[OO G ARTSENPRAKTIJK]
Dr. S. Van Slycken Dr. C. Candaele Dr. L. De Croock
Penitentenstraat 28 9000 Gent Tel. 09/225 03 35 Fax. 09/233 73 52 www.oogcentrum-gent.be
INFORMATIEBROCHURE : CONTACTLENZEN
Deze tekst is niet bedoeld als vervanging van het gespek met de oogarts. Uw behandelende oogarts blijft natuurlijk steeds bereid om al uw vragen met betrekking tot contactlenzen te beantwoorden. De bedoeling van deze tekst is u rustig te informeren over de voor-en nadelen van het dragen van contactlenzen. Bij verdere vragen raadpleeg uw oogarts die beter dan wie ook u kan informeren over de juiste indicaties. Doel van deze tekst Het doel van deze tekst is objectieve voorlichting te geven aan personen die reeds contactlenzen dragen, maar ook aan hen die geïnteresseerd zijn in het onderwerp en die erover denken om contactlenzen te gaan dragen. We geven tevens een overzicht van de verschillende materialen en gaan nader in op de verzorging van contactlenzen. Deze tekst kan een richtlijn zijn bij de keuze tussen de verschillende soorten contactlenzen : welk type het beste geschikt is voor een bepaalde persoon. De uiteindelijke keuze zal in overleg met uw oogarts moeten gebeuren. Het aanpassen van contactlenzen is een medische aangelegenheid. Gezien de belangrijke implicaties voor de gezondheid van het oog gebeurt de aanpassing liefst door en onder controle van een geneesheer specialist in de oogheelkunde (oogarts). Enkel een oogarts kan aan de hand van de medische gegevens oordelen of uw oog in aanmerking komt voor het dragen van contactlenzen. Indicaties van contactlenzen 1. Keuze tussen bril en contactlenzen kan bepaald worden door het beroep of vrijetijdsbezigheden. 2. Personen met een hogere brilcorrectie voor bijziendheid, bekomen een betere gezichtsscherpte en breder gezichtsveld met contactlenzen. Het “koker-zien” bij verzienden wordt vermeden. Het beeld wordt op ware grootte gezien. 3. Ook personen met een groot verschil in sterkte tussen de twee ogen zien met een
brilcorrectie door het ene glas het beeld “groter” dan door het andere glas. Deze groep mensen hebben voordeel bij het dragen van contactlenzen. 4. Wanneer het hoornvlies een onregelmatigheid vertoont, wordt de gezichtsscherpte sterk verbeterd door een contactlens. 5. Bij bepaalde oogziekten kan een lens als “verband” aangewend worden. Soorten contactlenzen Contactlenzen kunnen op verschillende manieren ingedeeld worden. 1. Volgens de flexibiliteit van het materiaal : harde en harde zuurstofdoorlatende lenzen die vastvom zijn; zachte, volledig plooibare of soepele lenzen; silicone lenzen die minder plooibaar zijn dan de zachte lenzen. 2 .Volgens het materiaal waaruit ze vervaardigd zijn, kunnen ze meer of minder zuurstof doorlaten. 3. Sommige lenzen kunnen dag en nacht gedragen worden, dus ook tijdens het slapen. Andere lenzen mogen alleen tijdens de dag gedragen worden en moeten elke avond uitgenomen worden. 4. Bepaalde lenzen worden na een paar jaar vervangen, anderen na een half jaar of maandelijks of zelfs nog sneller. De harde en harde zuurstofdoorlatende lenzen zijn duurzaam, en hebben uitstekende optische eigenschappen (specifiek bij astigmatisme of onregelmatig hoornvlies). Ze kunnen eventueel ook gedragen worden door allergische personen. Er is echter een zekere gewenningsperiode nodig en dagelijks dragen van lenzen is daarom essentieel. Stof en wind kunnen veel hinder veroorzaken bij deze contactlensdrager. De zachte contactlenzen zijn groter dan de harde lenzen. Hun grote aantrekkingspunt is dat zij vanaf het eerste moment een comfortabel gevoel geven. Er is echter een goede tranenfilm nodig. Deze lenzen corrigeren het astigmatisme niet tenzij wannneer ze hiervoor speciaal geslepen worden (= torische zachte contactlenzen). Zachte lenzen worden vaak als wegwerplenzen gebruikt en na een periode variërend van een dag tot een paar maanden vervangen; gepland frequent vervangen bv. na zes maanden is ook een optie. Zowel harde, zuurstofdoorlatende als zachte contactlenzen kunnen in principe gemaakt worden met ingebouwde leescorrectie. Dit is mogelijk met een leesgedeelte onderaan ofwel met een concentrisch systeem.
