Huisstijlhandboek gemeente Westerlo Inhoud Huisstijlhandboek gemeente Westerlo ..................................................................................................1 Inhoud .......................................................................................................................................................1 Inleiding .....................................................................................................................................................2 Logo...........................................................................................................................................................3 Kleuren .....................................................................................................................................................4 Lettertypen ..............................................................................................................................................5 E-mail.........................................................................................................................................................6 Enveloppen...............................................................................................................................................7 Adreskaartje ............................................................................................................................................8 Notitiekaart .............................................................................................................................................8 Brief ...........................................................................................................................................................9 Hoe schrijf ik een tekst die iedereen kan begrijpen?................................................................... 10 Logo's ..................................................................................................................................................... 15
huisstijlhandboek gemeente Westerlo
p. 1 van 15
Inleiding Waarom een eigen huisstijl Een organisatie heeft nood aan een uniforme en consequent toegepaste huisstijl. Dat geldt des te meer voor complexe en veelzijdige organisaties zoals gemeenten. Met een juist gebruik ervan kan een gemeente als Westerlo zich geen beter visitekaartje voorstellen. Vandaar ook het belang van een handleiding met eenvoudige richtlijnen voor het gebruik van de huisstijl, zowel voor intern als extern gebruik. Een eigen identiteit Iedereen heeft een bepaald beeld van zijn identiteit en wil die communiceren aan de buitenwereld. De buitenwereld interpreteert wat iemand communiceert en meet hem zo een imago aan. Bij een organisatie is dat niet anders. Via de huisstijl werken we voor een deel aan de identiteit zelf maar vooral ook aan het in overeenstemming brengen van het feitelijke imago met het gewenste imago. Het imagoconcept De gemeente Westerlo profileert zich als Parel van de Kempen. Deze baseline is afkomstig uit de tijd dat mensen uit Antwerpen en Brussel hun vakanties doorbrachten in Westerlo. De gemeente heeft een rijk erfgoed met het oude en het nieuwe kasteel de Merode en de Abdij van Tongerlo en is bekend als een groene gemeente met de vele dreven, de Grote Nete, het Kasteelpark en de Beeltjens. De tijd staat niet stil in Westerlo: aan het Albertkanaal in Oevel zijn heel wat grote en bekende bedrijven gevestigd zoals DAF Trucks Vlaanderen, Roland, Kaneka en Estée Lauder. In Oosterwijk trekt Kamp C de aandacht als centrum voor duurzaam wonen. Sportief staat Westerlo op de kaart met het Sportacentrum en voetbalclub KVC Westerlo die trouwens ook het wapenschild van de gemeente in zijn logo verwerkt heeft. De mensen van Westerlo zijn trots op hun gemeente, maar leven tegelijkertijd graag in hun dorp: Heultje, Oevel, Oosterwijk, Tongerlo, Voortkapel, Westerlo en Zoerle-Parwijs. We vermijden daarbij het gebruik van het onbestaande woord 'deeldorp'. Gebruik beter 'dorp'. Binnen dit globaal concept zijn het logo, de baseline en de huisstijl ontwikkeld: Westerlo, parel van de Kempen. Strenge kwaliteitsbewaking De gemeente Westerlo zal er strikt over waken dat de huisstijl, zowel voor intern als voor extern gebruik, gerespecteerd wordt. Enkel op die manier kunnen we een uniform en kwalitatief ogend beeld naar de doelgroepen overbrengen: lokaal, regionaal en nationaal. Na implementatie van de huisstijl mag onder geen enkel beding een nieuw document of eender welke andere communicatiedrager aangemaakt worden in een andere stijl, tenzij met de expliciete goedkeuring van de huisstijlcoördinator op de communicatiedienst.
