HSE guidelines
S september 2012
ELEKTRISCHE GEVAREN HSE LIFE THE NATIONAL OIL&GAS INDUSTRY STANDARD FOR PROFESSIONALS
ELEKTRISCHE GEVAREN
Werk veilig of werk niet Bij werkzaamheden aan installaties en systemen zijn strikte procedures van kracht. Er bestaat immers een risico dat onderdelen onder spanning staan. Lees daarom de werkvergunning nauwkeurig en controleer of de beheersmaatregelen zoals omschreven, daadwerkelijk aanwezig zijn. Tref dan de voorzorgsmaatregelen die horen bij de werken die jij gaat uitvoeren.
Eenzelfde heldere taal spreken op gebied van Veiligheid, Gezondheid en Milieu en harmoniseren van regelgeving door primair te focussen op overeenkomsten tussen Maatschappijen en Contractors. Dat is het doel dat de bij HSElife UNIO aangesloten partijen nastreven.
ELEKTRISCHE GEVAREN
ELEKTRISCHE GEVAREN Elektrotechnische incidenten kunnen catastrofale gevolgen hebben. Om zulke incidenten te voorkomen, moet je de taken en verantwoordelijkheden van iedereen die bij werkzaamheden aan elektrische installaties betrokken is, kennen. Daarnaast moet je je bewust zijn van de risico’s en elektrisch gevaarlijke situaties kunnen herkennen. Let op: je mag alleen aan de elektrische installatie werken als je schriftelijk bent aangewezen door de Installatie Verantwoordelijke. Met uitzondering van het uitvoeren van metingen wordt er niet onder spanning gewerkt.
ELEKTRISCHE GEVAREN
ELEKTRICITEIT • je ziet het niet • je ruikt het niet • je hoort het niet • als je het voelt, kan het te laat zijn
ELEKTRISCHE GEVAREN
MOGELIJKE RISICO’S/GEVOLGEN • elektrocutie • ernstige brandwonden • vallen of struikelen t.g.v. een schrikreactie • brand • explosie • schade aan materialen en gereedschappen
ELEKTRISCHE GEVAREN
ELEKTRISCHE VEILIGHEID Werken aan onder spanning staande elektrische installaties is niet toegestaan. Wanneer aan elektrisch aangedreven equipment wordt gewerkt, dient dit te worden geblokkeerd.
ELEKTRISCHE GEVAREN
BETROKKEN PERSONEN Onderstaande personen hebben een schriftelijke elektrotechnische aanwijzing. Installatie Verantwoordelijke - IV - is verantwoordelijk voor de elektrische installatie - moet, voor aanvang, toestemming geven voor alle elektrotechnische werkzaamheden Werk Verantwoordelijke - WV - is verantwoordelijk voor de veilige uitvoering van elektrotechnische werkzaamheden - geeft opdracht tot of heeft de leiding bij de uitvoering - stelt alle betrokkenen op de hoogte van mogelijke bijzondere gevaren
ELEKTRISCHE GEVAREN
BETROKKEN PERSONEN Vakbekwaam Persoon - VP - elektrotechnisch deskundige - kan/mag zelfstandig werkzaamheden uitvoeren Voldoende Onderricht Persoon - VOP - voldoende onderricht om gevaren als gevolg van elektriciteit te voorkomen - mag eenvoudige werkzaamheden met minimale risico’s uitvoeren - moet een instructie krijgen over de werkzaamheden
ELEKTRISCHE GEVAREN
EIGEN VERANTWOORDELIJKHEID
Iedereen dient, voordat hij/zij aan het werk gaat, veiligstellingen te controleren. Twijfel? Onduidelijkheden? Vraag uitleg!
