Hoog Commissariaat der Verenigde Naties voor Vluchtelingen
2; ?@..@ :<2@ 12 :2;?2;>205@2; 2; B269645261 B.; 5..> /A>42>? 4.>.;12>2; 2 B.?@?@2996;4 B.; 22; =2>?<<;.9?B9A05@296;4/2@282;@1.@567<3F67162/2?052> :6;4;62@5223@8A;;2;B2>8>6742; 2 /29.;4>678?@2 @..8 B.; UNHCR 12 9A05@296;42;<> 4.;6?.@62B.;122>2;6412.@62? /2?@..@2>A6@C2 >291C671 B9A05@296;42; @2 /2?052>:2; .; 12 /.?6? B.; 16@ :.;1..@ 964@ 52@ @.@AA@ B.; UNHCR 2 /.?6? B.; 52@B9A05@296;42;>205@C<>1@42B<>:11<<>122;223?2 B9A05@296;42;0<;B2;@62B.;!)%!2;52@=><@<0<9B.;!)&' UNHCR529=@/6752@F<282;;..>1AA>F.:2<=9 B9A05@296;42; .;;22> B>67C699642 @2>A4822> ;..> 52@9.;1B.;52>8<:?@;62@:<4296786? 8.;B2?@646;42; 6;@24>.@626;52@.?6299.;1F6;B<9F67; 9?12B269645261B.; B9A05@296;42; <<8 1..> ;62@ 8.; C<>12; 424.>.;122>1 /2?@..@ 2> ;<4 12 :<4296785261 @<@ 52>B2?@646;4 6; 22; .;12>9.;11.;52@22>?@2.?6299.;1
"
UNHCR, J. Stejkal
NGENBESCHERMING EN DUURZAME OPLOSSINGEN
UNHCR staat landen bij in de opvang van vluchtelingen. Deze ondersteuning kan zowel financieel als materieel zijn; denk aan tenten, dekens en jerrycans voor water. In samenwerking met talrijke NGO’s en VN-partnerorganisaties stelt UNHCR ook levensmiddelen, technisch materiaal voor akkerbouw, watervoorziening en materiaal voor het bouwen van huizen, scholen en ziekenhuizen ter beschikking.
UNHCR is een humanitaire en apolitieke organisatie die sinds haar oprichting in 1951 wereldwijd voor meer dan 50 miljoen vluchtelingen actief is geweest. Haar engagement werd in 1954 en in 1981 bekroond met de Nobelprijs voor de Vrede. In totaal telt UNHCR meer dan 6000 medewerkers verspreid over meer dan 100 landen; de meesten zijn gestationeerd in afgelegen en soms gevaarlijke regio’s. Het hoofdkantoor van de organisatie bevindt zich in Genève, Zwitserland.
3
UNHCR, B. Press
INTERNATIONALE VLUCHTELI
V
luchtelingen verlaten hun ‘thuis’ enkel onder grote druk. Velen van hen willen terugkeren zodra de omstandigheden het toelaten. UNHCR zorgt ervoor dat de vrijwillige terugkeer met respect voor de veiligheid en waardigheid van de vluchtelingen gebeurt. De organisatie helpt hen soms ook met de herintegratie bij aankomst in hun land van herkomst. UNHCR heeft ook het mandaat om andere hulpbehoevende mensen in vluchtelingensituaties te helpen. Dit geldt in het bijzonder voor ontheemden; mensen die als gevolg van geweldadige conflicten of burgeroorlog binnen hun eigen land op de vlucht zijn geslagen. Ook staatlozen en asielzoekers krijgen steun van UNHCR.