huisstijlhandboek gemeente Westerlo
p. 2 van 15
Logo Wapenschild en baseline
Het logo van de gemeente Westerlo bestaat uit het wapenschild, de naam van de gemeente en de baseline Parel van de Kempen. Wapenschild, naam en baseline vormen een ondeelbaar geheel. Ze mogen niet apart gebruikt worden in de communicatie. Er bestaat een versie in kleur en een in zwart-wit. De originele versies van het logo vind je op de S-schijf in de map logo gemeente. Voor drukwerk geef je het bestand met extensie .eps aan de opmaker of de drukker, voor websites en voor eigen gebruik volstaat het bestand met extensie .jpg. De gemeente Westerlo had al in 1644 onder de regering van Filips IV een gelijkaardig wapenschild. Met een Koninklijk Besluit is het wapenschild in 1842 erkend. Het kasteel stelt de woning van de heren van de Merode voor, het linkerschild is van de Merode, het rechterschild van het kapittel van Sint-Maarten van Utrecht. Logo of wapenschild? We kiezen op dit moment voor het logo Een wapenschild van meer dan 350 jaar oud vervang je niet zomaar door een eigentijds logo. In steden en gemeenten als Turnhout en Heist-op-den-Berg heeft men minder goede ervaringen met het vervangen van het wapenschild door een eigentijds logo. Er ontstonden zelfs actiecomités voor het behoud van het hert en de zwaan. In andere gemeenten met een minder herkenbaar logo is de overgang vlotter verlopen, alhoewel men vaak nog het wapenschild voor officiëlere formelere documenten gebruikt en het nieuwe logo voor de dagelijkse communicatie. Ook dat verhoogt de herkenbaarheid niet. Het is geen goed idee om het ene onherkenbare wapenschild te vervangen door een ander onherkenbaar logo. Uit gesprekken met veel mensen die nauw betrokken zijn bij de gemeentelijke organisatie bleek dat men gehecht is aan het wapenschild. De combinatie met de naam van de gemeente en de slagzin Parel van de Kempen verhoogt de herkenbaarheid naar buiten en zorgt voor een eigentijds karakter ervan.
huisstijlhandboek gemeente Westerlo
p. 3 van 15
Kleuren Geel, blauw, zwart en wit Afhankelijk van de drager (papier, web, e-mail, spandoek,...) kan het logo in verschillende versies gebruikt worden. Standaard is het logo in kleur, eventueel in zwart-wit. De dragende kleuren voor publicaties zijn geel en blauw zoals in de tabel hieronder gedefinieerd. Beide kleuren zijn een iets modernere afleiding van het geel en het blauw uit het wapenschild. geel
blauw
CMYK 20-3-99-0 RGB 219-213-31
CMYK 68-46-0-28 RGB 84-102-148
huisstijlhandboek gemeente Westerlo
zwart
wit
p. 4 van 15
Lettertypen Als lettertype voor teksten gebruiken we Gill Sans MT 12 pt, voor het benadrukken van teksten Gill Sans MT 12 pt bold. Kopteksten komen voor in Gill Sans MT 16 pt (kop 1), Gill Sans MT 14 pt cursief (kop 2) en Gill Sans MT 12 pt bold (kop 3). Het lettertype kan zowel in het gedefinieerd blauw als in het zwart. De lettertypes voor tekst en koppen is opgenomen als standaardlettertype in de sjablonen voor lege documenten, voor brieven en voor presentaties.
Gill Sans 16 pt abcdefghijklmnopqrstuvwxyz A B C D E F G H I J K L M N O P Q R ST UVW XY Z 0123456789 &“ ”‘ ’ ( ) § ! ? ç % * .,;/ := + - $ # @ Gill Sans 14 pt cursief abcdefghijklmnopqrstuvwxyz ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ 0123456789 &“”‘’()§!?ç%*.,;/:=+-$#@ Gill Sans 12 pt bold abcdefghijklmnopqrstuvwxyz ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ 0123456789 &“”‘’()§!?ç%*.,;/:=+-$#@ Gill Sans 12 pt abcdefghijklmnopqrstuvwxyz ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ 0123456789 &“”‘’()§!?ç%*.,;/:=+-$#@
huisstijlhandboek gemeente Westerlo
p. 5 van 15
E-mail
Onderwerpregel Geef je bericht altijd een heldere onderwerpregel zodat de ontvanger in een oogopslag ziet waarover het bericht gaat. Het helpt de geadresseerde niet alleen om snel te kunnen inschatten of een bericht relevant en dringend is, het helpt hem ook het bericht achteraf snel terug te vinden Inhoud Beperk het aantal vragen dat je per mail stelt tot een per bericht. Dat vergemakkelijkt het beantwoorden van mails. Tekstopmaak en handtekening De tekstopmaak en de handtekening van e-mails is standaard geïnstalleerd op je pc. Bij problemen neem je contact op met de communicatiedienst. Geen disclaimer Een disclaimer lijkt een goede bescherming, maar is het eigenlijk niet. Voor officiële antwoorden gebruik je nog altijd het best een brief. Die is ondertekend door de gemeentesecretaris en de burgemeester.