ELEKTRISCHE GEVAREN
WERKVERGUNNING Voor alle werkzaamheden die de elektrische toestand van de elektrische installatie wijzigen is een werkvergunning vereist. Geef hierin aan: • aard en plaats van de werkzaamheden • schakeltoestand waarin de installatie voor aanvang van de werkzaamheden wordt overgedragen aan de WV • afgesproken bedieningshandelingen • te nemen veiligheidsmaatregelen • schakeltoestand waarin de installatie na uitvoering van de werkzaamheden wordt overgedragen
ELEKTRISCHE GEVAREN
ELEKTRISCH VEILIGSTEL CERTIFICAAT (EVC) Iedere elektrische veiligstelling moet worden vastgelegd in een bijlage bij de werkvergunning: Elektrisch Veiligstel Certificaat.
ELEKTRISCHE GEVAREN
GOEDKEURING Werkvergunning en EVC dienen vooraf te worden ingevuld en goedgekeurd. De veiligstelling mag alleen worden uitgevoerd door een speciaal aangewezen schakelbevoegde. Indien nodig zal hij/zij ook schriftelijk of mondeling een instructie geven.
ELEKTRISCHE GEVAREN
VOOR JE AAN HET WERK GAAT • lees, controleer en bespreek de werkvergunning (ook de achterkant) • woon de toolbox meeting bij • inspecteer je werkplek • oriënteer je op vluchtroutes en verzamelplaats(en) • controleer samen met de aangewezen persoon of de installatiedelen waaraan je gaat werken, op juiste wijze zijn veiliggesteld. • controleer zelf bij elektrische werkzaamheden door meting of het equipment waaraan gewerkt gaat worden, spanningsloos is. • voer een LMRA (Last Minute Risico Analyse) uit
Twijfel over de veiligheid van de werkplek!? Laat je overtuigen!
ELEKTRISCHE GEVAREN
TIJDENS HET WERK • controleer regelmatig of de werkplek nog steeds veilig is • meld eventuele wijzigingen van de situatie bij de locatiebeheerder /supervisor • leg het werk stil bij onduidelijkheden of afwijkingen t.o.v. de werkvergunning • ga nooit improviseren! • meld defecte of losse aardverbindingen, tekortkomingen, schade aan de installatie etc. direct • gebruik altijd de juiste materialen en gereedschappen (n.b. zones; ATEX) • evalueer steeds de situatie (n.b.: veranderende omstandigheden) • weeg gevarenrisico’s af • onderneem de juiste actie • tref, indien nodig, aanvullende voorzorgsmaatregelen
ELEKTRISCHE GEVAREN
AANVULLENDE VOORZORGSMAATREGELEN • draag geen ringen of horloges (geleidend materiaal) • persoonlijke beschermingsmiddelen (elektrisch geïsoleerde handschoenen, gezichtsmasker, vlamboogvesten e.d.) • rubber matten • geïsoleerde bedekkingen en kappen • geïsoleerd gereedschap • geïsoleerde testapparatuur (let op keuringsdatum) • inzet van een tweede persoon (als redder)
ELEKTRISCHE GEVAREN
VEILIGSTELLEN WERKPLEK IN 5 STAPPEN 1. vrijschakelen (stroomloos maken) 2. beveiligen tegen wederinschakeling: vergrendelen (lock out); label aanbrengen (tag out); isolation sheet maken m.b.v. e-Vision 3. zelf controleren of de installatie op de werkplek spanningsloos is 4. aarden en kortsluiten indien noodzakelijk 5. zorgen voor bescherming van nabij gelegen actieve delen Pas daarna mag begonnen worden met de werkzaamheden Twijfel? Overtuig jezelf van spanningloosheid: meten is weten!
ELEKTRISCHE GEVAREN
EXPLOSIEGEVAARLIJKE ZONES Op alle installaties zijn tekeningen aanwezig waarop de verschillende zones staan aangeduid: Zone 0. – een explosief gasmengsel is voortdurend of gedurende een langere periode aanwezig Zone 1. – de kans op aanwezigheid van een explosief gasmengsel onder normaal bedrijf is groot Zone 2. – de kans op aanwezigheid van een explosief gasmengsel is gering en slechts gedurende korte tijd
ELEKTRISCHE GEVAREN
ATMOSPHÈRES EXPLOSIVES (ATEX) Een explosieve atmosfeer is een ontbrandbaar mengsel van zuurstof en een brandbare stof (bijvoorbeeld gassen, dampen of stof). Na ontsteking breidt de verbranding zich tot het gehele mengsel uit. Hiervoor is een ontstekingsbron nodig, zoals mechanische of elektrische vonken, hete oppervlakken en statische elektriciteit. In een bepaalde zone kan het risico plots veranderen, met name door de combinatie mechanisch - elektrisch, instrumentatie en piping. Controleer steeds of materialen en gereedschappen in de betreffende zone mogen worden gebruikt.
