Ik ben best wel trots, ja. Antoni

Antoni van Leeuwenhoek } nr. 4 } winter } 2015

‘Ik ben best wel trots, ja …’ 2

Antoni 4-2015

Bestuurder Wim van Harten neemt afscheid Bijna vijftien jaar heeft Wim van Harten zich ingezet als directeur Organisatie en Bedrijfsvoering voor het Antoni van Leeuwenhoek. In die periode heeft hij de organisatie sterk zien professionaliseren, groeien en uitbreiden. “Ik ben best wel trots, ja ..., wij hebben bij veel ontwikkelingen een voortrekkersrol gehad. Actueel op dit moment is bijvoorbeeld de discussie rond dure medicijnen.”

In de vijftien jaar dat Wim van Harten verbonden was aan het Antoni van Leeuwenhoek heeft hij het aantal nieuwe kanker­ patiënten zien verdubbelen van ongeveer vijfduizend naar bijna tienduizend. In diezelfde periode is de omzet verdrievoudigd van honderd miljoen naar driehonderd miljoen en is het aantal medewerkers toegenomen van ongeveer 1600 naar zo’n 2700. De sterke groei van het aantal patiënten heeft voor een deel te maken met centralisatie, het samenbrengen van de kankerzorg. Iets waar hij zich altijd hard voor heeft gemaakt: “We waren een van de eersten die dit op de agenda zetten,” vertelt Van Harten. “Tijdens de opening van het nieuwe ziekenhuis in 2003 benadrukten we dat centralisatie noodzakelijk is om de zorg voor kankerpatiënten, en daarmee ook hun overleving, te verbeteren. Daar was toen veel verontwaardiging over. Hoe durfden we dat te zeggen? Wilden we de oncologieafdelingen van ziekenhuizen soms sluiten? Kort daarna is de centralisatie toch op gang gekomen, een tendens die je overigens ook in het buitenland ziet.” Uitstekende prestaties Als andere oorzaken voor de toename van het aantal patiënten noemt Wim de kwalitatief hoogwaardige zorg die het ziekenhuis levert, de prettige bejegening van patiënten en de inspanningen om het Antoni van Leeuwenhoek als een sterk merk neer te zetten: “Door onze goede reputatie trekken we veel patiënten. Mensen die bereid zijn om verder te reizen dan strikt noodzakelijk

is. Ook zijn we steeds aantrekkelijker voor topspecialisten.” In de afgelopen vijftien jaar is overigens niet alleen de zorg toegenomen, maar heeft ook het Nederlands Kanker Instituut zijn wetenschappelijke impact - die al hoog was - verder zien groeien. Alle faciliteiten, zoals de researchlaboratoria en het proef­diercentrum zijn gerenoveerd en de prestaties zijn uitstekend. “Door de groei van de patiëntenzorg hebben vooral het translationele onderzoek (de schakel tussen fundamenteel en klinisch onderzoek, red) en het klinische onderzoek een impuls gekregen. Het fundamentele onderzoek groeit momenteel nauwelijks meer. Niet omdat we er niet goed in zijn - integendeel - maar het financieringsklimaat voor dit soort onderzoek is helaas minder gunstig geworden.” Erkenning Door hoogwaardig onderzoek in combinatie met kwalitatief hoogstaande zorg, heeft het Antoni van Leeuwenhoek ook in het buitenland steeds meer erkenning gekregen. “We zijn het enige door de Organisation of European Cancer Institutes (OECI) gecertificeerde Comprehensive Cancer Centre in Nederland,” vertelt Wim. Dit betekent dat we erkend worden vanwege de nauwe samenhang tussen zorg en research en dat in een breed palet en met hoge kwaliteit. Verder zijn we het enige kankercentrum in Nederland dat gevraagd is deel te nemen aan de ‘Cancer Core Europe’, een samenwerkingsverband van

Antoni 4-2015

3

zes vooraanstaande kankerinstituten in Europa op het gebied van klinisch en translationeel onderzoek met als doel nieuwe behandelingen sneller in de kliniek te introduceren. Sommigen zien daarin zelfs de aanzet tot een virtueel Europees Kanker Instituut.” Toch moeten we volgens Wim van Harten niet onder­ schatten hoe scherp de internationale concurrentie is. “De investeringsprogramma’s in andere Europese hoofdsteden zijn indrukwekkend. Het is echt een uitdaging om dat bij te houden.”

‘Dat we zo sterk groeien, is positief. Tegelijkertijd worstelen we er ook mee. De organisatie wordt groter, niet iedereen kent elkaar meer.’