De Geneefse Conventie geeft een eenduidige definitie van het begrip vluchteling en kent tevens een reeks rechten toe, zoals het recht op vrijheid van religie en het recht op vrijheid van bewegen. De Conventie definiëert tevens de plichten van een vluchteling in het land waar hij asiel aanvraagt. Naast de definitie van het begrip ‘vluchteling’ is één van de belangrijkste
4
principes uit de Conventie het verbod op het terugsturen van een vluchteling naar een land waar hem of haar vervolging wacht (non-refoulement). Normaliter moeten vluchtelingen individueel kunnen aantonen dat ze een gegronde vrees voor vervolging hebben. Echter in het geval van een massale vluchtelingenstroom kan het zijn dat alle getroffenen in een situatie als vluchteling worden erkend (prima facie). Momenteel hebben 144 staten de Geneefse Conventie ondertekend. Een vluchteling is iemand: “...die uit een gegronde vrees voor vervolging wegens zijn ras, godsdienst, nationaliteit, het behoren tot een bepaalde sociale groep of zijn politieke overtuiging, zich bevindt buiten het land waarvan hij de nationaliteit bezit, en niet in staat is of, vanwege deze vrees, niet bereid is een beroep te doen op de bescherming van dat land...” (Artikel 1A, Geneefse conventie)
UNHCR, G.M.B. Akash
NGENBESCHERMING EN DUURZAME OPLOSSINGEN
INTERNATIONALE VLUCHTELI
B
escherming van de rechten van vluchtelingen staat centraal in het werk van UNHCR. Dit doel wordt op verschillende manieren verwezenlijkt. In staten met een asielprocedure is het de rol van UNHCR er op toe te zien dat de Geneefse Conventie op een juiste manier wordt omgezet in nationale wetgeving. Dit betekent concreet dat mensen die bescherming zoeken toegang moeten krijgen tot effectieve en rechtvaardige asielprocedures en dat deze mensen worden beschermd tegen uitzetting naar een land waar zij mogelijk vervolgd kunnen worden. Veel ontwikkelingslanden zijn niet in staat om op eigen kracht grote aantallen vluchtelingen op te vangen en te beschermen. Het is een belangrijke taak van UNHCR, in het kader van internationale samenwerking, om de bescherming van vluchtelingen in die landen te organiseren en te financieren. Dit om te verzekeren dat deze vluchtelingen niet aan de grens worden teruggestuurd, en dat ook in hun basisbehoeften wordt voorzien. Soms is er geen andere optie dan het oprichten van vluchtelingenkampen. Hier worden zoveel mogelijk vluchtelingen geregistreerd en wordt een hulpprogramma in werking gezet
6
UNHCR, H. Caux
NGENBESCHERMING EN DUURZAME OPLOSSINGEN
om te voorzien in de eerste noodzakelijke levensbehoeften. Speciale aandacht gaat hierbij uit naar kwetsbare groepen zoals ouderen, vrouwen en kinderen. UNHCR beschouwt het als een van haar kernactiviteiten om, samen met de verschillende staten, maatregelen te nemen tegen seksueel en genderspecifiek geweld jegens vluchtelingen. Daarom heeft UNHCR in 2003 richtlijnen uitgevaardigd met het doel om vluchtelingen tegen deze vergrijpen te beschermen. Ook bestaan er speciale richtlijnen ten behoeve van de bescherming van kinderen. Bijna de helft van alle vluchtelingen wereldwijd is kind.
7
O
mdat regionale documenten, de vluchtelingenconventie van de Afrikaanse Unie en de Verklaring van Cartagena voor Latijns-Amerika, ruimere definities van vluchtelingen hanteren, neemt UNHCR ook verantwoordelijkheid voor mensen die op de vlucht zijn geslagen door oorlog en burgeroorlog in die continenten.
Vluchtelingen worden vaak in een adem genoemd met migranten. Toch is er een wezenlijk onderscheid. Migranten hebben hun thuisland meestal om economische redenen verlaten en zijn op zoek naar een beter leven in het buitenland, terwijl vluchtelingen
UNHCR, H. Caux
doorgaans in levensgevaar verkeren.
UNHCR helpt vluchtelingen over de hele wereld, maar de ene vluchtelingencrisis is de andere niet. De intensiteit en de lengte van crises kunnen sterk verschillen. Voorbeelden van landen met een langdurige vluchtelingencrisis waar UNHCR aanwezig is, zijn Afghanistan, Colombia, de Democratische Republiek Congo, Irak, Soedan en Somalië. UNHCR zet zich in om vluchtelingen en ontheemden op te vangen, en begeleidt hen bij hun terugkeer en bij de heropbouw van hun leven.
WERKEN IN CRISISGEBIEDEN
UNHCR, Ami-UN Archives
D
e taken van UNHCR zijn in de afgelopen decennia steeds uitgebreid. Omdat de tragedie van vlucht en vervolging niet vermindert, heeft de Algemene Vergadering van de VN in 2003 het mandaat van UNHCR, dat steeds met een periode van vijf jaar werd verlengd, omgezet in een onbeperkt mandaat. De organisatie werd in 1951 opgericht door de Algemene Vergadering van de VN om oplossingen te zoeken voor vluchtelingen van de Tweede Wereldoorlog. Tegenwoordig vallen meer dan 30 miljoen mensen onder haar bescherming.