ELEKTRISCHE GEVAREN
AARDINGEN Breng aardaansluitingen die tijdelijk worden losgemaakt, na afloop van de werkzaamheden altijd weer aan.
ELEKTRISCHE GEVAREN
EERSTE HULP BIJ ELEKTROCUTIE • schakel de stroom uit • zorg dat je niet zelf onder stroom komt te staan wanneer je bij het slachtoffer komt of hem aanraakt • stel het slachtoffer veilig • waarschuw direct de medic/EHBO-er
ELEKTRISCHE GEVAREN
MOTOREN/POMPEN Veiligstellen motoren/pompen: • op het schakelbord/MCC (Motor Control Center)
én • in het veld (middels de werkschakelaar)
ELEKTRISCHE GEVAREN
ELEKTRISCH AANGEDREVEN EQUIPMENT • schriftelijke werkvergunning verplicht (ook voor niet-elektrische werkzaamheden) • aangeven op werkvergunning: of het equipment wel of niet geblokkeerd dient te worden (EVC is in dit geval niet nodig) N.B. De blokkering mag alleen worden uitgevoerd door een speciaal aangewezen schakelbevoegde.
ELEKTRISCHE GEVAREN
ELEKTRISCH HANDGEREEDSCHAP (230V) Controleer, voordat je ermee gaat werken: • keuringssticker • staat van stekker, snoer en huis (onbeschadigd?) • (geen kroonsteentjes, tape of vervangen stekkers?) Ringkasten/Paddenstoelen: CEE-form wcd’s • blauw: 230V (2-polig + aarde) - handgereedschap • rood: 400V (4-polig + aarde) - Krachtstroom Gebruik altijd CEE-form stekkers, verlengkabels en haspels.
ELEKTRISCHE GEVAREN
ELEKTRISCH HANDGEREEDSCHAP (230V) Om op je werkplek je handgereedschap met normale stekker te kunnen gebruiken moet je een overgangskabel van CEE-form stekker naar een normale contra stekker toepassen. Deze overgangskabel mag maximaal 1,5 meter lang zijn. Het monteren van een CEE-stekker aan dubbelgeisoleerde handgereedschap (aangegoten stekker) is niet toegestaan.
ELEKTRISCHE GEVAREN
VERPLAATSBAAR ELEKTRISCH EQUIPMENT • bv. generator, betonmolen of kolomboormachine • verplicht voorzien van stekker met randaarde (geel/groene beschermingsleiding in voedingskabel)
ELEKTRISCHE GEVAREN
VAST OPGESTELD ELEKTRISCH EQUIPMENT • bv. drukvaten en bordessen • verplicht voorzien van geel/groene aardleiding • middels aardnok verbonden aan aardingspunt
ELEKTRISCHE GEVAREN
STEIGERS • verplicht voorzien van geel/groene aardleiding • middels klemverbinding verbonden aan aardingspunt
ELEKTRISCHE GEVAREN
AGGREGATEN Het gebruik van aggregaten dient zoveel mogelijk te worden beperkt. Gebruik indien mogelijk tijdelijk of permanent aangebrachte spanningsvoorziening. Indien het gebruik van een aggregaat niet te voorkomen is, dan dient deze voor in bedrijfname gekeurd te worden door een aangewezen elektrotechnische persoon, minimaal WV. Deze persoon dient te bepalen of het aggregaat moet worden geaard en of deze geschikt is voor veilig gebruik.
