COMMISSIE VOOR ATOOM ENERGIE
1
s-Gravonhage, 24 j a n u a r i 1956
Nr. 44556 Aan de M i n i s t e r - P r e s i d e n t .
Op het gebied van de Europese samenwerking "bet r e f f e n d e kernenergie "bestaan momenteel twee v e r s c h i l l e n de v o o r s t e l l e n , waaromtrent de Nederlandse r e g e r i n g op k o r t e termijn een ( a l t h a n s v o o r l o p i g ) standpunt z a l dienen te bepalen; I . Het r a p p o r t van de Commissie voor Kernenergie, i n g e s t e l d door de S t u d i e c o n f e r e n t i e t e B r u s s e l . ( D i t r a p p o r t draagt s l e c h t s een v o o r l o p i g karakt e r , aangezien het nog door het Comité D i r e c t e u r d i e n t t e worden beoordeeld, a l v o r e n s aan de reger i n g e n t e worden v o o r g e l e g d ) , I n d i r e c t verband hiermede d i e n t i n beschouwing t e v/orden genomen de r e s o l u t i e en gemeenschappelijke v e r k l a r i n g van het Actie-Comité voor een V e r e n i g d Europa, onder v o o r z i t t e r s c h a p van de heer J.Monnet, g e p u b l i c e e r d t e Parijs op 20 j a n u a r i j . l . I I . Het ( i n december 1955 gepubliceerde) rapport van de O.E.E.C. inzake samenwerking op het gebied van de kernenergie.
Zakelijke v e r g e l i j k i n g t u s s e n de v o o r s t e l l e n van OEEC en van de studiecommissie t e B r u s s e l . Wat b e t r e f t de onderwerpen, d i e z i c h voor samenwerking l e n e n , en de technisch/wetenschappelijke, ( z a k e l i j k ) o r g a n i s a t o r i s c h e en financiële aspecten daarvan, bestaan t u s s e n beide r a p p o r t e n p r a k t i s c h geen v e r s c h i l l e n . De behandelde onderwerpen v a l l e n i n de. volgend hoofdgroepen u i t e e n % 1. o p l e i d i n g en r e s e a r c h ; algemene o n t w i k k e l i n g s - en investoringsprogramma s ; 1
2. gemeenschappelijke bouw en e x p l o i t a t i e van bepaalde f a b r i e k e n on i n s t a l l a t i e s ; 3. v e s t i g i n g van een gemeenschappelijke markt voor g r o n d s t o f f e n , apparaten, i n s t a l l a t i e s , e t c . ; 4. c o n t r o l e op het gebruik van s p l i j t s t o f f e n voor vreedzame doeleinden; wetgeving op het gebied van openbare gezondheid, v e i l i g h e i d ; v e s t i g i n g s - en e x p l o i t a t i e v o o r w a a r d e n ; 6. normaliäatie en s t a n d a a r d i s a t i e .
V e r s c h i l i n principiële benadering
der problematiek.
