zelfstandigen zonder personeel, zoals ICT’ers, adviseurs en opleiders. Mensen die vooral uit de zakelijke en financiële dienstverlening komen. Dus ook geen boeren, detaillisten of kunstenaars.” Als mensen uit die groep voor zichzelf beginnen, zullen ze allereerst aankloppen bij de Kamer van Koophandel. “Dat klopt, maar wij blijven belangenbehartiger en zo’n organisatie bestaat niet echt voor de zelfstandige zonder personeel. Wij kunnen algemene voorwaarden opstellen, contracten nakijken, helpen bij huurproblemen, dat soort zaken. Ja, ook incasso en rechtsbijstand.”

ten ongeveer 350.000 zelfstandigen zonder personeel in Nederland.”

Ruzie MKB “Het is heel leuk om voor deze mensen te werken. Het zijn mensen die wel of niet onder druk van omstandigheden (zoals reorganisatie of ontslag) hebben gekozen om met een bedrijfje te beginnen. Hun

hulpvraag is anders dan van werknemers. Het zijn mensen die gewend zijn voor zichzelf te zorgen.” Toch zijn het mensen die het MKB waarschijnlijk ook wel graag zou willen organiseren, de eerste ruzie tussen FNV en MKB hierover is trouwens al gevoerd. Tijdens een congres meldde Van Noort dat zij in het gat was gesprongen dat het MKB laat liggen. “Het MKB organiseert het midden- en kleinbedrijf met werknemers. Wij doen dus ook geen werkgeverszaken.” Saillant detail is dat FNV Zelfstandige Bondgenoten met 180 euro per jaar veelal goedkoper is dan andere FNV-bonden. Maar (via FNV Zelfstandige Bondgenoten) ben je dan ook lid van de FNV (en behoor je tot de achterban van Lodewijk de Waal) en die fase van hun leven willen juist veel ondernemers in de dop achter zich laten. ■

13

Marjan van Noort, directeur van FNV Zelfstandige Bongenoten, helpt ondernemers zonder personeel.

Pure belangenbehartiging Behalve individuele belangenbehartiging ook collectieve zaken. Geen CAO, maar wel gunstige regelingen afspreken met verzekeraars over arbeidsongeschiktheid of pensioenopbouw. “We zijn nu in gesprek met een verzekeraar over lijfrenteverzekering. We proberen de provisie naar beneden te krijgen zodat het voor onze leden goedkoper wordt.” FNV Zelfstandige Bondgenoten is niet een zogezegd ‘standpunt’-vakbond die over van alles en nog wat een mening heeft. “Daar moeten de collega’s erg aan wennen.” Inmiddels telt het nieuwe belangenbehartigingbedrijf circa 5.000 leden. En er is volgens Van Noort een grote toekomst voor deze FNV-tak. “Er zijn in de sectoren waarop wij ons rich-


Stork beste oostelijke fonds in 2003

Centric KSI krijgt 14

De AEX steeg in 2003 met 4,62% tot 337,65 punten. Behalve Reesink presteerden alle oostelijke fondsen vorig jaar beduidend beter dan de AEX. Stork was met een stijging van 150% verreweg het beste fonds. Centric KSI, het speculatieaandeel van 2003, krijgt een nieuwe naam. Gerard Sanderink gaat toch proberen zijn bedrijf te laten overleven. Met nieuwe overnames.

bank Twente uit. “Het derde kwartaal liet in de VS een ongekend sterke groei zien, de productiviteit liep op, de werkloosheid daalde en het economisch vertrouwen steeg weer. De Europese economie ligt qua ontwikkeling altijd zes tot negen maanden achter bij de VS. Dus reken maar uit...”

de vijfentwintig grootste beursbedrijven van Nederland, allemaal bedrijven die gelet op hun in- en verkoop veel met dollarlanden werken. Alleen al de koersval van Ahold had een negatieve invloed van 6% op de AEX,” aldus Van Es. “Tot voor kort werd vooral naar Amerika gekeken en werd veel op sentiment belegd. Naar individuele bedrijfsprestaties werd nauwelijks gekeken. Dat is door alle boekhoudschandalen ook veranderd. Door de Europese eenwording was de gedachte dat institutionele beleggers de kleine fondsen links laten liggen. Beroepsanalisten volgen dan de kleinere fondsen niet meer en het beste zou zijn als ze van de beurs af zouden gaan. Die gedachte klopt dus niet meer.”

Smallcaps

En de winnaar is... Stork

Aan de oostelijke fondsen konden beleggers in 2003 beduidend meer verdienen dan aan de AEX-fondsen. “Het gaat niet alleen om de oostelijke fondsen hoor, smallcaps zijn weer in. In de AEX zitten

“Stork heeft het afgelopen jaar optimaal geprofiteerd van de reorganisatie in het jaar daarvoor. De markt hield begin van het jaar nog rekening met het scenario dat Stork in liquiditeitsproblemen zou

(door Jan Medendorp)

“2003 is het beste beursjaar van de afgelopen jaren geweest. Op de eerste handelsdag steeg de beurs met 4,5%. Daarna zakte de koers weer weg tot maar liefst 217,8 punten onder invloed van de oorlog in Irak, het boekhoudschandaal bij Ahold en de tegenvallende economische ontwikkeling. Als beursanalist ben ik beslist niet ontevreden. Ook al omdat de dollar ten opzichte van de euro bleef dalen. Voor de Europese economieën is dit nadelig voor de export die steeds maar duurder wordt; voor de VS werkt het precies omgekeerd,” legt Sjoerd van Es, beleggingscommentator van de Rabo-

Normaal gesproken wordt het beursspel gespeeld tijdens de opname van het radiocafé Memphis. In januari was dat niet mogelijk, omdat er een speciale uitzending werd gemaakt naar aanleiding van het vertrek van Bram Hulshof. De winnaar van december was Felix Timmerman, die had voorspeld dat de AEX op 337,25 zou uitkomen. De beurs sloot het afgelopen jaar af met 337,65 punten. Via www.twentevisie.nl kunt u nog net meedoen aan het spel in januari, de volgende reguliere opname is 3 februari. Hoe hoog staat dan de AEX? Links Rabobeurscommentator Sjoerd van Es.


nieuwe naam komen. De cijfers over het eerste kwartaal toonden een enorme progressie en vanaf dat moment ging het crescendo.” Van Centric KSI (een stijging in 2003 van 100%) moet Van Es weinig hebben. “De koerswinst is te danken aan de speculaties rond het aandeel. Sanderink wil het bedrijf van de beurs halen, maar daar zo min mogelijk voor betalen. Vooral niet aan de banken. Er zijn speculaties dat opdrachten gesplitst worden: het winstgevende deel naar zijn eigen bedrijf en het slechte deel van de beursonderneming. Tijdens de uitzending van TV Oost op oudejaarsavond erkende Sanderink deze gang van zaken en hij wil nog één poging doen het tij te keren en van het beursbedrijf een bloeiend bedrijf te maken.” En daarvoor krijgt het fonds een nieuwe naam. Bovendien wil Sanderink andere IT-bedrijven gaan kopen om Centric KSI voldoende volume te geven. “Hij wil het bedrijf niet failliet laten gaan, dat is zijn eer te na. Een goede zaak.”

men. Toen die in mei waren opgelost, liep de koers ook weer op.” Grolsch boekte een koerswinst van 11% en was daarmee een van de minst presterende oostelijke fondsen. De bouw van de nieuwe fabriek in Enschede is vrijwel afgerond. Grolsch had de afgelopen jaren zeer veel eigen geld (wat veel rente opleverde) en dat geld is gebruikt voor het eigen onderkomen. Sterker nog, er moest geld geleend worden (een hypo-

thecaire lening) waarvoor rente moet worden betaald. “Dus het resultaat zal afnemen. Zinniz werd vorig jaar ook van de markt gehaald wegens gebrek aan succes. Troch vertrekt in april als bestuursvoorzitter. Beleggers hopen dat de verkoop van oude locaties in Enschede en Groenlo nog wat centen in het laatje brengen. En ze hopen dat de nieuwe man aan het roer Grolsch aan een grote bierproducent zal verkopen.” ■

15

Tips voor 2004 Twentsche Kabel steeg vorig jaar met 86%. “Dit bedrijf heeft net als Stork sterk geprofiteerd van de kostenreducties die in 2002 zijn doorgevoerd. Twentsche Kabel is een kwalitatief sterk en financieel zeer gezond bedrijf.” Nedap noteerde een koerswinst van 54%. “Nedap wordt gezien als een zeer goed geleid, financieel sterk bedrijf met een hoog dividendrendement. Nedap telt een tiental divisies waarvan de stemmachines de bekendste is met flinke orders zoals afgelopen jaar aan Ierland.” Koninklijke Ten Cate scoorde een winst van 44%. “Ten Cate draait erg goed dankzij het kunstgras en de antiballistiek. Topman De Vries zei recentelijk bij RTV Oost dat hij het aandeel nog steeds sterk ondergewaardeerd vindt; hij denkt aan een reële waarde van 55 euro.” “Aandelen van deze bedrijven adviseer ik voor 2004.”

Grolsch Ondanks de slechte advertentiemarkt steeg het aandeel van Wegener met 43%. “Ondanks reorganisaties had Wegener een slecht jaar. Begin 2003 had het bedrijf zelfs herfinancieringsproble-


Wat zien

al die bedrijven toch in Noord Lease?!

Noord Lease BV Lavendelweg 7 9731 HR Groningen tel. (050) 5470200 fax (050) 5470222 Postbus 9500 9703 LM Groningen

Voor autolease richten steeds meer bedrijven hun vizier op Noord Lease. Omdat ze dwars door vlotte verkoopbabbels en stuntaanbiedingen heen kijken. Bij ons geldt: wat u ziet is wat u krijgt. Wij spiegelen u niets voor wat we niet waar kunnen maken. Een man een man, een woord een woord, is ons credo. Elke aanvraag bekijken we afzonderlijk: geen standaardcalculaties, maar

Weezebeeksingel 2 7609 PP Almelo tel. (0546) 660077 fax (0546) 660099 Postbus 757 7600 AT Almelo www.noordlease.nl [email protected]

offertes op maat. Vanuit financieel oogpunt heeft u daar ‘t meest baat bij.

Ons systeem voor kwaliteitszorg is geheel vanuit de optiek van onze klanten ontwikkeld. Zo gaven onze klanten aan meer inzicht in hun wagenpark te willen hebben. Met het Internetprogramma oNLine brengen we u de meest actuele en relevante informatie in beeld die nodig is voor efficiënt wagenparkbeheer. Contractafwijkingen zijn in één oogopslag te zien. oNLine is geheel gratis en toegankelijk op elk moment van de dag. Voortdurend zijn we gefocust op het belang van onze klanten. Zouden we in brede ondernemerskring daarom een graag geziene leasepartner zijn?

autolease zoals ú ‘t graag ziet...

Met het oog op een goed begin van het nieuwe jaar gaan wij onderstaand nader in op de fiscale gevolgen van personeelsfeesten en -reizen.

Voorwaarden Voor de toepassing van de regeling is het allereerst van belang dat de voorziening (het feest of de reis) openstaat voor ten minste driekwart van de werknemers van een bedrijf of instelling of van een afzonderlijke afdeling. Per inhoudingsplichtige wordt bezien of aan de zogenaamde driekwartseis wordt voldaan. De tweede voorwaarde is dat de vergoeding slechts onbelast blijft ingeval de vergoeding niet meer bedraagt dan € 340 inclusief BTW per kalenderjaar per werknemer. Bij een jubileum van de werkgever kan dit bedrag worden verhoogd tot € 454. Per werknemer dient te worden beoordeeld of de waarde van de verstrekking binnen het maximumbedrag blijft. Hiertoe worden de totale kosten van de verstrekking waaraan desbetreffende werknemer deelneemt gedeeld door het aantal werknemers voor wie de verstrekking openstaat. Indien het maximumbedrag wordt overschreden, wordt het meerdere belast met loonbelasting.

Gemengde reis Het is in te denken dat een reis behalve een toeristisch karakter zakelijke elementen bevat. De waarde van de reis voor de toepassing van de regeling mag dan niet zondermeer worden verminderd met de uitgaven voor het zakelijk onderdeel. Slechts wanneer de reis in verband met de behoorlijke vervulling van de dienstbetrekking ook naar die bestemming had plaatsgevonden en het ook redelijk zou zijn dat de bestemming daarvoor werd uitgekozen kan tot splitsing worden overgegaan. De reiskosten kunnen dan worden toegerekend aan het zakelijke deel.

Wanneer ook de partner van een werknemer deelneemt aan een personeelsreis wordt het voordeel in aanmerking genomen bij de werknemer. De deelnamemogelijkheid van partners is niet van belang voor de driekwartseis en is evenmin van invloed op de in de regeling genoemde bedragen van € 340 en € 454 per werknemer.

personeelskorting niet meer mag zijn dan 20% van de winkelprijs en niet hoger dan € 450 per werknemer per jaar. Voor meer informatie over bovenstaande zaken kunt u contact opnemen met uw belastingadviseur, hij of zij zal u graag met raad en daad terzijde staan. ■

Relevante kosten/waarde Om de waarde van een personeelsreis te kunnen bepalen wordt in eerste instantie vastgesteld voor wie de reis openstaat. Vervolgens worden de relevante kosten per werknemer bepaald. De relevante kosten zijn de kosten, die het directe gevolg zijn van een personeelsvoorziening en zijn in twee categorieën onder te verdelen, te weten de kosten die wel en niet afhankelijk zijn van de feitelijke deelname. De van deelname onafhankelijke kosten worden gedeeld door het aantal personen waarvoor de reis openstaat. De van deelname afhankelijke kosten worden per feitelijke deelnemer in aanmerking genomen. De optelsom van beide bedragen resulteert in het voordeel per werknemer. Slechts indien en voor zover dit voordeel meer bedraagt dan € 340 of € 454 is er sprake van belastbaar loon. Hierboven zijn de onbelaste mogelijkheden ten aanzien van personeelsfeesten en -reizen besproken voor de loonbelasting. Daarnaast bestaan aftrekbeperkingen in de omzetbelasting.

Tenslotte Na alle ophef over het afschaffen van het fiscaal vriendelijke kerstpakket in 2003 mag de werkgever vanaf 1 januari 2004 eenmaal per jaar 15% eindheffing toe gaan passen over een geschenk in natura ter gelegenheid van een algemeen erkende feestdag of Sinterklaas, voor zover de waarde van dat geschenk niet meer is dan € 35. Voorzover de waarde meer is dan € 35 kunt u gebruik maken van de eindheffingregeling voor kleine verstrekkingen tot een bedrag van € 136. Tevens is nog het vermelden waard dat de overgangsperiode voor kortingen die u aan uw eigen personeel verleent met ingang 31 december 2003 is afgelopen. U dient vanaf 1 januari 2004 volledig aan de nieuwe regeling te voldoen. Dit betekent in de meeste gevallen dat de

17

Column financieel accent

Stel: uw bedrijf bestaat 25 jaar en u wilt dit niet ongemerkt voorbij laten gaan. U twijfelt nog tussen het verstrekken van een reis aan het voltallige personeel of het geven van een groot feest. Is voor uw werknemers nu sprake van loon in natura? De Wet op de Loonbelasting 1964 biedt uitkomst, mits er aan een aantal voorwaarden wordt voldaan.

Deelname van partners

. S. nl ng IE ie. ni DV vis rle A te ve JK en st LI tw ien ON w. e d SO ww lijk PER op e k zak ND Oo rm IJVE fo L at JB Pl VRI OR VO

Personeelsuitjes

Mevr. mr. E. Kientz. De auteur is als belastingadviseur verbonden aan ten Kate & Huizinga te Enschede


18

In het februarinummer van Twentevisie zal voor het eerst een special worden gepubliceerd rond het thema ‘financiële dienstverlening. Onderwerpen die aan de orde komen zijn bijvoorbeeld de algemene financiële situatie van het bedrijfsleven in Twente, de mate waarin geld geleend wordt, de vraag of alle ondernemers een bank nodig hebben, etcetera. De antwoorden komen van onder anderen gelden hypotheekverstrekkers, accountants, pensioenspecialisten en ondernemers zelf

Nieuws & feiten

In het februarinummer van Twentevisie komt een special over financiële dienstverlening.

Het Regionaal Platform Arbeidsmarkt Twente, gemeenten Enschede, Hengelo, Almelo, Oldenzaal en Hellendoorn, de Centra voor Werk en Inkomen uit genoemde gemeenten, Technocentrum Twente, Woongroep Twente, Werkgeversvereniging Zorgsector Twente/ Oost-Achterhoek, Tempo Team professional services, E-quip projectmanagement, ROC-Oost Nederland, European Transport region Twente en het

Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid hebben 16 december jl. in aanwezigheid van staatssecretaris Rutte een herintredersconvenant ondertekend. Doel van het convenant is de arbeidsparticipatie van vrouwen in Twente te verhogen en naar betaalde banen te leiden en dat bedrijven worden geïnformeerd over de kwaliteiten van Victor-Jan Leurs van het Enschedese bedrijf Computer SOS dat op plaats 103 staat van de lijst met de vijfhonderd snelst groeiende bedrijven in Europa (Europese Fast 500) met een groei van 1108%.


herintreders. Landelijk zijn er al vier convenanten afgesloten. Het convenant voor de regio Twente valt op door de diversiteit aan organisaties en bedrijven die gaan ondertekenen. Voor meer informatie tel. 053 - 487 67 03/053 - 487 65 11. Het Enschedese bedrijf Computer SOS staat hoog genoteerd (plaats 103) op de lijst van de vijfhonderd snelst groeiende bedrijven in Europa met een groei van 1108%. Dit blijkt uit de juist bekendgemaakte lijst van de Europese Fast 500. In 2000 nam Leurs het vijftien jaar oude bedrijf Computer SOS over van zijn huidige compagnon Maarten Morsman. Aan de nominatie van voor de European Fast 500 Award deden 2000 bedrijven uit meer dan 20 Europese landen mee. Tiscali werd de uiteindelijke winnaar. De hoofdactiviteiten van Computer SOS zijn het ontwerpen, implementeren en beheren van netwerken. Dat geldt ook voor BGCOM (gespecialiseerd in de reisbrache), dat vorig jaar door Computers SOS werd overgenomen en waardoor de onderneming groeide tot 30 medewerkers. Die overname zorgt ook voor een sterkere landelijke ontwikkeling, bijvoorbeeld met de overname van het werkplekbeheer van de 115 vestigingen van Rottink Reisbureaus. Per 1 januari jl. zijn de kantoren van Daniëls Advocaten in Goor en Rijssen, Dijkman & Huisman Advocaten in Almelo en Morsink Advocaten in Enschede gefuseerd en gaan verder onder de naam Daniëls Dijkman & Huisman Advocaten.. Het nieuwe kantoor telt vijftien advocaten en behoort daarmee direct tot een van de grootste kantoren in de regio. De deelnemers aan het Career Center Twente in Hengelo hebben in een bijeenkomst begin december jl. de heer Geert de Raad gekozen tot voorzitter

van het Stichtingsbestuur als opvolger van drs. Luuk Kuipers die zijn functie vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd heeft neergelegd. De heer Arne Moerman werd tot bestuurslid benoemd. Het Career Center Twente, een samenwerkingsverband van de grotere werkgevers in Twente, stelde in dezelfde bijeenkomst vast, dat de huidige dip in de vraag naar hoger opgeleiden slechts van tijdelijke aard is. In 2004 zullen er waarschijnlijk opnieuw tekorten optreden. Deze situatie zal nog vele jaren duren. Door Twente op de kaart te zetten als regio in Nederland waar het goed werken en wonen is, blijft voor het CCT van groot belang. In 2003 wist het CCT ruim twintig vacatures voor hoogopgeleiden in Twente te vervullen.

