Home-Start informatie voor gemeenten

Home-Start informatie voor gemeenten Home-Start Home-Start biedt ondersteuning, vriendschappelijk contact en praktische hulp aan gezinnen met jonge kinderen. Een vrijwilliger bezoekt een gezin een dagdeel per week; een betaalde coördinator traint en begeleidt de vrijwilligers, werft gezinnen en onderhoudt contacten met andere beroepskrachten die werken voor jeugd & gezin. Doelgroep De doelgroep van Home-Start is ieder gezin dat behoefte heeft aan ondersteuning. In het gezin is ten minste één kind jonger dan zeven jaar. Er mogen natuurlijk ook oudere kinderen in het gezin zijn. Doel Home-Start wil ouders stimuleren de kracht te (her)vinden om moeilijke situaties het hoofd te bieden en (weer) grip te krijgen op het eigen leven. Het doel is voorkomen dat e rnstige en langdurige problemen ontstaan in een gezin. Dit kan bereikt worden door het vergroten van het zelfvertrouwen van ouders, het versterken van hun sociale relaties en het stimuleren van ouders om efficiënt gebruik te maken van beschikbare diensten en voorzieningen. Kwaliteitszorg Home-Start kent een uitgebreid kwaliteitssysteem. De methode is beschreven, en er zijn trainingen ontwikkeld voor vrijwilligers en beroepskrachten. Vrijwilligers worden intensief begeleid en gecoacht. Coördinatoren ontvangen ondersteuning vanuit een Centrum voor maatschappelijke Ondersteuning. Een kwaliteitsinstrument volgt het primaire proces in ieder gezin, en stelt de ondersteuningsvraag van het gezin centraal. Dit instrument wordt bijgehouden via de Home-Start website/intranet, en zorgt o.a. voor monitoring en evaluatie. Het kent ook een rapportagegedeelte. Deze rapportage verschaft uitvoerders en gemeente informatie over kenmerken van de bereikte doelgroep, en het aantal risicofactoren in de gezinnen. Ook de tevredenheid van gezinnen en de doelrealisatie worden in beeld gebracht. Effectiviteit De Universiteit van Amsterdam verricht al ruim 10 jaar onderzoek naar de resultaten van HomeStart. Uit evaluatieonderzoek blijkt grote tevredenheid van ouders, 90% is tevreden. Uit effectonderzoek (met controlegroep) blijkt dat in de Home-Start groep het welzijn van moeders toeneemt, en dat zij responsiever en sensitiever richting hun kinderen worden. Er is een toename te zien van positief opvoedgedrag, en een afname van negatief opvoedgedrag (bv. slaan). De veranderingen zijn wetenschappelijk gezien betekenisvol. Gezinnen met de zwaarste problemen zetten de grootste stappen voorwaarts, maar vaak blijft voor deze groep ook na Home-Start ondersteuning noodzakelijk. Voor gezinnen met lichtere problemen kan de ondersteuning van Home-Start leiden tot herstel, zij hebben na Home-Start geen ondersteuning meer nodig. De positieve effecten waren ook in een follow-up na drie jaar nog meetbaar. Uitvoerende en ondersteunende organisaties Home-Start wordt in Nederland uitgevoerd door organisaties binnen het jeugdwelzijnswerk, de jeugdgezondheidszorg. Soms heeft Home-Start haar basis binnen het CJG. De uitvoerende organisatie heeft een betaalde, HBO opgeleide, Home-Start coördinator in dienst. De coördinatoren worden inhoudelijk ondersteund door medewerkers werkzaam bij Centra voor Maatschappelijke ondersteuning, en het landelijk steunpunt Home-Start. De uitvoerende organisaties vallen binnen het gemeentelijk jeugdbeleid (WMO, Wet Publieke Gezondheid).