Het aanpassen van de lenzen
1. Inzetten van harde lenzen : Spoel de bewaarvloeistof van de lens af met steriel fysiologisch serum. Doe een druppel inzetvloeistof op de lens. Leg de lens op uw wijsvinger. Trek met de middenvinger van dezelfde hand het onderste ooglid naar beneden. Trek met de middenvinger van de andere hand het bovenste ooglid naar omhoog. Kijk recht vooruit, de ogen wijd openhoudend. Plaats de lens voorzichtig op het midden van het oog tot zij op de cornea “plakt” (drukken is niet nodig). Laat de oogleden los en knipper een paar keer. De lens zal zich vanzelf centreren. 2. Uitnemen van harde lenzen : KNIPPERMETHODE Plaats de wijsvinger direct naast de buitenste ooghoek. Buig het hoofd iets voorover boven de geopende handpalm. Sper de ogen wijd open en kijk naar de neus. Trek de oogleden met de wijsvinger naar achteren. Knipper met het oog tot de lens in de handpalm valt. METHODE MET DE ZUIGNAP Houd de zuiger tussen duim en wijsvinger en knijp erin. Plaats de zuiger voorzichtig loodrecht op de lens. Bij contact met de lens niet meer knijpen in de zuiger, zodat hij de lens aanzuigt en losmaakt van het oog. Het best is een zuignapje zonder lucht, men hoeft enkel zacht te drukken op de lens en te trekken. 3. Inzetten van zachte lenzen : Zachte lenzen zijn groter dan de cornea. De wimpers moeten zeer goed weggehouden worden. De lens wordt, zoals bij harde lenzen, ofwel midden op het oog geplaatst ofwel onderin de bindvlieszak gezet en dan naar het midden van het hoornvlies geschoven. 4. Het uitnemen gebeurt door de lens tussen duim en wijsvinger te plooien of op de boorden van de lens te drukken zodat een luchtbel verschijnt en de lens uitvalt. Opmerking : Is de zachte contactlens binnenstebuiten gedraaid ? Dan best de lens tussen duim en wijsvinger plooien : als de lens goed zit hebben de randen de neiging naar binnen te krullen. Als de lens binnenstebuiten is gekeerd, hebben de randen de neiging naar buiten te krullen : te vergelijken met de boord van een soepbord; op het oog geeft dit een lichte irritatie of een onstabiele lens. Lensverzorging Door een goede lensverzorging worden veel oogirritaties en -complicaties vermeden. De contactlensdrager kan regelmatig controleren of hij nog scherp ziet en kijken of zijn ogen rood of geïrriteerd zijn. Bij twijfel moet hij in eerste instantie de lenzen uit laten en zijn oogarts consulteren.
Secreties. Het kan gaan om overvloedig tranen bij een hoornvlies letsel. Afscheiding van een gelige, kleverige substantie die de wimpers ‘s morgens aaneen doet kleven wijst in de richting van een ooginfectie. Bij elke twijfel, neem onmiddellijk uw contactlenzen uit en raadpleeg uw oogarts. Hoe verzorgt men zijn lenzen ? Je oogarts zal je een onderhoudssysteem aanraden, een product of een set van producten die je lenzen reinigen, desinfecteren en je een garantie bieden op veilig en comfortabel lensdragen. Hij zal een product selecteren dat past bij je ogen, je levensstijl en je lenzen. Een goede raad : gebruik altijd de onderdelen van hetzelfde systeem. Vervang ze niet door onderdelen van andere contactlensverzorgingssystemen. Het zou tot nare gevolgen kunnen leiden (ontkleurde lenzen, oogirritatie of -ongemakken). Los van de wijze waarop ze verpakt zijn, bevatten de meeste onderhoudssystemen producten die 6 verschillende functies vervullen. Omwille van de gebruiksvriendelijkheid combineren producten van de nieuwe generatie twee of meer functies in één product : de alles-in-één vloeistoffen. De functies die nodig zijn voor jouw lenzen hangen af van het vervangingsschema van de lenzen en van je ogen. Je oogarts zal je het systeem aanraden dat het best voor jou geschikt is. De 6 verschillende functies zijn : • • Dagelijks reinigen om de vuildeeltjes die zich op de lens hebben vastgezet te verwijderen. Niet losgemaakte deeltjes maken dat de lens oncomfortabel gaat aanvoelen en het zicht minder scherp wordt. Ze verminderen tevens de desinfecterende kracht van de oplossingen die mogelijk schadelijke micro-organismen doden. • • Desinfecteren om micro-organismen (bacteriën, schimmels en virussen) die op de lens zitten, te doden. Er zijn 2 soorten desinfectievloeistoffen: producten op basis van waterstofperoxide, die een neutralisatie vereisen en de zogenaamde chemische desinfectantia die geen neutralisatie behoeven. Neutralisatie is dus enkel nodig wanneer