HOGER ONDERWIJS IN VLAANDEREN
Informatiebrochure 2014
2 © Mijenko Bernfest | iStock | Thinkstock
© Mijenko Bernfest | iStock | Thinkstock
Inhoud 4
Inleiding
19
Studeren met een functiebeperking
6
Organisatie van het hoger onderwijs
20
Studeren in het buitenland
22
Veelgebruikte woorden
28
Verder lezen
6 6 8 9 11
Instellingen Opleidingen Lerarenopleiding Contracten Flexibele leerwegen - combinatie werken & studeren 12 Toelatingsvoorwaarden 14 Examens en diploma’s
16
Leerkrediet
18
Studiekosten
20 Studeren via een uitwisselingsprogramma 20 Inschrijven aan een buitenlandse instelling 21 Europese doelstelling omtrent mobiliteit
18 Studiegeld 18 Studietoelagen 18 Studentenvoorzieningen/sociale voorzieningen 3
© Wavebreak Media | Thinkstock
Inleiding
Deze brochure biedt je een beknopt overzicht van alles wat te maken heeft met het hoger onderwijs in Vlaanderen. Je vindt er informatie over: • de organisatie van het hoger onderwijs: soorten instellingen en opleidingen, toelatingsvoorwaarden, leerkrediet enzovoort; • veelgebruikte termen uit het hoger onderwijs; • studeren in het buitenland; • studeren met een functiebeperking. Opleidingen en contactgegevens van instellingen vind je op www.hogeronderwijsregister.be.
4
Veel geb te woor
VKS - niveau 8
Professionele opleidingen
Academische opleidingen
Doctor
Master
VKS - niveau 7
master-namasteropleiding
Master
min. 60 studiepunten
VKS - niveau 6
Veel gebruike woorden
Bachelor
professionele bacheloropleiding min. 180 studiepunten
Hogescholen Hogere Zeevaartschool Schools of Arts
Schakelprogramma
Bachelor
bachelor-nabacheloropleiding
Bachelor
academische bacheloropleiding min. 180 studiepunten
Universiteiten Hogere Zeevaartschool (enkel Nautische Wetenschappen) Schools of Arts (enkel kunstopleidingen)
5
© Tyler Olson | iStock | Thinkstock
Organisatie van het hoger onderwijs Instellingen
Opleidingen
In Vlaanderen bieden verschillende soorten instellingen opleidingen aan in het hoger onderwijs:
Het hoger onderwijs in Vlaanderen bestaat uit: • het professioneel gericht hoger onderwijs; • het academisch gericht hoger onderwijs.
•
De bekendste zijn de hogescholen en de universiteiten. De Faculteit voor Protestantse Godgeleerdheid in Brussel en de Evangelische Theologische Faculteit in Leuven zijn ook ambtshalve geregistreerde instellingen.
•
Daarnaast bieden een aantal (private) geregistreerde instellingen ook erkende (“geaccrediteerde”) bachelor- en masteropleidingen aan.
•
Je kan ook hoger onderwijs volgen aan een centrum voor volwassenenonderwijs (HBO5) en een opleiding HBO5 Verpleegkunde zelfs aan een secundaire school.
Deze brochure geeft je alleen informatie over het hoger onderwijs aan hogescholen en universiteiten. 6
Aan de hogescholen kan je professioneel gerichte opleidingen volgen. Binnen het kader van een School of Arts kan je er ook academisch gerichte kunstopleidingen volgen in het studiegebied audiovisuele en beeldende kunst en het studiegebied muziek en podiumkunsten. Aan de universiteiten kan je academisch gerichte opleidingen volgen, met uitzondering van de academische kunstopleidingen. De Hogere Zeevaartschool biedt binnen het studiegebied nautische wetenschappen zowel professionele als academische opleidingen aan. Professionele bachelor Professionele bacheloropleidingen zijn in de eerste plaats gericht op de beroepspraktijk. Ze hebben tot
doel je te brengen tot een niveau van algemene en specifieke kennis. Je verwerft ook competenties die nodig zijn voor de zelfstandige uitoefening van een beroep of een groep van beroepen. Een professioneel gerichte bacheloropleiding biedt dus een directe uitstroommogelijkheid naar de arbeidsmarkt. Academische bachelor Academische bacheloropleidingen leggen de nadruk op een brede academische (theoretische) vorming of een vorming in de kunsten. Ze zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en bereiden je voornamelijk voor op een masteropleiding. Alle bacheloropleidingen hebben een studieomvang van minstens 180 studiepunten.