WMO en Pedagogische civil society. Home-Start levert een bijdrage aan 3 prestatievelden van de WMO: sociale samenhang en leefbaarheid (veld 1), ondersteuning voor ouders met problemen met opvoeden (veld 2) en vrijwilligerswerk (veld 4). De laatste jaren is veel aandacht besteed aan het vormen van een pedagogische civil society: een infrastructuur rondom gezinnen waarbinnen kinderen zich kunnen ontwikkelen, en ouders voldoende steun ondervinden bij de opvoeding. Home-Start kan een bijdrage leveren aan deze civil society, door de ondersteuning van gezinnen én door andersoortige formele en informele activiteiten die aansluiten bij de lokale vraag en behoefte van ouders/gezinnen. ‘Eigen kracht’ is een speerpunt in de pedagogische civil society. De eigen kracht van gezinnen staat centraal binnen Home-Start. Door de inzet van een vrijwilliger blijkt een gezin ook gebruik te blijven maken van de eigen kracht. Home-Start en CJG Gemeenten willen een breed aanbod aan effectieve opvoedingsondersteuning ma kkelijk toegankelijk maken voor ouders, via het CJG. Home-Start (en haar vrijwilligers) kan bijdragen aan het verlagen van de drempel voor ouders en het leggen van verbindingen tussen programma’s en activiteiten. Vanuit Home-Start worden bijvoorbeeld koffieochtenden en themabijeenkomsten voor ouders georganiseerd. Home-Start kan hiermee een bijdrage leveren aan de verbinding tussen informele en formele opvoedondersteuning. Home-Start Nederland zorgt voor ondersteuning en bundeling van deze lokaal geïnitieerde activiteiten en voor verspreiding van goede voorbeelden. Licentie Iedere uitvoerende en ondersteunende organisatie heeft een licentie afgesloten met de Stichting Home-Start Nederland. De beschikking van de gemeente, die Home-Start in haar beleid heeft opgenomen en financiert, maakt onderdeel uit van deze licentie. In de licentie zijn afspraken vastgelegd over de uitvoeringscondities van Home-Start en afspraken voor een kwaliteitswaarborg. Ook is een licentiebijdrage vastgesteld. Het werken met een licentie garandeert dat Home-Start in alle gemeenten uitgevoerd wordt zoals vastgelegd. Kosten, investering en de opbrengsten van één programma De kosten van een Home-Start locatie zijn € 56.500,- . Per jaar worden hiervoor 30 gezinnen een dagdeel per week ondersteund, en aanvullende activiteiten georganiseerd. Dit wordt georganiseerd door een Home-Start coördinator (aanstelling: 20 uur per week), werkzaam met een team van gemiddeld 25 vrijwilligers. Een Home-Start vrijwilliger investeert gemiddeld 115 uur op jaarbasis in de ondersteuning van een gezin en begeleiding door de coördinator en overleg met mede-vrijwilligers.

Meer informatie? Meer informatie vindt u in de bijlagen. Ook staat het landelijk steunpunt Home-Start u graag te woord. Zie www.home-start.nl. Bijlage 1: Home-Start in cijfers Bijlage 2: Beschrijving Home-Start, kwaliteit en effectiviteit Bijlage 3: Kosten van een Home-Start locatie

©Home-Start Nederland, juli 2012

2

Bijlage 1. Home-Start in cijfers tot en met 2011 a. b. c. d. e. f.

Aantal gezinnen met Home-Start Aantal vrijwilligers Aantal gemeenten Samenstelling en achtergrond gezinnen Aantal risicofactoren in gezinnen Leeftijd kinderen

a. Aantal gezinnen en kinderen die Home-Start ondersteuning hebben

b. Aantal Home-Start vrijwilligers inzetbaar per jaar

c.

