Huurder failliet; voor wie zijn de kosten? Mr. H.M. Hielkema en Mr. A.M. Langeloo
17 mei 2013
HUURDER FAILLIET; VOOR WIE ZIJN DE KOSTEN? HOGE RAAD 19 APRIL 2013 LJN: BY6108
PROGRAMMA: •
Verplichtingen van de huurder (artikel 7:218 en 7:224 BW)
•
Faillissement en beëindiging van de huurovereenkomst door de curator (artikel 39 Fw)
•
Het “toedoencriterium” van de Hoge Raad
•
Kritiek op het toedoencriterium
•
Bespreking arrest van de Hoge Raad van 19 april 2013
•
Conclusie
Academie voor de rechtspraktijk
1
Huurder failliet; voor wie zijn de kosten? Mr. H.M. Hielkema en Mr. A.M. Langeloo
17 mei 2013
ARTIKEL 7:218 BW •
huurder is aansprakelijk voor schade aan het gehuurde veroorzaakt door toerekenbare tekortkoming van huurder
•
bewijsvermoeden dat huurder het gehuurde in onbeschadigde toestand heeft aanvaard
•
situatie tijdens de huurovereenkomst
ARTIKEL 7:224 BW •
huurder is verplicht het gehuurde bij het einde van de huur aan verhuurder ter beschikking te stellen
•
oplevering volgens beschrijving of in goede staat
•
bewijsvermoeden dat huurder het gehuurde heeft aanvaard in de toestand waarin het zich bevindt
•
situatie bij het einde van de huur
Academie voor de rechtspraktijk
2
Huurder failliet; voor wie zijn de kosten? Mr. H.M. Hielkema en Mr. A.M. Langeloo
17 mei 2013
ARTIKEL 39 FW •
bij faillissement van de huurder kan de curator of de verhuurder de huurovereenkomst eindigen
•
vanaf dag van faillissement is de huurprijs boedelschuld
•
wordt uit de boedel betaald voordat restant van de boedel wordt verdeeld onder de schuldeisers
BOEDELSCHULDEN •
kosten curator, taxateur of kosten voortzetting onderneming
•
schulden ingevolge de wet (bijv. huur of loon)
•
schulden door de curator aangegaan
•
schulden als gevolg van handelen van curator in strijd met een na te leven verbintenis (bijv. onbevoegd opzeggen overeenkomst)
Academie voor de rechtspraktijk
3
Huurder failliet; voor wie zijn de kosten? Mr. H.M. Hielkema en Mr. A.M. Langeloo
17 mei 2013
VRAAG Kan een vordering van de verhuurder tot vergoeding van schade aan het gehuurde pand, welke schade vóór het faillissement van de huurder aan het gehuurde is ontstaan, aangemerkt worden als een boedelschuld?
TOEDOENCRITERIUM •
een vordering geldt als boedelschuld, wanneer de vordering na faillietverklaring door toedoen van de curator is ontstaan
•
ontstaansmoment van de verplichting staat centraal
•
uitwerking in 3 arresten van de Hoge Raad
Academie voor de rechtspraktijk
4
Huurder failliet; voor wie zijn de kosten? Mr. H.M. Hielkema en Mr. A.M. Langeloo
17 mei 2013
DE RANITZ Q.Q. / ONTVANGER (HR 28 SEPTEMBER 1990) •
bedrijf kreeg bij aanschaf van zaken fiscaal voordeel
•
voorwaarde was dat de zaken niet binnen 8 jaar mochten worden verkocht, anders desinvesteringsbetaling
•
bedrijf failliet, curator verkoopt zaken binnen 8 jaar
•
Hoge Raad: desinvesteringsbetaling is boedelschuld, want ontstaan door toedoen (verkoop zaken) van de curator
FRIMA Q.Q. / BLANKERS (HR 12 DECEMBER 1993) •
bedrijf hanteert pensioenafspraken (eindloonregeling)
•
bij loonsverhoging moet bedrijf ook over verleden (extra) premie betalen (backservice)
•
bij ontslag werknemer: verplichting werkgever tot affinanciering backservice
•
bedrijf failliet, curator ontslaat werknemer
•
Hoge Raad: affinancieringplicht is boedelschuld, want ontstaan door toedoen (ontslag) van de curator