Innofonds Twente heeft 4,5 miljoen euro beschikbaar voor Twentse ondernemer. De uitbreiding van Innofonds is bedoeld voor innovatieve bedrijven in de sectoren food, health en technologie. Criteria zijn verder dat de bedrijven in de start-, doorstart- of eerste groeifase verkeren. Normaliter wordt een inbreng gedaan tussen 100.000 en 1 miljoen euro in de vorm van aandelenkapitaal en achtergestelde leningen en altijd met een minderheidsbelang. Begin november vorig jaar heeft Innofonds bijvoorbeeld een participatie gerealiseerd in Twente Institute for Wireless and Mobile Communications (WMC), dat zich profileert als een onderzoek georiënteerd ingenieursbureau op het gebied van mobiele telecommunicatie. Vanaf 5 januari jl. kan men via www.dtz.nl zoeken in het gehele landelijke onroerend goedaanbod van bedrijfspanden van de 14 vestigingen van DTZ Zadelhoff waaronder die in Enschede. Via één eenvoudige ingang kan men via het internet een eigen selectie maken uit een overzicht van ongeveer 8.000 objecten.Tevens kan men er het laatste nieuws, beschrijvingen van interessante transacties en toegang tot de verschillende diensten vinden. Een digitale nieuwsbrief-service completeert de website. Uit een onlangs gehouden onderzoek door het reclamevakblad Bureautribune is gebleken dat het reclamebureau AMAZING in Apeldoorn zowel qua naamsbekendheid als ervaring tot de top 50 van de Nederlandse reclamebureaus behoort. AMAZING, met cira 30 medewerkers, is een van de grotere bureaus in de regio Gelderland-Overijssel voor stra-

tegie, creatie en realisatie van geïntegreerde marketingcommunicatie.

Rinno Heidstra van CITT (Centrum Innovatieve Trainingen en Therapie)

Een onafhankelijk onderzoek heeft aangetoond dat de financiële structuur van de Gemeente Haaksbergen goed is en voldoet aan de voorschriften en normen die voor gemeenten gelden. Reden voor dit onderzoek waren de voortdurende opmerkingen en vraagstellingen door de fracties van enkele politieke partijen, die de indruk wekten dat het financiële beleid niet aan de daarvoor geldende criteria voldeed en dat als gevolg daarvan de gemeente er financieel slecht voor zou staan. Het onderzoek werd uitgevoerd door de heren M. Schormans, onder meer lid van de commissie Besluit Begroting en Verantwoording van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, en J. Sonke die onder meer lid is van de commissie Finveen van hetzelfde Ministerie. Uit de jaarlijkse Enquête Regionale Bedrijfsontwikkeling (ERBO) van de kamers van koophandel blijkt dat het verwachtingsniveau van ondernemend Nederland voor 2004 zich op een dieptepunt bevindt. Met name de verwachtingen ten aanzien van omzet en werkgelegenheid zijn somber. Het jaar 2003 was een slecht jaar voor het Nederlandse bedrijfsleven. De omzet en werkgelegenheid daalden t.o.v. 2002. Het exportvolume steeg heel licht. Zeventig procent van de kleine ondernemingen in Nederland blijkt, vooral bij langdurige samenwerking, in het mkb beter te presteren. Dit zijn de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek ‘Kansrijker door samenwerking’, een gezamenlijk initiatief van de Raad voor

kelingsmaatschappij Oost Nederland (Oost NV), voor een goede begeleiding van de Technostarters. Diverse Technostarters, veelal kleine bedrijfjes opgezet door technici die zich richten op het voortbrengen van innovatieve producten, processen of diensten, vinden dat het hun met name ontbreekt aan ondernemerservaring en kennis op het gebied van verkoop en marketing. Ook is het moeilijk om de financiering van hun onderneming rond te krijgen. Door de Universiteit Twente zijn reeds een aantal activiteiten opgezet om Technostarters te helpen. Met name de TOPregeling is zeer succesvol gebleken en krijgt nu vanuit het Ministerie van Economische Zaken een landelijk vervolg. Het actieprogramma is een initiatief van de Industriële Kring Twente, de Kamer van Koophandel Veluwe en Twente, de Provincie Overijssel, het CWI en de Regio Twente. Bedrijven met uitbreidingsplannen of ondernemers die een nieuw bedrijf in bepaalde plaatsen in Overijssel willen vestigen kunnen subsidie krijgen als ze nieuwe arbeidsplaatsen realiseren. De subsidie, die kan oplopen tot vierduizend euro per nieuwe arbeidsplaats, geldt voor delen van Almelo, Borne, Enschede, Hardenberg, Hengelo, Oldenzaal en Steenwijk. Wel zijn er voorwaarden gesteld waaraan een bedrijf moet voldoen om in aanmerking te komen voor de subsidie. Zo moet het bij een uitbreiding gaan om minimaal 50 arbeidsplaatsen en bij een nieuwe vestiging is 25 plaatsen voldoende. Tot 1 oktober 2005 kunnen ondernemers de subsidie aanvragen. Op 5 november 2003 is in Münster het eerste grensoverschrijdende internetknooppunt (NDIX) geopend. De NDIX versterkt de positie van de regio Twente en de deelstaat Nord Rhein

Westfalen als vestigingsgebied voor informatie-intensieve en innovatieve bedrijven en is tevens een marktplaats voor alle ICT-diensten als internet, telefonie, hosting en back-up voorzieningen. Bedrijven en instellingen kunnen grote hoeveelheden informatie voor een vast tarief uitwisselen. Het bestuur van het Regionaal Olympisch Steunpunt Twente heeft Manfred Kamphuis (34) uit Denekamp per 1 januari a.s. benoemd als Faciliteiten Manager. Kamphuis volgt hiermee Stephanie Gomperts op, die tot 1 november jl. in dienst was van het steunpunt. Manfred Kamphuis heeft als talentvol amateur-wielrenner zijn sporen in de sport verdiend. Daarnaast was hij een verdienstelijk voetballer. De eerste activiteiten van Kamphuis zullen gericht zijn op het project Athene 2004, waarbij bedrijven en instellingen regionale sporters hebben geadopteerd in de aanloop naar de Olympische Spelen volgend jaar in Athene. Daarnaast zal het Olympisch Steunpunt zich in de komende tijd met name gaan bezighouden met het vergroten van zijn naamsbekendheid, een vroegtijdige talentherkenning en begeleiding van (aankomende) topsporters gedurende de periode, dat zij sport en studie combineren. De eerste Faciliteiten Manager van het Olympisch Steunpunt Twente was Marti ten Kate, die nu werkzaam is bij NOC/ NSF.

19

Nieuws & feiten

in Enschede is uitgeroepen als starter van de maand november jl. In het pand aan de Neptunusstraat in Enschede begon hij in september met het nieuwe bedrijf. Er wordt gewerkt met de David Back Methode, een programma dat zich in de afgelopen jaren bewezen heeft. “Het leeuwendeel van de ziektekosten voor werkgevers wordt slechts veroorzaakt door twintig procent van alle zieke werknemers met rugklachten,” aldus Heidstra. Een andere methode waarmee CITT werkt is de Bio Elektro Stimulatie. Met behulp van microstroom kan de pijn worden behandeld maar ook het resultaat van de behandeling worden gemeten. Bij het CITT kunnen ook RSIen alle pijnpatiënten terecht.

het Zelfstandig Ondernemerschap en EIM. Personeelsgroei blijkt een van de aspecten te zijn waarin samenwerkende mkb-bedrijven beter presteren dan nietsamenwerkende. Samenwerkende ondernemingen die werkzaam zijn in de sectoren industrie, bouw en handel blijken ook beter te presteren wat betreft omzet per werknemer. Dit kan samenhangen met een hogere arbeidsproductiviteit. De omzet per werknemer is verder duidelijk hoger bij bedrijven met duurzamere samenwerkingsrelaties. Op de VIT-bijeenkomst begin december jl. pleitte Joost Brinkman, de nieuwe Technostarterscoördinator van Ontwik-

Met ingang van 1 januari jl. is Ben Baks gekozen tot voorzitter van de maatschap van De Jonge Peters Remmelink (JPS) Advocaten als opvolger van Fons Spliet. JPR een breed georiënteerd advocatenkantoor met 130 medewerkers en kantoren in Deventer, Doetinchem, Enschede, Groenlo en Zutphen.Van 1977 tot 1999 was Baks werkzaam bij Onland & Baks advocaten in Winterswijk, in 1999 trad hij toe tot de maatschap van JPR. Behalve Baks traden per 1 januari ook Margot Zegering Hadders, Hans van der Perk en Jan Lefers toe tot de maatschap. ■ Ben Baks is de nieuwe voorzitter van de maatschap De Jonge Peters Remmelink Advocaten.


Geïnteresseerd in een verfrissende blik op uw bedrijf, product of dienst?

www.frisseblik.nu

BuroMax creatieve communicatie Grotestraat 13 7591 DK Denekamp telefoon 0541 35 43 66 email [email protected]

Starters hebben te maken met investeringen waarmee grote bedragen gemoeid zijn. Maar in een bloeiend bedrijf is het ook zaak de vruchten veilig te stellen. De 100 ondervraagde ondernemers kunnen geen van allen de toekomst voorspellen. En dan hebben we het niet alleen over de financiële kant van het ondernemen, maar ook over de economische aspecten van het ondernemen en over de mogelijke gevolgen daarvan in de privé-sfeer. Met juridisch waterdichte regelingen, die eigenlijk al moeten worden getroffen voordat de onderneming van start gaat, kunt u de eventuele gevolgen redelijk naar eigen wensen invullen.

Juridisch maatkostuum Elke ondernemer past een juridisch maatkostuum. Dat kostuum bepaalt in hoge mate of u financieel wel of niet aansprakelijk bent met uw privé-vermogen. Welke juridische vorm (‘rechtsvorm’) voor uw bedrijf goed is, hangt af van de persoonlijke omstandigheden.

Rechtsvormen Er bestaan verschillende soorten rechtsvormen. Elke rechtsvorm heeft zijn eigen regels voor aansprakelijkheid en samenwerking. De meest gebruikte rechtsvormen in Nederland zijn de eenmanszaak, de maatschap en vennootschap onder firma (vof), de commanditaire vennootschap (CV), de besloten vennootschap (BV) en de naamloze vennootschap (NV). De keuze voor een bepaalde rechtsvorm kan belangrijke gevolgen hebben. Niet alleen bij de start van een onderneming, maar ook gedurende het uitoefenen van het bedrijf. Het kan soms ook aantrekkelijk worden om op een andere rechtsvorm over te gaan. Bijvoorbeeld omdat uw privé-omstandigheden wijzigen, of omdat u zakelijk zo goed draait dat u uw privé-aansprakelijkheid wilt beperken of

- indien mogelijk - beëindigen. De notaris kan samen met u alle voors en tegens op een rijtje zetten en u een onafhankelijk advies geven. Hij overziet zowel de juridische aspecten die verband houden met uw onderneming (zoals rechtsvormen, fiscale aspecten, fusies) als die in de privé-sfeer (zoals huwelijksvermogensrecht en erfrecht).

Tijdig bijsturen Meestal moet er hier en daar in juridische zin wat worden bijgestuurd. Dat kan door het invoeren of wijzigen van huwelijksvoorwaarden, maar ook door de aandelen op een doordachte wijze in familievennootschappen over man en vrouw te verdelen. Ook met een testament kan worden bijgestuurd. Er zijn veel financiële sturingsinstrumenten. Een goede accountant, een dito notaris en een niet al te beroerd huwelijk kunnen veel bijdragen aan de bloei van een onderneming en aan een redelijke verdeling van het resultaat over de echtgenoten.

Risico’s De angst voor faillissement is vaak groter dan die voor echtscheiding. Statistisch gezien liggen deze risico’s totaal anders dan de inschatting ervan door het gros van de ondernemers. Bovendien wordt er te weinig nagedacht over de vraag op wiens naam de aankoop (en dus het eigendom) van belangrijke privé-bezittingen, zoals een huis, wordt geschreven. En ook ontstaat veel ellende doordat ondernemende en hardwerkende echtgenotes hun energie gestoken blijken te hebben in ondernemingen van hun echtgenoot en daarvoor uiteindelijk niets terugkrijgen. Zowel voor getrouwde partners als voor samenwonende (al of niet geregistreerde) partners die samen werken in de onderneming kan de notaris maatwerkadviezen geven over de rechtsvorm van de onderneming en de te treffen privé-regelingen. Vaak wordt vergeten, dat wijzigingen in wetgeving en jurisprudentie zich in hoog tempo kunnen voordoen, zodat het noodzakelijk is periodiek, bijvoorbeeld om de 3 tot 5 jaar, de eerder getroffen regelingen eens door een deskundige tegen het licht te laten houden. Met name de gevolgen van oude huwelijkse voorwaarden doen menige ondernemer in het zicht van de (echt-)scheiding huiveren.

Een geheel ander risico vormt het overlijden van de ondernemer. De gevolgen van het onverwacht wegvallen van de ondernemer kan zowel voor de echtgenoot/partner als voor de mede-aandeelhouder of firmant aanzienlijke gevolgen hebben. Afhankelijk van de rechtsvorm van de onderneming, kan sprake zijn van een aanbiedingsplicht van de aandelen aan de mede-aandeelhouders van de overleden ondernemer (bij het ondernemen in B.V.-vorm) of het overnemen door de voortzettende firmanten van het aandeel van de overleden vennoot in het vennootschappelijk vermogen (in een maatschap of VOF). De juridische consequenties van het overlijden van een ondernemer kunnen worden voorzien in statutaire regelingen, aandeelhoudersovereenkomsten of firmacontracten. Het overnemen van aandelen in een B.V., dan wel het overnemen van het aandeel in het vermogen van een maatschap of VOF heeft uiteraard financiële consequenties. Hiervoor zouden in een vroegtijdig stadium verzekeringspolissen op het leven van de desbetreffende ondernemers kunnen worden afgesloten, teneinde de eventuele overname van de aandelen of het vermogen financieel mogelijk te maken. Voor de achterblijvende partner van de ondernemer is het van belang of er een goed testament is, zodat zijn of haar positie in voldoende mate is gewaarborgd. In alle gevallen kan de notaris u adviseren hoe u een en ander zou moeten regelen om voorzienbare risico’s te vermijden.

Kies veilige juridische weg Bent u (door)startende ondernemer? Of bent u één van die 50 die nog nooit bij een notaris is geweest? Schroom niet en maak een afspraak met een notaris. Hij of zij informeert, adviseert en wijst u de weg. Niemand kan in de toekomst kijken. Het is daarom verstandig onder goede begeleiding een veilige juridische weg te kiezen. Dan is ondernemen een prettige uitdaging.

mr. R.A.C. Marres SuwijnLedeboer Notarissen te Hengelo(O)

21

Column notarieel advies

Wie 100 ondernemers in het midden - en kleinbedrijf vraagt of zij wel eens bij een notaris zijn geweest, krijgt misschien wel 50 keer een ontkennend antwoord. Toegegeven, het ligt misschien eerder voor de hand om voor het van start gaan van de onderneming naar een financieel adviseur te gaan. Ondernemen brengt immers vooral financiële risico’s met zich mee.


Juridisch maatkostuum


Wie van de drie? DocuShare

iXware

ScanFlowStore

De oplossing voor documentenbeheer en digitale archivering.

Het softwarepakket voor integratie van e-mail, fax, scannen, voice-mail en sms.

Vernuftig systeem. Scant naar pdf’s en maakt deze doorzoekbaar op woord of kenmerk.

Alle drie! Uw PC kan al heel veel. Maar als u er goed gebruik van maakt kan hij nog veel meer. Efficiënter werken bijvoorbeeld. Optimaal communiceren. Zaken archiveren en weer terug zoeken. En niet in de laatste plaats: geld besparen. Hierboven vindt u drie perfecte oplossingen die van elk werkstation een profit-center maken.

De beste merken werken nog beter voor u als er een naam achter staat. Gedon Groep Twentepoort Oost 12 7609 RG Almelo Tel: 0546 - 80 40 20 Fax: 0546 - 80 40 30 E-mail: info@ gedon.nl www.gedon.nl

Aanbod Bij het ter perse gaan van deze uitgave kan een gedeelte van het aanbod reeds zijn verkocht of verhuurd. Onder voorbehoud van zetfouten.