Aantal gemeenten die Home-Start aanbieden in Nederland


3

d. Samenstelling,achtergrond en de vraag van gezinnen Van de Home-Start ouders in 2011, is ruim 65 % samenwonende / gehuwd en 35 % alleenstaand / gescheiden of verweduwd. Het aantal ouders dat geen betaald werk heeft is 45 %, tegen 30 % betaald werk en ongeveer 25 % volgt een opleiding, is werkzoekend, of volgt een re -integratie traject. Hoe komen ouders bij Home-Start? Van de ouders die zich aanmelden bij Home-Start, is 70% door een professional geattendeerd op het programma Home-Start. Een kleine 30% van de ouders weten de weg zelf te vinden via familie of kennissen, krant of media, website of een folder. Wat is de vraag of behoefte van ouders? De ondersteuningsvraag van ouders, wordt bij de kennismaking en de tussentijdse op besproken en bijgesteld. Hieronder ziet u de vraag verdeeld in acht categorieën op twee meetmomenten.

Etnische achtergrond Home-Start ouders


Hoogst genoten opleiding ouders

4

e. Risicofactoren gezinnen Onderstaande cijfers zijn geregistreerd bij totaal 1687 gezinnen. Een opvallende verschuiving zien wij met betrekking tot het inkomen; steeds meer ouders geven aan dat zij moeite hebben om rond te komen met hun inkomen. Kind factoren

Aantal gezinnen

Psychische problemen bij kind(eren)

116

Probleemgedrag kind(eren)

457

Handicap kind(eren) 2 of meerlingen Omgevingsfactoren

92 122 Aantal gezinnen

Onveilige of onvoldoende behuizing

187

Pas verhuisd / gering sociaal netwerk

696

Ernstige of ingrijpende gebeurtenissen

635

Ouder/gezinsfactoren

Aantal gezinnen

Psychische problemen bij ouder(s)

494

Handicap ouder(s)

135

Alleenstaand voor de opvoeding

519

Minimum inkomen

539

Kan niet goed rondkomen

1454

Aantal risicofactoren per gezin


5

f.

Aantal kinderen per gezin & leeftijdsopbouw

Aantal kinderen per gezin Het gemiddelde aantal kinderen per gezin bij Home-Start ligt ronde de 2,3 kinderen er gezin. Dit is hoger dan het landelijkgemiddelde zeker

Leeftijdopbouw kinderen De leeftijdsopbouw van kinderen binnen de Home-Start gezinnen, laat zien dat: - bij de groep tot 12 maanden, een deel nog ongeboren bij de kennismaking met HS (45 zwangerschappen) - de “startende gezinnen” goed wordt bereikt: gezinnen met jonge kinderen - ouders met ook oudere kinderen profiteren van dit aanbod