Academie voor de rechtspraktijk
5
Huurder failliet; voor wie zijn de kosten? Mr. H.M. Hielkema en Mr. A.M. Langeloo
17 mei 2013
CIRCLE PLASTICS (HR 18 JUNI 2004) •
bedrijfsruimte met vervuild landbouwplastic (grondstof)
•
bedrijf failliet
•
curator zegt huurovereenkomst op, maar ontruimt niet
•
verhuurder verwijdert plastic, kosten fl. 400.000,-
•
Hoge Raad: verwijderingskosten zijn boedelschuld, want ontruimingsverplichting ontstaan door toedoen (opzegging) van de curator
KRITIEK OP TOEDOENCRITERIUM (ALGEMEEN) •
strekking van begrip boedelschuld is strikter dan toedoencriterium
•
uitgangspunt is terughoudendheid bij aannemen boedelschulden
•
gevaar van teveel boedelschulden, geen restant voor gewone schuldeiser
Academie voor de rechtspraktijk
6
Huurder failliet; voor wie zijn de kosten? Mr. H.M. Hielkema en Mr. A.M. Langeloo
17 mei 2013
KRITIEK OP TOEDOENCRITERIUM (ONTRUIMINGSVERPLICHTING) •
curator mag opzegging huurovereenkomst niet afwachten ter voorkoming van ontstaan boedelschuld door ontruimingsverplichting, huurpenningen zijn ook boedelschuld
•
verhuurder mag geen betere positie krijgen dan andere schuldeisers
•
curator geen invloed op hoogte van herstelschade
KRITIEK OP TOEDOENCRITERIUM (ONTRUIMINGSVERPLICHTING) •
bij verschillende soorten vorderingen verschillende resultaten: 1. veranderingen mét toestemming verhuurder, herstelkosten opeisbaar na huuropzegging, boedelschuld 2. beschadigingen / veranderingen zonder toestemming verhuurder, herstelkosten opeisbaar voor huuropzegging, geen boedelschuld 3. ontruimingskosten, opeisbaar na huuropzegging, boedelschuld
Academie voor de rechtspraktijk
7
Huurder failliet; voor wie zijn de kosten? Mr. H.M. Hielkema en Mr. A.M. Langeloo
17 mei 2013
HOGE RAAD 19 APRIL 2013, LJN: NY6108 Feiten: •
huurovereenkomst bedrijfsruimte per 1 maart 2009
•
huurder gaat per 26 oktober 2010 failliet
•
curator beëindigt huur per 31 januari 2011
•
curator levert leeg op, maar schade van € 24.000,- aan buitengevel - aan deuren in het pand
HOGE RAAD 19 APRIL 2013, LJN: BY6108 •
verhuurder vordert schadevergoeding van boedel: opleveringsschade moet op grond van artikel 7:224 BW en de huurovereenkomst worden vergoed
•
standpunt curator: dit is geen boedelschuld - schade voor faillissement ontstaan - huurovereenkomst verplicht ook tot herstel tijdens huur - vordering dus al opeisbaar voor faillissement
Academie voor de rechtspraktijk
8
Huurder failliet; voor wie zijn de kosten? Mr. H.M. Hielkema en Mr. A.M. Langeloo
17 mei 2013
KANTONRECHTER WIJST VORDERING VERHUURDER AF: •
schadevergoedingsplicht vloeit niet voort uit opzegging van de curator en de opleveringsverplichting van artikel 7:224 BW, maar vloeit voort uit de herstelverplichting van artikel 7:218 BW en de huurovereenkomst
•
schadevergoedingsplicht dus al voor faillissement opeisbaar
•
niet ontstaan door toedoen van de curator (opzegging)
•
verwijzing naar vaste lijn in jurisprudentie van de HR
HOGE RAAD: •
komt expliciet terug van toedoencriterium (Hoge Raad gaat “om”)
•
opleveringsschade is geen boedelschuld, want a)
niet verenigbaar met regels van artikel 37 e.v. FW met betrekking tot wederkerige overeenkomsten
b)
in strijd met hetgeen uit de FW volgt omtrent het ontstaan van boedelschulden
Academie voor de rechtspraktijk
9