Almelo

22

Onroerend goed

Te huur ◆ Bedrijvenpark Twente 163: 650 m2, VVO 558 m2, € 25.000 per jaar, 0546-563675 ◆ Henriette Roland Holstlaan ong.: 3.840 m2, VVO 3.840 m2, € 125 per m2, 053-4852244 ◆ Centrumplein 3: 390 m2, VVO 390 m2, € 65.000 per jaar, 053-4852244 ◆ Stadionlaan 38, Polman Stadion: 201 m2, € 24215 per jaar, 074-2918192 ◆ Huis van Bewaring te Almelo, evt. ook kleinere units, centrum: 620 m2, € n.o.t.k., 074-2918192 Te koop ◆ Doelenstraat 6-8, centrum: 100 m2, BVO 100 m2, VVO 100 m2, € 199.000 k.k., 0546-539595 ◆ Marktstraat 3 en 5, centrum: kantoor c.q. woonhuis, 885 m2, € 196.000, 074-2918192 ◆ Ootmarsumsestraat 14, centrum: winkel/horeca met bovenwoning, VVO 80 m2, € 219.000, 074-2918192 ◆ Kolthofsingel 15: 7.560 m2, VVO 7.560 mv, € 2.850.000, 053-4852244 ◆ Slachthuiskade 18, Bedrijventerrein Turfkade Oost, nabij centrum: 358 m2, € 215.000, 074-2918192

Borne


Te huur ◆ Hanzestraat 20: 177 m2, € 24.000 per jaar excl. BTW, 074-2503222 ◆ Dorsetplein 6, centrum: winkel/horecaruimte, 240 m2, VVO 200 m2, € 34035 per jaar, 074-2918192

Te koop ◆ Hanzestraat 35, industrieterrein: bedrijfspand met diverse parkeerplaatsen: 3.400 m2, € 495.000,-, 0541-515151

Delden Te huur/Te koop ◆ Sluisstraat 5, industrieterrein ‘Sniederbos’: VVO 3200 m2, € 105.500 per jaar/koopprijs op aanvraag, 0546-571272

Denekamp Te huur ◆ Oldenzaalsestraat ong.: 2 winkelunits (60 m2 en 299 m2), huurprijs n.o.t.k., 074-2918192 Te huur/Te koop ◆ Nordhornsestraat 5, centrum: winkelruimte met 2 bovenwoningen, 80 m2, € 1.050,- per maand/€ 230.000 k.k., 0541-515151

Enschede Te huur ◆ Wilhelminastraat 127a: 650 m2, € 30.000 per jaar, 053-4852244 ◆ Van Loenshof 5, centrum: 575 m2, € 105.000 per jaar, 053-4852244 ◆ Haverstraatpassage 13-15, centrum: 175 m2, VVO 175 m2, € 55.000 per jaar, 053-4852244 ◆ Langestraat, centrum: 150 m2, VVO 150 m2, € 65.000 per jaar, 053-4852244 ◆ De Reulver 84: 1.000 m2, € 35 per m2, 053-4852244 ◆ Nijverheidstraat 1: 660 m2, VVO 660 m2, € 110.000 per jaar, 053-4852244 ◆ Boulevard 1945-372: 1.539 m2, VVO 1.539 m2, € 120 per m2, 053-4852244 ◆ Hengelosestraat 531-545: 940 m2, VVO 940 m2, € 123 per m2, 053-4852244 ◆ Van Loenshof 36: 129 m2, VVO 129 m2, € 42.500 per jaar, 053-4852244 Te koop ◆ Oldenzaalsestraat 138: 165 m2, € 198.000, 053-4852244

◆ Twekkeler-Es 41,

Hellendoorn

Havengebied: 850 m2, € 409.000 k.k., 053-8506070 ◆ Hendrik ter Kuilestraat 135-137: 4.900 m2, koopsom n.o.t.k., 053-4852244 ◆ Vlierstraat 111: 2.950 m2, € 70 per m2 koopsom n.o.t.k., 053-4852244

Te koop ◆ Dorpsstraat 71, centrum: 640 m2, BVO 150 m2, VVO 40 m2, € 335.000,woon-/winkelpand, 0548-612861

Enter Te huur ◆ Vonderweg ong.: 265 m2, VVO 265 m2, € 90 per m2, 074-2918192

Goor Te huur ◆ Grotestraat 114, centrum: 95 m2, BVO 95 m2, VVO 95 m2, € 1.000 per maand, 0547-260681 ◆ Grotestraat 78, centrum: 90 m2, BVO 90 m2, VVO 90 m2, € 12.000 per jaar, 0547-272551 ◆ Grotestraat 141, centrum: 135 m2, BVO 135 m2, VVO 135 m2, € 17.000 per jaar, 0547-272551 ◆ Grotestraat 143, centrum: 130 m2, BVO 130 m2, VVO 130 m2, € 20.000 per jaar, 0547-272551

Haaksbergen Te huur ◆ Spinnerstraat 5: 4640 m2, VVO 4640 m2, € 120.000 per jaar, 053-4354455 ◆ Geukerdijk 84: 65 m2, BVO 65 m2, VVO 65 m2, € 6.750,- per jaar, 053-4354455 ◆ Eibergsestraat 60, rand centrum: BVO 91 m2, € 13.500 per jaar excl. BTW, 053-5721302 ◆ Tolstraat 23, industrieterrein: VVO 150 m2, € 15.900,- per jaar excl. BTW, 053-5721302 Te koop ◆ Blankenburgerstraat 19-21, centrum: BVO 174 m2, VVO 165 m2, € 352.000 excl. BTW, 053-5721302 ◆ Blankenburgerstraat 23, centrum: BVO 202 m2, VVO 194 m2, € 398.000 excl. BTW, 053-5721302

Hengelo Te huur ◆ Aquamarijnstraat 95: VVO 135 m2, € 12.000,per jaar excl. BTW, 074-2503222 ◆ Amarilstraat 5: 400 m2, VVO 400 m2, € 16.500,per jaar excl. BTW, 074-2503222 ◆ Drienerstraat 14, centrum: 97 m2, VVO 97 m2, € 150,per m2 per jaar excl. BTW, 074-2503222 ◆ Enschedesestraat 21, centrum: VVO 300 m2, € 99.000 per jaar excl. BTW, 074-2503222 ◆ Wegtersweg 22-4, € 17.500 per jaar excl. BTW, 074-2503222 ◆ Demmersweg, Westermaat: 2.144 m2, BVO 3.804 m2, VVO 3.200 m2, € 125,per jaar, 0546-629800 Te koop ◆ Drienerstraat 16: 135 m2, VVO 135 m2, € 250.000,v.o.n. excl. BTW, 074-2503222 ◆ Zaagstraat 15: 2940 m2, € 2.250.000,-, 053-4852244 ◆ Hassinkweg 14 A,B,C, VVO 215 m2, € 545.000,- k.k., 074-2503222 ◆ Breemarsweg 68, ‘t Lansink Tuindorp: 80 m2, BVO 80 m2, VVO 80 m2, € 235.000,- incl. woonhuis van 350 m3, 074-2430855 Te huur/Te koop ◆ Burgemeester Jansenplein 140: 150 m2, VVO 150 m2, € 25.000 per jaar/ € 295.000, 053-4852244

Losser Te huur ◆ Brinkstraat 6-A, centrum: 2 winkels te huur, één van 170 m2 en één van 249 m2.

Nijverdal

Te koop ◆ Bedrijvenweg 32, Industrieterrein ‘t Lochter: 730 m2, BVO 730 m2, VVO 730 m2, n.o.t.k. k.k., excl. BTW, 0548-631008 ◆ Industrieweg 20, Industrieterrein ‘t Lochter: 830 m2, BVO 830 m2, VVO 830 m2, € 375.000 k.k., 0548-631008 ◆ Smidsweg 110, centrum: 435 m2, BVO 150 m2, VVO 55 m2, € 270.000,- woon/winkelpand, 0548-612861 ◆ Rudolf Dieselstraat, Bedrijventerrein ‘t Lochter: 517 m2, BVO 517 m2, VVO 517 m2, € 275.000,V.O.N. excl. BTW, 0548-631008 ◆ Rudolf Dieselstraat, bedrijventerrein ‘t Lochter: 655 m2, BVO 655 m2, VVO 655 m2, € 365.000,- V.O.N. excl. BTW, 0548-631008

Te huur/Te koop ◆ Bedrijvenweg 36, industrieterrein ‘t Lochter: 590 m2, BVO 590 m2, VVO 590 m2, € 25.000 per jaar/ € 240.000, 0548-631008

Oldenzaal Te huur ◆ Bisschop Balderikstraat 15, nabij NS-/busstation: VVO 35 m2, € 5.000,- per jaar, 0541-522022 ◆ Deurningerstraat 15: 210 m2, € 35.000 per jaar excl. BTW, 074-2503222 ◆ Kerkstraat 6, in het centrum: 200 m2, € 30.000 per jaar, 0541-515151 ◆ Ainsworthstraat 5, industrieterrein: 2.500 m2, BVO 800 m2, € 36500,- per jaar, 0541-515151 ◆ Ainsworthstraat 2a, industrieterrein: 800 m2, € 30.000,- per jaar, 0541-515151 ◆ Edisonstraat 9, industrieterrein: 800 m2, € 2.426,per maand excl. BTW, 0541-515151 ◆ Grootestraat 24-A, centrum: winkelruimte, 130 m2, VVO 130 m2, prijs n.o.t.k.., 074-2918192 ◆ Deurningerstraat 10, centrum: winkelruimte: 155 m2, VVO 125 m2, € 25.000 per jaar, 074-2918192 ◆ Deurningerstraat 11, centrum: winkel met ruime bovenwoning, VVO 95 m2, € 25.000 per jaar excl. BTW, 0541-522022 ◆ Newtonstraat 7, bedrijventerrein: VVO 900 m2, € 29500 per jaar, 0541-522022 ◆ Ainsworthstraat 4 t/m 8: bedrijventerrein, VVO 1293 m2, € 45.000 per jaar, 0541-522022 ◆ Munsterstraat ong., bedrijventerrein: VVO va 240 m2, € va. 11.000 per jaar, 0541-522022 ◆ Steenstraat 9, centrum: VVO 250 m2, prijs op aanvraag, 0541-522022 ◆ Nagelstraat 19, centrum: VVO 50 m2, € 9.000 per jaar incl. garage, 0541-522022

◆ Munsterstraat 21, bedrij-

venterrein Het Hazewinkel: € 58.000 per jaar evt. ook in units vanaf 195 m2, 0541-522022 ◆ Zandbreeweg 10: 300 m2, VVO 2.185 m2, € 80.000 per jaar, 053-4852244 Te koop ◆ Lubeckstraat/ Hamburgstraat ong.: 2740 m2, VVO 290 m2, v.a. € 188.000 v.o.n. excl.BTW, 074-2503222 ◆ Kerkstraat 5, centrum: winkel/woonhuis, 199 m2, € 310.000,-, 0541-515151 ◆ Eekboerstraat 66: 2300 m2, € 1.650.000, 053-4852244 Te huur/Te koop ◆ Marconistraat 26, industrieterrein Het Hazewinkel: 1821 m2, VVO 1350 m2, € 65.000 per jaar/€ 650.000 k.k., 0541-522022

Rijssen Te huur ◆ Spoelerstraat 9, industrieterrein: 1500 m2, BVO 1000 m2, VVO 1000 m2, € 28 per m2 exclusief BTW, 0546-571272 ◆ Handelsweg 30, industrieterrein Noordermors III: BVO 4.060 m2, € 131.596 per jaar, 0548-540045 ◆ Nijverdalseweg 143, industrieterrein Plaagslagen: va 150 m2, € 107 per m2 turn key, 0548-540045 ◆ Grotestraat 29, centrum: 90 m2, € 11.345 per jaar, 0548-540045 ◆ Ethaanstraat 2, industrieterrein Plaagslagen: 336 m2, € 46 per m2, 0548-540045 ◆ Energiestraat 11, industrieterrein De Mors: BVO 2.321 m2, € 77.000 per jaar, 0548-540045 ◆ Nijverdalseweg, Plaagslagen: VVO 1.008 m2, € 107 per jaar te huur in units v.a. 187 m2, 0546 - 629800

◆ Nieuwe Daarlerveenseweg

3 b, VVO 118 m2, prijs op aanvraag, 0546-563675 Te koop ◆ Bedrijfsweg 20: 1820 m2, VVO 1137 m2, € 450.000, 0546-563675 ◆ Nieuwe Daarlerveenseweg 3 a: 340 m2, VVO 90 m2, € 125.000 von./BTW belast, 0546-563675 ◆ Nieuwe Daarlerveenseweg 3d: VVO 118 m2, € 100.500 von./BTW belast, 0546-563675 ◆ Westeinde 94, centrum: 619 m2, VVO 270 m2, prijs op aanvraag., 0546-563675

23

Onroerend goed

Te huur ◆ Industrieweg 26, industrieterrein ‘t Lochter: 400 m2, BVO 400 m2, VVO 400 m2, € 14.500 per jaar geïndexeerd, excl. BTW, 0548-631008 ◆ Grotestraat 230, nabij centrum: 120 m2, BVO 120 m2, VVO 120 m2, € 18.000,per jaar te vermeerderen met BTW, 0548-631008 ◆ Van den Bergsweg 7, industrieterrein ‘t Lochter: 368 m2, BVO 368 m2, VVO 368 m2, € 90,- per m2 per jaar, geïndexeerd, excl. BTW, 0548-631008 ◆ Keizerserf 39 unit B, centrum: 103 m2, BVO 103 m2, VVO 100 m2, € 135,- per m2 per jaar, 0548-612861 ◆ Grotestraat 140-142 unit B, centrum: 155 m2, BVO 155 m2, VVO 155 m2, € 115,per m2 per jaar, 0548-612861 ◆ Fuutweg 2, industrieterrein ‘t Lochter: 840 m2, BVO 840 m2, VVO 840 m2, € 39.500,per jaar, 0548-631008 ◆ Keizerserf 32A, centrum: 150 m2, BVO 170 m2, VVO 170 m2, € 34.000,- per jaar excl. BTW, 0548-631008

Wierden Te huur ◆ Industrieweg 7: 1295 m2, BVO 375 m2, € 14.000 per jaar, 0546-571272 ◆ Bedrijvenstraat 5 A, industrieterrein Violenhoek: BVO 327 m2, € 15.000 per jaar, 0546-539595 Te koop ◆ Almelosestraat 46 A, nabij centrum, VVO 700 m2, € 850.000 k.k., 0546-571272

Te huur Burgemeester J.C. van den Bergplein 15, Wierden Op een markant punt in het centrum van Wierden gelegen winkel op een prominente zichtlocatie, direct nabij Kruidvat, Hema etc. Indeling: ca. 75 m2 winkelruimte, 20 m2 nevenruimte bestaande uit magazijn, pantry, toilet en c.v.-kast. Parkeerruimte direct tegenover de winkel. Uitstekende bereikbaarheid. Aanvaarding kan per direct. Huurprijs € 13.600 per m2 exclusief BTW. Plaagemars Makelaars, tel. 0546-571272

Transacties

Vriezenveen Te huur ◆ Westeinde 67, VVO 200 m2, € 1.500 per maand, 0546-563675 ◆ Bedrijfsweg 17: 460 m2, VVO 460 m2, € 18.000 per jaar, 0546-563675

Almelo Polman Bedrijfsmakelaars heeft ca. 400 m2 aan de Stadionlaan 50 verhuurd aan de Schröder Groep. De huurprijs bedraagt 145 euro per m2 per jaar. Polman




Bedrijfsmakelaars trad op namens de eigenaar. Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. verkocht namens de eigenaar aan de Wierdensestraat 39 een kantoorruimte met een oppervlakte van circa 300 m2. De koopprijs bedraagt € 275.000 k.k.. De koper is een particulier.

DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft ca. 128 m2 kantoorruimte verhuurd aan de Hengelosestraat 46 aan een drietal belastingadviseurs. De huurprijs bedraagt ca. €16.000,per jaar te vermeerderen met BTW. DTZ Zadelhoff bracht deze transactie tot stand namens haar opdrachtgever, een detacheringsbureau. DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft ca. 440 m2 archiefruimte verhuurde namens haar opdrachtgever aan het Stationsplein 1-5 aan de gemeente Enschede. Op het bedrijventerrein Euregio aan de Euregioweg 330a heeft DTZ Zadelhoff v.o.f. namens een particuliere belegger een bedrijfspand verhuurd aan een groothandel in kookartikelen. De ruimte is ca. 1.200 m2 groot. De huurprijs bedraagt ca. € 57.500,- per jaar te vermeerderen met BTW. Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. verkocht aan De Plooij 14-16 te Boekelo namens de eigenaar een bedrijfsruimte met een oppervlakte van circa 461 m2, met een kantoor van circa 33 m2. De koopsom bedraagt € 295.000,- k.k.. De koper is Van der Moolen Food group. Namens de eigenaar, een particuliere belegger, verhuurde Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. aan de Lenteweg 5 een bedrijfsruimte met een oppervlakte van 595 m2, met 110 m2 kantoorruimte. De huurprijs bedraagt € 30.000,- per jaar, te vermeerderen met BTW. De

Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. verhuurde aan de Kuipersdijk 55 namens de eigenaar een kantoorruimte met een totale oppervlakte van circa 115 m2. De huurprijs bedraagt € 14.000,- per jaar, te vermeerderen met BTW. De huurder is Duw Training en Coaching v.o.f. Aan De Klanderij 12 huurde Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. namens de huurder, een winkelruimte aan met een oppervlakte van circa 372 m2. De huurprijs bedraagt € 186.000,per jaar, te vermeerderen met BTW. De huurder is Schuurman Schoenen BV. Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. verhuurde aan de Kopersteden 16 namens de eigenaar een bedrijfsruimte van circa 600 m2. De huurprijs bedraagt € 30.000 ,- per jaar, te vermeerderen met BTW. De huurder is INHOME Geas.

Glane Aan de Gronausestraat 1096 in Glanerbrug verhuurde

Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. namens de eigenaar een winkelruimte van circa 400 m2 met circa 40 m2 overige ruimte. De huurprijs bedraagt € 27.000,- per jaar, te vermeerderen met BTW. De huurder is Fixit Pieters Glanerbrug en de winkelruimte zal ten behoeve van een Fixet Tools & Techniek winkel worden ingevuld.

