HOOFDSTUK 9 DE ROL VAN CREATIVITEIT
WAT IS CREATIVITEIT? Creativiteit: het vermogen om perspectieven, paden, oplossingen, mogelijkheden en ideeën te zien die anderen niet kunnen of willen zien. Innovativiteit vereist creativiteit. Vier aspecten van creativiteit:
1.
2.
De creatieve persoon: belangrijke eigenschappen Zelfvertrouwen, omgaan met onzekerheid, energiek, onafhankelijk, speels, doorzettingsvermogen, risico nemen. Het creatieve proces: dit is beschrijving van de stappen waardoor je tot bruikbare nieuwe ideeën komt.
3.
De creatieve omgeving: omstandigheden in een organisatie die invloed hebben op de mate waarin medewerkers creatief zijn.
4.
Het creatieve idee: hoe origineel, relevant, bruikbaar, complex en leuk is het eindproduct van het creatieve proces.
FASERING VAN HET CREATIEVE PROCES
1.
Bepaal probleemformulering: formuleer het probleem zo exact mogelijk en toets bij degene die het probleem heeft of deze formulering juist is.
2.
Verzamel informatie over het probleem: zorg dat zoveel mogelijk feitelijke informatie beschikbaar is. Alle deelnemers aan het creatieve proces moeten zoveel mogelijk weten van het probleem voordat wordt begonnen met nadenken over oplossingen.
3.
Genereer ideeën: het gaat er om zoveel mogelijk oplossingen of deeloplossingen te bedenken. In deze fase van divergentie bestaat geen goed of fout.
4.
Evalueer ideeën: als je denkt voldoende ideeën te hebben, en vooral niet eerder, ga ze dan evalueren. Dit is de fase van convergentie.
5.
Selecteer idee: kies het beste idee of zijn er meerdere ideeën.
6.
Stel plan van aanpak op: het uiteindelijke doel van een creatief proces is om een probleem op te lossen, een nieuw product te ontwerpen of nieuwe markten aan te boren.
METHODEN VAN CREATIVITEIT 1. Brainstormen heeft als doel om via associatie zoveel mogelijk verschillende ideeën in korte tijd te genereren. Tijdens brainstromsessies worden de deelnemers gevraagd voort te bouwen op elkaars ideeën maar om er niet inhoudelijk op te reageren. Brainstormen wordt vaak gedaan in groepen, maar het kan ook individueel. Bij brainstormen is het noodzakelijk dat er een positieve sfeer hangt, dit komt het resultaat ten goede. 2. Wensdenken is een methode die precies omgekeerd werkt als veel andere creativiteitstechnieken. Het startpunt is de ideale oplossing en van daaruit wordt terug geredeneerd om te bepalen hoe je dit zou kunnen realiseren. Vanuit de ideale toekomst ga je dan stap voor stap terug naar het heden.
METHODEN VAN CREATIVITEIT 3. Lateraal denken. Zijwaarts denken. Het verschuiven van denkpatronen, wegstappen van verankerd en voorspelbaar denken, met als doel om nieuwe en onverwachte ideeën te vinden. Er is geen goed of fout antwoord, alleen een juiste. Voorbeeld: een waakhond die niet blaft -> Of je denkt “ik heb daar niks aan” of je denkt: “Hoe kan dit werken?” Koop een bord met de tekst: “pas op, stille hond, zeer gevaarlijk”. 4. Veronderstellingen kraken Gericht op het kritisch tegen het licht houden van deze vooronderstellingen. Stap 1: schrijf alle vooronderstellingen op.
Stap 2: daag de vooronderstellingen uit, hierbij heb je twee opties 1. Onderzoek de vooronderstellingen productieomstellingen kosten productietijd 2. Draai de vooronderstellingen om productieomstellingen geven meer productietijd Vooronderstellingen die vooral extra aandacht vereisen zijn: • • •
Vooronderstellingen waarvan je denkt dat ze waar zijn maar dat misschien niet zijn. Zaken waarvan je denkt dat ze noodzakelijk zijn maar dat misschien niet zijn. Dingen waarop je denkt geen invloed te hebben maar die je misschien wel kunt beïnvloeden.
METHODEN VAN CREATIVITEIT 5. Parallel denken. Het doel van parallel denken is om alle deelnemers aan de discussie in dezelfde richting te laten kijken en denken. Hierdoor kun je structuur bieden in het denkprocces. De zes denkrichtingen:
• Witte denkhoed: feiten, cijfers en informatie. • Rode denkhoed: emoties, gevoelens en intuïtie. • De zwarte denkhoed: negatief, pessimistisch. • De gele denkhoed: positief, optimistisch en kansen. • De groene denkhoed: vruchtbaarheid, creativiteit, alternatieven en beweging. • De blauwe denkhoed: afstandelijkheid, overzicht, proces en controle. Je kan spelen met de hoedjes geef een gehele groep bijvoorbeeld een zwarte of juist een gele hoed op voor 5 minuten.
METHODEN VAN CREATIVITEIT 6. Mindmapping Mindmaps worden gebruikt om ideeën te genereren, visualiseren, structureren, en classificeren. Mindmapping wil een beroep doen op onze beide hersenhelften, zowel de analytische linkerkant als de intuïtieve rechterhelft. Dit wordt bevorderd door: • • • • •
Gebogen lijnen te gebruiken ipv rechte lijnen. Zo weinig mogelijk tekst te gebruiken Tekeningen op te nemen die een onderwerp of concept weergeven. Verschillende kleuren en vormen Tempo te houden
7. SWOT-analyse Een SWOT-analyse maakt duidelijk wat de sterke en zwakke punten van een idee zijn en welke kansen en bedreigingen er aan verbonden zijn. SWOT staat voor: strengths, weaknesses, opportunities and threats.
METHODEN VAN CREATIVITEIT 8. Innovatiepatronen Het doel is om nieuwe productconcepten te bedenken die genoeg afwijken van de bestaande producten om de interesse van klanten te wekken, maar die wel passen bij de huidige positionering en mogelijkheden van de situatie. De eerste stap is het opschrijven van alle elementen en functies van een product. Vervolgens worden de volgende vijf innovatiepatronen toegepast: • Weglaten: je laat steeds elementen weg •
Babystoel zonder poten
• Vermenigvuldigen: je voegt een of meerdere kopieën van een bestaand element toe en wijzigt die daarna op een bepaalde manier. •
1 vuilnisbak met 3 bakken
• Opdelen: je deelt een product op in meerdere delen die je daarna op een nieuwe manier samenvoegt. •
Afneembare autoradio tegen autodiefstal
• Samenvoegen van taken: een taak wordt toegevoegd aan een bestaand element van het product of de directe omgeving hiervan. •
Instructie op de verpakking van een product
• Veranderen afhankelijkheden elementen: het veranderen van de afhankelijkheidsrelaties tussen de elementen van een product, of tussen het product en de omgeving. •
Van kopen van cd’s in winkel naar kopen naar albums op internet
METHODEN VAN CREATIVITEIT 9. Laaghangend fruit Elk idee krijgt drie scores • Hoeveel inspanning kost de invoering van dit idee. • Hoeveel opbrengsten genereert die idee. • Hoeveel invloed kunnen wij uitoefenen op de realisatie van het idee. De verkregen gegevens worden dan verwerkt aan de hand van cijfers in een grafiek. Degene die het er het beste uitkomen worden uitgevoerd.
EINDE PRESENTATIE