Z o a l s voor de hand l i g t , kan het essentiële v e r s c h i l t u s s e n de o p v a t t i n g e n der OEEC en v a n de s t u d i e c o m m i s s i e t e B r u s s e l a l s vo]gb worden geresumeerd: (a) Het r a p p o r t der OEEC b e p e r k t z i c h t o t coördinatie en t o t v e r s t r e k k i n g van gegevens, v o l g e n s door de b e t r o k ken r e g e r i n g e n aangegane v e r p l i c h t i n g e n . Wat b e t r e f t de c o n t r o l e op h e t g e b r u i k van s p l i j t s t o f f e n , u i t s l u i t e n d voor vreedzame d o e l e i n d e n , s u g g e r e e r t h e t O E E C - r a p p o r t dan ook een " s e c u r i t y - c o n t r o l " voor gemeenschappelijk geproduceerde s p l i j t s t o f f e n , ongeveer n a a r a n a l o g i e van de c o n t r o l e m a a t r e g e l e n , c, q . i n s p e c t i e , d i e door de O E E C l a n d e n onder de M a r s h a l l - h u l p aan de V . S . werden toeges t a a n . Daarnaast v a l t r e k e n i n g t e houden met bestaande (<£ t o e k o m s t i g e ) c o n t r o l e - b e p a l i n g e n i n b i l a t e r a l e overeenkomsten, o f m u l t i l a t e r a a l verband ( W E U ; U N ) . (b) Het r a p p o r t v a n de Commissie voor K e r n e n e r g i e t e B r u s s e l s p r e e k t daarentegen van een Europees orgaan, d a t i n het algemeen l e i d i n g aan de samenwerking z a l geven en (met name t . a . v . de c o n t r o l e op het g e b r u i k van s p l i j t s t o f f e n ) met een e i g e n gezag ( en financiële middelen) i s bekleed. Of de bevoegdheden ("des p o u v o i r s appropriés") van h e t orgaan van i n t e r g o u v e r n e m e n t e l e , dan wel van s u p r a - n a t i o n a l e a a r d d i e n e n t e zijn, wordt door de Comm i s s i e a l s een p o l i t i e k e b e s l i s s i n g der r e g e r i n g e n beschouwd, welke b u i t e n haar competentie v a l t . ï.a.v. de s t r u c t u u r van h e t e x e c u t i e v e orgaan l a a t h e t r a p p o r t dan ook de keuze t u s s e n twee o p v a t t i n gen, welke t e r g e d a c h t e n b e p a l i n g het beste kunnen worden aangeduid a l s : (1) een Raad v a n Commissarissen, d i e doet denken aan de bewapeningscommissie, r e s p . het c o n t r o l e - a g e n t s c h a p van de West-Europose Unie; (2)
een c o l l e g e , v e r g e l i j k b a a r met de Hoge A u t o r i t e i t van de K o l e n - en Staalgemeenschap.
Van de keuz-e t u s s e n deze a l t e r n a t i e v e n hangt a f , of e r - wanneer u i t e i n d e l i j k een communis o p i n i o tussen de Zes r e g e r i n g e n i s b e r e i k t - gesproken kan worden van een fundamenteel v e r s c h i l t u s s e n de samenwerking i n het kader der "Zes" en v a n de OEEC. H i e r v a n z a l mede afhangen, o f de b e t r e k k i n g e n t u s s e n de "Zes" en de OOEC kunnen worden gerégeld op grond van a r t i k e l H van het OEEC-verdrag, dan v/ei naar a n a l o g i e van de verhouding tussen EGKS en OEEC.
De c o n s e q u e n t i e s van de s t r u c t u u r , d i e wordt aanvaard, z u l l e n z i o h "bij u i t s t e k doen gevoelen t . a . v . de onderwerpen, welke i n aanhef dezes werden genoemd, sub 1 % 4. I n d i r e c t verband hiermede s t a a t de b e l a n g rijke v r a a g , of een Europees orgaan de t . a . v . deze mater i e u i t s l u i t e n d e bevoegdheden d i e n t te b e z i t t en; en i n het bijzonder of het orgaan alléén bevoegd z a l zijn overeenkomsten met n i e t - l e d e n t e s l u i t e n , c.q. het u i t s l u i t e n d b e s c h i k k i r ^ r u c h t over s p l i j t s t o f f e n toekomt. Het i s b e g r i j p e l i j k , dat i n de c o n c e p t i e van de OEJEC noch het een, noch het ander p a s t . D i t s l u i t n i e t u i t , dat een a a n t a l l a n d e n v r i j w i l l i g overeen kan komen z i c h tegenover e l k a a r s t e r k e r te b i n d e n , dus e v e n t u e e l met t o e p a s s i n g van a r t i k e l 14 O E E C . De Commissie voor K e r n e n e r g i e t e B r u s s e l g e e f t op de meeste, i n deze p a r a g r a a f g e s t e l d e vragen géén o n d u b b e l z i n n i g antwoord. Het i s d u i d e l i j k , d a t h i e r o m t r e n t s l e c h t s c o n c r e t e v o o r s t e l l e n kunnen worden u i t g e w e r k t , nadat de zes r e g e r i n g e n , na z o r g v u l d i g e overweging der op het s p e l staande n a t i o n a l e en Europese belangen z e l f een p o l i t i e k e b e s l i s s i n g z u l l e n hebben genomen, die n i e t voor tweeërlei u i t l e g v a t b a a r i s . Hierbij d i e n t te worden b e d a c h t , dat p o l i t i e k e o p l o s s i n g e n , d i e met het oog op de éénwording van Europa opportuun zijn, n i e t steeds i p s o f a c t o i n het b e l a n g behoeven t e zijn van de o n t w i k k e l i n g van de vreedzame t o e p a s s i n g e n der k e r n e n e r g i e i n engere z i n . De p r o b l e m a t i e k h i e r v a n i s s l e c h t s i n g e r i n g e mate v e r g e l i j k b a a r met d i e der EGKS. Bovendien r i j s t de v r a a g , of de i n s t i t u t i o n e l e opzet en de bevoegdheden van de o r g a n i s a t i e , mede afhank e l i j k i s van het totstandkomen van een algemene i n t e g r a t i e (gemeenschappelijke m a r k t ) . De u i t e i n d e l i j k e vorm z a l dus worden b e p a a l d door de mate, w a a r i n p o l i t i e k e en zakel i j k e argumenten door de b e t r o k k e n r e g e r i n g e n tegen e l k a a r worden afgewogen, i n het b e s e f van de c o n s e q u e n t i e s , die d a a r u i t t , a . v . de d i v e r s e , h i e r v o o r genoemde onderwerpen voortvloeien. Daarentegen doet het Actie-Comité van de heer Monnet een d u i d e l i j k e keuze voer een Europese Gemeenschap voor K e r n e n e r g i e , waarvan de s t r u c t u u r overeenkomt (en g e d e e l t e l i j k samenvalt.) met d i e van de EGKS ( E x e c u t i e f Orgaan; M i n i s t e r r a a d , Assemblee; Hof").
I n deze c o n c e p t i e wordt door de i n i t i a t i e f n e m e r s een p o l i t i e k e b e s l i s s i n g genomen, waardoor bij voorbaat een antwoord gegeven wordt t . a . v . enkele essentiële punten, die i n het r a p p o r t van de Commissie voor Kernenergie t e B r u s s e l nog t e r b e o o r d e l i n g door de r e g e r i n g e n der Zes l a n d e n openstaan, n . l . ; (a) de Gemeenschap z a l het u i t s l u i t e n d eigendoms- en b e s c h i k k i n g s r e c h t over a l l e s p l i j t b a a r m a t e r i a a l ( i n v o e r ; productie en g e b r u i k ) hebben; (b) de bouw en-de e x p l o i t a t i e van k e r n e n e r g i e - i n s t a l l a t i e s i s onderworpen aan een v e r g u n n i n g van de Gemeenschap; ( c ) de Gemeenschap z a l de u i t s l u i t e n d e bevoegdheid hebben overeenkomsten met n i e t - l e d e n aan t e gaan. Bestaande overeenkomsten met n i e t - l e d e n z u l l e n op de Gemeenschap overgaan, behoudens goedkeuring van de betrokken verdragspartner(s). Omtrent deze en andere punten, die i n het r a p p o r t van de Commissie voor K e r n e n e r g i e t e B r u s s e l vragenderwijs v/orden opgesomd, i s het i n t e r n beraad der zes r e g e r i n g e n a f z o n d e r l i j k nog n i e t beëindigd. Van een gemeenschappelijk nog n i e t worden g e s p r o k e n . H
standpunt kan dan
ook
Op grond van openbare en vertrouwelijke i n l i c h t i n g e n , d i e n t het volgende t e worden v a s t g e s t e l d : Volgens de h u i d i g e stand van zaken toont de r e g e r i n g der B o n d s r e p u b l i e k 'de meeste r e s e r v e s t.a.v. de v o o r s t e l l e n , v e r v a t i n het r a p p o r t van B r u s s e l . Het i s d u i d e l i j k , dat i n de B o n d s r e p u b l i e k grote weerstanden bes t a a n tegen een s t r u c t u u r , die h e r i n n e r i n g e n oproept aan de E.D.G. ( d i s c r i m i n a t i e ta;v. Duitsland), terwijl men i n 1) Afgezien van noodzakelijkerwijs, vage b e g i n s e l v e r k l a r i n gen, waardoor de bestaande principiële t e g e n s t e l l i n g e n t o t d u s v e r r e werden v e r d o e z e l d . Een v o o r b e e l d h i e r v a n i s te v i n d e n i n de r e s o l u t i e van Messina, waarin het woord "autorité" i n g e v o l g e een e i s van Frankrijk werd vervangen door " o r g a n i s a t i o n européenne", In overeenstemming hiermee worden i n het r a p p o r t van de Commiss i e voor K e r n e n e r g i e t e B r u s s e l u i t d r u k k i n g e n a l s " s u p r a - n a t i o n a a l " en "(Hoge) A u t o r i t e i t " vermeden.