Worstelen Als gevolg van de sterke groei heeft de afgelopen vijftien jaar in het teken van uitbreiding gestaan. Het ene project was nog niet achter de rug of de plannen voor de volgende verbouwing lagen al weer klaar. Uitbreiding is nodig om meer patiënten te kunnen behandelen en om topspecialistische kankerzorg te kunnen blijven bieden. Maar ook om op hoog niveau onderzoek te kunnen blijven doen en te kunnen blijven innoveren. “Op dit moment zijn we bezig met uitbreiding van de pathologie en een vleugel voor revalidatie en nazorg. Tegelijkertijd maken we plannen voor uitbreiding van de diagnostische afdelingen en voor de nieuwbouw van een nieuwe ziekenhuisapotheek en een farmacologisch onderzoekscentrum. Dat we zo sterk groeien, is positief. Tegelijkertijd worstelen we er ook mee. De organisatie wordt groter, niet iedereen kent elkaar meer. Hoe houden we in tijden van verandering onze kernwaarden vast? Hoe zorgen we dat onze logistiek op een hoog niveau blijft? Het zijn vragen die ons dagelijks bezighouden.” Interne organisatie Onder zijn leiding is ook de interne organisatie geprofes­sionali­ seerd. Op diverse fronten is achterstallig onderhoud weggewerkt en werden werkprocessen verbeterd. Daardoor nam de kwaliteit van de interne dienstverlening toe. “Vroeger kreeg ik tijdens de staflunch regelmatig klachten van medisch specialisten dat iets niet werkte of niet was opgelost. Dat komt nu nog zelden voor, alleen bij grote issues. Het vermogen van de organisatie om zelf problemen op te lossen is enorm toegenomen.” UMC Utrecht Het Antoni van Leeuwenhoek vindt het belangrijk om samen te werken met andere ziekenhuizen, onder andere in netwerk­ verband. Daarbij staat het delen van kennis voorop. Zo onder­ steunen medisch specialisten van het Antoni van Leeuwenhoek multidisciplinaire teams in andere ziekenhuizen bij beslissingen over de behandeling, onder andere via videoconsulting. En werken de onderzoekers van het Nederlands Kanker Instituut met diverse academische ziekenhuizen samen. Wim van Harten vindt het jammer dat de voorgenomen fusie met het UMC Utrecht niet gelukt is. “Op inhoud blijven we met het UMC Utrecht samenwerken, zoals we dat ook met andere academische centra doen. Bijvoorbeeld op het gebied van hoofd-hals oncologie en urologische chirurgie.”

4

Antoni 4-2015

Trots Wim van Harten heeft diverse redenen om trots te zijn op de ontwikkeling die het Antoni van Leeuwenhoek heeft doorgemaakt. “We zijn erin geslaagd om binnen tien jaar na de vorige uitbreiding opnieuw een innovatieve verbouwing te realiseren binnen de gestelde tijd en het budget. Verder is het ons gelukt om het Slotervaartziekenhuis overeind te houden en tegelijkertijd een aantal belangrijke functies voor het Antoni van Leeuwenhoek veilig te stellen, zoals de ziekenhuisapotheek en de daaraan verbonden onderzoeksactiviteiten, de neurochirurgische oncologie en een stuk grond waar straks bijvoorbeeld het protonencentrum gebouwd kan worden. En we zijn nu bezig om als een van de eersten in Europa een centrum voor revalidatie en nazorg te bouwen. Nu patiënten steeds langer overleven, wordt kwaliteit van leven immers steeds belangrijker.” De bestuurder is ook vol lof over de collegialiteit en teamgeest binnen zijn instituut. “Het mooiste is toch de samenwerking met veel talentvolle en inspirerende mensen. De grote inzet van hoog tot laag maken het Antoni van Leeuwenhoek tot wat het is. Een mooi voorbeeld daarvan was oudjaarsdag 2013: toen werkten we de hele dag tot ’s avonds laat op het notariskantoor om de Slotervaartdeal rond te maken.” Scherp blijven Wim van Harten ziet de toekomst van het Antoni van Leeuwen­ hoek zonnig in, maar benadrukt wel dat de organisatie scherp moet blijven. “Door de concentratie in de zorg zien we ook andere goede kankercentra ontstaan. Dat is een goede ontwik­ keling, waar de patiënt bij gebaat is. Tegelijk stimuleert het ons om nog een tandje bij te zetten; we willen immers graag voorop blijven lopen.” Een nog belangrijkere reden om scherp te blijven is dat het Antoni van Leeuwenhoek geen in de wet verankerde positie heeft, zoals de academische centra. Ook heeft het geen regionale beschikbaarheidsfuncties (acute hulp, verloskunde, etc.), zoals grote algemene ziekenhuizen. “Om aan de top te blijven, moet het Antoni van Leeuwenhoek een vorm van ‘academisch ondernemerschap’ tonen,” aldus Wim van Harten. Het is geen natuurwet dat het Antoni van Leeuwenhoek groeit. Nieuwe uitdaging Wim kijkt met veel plezier terug op de afgelopen vijftien jaar, maar kijkt ook uit naar de volgende stap die hij gaat maken. Als voorzitter van de Raad van Bestuur van Rijnstate wacht hem een nieuwe uitdaging: het ziekenhuis in een volgende fase van zijn ontwikkeling brengen. “Grote ziekenhuizen zoals Rijnstate staan onder sterke druk. Ze moeten zich blijven ontwikkelen, maar krijgen minder budget omdat zorgverzekeraars hun kosten moeten beperken. Verder moeten ze concurreren met centra zoals het Antoni van Leeuwenhoek om de gunst van de bewust kiezende patiënt en met gespecialiseerde privéklinieken die vaak goedkopere zorg aanbieden. Tot slot zien ze een deel van hun zorg, bijvoorbeeld voor diabetes en COPD, naar de eerste lijn en de huisarts, verschuiven. Wil Rijnstate in die markt toch een sterke positie blijven houden, dan is een goede strategische aanpak nodig. Ik hoop daar een mooie bijdrage aan te kunnen leveren.”

