Hoog Commissariaat der Verenigde Naties voor Vluchtelingen

Hoog Commissariaat der Verenigde Naties voor Vluchtelingen

  
  



09
=>,,>
8:0>
/0
809=09<0.3>09
09
/0
@04742304/
@,9
D459
-?<20<=
6?9909
2,<,9/0<09
00=>,7
6?9909
@7?.3>0749209
:;
/0D0
-0=.30<8492
0.3>0<
940>
<060909 0
-07,92<456=>0
>,,6
@,9
/0
7?.3>0749209:<2,94=,>40
@,9
/0
0<0942/0
,>40=


-0=>,,>
0<49
:8
A0 <07/A45/
@7?.3>0749209
>0
-0=.30<809
0
-,=4=
@,9
30>
@7?.3>0749209<0.3>
@49/
50
49
/0
09001=0
7?.3>0749209 .:9@09>40
@,9
!)%!
09
30>
;<:>:.:7
@,9
!)&' 
307;>
-45
30>
D:0609
9,,<
/??0749209
,9900<
009
@<45A477420
>0
7,9/
@,9
::<=;<:92
940>
8:207456
4=
6,9
49>02<, >40
49
30>
,=4077,9/
D49@:7
D459
7=
/0
@04742304/
@,9
@7?.3 >0749209
::6
/,,<
940>
6,9
A:,,>
0<
9:2
/0
8:207456304/
>:>
30<@0=>42492
49
009
,9/0<
7,9/
/,9
30>
00<=>0
,=4077,9/


"

UNHCR, J. Stejkal

NG VAN VLUCHTELINGEN EN DUURZAME OPLOSSINGEN

UNHCR staat landen bij in de opvang van vluchtelingen en zorgt dat vluchtelingen een goede basisopvang krijgen. Dat kan op een financiële of materiële manier (tenten, dekens, plastic dekzeilen of jerrycans voor water) zijn. Samen met talrijke NGO’s en VN-partnerorganisaties verdeelt UNHCR ook levensmiddelen en technisch materiaal voor akkerbouw, watervoorziening, materiaal voor het bouwen van huizen, scholen en hospitalen.

UNHCR is een humanitaire en apolitieke organisatie die sinds 1951 wereldwijd actief is voor meer dan 50 miljoen vluchtelingen. Haar engagement werd in 1954 en 1981 bekroond met de Nobelprijs voor de Vrede. In totaal telt UNHCR zo’n 6.000 medewerkers verspreid over meer dan 100 landen - de meesten in afgelegen en gevaarlijke regio’s. Het hoofdkantoor van de organisatie bevindt zich in Genève, Zwitserland.

3

UNHCR, B. Press

INTERNATIONALE BESCHERMIN

V

luchtelingen verlaten hun ‘thuis’ enkel onder grote druk. Velen willen terugkeren zodra de omstandigheden het toelaten. UNHCR zorgt ervoor dat de vrijwillige terugkeer met respect voor de veiligheid en waardigheid van de vluchtelingen gebeurt. De organisatie helpt hen soms ook met de herintegratie bij aankomst in hun land van herkomst. UNHCR heeft ook als opdracht om andere hulpbehoevende mensen in vluchtelingensituaties te helpen. Dit geldt in het bijzonder voor de ontheemden, mensen die als gevolg van geweldadige conflicten of burgeroorlog binnen hun eigen land op de vlucht zijn geslagen. Ook staatlozen en asielzoekers kunnen rekenen op steun van UNHCR. De Geneefse conventie geeft een eenduidige definitie van het begrip ‘vluchteling’, legt een reeks rechten vast – zoals het recht op vrijheid van religie, vrijheid van bewegen, enz. – en definieert de plichten van een vluchteling in het land waar hij asiel aanvraagt. Naast de definitie van het begrip ‘vluchteling’ is één van de belangrijkste principes uit de conventie het verbod op het terugsturen van een vluchteling naar een land waar hem of haar vervolging wacht (non-refoulement). Nor-

4

maal gezien moeten vluchtelingen individueel kunnen aantonen dat hun vrees voor vervolging gegrond is. In het geval van een massavlucht kan het echter zijn dat alle getroffenen in een situatie als vluchteling erkend worden (prima facie). Vandaag hebben 144 staten de Geneefse conventie en/of zijn protocol ondertekend.