Na je bachelor of master Na een bacheloropleiding kan je een bachelorna-bacheloropleiding volgen. Die opleidingen
Een master-na-masteropleiding volgt op een andere masteropleiding. Die opleidingen zorgen ervoor dat je je vergaarde kennis en competenties binnen een bepaald studiegebied verder kan uitbouwen. Doctor Een doctoraatsdiploma is het hoogste diploma. Je moet dan baanbrekend wetenschappelijk onderzoek verrichten en je doctoraatsproefschrift publiek presenteren en verdedigen. Schakelprogramma Een schakelprogramma is een programma van 45 tot 90 studiepunten dat je kan opgelegd worden als je je wenst in te schrijven voor een masteropleiding op grond van een professioneel bachelordiploma. Op basis van wat je door praktijkervaring hebt geleerd (EVC) en wat je eerder hebt gestudeerd (EVK), kan het aantal studiepunten dalen tot 0. © William Perugini | iStock | Thinkstock
Master Masteropleidingen leggen de nadruk op gevorderde wetenschappelijke of artistieke kennis en competenties die je nodig hebt voor de zelfstandige beoefening van wetenschap of kunst, of voor de uitoefening van een beroep. Een masteropleiding wordt afgesloten met een masterproef. Een masteropleiding heeft een studieomvang van minstens 60 studiepunten.
zorgen voor een verbreding of specialisatie van je bacheloropleiding.
© Gualtiero Boffi | iStock | Thinkstock
Voorbereidingsprogramma Als je geen diploma hebt dat je rechtstreeks toelaat tot de opleiding waarvoor je je wil inschrijven, kan de instelling je een voorbereidingsprogramma opleggen. Postgraduaat Je kan met je bachelor- of masterdiploma een postgraduaatopleiding volgen en dus specialiseren in een specifiek studiegebied. Een postgraduaatopleiding heeft een studieomvang van ten minste 20 studiepunten en leidt tot een getuigschrift. HBO5 HBO5-opleidingen kan je nog niet volgen aan de hogescholen, wel al in de centra voor volwassenenonderwijs. Meer info vind je op www. ond.vlaanderen.be/onderwijsaanbod/volwassen. 8
Lerarenopleiding In het hoger onderwijs kan je zowel aan de hogescholen als aan de universiteiten een lerarenopleiding volgen. Er zijn twee soorten lerarenopleidingen: de geïntegreerde lerarenopleiding en de specifieke lerarenopleiding. Geïntegreerde lerarenopleiding De geïntegreerde lerarenopleiding is een professionele bacheloropleiding van 180 studiepunten. Deze opleiding kan enkel gevolgd worden aan een hogeschool. Je wordt opgeleid tot leraar kleuter-, lager of secundair onderwijs. Van de 180 studiepunten bestaan er minstens 45 uit praktijk. In de geïntegreerde lerarenopleiding die je opleidt tot leraar secundair onderwijs, kies je als student twee onderwijsvakken. Aan het einde van je opleiding behaal je het diploma van leraar.
Specifieke lerarenopleiding De specifieke lerarenopleiding is een opleiding van 60 studiepunten die je volgt nadat je al een diploma (hoger onderwijs) behaald hebt. De helft van de 60 studiepunten gaat naar praktijk. Aan het einde van je opleiding behaal je het diploma van leraar. Je hoofddiploma bepaalt voor welke vakken je les kan geven. Je kan de specifieke lerarenopleiding volgen aan een hogeschool, een universiteit of aan een centrum voor volwassenenonderwijs. Je stage/praktijk kan je in een specifieke lerarenopleiding doen via een leraar-in-opleidingbaan (de LIO-baan). Als leraar-in-opleiding word je aangesteld als tijdelijk personeelslid in een school en ontvang je dus al een loon. Je krijgt op regelmatige tijdstippen lesbezoeken van een begeleider, maar je staat meestal al zelfstandig voor de klas. Via een LIO-baan combineer je dus je lerarenopleiding met een job als leraar.