Auteur: Annemaret Bouwman

‘Thuis zijn we bijna niet te verslaan’

Robert Clement is basketbalcoach Werken is belangrijk, maar vrije tijd ook. Medewerkers van het Antoni van Leeuwenhoek vertellen over hun activiteiten naast het werk. Als directeur van het Bouwbureau is Robert Clement al vele jaren verantwoordelijk voor de nieuwbouw van het Antoni van Leeuwenhoek. Als geen ander weet hij hoe hectisch de bouw kan verlopen. “Het is bijna niet te regisseren,” vertelt hij, “er komt veel meer bij kijken dan slechts het stapelen van stenen. Juist daarom vind ik het zo fijn dat ik het af en toe helemaal los kan laten. En dat kan ik het best als basketbalcoach. Als ik daar de zaal binnenloop, ben ik al het andere even vergeten.” Bijna niet te verslaan In Rijswijk is hij trainer-coach van de Dames 1 van de plaatselijke club Lokomotief. “Het is een gedisciplineerde groep meiden tussen de 16 en 26 die graag voor de winst willen spelen. In het verleden is deze lichting ook al verschillende keren kampioen geweest. In de competitie hebben we alle zeven wedstrijden gewonnen en voorlopig staan we dus bovenaan.” Toch is winst

voor Robert niet het belangrijkste: “Het gaat ons om het spel. We willen vooral goed spelen. Onlangs speelden we een verschrikkelijk slechte wedstrijd. Die wonnen we wel, maar we waren niet tevreden. We zijn conditioneel en technisch goed en we kunnen ons aanpassen aan onze tegenstanders. Dat is met name onze kracht. Wij spelen niet in een bepaald systeem, we variëren voortdurend, waardoor we, zeker thuis, bijna niet te verslaan zijn.” Fysiek spel Zelf speelt Robert niet meer. Slechts heel af en toe doet hij nog mee op de trainingen. “Ik ben op mijn dertiende met basketbal begonnen en heb het altijd gedaan. Ook mijn vrouw heb ik via het basketbal leren kennen. Het spel zit nog helemaal in mijn lijf, maar het is behoorlijk intensief. Het moderne basketbal is bovendien een stuk fysieker geworden. Tegenwoordig moet je alles kunnen, aanvallen en verdedigen. Alleen goed kunnen schieten is niet meer genoeg.” Eigenlijk was het niet zijn bedoeling om weer actief in het basketbal te worden. “Onze kinderen hadden we bewust op andere sporten gedaan. Uiteindelijk kozen ze allebei toch

voor het basketbal. Toen ik mijn zoon en dochter naar de training ging brengen, bleken ze te weinig trainers te hebben. Ik heb toen meteen gevraagd: welk veld kan ik doen?” Belonen van initiatief Zelf vindt hij vooral het werken met de groep zo fijn. “Net als in mijn werk als bouwdirecteur vind ik het belangrijk dat er een goed team staat. Dat betekent dat mensen samen moeten werken. Als ik signalen vanaf de werkvloer of vanuit de kleedkamer krijg dat er iets niet goed zit, dan maak ik daar direct werk van. Het gaat er uiteindelijk om dat we als team het beste uit onszelf naar boven halen. Ik ben geen coach die langs de kant staat te razen en te tieren,” beschrijft Robert zichzelf, “ik geloof meer in goede aanwijzingen en in het belonen van eigen initiatief. Als je een goede kans mist, is dat niet erg, het is erger als je er niet voor gaat. In mijn trainingen probeer ik de dames ook voortdurend uit te dagen. Als ze iets nieuws oppakken en dat in een wedstrijd gebruiken, dan sta ik echt te glunderen.”

Auteur: Bart de Haas

Antoni 4-2015

5

‘Er zijn veel plekken op een beperkt oppervlak, zonder veel in te boeten op de privacy van de patiënt’ 6

Antoni 4-2015

‘De verpleegkundige ziet het meteen als het niet goed gaat’

}

De dagbehandeling van het Antoni van Leeuwenhoek heeft een meta­ morfose ondergaan. Het aantal behandelplekken is met bijna de helft toegenomen, er is meer daglicht en door de nieuwe indeling kunnen patiënt en verpleegkundige elkaar beter zien en horen. De afdeling is uitgebreid van tweeën­ dertig naar vijftig behandelplekken. Het grootste deel van de patiënten krijgt chemotherapie. Een deel van de behandel­­plekken is sinds mei ook beschikbaar voor patiënten die een chirurgische ingreep in dagbehandeling onder­gaan. Daardoor blijven er in de kliniek meer bedden over voor patiënten die in het ziekenhuis moeten over­ nachten. Positieve reacties Marieke Hockx, teamleider van de afdeling dagbehandeling, is nauw betrokken geweest bij de nieuwbouw en inrichting van de dagbehandeling en is blij met het nieuwe onderkomen. “Er zijn veel behandelplekken op een beperkt oppervlak gerealiseerd, zonder veel in te boeten op de privacy van patiënten. Tegelijkertijd is meer overzicht gecreëerd. Bij het ontwerp en de inrichting is steeds gedacht vanuit de beleving van patiënt. Hoe ervaart de patiënt de ruimte, het kleur­gebruik, de inrich­ting? Dat zie je terug in het eindresultaat. We krijgen veel positieve reacties.” Ook de meeste verpleeg­ kundigen zijn enthousiast over de nieuwe dagbehandeling en hebben weinig moeite met de overgang van oud naar nieuw. Toch is er wel wat veranderd. Ze werken nu met z’n tweeën op een unit, waardoor ze minder contact hebben met andere collega’s. “Een van de weinige nadelen is dat er nu geen verpleegkundigenpost meer is. Hierdoor hebben verpleegkundigen geen plek

meer om even snel te overleggen over toch vaak privacygevoelige onderwerpen.” Meer daglicht De afdeling dagbehandeling heeft nu vijf units met elk tien behandelplekken. De bedden zijn in de vorm van een waaier geplaatst zodat ze van elkaar afgedraaid staan. Hierdoor hebben patiënten meer privacy dan wanneer de bedden tegen een rechte muur zouden staan. Ook heeft elke unit enkele afsluitbare eenpersoonskamers. Die worden gebruikt voor zieke patiënten of voor contactisolatie. “Het grote verschil met de oude dagbehandeling is dat er nu overal daglicht is,” vertelt Marieke Hockx. “Dat komt doordat er in het midden van de afdeling twee patio’s gecreëerd zijn. Die hebben wanden van glas, waardoor er veel daglicht naar binnen valt.” Meer overzicht In een ruimte met tien bedden horen patiënten meer geluiden dan wanneer ze op een tweepersoonskamer liggen; van andere patiënten, maar ook van bezoekers. Toch weegt dat nadeel niet op tegen de voordelen van een grote open ruimte met veel glas, vindt Marieke. “Het infuus hoeft maar te piepen of een patiënt hoeft maar te roepen en de verpleegkundige staat al naast het bed. Deze heeft nu meer overzicht over de patiënten dan vroeger. En dat draagt weer bij aan de patiëntveiligheid.”