10
UNHCR POCKET
Wereldwijde stand van zaken, december 2009
Vluchtelingen1
AsielZoekers
Terugkeerders2
Ontheemden3
Staatlozen en anderen
TOTAAL
Azië/Oceanië
2 577 770
40 240
307 920
974 430
5 170 700
9 071 060
Europa
1 627 230
271 580
108 570
1 377 540
773 960
4 158 880
Afrika
2 078 540
305 620
1 320 270
6 343 020
100 010
10 147 460
499 970
173 440
30
3 000 000
10
3 673 450
2 278 140
35 010
228 580
2 747 250
694 360
5 983 340
9 061 650
825 890
1 965 370
14 442 240
6 739 040
33 034 190
Amerika Midden-Oosten/ Noord-Afrika Totaal 1
Vluchtelingen en personen in een gelijkwaardige situatie. 2 Teruggekeerde vluchtelingen en voormalige ontheemden. 3 Ontheemden beschermd/ondersteund door UNHCR. Vluchtelingen die niet onder UNHCR mandaat vallen, maar dat gezien hun situatie wel zouden moeten doen, zijn niet in deze tabel opgenomen.
UNHCR POCKET
ASIELAANVRAGEN IN NEDERLAND: TOP-5 LANDEN VAN HERKOMST CIJFERS EIND 2009 BRON: INDIS
Land
Aantal
Somalië
6,027
Irak
2,165
Afghanistan
1,400
Iran
584
Eritrea
486
(Overig)
(5,473)
Totaal
16,135
* In de eerste drie landen is er sprake van langdurige conflictsituaties. In Iran en Eritrea is weinig ruimte voor oppositie.
ASIELAANVRAGEN IN EU LANDEN: TOP-10 ONTVANGSTLANDEN CIJFERS EIND 2009 BRON: EUROSTAT
Land
Aantal
Frankrijk
42,410
Duitsland
31,720
Verenigd Koninkrijk
23,945
Zweden België
21,785 22,955
Nederland
16,135
Griekenland
15,925
Italië
14,790
Oostenrijk
11,590
Polen
10,590
Totaal
211,845
UNHCR, A. di Loreto
UNHCR DOOR DE JAREN HEEN
UNHCR speelt een belangrijke rol in het bevorderen van duurzame oplossingen zoals hervestiging. UNHCR houdt zich tevens bezig met het bevorderen van publieke steun voor asielzoekers, vluchtelingen en UNHCR in de wereld, door middel van het organiseren van campagnes, diverse projecten en het werven van fondsen bij publieke en private donoren.
11
UNHCR, T. Irwin
HUMANITAIRE HULP EN FINANCIERING
D
e Nederlandse overheid heeft in 2009 ruim 80 miljoen US dollar bijgedragen aan UNHCR. De hulpprogramma’s van UNHCR worden hoofdzakelijk met vrijwillige bijdragen van regeringen, het VN-noodhulpfonds, stichtingen, bedrijven en privé-personen gefinancieerd. Minder dan 2 procent van het UNHCR budget komt van de VN zelf. UNHCR is daarom afhankelijk van de financiële welwillendheid van anderen. Het 2010 jaarbudget voor UNHCR bedraagt momenteel 1,2 miljard US dollar, terwijl er 3 miljard US dollar begroot is. Ook in Nederland kan UNHCR al jaren rekenen op steun van privé donateurs en de deelnemers van de Nationale Postcode Loterij. De Nationale Postcode Loterij is de grootste goede doelen loterij in Nederland. Van de opbrengst bij de Nationale Postcode Loterij is 50% bestemd voor het goede doel, waaronder UNHCR. Met de ongeoormerkte bijdrage van de Nationale Postcode Loterij kan UNHCR levensreddende hulpverleningsprojecten voor vluchtelingen en ontheemden wereldwijd opzetten.
12
UNHCR, T. Irwin
HUMANITAIRE HULP EN FINANCIERING
D
e Nederlandse overheid heeft in 2009 ruim 80 miljoen US dollar bijgedragen aan UNHCR. De hulpprogramma’s van UNHCR worden hoofdzakelijk met vrijwillige bijdragen van regeringen, het VN-noodhulpfonds, stichtingen, bedrijven en privé-personen gefinancieerd. Minder dan 2 procent van het UNHCR budget komt van de VN zelf. UNHCR is daarom afhankelijk van de financiële welwillendheid van anderen. Het 2010 jaarbudget voor UNHCR bedraagt momenteel 1,2 miljard US dollar, terwijl er 3 miljard US dollar begroot is. Ook in Nederland kan UNHCR al jaren rekenen op steun van privé donateurs en de deelnemers van de Nationale Postcode Loterij. De Nationale Postcode Loterij is de grootste goede doelen loterij in Nederland. Van de opbrengst bij de Nationale Postcode Loterij is 50% bestemd voor het goede doel, waaronder UNHCR. Met de ongeoormerkte bijdrage van de Nationale Postcode Loterij kan UNHCR levensreddende hulpverleningsprojecten voor vluchtelingen en ontheemden wereldwijd opzetten.