de lenzen gedesinfecteerd worden met een product op basis van waterstofperoxide. In hogere concentraties is dit een zeer krachtig desinfectant, dat een brandend gevoel geeft. Daarom mag ongeneutraliseerde peroxidevloeistof nooit in rechtstreeks contact met het oog komen. Door de neutralisatiereactie wordt het peroxide afgebroken tot water en zuurstof. • • Spoelen en bewaren van lenzen. Voor het spoelen van de lenzen wordt meestal een isotonische zoutoplossing gebruikt. Let op : een zoutoplossing alleen is niet geschikt om de lenzen in te bewaren aangezien ze doorgaans geen stoffen bevat die de micro-organismen doden of hun groei verhinderen. Er bestaan systemen die beide functies combineren. Volg hier weer de raad van je oogarts op. • • Comfortdruppels of bevochtigende oogdruppels. Deze worden gebruikt om de ogen te verfrissen (in een droge of stoffige omgeving). Ze worden ook aangewend om het draagcomfort aan het eind van de dag te verbeteren. • • Het verwijderen van proteïnen (eiwitten) gebeurt doorgaans op weekbasis aan de hand van enzymtabletjes. Zij verwijderen hardnekkige proteïneafzettingen. Samen met de reiniging en desinfectie zorgen zij weer
voor een zuiver lensoppervlak. Proteïneverwijdering wordt niet aangeraden voor lenzen die sneller dan 1 maand vervangen worden omdat de lenzen vervangen worden voor de afzettingen voor problemen kunnen zorgen. Haal het beste uit uw contactlenzen Als je het meeste uit je lenzen wil halen en je ogen in gezonde conditie wenst te houden, verlies volgende punten dan niet uit het oog! Volg de raad van je contactlensspecialist op. Draag je lenzen niet langer dan afgesproken, zelfs al voelen je lenzen aan het eind van die periode nog comfortabel Verwijder, reinig en desinfecteer je lenzen op de afgesproken tijdstippen Laat regelmatig je ogen controleren door je contactlensspecialist Slaap niet met je lenzen tenzij je de goedkeuring van je specialist hebt gekregen Raadpleeg je contactlensspecialist alvorens enige oogmedicatie te gebruiken in combinatie met contactlenzen Maak van lenshygiëne een gewoonte. Was je handen met een milde zeep, spoel ze en droog ze met een pluisvrije handdoek af alvorens je lenzen aan te raken Breng je make-up aan nadat je je lenzen hebt ingezet. Gebruik vetvrije make-up, en gebruik niet het soort mascara met vezels dat je wimpers langer maakt, want deze kunnen de lens vervuilen. Gebruik geen make-up aan de binnenkant van de wimperrand. Dit kan de lenzen vervuilen en irritatie veroorzaken. Verwijder make-up als je de lenzen nog in hebt. Sluit je ogen als je haarlak of een andere spray gebruikt. Bescherm je onderhoudsvloeistoffen tegen contaminatie : sluit de fles na gebruik - laat het tuitje van de fles nergens mee in aanraking komen Vloeistoffen nooit hergebruiken Niet zwemmen met lenzen tenzij met een zwembrilletje op Gooi je lenzen weg wanneer de afgesproken draagtijd afgelopen is Gebruik nooit producten waarvan de vervaldatum overschreden is Respecteer alle stappen bij het onderhoud van je lenzen. Luister naar je ogen Draag je lenzen niet als je ogen rood zijn of pijnlijk aanvoelen Indien de lenzen irriteren, je ogen rood worden, je zicht vertroebelt of je een gevoeligheid voor licht ontwikkelt, neem dan je lenzen uit en contacteer je contactlensspecialist. Een beetje organisatie kan nooit kwaad Gebruik een goede spiegel en voldoende verlichting wanneer je je lenzen manipuleert Maak er een gewoonte van je lenzen altijd in dezelfde volgorde in te zetten. Begin bijvoorbeeld steeds met de rechterlens. Zo sluit je vergissingen uit. Als je je lenzen in de badkamer inzet en je gebruikt de spiegel die boven de wastafel hangt, sluit dan even de waterafvoer. Je weet maar nooit ... Om vergissingen te vermijden : bewaar je lenzen en vloeistoffen niet in het medicijnkastje Zorg ervoor dat je altijd voldoende lensvloeistoffen in huis hebt. Gebruik nooit leidingwater of speeksel. Gebruik voor bewaring alleen het daartoe bestemde lensetui. Zorg ervoor dat je steeds een reservelens bij de hand hebt. En tenslotte : Lenzen corrigeren je zicht, ze dienen niet als bescherming voor je ogen. Zorg er dus voor dat je je ogen beschermt wanneer dat nodig is (zon, bepaalde taken...)
Hiermede zijn wij aan het einde gekomen van deze informatiefolder. Mocht u nog vragen hebben, dan zijn wij bereid deze te beantwoorden bij uw eerstvolgend bezoek.