industriële k r i n g wars i s van a l l e s wat zweemt naar d i r i gisme, |||| De houding der Franse r e g e r i n g was t o t dusver d u b b e l z i n n i g . Enerzijds toonde zij v o o r k e u r voor u i t g e b r e i de bevoegdheden van een Europees orgaan, i n z o v e r r e daardoor een b e t e r e c o n t r o l e op de B o n d s r e p u b l i e k kan worden v e r k r e g e n . Anderzijds b l e e f zij v o o r s t a n d s t e r van grote s o e p e l h e i d t . a . v , r e s e a r c h , gemeenschappelijke i n s t a l l a t i e s e.d., t e n e i n d e de mogelijkheid van samenwerking met een zo u i t g e b r e i d mogelijk a a n t a l l a n d e n open t e houden. Bovendien behoudt de F r a n s e r e g e r i n g z i c h voor m i l i t a i r g e b r u i k van k e r n e n e r g i e t e maken. De c o n c l u s i e , dat momenteel t u s s e n de Franse en D u i t s e r e g e r i n g e n b l i j k b a a r nog geen overeenstemming b e s t a a t , i s van v e e l b e t e k e n i s ; immers, i n het kader der "Zes" i s het b e l a n g van b e i d e l a n d e n bij de o n t w i k k e l i n g en t o e p a s s i n g der k e r n e n e r g i e zo overwegend ( i n v e r g e l i j k met B e n e l u x en Italië), dat vermoedelijk zonder o v e r d r i j v i n g kan worden gezegd, dat de u i t e i n d e l i j k e s t r u c t u u r der samenwerking z a l worden b e p a a l d door de b i l a t e r a l e overeenstemming, d i e F r a n k r i j k en de B o n d s r e p u b l i e k h i e r omtrent kunnen b e r e i k e n . Het l i j k t w e i n i g waarschijnlijk, dat de r e g e r i n gen "te Parijs en t e Bonn door p r e s s i e van hun KSG--partners a l s h e t ware "over de s t r e e p zouden kunnen worden" geduwd die zij mogelijkerwijs n i e t kunnen p a s s e r e n . H i e r b i j komt, d a t de t e g e n g e s t e l d e houdingen van de V e r e n i g d e S t a t e n r e s p . het V e r e n i g d KoninMjk, t e n aanz i e n van de samenwerking i n Europa v o o r l o p i g ook aan p o l i t i e k e druk van b u i t e n a f het v o l l e e f f e c t ontneemt, dat daarvan onder andere omstandigheden w e l l i c h t had mogen worden v e r w a c h t . In de l a a t s t e maanden hebben de V.S. l a n g s d i p l o m a t i e k e weg doen b l i j k e n v a n de " g r o t e sympathie", d i e bij de P r e s i d e n t en het Congres l e e f t voor een vorm van samenwerking op k e r n e n e r g i e - g e b i e d , waardoor de eenheid van Europa wordt b e v o r d e r d . Uitgaande van de gedachte, dat c o n t r o l e op s p l i j t s t o f f e n i n s u p r a - n a t i o n a a l verband b e t e r e g a r a n t i e s b i e d t , meent het S t a t e Department, d a t i n z o d a n i g g e v a l met meer gemak t o e z e g g i n g e n door het Amerikaanse. Congres z u l l e n kunnen worden gedaan. Hoever het Congres h i e r i n z a l w i l l e n gaan, v a l t i n t u s s e n nog n i e i te zeggen. Overigens wordt medewerking, i n g e v a l van een andere vorm van samenwerking2) •geenszins u i t g e s l o t e n . Evenmin acht men t e Washington samenwerking der "Zes" ( v l g . analoge gang van zaken t.a.v.WEU, na de verwerp i n g van het EDG-verdrag)