12
UNHCR, A. Rodríguez
ASIEL IN EUROPA
A
ls toezichthouder op naleving van de Vluchtelingenconventie geeft UNHCR advies aan de instellingen van de Europese Unie (EU) en de 27 lidstaten over alle onderwerpen die te maken hebben met de bescherming, hervestiging en integratie van vluchtelingen. De wetgeving van de EU heeft een aanzienlijke invloed op de ontwikkeling van beschermingsmechanismen voor vluchtelingen zowel binnen als buiten de EU. Daarom volgt UNHCR de ontwikkeling van de EU asielwetgeving en het asielbeleid op de voet, en streeft het naar een groter respect voor de internationale normen voor bescherming. De Conventie van Genève bevat geen beschrijving van de asielprocedure. Staten zijn vrij om zelf de procedure in te richten. Daarbij moet worden opgemerkt dat Europese staten streven naar een gemeenschappelijk asielsysteem. De Nederlandse staat moet er voor zorgen dat een asielaanvraag in een eerlijke en efficiënte procedure wordt getoetst.
13
D
e UNHCR-vertegenwoordiging in Nederland is gevestigd in Den Haag. Het is onderdeel van het regionale kantoor in Brussel. Het kantoor in NL besteed, net als andere West Europese landen, voornamelijk aandacht aan het volgen van ontwikkelingen in beleid, wetgeving en de dagelijkse praktijk van vluchtelingen bescherming. UNHCR houdt zich ook bezig met het bevorderen van publieke steun voor asielzoekers, vluchtelingen en UNHCR in de wereld, door middel van publiciteitscampagnes en het werven van fondsen bij publieke en private donoren. Ook werkt UNHCR samen met de Nederlandse overheid aan hervestiging van vluchtelingen: op jaarbasis 500 personen.
UNHCR, I. Griek UNHCR, I.Griek
UNHCR IN NEDERLAND
UNHCR, J. Perugia
20 JUNI: WERELDVLUCHTELINGENDAG
D
e Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft 20 juni uitgeroepen tot Wereldvluchtelingendag. Op deze dag vinden er in tal van landen, inclusief Nederland, activiteiten en evenementen plaats om de situatie van vluchtelingen onder de aandacht te brengen. Wereldvluchtelingendag is een speciale dag gewijd aan alle vluchtelingen wereldwijd. De dag is een erkenning van de niet aflatende hoop die deze mensen hebben op een beter leven en een teken dat we hen niet vergeten zijn. 15
UNHCR, H. Caux
BEGRIPPENLIJST
W
at is een vluchteling? Volgens het Vluchtelingenverdrag van 1951 is een vluchteling iemand die “vanwege een gegronde vrees voor vervolging wegens zijn ras, godsdienst, nationaliteit, het behoren tot een bepaalde sociale groep of zijn politieke overtuiging zich buiten het land bevindt waarvan hij de nationaliteit bezit en niet in staat is of, vanwege deze vrees, niet bereid is een beroep te doen op de bescherming van dat land...”. In Nederland is een vluchteling iemand die in de asielprocedure als zodanig werd erkend en aan wie asiel is verleend. Wat is een asielzoeker? Iemand die om bescherming vraagt vanwege ondervonden of gevreesde vervolging in zijn eigen land en die wacht tot zijn aanvraag in het land waar hij asiel heeft gevraagd, behandeld is. Wat is een migrant? Een migrant is iemand die om diverse redenen verhuist van het ene land naar een ander. Een economisch migrant is iemand die verhuist om financiële redenen.
16
UNHCR, E. Hockstein
BEGRIPPENLIJST
Wat is een ontheemde? Ontheemden vluchten om dezelfde redenen als vluchtelingen, maar blijven binnen hun eigen land en zouden door hun eigen land beschermd moeten zijn, hoewel dit in de praktijk vaak niet het geval is. Wat is een staatloze? Een staatloze is iemand die van geen enkel land de nationaliteit bezit, en wiens mensenrechten om die reden vaak niet gewaarborgd zijn. Wat is een irreguliere migrant? Iemand die geen geldig verblijfsdocument (meer) heeft. Dit kan een uitgeprocedeerde asielzoeker zijn, maar evengoed een toerist of een buitenlandse student die langer dan toegestaan in Nederland verblijft. De term ‘irreguliere migrant’ verdient de voorkeur op ‘illegaal’.