Vergelijken Mirjam van Zuijdam wordt in het Antoni van Leeuwenhoek behandeld voor borst­kanker en kan de oude en nieuwe dagbehandeling goed met elkaar vergelijken. Mirjam: “Ik heb me altijd prettig gevoeld op de dagbehandeling. Dat heeft niet zozeer te maken met de ruimte, maar met de verpleegkundigen die allemaal heel aardig zijn. Ze stellen je gerust en staan altijd voor je klaar. Op de oude dagbehandeling lag ik vaak op een tweepersoonskamer. Als ik me dan niet lekker voelde, lag ik wel eens te twijfelen: zal ik bellen of niet? Nu staan er tien bedden naast elkaar en loopt er veel vaker een verpleegkundige langs. Die ziet meteen dat het niet goed gaat. Tot nu toe heb ik nog geen last gehad van andere patiënten of bezoekers. Maar ik denk dat het op drukke dagen misschien wel wat gehorig wordt.” Huiselijkheid Sommigen vinden de nieuwe afdeling nog een beetje ‘clean’. Daarom krijgt de dagbehandeling de komende maanden een huiselijker sfeer. Er komen bijvoorbeeld stoeltjes in een warme kleur oranje. Ook de catering wordt verbeterd. Nu kunnen patiënten op de dagbehandeling alleen nog koffie, thee en een lunch krijgen tussen 11.00 en 14.00 uur. De bedoeling is dat patiënten straks op elk moment van de dag wat te eten of drinken kunnen pakken.

Auteur: Annemaret Bouwman

Antoni 4-2015

7

Vierde plaats bij reputatieonderzoek Het vertrouwen in de kwaliteit van de ziekenhuiszorg neemt toe, maar nog altijd daalt onder Nederlanders het imago van ziekenhuizen. Vooral op het gebied van gastvrijheid. Uit een landelijke onderzoek gedaan door Hendrik Beerda Brand Consultancy, komt het Antoni van Leeuwenhoek als vierde uit de bus als het gaat om de sterkste reputatie waarbij ook de gastvrijheid werd meegeteld. Dat is één plek hoger dan in hetzelfde onderzoek uit 2013. Op plaats 1, 2 en 3 staan respectievelijk het AMC, UMC Utrecht en het Erasmus MC.

Nieuwe website Gasthuis

Mantelzorgers in het zonnetje

Het Gasthuis Antoni van Leeuwenhoek heeft een nieuwe website. De site is ontwikkeld door een gast en zelf patiënt in het Antoni van Leeuwenhoek. Manager van het Gasthuis Joleen van den Biesen is heel blij met de site: “Onze site is een stuk duidelijker en toegankelijker geworden. De site is nu ook geschikt voor mobiele telefoons. Het is eenvoudiger geworden om een kamer te reserveren en – heel belangrijk- we hebben nu een doneerbutton, zodat doneren aan ons Gasthuis nog eenvoudiger is geworden. Ook vrijwilligers hebben onze site al weten te vinden, we hebben nu al enkele aanmeldingen.” www.gast-huis.nl

Op 10 november was het de Dag van de Mantel­zorg. Reden voor de afdeling Creatieve Therapie van het Antoni van Leeuwenhoek om mantelzorgers gedurende een hele week in het zonnetje te zetten. Via een bedelarmbandje konden medewerkers en patiënten een mantelzorger uitnodigen voor een ontspannende activiteit. Ze konden zich laten masseren, een gezichtsbehandeling ondergaan of een portretfoto laten maken door een professioneel fotograaf. Ook de bekende harpiste Lavinia Meijer werkte mee. Zij verwende de mantelzorgers met een concert. De week is goed ontvangen. Ruim 100 mantelzorgers deden mee aan een van de activiteiten.

Column Patiëntenraad

Patiënten­ informatie Het is een topic in zorgland, het goed bijhouden en zorgvuldig communiceren van alle belangrijke informatie over, maar zeker ook voor de patiënt. Dit is nog niet zo eenvoudig. Hoe ga je om met privacygevoelige informatie; welke informatie behoort hiertoe; wie hebben er toegang; wat is relevante informatie voor wie; hoe breng je de informatie daar waar deze moet zijn? Alle informatie over een patiënt komt samen in het elektronisch patiëntendossier (EPD). Patiënten hebben het recht om te weten wat daarin staat. Bij het Antoni van Leeuwenhoek kan dit op termijn

8

Antoni 4-2015

}

Werken bij het Antoni van Leeuwenhoek

Werken bij het Antoni van Leeuwen­ hoek betekent werken bij een befaamd onderzoeksinstituut en in een zieken­huis dat landelijke bekendheid geniet. Het instituut koos ruim 100 jaar geleden al voor de grensverleggende weg door onderzoek en specialistische zorg samen te voegen met een scherp gedefinieerd doel: de beste behande­ling bieden aan patiënten. Deze mentaliteit is terug te vinden in alle lagen van de organisatie en vertaalt zich in een menselijke aanpak. Als collega kun jij dan ook een belangrijke bijdrage leveren aan het realiseren van ons gezamenlijke doel.