Een vluchteling is iemand die “...vanwege een gegronde vrees voor vervolging wegens zijn ras, godsdienst, nationaliteit, het behoren tot een bepaalde sociale groep of zijn politieke overtuiging zich buiten het land bevindt waarvan hij de nationaliteit bezit en niet in staat is of, vanwege deze vrees, niet bereid is een beroep te doen op de bescherming van dat land...” (Artikel 1A, Geneefse conventie)

UNHCR, G.M.B. Akash

NG VAN VLUCHTELINGEN EN DUURZAME OPLOSSINGEN

INTERNATIONALE BESCHERMIN

D

e bescherming van de rechten van vluchtelingen staat centraal in het werk van UNHCR. Dit kan op verschillende manieren gebeuren. In staten met een goede asielprocedure ziet UNHCR erop toe dat de Geneefse conventie op een correcte manier wordt omgezet in de nationale wetgeving. In concreto betekent dit dat mensen die bescherming zoeken toegang moeten krijgen tot een effectieve en rechtvaardige asielprocedure en dat deze mensen worden beschermd tegen uitwijzing naar een land waar zij mogelijk vervolgd kunnen worden. Vele ontwikkelingslanden zijn niet in staat om op eigen kracht grote aantallen vluchtelingen op te vangen en te beschermen. Om te verzekeren dat vluchtelingen in die landen niet aan de grens worden teruggestuurd is het een belangrijke opdracht voor UNHCR – in het kader van de internationale samenwerking – om de middelen tot hun bescherming te organiseren en te financieren. Dit houdt ook in dat in de basisbehoeften van deze vluchtelingen wordt voorzien. Soms is er geen andere optie dan het oprichten van vluchtelingenkampen. Hier worden vluchtelingen geregistreerd en wordt een hulpprogramma in

6

UNHCR, H. Caux

NG VAN VLUCHTELINGEN EN DUURZAME OPLOSSINGEN

werking gezet om de voorziening van levensnoodzakelijk goederen te regelen. Speciale aandacht gaat hierbij uit naar kwetsbare groepen zoals ouderen, vrouwen en kinderen. In het kader van zijn kernactiviteiten is UNHCR actief om, samen met zijn partners en met de verschillende staten, maatregelen te nemen tegen seksueel en genderspecifiek geweld tegen vluchtelingen. In deze context heeft UNHCR in 2003 richtlijnen uitgevaardigd om vluchtelingen tegen deze vergrijpen te beschermen. Ook bestaan er speciale maatregelen die kinderen, die ongeveer de helft van de hele vluchtelingenbevolking ter wereld uitmaken, moeten beschermen.

7

D

ankzij de vluchtelingenconventie van de Afrikaanse Unie en de Verklaring van Cartagena die over Latijns-Amerika handelt – is UNHCR ook verantwoordelijk voor mensen die op de vlucht zijn geslagen door oorlog en burgeroorlog in die continenten.

Migranten worden vaak met vluchtelingen verward terwijl migranten hun thuisland meestal om economische redenen hebben verlaten en op zoek zijn naar een beter leven in het

UNHCR, H. Caux

buitenland.

Als toezichthouder van de Vluchtelingenconventie geeft UNHCR toelichting en advies aan de instellingen van de Europese Unie (EU) en de 27 lidstaten over een brede waaier aan onderwerpen die te maken hebben met de bescherming, hervestiging en integratie van vluchtelingen. EU wetgeving en praktijk hebben een aanzienlijke invloed op de ontwikkeling van beschermingsmechanismen voor vluchtelingen zowel binnen als buiten de Unie. Daarom volgt de VN-Vluchtelingenorganisatie de ontwikkeling van de EU asielwetgeving en het asielbeleid op de voet, en streeft het naar een groter respect voor de internationale normen voor bescherming.

ASIEL IN EUROPA

UNHCR, Ami-UN Archives

UNHCR DOORHEEN DE TIJD

D

e taken van UNHCR zijn in de afgelopen decennia steeds uitgebreid. Omdat vlucht en vervolging niet ophouden, heeft de Algemene Vergadering van de VN in 2003 het vijfjarig mandaat van UNHCR omgezet in een mandaat onbeperkt in tijd. De organisatie werd in 1951 opgericht door de Algemene Vergadering van de VN om oplossingen voor de vluchtelingen van de Tweede Wereldoorlog te zoeken. Vandaag vallen meer dan 30 miljoen mensen onder haar bescherming.