Huurder failliet; voor wie zijn de kosten? Mr. H.M. Hielkema en Mr. A.M. Langeloo
17 mei 2013
AD A) FW OVER WEDERKERIGE OVEREENKOMSTEN hoofdregel: •
Fw brengt geen wijzigingen aan in wederzijdse rechten en verplichtingen
•
curator bevoegd om in belang van boedel hieraan geen uitvoering te geven (bijv. artikel 39 Fw)
•
verbintenissen in faillissement leveren concurrente vorderingen op (geen boedelschulden)
AD A) FW OVER WEDERKERIGE OVEREENKOMSTEN uitzondering: •
huurovereenkomsten en arbeidsovereenkomsten (artikel 39 en 40 Fw)
•
huur en loon/premies zijn boedelschuld vanaf faillissement
Academie voor de rechtspraktijk
10
Huurder failliet; voor wie zijn de kosten? Mr. H.M. Hielkema en Mr. A.M. Langeloo
17 mei 2013
AD A) FW OVER WEDERKERIGE OVEREENKOMSTEN Hoge Raad: •
geen uitzondering voor schadevergoedingsverplichting die in verband met de huurbeëindiging ontstaat als gevolg van een rechtshandeling van de curator
•
hoofdregel is van toepassing: verbintenissen in faillissement leveren concurrente vorderingen op
AD B)FW OVER ONTSTAAN BOEDELSCHULDEN •
conclusie strookt ook met regeling omtrent ontstaan van boedelschulden
•
boedelschulden zijn - kosten curator, taxateurs of voortzetting onderneming - schulden ingevolge de wet (bijv. huur of loon) - schulden door de curator aangegaan - schulden als gevolg van handelen van curator in strijd met een na te leven verbintenis (bijv. onbevoegd opzeggen overeenkomst)
Academie voor de rechtspraktijk
11
Huurder failliet; voor wie zijn de kosten? Mr. H.M. Hielkema en Mr. A.M. Langeloo
17 mei 2013
AD B)FW OVER ONTSTAAN BOEDELSCHULDEN •
verplichting tot herstel van schade aan het gehuurde bij einde van de huurovereenkomst vloeit voort uit de huurovereenkomst en wordt bij einde van de huurovereenkomst opeisbaar
•
deze verbintenis is geen boedelschuld, want voldoet niet aan de voorwaarden voor het ontstaan van een boedelschuld
•
de schade is niet ontstaan door het handelen van de curator in strijd met een na te leven verplichting
AD B)FW OVER ONTSTAAN BOEDELSCHULDEN •
verplichting van curator tot ontruiming van het gehuurde na opzegging kan wel boedelschuld zijn
•
deze schuld is aangegaan door de curator in zijn hoedanigheid als curator
Academie voor de rechtspraktijk
12
Huurder failliet; voor wie zijn de kosten? Mr. H.M. Hielkema en Mr. A.M. Langeloo
17 mei 2013
CONCLUSIE •
opleveringschade is geen boedelschuld
•
curator slechts verantwoordelijk voor ontruiming, niet voor nakoming van overige opleveringsverplichtingen, zoals terugbrengen in oorspronkelijke toestand of herstel van schade of gebreken
CONCLUSIE •
uitgangspunt van de Hoge Raad is helder en makkelijk toepasbaar a) hoofdregel concurrente vordering, tenzij uitzondering b) voldoet schuld aan voorwaarden van boedelschuld?
•
ontstaansmoment van verplichting/moment van opeisbaarheid van schuld niet meer van belang
•
halt aan uitdijende boedelschulden
Academie voor de rechtspraktijk
13
Huurder failliet; voor wie zijn de kosten? Mr. H.M. Hielkema en Mr. A.M. Langeloo
17 mei 2013
CONCLUSIE •
geen verschil meer tussen opzegging huurovereenkomst door curator of door verhuurder -> bij toedoencriterium wachten verhuurders af tot de curator opzegt, zodat opleveringsschade boedelschuld is
•
tip voor verhuurder: controleer het gehuurde regelmatig en treedt bij schade op tegen de huurder
EINDE
Academie voor de rechtspraktijk
14