6

Bijlage 2. Beschrijving van Home-Start, kwaliteit en effectiviteit Doelgroep Ieder gezin heeft wel eens een periode dat het niet zo goed gaat. Hier kunnen verschillende oorzaken voor zijn. Bijvoorbeeld: overbelasting, ziekte, moeilijkheden met kinderen, weinig contacten of eenzaamheid, problemen met werk, geld of partner. Vaak lossen die spanningen zich vanzelf op, maar soms kan het te veel worden. Het kan dan een opluchting zijn om tegen iemand aan te kunnen praten. Iemand die tijd heeft om te luisteren of een handje helpt bij praktische problemen. Kortom: iemand die op vriendschappelijke basis thuis aa nwezig is. Home-Start is er voor gezinnen met ten minste één kind onder de zeven jaar. Er mogen ook oudere kinderen in het gezin zijn. Home-Start gaat ervan uit dat als je het leven van jonge kinderen wilt verbeteren, het belangrijk is te investeren in hun ouders. Methodiek en uitgangspunten Home-Start is een vastgelegde methode en werkt ‘principieel’ met vrijwilligers. Dit laatste geeft aan, dat het programma-aanbod alleen door vrijwilligers in de gezinnen kan worden uitgevoerd. De achterliggende gedachte is, dat vrijwilligers steun kunnen bieden vanuit een gelijkwaardige positie en met eenzelfde ervaringsachtergrond als de ouders. De methodiek en uitgangspunten zijn beschreven en vastgelegd in een Handboek . Ook wordt een regionale en landelijke structuur geboden waarbinnen de beschreven kwaliteitscriteria in de praktijk gerealiseerd worden. De uitgangspunten van Home-Start zijn: Vraaggericht werken De behoeften, vragen en grenzen van een gezin/de ouder vormen het uitgangspunt voor HomeStart. Daarom heeft de ouder de regie in handen. De ouder bepaalt aan welke vorm van ondersteuning of hulp hij/zij behoefte heeft. Empowerment/Eigen kracht De ‘empowerment’-gedachte is van groot belang binnen Home-Start. De ouders worden geactiveerd en ondersteund om weer vertrouwen te krijgen in zichzelf en hun probleemoplossend vermogen. Waar ouders vaak alleen nog zien wat er niet loopt, richt Home-Start zich op de sterke kanten van ouders en kiest voor het versterken van de draagkracht van de gezinnen. Tijd en een luisterend oor Tijd en een luisterend oor vormen de basis van Home-Start. Een Home-Start vrijwilliger heeft tijd om te luisteren, aandacht te schenken aan het gezin en om regelmatig aanwezig te zijn. Zo kan een vertrouwensband tussen de ouder en de vrijwilliger ontstaan. Gelijkwaardigheid en vertouwen De contacten tussen de ouder en de vrijwilliger worden gekenmerkt door gelijkwaardigheid en vertrouwen. De vrijwilliger heeft ook ervaring met opvoeden en is daardoor ervaringsdeskundige. Bovendien wordt het contact als wederkerig gezien. Niet alleen de ouder heeft er baat bij, ook de vrijwilliger. De organisatie en werkwijze Een Home-Start locatie bestaat minimaal uit een team van 24 tot 30 vrijwilligers die worden begeleid en ondersteund door een betaalde coördinator (met een aanstelling van minimaal 20 uur per week). Iedereen die met Home-Start gaat werken volgt een training om zich de Home-Start filosofie en methode eigen te maken en zich voor te bereiden op zijn/haar taak. De Home-Start coördinator is verantwoordelijk voor de uitvoering van Home-Start. De coördinator werft, traint en begeleidt de vrijwilligers. De coördinator verzorgt de instroom van ouders, koppelt ouders en vrijwilligers, en volgt en evalueert deze koppeling. De coördinator werkt samen met alle beroepskrachten in de gemeente, rondom verwijzing (en eventuele doorverwijzing) van gezinnen.


7

Kwaliteit van Home-Start De organisaties die Home-Start uitvoeren, streven naar een goede inbedding en positionering van Home-Start, naar structurele financiering, kwaliteit en onderzoek. De organisaties hebben een licentie van de Stichting Home-Start Nederland. Hierbinnen krijgt een kwaliteitssysteem vorm, bestaande uit de volgende onderdelen: - training en certificering van beroepskrachten en vrijwill igers begeleiding en deskundigheidsbevordering van beroepskrachten en vrijwilligers handleiding voor implementatie vastgelegde minimale uitvoeringscondities systeem voor evaluatie en monitoring kwaliteitsinstrument voor registratie en rapportage landelijke Werkgroep Kwaliteit ondersteuning vanuit Home-Start Worldwide De effectiviteit van Home-Start Home-Start scoort een grote mate van tevredenheid bij de doelgroep zoals vastgesteld in het evaluatieonderzoek uit 1998 door het SCO Kohnstamm Instituut (J. He rmanns e.a.). Een onderzoek in 2000 in Gelderland toonde eenzelfde mate van tevredenheid van ouders. Home-Start opgenomen in de databank Effectieve Jeugdinterventies (Nji) en hoort bij de achttien meest effectieve programma´s in de jeugdgezondheidszorg. Onderzoek Universiteit van Amsterdam 2001-2005. 1) In de periode 2001-2005 heeft de Universiteit van Amsterdam onderzoek gedaan naar de effectiviteit van het Home-Start programma en de behoefte van risicogezinnen aan opvoedondersteuning. Dit heeft geresulteerd in het rapport ‘Parenting support in community setting. Parental needs and effectiveness of the Home-Start program’. Resultaten Het welzijn van moeders neemt toe. De onderzochte moeders die Home-Start ondersteuning ontvingen, geven aan dat ze zich na zes maanden ondersteuning prettiger voelen. Ze geven minder vaak aan dat ze zich in een depressieve stemming bevinden. Ook geven ze in de loop van het onderzoek aan dat ze het opvoeden als minder zwaar gaan ervaren doordat ze ondersteuning ontvangen. -