10

UNHCR POCKET

Wereldwijde stand van zaken (januari 2009)

Vluchtelingen1

AsielZoekers

Terugkeerders2

Ontheemden3

Staatlozen en anderen

TOTAAL

3 596 070

40 240

307 920

974 430

5 170 700

10 089 360

Europa

1 632 970

271 580

108 570

1 377 540

773 960

4 164 620

Afrika

2 106 370

305 620

1 320 270

6 343 020

100 010

10 175 290

803 480

173 440

30

3 000 000

10

3 976 960

2 350 980

35 010

228 580

2 747 250

694 360

6 056 180

10 489 870

825 890

1 965 370

14 442 240

6 739 040

34 462 410

Azië/Oceanië

Amerika Midden-Oosten/ Noord-Afrika Totaal

1 Vluchtelingen en personen in een gelijkaardige situatie. 2 Teruggekeerde vluchtelingen en voormalige ontheemden. 3 Ontheemden beschermd/ondersteund door UNHCR. Bron: UNCHR

UNHCR POCKET

Wereldwijde stand van zaken (januari 2009) Aantal asielaanvragen in België per jaar + Overzicht evolutie erkenningspercentage (Periode 2000-2009) Jaar Aantal Erkenningspercentage asielaanvragen* (eerste instantie) ** 2000 42 691 23,5% 2001 24 549 26,5 % 2002 18 805 25,4% 2003 16 940 23,1% 2004 15 357 30,0% 2005 15 957 31,0% 2006 11 587 27,7% 2007 11 115 25,3% 2008 12 252 27,4% 2009 17 186 22,4% *

één asielaanvraag kan meerdere personen inhouden. Bron: Dienst Vreemdelingenzaken, Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen & UNHCR ** d.w.z. een positieve beslissing die vluchtelingenstatus geeft.

Top 10 asielaanvragen in België per land van herkomst Land van herkomst Afghanistan Rusland Kosovo* Irak Armenië Guinee Iran DR Congo Servië Syrië Andere landen Totaal *

vanaf april 2008 werden de asielaanvragen van Kosovaren apart berekend na het uitroepen van de onafhankelijkheid in februari 2008.

Aantal 1 659 1 605 1 539 1 386 1 099 1 052 732 670 514 347 6 583 17 186

Erkenningsbeslissingen per nationaliteit in 2008 en 2009 2008 Land van herkomst Aantal Land van herkomst Rusland 332 Irak Irak 273 Guinee Guinee 214 Rusland Servië en Kosovo 144 China Rwanda 122 Afghanistan DR Congo 107 Rwanda Afghanistan 84 DR Congo Sri Lanka 78 Kameroen China 76 Iran Syrië 62 Kosovo Andere landen 651 Andere landen Totaal 2 143 Totaal

2009 Aantal 269 178 173 124 114 109 91 83 77 63 606 1 887

Bron: Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen

Toekenning subsidiaire beschermingsstatus 2008 en 2009* 2008 Land van herkomst Aantal Land van herkomst Irak 229 Irak Afghanistan 79 Afghanistan Somalië 39 Somalië Soedan 12 Soedan DR Congo 10 Onbepaald Albanië 4 DR Congo Israël 4 Erythrea Onbepaald 4 Guinee Staatlozen 4 Armenië Palestina 3 Sierra Leone Totaal 394 Totaal *

2009 Aantal 267 93 20 8 8 7 6 4 2 1 416

wordt toegekend aan iemand die niet voor de vluchtelingenstatus in aanmerking komt, maar die een reëel risico loopt op ernstige schade als hij naar zijn thuisland zou terugkeren. Bron: Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen

UNHCR, A. di Loreto

UNHCR IN BELGIË

D

e Regionale Vertegenwoordiging voor West-Europa van UNHCR in Brussel is verantwoordelijk voor elf Europese landen - waaronder België. Een van de doelen van de aanwezigheid van UNHCR in België is garanderen dat de principes van vluchtelingenbescherming in de Belgische wetgeving en asielprocedures worden gerespecteerd. Daarnaast heeft UNHCR ook een rol in het bevorderen van duurzame oplossingen zoals hervestiging. UNHCR’s partner BCHV (Belgisch Comité voor Hulp aan Vluchtelingen) onderzoekt individuele asielaanvragen indien er specifieke aandacht nodig is. UNHCR houdt zich ook bezig met het bevorderen van publieke steun voor asielzoekers, vluchtelingen en UNHCR in de wereld, door middel van sensibiliseringscampagnes en het werven van fondsen bij publieke en private donoren.

