info voor patiënten
hoofd, hals en zenuwstelsel
Cochleair implantaat Vooronderzoeken
Inhoud 01 Vooronderzoeken......................................... 04 02 Operatie....................................................... 08 03 Kosten ........................................................ 08 04 Contactgegevens......................................... 10 05 Schema . ..................................................... 11
Voor de beslissing wordt genomen om de stap te zetten naar cochleaire implantatie, moeten een aantal onderzoeken gebeuren. Deze vooronderzoeken zijn noodzakelijk om na te gaan of u een goede kandidaat bent voor een cochleair implantaat (CI). Daarnaast zijn de vooronderzoeken ook noodzakelijk om uw aanvraagdossier voor terugbetaling van het CI op te stellen. De beslissing om het CI al dan niet terug te betalen, wordt genomen door het college van geneesheren-directeurs van het RIZIV op basis van dit uitgebreid dossier. De beslissing van het college laat meestal zo’n drie maanden op zich wachten na indiening van het dossier. Enkel patiënten die langs beide zijden een ernstig gehoorverlies hebben en die onvoldoende functionele winst boeken met klassieke hoortoestellen komen in aanmerking voor de terugbetaling van een CI.
Afspraak bij de NKO-arts: eerste consultatie Tijdens de eerste consultatie worden uw gehoor en eventuele bijkomende klachten (oorsuizen, evenwichtsstoornissen, …) onderzocht. Wanneer we op basis van dit eerste onderzoek denken dat u in aanmerking komt voor een cochleair implantaat, wordt een afspraak gemaakt voor een uitgebreid gehooronderzoek, een logopedisch vooronderzoek, een psychologisch vooronderzoek, een CT-scan en een MRI-scan. Bij kinderen wordt meestal ook een motorisch onderzoek bij de kinesist en een evenwichtsonderzoek gepland. Ook bij volwassenen kan op indicatie een evenwichtsonderzoek worden voorzien. In de mate van het mogelijke worden deze afspraken gegroepeerd op een aantal dagen, zodat u zich niet al te vaak hoeft te verplaatsen. Deze afspraken worden gemaakt door het secretariaat van het CI-team. Op de volgende bladzijden worden deze onderzoeken kort toegelicht. Deze onderzoeken kaderen in een bilan, wat inhoudt dat ze grotendeels worden terugbetaald door uw ziekteverzekering.
Afspraak bij de audioloog Tijdens de onderzoeken bij de audioloog worden de mogelijkheden van uw huidige gehoor in kaart gebracht en worden de mogelijkheden met en zonder hoortoestellen bekeken in verschillende testcondities. Zowel een toonaudiogram, spraakaudiogram, een foneemdiscriminatietest als een BERA-onderzoek zullen afgenomen worden. Deze consultatie duurt zo’n anderhalf uur. Gehoortest – toonaudiometrie Aan de hand van het toonaudiogram worden de graad en de aard van het gehoorverlies vastgesteld. De gehoordrempels van beide oren worden voor verschillende frequenties bepaald. Een gehoordrempel is het laagste geluidsniveau dat u kan horen, en dit voor verschillende tonen. Een gehoordrempel wordt uitgedrukt in decibel (dB). Deze test wordt uitgevoerd met en zonder uw hoorapparaten. Spraakaudiometrie Naast een toonaudiogram, wordt ook een spraakaudiogram afgenomen. Daarbij krijgt u reeksen van korte woorden te horen op verschillende luidheidsniveaus. Het is de bedoeling dat u de woorden herhaalt. Soms worden ook zinnen aangeboden in de plaats van woorden. Foneemdiscriminatietest Bij deze test wordt onderzocht of u verschillende klankenparen van elkaar kan onderscheiden. Deze test wordt meestal afgenomen aan een constante luidheid, en met gebruik van de hoortoestellen. In tegenstelling tot een spraakaudiogram kan deze test meestal al op zeer jonge leeftijd worden afgenomen. BERA-onderzoek Deze test gaat op een objectieve manier het gehoor na. U hoeft tijdens de test zelf niets te doen. U zal via de hoofdtelefoon klikgeluiden horen, maar u hoeft daar niet op te reageren. Tijdens deze test mag u rustig blijven liggen of zelfs slapen. De reactie van de gehoorzenuw op de auditieve stimulatie wordt opgemeten aan de hand van meetelektroden die op de huid worden gekleefd. Enkel patiënten die op grond van bovenstaande testen een ernstig gehoorverlies blijken te hebben, en onvoldoende functionele winst boeken met hun hoortoestellen, komen in aanmerking voor de terugbetaling van een CI.
C O CH LEAI R I MPLANTAAT: VO OR ONDER ZOEKEN
01. Vooronderzoeken
5
Afspraak bij de logopedist Er worden een aantal korte onderzoeken gedaan naar uw spraakperceptie mét en zonder lipbeeld. Daarnaast gaat de logopedist na in welke mate het gehoorverlies een impact heeft op uw spraakproductie alsook de communicatie in familiale, sociale en professionele context. Deze evaluatie duurt ongeveer 1 uur.