Haaksbergen Aan de Bartokstraat 33 is per 1 december ca. 110 m2 winkelruimte verhuurd aan Videoplaza. De huurprijs bedraagt naar verluidt € 7.500,- per jaar. Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars bracht namens de verhuurder de transactie tot stand. Makelaardij Leferink Assurantiën verhuurde namens de eigenaar een aan de centrumrand gelegen winkelruimte aan Blankenburgerstraat 18 met een oppervlakte van 105 m2. Huurder en huurprijs zijn niet bekend gemaakt.

Hengelo DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft ca. 120 m2 kantoorruimte aan de Mosweg 42 verhuurd aan een IT-bedrijf. De huurprijs bedraagt ca. 16.100,- per jaar te vermeerderen met BTW. DTZ Zadelhoff bracht deze transactie tot stand namens haar opdrachtgever, een accountantskantoor.

Met ingang van 1 december is aan de Aquamarijnstraat 135, dankzij de bemiddeling van Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars, ca. 405 m2 bedrijfsruimte met kantoren verhuurd. De huurder is de Zuivelhoeve Winkelbedrijven. Met deze transactie is naar verluidt een transactie gemoeid van € 21.000,- per jaar. Aan de Aquamarijnstraat 139 is per 1 februari 2004 bedrijfsruimte met kantoren verhuurd aan Hedam Plastics. De transactieprijs bedroeg naar verluidt € 21.000,- per jaar. Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars trad op namens de verhuurder. Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. verkocht aan de Boekeloseweg 96-98 namens de curator een bedrijfsruimte met een oppervlakte van circa 476 m2, met 118 m2 kantoorruimte. De verkoopprijs bedraagt € 270.000,- k.k.. De koper is een groothandel.

Oldenzaal

25

Onroerend goed

Enschede

huurder is een bouwbedrijf. Aan de Langestraat 37 verhuurde Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. namens de zittende huurder een kantoorruimte met een totale oppervlakte van circa 125 m2 aan een financiële dienstverlener. De huurprijs bedraagt € 15.400,- per jaar te vermeerderen met BTW.

DTZ Zadelhoff v.o.f. heeft ca. 150 m2 kantoorruimte verhuurd aan de Berkstraat 100 aan de Vereniging van Bergspecialisten Nederland. De huurprijs bedraagt circa € 17.600,- per jaar te vermeerderen met BTW. DTZ Zadelhoff bracht deze transactie tot stand, collegiaal met Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f., namens haar opdrachtgever. ■ De Klanderij 12 werd door Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaar s v.o.f. namens de huurder aangehuurd.


Ondernemers opgelet nieuw rijden in 2004... nieuwe Mercedes Vito

nieuwe Opel Movano

nieuwe Volkswagen Caddy

On line......kijk op www.bedrijfswagenlease.nl of bel 0547-261093 Bel ons voor financiële leaseprijzen.... Bedrijfswagenlease.nl bv, Laarstraat 33, 7471 DA GOOR


Loon bij ziekte Alleen de werknemers die echt niet meer in staat zijn om te werken komen voor een WAO uitkering in aanmerking. Het UWV toets op dat moment ook de reïntegratie-inspanningen van de werkgever en bij onvoldoende inspanningen kan de sanctie een extra jaar loondoorbetaling bedragen!

In het kader van de Wet Uitbreiding Loondoorbetaling bij ziekte (Wulbz) zijn werkgevers reeds verplicht zieke werknemers het eerste jaar minimaal zeventig procent van het loon door te betalen. Nu het wetsvoorstel Verlenging Loondoorbetaling bij ziekte is aangenomen, wordt dit verlengd naar twee jaar. De feitelijke gevolgen van de verlenging van de loondoorbetaling hebben effect op alle ziekmeldingen vanaf 1 januari 2004. De eerste gevolgen zal de werkgever dan pas merken in het jaar 2005. Met deze maatregel wil het kabinet werkgevers en werknemers stimuleren zich maximaal in te spannen voor hervatting in arbeid, niet het aantonen van de arbeidsongeschiktheid van de werknemer. Dit moet uiteindelijk leiden tot een terugdringing van het ziekteverzuim en de WAO-instroom. Hierdoor zullen, naar verwachting, de totale lasten voor werkgevers dalen. Deze lastenverlichting wordt door de overheid geraamd op 300 miljoen euro.

Geen verhoging uitkering

Flexibel keuringsmoment Er komt een flexibel keuringsmoment voor mensen die duurzaam volledig arbeidsongeschikt zijn en geen zicht meer hebben op een werkhervatting in eigen en ander werk. Zij kunnen na drie maanden ziekte reeds een keuring aanvragen. Hierdoor wordt een werkgever, bij duurzame en volledige arbeidsongeschiktheid gevrijwaard van de last van twee jaar loon te betalen en heeft de werknemer helderheid over zijn (toekomstige) WAO-uitkering. Het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) zal de reïntegratieinspanningen van werkgevers en werknemers na negen maanden blijven toetsen. Door deze tussentijdse toets en door de werkgever niet pas na twee jaar aan te spreken op zijn reïntegratie-inspanningen kunnen mogelijke sancties voorkomen worden. Na 2 jaar arbeidsongeschiktheid beoordeelt het UWV het recht op WAO.

Het kabinet heeft sociale partners opgeroepen om in het tweede ziektejaar geen aanvulling af te spreken op de loondoorbetaling, zoals dat nu in veel gevallen gebeurt in het eerste ziektejaar. Als de vakbonden de werkgevers toch dwingen om de aanvulling op het ziektegeld in het tweede jaar te handhaven, zal het kabinet de WAO-uitkering voor duurzaam en volledig arbeidsongeschikten niet verhogen van 70% naar 75%. Tevens wil het kabinet de geschillenregeling op CAO- of ondernemersniveau vaststellen. Dus zo dicht mogelijk op de werkplek waardoor de snelheid bij meningsverschillen tussen werkgever en werknemer sneller worden opgelost. Daarnaast blijft het deskundigenoordeel bij het UWV bestaan.

gevers profiteren hier niet van, omdat voor hun de Pemba al is vervallen). De premie zal worden gebaseerd op de eerste vier uitkeringsjaren in plaats van vijf. Daarnaast hoeven werkgevers per 1 januari 2004 geen basispremie voor de WAO te betalen voor werknemers van 55 jaar en ouder. Ze hoeven deze premie ook niet te betalen als ze werknemers van 50 jaar en ouder in dienst nemen. Op dit moment krijgen werkgevers al een korting op de WAO-basispremie voor werknemers die 57 jaar of ouder zijn. Ook dit wetsvoorstel is inmiddels door de eerste kamer aangenomen.

Voorbereiden Nu u per 1 januari 2004 verantwoordelijk bent geworden voor 2 jaar loondoorbetaling bij ziekte en de daarbij horende preventie en verzuimbegeleiding, verdient het aanbeveling om uw verzuim- en reïntegratiebeleid aan te passen. Een goede toepassing van de wettelijke regels en mogelijkheden, alsmede vroegtijdige interventies en dito start van een reïntegratietraject zal uw schade zeker beperken. Gespecialiseerde reïntegratiebedrijven kunnen u hiervoor de gewenste ondersteuning leveren. ■

Subsidie voor reïntegratie Voor werknemers die vanaf 1 januari 2004 ziek worden krijgt de werkgever geen subsidie meer voor een reïntegratietraject naar ander werk. Wel blijven de huidige premiekortingen bij aanstelling van arbeidsgehandicapten en de meerkostenregeling van toepassing. Ook de overige garanties, zoals de vangnetconstructie ZW (5 jaar geen risico bij arbeidsongeschiktheid) blijven van toepassing.

Pemba De wetgeving komt de werkgevers daarentegen niet tegemoet inzake de WAOboete (Pemba). In het akkoord dat in de SER over de WAO is afgesloten hebben de werkgevers namelijk wel ingestemd met de loondoorbetaling in het tweede ziektejaar, maar alleen onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat het kabinet de Pemba zou intrekken. Het kabinet gaat de Pemba echter pas in 2009 evalueren. Tegenover de verlenging van de loondoorbetaling voor werkgevers staat wel een verkorting van de periode dat arbeidsongeschiktheidsuitkeringen meetellen in de Pemba-premie (kleine werk-

B.R. Wagtenveld MBA Directeur Remedie

27

Column personeel & organisatie

Op 16 december 2003 is de 1e kamer akkoord gegaan met een aantal wijzigingen in de wetgeving rond loondoorbetaling bij ziekte. Vanaf 1 januari 2004 moet u zieke werknemers twee jaar in plaats van het huidige jaar loon doorbetalen!



IT-beveiliging (nood)zaak?

Helaas zijn er genoeg redenen om netwerkbeveiliging bovenaan uw prioriteitenlijst te plaatsen! De enorme groei van het internetgebruik heeft ook een onstuitbare opmars veroorzaakt van hackers, computervirussen en andere bedreigingen voor de vertrouwelijkheid van gegevens en de beschikbaarheid van bedrijfsnetwerken. Naarmate steeds meer informatie elektronisch beschikbaar is en langs tal van wegen getransporteerd wordt, zijn maatregelen onontbeerlijk geworden om illegaal gebruik of verminking te voorkomen. Gemakkelijk is dit niet. Temeer daar meer dan ooit de faciliteiten waarmee informatie bewerkt, opgeslagen en getransporteerd wordt sterk gespreid zijn, regelmatig veranderen en omdat er vele mensen bij betrokken zijn. Dergelijke situaties vragen een professionele aanpak, die meer is dan blindelings een serie procedures opstellen en meer dan een wat saaie, voornamelijk procedurele aangelegenheid, zoals velen denken. Insiders weten beter, zij zijn degenen die op allerlei manieren de noodzaak van informatiebeveiliging uitdragen en aangeven hoe op creatieve wijze met informatiebeveiliging moet worden omgegaan.

Kwaliteitszorg Informatiesystemen vormen het zenuwstelsel van onze samenleving. Ze worden gebruikt om gegevens op te slaan, transacties vast te leggen, berekeningen uit te voeren, contacten te leggen, nieuwe producten te verkopen en ondernemingen te besturen. En ze maken het mogelijk informatie met anderen uit te wisselen. Zonder informatiesystemen zouden de meeste organisaties niet meer functioneren. Informatiesystemen zijn in hoge mate gebaseerd op informatietechnologie, die vatbaar is voor velerlei bedreigingen. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als kritische systemen hierdoor voor langere tijd uit-

vallen of als vertrouwelijke informatie op straat komt te liggen? De gevolgen kunnen ernstig zijn: gemiste orders, verlies van vertrouwen, overtreding van wetten, of negatieve publiciteit. Een verantwoordelijk manager moet zich inspannen om zulke incidenten te voorkomen of de schade ervan te beperken met passende maatregelen.

interne netwerken kunnen echter ook worden aangesloten op andere netwerken en zelfs op het internet. De beveiliging van de koppeling is essentieel, niet alleen om te voorkomen dat buitenstaanders toegang krijgen tot het interne netwerk, maar ook om ervoor te zorgen dat eigen medewerkers geen bedrijfsgeheimen bewust of onbewust op straat leggen.

Uitdaging

Firewall Een firewall, ofwel elektronisch portier, is een centraal systeem, dat inkomend en uitgaand netwerkverkeer wel of niet doorlaat op basis van bepaalde logische criteria. Firewalls ondergaan op dit moment een ingrijpende gedaantewisseling. De vaak afgebeelde stenen muur krijgt steeds meer de gedaante van een vergrootglas dat ook applicatie-informatie inspecteert. Steeds meer aanvallen op bedrijfsnetwerken zijn succesvol, omdat ‘hackers’ bekende zwakheden in server- en applicatiesystemen uitbuiten. De huidige generatie firewalls heeft hier nagenoeg geen antwoord op; zij zijn te omzeilen. De grootste firewallfabrikanten hebben in hun nieuwste systemen voorzieningen ingebouwd om informatie uit applicaties op integriteit te controleren. Het Israëlische bedrijf CheckPoint kondigde afgelopen voorjaar zijn Smartdefense-systeem aan dat web- en mailservers achter de firewall meer bescherming moet bieden. Het voorziet de firewallsystemen van actuele informatie over nieuwe aanvalspatronen, zodat deze ook in applicatieverzoeken gehulde afwijkingen kunnen blokkeren.

Informatie- en netwerkbeveiliging is een uitdaging van formaat. Al in de ontwerpfase van informatiesystemen moet rekening gehouden worden met de bedreigingen die in de praktijk op kunnen treden. Daarbij beperkt informatiebeveiliging zich niet tot de informatietechnologie, het omvat ook processen die er niets mee te maken hebben. Denk bijvoorbeeld aan beveiliging van gebouwen, personeelsbeleid en toezicht. Informatiebeveiliging kan conflicteren met andere belangrijke zaken als openheid, gebruiksvriendelijkheid en efficiency. Wie te hoge eisen aan de beveiliging stelt, snijdt zichzelf in de vingers. Maar een te laag beveiligingsniveau is ook niet verantwoord. Het vinden van het goede niveau is dus een kwestie van evenwicht.

Netwerkbeveiliging De beveiliging van communicatienetwerken omvat fysieke, logische en organisatorische maatregelen. Op de organisatorische maatregelen is hierboven reeds kort ingegaan. Fysieke maatregelen Geleide media (zoals coax of twisted pair (utp)) kunnen worden beveiligd door middel van afgeschermde kabelgoten. Bij ongeleide media (zoals microgolven of radiogolven) is dit niet mogelijk. In dat geval kan een oplossing worden gezocht door het signaal te vercijferen. Bij transmissiesystemen in netwerken is de fysieke beveiliging van de knooppunten zeer belangrijk. Logische maatregelen Veel netwerken zijn tegenwoordig gebaseerd op het Internet Protocol (IP). IP heeft een aantal voordelen boven andere protocollen; het is ‘open’, het is efficiënt, het kent een wereldwijd adresseringsschema en het is zeer robuust. Veel organisaties gebruiken IP voor hun interne netwerken, die fysiek redelijk beveiligd zijn. Deze

Tenslotte Het bedienen van firewalls en andere systemen voor ICT-beveiliging zal de komende jaren meer en meer in handen gegeven worden van gespecialiseerde bedrijven. Een belangrijke reden daarvoor is dat ondernemingen moeite zullen hebben met het vinden en behouden van personeel dat de wapenwedloop van ICT-beveiliging kan bijhouden.

Ing. E.F.M. Lohuis De auteur is commercieel directeur van IT Oost Nederland en deelnemer aan het samenwerkingsverband Online Strategie (www.onlinestrategie.nl)

31

Column on-line strategie

Nieuwbouwhuizen worden standaard opgeleverd met dievenklauwen op de ramen. Als u even boodschappen doet zet u uw fiets op slot. Uw auto heeft waarschijnlijk centrale deurvergrendeling en een alarm. Kortom: Beveiliging is een vanzelfsprekend deel van het moderne leven. In de netwerkwereld is beveiliging echter nog maar al te vaak een ondergeschoven kindje of sluitpost van het budget.


Spannend avontuur met bizarre conflicten eindigt

Han Noten stapt op als bij de vakbond acht jaar werkzaam geweest in het bedrijfsleven (Achmea, Start, red.). Dat vergeten mensen blijkbaar. In essentie ben ik iemand die zich bezig houdt met het op orde brengen van arbeidsverhoudingen. Dat kan aan beide kanten van de tafel.” Toch geniet Noten vooral landelijke bekendheid vanwege zijn periode bij de vakbond. Van 1985 tot 1989 was hij werkzaam bij de Industriebond FNV, later stapte hij over naar de Dienstenbond. Zijn belangrijkste wapenfeit was de invoering van een 36urige werkweek bij de banken, in 1994. Het werd destijds in de strijd om flexibilisering van de arbeid gezien als een barst in het tot dan gesloten werkgeversfront.

32

Rondje om de kerk

Han Noten, tot 1 maart directeur P&O van de Nederlandse Spoorwegen en fractievoorzitter van de PvdA in de Eerste Kamer: “De afstand tussen inkomens mag niet te groot worden. Ik vind het ook volstrekt overbodig dat wij als overheid stimuleren dat mensen met topsalarissen toppensioenen opbouwen.”

Hij reisde bij voorkeur al vaak in de tweede klasse, want in de eerste klasse voelde hij zich niet op zo op zijn gemak. “Een vrij deprimerende omgeving met al die keurige mensen.” Binnenkort neemt Han Noten uit Dalfsen ook fysiek afscheid van de Nederlandse Spoorwegen. Na drie jaar directeur personeelszaken te zijn geweest, stopt hij per 1 maart. De NS wil toe naar één CAO voor al het personeel en het voorbereidende werk boeit Noten niet. “Dat wordt eindeloos notities schrijven.” Noten verkiest een sabbatsverlof in combinatie met het fractievoorzitterschap van de PvdA in de Eerste Kamer.

(door Mar tin Steenbeeke)


Zijn afscheid is bijna net zo verrassend als zijn komst. Toen Noten (45) in 2001 gevraagd werd om toe te treden tot de directie van de NS zagen velen hem als

de oud-vakbondsman die ‘overliep’ naar de andere kant van de onderhandelingstafel. Noten heeft zich altijd verzet tegen dit beeld. “Ik ben na mijn periode

De toenmalige president-directeur Huisinga van de NS zag in Noten de ideale man om de arbeidsverhoudingen te herstellen. De NS-directie lag van twee kanten onder vuur. De politiek en de burgers bekritiseerden de NS omdat de treinen niet op tijd reden, terwijl het rijdend personeel zich fel verzette tegen de door de directie voorgestelde oplossing om de punctualiteit te verbeteren: het binden van conducteurs en machinisten aan enkele trajecten, oftewel het ‘rondje om de kerk’. Het rijdend personeel stond lijnrecht tegenover de directie, wat leidde tot stakingen. Op sommige standplaatsen was het ziekteverzuim opgelopen tot meer dan dertig procent terwijl op enig moment één op de vijf conducteurs ziek thuis zat. “Het was met recht een ziek bedrijf,” zegt Noten. De vakbonden, die normaliter bruggen moeten bouwen, waren buitenspel gezet. Hun rol was overgenomen door de veel radicalere ‘personeelscollectieven’. “Je hebt de bonden nodig om veranderingen door te kunnen voeren maar het personeel was er vandoor met de macht,” zegt Noten. Op verzoek van FNV-bestuurder Andries van den Berg werd Noten in eerste instantie aangetrokken als bemiddelaar om het conflict vlot te trekken. Dat beviel blijkbaar zo goed dat Huisinga hem vroeg om directeur personeel en organisatie te worden. Noten hapte toe, maar kort na zijn aantreden traden de overige directieleden noodgedwongen terug omdat de NS niet voldaan had aan

al binnen drie jaar

personeelsdirecteur NS de eis dat 80 procent van de treinen op tijd moest rijden. In ‘no-time’ werd Noten van onervaren nieuwkomer het langstzittende directielid. Zijn periode bij de NS betitelt hij als “één spannend avontuur,” met “rare dingen” en “bizarre conflicten.”