en i n het kader van OEEC onverenigbaar, doch v e e l e e r e l kaars complement ( "by no means m u t u a l l y e x l u s i v e ; there w i l l be o p p o r t u n i t i e s f o r b o t h to d e v e l o p " ) . Het V e r e n i g d Koninkrijk daarentegen h e e f t doen weten, dat het aan een Europese samenwerking, a l s beoogd i n het r a p p o r t van B r u s s e l , n i e t s i n de weg z a l leggen, doch a n d e r s z i n s volkomen z i c h v r i j h e i d voorbehoudt t.a.v. een e v e n t u e l e overeenkomst met de "Zes" of de i n d i v i d u e l e l e den daarvan. De voorkeur van het V.K. gaat duidelijk u i t naar de OEEC, dat het aangewezen kader wordt geacht voor m u l t i - en b i l a t e r a l e samenwerking. Conclusie. De Commissie voor Atoom E n e r g i e meent, dat v o l gens het g e v e s t i g d e standpunt der Nederlandse r e g e r i n g er i n b e g i n s e l geen e n k e l e t e g e n s t e l l i n g behoeft te bes t a a n t u s s e n de samenwerking der "Zes" en die i n de OEEC. D i t g e l d t h a a r s i n z i e n s i n het bijzonder voor het g e b i e d der k e r n e n e r g i e , waar reeds t u s s e n enkele r e g e r i n gen der "Zes" en andere ÖSEC-leden b i l a t e r a l e banden bes t a a n en v o o r t s j u i s t de samenwerking met het V.K*, i e n i g e r l e i vorm, van g r o o t b e l a n g i s . n
Z o l a n g de "Zes", t e r c o n c r e t i s e r i n g van het te M e s s i n a genomen i n i t i a t i e f , e c h t e r geen p o s i t i e f , gemeenschappelijk standpunt hebben b e p a a l d ( en aangenomen, dat d i t n i e t door p o l i t i e k e t e g e n s l a g e n ad calendas graecas wordt v e r s c h o v e n ) , d i e n t e r e c h t e r tegen te worden gewaakt, dat door medewerking aan de u i t v o e r i n g van b e p a a l de s u g g e s t i e s i n het r a p p o r t van de OEEC a l s het ware een "hypotheek" wordt g e l e g d op het werk der "Zes". I n de komende maanden z a l de OEEC z i c h moeten b e p a l e n t o t t e c h n i s c h e en financiële s t u d i e s , die geheel i d e n t i e k zijn met de s t u d i e s der e x p e r t s te B r u s s e l . Men kan z e l f s zeggen, d a t op wetenschappelijk n i v e a u het onders c h e i d t u s s e n de "Zes" en .mdere West-Europese landen n i e t v a l t t e maken: wat b e t r e f t de i s o t o p e n - s c h e i d i n g ^ b.v. zijn de e x p e r t s t e B r u s s e l - p r a k t i s c h d e z e l f d e g e l e e r den a l s diegenen, d i e voor de "Zes" z i t t i n g hebben i n de "European Atomic Energy S o c i e t y " , waarin h e t z e l f d e onderwerp wordt behandeld.3;
^ H i e r i n zijn vertegenwoordigd: het V.K. , Noorwegen, Zweden, Denemarken, Frankrijk, Z w i t s e r l a n d , België, Italië N e d e r l a n d en P o r t u g a l .