VEMP-test Bij deze test worden via dopjes in de oren of via een beentriller (trillend blokje achter het oor) luide geluiden aangeboden. Zo wordt één van de 5 delen van het evenwichtsorgaan, namelijk de sacculus, geprikkeld. Het antwoord hierop wordt gemeten ter hoogte van een spier in de nek. Draaistoelonderzoek
Afspraak bij de psycholoog Ernstig gehoorverlies heeft vaak een grote impact op uw dagelijks leven maar ook op uw psychosociaal welzijn. De psycholoog zal in een verkennend gesprek dan ook aandachtig peilen naar de gevolgen van uw slechthorendheid op uw globale levenskwaliteit, communicatiemogelijkheden, sociale contacten, professionele bezigheden, zelfredzaamheid, … Daarnaast gaat de psycholoog samen met u uw verwachtingen en uw motivatie omtrent het CI na.
Afspraak voor radiologisch onderzoek Deze onderzoeken (CT-scan en MRI) zijn noodzakelijk om na te gaan of het slakkenhuis (deel van het binnenoor) goed gevormd en open is. Dit is belangrijk omdat tijdens de operatie de elektrode in het slakkenhuis moet geschoven worden. Daarnaast kan via deze scans worden nagegaan of de gehoorzenuw aanwezig is. De gehoorzenuw dient intact te zijn aangezien we met een CI de gehoorzenuw elektrisch willen stimuleren. Deze prikkels worden vervolgens via de auditieve zenuwbaan naar de hersenen geleid.
Afspraak voor vestibulair en motorisch onderzoek Deze onderzoeken zijn informatief om na te gaan of het evenwichtsorgaan, dat ook in het oor ligt, optimaal functioneert. Bij kinderen wordt daarnaast ook de motorische ontwikkeling geëvalueerd. Een vertraagde motorische ontwikkeling kan immers het gevolg zijn van een probleem in het evenwichtsorgaan. Om de functie van het evenwichtsorgaan te testen worden een VEMP-test en een draaistoelonderzoek uitgevoerd.
Bij de draaistoeltest wordt u rondgedraaid in een verduisterde kamer. Via kleefelektroden rond de ogen worden de evenwichtsfuncties bestudeerd aan de hand van de opgemeten oogbewegingen. Motorisch onderzoek (enkel bij kinderen) Motorische testen evalueren hoe goed het kind kan kruipen, zitten, stappen, fietsen, lopen, springen, op één been staan, …
Afspraak bij de NKO-arts: tweede consultatie Tijdens deze consultatie worden de resultaten van alle vooronderzoeken met u besproken. U krijgt te horen of u al dan niet in aanmerking komt voor een CI. Als u in aanmerking komt voor een CI, wordt beslist aan welk oor het CI zal worden geplaatst en wordt reeds een operatiedatum gereserveerd. Er worden praktische afspraken omtrent de opname en de operatie besproken. Vaak gebeurt dit in overleg met de hoofdverpleegkundige.
Informatiesessie bij de audioloog Tijdens deze informatiesessie wordt ruim de tijd genomen om te antwoorden op al uw vragen omtrent het CI. De verschillende systemen, de operatie, de te verwachten resultaten, revalidatie, praktische informatie, … komen aan bod. Soms wordt een deel van deze informatie al meegegeven tijdens het eerste consult bij de audioloog, aansluitend bij de audiologische testen. U krijgt voldoende mondelinge en schriftelijke informatie zodat u goed geïnformeerd bent. We maken tijdens dit gesprek samen een keuze betreffende merk, kleur en draagopties van het uitwendige deel van het CI. Voor deze sessie wordt minimaal 1 uur voorzien. Als u wil doorgaan met de implantatie wordt het aanvraagdossier voor het college van geneesheren-directeurs van het RIZIV opgesteld.
C O CH LEAI R I MPLANTAAT: VO OR ONDER ZOEKEN
Indien zou blijken dat uw lipleesvaardigheden nog niet optimaal zijn, kan in overleg beslist worden om al een aantal sessies lipleestraining te plannen. Liplezen blijft immers belangrijk, zelfs wanneer uiteindelijk beslist wordt door te gaan met de implantatie.
7
De dag van de operatie wordt u nuchter in het UZ Gent verwacht. De ingreep zelf duurt ongeveer anderhalf uur. Tijdens uw verblijf in het UZ (meestal 1 à 2 dagen opname) wordt een verband rond uw oor aangebracht. U zal over het algemeen weinig of geen pijn hebben na de operatie. Soms kan u wat evenwichtsklachten hebben. Deze verdwijnen na een paar weken. Soms nemen de klachten van oorsuizen direct na de operatie toe. Dit komt omdat het binnenoor tijdens de operatie wordt geopend en de elektrode wordt opgeschoven. We zien in de meeste gevallen dat deze klachten na een paar dagen of weken opnieuw verdwijnen.