Contracten Bij je inschrijving aan een instelling hoger onderwijs heb je als student de keuze uit verschillende contracten: •
Diplomacontract Het diplomacontract komt het meest voor. Hierbij schrijf je je in met het oog op het behalen van een diploma van een opleiding en volg je de lessen.
•
Creditcontract Als je slechts een aantal opleidingsonderdelen wil volgen, en je geen specifiek diploma wil behalen, kan je een creditcontract afsluiten. Je volgt de lessen en sluit het contract af met een creditbewijs voor de opleidingsonderdelen waarvoor je slaagt.
© Wavebreak Media | Thinkstock
© Robert Kneschke | iStock | Thinkstock
•
10
Examencontract Ten slotte kan je ook kiezen voor een examencontract. Je schrijft je dan in voor het afleggen van examens. Je behaalt of een diploma van een opleiding of een creditbewijs voor een of meerdere opleidingsonderdelen. Je volgt de lessen niet. Je legt enkel de examens af. Bepaalde opleidingsonderdelen komen door hun aard (bv. een practicum) niet in aanmerking voor een examencontract. Die opleidingsonderdelen kan je alleen maar via een diploma- of creditcontract volgen. De instelling legt in de onderwijsregeling vast over welke opleidingsonderdelen het gaat en motiveert dat ook.
Je mag meerdere contracten combineren. Zo kan je bijvoorbeeld een examencontract afsluiten voor een welbepaalde opleiding en een creditcontract nemen voor die opleidingsonderdelen die uitgesloten zijn van het examencontract. Je kan je per jaar voor meerdere opleidingen tegelijk inschrijven, zelfs aan verschillende instellingen. Voor elk van die opleidingen sluit je een diploma-, credit- of examencontract af. Of je schrijft je met een diplomacontract in voor een opleiding en volgt tegelijk met een creditcontract enkele opleidingsonderdelen van een andere opleiding.
Flexibele leerwegen - combinatie werken & studeren
•
Je kan in het hoger onderwijs via een flexibele leerroute een diploma of een creditbewijs behalen. De instelling bepaalt zelf hoe ze de flexibele leertrajecten aanbiedt.
•
De flexibilisering van het hoger onderwijs laat je als student toe zelf je studieprogramma samen te stellen. Je moet dus niet noodzakelijk een voltijds studieprogramma volgen. Afhankelijk van je capaciteiten en van de tijd die je aan je studie kan besteden, bepaal je zelf voor hoeveel studiepunten je je inschrijft. Als je om de een of andere reden, bijvoorbeeld omdat je werkt, geen (voltijds) dagonderwijs kan volgen, kan je toch een diploma hoger onderwijs te behalen: •
•
Sommige instellingen hebben een aanbod van begeleide zelfstudie ontwikkeld, waarbij je ruimte vrijhoudt voor practica en stages. Aan sommige instellingen heb je de mogelijkheid om via afstandsonderwijs of e-learning een diploma te behalen. Verschillende opleidingen kan je ook via weekend- of avondonderwijs volgen, ofwel zijn ze zo ingericht dat alle lessen op één dag in de week gegroepeerd zijn.
Sinds enkele jaren richten de hogescholen en universiteiten meer studietrajecten in die specifiek gericht zijn op studenten die al werken. Via www. hogeronderwijsregister.be kan je die studietrajecten eenvoudig terugvinden. Je vinkt op de website ‘Studietraject voor werkstudenten’ aan. Voor meer informatie over de concrete invulling van de opleiding kan je terecht bij de hogescholen en universiteiten zelf.