huisstijlhandboek gemeente Westerlo
p. 6 van 15
Enveloppen Er zijn 8 soorten enveloppen. envelop formaat 229X114 met venster, met kleefstrip Standaardenvelop voor brieven Balance Pure White 90 envelop formaat 229X114 zonder venster, met kleefstrip Standaardenvelop voor brieven Balance Pure White 90 envelop formaat 229X114 met venster, zonder kleefstrip Voor gebruik op automatische vulmachine bij de kopiedienst Balance Pure White 90 envelop formaat 229X114 zonder venster, zonder kleefstrip Voor gebruik op automatische vulmachine bij de kopiedienst Balance Pure White 90 envelop formaat A5 Balance Pure White 90 envelop formaat A4 Balance Pure White 90 envelop formaat A4 - met balg van 3 centimeter Balance Pure White 90 envelop formaat 400X280 Dit is geen standaardformaat. De prijs van de verzending ligt heel wat hoger dan de prijs voor de verzending van andere formaten. Balance Pure White 90
huisstijlhandboek gemeente Westerlo
p. 7 van 15
Adreskaartje
Adreskaartjes kan je per 50 exemplaren bijbestellen op de communicatiedienst.
Notitiekaart
huisstijlhandboek gemeente Westerlo
p. 8 van 15
Brief
marge links 8,5 cm lettertype Gill Sans MT 12
marge links 2,5 cm lettertype Gill Sans MT 9 keuzelijsten
marge links 2,5 cm lettertype Gill Sans MT 12 vet vouwlijn
marge links 2,5 cm lettertype Gill Sans MT 12 keuzelijst
marge links 2,5 cm lettertype Gill Sans MT 12 uitlijnen links marge rechts 1,75 cm
1 of 2 regels wit
minstens 3, maximum 6 regels wit
huisstijlhandboek gemeente Westerlo
voornaam en naam altijd voluit functie onder naam lettertype Gill Sans MT 12
p. 9 van 15
Hoe schrijf ik een tekst die iedereen kan begrijpen? 1 2 3
4 5 6
7 8 9
10
11
12
Bereid je goed voor Begin niet zomaar te schrijven. Denk eerst na. Schrijf voor je lezers, niet voor je collega's. Zet jezelf in de schoenen van je lezers. Zorg dat je lezer de antwoorden op zijn vragen vindt Dit geeft een structuur aan je tekst. Vaak is dit chronologisch. Werk bijvoorbeeld met vraag en antwoord. Geef onmiddellijk het antwoord. Bijvoorbeeld: Vul het formulier in. Stuur het op. De overheid kijkt na. De overheid beslist. Wat gebeurt er als je het formulier niet opstuurt? Dan krijg je geen toelage. Hou de informatie beknopt Maak onderscheid tussen hoofd- en bijzaken. Spreek je lezer aan Schrijf voor 1 persoon, niet voor een groep. Zoek naar de gepaste toon De toon bepaalt hoe je lezer tegenover de boodschap staat. Zoek de gepaste toon • (Te) zakelijk: Dank voor uw medewerking. Aan de hand van een grote steekproef worden 2500 gezinnen bevraagd naar hun ervaringen over zorg voor kinderen. • (Te) familiair: Rondkomen met het inkomen dat men heeft, is vandaag de dag niet altijd gemakkelijk. Vandaar dat er veel mensen zich genoodzaakt voelen om wat bij te verdienen. Heeft u soms een bijverdienste? Het heeft voor dit onderzoek geen belang of het officieel aangegeven werk is of zwart werk. Schrijf zoveel mogelijk zoals je spreekt Stel je voor dat je lezer voor je aan tafel zit en dat je hem vertelt wat te doen. Gebruik geen jargon (als de lezer niet in hetzelfde vak zit) Gebruik korte zinnen Korte zinnen brengen de boodschap beter over. De informatie wordt opgedeeld in korte stukjes. Gebruik actieve zinnen Uitzonderlijk kan een passieve zin, maar gebruik toch 80 tot 90 % actieve zinnen. • De TV werd bekeken door Peter. > Peter keek TV. • De zaak zal onderzocht worden door ons. > We zullen de zaak onderzoeken. Gebruik grammaticaal eenvoudige zinnen • (Slecht) voorbeeld: De minister betoogde dat ons onderwijs, dat tenslotte toch niet zo'n lange traditie heeft, zeker in vergelijking met onze buurlanden, mits grondig aangepakt, beslist vergelijkbare en zelfs betere resultaten kan boeken. Gebruik korte woorden Ze zijn gemakkelijker om te lezen. Vermijd woorden met meer dan drie lettergrepen.