Icoon In een poging het arbeidsconflict tussen het rijdend personeel en de toenmalige directie te verklaren, trekt Noten (afgestudeerd arbeidspsycholoog) de parallel met een hechte, gesloten familie. “Zoals een gezin uit balans kan raken, viel ook bij de NS de normale sociale cohesie weg. Personeel had het gevoel dat vader ze in de steek had gelaten.” De vaderrol is uiteraard weggelegd voor de directie, die op last van de politiek bezig was met de privatisering van de NS. “In de kern was die privatisering ongewild. Van oudsher is de NS een bedrijf met ambtenaren die de samenleving willen dienen. Ook het publiek ziet de NS als een publieke dienstverlening. Zelfs mijn buurman die in 1932 voor de laatste maal met de trein is geweest, vindt dat de NS van hem is. Over die gevoelens is te snel heengestapt. Het personeel voelde zich verwaarloosd, had het idee dat veel van hen afgepakt werd. Collega’s van de verkeersleiding en het onderhoudsbedrijf gingen weg, lijnen werden afgestoten en in het rondje om de kerk zagen ze een bedreiging van hun vakmanschap. Een machinist wil laten zien dat hij ook wel naar Limburg kan rijden in plaats van dagelijks een vaste route.” De strijd om het rondje om de kerk kreeg in de ogen van Noten meer importantie dan ze in feite had moeten hebben. Noten noemt het een icoon, in een sluimerend conflict dat eens tot uitbarsting moest komen. “Mensen voelden zich verwaarloosd, zowel door de politiek met haar marktwerking als door het publiek dat mensen in een uniform niet meer serieus nam.”

Handtekeningen Ook Noten maakte zich direct na zijn aantreden niet geliefd bij het NS-personeel. Hij beschuldigde ze van sabotage door de treinen expres te langzaam te laten rijden en vond dat er niet efficiënt gewerkt werd. “Ik heb de zaak bewust op

scherp gezet,” zegt Noten nu. Het leverde hem bedreigingen op van de kant van radicale personeelsleden. “Fysiek maar ook per e-mail en via enveloppen met die dingen erin,” klinkt het luchtig. Alhoewel Noten de situatie nu allerminst stabiel noemt - hij heeft het afgelopen jaar acht maal een ultimatum van een vakbond gekregen - lijken de verhoudingen enigszins genormaliseerd. Het rondje om de kerk is van tafel, er rijden meer treinen op tijd, de dialoog met de vakbonden is hersteld en het ziekteverzuim is gehalveerd. Maar als belangrijkste wapenfeit onder zijn bewind noemt hij het verstrekken van een werkzekerheidgarantie voor het treinpersoneel. Mensen die binnen de NS van baan willen veranderen, krijgen een werkgelegenheidsgarantie tot 2010. Uniek, aldus Noten. Noten doet het op een aantal punten beduidend anders dan zijn voorgangers. Hij heeft minder haast met het doorvoeren van veranderingen, (“in een vrij klassiek productiebedrijf met allerlei technische en logistieke problemen moet je veranderingen rustig doorvoeren”) is een voorstander van decentraliseren (“eerstelijns management moet door de werkvloer gedaan kunnen worden”) en heeft het vermogen het personeel niet tegen de haren in te strijken (“ik begrijp de vakbonden”). Samen met interimdirecteur Noordzij (de man die de periode tussen Huisinga en de huidige topman Aad Veenman overbrugde) is hij erin geslaagd het vertrouwen van het rijdend personeel terug te winnen. “Noordzij was eigenlijk een omgekeerd interim-manager. Heel knap wat hij gedaan heeft.” De aanpak van Noordzij en Noten verschilt wezenlijk van die van Huisinga, een man die volgens Noten op pure kracht veranderingen door wilde voeren. “Maar het is wel zijn kracht dat hij inzag dat hij iemand nodig had die de taal van het personeel sprak.” Het normale ondernemers-credo ‘afspraak is afspraak’ geldt volgens Noten niet in het spel tussen de vakbonden en de NS. “Als je denkt dat je een deal hebt, moet een vakbondsbestuurder nog terug naar een zaal met zijn achterban. Als daar verzet komt, heb je dus geen deal. Dan kun je als werkgever blijven volhouden dat je wel een afspraak hebt, maar zo

werkt het niet. Handtekeningen onder contracten zeggen me dan ook niets. Het gaat mij om vertrouwen.”

Eerste Kamer Behalve bij de spoorwegen is er volgens Noten nog een sector in Nederland die denkt op basis van een handtekening zaken te kunnen regelen: de politiek. Noten is sinds juni 2003 lid van de Eerste Kamer voor de Partij van de Arbeid en sinds het overlijden van Johan Stekelenburg zelfs fractievoorzitter. “Ik wilde een keer meer bestuurlijke verantwoordelijkheid nemen,” verklaart hij zijn politieke werk. Het verrijkt volgens hem zijn kijk op de maatschappij. “Het is een cadeautje als je mag samenwerken met mensen als Ed van Thijn en Eric Jurgens. Dat levert echt veel op.” Het officiële PvdA-standpunt dat de Eerste Kamer beter kan worden opgeheven, wordt door Noten niet gedeeld. “Ik heb onvoldoende vertrouwen in de alleenheerschappij van de Tweede Kamer.” De Eerste Kamer is volgens hem te vergelijken met een reus die aan het ontwaken is. “Ik sluit niet uit dat we binnenkort een parlementaire enquête gaan houden over de kwaliteit van de wetgeving,” zegt Noten. Hij besteedt maximaal anderhalve dag per week aan het werk in Den Haag. Fysiek is het volgens hem te combineren met het werk bij de NS, inhoudelijk is het soms lastig. Als er over de spoorwegen wordt gesproken, houdt Noten wijselijk zijn mond maar als er bijvoorbeeld over topinkomens in het bedrijfsleven wordt gediscussieerd, bevindt hij zich in een lastig parket. “Dat is echt het enige punt dat wringt,” bekent Noten. “Ik vind inderdaad dat er in Nederland door een aantal personen teveel verdiend wordt. Zelf vind ik dat ik aan het maximum zit wat je voor zo’n baan moet krijgen. Het gaat niet zozeer om een moreel oordeel, maar meer om de verhoudingen. De afstand tussen inkomens mag niet te groot worden. Ik vind het ook volstrekt overbodig dat wij als overheid stimuleren dat mensen met topsalarissen toppensioenen opbouwen.” De komende tijd moet Noten voor zijn eigen pensioen zorg dragen. Hij wil voorlopig nog niet nadenken over een andere baan. Een sabbatsverlof lonkt. “Ik wil dit jaar vooral genieten.” ■

33



Wet BIBOB

BIBOB staat voor Bevordering IntegriteitsBeoordeling Openbaar Bestuur en is een nieuwe wet die op 1 juni 2003 in werking is getreden. Omdat criminaliteit in allerlei gedaanten tot de samenleving en met name het economisch leven doordringt, wordt ook de overheid als vergunningverlenende instantie en als opdrachtgever hiermee geconfronteerd. Zo worden dekmantelbedrijven opgezet en illegale transporten uitgevoerd met behulp van vergunningen, worden subsidies gebruikt voor criminele activiteiten en wordt deelgenomen aan aanbestedingen met het oog op het witwassen van illegale vermogens. Dit leidt niet alleen tot oneerlijke concurrentie maar ook wordt schade aangericht aan de integriteit van de overheid.

Integriteit Tot nu toe had de overheid geen mogelijkheden om onderzoek te doen naar de integriteit van organisaties. Evenmin had zij mogelijkheden om haar medewerking te weigeren bij gerede twijfel over de praktijken met afgegeven vergunningen. Mede daardoor is het mogelijk dat criminelen infiltreren in de ‘bovenwereld’ met gebruikmaking van bestuurlijke faciliteiten zoals vergunningen, subsidies en overheidsopdrachten. Dat dit de integriteit van de overheid aantast staat buiten kijf. Om de toename van de economische macht van de georganiseerde criminaliteit in te dammen en om de overheid daarvoor een instrument in handen te geven, is de Wet BIBOB geïntroduceerd. Met deze wet kan de overheid bepaalde vergunningen, subsidies en bepaalde overheidsopdrachten aan criminelen weigeren of intrekken. De Wet BIBOB vindt toepassing in die sectoren die

kwetsbaar voor criminaliteit zijn en waarbij grote belangen in het spel zijn. Dit zijn de branches transport, milieu, bouw, horeca, bordelen, speelautomatenhallen, smartshops, growshops en coffeeshops. Met name voor gemeenten is de Wet BIBOB van groot belang omdat zij belast zijn met de uitvoering van de wetgeving op het gebied van horeca, coffeeshops en seksinrichtingen. Ook met milieuvergunningen, bouwvergunningen, subsidies en aanbestedingen houdt de gemeente zich bezig. Er is een speciaal bureau ‘BIBOB’ in het leven geroepen dat door de overheid kan worden ingeschakeld om advies te geven over de mate van gevaar van misbruik van overheidsvoorzieningen voor de ontplooiing van criminele activiteiten.

Weigerings-/intrekkingsgronden De Wet BIBOB kent de volgende weigerings-/intrekkingsgronden: 1. Indien het vermoeden bestaat dat voor het krijgen van subsidie of vergunning een strafbaar feit is gepleegd, zoals omkoping van een ambtenaar of wethouder. 2. Indien ernstig gevaar bestaat dat subsidie of vergunning zal worden gebruikt om voordelen verkregen uit strafbare feiten te benutten. Het gaat om delicten als bedrieglijke bankbreuk, diefstal, heling, verduistering, witwassen van zwart geld. 3. Indien ernstig gevaar bestaat dat de subsidie of vergunning wordt misbruikt om strafbare feiten te plegen. Voor het kunnen weigeren van de aanvraag of het intrekken van een reeds verleende vergunning of subsidie moet wel een duidelijk verband bestaan tussen de te verlenen subsidie of vergunning en de strafbare feiten. Als bijvoorbeeld het gevaar bestaat dat de aanvrager van een milieuvergunning voor zijn afvalverwerkingsbedrijf milieudelicten gaat plegen, is duidelijk sprake van een dergelijk verband. Daarnaast kan de overheid bepaalde overheidsopdrachten aan bepaalde ondernemingen of ondernemers niet gunnen omdat deze niet voldoen aan een drietal hierna nog te noemen selectiecriteria. Ook kan de overheid een reeds gegund werk terugdraaien indien die mogelijkheid in de overeenkomst is

opgenomen. Het gaat daarbij alleen om de sectoren bouwnijverheid en automatisering en opdrachten in het kader van milieu.

Uitsluitingsgronden Op basis van de volgende selectiecriteria kunnen bepaalde ondernemers van gunning worden uitgesloten: 1. Indien uit voldoende bewijs blijkt dat een ondernemer gefinancierd wordt met criminele gelden. Dit wordt opgevat als een aantasting van zijn financiële en economische draagkracht. 2. Bij een onherroepelijke veroordeling die de professionele integriteit of beroepsmoraliteit van de ondernemer aantast. Deze uitsluitingsgrond moet restrictief worden uitgelegd omdat niet elke strafrechtelijke veroordeling de beroepsmoraliteit aantast. 3. Het hebben begaan van een ernstige beroepsfout. Ook hier is voorzichtigheid geboden omdat niet ieder door een ondernemer gepleegd delict opgevat kan worden als een ernstige beroepsfout. Wordt een aannemingsovereenkomst tussentijds op een van de hiervoor genoemde gronden opgezegd en blijken later deze gronden onvoldoende te zijn, dan moet de ondernemer door de overheid schadeloos worden gesteld. Dit geldt ook ingeval de Wet BIBOB in het algemeen op onjuiste wijze is toegepast. Naast vergoeding van de geleden en nog te lijden bedrijfsschade kan ook aan de orde zijn vergoeding van de immateriële schade. Dit laatste kan het geval zijn als sprake is van aantasting van de eer en goede naam. De overheid en gemeenten in het bijzonder doen er goed aan om bij twijfel de Wet BIBOB niet toe te passen.

35

Column juridisch gezien

Kort voor de Kerstdagen werden de gevolgen van de bouwfraude bekend gemaakt. De NMA (Nederlandse Mededingsautoriteit) legt hoge boetes op wegens ongeoorloofde concurrentievervalsing en het Openbaar Ministerie gaat over tot strafvervolging tegen een aantal grote bouwondernemingen. De overheid heeft sinds kort een nieuw middel tot haar beschikking wanneer criminele activiteiten het spel zijn: de Wet BIBOB.

De wet is relatief kort in werking. Inmiddels heeft de gemeente Rotterdam als eerste gemeente een horecavergunning met toepassing van de Wet BIBOB geweigerd. De praktijk zal leren of het instrument voldoet. ■

Mr. I.C. Dunhof-Lampe Jacobs Kranenburg advocaten Almelo


Schrijversdebuut Robert Maaskant met

Voetbalpsychologie 36

Psychologie hoort bij de voetballerij als kleurloosheid bij Jan-Peter Balkenende, maar in de Nederlandse sportliteratuur is het alom als zweverig beschouwde thema tot dusverre doodgezwegen. De uit Deventer afkomstige Robert Maaskant (35), de jongste trainer uit het betaalde voetbal, brengt daar - samen met mental trainer Henk Maarten Chin verandering in. Na drie jaar van kneden, boetseren en voorbereiden verschijnt volgende maand van hun hand ‘Mentale training in het voetbal’, een boek dat de sluier van mystiek rond de onmiskenbare twee-eenheid voetbalpsychologie moet doen optrekken. “Met dit boek wil ik de voetballerij iets teruggeven,” zegt medeauteur Maaskant.

(door Eddy van der Ley)

Waarom mist Clarence Seedorf op cruciale momenten de koelbloedigheid en de precisie om, in welk prominent shirt dan ook, een strafschop te benutten? Waarom heerst FC Twente in het eigen Arke Sadion als een grootvorst, maar laat de club zich buiten Enschede voor paal zetten door elk willekeurig provincieploegje? Waarom wordt het Nederlands elftal wereldwijd bewonderd om zijn technische en tactische surplus, maar winnen ‘we’ nooit een platte prijs? Waarom krijgt een om zijn mentale vaardigheid geroemde trainer als Huub Stevens het ambitieuze Hertha BSC maar niet aan het voetballen? Waarom, waarom, waarDe schrijver en trainer Robert Maaskant: “De mentale training moet worden gegeven door de voetbaltrainer zelf en niet door een aparte mentale trainer, zoals bij een resem Europese topclubs het geval is.”


om? Duidelijk is dat het geen kwestie is van kwaliteit, maar van psychologie. Het kan gaan om faalangst, stress, spanning, onderschatting, overschatting, egocentrisme, frustratieagressie of een gebrek aan impulscontrole, maar in alle gevallen geldt dat het proces zich afspeelt in het hoofd van de voetballer(s). De tijd dat een trainer kon volstaan met open deuren als ‘kom op, schouders eronder’ of ‘geef alles wat je hebt’ ligt achter ons en heeft bovendien zelden een spectaculaire uitwerking gehad. Nee, de voetballer moet op andere, meer specialistische manieren tot daden worden aangespoord.

Grootste winst Robert Maaskant, de huidige trainer van RBC Roosendaal en vanaf juli werkzaam voor Willem II, is altijd gefascineerd geweest door mentale vraagstukken. Al vanaf zijn negentiende vreet hij alles wat me sportpsychologie te maken heeft. “Er bestaan 100.000 boeken over sportpsychologie, vooral in de sector van de Olympische sporten, maar geen enkele heeft specifiek betrekking op voetbal. Vreemd, want we hebben het wel over volkssport nummer één. Iedereen heeft het altijd over techniek, tactiek en fysiek als de drie belangrijkste pijlers van de voetbalsport, maar het mentale aspect hoort daar zeker ook bij. Op dat terrein is zelfs de grootste winst te boeken.” Op het moment dat hij voorzichtig het plan opvatte de lacune in de sportliteratuur hoogstpersoonlijk op te vullen, wist hij één ding zeker: het zou een transparant schrijfsel worden in de taal van de voetballer, zonder ondoordringbare theoretische verhandelingen of mysterieus jargon. “Psychologie wordt al zweverig gevonden, dan moet je in elk geval zorgen dat je het helder op papier zet. Zowel de oefenvormen als de woordkeus moeten de voetballer aanspreken.” Zelfs het als gezag-

‘Mentale training in het voetbal’

in gewone taal hebbend gekwalificeerde boek ‘Wie wil kan winnen’, van de inmiddels aan het nationale voetbalelftal van Engeland verbonden mentale trainer Willi Railo, is Maaskant te theoretisch. “Het moet in mijn optiek een stuk inzichtelijker. Ik lees vaak een term als ‘flow’, maar dat zegt een gemiddelde voetbaltrainer geen moer.”

RBC Het plan om een boek te schrijven ontstond drie jaar geleden, tijdens zijn eerste dienstverband als trainer van RBC Roosendaal. “Het was in de periode dat we met RBC geen deuk in een pakje boter schopten. Op een zeker moment namen twee mentale trainers contact met ons op, onder wie Henk Maarten Chin. Omdat ik in principe wel geïnteresseerd was, besloot ik het een kans te geven. Vanaf dat moment was sportpsycholoog Huiberts dagelijks op de club te vinden. Het resultaat: we degradeerden kansloos. Ik kwam tot de conclusie tot zijn werk te zweverig was. Met Henk Maarten Chin - die wel op mijn lijn zat - heb ik toen het plan opgevat om onze eigen ideeën uit te geven in de vorm van een boek.” Het debuutwerk van Maaskant en Chin kwam niet zonder slag of stoot tot stand. “Omdat we allebei een druk bestaan leiden, hebben we er bijna drie jaar over gedaan,” zegt de trainer. Maar nu ligt het manuscript bij de uitgeverij, het boek moet in maart uitkomen.”