Wat de organisatorische zijde b e t r e f t , z a l Werkgroep, die het OEEC-rapport heeft opgesteld, vermoedelijk i n de komende weken bepaalde vraagstukken nader analyseren, teneinde desgewenst de M i n i s t e r s tijdens de R a a d s z i t t i n g van i n d Februari a . s . te kunnen v o o r l i c h ten. Ondergetekenden kunnen z i c h dan ook v o l l e d i g a a n s l u i t e n bij de r i c h t l i j n , bestemd voor de Nederlandse vertegenwoordigers i n de OEEC, neergelegd i n het advies dd. 4 j a n u a r i 1956 van de M i n i s t e r van Buitenlandse Zaken en zijn Ambtgenoot zonder P o r t e f e u i l l e , aan de M i n i s t e r raad , l u i d e n d e : it tt it tt ti it tt tt it
» ti it it tt ti it ti tt M
ti H
tt tt tt tt
De Nederlandse r e g e r i n g j u i c h t het totstandkomen van het OEEC-rapport t o e . Zij acht d i t een nuttige en cons t r u c t i e v e bijdrage t o t de v o l s t r e k t noodzakelijke samenwerking op atoomgebied i n Europa. Zij z a l daarom van harte meewerken aan de u i t w e r k i n g van d i t rapport en zij hoopt, dat het z a l l e i d e n t o t levensvatbare samenwerking op d i t gebied.Zij moet echter de aandacht van de OEEC v r a gen voor het f e i t , dat volgens de r e s o l u t i e van Messina ditaaLfde onderwerp aan de orde i s i n B r u s s e l . De d i s c u s s i e s i n B r u s s e l zouden kunnen l e i d e n t o t het oprichten van een supra-nationale atoomgemeenschap. Wanneer d i t het g e v a l zou blijken te zijn, dan zouden de zes landen, welke i n B r u s s e l bijeen zijn, op een bepaald moment optreden a l s één g e h e e l . Wanneer dat het geval zou zijn, dan z a l Nederland het standpunt innemen, dat het van het g r o o t s t belang i s , dat de r e l a t i e tussen deze gemeenschap en de OEEC op zo c o n s t r u c t i e f mogelijke wijze wordt gekegeld. Of daarbij kan worden volstaan met het toepassen van a r t i k e l 14, v a l t thans nog n i e t te overz i e n . Mochten de besprekingen i n B r u s s e l n i e t l e i d e n t o t het ontstaan van een gemeenschap, maar t o t het bes l u i t e n t o t samenwerking op atoomgebied, welke samenwerking vergelijkbaar i s met die welke i n de OEEC plaats v i n d t , dan z a l Nederland het standpunt innemen, dat een dergelijke samenwerking i n de OEEC moet plaats vinden."