Positief opvoedgedrag. De Home-Start moeders uit het onderzoek blijken op bepaalde punten hun opvoedgedrag te veranderen. Er is een toename van positief opvoedingsgedrag. Ze laten bijvoorbeeld vaker voorspelbaar gedrag zien aan hun kind. Ook worden moeders se nsitiever en responsiever. Tegelijkertijd laten de moeders een afname zien van negatieve controle: ze maken minder vaak gebruik van bijvoorbeeld stem verheffen, fysiek straffen, straffen door hun kind te negeren of weg te sturen. Ook wijzen ze hun kind minder vaak af.

Follow-up In 2010 en 2011 is een follow-up uitgevoerd onder de onderzochte gezinnen (zowel de experimentele groep als de controlegroep). De positieve effecten in de Home-Start groep zijn nog steeds meetbaar. De Home-Start moeders laten in de hele onderzoeksperiode een sterkere afname van depressieve gevoelens zien, evenals een sterke daling in het afwijzend opvoedgedrag. Het consistente opvoedgedrag neemt bij de Home-Start moeders sterk toe. Bij de kinderen rapporteren de moeders een afname van oppositioneel probleemgedrag. 2 Vervolgonderzoek

1

Asscher, J. J. (2005). Parenting support in community settings. Parental needs and effectiveness of the Home-Start program. Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut, Universiteit van Amsterdam 2 Informatie afkomstig van website ZonMw, pagina eindverslag effecten van het opvoedingsondersteuningsprogramma Home-Start. ©Home-Start Nederland, juli 2012

8

In 2006 is een Cluster Randomised Trial gestart naar de effecten van Home-Start en een aantal andere methoden voor opvoedingsondersteuning. De resultaten van dit onderzoek worden eind 2012 gepubliceerd. In 2009 is een derde onderzoek gestart; effectonderzoek naar gelijktijdige inzet van Home Start en Triple P. Wilt u meer weten over onderzoek kijk ook op www.uva.nl/opvoedingsondersteuning Onderzoek naar behoefte opvoedingsondersteuning. In een apart onderzoek is gezocht naar de behoefte aan ondersteuning bij gezinnen met jonge kinderen in Nederland. De voornaamste conclusies hieruit zijn: o

41 % heeft behoefte aan informatie

o

33 % van de gezinnen heeft behoefte aan ondersteuning

o

14 % van de gezinnen geeft aan gebruik te willen maken van een Home-Start-achtige vorm van ondersteuning

o

Steunbehoefte hangt samen met negatief opvoedingsgedrag en kindproblemen

o

Steunbehoefte voorspeld door: moeilijk temperament kind, depressiviteit moeder, aantal life events

o

Tevredenheid met sociale steun is een beschermende factor

Uit dit onderzoek blijkt dat de potentiële doelgroep voor Home -Start 14% van de gezinnen met jonge kinderen bedraagt.