Houvast Als Maaskant de pr-tante van de uitgeverij was, zou hij ‘Mentale training in het voetbal’ als volgt omschrijven: “Het is een praktische handleiding voor coaches in het betaalde en amateurvoetbal over de vraag hoe ze moeten omgaan met mentale processen. Als trainer doe je veel op intuïtie, je bent een soort amateurpsycholoog, maar met dit boek krijg je wat meer praktijkgerichte en wetenschappelijke houvast. Het is geschreven in gewone, heldere taal, waardoor de mystiek er vanaf is gehaald.” Maaskant ontleent een zekere trots aan zijn schrijversdebuut. “Ik ben ervan overtuigd dat het zal aanslaan, omdat we ons vooral richten op concrete wedstrijden trainingssituaties. Ook publiceren we oefenvormen om mentale vaardigheden onbewust te trainen. Ook in dit geval geldt: je hebt slechte trainers en je hebt

Verbeek zweert bij mentale trainer Bij Heracles Almelo is Gert-Jan Verbeek nadrukkelijk bezig met het fenomeen psychologie. Waar Robert Maaskant in zijn boek betoogt dat de mentale training moet worden gedaan door de voetbaltrainer zelf, daar maakt de naar SC Heerenveen vertrekkende oefenmeester al anderhalf jaar gebruik van een externe mentale trainer, in de persoon van Paul van Zwam. Verbeek besloot tot het aantrekken van een mental coach omdat hij ruiterlijk erkende zelf specifieke kennis over het psychologische aspect te ontberen. Om de scepsis weg te nemen en de club te overtuigen van het nut, betaalde Verbeek de mental coach het eerste jaar uit eigen zak. “Met zijn aanpak is er een wereld voor me opengegaan en heb ik een boel bijgeleerd,” zegt Verbeek nu. Van Zwam is doordeweeks een dagdeel op de club en bezoekt voorts zestig procent van de wedstrijden. Verbeek ziet Van Zwam in eerste instantie als zijn persoonlijke adviseur. “Hij loopt rond, kijkt, beweegt zich tussen de spelers, analyseert, let op de interactie en brengt verslag uit. Daar heb ik veel aan. Ook de spelers kunnen gebruik van hem maken. Hij toont interesse, luistert, neemt alle tijd.” Volgens Verbeek heeft de inbreng van Van Zwam bijgedragen tot de goede resultaten van de Almelose eerste divisionist. “Hij heeft zijn specifieke inbreng in de psychologische processen en daaruit valt meer winst te halen dan uit speltechnische facetten, want dat wiel is al honderd keer uitgevonden.”

goede trainers. Belangrijk voor mezelf is dat ik de voetballerij met dit boek iets wil teruggeven, want ik heb veel aan deze sector te danken.” Maaskant geeft in zijn boek een duidelijk statement af: de mentale training moet worden gegeven door de voetbaltrainer zelf en niet door een aparte mentale trainer, zoals bij een resem Europese topclubs het geval is. “Als trainer moet je alle processen binnen een spelersgroep in eigen hand houden,” vindt Maaskant. “Daarvan is het mentale aspect een belangrijk onderdeel. Je hebt de spelers elke dag tot je beschikking, je kunt ze leren denken hoe ze zich moeten gedragen en manifesteren, om ze daar vervolgens in te begeleiden. Natuurlijk is niet iedereen vatbaar voor mentale training, en je hebt ook te maken met een wisselend intelligentiepeil en met verschillende karakterstructuren.”

Persoonlijkheid Het uiteindelijke doel: punten pakken. “Daar draait het allemaal om. Waarom

winnen we met RBC opeens uitwedstrijden? Omdat we een stuk brutaler zijn geworden, omdat we de schroom van ons hebben afgegooid.” De trainer dist in zijn boek verschillende praktijkvoorbeelden op, maar weigert - hoe aanlokkelijk ook - man en paard te noemen. “Ik wil niemand tegen de schenen trappen, want ik moet nog even door in de voetballerij,” zegt hij. “De verleiding was groot om onze psychologische kennis los te laten op de problematiek rondom het Nederlandse elftal, maar dat hebben we maar niet gedaan; over een paar maanden kan de situatie weer anders zijn. Je kunt je ook niet overal een mening over vormen, omdat je er vaak te ver vanaf staat. Als ik nu lees over het stapgedrag van de spelers van Barcelona, dan zou ik daar dolgraag mee aan de slag gaan, al heb je het dan eigenlijk over sociale begeleiding.” Misschien iets voor een volgend staaltje van de schrijver Robert Maaskant. ■

37

Gert-Jan Verbeek besloot tot het aantrekken van een mental coach bij Heracles Almelo: “Er is een wereld voor me opengegaan.”


“Laten we het voordeel van airconditioning niet onderschatten.”

Verhoogde arbeidsvreugde, hogere productiviteit en uw klanten geven een hogere waardering. Wilt u ook goed voorbereid zijn op een warme zomer? Bel dan 053 431 44 66.

Enschede IJsbaanweg 5 (haven) Tel. (053) 431 44 66 Fax (053) 430 50 98 Website: www.emondt.nl e-mail: [email protected]

T C P M b r e n g t b e w e g i n g i n Ve i l i g h e i d TC Project Management beschikt over de juiste kennis om bedrijven en processen veiliger te maken.Van werkplekonderzoek tot compleet veiligheidsbeleid, inclusief toetsing en certificering.

Kennis in beweging Meer weten? Bel 0541-530431 of kijk op www.tcpm.nl

Schuurmans Intersport Megastore in Hengelo de grootste van Twente

‘Ik kies voor keuze’ 39

John Schuurman van Megastore Intersport: “Geen klimwanden of andere dure dingen. Alles wat je in de winkel neerzet, leidt af van het product.”

Vanaf eind maart ziet de competitie er voor de sportzaken in Twente heel anders uit. Er is namelijk een sterk team bijgekomen: de Intersport megastore met John Schuurman als aanvoerder. Op sportcomplex Plein Westermaat in Hengelo, waar ook klassespeler Ikea zijn waarde allang heeft bewezen, zal een zware aanval op de omzet van de kleine sportzaak worden ingezet. In verschillende belevingswerelden worden alle takken van sport breed uitgemeten. Hoewel het een ongelijke strijd lijkt, is de kampioen niet al vooraf bekend. Het valt namelijk nog te bezien hoe snel de consument is gewend aan een speelveld van vierduizend vierkante meter aanbod.

(door: Mario van Santen)

Vrijwel gelijktijdig met de opening van de Intersport Megastore in Hengelo viert John Schuurman het 50-jarig bestaan van zijn schoenenzaken. Ooit begonnen op de markt, maar vooral de laatste jaren uitgegroeid tot een keten van veertien schoenenzaken in Twente en de Achterhoek, een sportzaak in Borculo en een groothandel voor zowel schoenen als sportkleding met in totaal 200 mensen op de loonlijst. “We vonden destijds dat we meer inkooppotentie moesten hebben. En omdat we een jong en ambitieus team hadden, besloten we te gaan filialiseren, met de meest gemotiveerde mensen op de belangrijke plekken.”

Tegen de druk van de discounters in was Schuurman Schoenen een van de weinigen die kon uitbreiden. “Ik denk dat ons succes te verklaren is doordat we in het middensegment zitten. Het is een gewone zaak. Geen luxe, maar zeker ook geen discount. En dat werkt goed, de mensen voelen zich prettig bij ons.”

op de markt van sportbenodigdheden. In zijn winkel en groothandel neemt hij voornamelijk jonge sporters in dienst. Hoewel hij wedstrijden nog steeds bezoekt uit liefde voor de sport, bleek telkens dat er ook geld in te verdienen viel. Hij sponsort daarom al 23 jaar de plaatselijke zwemvereniging, al is dat ooit begonnen omdat zijn kinderen er waterpolo spelen. Dankzij zijn inbreng als sponsor begon oud-bondscoach Jan Mensink er aan een nieuw avontuur. Een club die jarenlang een lelijk eendje was, groeit in snel tempo uit tot een prachtige zwaan, die ongetwijfeld binnen afzienbare tijd op het hoogste niveau in Nederland gaat meedoen. “En dat is toch mooi, want daardoor staat ook steeds je naam in de krant. Dus als het de club goed gaat, gaat het je zakelijk ook voor de wind. Mensen willen nu eenmaal bij de winnaars horen.”

Winnaar Schuurman is een liefhebber van sport. Hij startte een sportzaak in Borculo en begon aan een glorieuze carrière in deze sector. Met Intersport als naamgever en het daaraan verwante Intres als inkooporganisatie, werd heel Nederland zijn klant. Hij groeide uit tot een belangrijke speler

En een winnaar wil Schuurman ook in Hengelo worden. “Het initiatief voor deze zaak kwam van Intersport, maar ik kreeg daar lucht van. Eenmaal in gesprek gaven wij onze mening en die bleek behoorlijk overeen te komen met hun opvattingen. Er is wel hier en daar wat 


41

De nieuwe megastore van John Schuurman wordt geen openbaar magazijn: “Het wordt allemaal op een leuke manier gepresenteerd.”

bijgeschaafd aan het concept, want ik was behoorlijk kritisch. Voor Intersport is deze megastore een pilot, want de opzet binnen de bestaande megastores in Alkmaar en Groningen bevalt eigenlijk niet zo goed. Daar is alles nog traditioneel gesorteerd op merk; dus een Adidas-shop, een Nike-shop, enzovoort. In Hengelo willen ze het anders aanpakken; met een winkel van werelden. Dus komen er een bad- en beachwereld, een zaalsportwereld en een wereld van fitness. Binnen die afdelingen ligt alles wel weer op merk gesorteerd, maar klanten zien bij binnenkomst in één oogopslag waar ze moeten zijn.”

‘Mensen willen nu eenmaal bij de winnaars horen’ Zo’n grote zaak brengt natuurlijk de nodige risico’s met zich mee. Het wordt een franchisezaak, waarbij Schuurman vooral zelf verantwoordelijk is voor de inkoop. Intersport regelt de marketing, de communicatie en bepaalde financiële transacties. “In het begin zijn ze sterk betrokken bij de opzet van de formule. Als er over een halfjaar zaken moeten worden bijgesteld, hebben zij daar een zware stem in. Maar ze betalen niets mee.

De meeste kosten zijn voor rekening van de ondernemer. Dat is een behoorlijke gok, ja, want met een winkel van 4.000 vierkante meter is dit veruit de grootste sportzaak in Twente. Ik ben dan ook erg benieuwd naar de reactie van de Nederlandse consument. In Duitsland kent de klant dit soort grote zaken aan de rand van een stad, maar in Nederland zijn we er nog niet zo aan gewend. Hoewel ongeveer 35% van de Ikea-klanten Duits is, richten we ons daar niet op. We willen echt dat wanneer iemand in de regio Twente een grote aankoop wil doen en daarbij wil kunnen kiezen, naar ons toekomt. Het is dan ook bewust dat bij ons de winkel voller hangt dan bij de concurrentie. Dat geeft de klant meteen het gevoel van ‘poeh, hier heb ik keus’. De voorraad hangt dan ook niet in het magazijn, maar in de winkel. Toch wordt het geen openbaar magazijn; het wordt allemaal op een leuke manier gepresenteerd. De sport blijft echter centraal staan, je zult ook geen klimwanden of andere dure dingen bij ons aantreffen. Alles wat je in de winkel neerzet, leidt af van het product. Dan praten de mensen niet over het product, maar over je interieur.”

Specialist Ondanks de omzet die hij hoopt te halen, denkt Schuurman niet dat kleine sportzaken in bijvoorbeeld Hengelo of Borne het loodje hoeven te leggen. “Voor de goede vakzaak blijft er altijd markt. Je kunt nooit overal specialist in zijn. We kunnen dan

wel alles leveren, maar het is niet zo dat we ons op één sport gaan richten. Op onze afdeling staan straks wel mensen die veel van het product afweten, maar het zijn geen topspecialisten die alles tot in de finesse kunnen uitleggen. Eigenlijk hetzelfde als wat we in onze schoenenzaken doen. Het hele grote middenveld voor het gemiddelde gezin.”

‘Voor de goede vakzaak blijft er altijd markt’ Als deze pilot in Hengelo een succes wordt, dan wil Intersport in Nederland acht à negen van dit soort megastores opzetten. Schuurman zal dan vooraan staan bij het uitdelen van de vestigingen, maar is kieskeurig. “Arnhem en op termijn misschien Zwolle, dat zijn zeker plaatsen waar we willen zitten. We willen wel in het oosten of noorden van het land blijven. Het zuiden kan ook nog. Maar de mentaliteit in de Randstad is zo anders. Als je daarin niet groot geworden bent, kom je geheid in de problemen. Je krijgt daar te maken met diefstal, inbraak en allerlei andere vervelende zaken en op die trammelant zit ik helemaal niet te wachten. Daar moeten ze dan maar een andere ondernemer voor zoeken als Schuurman.” ■


IKT Visie op…

Ondernemen in 2004

De commissaris in een familiebedrijf 50 Problemen met gelijke behandeling 52 RTV-Oost speelt geen Hilversumpje 54 Eindejaarsbijeenkomsten IKT 57 Het torentje in Almelo 58 Scope 59 Twente Agenda 60

Een nieuw jaar is weer begonnen. Ongetwijfeld met ups en downs, zekerheden en onzekerheden, kansen en bedreigingen. In je leven heb je een aantal zaken beperkt zelf in de hand, maar veel komt tot stand zonder dat je er veel invloed op kunt hebben. Maar bij de pakken neerzitten en je de dingen fatalistisch laten ‘overkomen’ is zeker niet goed. De jaarlijkse ERBO-enquête van de Nederlandse Kamers van Koophandel geeft aan dat ondernemers in Nederland nog steeds lage verwachtingen hebben van de economische ontwikkelingen. Gezien eerdere dip-perioden lijkt het er een beetje op dat het dieptepunt wel ongeveer is bereikt, maar de index van het ondernemersvertrouwen is nog steeds lager dan het de laatste 15 jaren is geweest! Veel Twentse industriële ondernemers zijn iets minder somber gestemd dan uit de landelijke enquête blijkt: men rekent op omzetstijgingen - hier en daar ligt Twente zelfs bijna 30% boven het landelijke gemiddelde! Mogelijk zal deze Twentse industrie zorgen voor een versnelling van het economische vliegwiel? Of moeten we wachten op het Innovatieplatform? In de vorige editie van Twentevisie en in een lunchbijeenkomst van het actieprogramma Versterking Industriepotentieel Twente (VIT) is uitgebreid gesproken over de ‘technostarter’, de spin-off van de UT. Zij hebben de regio in een aantal gebieden prominent op de wereldkaart gezet. Nano- en membraantechnologie zijn daarvan voorbeelden. En er zijn veel meer technische vakgebieden (zoals biomedisch, mechatronisch, life sciences) die speerpunten kunnen worden voor industriële ontwikkelingen. Voorwaarde is een voldoende instroom van technische studenten en dus stimulering van technisch onderwijs door de landelijke overheid, maar ook in de regio - en betere samenwerking tussen de Saxion Hogeschool en de UT. De bestaande industriële bedrijven in Twente willen graag meedenken en meewerken om (potentiële) technostarters wegwijs te maken op het moeilijke pad van de allround ondernemer. Geert de Raad Voorzitter IKT

Stichting Industriële Kring Twente - Postbus 5501, 7500 GM Enschede - Tel. 053 - 48 49 980 - Fax 053 - 48 49 985

www.ikt.nl

| Twentevisie | Jaargang 16 | Nummer 1 | Jan 2004 |

Een beladen onderwerp

De commissaris in een 50

Wim van de Weijer lokte een verhitte discussie uit.

Het hart van de Nederlandse economie wordt gevormd door kleine en middelgrote familiebedrijven. Een deel daarvan heeft een Raad van Commissarissen. Meestal gevuld door buitenstaanders, maar vaak ook geleid door de oud-ondernemer die zijn bedrijf heeft overgedragen aan zijn kinderen. Wim van de Weijer RA vindt dat laatste een minder goede ontwikkeling. De bedrijfsadviseur van het Groningse Plas & Bossinade ondervond tijdens zijn lezing voor IKT met deze stelling veel weerstand. Vooral president-commissarissen van familiebedrijven...

(door Niko Wind)

Het venijn zat in de staart, toen Wim van de Weijer zijn gehoor vroeg om vragen en reacties. De eerste die zijn hand opstak was Joop ter Haar, presidentcommissaris van OAD, een bedrijf dat hij letterlijk vanaf de grond had opge-

bouwd: “Uw verhaal is veel te kort door de bocht. De oud-ondernemer kan door zijn ervaring van onschatbare waarde zijn voor de vennootschap. Die kennis is nooit aanwezig bij externe commissarissen. Je moet met je opvolger echter heel

duidelijke afspraken maken over ieders verantwoordelijkheid en dat in een directiereglement vastleggen. En je moet je uiteraard wél omringen met externe commissarissen die vooral inzicht hebben in de niet-branchegebonden zaken.” Ondanks de goede uitzonderingen gaat, volgens Van de Weijer, de overgang van ondernemer naar commissaris vaak mis, vooral als de oud-ondernemer zijn bedrijf niet kan loslaten en letterlijk als vader over zijn opvolger blijft waken. “Ik adviseer altijd om externe commissarissen te zoeken. Dus geen familie, aandeelhouders of mensen uit de vriendenkring.” Oud-directeuren kunnen hun kennis en ervaring ook als niet-commissaris ten

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen

familiebedrijf goede laten komen aan het bedrijf. Dat leidt tot minder complicaties. En wees ook kritisch wie je aantrekt, want lang niet iedereen is voor een dergelijke job geschikt. Commissaris zijn is een vak. En dat geldt zeker voor de familiebedrijven. Externe hulp bij de werving en selectie kan problemen voorkomen.” Dat een Raad van Commissarissen voor de middelgrote familiebedrijven van groot nut kan zijn, staat voor hem vast: “U houdt de macht, want een commissaris wordt benoemd en ontslagen door de algemene vergadering van aandeelhouders. En dat bent u - eventueel samen met familieleden - immers zelf!”