Wij zoeken regelmatig: - Radiotherapeutisch laboranten/ RT laboranten in opleiding - Oncologieverpleegkundigen - Postdocs en PhD-studenten - Vrijwilligers voor het Antoni van Leeuwenhoek en het Gasthuis - Studenten Geneeskunde voor een bijbaan Kijk voor al onze vacatures op www.werkenbijavl.nl.

o.a. via ‘Mijn AVL’, de via DigiD toegankelijke persoonlijke pagina’s op de website van het ziekenhuis. Maar moet daar echt het complete EPD in? Veel vragen dus nog! Tot slot nog een ander onderwerp. Een belangrijke rol krijgt de vaste contactpersoon (VCP), die elke patiënt zal kennen voor alle vragen over de medische behandelingen. Er is nu ook een vaste coördinator ondersteunende zorg, als aanspreekpunt voor alle niet medische, maar wel ziekte-gerelateerde problemen. De Patiëntenraad wordt bij al deze ontwikkelingen nauw betrokken. Daar zijn we dan ook voor!

Antoni van Leeuwenhoek, grensverleggend in zorg

Op zijn werkplek bevindt Martijn van Schaik zich tussen longartsen en andere specialisten. “Direct contact met inhoudsdeskundigen is heel prettig. Zo begrijp ik de belangen die een rol spelen bij de onderhandelingen over de zorginkoop.”

Een duivels dilemma Sinds april 2015 is Martijn van Schaik

Mooie kans

coördinator zorgverkoop en relatie­

De belangen in de zorginkoop zijn dus groot.

manager. Een voornaam deel van die

Bijzonder is dat Martijn van Schaik beide

functie bestaat uit het onderhandelen

zijden van de onderhandelingstafel kent.

met verzekeraars. Hoe gaat dat eigenlijk

“Voordat ik hier aan de slag ging, heb ik drie

in de praktijk? En wat maakt die onder­

jaar bij verzekeraar VGZ gewerkt. Als inkoper

handelingen voor Martijn zo leuk?

onderhandelde ik tot voor kort met allerlei centra en klinieken in deze regio, ook met

“Verzekeraars staan voor een haast duivels

het Antoni van Leeuwenhoek…” Zo leerde

dilemma,” weet Martijn van Schaik, “want

hij Hans Schoo kennen, die destijds als

enerzijds willen ze de beste zorg inkopen,

manager Zorg en Bedrijfsvoering tegenover

terwijl ze anderzijds hun best doen om

hem aan tafel zat. Bij zijn vertrek moest Hans

hun klanten de laagste premie te kunnen

meteen aan Martijn denken: “Tegen elk

bieden. Anders kiezen mensen voor een

ander ziekenhuis had ik nee gezegd, maar dit

andere verzekeraar, er is immers een

leek mij een mooie kans om de kennis die

enorme concurrentie op deze markt.”

ik van de andere kant heb in te zetten voor

Geld is echter zeker niet de enige factor

kwaliteit en betaalbaarheid van de zorg.”

in de onderhandelingen. “Kwaliteit is minstens net zo belangrijk. Je wilt dat

Het beste brood

patiënten zo goed mogelijk behandeld

Ook bij VGZ bracht hij deze onderwerpen

worden. Daarin gaat het Antoni van

al onder de aandacht. “Al was het maar

Leeuwenhoek heel ver. Ook als het gaat

omdat het uiteindelijk veel meer kost als

om nieuwe, dure middelen kun je niet

een bepaalde ‘goedkope’ behandeling moet

zeggen: meneer of mevrouw, het spijt me,

worden overgedaan. En dan hebben we

we hebben een medicijn dat werkt, maar

het nog niet eens over het extra leed voor

het geld is op.”

de patiënt. Dat zijn goede argumenten

voor verzekeraars om de zorg in te kopen bij een ziekenhuis als het onze.” Volume is een ander argument. “Het beste brood koop je bij een bakker, niet bij een bakker die tegelijkertijd ook kapper is. Bij specialistische operaties kun je het beste naar een arts die deze operaties vaak uitvoert. Het is mijn uitdaging om verzekeraars daarvan te overtuigen.” Enthousiast Om kwaliteit en volume te waarborgen en bovendien voldoende patiënten te krijgen voor onderzoek naar nieuwe behandelmethoden, is samenwerking steeds belangrijker, tussen ziekenhuizen, maar bijvoorbeeld ook met huisartsen. “Het tweede deel van mijn functie draait daarom om relatiebeheer. Bestaande relaties versterken en nieuwe samenwerkingsverbanden vormgeven, daar word ik erg enthousiast van.”

Auteur: Bart de Haas

Antoni 4-2015

9

‘Het is, denk ik, vooral van belang om goed te inventariseren welke problemen er spelen binnen de kliniek.’ 10

Antoni 4-2015

René Bernards verbleef negen maanden in Amerika en vergeleek

‘De interactie die wij kennen tussen de research en de kliniek is echt iets unieks’