Home-Start en CJG In 2010 en 2012 is een inventarisatie gemaakt van de positie van Home-Start ten opzichte van het CJG. De trend is dat de samenwerking tussen Home-Start en het CJG hechter lijkt te worden. Er zijn beduidend meer Home-Start locaties fysiek opgenomen in een CJG in 2012, vergeleken met 2010. En als er sprake is van een netwerkconstructie, zijn beduidend meer Home-Start locaties formeel onderdeel gaan uitmaken van dit netwerk. Er is nog steeds een flink percentage ‘anders’: Home-Start locaties waarbij de lokale positionering nog niet duidelijk is. De meeste Home-Start coördinatoren geven aan betrokken te zijn bij activiteiten van het CJG. Dit blijken gedeeltelijk activiteiten met andere beroepskrachten in het CJG te zijn, zoals deelname aan overleggen of gezamenlijke lunches. Ook is er betrokkenheid bij activiteiten voor gezinnen, zoals koffieochtenden of informatiebijeenkomsten. De lokale verschillen hierbinnen zijn groot. In sommige gemeenten worden vanuit Home-Start structureel dit soort activiteiten georganiseerd, in sommige gemeenten incidenteel, en in sommige gemeenten niet. Samenwerking met andere beroepskrachten lijkt in het CJG makkelijk tot stand te komen. Zo wordt samenwerking in het kader van de Week van de Opvoeding diverse malen genoemd. Als neveneffect geven de coördinatoren aan dat Home-Start in het CJG beroepskrachten kan informeren over de mogelijkheden van vrijwillige inzet voor opvoedondersteuning (en de bijdrage van vrijwilligers aan de pedagogische civil society)


9

Bijlage 3. Omvang, resultaten en de kosten van een Home-Start programma Een Home-Start locatie kent een minimale omvang van: - 1 coördinatorfunctie (minimaal 20 per week) - gemiddeld 40 uur ondersteuning voor de coördinator (op jaarbasis) - team van 24 vrijwilligers (na de startfase van twee jaar) De resultaten3; een ondersteuningsaanbod aan 25 tot 30 gezinnen per jaar door ervaren en getrainde Home-Start vrijwilligers. De duur van ondersteuning is afhankelijk van de vraag en behoefte van de ouders / het gezin. De gemiddelde duur van ondersteuning is landelijk 12,5 maand, en varieert van 3 maanden tot ruim 2 jaar. Tijdens deze ondersteuning vindt evaluatie en monitoring plaats en bij afsluiting een tevredenheidmeting. Ook werkt Home-Start met een doelrealisatie, binnen de kaders van Home-Start. De kosten4 voor een Home-Start programma op jaarbasis zijn € 56.500 (2013) Samenvatting begroting Home-Start programma op jaarbasis A. Personele kosten; salaris en sociale lasten / werkgeverskosten, inclusief 15 – 20 % overhead voor de uitvoerende organisatie € 36.600 B. Organisatiekosten; werkplek inclusief gesprek- trainingsruimten en alle bureaukosten €

6.100

€

9.600

€

4.200

C. Activiteitenkosten; voor de doelgroep, vrijwilligers en voorlichting en samenwerking verwijzers / professionals D. Kwaliteitsborging; waaronder HS ondersteuningsuren en licentiekosten TOTAAL

€ 56.500

Toelichting op de begroting: A. B. C. D.

Personeel: een aanstelling van minimaal 0,55 fte is een voorwaarde voor een effectieve uitvoering van Home-Start (toepassing CAO welzijn of gezondheidszorg schaal 8). Deze kosten is inclusief 15 – 20 % overheadkosten voor de uitvoerende organisatie. Organisatie: gemiddelde kosten van één werkplek en gebruik van gesprek- en trainingsruimte; bureaukosten voor telefoon, PC, ICT, kopieer- en portokosten. Activiteit: kosten voor voorlichting en materialen aan ouders & verwijzers, werving, training en begeleiding vrijwilligers; reis- en onkostenvergoeding vrijwilligers; kosten verklaringen omtrent gedrag. Kwaliteitsborging: Home-Start heeft kwaliteitsinstrumenten ontwikkeld die integraal zijn opgenomen in de licentie. Met deze kwaliteitsinstrumenten kan Home-Start op verschillende niveaus van uitvoering van het programma de kwaliteit toetsen, bijsturen en verbeteringen doorvoeren. Ook vindt er door middel van deze kwaliteitsinstrumenten eenduidige registratie en rapportage plaats.

3

Zie format-beschikking www.home-start.nl/gemeenten

4

Uitgebreide begroting over drie jaar op www.home-start.nl/gemeenten


10

Home-Start informatie voor gemeenten

Recommend Documents