Maatwerk Het samenstellen van een Raad van Commissarissen voor een familiebedrijf is, volgens Van de Weijer, maatwerk. “De leden moeten samen het totale palet van de bedrijfsvoering kunnen dekken: fiscaal/juridisch, personeel/ organisatorisch en marketing. De pure vakkennis is uiteraard bij de ondernemer voldoende aanwezig.” Een probleem bij commissarissen is dat ze niet altijd in staat zijn om de tweede viool te spelen en op de stoel van de ondernemer willen gaan zitten. “Hij of zij is ‘slechts’ toezichthouder en adviseur. En dat adviseurschap geldt niet alleen de ondernemer, maar vaak de hele familie. Als je niet in staat bent om het vertrouwen van de familie te winnen, is een commissariaat een kansloze missie.” Vanuit de eigen praktijk weet Van de Weijer wat er allemaal mis kan gaan. Vooral ook als de partijen zich niet aan de spelregels houden. “Spreek die tevoren af en zet ze op papier. En stel eisen aan de samenwerking. Dat geldt vooral de informatie: welke onderwerpen worden aan de RvC voorgelegd en hoe diep gaat de informatie. Je kunt niet volstaan met de kwartaalcijfers, maar om in een familiebedrijf goed te kunnen functioneren, heb je veel meer informatie nodig. Dat betekent actief vragen en vooral doorvragen. Een commissaris zal - in zijn rol van adviseur - deze hiaten moeten opvullen.”

www.ikt.nl

Ook gaat er veel mis rond herbenoemingen en zittingstermijnen. “Spreek tevoren af wat de maximale termijn is en durf als ondernemer ook afscheid te nemen van een commissaris die niet goed functioneert.” Dat functioneren moet, in zijn ogen, één van de onderwerpen zijn van de jaarlijkse evaluatie van de samenwerking tussen de ondernemer en zijn RvC. “De ondernemer mag en moet van zijn commissarissen een grote positieve inbreng verwachten en moet daar een goede beloning tegenover stellen. Beide partijen moeten zich realiseren dat een commissariaat bij een familiebedrijf veel meer tijd kost dan tevoren gedacht. En dat geldt zeker voor de president-commissaris.”

Specifieke rol De president-commissaris heeft in een familiebedrijf een bijzondere rol. Naast de verantwoordelijkheid voor de juiste samenstelling van de RvC, het voorbereiden en leiden van de vergadering en het contact met de directie, moet hij ook de contacten onderhouden met de andere familieleden, die vaak aandelen in het bedrijf bezitten. “In die onderlinge verhoudingen kunnen zich enorm veel problemen voordoen. En dat geldt nog sterker voor de aangetrouwde familie.” Bij een complex familiebedrijf is de president-commissaris vaak ook de manager van de partijen. Eén van de grootste problemen die daar spelen, is uiteraard de opvolging. Veel van de familieleden hebben wel een zoon of dochter die perfect in staat zou zijn om de zaak over te nemen. Van de Weijer adviseerde ondernemers en commissarissen om potentiële opvolgers altijd een tijd buiten het bedrijf te laten werken, deze ervaring mee te nemen in de voorlopige beslissing en hen tenslotte extern te laten testen. “Het gaat helaas zo vaak mis...”

Directeur grootaandeelhouder Wim van de Weijer is bij een aantal bedrijven commissaris en kent ook vanuit zijn directe omgeving de ervaringen van anderen. Vanuit deze kennis besprak hij drie

soorten ‘moeilijke’ bedrijven: het dgabedrijf, de grote familie en het familiebedrijf met een participatiemaatschappij. “Opereren in een bedrijf waarin de directeur als dga (bijna) alle aandelen in handen heeft, is moeilijk omdat daar de toezichthoudende rol in de knel komt. De ondernemer kan - vanwege zijn dubbelrol elk advies van de RvC negeren. Als het achteraf mis gaat, kan een commissaris zich nooit beroepen op de grootaandeelhouder, die de directeur (dus zichzelf) beschermt.” De enige mogelijkheid is aftreden. Dat is een drukmiddel omdat het vertrek van een commissaris altijd leidt tot onrust bij de banken, de afnemers en personeel. “Een RvC is bij een dga-bedrijf vooral klankbord en adviseur. Dus wel invloed, maar geen feitelijke macht.” De commissaris is als toezichthouder echter wél verantwoordelijk. Bij een bedrijf met veel aandeelhouders, die daarbij nog in de zaak zitten of zaten, is de problematiek totaal anders. De ouderen die gestopt zijn, willen - veelal op instigatie van hun partner - uitgekocht worden en de jongste wordt nog altijd gezien als het kleine broertje. “In zo’n situatie heeft de RvC relatief veel controlerende macht. De president-commissaris is - naast zijn normale werk - vooral bezig met het managen van de interne verhoudingen tussen de aandeelhouders.” Ondanks die complicaties is, volgens Van de Weijer, een dergelijk familiebedrijf voor de externe (president-)commissaris redelijk te hanteren.

Participatiemaatschappij Veel participatiemaatschappijen eisen bij een deelname in een familiebedrijf direct ook een post binnen de Raad van Commissarissen. Volgens Van de Weijer is dit een onjuiste en ongewenste constructie als deze commissaris puur is aangesteld als controleur en belangenbehartiger van de participatiemaatschappij terwijl het de ‘echte’ commissarissen alleen om het belang en de continuïteit van de vennootschap gaat. De participatiemaatschappij heeft uiteraard recht op informatie, maar die moet hij uit hoofde van zijn positie rechtstreeks van de directie krijgen. ■

51

Gelijke behandeling

Ook voor extra 52

Mr. Wieneke Veekamp: “Let op arbeidsvoorwaarden voor bepaalde en onbepaalde duur!”

De wetgeving rond de gelijke behandeling van werknemers kan er toe leiden dat de extra vakantiedagen voor oudere werknemers komen te vervallen. Tenminste als de werkgever niet kan aantonen dat daar voldoende rechtvaardiging voor bestaat. Maar er zijn ook andere aspecten van de huidige en toekomstige wetten, die leiden tot een inperking van de contractvrijheid. In hoeverre ‘gelijk’ ook ‘gelijk’ is werd de deelnemers van IKT duidelijk gemaakt door mr. Wieneke Veekamp, die zich binnen de werkgeversorganisatie AWVN op dit onderwerp heeft gespecialiseerd.

“De antidiscriminatiegronden zijn expliciet in wetten neergelegd. Het verbod op onderscheid tussen overeenkomsten voor bepaalde en onbepaalde tijd, ongelijke behandeling op basis van handicap of chronische ziekten en op basis van leeftijd zijn nieuw.

Voorbeelden (door Niko Wind)

“Het gaat bij gelijke behandeling over onderscheid. Dus of gelijke gevallen ook gelijk worden behandeld. Dat betekent ook dat je de ene werknemer niet mag bevoordelen boven een andere. Alleen in significant ongelijke gevallen mag ongelijk worden behandeld.” De wetgeving over de gelijke behandeling had tot nu toe betrekking op het verbod op onderscheid tussen de seksen, op grond van ras, nationaliteit, seksuele gerichtheid, godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, burgerlijke staat en arbeidsduur. Daar is de

bepaalde/onbepaalde tijd bijgekomen en de wet gelijke behandeling handicap en chronische ziekten. Naar verwachting zal daar begin 2004 het verbod op onderscheid in verband met leeftijd nog bijkomen. Deze wetten bestrijken een breed terrein. Als vertegenwoordigster van een werkgeversorganisatie, sprekend voor ondernemers en (P&O-)adviseurs, beperkte Wieneke zich tot de arbeidsrelatie. “Daaronder vallen ook arbeidsrelaties zonder arbeidsovereenkomst, maar waar wel onder gezag wordt gewerkt.”

Het wel of niet gelijk behandelen is het best met voorbeelden aan te geven. Zo is het (uiteraard) niet toegestaan sollicitanten af te wijzen vanwege te hoge leeftijd, tenzij daarvoor zwaarwegende, objectief gerechtvaardigde redenen zijn. Voor de functie van senior adviseur mag bijvoorbeeld wel een ervaringseis van een aantal jaren worden gesteld, ondanks dat dit indirect ook een leeftijdsgrens inhoudt. Als de leeftijd bepalend is voor de functie - een acteur die een rol moet spelen van een jongere of bejaarde - mag wel een leeftijdsgrens worden gesteld. “In de advertentie moet wel duidelijk worden gemaakt waarom deze leeftijdsrestrictie is gemaakt.


vakantiedagen! Het is niet toegestaan om bij werving onderscheid te maken tussen de seksen, al mag men voor de functie van mannequin voor vrouwenkleding wel alleen vrouwen werven en is bij het werven voor de baspartij in een opera toegestaan om zich alleen tot de mannen te wenden. Het niet in dienst nemen van iemand met een handicap vanwege de aanpassingen die daarvoor noodzakelijk zijn mag alleen als er sprake is van een onevenredige belasting van de organisatie en die is onder meer afhankelijk van de omvang van de organisatie, de kosten van de aan te brengen voorzieningen en de arbeidsduur. “Het aanbrengen van een lift in een kantoorvilla waar maar enkele mensen werken, zou een onevenredig zware belasting kunnen zijn.”

Pensioenvoorziening De gelijkschakeling van mensen met een vast en een tijdelijk dienstverband doorkruist de praktijk dat medewerkers met een tijdelijk dienstverband de eerste zes maanden niet deel mogen nemen in een pensioenregeling. Zij moeten immers gelijk behandeld worden met de collega’s die wel een vast contract hebben. “Een drempel van drie maanden wordt waarschijnlijk wél geaccepteerd omdat het in- en uitschrijven leidt tot een enorme papieren rompslomp. Maar die drempel moet dan zowel voor contracten voor onbepaalde tijd als voor bepaalde tijd gelden!” “Om dezelfde reden heeft een werknemer die een contract heeft voor bepaalde tijd even veel recht op een vergoeding voor kinderopvang als iemand met een vast contract. Hetzelfde geldt voor winstdeling en bonussen. Dat geldt ook voor deeltijdwerkers.” Zij raadde alle werkgevers aan na te gaan of er verschillen zijn tussen de arbeidsvoorwaarden van medewerkers met een contract voor bepaalde en voor onbepaalde tijd. “Dat onderscheid moet gerechtvaardigd zijn. Het is niet voldoende dat gelijk behandelen alleen maar lastig is.”

ding, van de werving en selectie tot en met het pensioen. “Ook in die voorfase gaat het vaak mis. Je mag nu eenmaal geen eis van ‘een goede beheersing van de Nederlandse taal’ stellen voor een functie waarin dat niet nodig is. Zoals voor een kamermeisje. Ook de vraag om ’Een man met ballen! m/v’ werd door de Commissie gelijke Behandeling als ontoelaatbaar aangemerkt.” Eén van de onderwerpen waar in de praktijk vaak problemen over ontstaan is zwangerschap. Wieneke is daar duidelijk over. Het is niet toegestaan om een zwangere te weigeren, ook al zou haar zwangerschapverlof nét in de drukste tijd van het jaar vallen. “Bij een sollicitatiegesprek mag je er niet naar vragen en de sollicitante mag er zelfs over liegen.” Ook is het niet toegestaan om een contract niet te verlengen omdat een werkneemster intussen zwanger is geworden, Een ander heikel punt zijn de hoofddoekjes van moslimvrouwen en de tulbanden van de sikhs. “De commissie wees in dit verband een klacht toe van een doktersassistente, die vanuit haar geloof een hoofddoekje ging dragen. De werkgever beriep zich op de godsdienstige neutraliteit van zijn praktijk, maar kreeg nul op zijn rekest.” Gelijke behandeling betekent ook het aanbieden van een andere gelijkwaardige functie als een werknemer door bijvoorbeeld pesterijen het werken in de eigen functie onmogelijk is gemaakt. Wieneke Veekamp kwam met het voorbeeld van een nachtverpleegkundige in een verzorgingstehuis die steeds door een patiënt discriminerend werd bejegend. De laatste kon niet worden overgeplaatst vanwege een aangepaste kamer. Dagdienst voor deze verpleegkundige was, in de ogen van de Commissie, geen passende vervangende arbeid. “In het algemeen moet een werkgever de werknemers in bescherming nemen tegen discriminatie. Hij moet dus adequaat reageren op klachten over pesterijen op de werkvloer.”

dat een deeltijder gedurende de tijd dat hij extra werkt gelijk moet worden beloond als de voltijder. Voor hem of haar dus geen overwerktoeslag. “Er is echter wat voor in de plaats gekomen. De voltijder bouwt tijdens de normale uren immers vakantieuren, vakantietoeslag en pensioen op. Dat moet vertaald worden in een meerwerktoeslag.” Dit is, volgens Wieneke Veekamp, niet alleen een hele klus om dat per persoon of functiegroep uit te rekenen, het percentage kan zelfs hoger uitvallen dan de overwerkvergoeding!

Verplichte VUT Na het invoeren van de wet die leeftijdsdiscriminatie verbiedt, zal het ook niet zonder meer mogelijk zijn om werknemers te ontslaan als ze de VUT-leeftijd hebben gereikt. Ze mogen doorwerken tot hun 65e jaar tenzij er voor een lagere leeftijdsgrens een voldoende objectieve rechtvaardiging bestaat. Naast de nadelen van een hogere leeftijd bij bijvoorbeeld sollicitaties of het niet meer aanbieden van scholing mag leeftijd ook geen reden zijn voor voordelen. Wieneke wees er in dit verband op dat het verlenen van extra vrije dagen of korter werken bij het passeren van een bepaalde leeftijd in de toekomst alleen maar is toegestaan indien daar voldoende rechtvaardiging voor bestaat. “Zaken die daarbij en rol kunnen spelen zijn bijvoorbeeld aantoonbare vermindering van de fysieke belastbaarheid van ouderen, de werkgelegenheid voor andere, jongere werknemers of de continuïteit van de bedrijfsvoering.”

De wapens Werknemers hebben twee wapens om zich teweer te stellen tegen ongelijke behandeling: een klacht bij de Commissie Gelijke Behandeling (gratis) en de gang naar de rechter. De uitspraak van de commissie is niet bindend, al wordt de uitspraak in het algemeen wel nageleefd. Een juridische procedure kost geld én er zijn verjaringstermijnen aan gebonden.

Overwerk voor deeltijders Man met ballen De gelijke behandeling heeft betrekking op alle aspecten van de arbeidsverhou-

www.ikt.nl

Er is veel te doen geweest over de overwerkvergoeding voor deeltijdwerkers. Uiteindelijk besliste het Hof van Justitie

De AWVN heeft over deze problematiek een handig boekje samengesteld, dat ook voor niet AWVN-leden verkrijgbaar is. ■

53

RTV Oost directeur Henny Everts:

‘Geen Hilversumpje 54

Henny Everts is in zijn hart nog steeds de journalist, die zijn publiek wil informeren.

Terwijl de provincie Zuid-Holland 4,7 miljoen euro uittrekt om RTV West en RTV Rijnmond nog twee maanden in de lucht te houden en ook de andere regionale zenders het moeilijk hebben, kan RTV Oost zich verheugen op een uitstekende financiële gezondheid. De kijken luistercijfers zijn prima en de zender wordt alom gewaardeerd. Directeur Henny Everts kon daarom zorgenvrij de deelnemers in IKT-West Twente deelgenoot maken van het geheim achter deze florerende onderneming.

(door Niko Wind)

“Natuurlijk hebben wij het ook moeilijk gehad en zijn er ook perioden geweest dat wij het hoofd maar ternauwernood boven water wisten te houden. Maar dat was in de begintijd, toen wij als eerste in Nederland pionierden met regionale televisie.” Henny krijgt een wat nostalgische blik in de ogen als hij vertelt over de tijd dat Radio Oost vanuit een villa aan de

Beursstraat in Hengelo een paar uur per dag radio maakte, als onderdeel van Radio 1. En later, toen ze op de zolder van Hotel Deters in Hengelo probeerden iets aan televisie te doen. “Dat was 1992. Ik was net twee jaar daarvoor Marinus Potman opgevolgd en dacht kansen te zien voor regionale TV. We maakten toen een tv-programma van een kwartier per week. Bijna iedereen verklaarde ons

voor gek, omdat het ten koste ging van geld voor de radio. En ook daar was het geen vetpot.” De financiën waren in die beginjaren steeds hét probleem. “Toen we in 1987 los kwamen van de NOS maakten we met een budget van 3 miljoen gulden 3 uur radio per dag. Nu hebben we een jaaromzet van 11,5 miljoen euro, waarmee we - met bijna 200 mensen - 24 uur per dag op de radio en tv zijn.” Die 200 mensen (120 volledige arbeidsplaatsen) lijkt veel, maar als je beseft dat daar ook de radio- en televisietechniek, een complete redactie én een reclamebedrijf toe behoren, is het aantal relatief weinig.

CdK Hendrikx De financiële positie verbeterde iets toen de regionale omroepen ook recla-


spelen’ me mochten uitzenden. Alleen moesten ze de inkomsten delen met de dagbladuitgevers omdat de laatsten niets mochten doen in de regionale omroepwereld. “Wij hadden een VOF met Wegener en zij kregen de helft van onze - nog bescheiden - reclame-inkomsten.” Als je de historie van RTV Oost doorloopt, kom je automatisch de vorige CdK Hendrikx tegen. Everts: “Hij was een van onze trouwste supporters en heeft ons begin jaren negentig een aantal keren aangemoedigd door te gaan én hij heeft ons achter de schermen enorm geholpen met zaken als de kabelheffing en het contract met Edon.

55

Pionier Dat pionieren met televisie met radiomensen (“Dat was formeel verboden, maar we deden het toch maar”) is achteraf gezien de basis geweest voor de huidige stabiliteit. “We hebben vanaf dat moment gewerkt met één geïntegreerde organisatie, zonder schotjes tussen de radio en TV. Iedereen is in principe in dienst van televisie én radio. Het is één ploeg van 200 RTV Oost-mensen.” Het lijkt allemaal zo simpel en zo logisch dat mensen als Maggy Dobson en Jan Medendorp zowel op de radio te horen zijn als op de TV te zien. “Maar dat is in de omroepwereld hoogst ongebruikelijk. Je hebt daar overal voor elk van de media een eigen staf, compleet met directeur en hoofdredacteur. En ieder vecht voor zijn eigen gebied. Of is er in ieder geval niet mee bezig om de andere poot te helpen.” Dat ene bedrijf betekent ook één nieuwsdienst die zowel voor radio, TV, teletekst, internet en SMS werkt en één groep technici die voor radio en tv aan de knoppen zitten.