17
WIST U DAT...
ř
er 43 miljoen gedwongen ontheemden zijn– van wie 15 miljoen vluchtelingen, twee-derde onder de verantwoordelijkheid van UNHCR- en 6.6 miljoen staatloze personen
ř
meer dan 67.000 vluchtelingen in 2008 hervestigd zijn met hulp van UNHCR.
ř
vier-vijfde van de vluchtelingen ter wereld leeft in ontwikkelingslanden, en steeds meer in stedelijke gebieden. Het aantal vluchtelingen in stedelijke gebieden is nu groter dan het aantal dat in kampen leeft.
ř
Pakistan de meeste vluchtelingen herbergt (1.8 miljoen in 2009), op respectabele afstand gevolgd door Syrië (1.1 miljoen in 2009) en Iran (980.000 in 2009).
ř
44 procent van alle vluchtelingen en asielzoekers jonger dan 18 jaar zijn.
ř
een op de vier vluchtelingen wereldwijd afkomstig is uit Afghanistan (2,8 miljoen).
ř
er ongeveer 1,9 miljoen Iraakse vluchtelingen zijn en dat de meeste van hen verblijven in de buurlanden van Irak.
18
MEER DAN EEN NUMMER
UNHCR en de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) hebben een lespakket opgesteld voor jongeren over migratie en asiel, getiteld ‘Meer dan een Nummer’. Het lespakket is bedoeld om jongeren tussen de twaalf en achttien jaar bewuster te maken van de verschillende situaties waarin migranten, asielzoekers en vluchtelingen binnen de Europese Unie verkeren. Op interactieve wijze worden jongeren bewust gemaakt van onderwerpen als mensenrechten en migratie. Naast de gedrukte exemplaren in het Nederlands is het lespakket beschikbaar in twintig verschillende Europese talen. Het pakket kan kosteloos worden aangevraagd bij UNHCR Nederland.
UNHCR, J. Redden
GOODWILL AMBASSADEURS
UNHCR Goodwill Ambassadeurs zijn, samen met de Hoge Commissaris António Guterres, het gezicht van de VN-vluchtelingenorganisatie. Ze helpen om UNHCR in alle uithoeken van de wereld onder de aandacht te brengen door hun invloed aan te wensen. Voormalige UNHCR Goodwill Ambassadeurs zijn bijvoorbeeld de Italiaanse filmlegende Sophia Loren, Prinses Märtha Louise van Noorwegen en de Italiaanse designer Giorgio Armani. Huidige Ambasadeur is de Amerikaanse actrice Angelina Jolie. Angelina Jolie zet zich al jaren in voor vluchtelingen en kinderen in conflictgebieden. Sinds haar benoeming tot Goodwill Ambassadeur in 2001 heeft Jolie al meer dan twintig landen bezocht om de benarde situatie van miljoenen vluchtelingen voor het voetlicht te brengen en om te pleiten voor hun bescherming. In gesprekken met talrijke regeringsvertegenwoordigers heeft deze Amerikaanse actrice zich de afgelopen jaren voor de rechten van vluchtelingen hard gemaakt. Tevens heeft ze zelf met aanzienlijke financiële bijdragen de werking van UNHCR ondersteund.
LANDEN VAN HERKOMST
TOP-10 LANDEN WAAR ERKENDE VLUCHTELINGEN VERBLIJVEN
Pakistan Syrië Iran Duitsland Jordanië Tsjaad Tanzania Kenia China Groot-Britannië
Aantal vluchtelingen ontvangen 1,8 miljoen 1,1 miljoen 980,100 582,700 500,400 330,500 321,900 320,600 301,000 292,100
80% van de vluchtelingen verblijft in ontwikkelingslanden
© UNHCR, Stand 2007
Land
CONTACT
UNHCR Nederland Algemeen nummer: +31(0)70 34 66 100 Faxnummer: +31(0)70 311 58 06 Mediacontact: Femke Joordens (mail)
[email protected] (kantoor) +31(0)70 34 54 454 (mobiel) +31 (0)6 23 84 55 40 Adres: P.O. Box 18815 2502 EV Den Haag UNHCR Regionale vertegenwoordiging Brussel Algemeen nummer: +32 (0)2 62 75 999 Faxnummer: +32 (0)2 62 75 998 Redactie: Design: Druk:
augustus 2010
René Bruin, Femke Joordens Koninklijke De Swart Koninklijke De Swart