ELEKTRISCHE GEVAREN
VRAGEN? MEER INFORMATIE? Je kunt altijd terecht bij de locatie beheerder/supervisor.
Deelnemende partijen aan HSElife UNIO zijn: SHELL/NAM TAQA Energy Centrica Energy Upstream Oranje-Nassau Energie CASOS
Chevron GDF SUEZ Northern Petroleum Dana Petroleum
HSE LIFE
LMRA Laatste Minuut Risico Analyse STEL JEZELF DE VOLGENDE VRAGEN: Weet ik wat ik moet doen? Is de werkplek veilig (gesteld)? Zijn alle veiligheidsvoorschriften aan mij uitgelegd? Ken ik de gevaren van mijn werk (opdracht)? Heb ik de juiste veiligheidsmiddelen (PBM)? Heb ik het juiste gereedschap? Is al mijn gereedschap gekeurd? Heb ik er alles aangedaan risico’s zo klein mogelijk te maken? Als het toch fout gaat, weet ik dan wat ik moet doen? Alles JA: start (of hervat) de werkzaamheden. Bij NEE of twijfel: ga naar de leidinggevende en bespreek de situatie.
HSE LIFE
ELEKTRISCHE GEVAREN
VRAAG 1. Wanneer mag je aan een elektrische installatie werken? A) Je mag alleen aan een elektrische installatie werken als je schriftelijk bent aangewezen door de Installatie Verantwoordelijke. B) Je mag alleen aan een elektrische installatie werken als je schriftelijk bent aangewezen door een Vakbekwaam Persoon. C) Je mag altijd aan een elektrische installatie werken als je de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen draagt en als je een EVC-certificaat hebt.
ELEKTRISCHE GEVAREN
ANTWOORD 1. Wanneer mag je aan een elektrische installatie werken? A) Je mag alleen aan een elektrische installatie werken als je schriftelijk bent aangewezen door de Installatie Verantwoordelijke. B) Je mag alleen aan een elektrische installatie werken als je schriftelijk bent aangewezen door een Vakbekwaam Persoon. C) Je mag altijd aan een elektrische installatie werken als je de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen draagt en als je een EVC-certificaat hebt.
ELEKTRISCHE GEVAREN
VRAAG 2. Voor alle werkzaamheden die de elektrische toestand van de elektrische installatie wijzigen is een werkvergunning vereist. Welke informatie vind je bijvoorbeeld in de werkvergunning? A) De schakeltoestand van de installatie die voor aanvang van de werkzaamheden wordt overgedragen aan de Werk Verantwoordelijke. Maar ook wie veiligstellingen controleert. B) De schakeltoestand van de installatie die voor aanvang van de werkzaamheden wordt overgedragen aan de Werk Verantwoordelijke. Maar ook welke veiligheidsmaatregelen moeten worden genomen. C) De schakeltoestand waarin de installatie na uitvoering van de werkzaamheden wordt overgedragen. Maar ook wie veiligstellingen controleert en waar zich explosiegevaarlijke zones bevinden.
ELEKTRISCHE GEVAREN
ANTWOORD 2. Voor alle werkzaamheden die de elektrische toestand van de elektrische installatie wijzigen is een werkvergunning vereist. Welke informatie vind je bijvoorbeeld in de werkvergunning? A) De schakeltoestand van de installatie die voor aanvang van de werkzaamheden wordt overgedragen aan de Werk Verantwoordelijke. Maar ook wie veiligstellingen controleert. B) De schakeltoestand van de installatie die voor aanvang van de werkzaamheden wordt overgedragen aan de Werk Verantwoordelijke. Maar ook welke veiligheidsmaatregelen moeten worden genomen. C) De schakeltoestand waarin de installatie na uitvoering van de werkzaamheden wordt overgedragen. Maar ook wie veiligstellingen controleert en waar zich explosiegevaarlijke zones bevinden.