Directeur-hoofdredacteur RTV Oost heeft ook een bijzondere directeur, al zal Everts nooit toegeven dat hij ‘mister RTV Oost’ is. Nergens in de wereld van de regionale omroepen kom je een ex-journalist tegen die is opgeklommen tot directeur en formeel ook nog de pet van hoofdredacteur op

www.ikt.nl

heeft. “Ik heb bij de Twentsche Courant bij de sportredactie gewerkt en later bij de sociaal-economische redactie. Voor mijn overstap naar - toen nog - Radio Oost was ik lid van de hoofdredactie. Door die achtergrond ben ik een totaal andere directeur dan soms puur financiële collega’s bij de andere regionale omroepen. Ik praat - met enig gezag ook mee over het redactionele beleid. Zowel formeel als informeel.” Voor het financiële gedeelte heeft Henny Gerard Slot als deskundige aan zijn zijde; Marcel Oude Wesselink is de operationele hoofdredacteur.

Vreemd genoeg blijkt RTV Oost ook aan te slaan bij de regionale zakenwereld. Veel autoradio’s (en wekkerradio’s) staan ’s ochtends afgestemd op Hans van Wierens ochtendnieuws. Ook Memphis en de sociaal-economische TV-programma’s doen het goed. “De fout die veel andere regionale zenders hebben gemaakt, is dat ze te veel ‘Hilversumpje’ wilden gaan spelen en programma’s gingen maken die de programmamakers leuk vonden, maar waar niemand op zat te wachten. Daarnaast hebben ze een veel te logge organisatie. Wij zijn de enige waarbij radio, TV en internet volledig zijn geïntegreerd.”

Geen Idols maar Frans Bauer Op TV-gebied kan RTV Oost meestal niet opboksen tegen de grote landelijke publieke en commerciële netten, maar het radiostation heeft in Overijssel nog steeds de grootste luisterdichtheid. Beduidend hoger dan Sky Radio. Het geheim van de hoge kijken luistercijfers - en daarmee de hoge reclame-inkomsten - is, volgens Everts, het luisteren naar de markt en je vooral niet groter voor willen doen dan je bent. “Onze luisteraars hebben geen behoefte aan muziek van Jim en Jamai, maar smullen van Frans Bauer. Dus moet je hun die muziek voorzetten. Het verzoekplatenprogramma op de zondagochtend loopt als een trein, maar in Hilversum voelen ze zich te groot voor die muziek.”

Toekomst Hoewel Everts al 13 jaar aan het hoofd staat van de Overijsselse omroep, blaakt hij van energie en heeft hij al weer nieuwe plannen. “We hebben eindelijk ook onze eigen TV-zender in Hengelo, waardoor we ook de niet-bekabelde gebieden (en het Duitse grensgebied) bestrijken. In 2003 hebben we ook dag-tv geïntroduceerd.” Dat is een totaal ander geluid dan we de afgelopen tijd uit ZuidHolland hebben gehoord. Daar hebben de regionale omroepen de keuze tussen zwaar snijden in de organisatie en een faillissement. Henny Everts lacht: “We hebben als regio ook op dit terrein écht een volledig misplaatst minderwaardigheidscomplex.” ■

Wordt 2004 een druk en succesvol jaar? De aanleiding is uw partner bij de organisatie van activiteiten voor het bouwen aan en beheren van uw relaties. Wij nemen u graag de zorg uit handen bij de organisatie van (relatie) evenementen, incentives, sponsoring, bijeenkomsten en hospitality activiteiten.

w w w. d e a a n l e i d i n g . n l Postbus 167 7550 AD Hengelo T 074-2592500 F 074-2508614 E [email protected]

Eindejaarsbijeenkomsten IKT

2003: Dat was lachen! 57

Vier IKT-kringen, Oldenzaal, Almelo, Hengelo en Enschede, werden tijdens de oudejaarsbijeenkomsten vergast op het businesscabaret G2 van oud-registeraccountant Gert Greveling en musicus Gregor Theelen. Drukbezochte bijeenkomsten, waarbij het netwerken met andere IKT’ers niet alleen onderbroken werd door Gerts bijzondere kijk op het afgelopen jaar, maar ook door een perfect stamppotbuffet.

(door Niko Wind)

Gert Greveling begon zijn accountantscarrière bij het Enschedese kantoor van Deloitte & Touche. Een jaar geleden stopte hij als partner binnen dit bedrijf om zich volledig te wijden aan zijn hobby: het therapeutisch te kijk zetten van het Nederlandse bedrijfsleven. Hij trekt al pratend en zingend met Gregor Theelen door het land en bracht zelfs een weekkalender uit met spitse teksten voor het bedrijfsleven, zoals ‘Met haastige spoed je burn-out tegemoet’. Op het toneel had hij het over het ‘ik’ in IKT en het ambacht van het netwerken: “Ook al noem je iemand een vriend, zorg dat je er aan verdient.” Steeds weer vergeleek hij de dippers, die denken in problemen, met de dimmers, die uitgaan van mogelijkheden. Hij sprak over leiders als Van Gaal en Bush, die geleidelijk lijders zijn geworden en over de doorgedraaide topmanagers, die trachten

www.ikt.nl

hun huisgezin als een bedrijf te leiden. “Halve dagen werken is voor hen terug gaan naar twaalf uur per dag.” Ook nam hij zijn eigen beroepsgroep danig op de hak. “Accountants zijn net roeiers: ze gaan hard achteruit en kijken niet waar ze naar toe gaan.” En “Het inhuren van een consultant betekent dat je alles zelf moet doen. Je begint er met één, maar eindigt met een heel nest.” Eén van zijn kernbegrippen was BQ (boerenverstand), waarvoor hij zijn moeder als exponent ten tonele voerde. “Als een van ons beiden overlijdt, neem ik een hond!” Natuurlijk kwam ook de enquête bouwfraude (“De verleden tijd van bouwvrouw.”) aan bod: de strijd van de aannemers om de Altzheimer-trofee. ■

IKT sponsort nieuwbouw torentje

Uniek project in Almelo 58

V.l.n.r. Bas Keijzer (IKT), student Han Uitzetter en eigenaar Hans Blaak.

De Industriële Kring Twente (IKT), waarin zeven lokale Industriële Kringen participeren, is een dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen; opgericht om hun belangen te behartigen en de onderlinge band te versterken. De verantwoordelijkheid gaat echter verder: IKT wil ook een bijdrage leveren aan het verbeteren van de relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt en de lokale kringen hebben een bijzondere band met hun gemeente of gemeenten. Reden voor IKT Almelo om een project te initiëren (en te financieren) dat zowel zorgde voor een enorme ervaring voor vier leerlingen van het ROC Twente Plus als een bijdrage leverde aan het herstel van het culturele erfgoed in Almelo.

(door Niko Wind)

Dat ‘iets voor de stad’ werd aangedragen door de Stichting Stadsherstel Almelo die wist dat er vroeger een torentje had gestaan op het Officiershuis, maar dat dit in de jaren vijftig was verdwenen. Het ROC Twente Plus was enthousiast en architect Kleisen was bereid om aan de hand van een oude briefkaart dit torentje opnieuw te construeren. Tijdens de feestelijke onthulling op 11 december jl. konden de bouwers enthousiast terugkijken op hun project. “We zijn

er bijna een jaar mee bezig geweest en hebben letterlijk alles gedaan wat we later in ons werk tegen kunnen komen. Het was een echt project van het begin tot het eind: tekeningen uitwerken, maten berekenen, materiaal bestellen en het uitbesteden van een deel van het werk.” De vier kwamen uiteraard ook in contact met de ambtelijke molens en moesten een monumentenvergunning en een bouwvergunning aanvragen én vergunningen om een steiger te plaatsen en een kraan om het torentje in positie te

brengen. “Doordat enkele onderdelen duurder uitvielen, hebben we ook de begroting moeten aanpassen.” Hulp kreeg het viertal genoeg: van leispecialist Löwik en twee leerlingen van de SG Erasmus die het timmerwerk uitvoerden.”

Ervaring Het ging er bij het project vooral om de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt te verbeteren. En daarin is IKT-Almelo volledig geslaagd. De studenten hebben geleerd hoe alles in de praktijk werkt en hun docenten hebben meer inzicht gekregen in de wijze waarop hun afgestudeerden in de praktijk moeten werken. IKT-bestuurslid Bas Keijzer straalde dan ook bij de presentatie door de studenten. Hij is inmiddels naarstig op zoek naar andere projecten die samen met het ROC kunnen worden uitgevoerd. De eigenaar van het pand, Hans Blaak, was uiteraard ook zeer te spreken over deze kroon op zijn pand. “Ik heb het in 1998 gekocht en daarna grondig verbouwd. Nu is het écht af!” ■


Scope Nieuwe deelnemers IKT-Enschede NDIX B.V. Auke Vleerstraat 1 7521 PE Enschede Contactpersoon: Dhr. ir. J. van de Lagemaat

Woningstichting De Woonplaats Postbus 23 7500 AA Enschede Contactpersoon: Dhr. D. Mol

IKT-Haaksbergen ASIMCO Geukerdijk 44 7481 CB Haaksbergen Contactpersoon: Dhr. A. Simmelink

IKT-Hengelo Braakhuis Borne Metaaltechniek B.V. Postbus 140 7620 AC Borne Contactpersoon: Mw. Mr. Drs. A.J. Koster

Nieuwsrubriek over Twentse zaken en mensen. Wanneer u deelnemer bent van IKT kan uw nieuws onder Scope worden opgenomen. Persberichten bij voorkeur op diskette MS.Word aanleveren. Ons adres: IKT/Twentevisie T.a.v. Saskia Rikhof Postbus 5501 7500 GM ENSCHEDE Tel. 053 - 48 49 980 Fax. 053 - 48 49 985 Het gefuseerde kantoor Hoff & Wansink Accountants & Adviseurs/Belastingadviesbureau en Administratiekantoor Nijen Twilhaar begon het afgelopen jaar onder de nieuwe naam Bilanx Accountants-Adviseurs. Na de verhuizing medio december 2002 vanuit de twee vestigingen in Vriezenveen en het kantoor in Almelo naar een representatief kantoorpand op het Bedrijvenpark Twente in Almelo kiest de onderneming voor een nieuwe naam die recht doet aan de totale integratie van de twee gefuseerde partners. Met de keuze voor de korte en krachtdadige naam Bilanx zet de nieuwe onderneming haar werkzaamheden voort op het gebied van accountancy en belastingadvisering. Met uitstekende resultaten is notariskantoor SuwijnLedeboer op de vierde plaats van de Management Team 100 geëindigd. Met een 7,74 voor service laat het notariskantoor andere adviesbedrijven ver achter zich. Maar ook de 7,40 voor knowhow, 7,23 voor prijs en 7,05 voor resultaat staan niet onverdienstelijk op het rapport dat het notariskantoor ontving van zijn klanten. In het onderzoek Management Team 100 hebben 2209 managers de adviesbedrijven waarmee zij zaken doen, beoordeeld. In totaal hebben 140 bedrijven uit acht sectoren een beoordeling gekregen op 16 vragen in de categorieën Knowhow, Prijs, Service en Resultaat. Bij negen vragen verschijnt SuwijnLedeboer in de top vijf van de beste bedrijven. Dit levert een vierde plaats op in de top 100 en een derde plaats in de sector Advocatuur en notariaat. De KIVI Speurwerkprijs 2003 op het gebied van medische technologie is dit jaar uitgereikt aan het bedrijf B-SIM en het Erasmus Medisch Centrum. Samen hebben ze een planningssysteem ontwikkeld waarmee de operatiecapaciteit wordt geoptimaliseerd. Dit systeem heeft de potentie om de toegankelijkheid van de zorg te verbeteren. Op 5 februari 2004 vindt in Cinestar in Enschede het nationale symposium Innovatie in de Zorg door Medische Technologie en ICT plaats. Dit symposium is vooral interessant voor mensen die werkzaam zijn in de zorg of bij bedrijven die medische producten ontwikkelen en/of leveren en die van mening zijn dat alleen door te innoveren in producten, processen en diensten, de zorg kan verbeteren. Aanmelden kan via de website www.zorg-innovatie.nl. De gemeente Enschede, Oost NV en de Technologie Kring Twente sloten een convenant met als doel de positie van het kennisintensieve bedrijfsleven in de regio te versterken. ■

Agenda www.ikt.nl heeft uiteraard een belangrijke agendafunctie. Het openingsscherm toont de bezoekers direct alle bijeenkomsten in de lopende en de komende maand en één muisklik later alle bijeenkomsten van een kring of een werkgroep. Naast inhoudelijke informatie over de bijeenkomsten is er - voor IKT-deelnemers - de mogelijkheid om zich on-line aan te melden. Voor de besturen van de kringen en werkgroepen zijn ook hun vergaderdata aangegeven. De samenstelling van de kringbesturen en werkgroepen is uiteraard ook op de site vermeld. Belangrijk voor andere Twentse organisaties is de Twente-agenda, waarin hun activiteiten kunnen worden opgenomen. Deze agenda staat zowel op de site als op de laatste pagina van Twentevisie. ■

www.ikt.nl

59

Twente Agenda 2004 60

Datum

Aanvang

Onderwerp

Plaats

Organisatie

09 jan. 13 jan. 05 febr. 10 febr. 11 febr. 16 febr. 17 febr. 24 febr. 25 febr. 26 febr. 15 mrt. 17 mrt. 19 mrt. 22 mrt. 24 mrt. 03 apr. 06 apr. 13 apr. 21 apr. 22 apr. 26 apr. 28 apr. 19 mei 08 juni 09 juni 10 juni 11 juni 17 juni 21 juni 23 juni 28 juni 30 juni 05 juli 07 juli 02 sept. 09 sept. 13 sept. 14 sept. 16 sept. 20 sept. 22 sept. 23 sept. 29 sept. 01 okt. 04 okt.

12.00 uur 19.00 uur 18.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.15 uur 16.30 uur 12.00 uur 16.00 uur 16.15 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.30 uur 15.30 uur 09.30 uur 12.00 uur 15.00 uur 11.30 uur 16.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 07.00 uur 16.15 uur 12.00 uur 12.00 uur hele dag 16.30 uur 16.15 uur 12.00 uur 16.30 uur 16.00 uur 17.00 uur 12.00 uur 17.00 uur 12.00 uur 16.30 uur 16.30 uur 16.00 uur 16.15 uur 12.00 uur 13.00 uur 12.00 uur 12.00 uur 12.00 uur

Nieuwjaarslunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen Nieuwjaarsbijeenkomst IKT-Eibergen/Neede Nieuwjaarsbijeenkomst IKT-West-Twente Inleiding door architecte Francine Houben Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek Lunchbijeenkomst IKT-Oldenzaal Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie Bedrijfsbezoek IKT-Hengelo Lunchbijeenkomst VIT Bedrijfsbezoek IKT-Enschede Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie Jaarvergadering + bedrijfsbezoek IKT-Almelo Lunch annex jaarvergadering IKT-Haaksbergen Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Jaarvergadering + bedrijfsbezoek IKT-Eibergen/Neede Klootschiettoernooi IKT-Haaksbergen Lunch/annex jaarvergadering IKT-Hengelo Jaarvergadering + bedrijfsbezoek Nat. Reisopera Jaarvergadering + Lunchbijeenkomst IKT-Enschede Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek Jaarvergadering + Bedrijfsbezoek IKT-Oldenzaal Jaarvergadering + bedrijfsbezoek IKT-West-Twente Ontbijtbijeenkomst IKT-Almelo Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie Lunchbijeenkomst VIT Lunchbijeenkomst IKT-West-Twente Jaarcongres met titel ‘Kunst in de Maatschappij’ Bedrijfsbezoek IKT-Haaksbergen Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie Lunchbijeenkomst IKT-Eibergen/Neede Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Bedrijfsbezoek IKT-Enschede Informele bijeenkomst IKT-Oldenzaal Lunchbijeenkomst IKT-Almelo Informele bijeenkomst IKT-Enschede Lunchbijeenkomst IKT-West-Twente Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Bedrijfsbezoek IKT-Hengelo Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie Lunchbijeenkomst IKT-Eibergen/Neede Informele bijeenkomst IKT-Almelo Lunchbijeenkomst VIT Lunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen Lunchbijeenkomst IKT-Oldenzaal

Haaksbergen Eibergen Markelo Hengelo Oldenzaal Oldenzaal Hengelo n.t.b. Enschede Enschede Hengelo Almelo Haaksbergen Hengelo n.t.b. Haaksbergen Hengelo Enschede Enschede Enschede Oldenzaal n.t.b. Almelo Hengelo Enschede Rijssen Enschede Haaksbergen Hengelo Neede Hengelo Enschede n.t.b. Almelo n.t.b. Goor Hengelo n.t.b. Enschede Hengelo Eibergen n.t.b. Enschede Haaksbergen Oldenzaal

IKT IKT IKT NMNH Twente IKT IKT IKT IKT VIT/Oost NV IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT NMNH Twente IKT IKT IKT IKT IKT IKT VIT/Oost NV IKT NMNH Twente IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT VIT/Oost NV IKT IKT

Voor nadere informatie: IKT VIT/Oost NV NMNH Twente

tel. 053 - 484 99 80 tel. 053 - 484 96 49 tel. 053 - 250 98 50 (Ned. Maatschappij Nijverheid & Handel)

Voor opname in de Twente Agenda kunnen organisaties en instellingen in principe hun geplande bijeenkomsten en evenementen t.b.v. het Twentse bedrijfsleven via IKT opgeven. IKT neemt echter geen verantwoordelijkheid voor de juistheid van de verstrekte gegevens en behoudt zich het recht voor van niet-plaatsing.


Ik heb gezaaid, Victor Doorn kan oogsten. Spannend avontuur met bizarre conflicten ten einde voor NS-baas Han Noten

Recommend Documents