Daarnaast aclit de„Commissie voor Atoom Energie z i c h v e r p l i c h t erop te wijzen, dat haars i n z i e n s t . a . v . de samenwerking i n Europa op het gebied van de kernenergie, i n t e g e n s t e l l i n g met de praktische vormgeving aan de "marché commun" de t i j d - f a c t o r een zeer belangrijk element i s Een v o o r t g e z e t t e , langdurige studie betreffende de gemeenschappelijke markt, belet i n geen enkel opzicht de traditionele amenwerking der "Zes" met de overige Westeurope se landen i n b i l a t e r a a l of m u l t i l a t e r a a l verband. Op het gebied der kernenergie z a l e c h t e r , om zwaarwegende, zakelijke motieven, binnen redelijke tijd
door dc Zes r e g e r i n g e n een a a n t a l " b e s l i s s i n g e n moeten worden genomen, t e n e i n d e te vermijden, dat aan de ontw i k k e l i n g van de k e r n e n e r g i e i n Europa afbreuk wordt gedaan. Het r i s i c o i s n i e t d e n k b e e l d i g , dat het overl e g der "Zes", i n d i e n d i t n i e t v r i j s p o e d i g t o t concret e r e s u l t a t e n l e i d t , een p a r a l y s e r e n d e i n v l o e d z a l hebben op de n a t i o n a l e programma's alsmede op de samenwerk i n g i n b i l a t e r a a l verband en i n het kader der OEEC. De mogelijkheden van t e c h n i s c h - w e t e n s c h a p p e l i j ke samenwerking, gezondheid, v e i l i g h e i d , en t • a . v . de bouw en - x p l o i t a t i e van k e r n e n e r g i e - i n s t a l l a t i e s i n West-Europa zijn v e l e r l e i ; u i t eei&akelijk oogpunt i s het grondgebied"van het " k l e i n e Europa" bepaald beperkt t e noemen.^' Voor wat N e d e r l a n d b e t r e f t , hangt de u i t v o e r i n g van het n a t i o n a l e programma i n b e l a n g r i j k e mate a f van de beoogde b i l a t e r a l e samenwerking met de Verenigde S t a t e n en met het V e r e n i g d K o n i n k r i j k . N e d e r l a n d b e v i n d t z i c h momenteel i n d i t o p z i c h t i n een v e e l minder gunstige pos i t i e dan België, dat - dank zij e i g e n uraniumvoorraden b e l a n g r i j k e v e r d r a g e n met de USA en Engeland h e e f t a f g e s l o t e n (welke s t e l l i g n i e t zonder meer t e n goede komen aan een Europese kernen^rgiepool)» Bovendien h e e f t België r e e d s op e i g e n g r o n d g e b i e d een r e a c t o r , met bijbehorende l a b o r a t o r i a , woonruimten, e t c , gebouwd, t e r w i j l de aankoop van nog twee r e a c t o r e n v r i j w e l v a s t s t a a t . Onze Benel u x p a r t n e r z a l dus bij een vorm van Europese samenwerking welke dan ook, aanvankelijk een v r i j w e l onaantastbare pos i t i e hebben, waardoor België z i c h ( z e l f s met de beste w i l ) s l e c h t s g e l e i d e l i j k aan de zeggenschap van een Europees orgaan z a l kunnen onderwerpen.
r
' B i j de i n s t u d i e zijnde d i f f u s i e f a b r i e k s p e l e n de kosten van e l e c t r i c i t e i t een overwegende r o l . I n de landen van de groep van zes i s de c a p a c i t e i t van de goedkoopste bron voor e l e k t r i c i t e i t s o p w e k k i n g , namelijk de w a t e r k r a c h t , l a n g n i e t voldoende om i n de bestaande behoeften t e voorz i e n . Een d i f f u s i e f a b r i e k moet dus daar n o o d z a k e l i j k e r wijs door m i d d e l van t h e r m i s c h e , dus met k o l e n , b r u i n k o l e n of o l i e g e s t o o k t e , c e n t r a l e s van e l e k t r i c i t e i t worden v o o r z i e n . I n Noorwegen daarentegen i s de d i s p o n i b e l e w a t e r k r a c h t nog voor lange tijd i n voldoende mate aanwezig. Het ware dus r a t i o n e e l om e v e n t u e e l een d e r gelijke f a b r i e k i n Noorwegen t e bouwen. Daar komt b i j , dat Noorwegen e r v o o r geïnteresseeerd zou zijn,dat een dergelijke f a b r i e k binnen haar l a n d s g r e a a e n zou worden gesticht. I