Postoperatieve controle bij de NKO-arts Een tiental dagen na de implantatie wordt u verwacht bij de NKO-arts voor controle van de wondnaad.
Operatie Als het college van geneesheren-directeurs van het RIZIV het aanvraagdossier goedkeurt, betaalt uw ziekteverzekering de kosten voor het CI grotendeels terug. De totale kost bedraagt ongeveer 30.000 euro (implantaat, spraakprocessor, chirurgie, anesthesie, hospitalisatiekost, …). Voor de operatie moet u rekenen op een bijkomende kost van ongeveer 400 euro als u in een meerpersoonskamer ligt. Wanneer u een eenpersoonskamer verkiest, loopt de eigen bijdrage flink op. Als u een hospitalisatieverzekering heeft, kunnen deze bijkomende kosten volledig vergoed worden, afhankelijk van uw verzekeringspolis. Daarnaast rekent het ziekenhuis ook een eigen bijdrage van 150 euro aan voor het CI.
Revalidatie
Voor meer informatie over de periode na de implantatie (revalidatie), kan u de brochure ‘Wat na CI?’ raadplegen.
Na de implantatie wordt revalidatie opgestart. We voorzien hierbij medische opvolging bij de NKO-arts, afspraken bij de audioloog voor de afregeling van het CI, een postoperatief gesprek met de psycholoog en hoortraining bij de logopediste. Voor meer informatie verwijzen we naar de brochure ‘Wat na CI?’.
03. Kosten
Bilaterale implantatie
Vooronderzoeken De vooronderzoeken bij de NKO-arts, audioloog, logopedist, psycholoog en kinesitherapeut kunnen in het kader van een multidisciplinair bilandossier gedeeltelijk worden terugbetaald door uw ziekteverzekering. Daarvoor moeten alle vooronderzoeken afgenomen worden binnen een bepaalde tijdsperiode (3 maanden). Als u dus niet aanwezig kan zijn bij één van de vooronderzoeken moet u dit zo spoedig mogelijk melden aan het CI-secretariaat. Als u tijdens deze bilanfase niet opdaagt voor één of meerdere vooronderzoeken waardoor er geen multidisciplinair bilandossier kan worden afgesloten, kunnen de vooronderzoeken u worden aangerekend.
Sinds februari 2010 wordt bilaterale implantatie terugbetaald voor kinderen jonger dan 12 jaar. Patiënten ouder dan 12 jaar staan dus zelf in voor de kosten van een contralateraal implantaat. Een aantal firma’s geeft echter wel een korting op de aankoop van een contralateraal CI. Voor verdere informatie kan u het CI-team contacteren.
C O CH LEAI R I MPLANTAAT: VO OR ONDER ZOEKEN
02. Operatie
9
05. Schema
In elke fase van het proces ter voorbereiding op een eventueel cochleair implantaat, kan u plots vragen of bedenkingen hebben. Als u niet de kans had deze te bespreken tijdens een van de consulten, kan u steeds contact opnemen met het CI-team. Ook als een geplande afspraak niet kan doorgaan, kan u ons best contacteren via onderstaande gegevens. UZ Gent Dienst Neus-, Keel- en Oorheelkunde Secretariaat RC Ter Sprake / CI-team De Pintelaan 185, 2P1 9000 Gent
[email protected]
NKO-arts Eerste consultatie
Secretariaat Afspraken maken
Audioloog Tests en/of infosessie
Logopedist Tests
Tel. +32 (0)9 332 53 64 Fax +32 (0)9 332 49 93
Psycholoog Gesprek
Radiologie CT en MRI
NKO-arts Tweede consultatie
Audioloog Infosessie
Secretariaat Verdere afspraken
NKO-arts Derde consultatie pre-operatief
Verpleegkundige Afspraak operatie
Operatie Verblijf ziekenhuis
NKO-arts Postoperatief consult
Audioloog Eerste fitting
Logopedist Start revalidatie
Psycholoog Start revalidatie
C O CH LEAI R I MPLANTAAT: VO OR ONDER ZOEKEN
04. Contactgegevens
11
v.u.: Eric Mortier, afgevaardigd bestuurder UZ Gent, De Pintelaan 185, 9000 Gent MODULO.be 118780 - januari 2015 - versie 2 (520)
Dienst Neus-, Keel- en Oorheelkunde Secretariaat CI-team Gebouw P1, 2de verdieping Tel. +32 (0)9 332 53 64 Fax +32 (0)9 332 49 93
[email protected] Deze brochure werd enkel ontwikkeld voor gebruik binnen het UZ Gent. Alle rechten voorbehouden.Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het UZ Gent.
UZ Gent Postadres De Pintelaan 185 Toegang C. Heymanslaan B 9000 Gent T: +32 (0)9 332 21 11
[email protected] www.uzgent.be volg ons op