Onderzoeker René Bernards, van de research sectie Moleculaire Carcino­ genese, was negen maanden op sabbatical in Californië. Daar liep hij mee bij het bedrijf Genentech en nam hij een kijkje op enkele Amerikaanse universiteiten. “Ik ben naar de Verenigde Staten gegaan om te kijken: wat doen ze daar, hoe doen ze het, wat doen zij anders dan wij?”, vertelt René Bernards. “Voor een deel kwam het idee voor deze sabbatical voort uit zorgen om de toekomst. We hebben binnen mijn onderzoeksgroep altijd geprobeerd om aan de voorkant van technologische innovaties te zitten. We ontwikkelden zelf veel nieuwe techno­logieën, of hoorden bij de early adopters van zulke technologieën. Maar tegenwoordig verspreiden technologische innovaties zich in no time door het veld. Er bestaat nauwelijks meer zoiets als early adopters en followers. En als je geen early adopter meer kunt zijn; wat is dan je bestaansrecht binnen het onderzoek? Dat was de beklemmende vraag waarmee ik naar San Francisco vertrok.” Vooruitlopend René Bernards regelde dat hij gedurende negen maanden kon meedraaien in het farmaceutisch bedrijf Genentech. “Het verbaasde me om te zien dat wij in een aantal aspecten verder bleken te zijn dan Genentech,”, vertelt René Bernards. “Eigenlijk onderzoeken we in het Antoni van Leeuwenhoek alle vragen die ze zich daar stelden ook, en op een vergelijkbare manier. Op sommige aspecten zijn wij vooruitlopend. En op andere zij. Mijn

verblijf daar is dus zeker nuttig geweest als het gaat om kennisdeling.” Mentaliteitsverschil Gevraagd naar het meest opvallende verschil tussen onderzoek in de VS en hier, antwoord René Bernards: “De mentaliteit. Amerikanen zijn voor de duvel niet bang om grote vragen te stellen. We hebben bijvoorbeeld hier in Nederland veel discussie gehad over de ambitie om binnen twintig jaar negentig procent van de kankers chronisch te maken. In de VS zeggen mensen dan: ‘Twenty years? Why not ten?’ En natuurlijk ga je, als je het zo groot aanpakt, regelmatig onderuit. Maar dat zal Amerikanen niet afschrikken om nog een tweede of derde keer zo’n grote vraag te stellen, net zo lang tot er wel succes is. Dat stellen van grote vragen, en proberen dingen grensverleggend aan te pakken, zit niet in ons systeem.” Wilde weldoeners Toch zag René Bernards ook nadelen aan het Amerikaanse onderzoeksklimaat. “Hier in Europa is de financiering voor wetenschappelijk onderzoek veel beter geregeld. In de VS is het vechten om met je lab te overleven als je afhankelijk bent van overheidsfinanciering. De grote laboratoria zijn daar ook vooral afhankelijk van private subsidies. Er zijn ‘wilde weldoeners’ die miljoenen dollars schenken, maar dat is een erg onzekere bron van inkomsten. Ik heb liever de Nederlandse situatie, met een betere spreiding van kansen: financiering vanuit de overheid, vanuit private partijen, en vanuit fondsen als KWF Kankerbestrijding. KWF is een van de meest efficiënte fundraisers ter wereld, daar hebben wij echt mazzel mee.”

Translationeel onderzoek “Wat me verder opviel is dat men in de VS niet de kansen grijpt die we hier grijpen op het vlak van translationeel onderzoek. De interactie die we in het Antoni van Leeuwenhoek kennen tussen de research en de kliniek is echt iets vrij unieks. Hier gaan clinici naar presentaties van basale wetenschappers, en andersom. We bellen elkaar, mailen, lunchen in dezelfde kantine. Niemand gedraagt zich superieur, we erkennen dat we met elkaar meer kunnen dan alleen. Die sfeer, die in mijn ogen echt typerend is voor ons huis, die heb ik in de VS niet gevonden. Fundamentele onderzoekers bleken vaak zelfs geen clinici te kennen.” Toekomst Op de vraag, wat moeten we de komende vijf jaar gaan doen, vond René Bernards een antwoord: “Ik denk dat we ons, binnen mijn laboratorium, niet meer moeten focussen op vernieuwende technologie. Het is, denk ik, vooral van belang om goed te inventariseren welke problemen er spelen binnen de kliniek, die te vertalen naar experimenten zodat we er vanuit het lab antwoord op kunnen geven. We hebben zo veel fundamentele kennis opgedaan op bijvoorbeeld het vlak van kanker genetica; nu is het de tijd om die kennis ook echt te gaan vertalen. Fundamenteel onderzoek, zonder directe klinische relevantie, blijft daarnaast belangrijk want de echte innovaties in de kliniek komen tenslotte voort uit innovaties uit het lab.”

Nadine Böke

Antoni 4-2015

11

Antoni van Leeuwenhoek klaar voor de toekomst

Opening nieuwbouw groot succes Het moest een feest worden, de opening van de nieuwbouw op 26 november. En een feest werd het. Matthijs van Nieuwkerk leidde op zijn eigen wijze een talkshow met een gemêleerd gezelschap aan tafelgasten waaronder chirurg Theo Ruers die een nieuwe methode toelichtte om een tumor te kunnen benaderen, Wim Kok en Tom de Swaan over de betrokkenheid van de raad van toezicht en de gepaste afstand die zij tegelijkertijd moeten bewaren, internist Jacqueline Stouthard die het belang van communicatie onderstreepte en vrijwilliger Frans Goossens, de belichaming van de gastvrije sfeer in het Antoni van Leeuwenhoek. ’s Avonds konden medewerkers hun vrienden en familie het vernieuwde Antoni van Leeuwenhoek laten zien: de polikliniek, de dagbehandeling die nu 50 bedden telt, de IC en natuurlijk de OK. Het Antoni van Leeuwenhoek is met deze uitbreiding klaar voor de toekomst.

12

Antoni 4-2015

Antoni 4-2015

13

Zo kunt u ons steunen De Vrienden en relaties van de Antoni van Leeuwenhoek Foundation tonen op veel manieren hun betrokkenheid bij het onderzoek in het Antoni van Leeuwenhoek. Wist u dat u ons ook op andere manieren kunt steunen, bijvoorbeeld door een cadeau te geven aan een dierbare of een gift als cadeau te vragen? Wij zetten graag de verschillende mogelijkheden voor u op een rijtje: VriendenLoterij ● Kans maken op mooie prijzen en kanker­onderzoek in het Antoni van Leeuwenhoek steunen? Dat kan door mee te spelen in de VriendenLoterij. Als u aangeeft de Antoni van Leeuwenhoek Foundation te willen steunen, ontvangen wij de helft van uw inleg. Kijk voor meer informatie op: www.avlfoundation.nl/vriendenloterij. Speelt u al mee, geef dan via 0900-300 1400 (H 0,50 cent per gesprek) door dat u voor het Antoni van Leeuwenhoek wilt meespelen.