J u i s t wegens de huidige o n z e k e r h e i d omtrent het t o t s t a n d k o m e n van een ( s u p r a - n a t i o n a l e ) Gemeenschap voor k e r n e n e r g i e (waarmee i n e l k g e v a l een l a n g d u r i g e r a t i f i c a t i e p r o c e d u r e gemoeid z a l zijn) i s h e t i n het bijzonder voor N e d e r l a n d een eminent b e l a n g , dat de u i t v o e r i n g van onze e i g e n p l a n n e n o n v e r k o r t v o o r t g a n g v i n d t . D i t b e t e k e n t (a) v o o r t z e t t i n g v a n onze samenwerking met Noorwegen, en (b) a f s l u i t i n g , i n d i e n mogelijk, van de beoogde b i l a t e r a l e o v e r e e n k o m s t e n met de V.S. en h e t V.K. Het i n s t e l l e n v a n een "moratorium" t . a . v . het v o l t o o i e n van n a t i o n a l e programma's en van de onderhandel i n g s v r i j h e i d met andore mogendheden h e e f t nimmer i n de b e d o e l i n g g e l e g e n v a n de s t u d i e c o m m i s s i e t e B r u s s e l . Een bewijs h i e r v a n i s , dat een B e l g i s c h - B r i t s e overeenkomst ( v o o r de duur v a n t i e n j a r e n ! ) e e r s t werd a f g e s l o t e n op 19 november 1955. Er i s geen e n k e l e a a n l e i d i n g voor N e d e r l a n d z i c h door de l o o p d e r o m s t a n d i g h e d e n t o t w e r k e l o o s afwachten t e l a t e n v e r l e i d e n ; door onze e v e n t u e l e v e r d r a g s p a r t n e r s kan d i t ook n i e t met een schijn v a n r e d e l i j k h e i d worden v e r w a o h t . De o v e r e e n k o m s t e n met de V.S. en h e t V.K. z u l l e n v e r m o e d e l i j k . s l e c h t s een l o o p t i j d hebben van 3 t o t 5 j a r e n , waarna h e r z i e n i n g o f o p z e g g i n g mogelijk i s . D a a r t e g e n o v e r i s e r g e e n s p r a k e v a n , dat een Europese Gemeenschap v o o r K e r n e n e r g i e b i n n e n de e e r s t e v i j f j a r e n v o l l e d i g "op gang" z a l z i j n . E v e n t u e l e b i l a t e r a l e N e d e r l a n d s e a f s p r a k e n kunnen dan ook n a u w e l i j k s n a d e l i g zijn v o o r een Europese samenw e r k i n g ; v e e l e e r z u l l e n wij d a a r d o o r i n s t a a t zijn t e g e l e g e n e r t i j d een e i g e n " i n b r e n g " aan know-how t e l e v e r e n . I n m i d d e l s w a r e , n a a r de mening v a n de C i e . v o o r Atoom E n e r g i e , o p zo k o r t mogelijke termijn i n h e t k a d e r van de z.g. Commissie-Beyen ( w a a r i n de Commissie voor Atoom E n e r g i e i s v e r t e g e n w o o r d i g d ) een a d v i e s u i t t e werken t . a . v . h e t s t a n d p u n t , d a t door de N e d e r l a n d s e r e g e r i n g n a a r a a n l e i d i n g v a n h e t r a p p o r t van de S t u d i e c o m m i s s i e t e B r u s s e l , c.q. de gemeenschappelijke v e r k l a r i n g van het Comité d ' A c t i o n p o u r l o s E.U.d'Europe, d i e n t t e worden ingenomen, waarbij k e n n i s n e m i n g van h e t a d v i e s dd. 4 j a n u a r i j l . , u i t g e b r a c h t door het " R e a c t o r Centrum N e d e r l a n d " aan de M i n i s t e r v a n Economische Zaken, van b e l a n g z a l zijn. H i e r b i j ware i n h o t bijzonder aandacht t e schenken aan de v r a g e n l i j s t , voorkomende aan h e t s l o t van het r a p p o r t v a n de s t u d i e c o m m i s s i e t e B r u s s e l ( z i e bijlage d e z e s ) . Naar v a l t aan t e nemen, z u l l e n de r e g e r i n g e n tijdens de e e r s t kouende bijeenkomst van h e t Ministers-Comité ( v e r m o e d e l i j k medio f e b r u a r i a s . ) omtrent deze v r a g e n i n de e e r s t e p l a a t s een u i t s p r a a k moeten doen. De V o o r z i t t e r van de Commissie v o o r Atoom E n e r g i e , •
p/8
\*m/*
L~
ï