ELEKTRISCHE GEVAREN
VRAAG 3. Welke eerste hulp verleen je bij elektrocutie? A) Je schakelt de stroom uit en stelt het slachtoffer veilig. Je zorgt ervoor dat je niet zelf onder stroom komt te staan. Daarna waarschuw je direct de medic of EHBO-er en je controleert de veiligstellingen. B) Je schakelt de stroom uit. Je zorgt dat je niet zelf onder stroom komt te staan als je in de buurt komt van het slachtoffer of hem aanraakt. Daarna stel je het slachtoffer veilig en waarschuw je direct de medic of EHBO-er. C) Je waarschuwt eerst de medic of EHBO-er. Dan schakel je de stroom uit en stel je het slachtoffer veilig. Daarna zorg je dat je zelf niet onder stroom komt te staan en controleer je de veiligstellingen.
ELEKTRISCHE GEVAREN
ANTWOORD 3. Welke eerste hulp verleen je bij elektrocutie? A) Je schakelt de stroom uit en stelt het slachtoffer veilig. Je zorgt ervoor dat je niet zelf onder stroom komt te staan. Daarna waarschuw je direct de medic of EHBO-er en je controleert de veiligstellingen. B) Je schakelt de stroom uit. Je zorgt dat je niet zelf onder stroom komt te staan als je in de buurt komt van het slachtoffer of hem aanraakt. Daarna stel je het slachtoffer veilig en waarschuw je direct de medic of EHBO-er. C) Je waarschuwt eerst de medic of EHBO-er. Dan schakel je de stroom uit en stel je het slachtoffer veilig. Daarna zorg je dat je zelf niet onder stroom komt te staan en controleer je de veiligstellingen.
ELEKTRISCHE GEVAREN
VRAAG 4. Wie controleert veiligstellingen en wanneer? A) De schakelbevoegde controleert veiligstellingen tijdens het werk. B) De Installatie Verantwoordelijk dient veiligstellingen te controleren voordat iedereen begint met werken. C) Iedereen dient veiligstellingen te controleren voordat hij begint met werken.
ELEKTRISCHE GEVAREN
ANTWOORD 4. Wie controleert veiligstellingen en wanneer? A) De schakelbevoegde controleert veiligstellingen tijdens het werk. B) De Installatie Verantwoordelijk dient veiligstellingen te controleren voordat iedereen begint met werken. C) Iedereen dient veiligstellingen te controleren voordat hij begint met werken.
ELEKTRISCHE GEVAREN
VRAAG 5. Welke aanvullende voorzorgsmaatregelen neem je voordat je gaat werken aan een elektrische installatie? A) Gebruik de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen zoals elektrisch geïsoleerde handschoenen, antistatische overall, gezichtsmasker, vlamboogvesten. Draag een horloge om de tijd te noteren waarop een incident is gebeurd. B) Gebruik de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen zoals elektrisch geïsoleerde handschoenen, gezichtsmasker, vlamboogvesten. Gebruik rubber matten, geïsoleerde bedekkingen en kappen en geïsoleerd gereedschap. C) Gebruik de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen zoals elektrisch geïsoleerde handschoenen, gezichtsmasker, vlamboogvesten. Breng aardaansluitingen die tijdelijk zijn losgemaakt weer aan.
ELEKTRISCHE GEVAREN
ANTWOORD 5. Welke aanvullende voorzorgsmaatregelen neem je voordat je gaat werken aan een elektrische installatie? A) Gebruik de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen zoals elektrisch geïsoleerde handschoenen, antistatische overall, gezichtsmasker, vlamboogvesten. Draag een horloge om de tijd te noteren waarop een incident is gebeurd. B) Gebruik de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen zoals elektrisch geïsoleerde handschoenen, gezichtsmasker, vlamboogvesten. Gebruik rubber matten, geïsoleerde bedekkingen en kappen en geïsoleerd gereedschap. C) Gebruik de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen zoals elektrisch geïsoleerde handschoenen, gezichtsmasker, vlamboogvesten. Breng aardaansluitingen die tijdelijk zijn losgemaakt weer aan.