YouBeDo ● Via online boekenwinkel YouBeDo wordt 10 procent van uw aankoop gedoneerd aan een door u gekozen goed doel. Zo kunt u een boek voor uzelf kopen of als cadeau geven en tegelijkertijd de Antoni van Leeuwenhoek Foundation steunen. www.youbedo.com In actie komen ● Van jong tot oud komt in actie voor kanker­onderzoek. Door zich te laten sponsoren bij een sportieve

prestatie, of door het organiseren van een benefietavond of een bakesale. Voor meer informatie en inspiratie: www.avlfoundation.nl/kominactie Split a gift ● Hebt u iets te vieren en wilt u uw cadeau delen met de Antoni van Leeuwenhoek Foundation? Via Split A Gift kunt u dit makkelijk en betrouwbaar regelen, en bepaalt u zelf welk deel van uw gift u aan ons doneert.: www.splitagift.com. Goede Doel Shop ● Bij de Goededoelshop.nl zijn tal van webwinkels aangesloten. Kiest u voor de Antoni van Leeuwenhoek Foundation als goed doel, dan ontvangen wij automatisch een deel van het aankoop­ bedrag, zonder dat het u meer kost.

In actie komen

Periodiek schenken

Periodiek schenken ● Als u periodiek schenkt, is uw gift geheel aftrekbaar van de inkomsten­belasting. Op die manier kunt u meer geven zonder dat het u iets extra kost, en is het Antoni van Leeuwenhoek voor minimaal vijf jaar verzekerd van uw steun. Periodiek schenken kan sinds 2014 zonder tussenkomst van een notaris. Kijk voor meer informatie op www.avlfoundation.nl/periodiekschenken.

Antoni van Leeuwenhoek • Afdeling fondsenwerving • Antwoordnummer 3524, 1000 SE Amsterdam • T: 020 512 2856 • E: [email protected] • www.avlfoundation.nl • IBAN Antoni van Leeuwenhoek Foundation NL26 RABO 0102 9000 00

14

Antoni 4-2015

De dagelijkse leiding van het Antoni van Leeuwenhoek is in handen van de Raad van Bestuur. De leden van de Raad van Bestuur hebben elk een eigen portefeuille. Tezamen zijn zij eind­verantwoordelijk voor de algehele gang van zaken binnen het instituut. (v.l.n.r.) Prof. dr. E.E. Voest - directeur Zorg & Zorgontwikkeling, Prof. dr. R.H. Medema - voorzitter en directeur Wetenschapsbeleid, Prof. dr. W.H. van Harten - directeur Organisatie & Bedrijfsvoering.

Handen uit de mouwen Zorg voor de zorgenden

Een nieuw jaar, een nieuw magazine, Antoni, ze luiden een jaar in met veel onzekerheden. Wat staat ons te wachten met een recessie in het vooruitzicht? Gelukkig Zorgverleners behoort gezondheidszorg werkzaam in de tot oncologie de eerste zijnlevensbehoeften gedreven en betrokken in Nederland professionals en is daarom die zich relatief elkeconjunctuur dag inzetten ongevoevoorlig. patiënten Niettemin metzou kanker. het onverantwoord Juist het feit datzijn mensen ons niet metvoor kanker te bereiden een levensbedreigende op slechtere tijden. ziekteHoe hebben gaaten een daardoor organisatie heelals kwetsbaar het NKI-AVL zijn maakt daarmee dat zorgverleners om, of beter, hoe maximale gaan wij dat aandacht met z’n willen allengeven doen aan en meer behandeling specifiek enwat begeleiding. ga ik daar aan Patiënten doen?van Ik denk het Antoni aan stevig van Leeuwenhoek schepje er bovenop voelenen deze ik Sucbetrokkenheid ces mijn collega’s dagelijksteen kunnen het vormt motiveren een belangrijk dat ook te doen. onderdeel Dat schepje van onze komt reputatie. in verschillende smaken: aanpakken, meer doen dan we deden. Voor de behandeling van paOncologen, tiënten is verpleegkundigen dit een probate benadering. en alle anderen De ziekenhuismewerkzaam in de dewerker oncologische zal niet zorg snel halen worden veel van wegbezuinigd hun inspiratie zoals uitveel de interactie andere met posities patiënten. in dePatiënten maatschappij, gevenhoogstens heel veel terug zal iets en zijn harder dankbaar. gewerkt Eenmoeten patiëntworden heeft baat voor bij iets een minder uitgeruste geld, zorgverlener een relatief diebescheiden een goede balans offer. in het leven heeft. Maar dat is Voor nietde eenvoudig research als zal je ditals onvoldoende oncoloog dagelijks soelaaswordt bieden. blootgesteld Researchaan voorziet een continue niet in urgente stroom behoeften van persoonlijk en bezuiniverdriet gingen en wanhoop. daarop zijnJepas moet op sterk termijn in je merkbaar schoenenenstaan worden om daarom dat vol tegemakkelijker houden. Onderzoek doorgevoerd, heeft laten we zien weten datdat eenuit goede hetbalans recente tussen verleden. stressHier en voldoening zijn we meer in op hetonze werkeigen i belangrijk is om een burn out te voorkomen. De overgrote meerderheid van de oncologen haalt veel voldoening uit het werk maar helaas neemt de stress in de oncologie al enige tijd toe. Onderzoek laat zien dat 52% van de jonge oncologen in Noord Europa (waaronder Nederland) tekenen van burn out heeft. Dit zijn alarmerende signalen. Burn out wordt vaak door oncologen verborgen gehouden want patiënten hebben het immers veel moeilijker en het kan, volledig onterecht, gezien worden als een teken van zwakte. De stress komt voor een belangrijk deel voort uit het gevoel dat men niet het beroep kan uitoefenen op een manier die wenselijk is. Te veel tijd besteden aan checklijsten, papier