huisstijlhandboek gemeente Westerlo
p. 10 van 15
13
14
15
16
17
18
Beveel! Geef instructies. Gebruik de imperatief. Wees duidelijk. • Het formulier verzend je naar... • De uren van de dienstregeling moeten nageleefd worden. Vermijd de naamwoordvorm Vermijd dat je een werkwoord in de zelfstandig naamwoordvorm verandert. Je kan die woorden herkennen aan 'het' voor een werkwoord. • Het drinken van een biertje is een leuke ontspanning. > Een biertje drinken is een leuke ontspanning. • Tijdens mijn stage heb ik veel ervaring opgedaan met het werken met allochtonen. • Een ander belangrijk punt betreft het verspreiden van een folder. Vermijd moeilijke woorden Vermijd woorden uit een vreemde taal of bastaardwoorden. Sommige woorden zijn zo ingeburgerd dat ze niet te vermijden zijn. • Wetenschappelijke of administratieve begrippen moeten uitgelegd worden. Bijvoorbeeld: euthanasie, sociale zekerheid… • Zoek een alternatief voor woorden met moeilijke medeklinkercombinaties. Bijvoorbeeld: halssnoer wordt parelsnoer of ketting, kersvers wordt nieuw … • Spring zuinig om met moeilijke eigennamen. Ze vormen een struikelblok bij het lezen, maar soms zijn ze niet te vermijden. Bijvoorbeeld: Tsjetsjenië, Mpenza,… Vermijd woorden die verwarring zaaien Bijvoorbeeld twee verschillende woorden voor hetzelfde begrip. Voorbeeld: In deze publicatie zijn de kerngetallen voor de milieusector opgenomen. De status van de richtcijfers is die … • Bijvoorbeeld jargon: ingewikkelde samenstellingen 'oppervlaktewaterregeling' Vermijd modewoorden of abstracte woorden Ze geven een tekst een gezwollen stijl. Ze geven een tekst een pseudo-intellectueel of pseudo-wetenschappelijk karakter, maar dienen meestal om zich belangrijker voor te doen dan men is. Het onderwijsgebeuren speelt een gangmakersfunctie in vele aspecten van multiculturele samenlevingsvormen. Wees voorzichtig met letterwoorden en afkortingen De letterwoorden CLB, ABVV, SP-A, SERV, BVBA, HST, PAB, VOCB en CBE zijn meestal onleesbaar of onbegrijpelijk zonder voorkennis. Als ze echt onvermijdelijk zijn, schrijf ze dan een keer voluit en zet het letterwoord tussen haakjes. Bijvoorbeeld: De Verenigde Naties (VN). Heel bekende letterwoorden zijn meestal geen probleem: VRT, VTM, OCMW, VDAB. Andere kan je duidelijk maken door een omschrijving. Bijvoorbeeld: De VLD is de partij van de liberalen. De afkortingen WC, TV, CD kan wel. Andere afkortingen (enz., vnl., nr. ttz., ZOZ, TGV.) verstoren de tekst. Schrijf ze voluit. Kies bij dezelfde betekenis het woord met een gemakkelijk woordbeeld. Voorbeelden:vaak ipv. dikwijls, dadelijk ipv. onmiddellijk…
huisstijlhandboek gemeente Westerlo
p. 11 van 15
19
20
Gebruik zo weinig mogelijk beeldspraak Beeldspraak is vaak verwarrend. Bijvoorbeeld: 'Dat ligt voor de hand' of 'Om het leven komen' of 'Tussen twee stoelen zitten' Spreuken en uitdrukkingen worden, zeker door allochtone lezers, vaak letterlijk genomen. Maak je tekst aantrekkelijk Een tekst moet een stevige en duidelijke structuur hebben. Zorg voor een logische opbouw die weerspiegeld wordt in de indeling van de tekst. Met rubrieken, tussentitels, alinea’s en regelafstand wordt de structuur voor de lezer duidelijk. Hou de structuur zo eenvoudig mogelijk. De inleiding mag niet te lang zijn. Zij moet de inhoud van de tekst situeren en/of interesse wekken. Zet in de tekst niet te veel verwijzingen vooruit of terug. Liefst ook niet te veel nieuwe feiten of gegevens in een kort bestek opvoeren. De titel moet meteen de aandacht van de lezer wekken. Hij moet nieuwsgierig maken, uitnodigen om verder te lezen. De titel moet duidelijk aangeven waarover het artikel gaat. Eventueel kan een boventitel de informatie geven. Vermijd moeilijke of onbekende namen in de titel. Gebruik tussentitels. • Zet er relevante informatie in. Bijvoorbeeld: 'Wat moet ik doen als…?' De lezer ziet meteen wat belangrijk is. Hij vindt meteen wat hij zoekt. Hij heeft meteen de structuur van de tekst door. Breek de informatie in korte stukjes op. • Laat voldoende witruimte tussen de stukjes. Houd punten die bij elkaar horen, bij elkaar. 1 paragraaf = 1 onderwerp. Gebruik tabellen en opsommingen • Voorbeeld: Wanneer kan het OCMW helpen? Maak lijstjes • Als u problemen hebt met papieren. • Bij problemen met uw echtgenoot of kinderen. • Als geld een probleem is. • Als u veel problemen tegelijk hebt. Vestig de aandacht op de belangrijkste punten. Dit kan enkel in vetjes. GEEN HOOFDLETTERS (te zwaar) • Illustraties zorgen voor afwisseling en verluchten de tekst. • Foto’s of tekeningen moeten duidelijk, functioneel en begrijpelijk zijn. • Onduidelijke illustraties bederven de aantrekkelijkheid van de tekst. • De kracht van de illustratie gaat verloren als ze te klein wordt afgedrukt. • Zorg voor een kort en duidelijk onderschrift bij de illustraties. Een tekst in kolommen zetten, vergemakkelijkt het lezen. De ogen van de lezer moeten dan niet zo’n grote sprong maken van de ene regel naar de andere.