11

UNHCR, T. Irwin

HUMANITAIRE HULP EN FINANCIERING

D

e UNHCR hulpprogramma’s worden hoofdzakelijk door vrijwillige bijdragen van regeringen, het VNNoodhulpfonds, stichtingen en privépersonen gefinancierd. Minder dan 2 procent van het budget komt van de VN zelf. Het jaarbudget van UNHCR voor 2009 bedroeg 1.275 miljard US dollar. UNHCR helpt vluchtelingen over de hele wereld, maar de ene vluchtelingencrisis is de andere niet. De intensiteit en de lengte van crisissen kunnen sterk verschillen. Voorbeelden van landen met een langdurige vluchtelingencrisis waar UNHCR aanwezig is, zijn de Democratische Republiek Congo, Somalië, Irak, Afghanistan, Soedan en Colombia (ontheemden). UNHCR zet er zich in om vluchtelingen en ontheemden op te vangen, en begeleidt hen bij hun terugkeer en bij de heropbouw van hun leven.

12

UNHCR, A. Rodríguez

PARTNERS

D

e VN-Vluchtelingenorganisatie is een van de grootste humanitaire organisaties ter wereld. UNHCR is verantwoordelijk voor de bescherming van en de hulpverlening aan meer dan 30 miljoen mensen wereldwijd. De organisatie staat hierin echter niet alleen en wordt ondersteund door heel wat partners. Het gaat hier zowel om nationale partners (Belgisch Comité voor Hulp aan Vluchtelingen, Fedasil, Commissariaat-generaal voor Vluchtelingen en Staatlozen, het Belgische Rode Kruis...) als om internationale partners, de Europese Unie en andere VN-organisaties. UNHCR verleent op haar beurt operationele steun en coördinatie aan haar partners.

13

D

e Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft 20 juni uitgeroepen tot Wereldvluchtelingendag. Op deze dag vinden er in tal van landen, inclusief in België, activiteiten en evenementen plaats om de bijzondere situatie van vluchtelingen onder de aandacht te brengen.

UNHCR, I. Griek UNHCR, I.Griek

Wereldvluchtelingendag is een speciale dag voor alle vluchtelingen wereldwijd. De dag is een erkenning van de niet aflatende hoop die deze mensen hebben op een beter leven en een teken dat we hen niet vergeten zijn. In het verleden werd Wereldvluchtelingendag in België gevierd met acties zoals concerten, filmvoorstellingen, toneel, een vluchtelingenkrant... .

UNHCR, J. Perugia

20 JUNI: WERELDVLUCHTELINGENDAG

15

UNHCR, H. Caux

BEGRIPPENLIJST

W

at is een vluchteling? Volgens het vluchtelingenverdrag van 1951 is een vluchteling iemand die “vanwege een gegronde vrees voor vervolging wegens zijn ras, godsdienst, nationaliteit, het behoren tot een bepaalde sociale groep of zijn politieke overtuiging zich buiten het land bevindt waarvan hij de nationaliteit bezit en niet in staat is of, vanwege deze vrees, niet bereid is een beroep te doen op de bescherming van dat land...”. In België is een vluchteling iemand die de asielprocedure met goed gevolg heeft doorlopen en die asiel verkregen heeft. Wat is een asielzoeker? Iemand die de asielinstanties om bescherming vraagt voor daadwerkelijke of gevreesde vervolging in zijn eigen land en die wacht tot zijn aanvraag behandeld is. Wat is een migrant? Een migrant is iemand die om diverse redenen verhuist van het ene land naar een ander. Een economisch migrant is iemand die verhuist om financiële redenen.