nventiviteit aangewezen om de gevolgen van de recessie op te vangen. Als groepsleider wil ik extra energie steken in het schrijven van subsidieaanvragen die ook werk,indirecte vergaderen onderzoekskosten en ga zo maar door vergoeden; in plaatsvooraf van aan nog de patiënt. beter Ook nadenken het ontbreken over de vanproeven; een goede nog infrastructuur selectiever zijn om bij het werk de rekrutering uit te voeren van draagt medewerkers bij aan heten stress meergevoel. aandacht Voor te huisartsen besteden geldtaan hetzelfde hun begeleiding; en zij zijn gestart en proberen met hetminder initiatief te ‘Het roer reizen. moet Enom’. …. niet In dit te manifest vergeten,gestuurd mijn collega’s aan minister overtuigen Schippers hetzelfde geven te ze doen. aan Verder waar het een probleem reeks plannen zit. De zorg opstellen wordtdie gestuurd instituutsbreed door zorgverzekeraars tot kostenbesparingen die met ziekenhuizen leiden zonder onderhandelen dat ze onzeop mogelijkheden prijs. De zorgverzekeraars om toponderzoek hebben teechter doen weerfrustreren. te maken met snel oplopende kosten van de zorg met nameMaar ingegeven ik zie meer door mogelijkheden. dure genees­middelen Wij zijn eneen zie daar bijzonder de gevaarlijke instituut spiraal dat tot waar de we beste in terecht kankerinstituten zijn gekomen. in de wereld wordt gerekend. Dat kunnen we beter uitdragen, ook naar het Nederlandse publiek dat niet onze artikelen in Cell ‘Het en Nature is niet turft. eenvoudig Zelf harder opom de trom dagelijks slaan. Natuurlijk moeten we geen beloften doen die we niet waar te worden blootgesteld aan persoonlijk kunnen maken en geen zaken claimen die we niet zelf tot verdriet en wanhoop. stand hebben gebracht, ook al geven we onszelf daarJeeen moet sterk in je schoenen mee handicap ten opzichte van sommigestaan collega’s die hier minder scrupules tonen. Maar blijven er nog om dat vol tedan houden.’ voldoende mogelijkheden over om ons als topziekenhuis en topresearchinstituut en “preferred partner” van KWF Dan hebben Kankerbestrijding we het nogte niet presenteren gehad overen alle Nederland inspectieservan te waarovertuigen de zorg aandat onderworpen het NKI-AVL wordt. een juweel Lange is lijsten dat moet worindicatoren den gekoesterd, worden opgesteld zeker alsen dedienen diamantjes bijgehouden in dat juweel te worden. zichtbaar Goede hunbedoelingen, mouwen opstropen. maar hetIkleidt wil af proberen van de of ik kern van alle de NKI-AVLers zorg. Uitgaan mee van kan deskundigheid, krijgen in dat streven. praten met een Ik wens patiënt eenieder en tijd een voorvoorspoedig begeleiding moeten 2009! meer gewaardeerd Ton Berns worden en draagt bij aan de voldoening en het reduceren van burn out bij oncologische zorgverleners. In het Antoni van Leeuwenhoek investeren we voor het komend jaar in meer handen aan het bed en ook worden de tumorwerkgroepen geholpen om meer zelfsturend te worden. Het zijn de eerste stappen op weg naar een betere balans in het werk en zorg voor de zorgenden. Emile Voest, directeur Zorg & Zorgontwikkeling

Antoni 4-2015

15

In dit nummer...

p.5

p.2

“Thuis zijn we bijna niet te verslaan”

Bestuurder Wim van Harten neemt afscheid

Zo kunt u ons steunen

p.12

p.14

p.9

Opening nieuwbouw groot succes

p.6

“De verpleegkundige ziet het meteen als het niet goed gaat”

Kijk voor meer informatie

www.avl.nl

p.10

Colofon

‘De interactie die wij kennen tussen de research en de kliniek is echt iets unieks’

Informatie

Antoni is een intern en extern relatiemagazine van het Antoni van Leeuwenhoek. Opmerkingen en suggesties voor onder­ werpen kunt u doorgeven via [email protected].

Aan dit nummer werkten verder mee Stef Bartina, Claudia Berenstein, Nadine Böke Annemaret Bouwman, Bart de Haas en Emile Voest.

Antoni verschijnt vier keer per jaar in een oplage van 9.000 exemplaren. Het volgende nummer verschijnt in het voorjaar van 2016.

Fotografie Andre Jagt, Martin Hogeboom

Eindredactie Edith Krab, afdeling PR & Communicatie, Postbus 90203, 1006 BE Amsterdam

Een duivels dilemma

Concept, ontwerp en realisatie Room for ID’s, Nieuwegein Druk NPN drukkers, Breda

Algemeen telefoonnummer Antoni van Leeuwenhoek 020 512 9111 Voorlichtingscentrum Voor vragen over het onderzoek en de behandeling van kanker in het Antoni van Leeuwenhoek, tel. 020 512 9111. Word Vriend Voor informatie en vragen: [email protected]. Voor schenkingen, legaten en erfstellingen: 020 512 2856, [email protected].