huisstijlhandboek gemeente Westerlo
p. 12 van 15
Schrijfwijzer afspraken over de schrijfstijl die we in de gemeente hanteren WEL uitlijnen links uitlijnen telefoonnummers 014 54 75 75
NIET niet volledig uitlijnen! dus geen punten en streepje, die staan ook niet op je telefoontoestel! 09:00u en 16:30 uur schrijf euro voluit in teksten - in lijstjes kan je EUR of € gebruiken wees consequent De voornaam vooraan en de achternaam achteraan. Waarom heten die dingen anders ook zo? De vermeldingen heer en mevrouw mag wegvallen in verslagen
uren euro
8 uur en 16.30 uur 16,30 euro en 16 euro
aanspreking namen
bij voorkeur je! of u voornaam naam
leestekens
ipv – (aanpassen in autocorrectie > Word > Extra > Autocorrectie: drie bovenste vakjes uitvinken!)) ; vermijden : zo weinig mogelijk ( ) vermijden want meestal staat daar de belangrijkste info '...' zo weinig mogelijk en graag de rechte in plaats van de ronde variant (aanpassen in autocorrectie) negentiende of 19de Kasteelpark 5A - 2260 Westerlo 1 spatie tussen woorden geen spatie voor een leesteken nooit twee spaties achter elkaar zo weinig mogelijk bijvoorbeeld ipv bv in plaats van ipv ipv geen punten - zoveel mogelijk kleine letters vb. nvdr, btw, VDAB, OCMW, gebruik zoveel mogelijk actieve eenvoudig gezegd: vermijd het zinnen gebruik van 'worden' zo kort mogelijk gelet op overwegende dat
rangtelwoorden adressen spaties afkortingen
schrijf actief, niet passief voorzetsels te vermijden
huisstijlhandboek gemeente Westerlo
p. 13 van 15
Modern taalgebruik VEROUDERDERD aangaande aangezien aldus alhoewel alsmede alvorens behoudens bekomen benevens betreffende bijkomende blijkens daar deeldorp derhalve dienaangaande dienen doch eveneens evenwel gelieve hetgeen hetwelk in bijlage in kennis stellen mededelen momenteel noch nochtans omtrent reeds schrijven (ons schrijven van...) teneinde tevens thans vandaar
BETER over omdat zo hoewel en (ook), evenals voordat behalve krijgen met daarbij over meer zoals... aantoont omdat dorp daarom, dus daarover moeten maar ook echter wilt u dat dat als bijlage op de hoogte brengen meedelen nu en niet echter over al (onze) brief om bovendien, ook nu daarom
huisstijlhandboek gemeente Westerlo
p. 14 van 15
Logo's We willen ook voor alle andere diensten qua kleurgebruik en lettertype dezelfde standaarden invoeren. Eventueel kan er in combinatie met het logo van de gemeente ook een ander logo gebruikt worden dat meer de eigenheid van die soort dienstverlening naar buiten brengt. Het blijft echter belangrijk om een gemeenschappelijke uitstraling te hebben. gemeente
OCMW
Woonzorgcentrum
bibliotheek
toerisme Westerlo
Ook voor de brandweer, de Zoerla en de lagere scholen van Voortkapel, Oevel en Heultje wordt binnenkort de huisstijl ingevoerd.
huisstijlhandboek gemeente Westerlo
p. 15 van 15