16

UNHCR, E. Hockstein

Wat is een ontheemde? Ontheemden vluchten om dezelfde redenen als vluchtelingen, maar blijven binnen hun eigen land en zouden door hun eigen land beschermd moeten zijn, hoewel dit in de praktijk vaak niet het geval is. Wat is een staatloze? Een staatloze is iemand die van geen enkel land de nationaliteit bezit, en wiens mensenrechten om die reden vaak niet gewaarborgd zijn.

17

WIST U DAT...

18

ř

Meer dan 30 miljoen mensen vallen onder UNHCR’s bescherming waarvan onder meer 10,5 miljoen vluchtelingen en 14,4 ontheemden.

ř

Meer dan 67.000 vluchtelingen zijn in 2008 hervestigd met de hulp van UNHCR.

ř

Ontwikkelingslanden herbergen 80 procent van het totaal aantal vluchtelingen wereldwijd. UNHCR schat dat de helft van alle vluchtelingen wereldwijd in stedelijk gebied verblijven.

ř

Pakistan herbergt de meeste vluchtelingen (1,8 miljoen), gevolgd door Syrië (1,1 miljoen) en Iran (980.000).

ř

Ongeveer de helft van alle vluchtelingen en asielzoekers zijn kinderen jonger dan 18 jaar.

ř

Een op de vier vluchtelingen wereldwijd komt uit Afghanistan (2,8 miljoen) en er zijn ongeveer 1,9 miljoen Iraakse vluchtelingen waarvan het merendeel verblijft in de buurlanden van Irak.

MEER DAN EEN NUMMER

UNHCR en de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) hebben een lespakket opgesteld voor jongeren over migratie en asiel, getiteld ‘Meer dan een Nummer’. Het lespakket is bedoeld om jongeren tussen de twaalf en achttien jaar bewuster te maken van de verschillende situaties waarin migranten, asielzoekers en vluchtelingen binnen de Europese Unie verkeren. Op interactieve wijze worden jongeren bewust gemaakt van onderwerpen zoals mensenrechten en migratie. Naast de gedrukte exemplaren in het Nederlands is het lespakket beschikbaar in twintig verschillende Europese talen. UNHCR stelt informatief en educatief materiaal ter beschikking. Voor meer informatie: Office of the UN High Commissioner for Refugees Van Eyck Straat 11b, B-1050 Brussel, België Tel: +32 2 627 59 31 [email protected]

UNHCR, J. Redden

GOODWILL AMBASSADEURS

ANGELINA JOLIE Angelina Jolie is sinds 2001 Goodwill Ambassadrice voor UNHCR. In gesprekken met talrijke regeringsvertegenwoordigers heeft deze Amerikaanse actrice zich de afgelopen jaren voor de rechten van vluchtelingen ingezet. Daarenboven heeft ze zelf met aanzienlijke financiële bijdragen de werking van UNHCR ondersteund. FRANCESCA VANTHIELEN De Vlaamse actrice en presentatrice Francesca Vanthielen zet zich actief in voor UNHCR en voor vluchtelingen. Als Speciaal Vrijwilliger voor UNHCR België schreef ze in 2009 onder meer een artikelenreeks in de krant De Morgen gebaseerd op verscheidene ontmoetingen en interviews met vluchtelingen en andere betrokkenen.

ASIELLANDEN VAN VLUCHTELINGEN

TOP-10 ASIELLANDEN WERELDWIJD (EINDE 2008)

Pakistan* Syrië** Iran Duitsland Jordanië** Tsjaad Tanzania Kenia China Verenigd Koninkrijk*** *

Aantal vluchtelingen 1 780 900 1 105 700 980 100 582 700 500 400 330 500 321 900 320 600 301 000 292 100

Inclusief Afghanen in een situatie gelijkaardig aan die van vluchtelingen. ** Schatting van regering. *** Schatting van UNCHR. Bron: UNCHR

© UNHCR, Stand 2007

Land

CONTACT

UNHCR Regionale Vertegenwoordiging voor West-Europa Van Eyck Straat 11b B-1050 Brussel, België Tel: +32 (0) 627 59 99 Fax: +32 (0) 627 59 98 [email protected] UNHCR België Van Eyck Straat 11b B-1050 Brussel, België Tel: +32 (0) 627 59 99 Fax: +32 (0) 627 59 98 [email protected] Redactie: Design: Druk: augustus 2010

Jeroen Borghs, Vanessa Saenen, Catherine Keuning Koninklijke De Swart Koninklijke De Swart