Je kan met een hogeschool of universiteit een examencontract afsluiten, wat betekent dat je je enkel inschrijft voor het afleggen van examens en dus geen lessen volgt.
11 © Wavebreak Media | Thinkstock
© shironosov | iStock | Thinkstock
Toelatingsvoorwaarden
12
Bacheloropleidingen Om toegelaten te worden tot een bacheloropleiding moet je in principe een diploma secundair onderwijs hebben. Het maakt niet uit of het een diploma aso, tso, kso of bso is. Een getuigschrift bso is echter niet voldoende. Als je geen diploma secundair onderwijs hebt, neem je het best contact op met de hogeschool of universiteit waar je een opleiding wil volgen om te bekijken wat de mogelijkheden zijn om toch toegelaten te worden. Als je ooit al een diploma hoger onderwijs (van een hogeschool of een centrum voor volwassenenonderwijs) behaald hebt, kunnen ze je rechtstreeks toelaten, eventueel zelfs met vrijstellingen. De hogescholen en de universiteiten hebben in hun onderwijs- en examenreglement ook afwijkende toelatingsvoorwaarden tot hun opleidingen vastgelegd, die rekening houden met humanitaire, medische, psychische of sociale redenen of met je kwalificatieniveau, je verdiensten of je competenties.
De toegang tot het hoger onderwijs is vrij, met uitzondering van het artistiek hoger onderwijs en de opleidingen genees- en tandheelkunde. Een hogeschool of universiteit kan dus niet beslissen om een inschrijvingsstop in te voeren voor bepaalde opleidingen. Iedereen die voldoet aan de decretale toelatingsvoorwaarden (dus in het bezit is van een diploma secundair onderwijs), kan zich inschrijven voor een bacheloropleiding van zijn keuze. Voor de opleidingen van de studiegebieden audiovisuele en beeldende kunst, en muziek en podiumkunsten moet je eerst slagen voor een artistieke toelatingsproef. De hogeschool waar je je wenst in te schrijven, neemt de toelatingsproef zelf af. Alle informatie daarover vind je bij de onderwijsinstellingen zelf. Voor de universitaire opleidingen geneeskunde en tandheelkunde moet je eerst slagen voor een toelatingsexamen. Dat toelatingsexamen wordt centraal georganiseerd. Alle informatie daarover vind je op de website www.ond.vlaanderen.be/toelatingsexamen.
Masteropleidingen Om rechtstreeks toegelaten te worden tot een masteropleiding moet je in het bezit zijn van een academisch bachelordiploma. Een universiteit kan de toelating tot een masteropleiding beperken tot afgestudeerden van een welbepaalde bacheloropleiding. Als je geen diploma van die bacheloropleiding hebt, kan de universiteit je wel toelaten, als je met succes een voorbereidingsprogramma voltooit. Ben je in het bezit van een bachelordiploma uit het professioneel hoger onderwijs, dan kan de universiteit je ook toelaten tot een masteropleiding als je eerst met succes een schakelprogramma volgt van minimum 45 en maximum 90 studiepunten. Op basis van wat je door praktijkervaring hebt geleerd (EVC) en wat je eerder hebt gestudeerd (EVK), kan het aantal studiepunten dalen tot 0. Net als bij de bacheloropleidingen kan een instelling ook voor de toelating tot een masteropleiding afwijkende toelatingsvoorwaarden vastleggen in het onderwijsen examenreglement.
Bachelor-na-bacheloropleidingen en master-na-masteropleidingen Om toegelaten te worden tot een bachelor-nabacheloropleiding moet je in het bezit zijn van een professioneel bachelordiploma. Om toegelaten te worden tot een master-na-masteropleiding moet je in het bezit zijn van een masterdiploma. Een instelling kan bepalen dat enkel studenten met een specifiek bachelor- of masterdiploma rechtstreeks toegang hebben tot een bepaalde bachelor-na-bacheloropleiding of master-na-masteropleiding. Als je niet in het bezit bent van dat specifieke bachelor- of masterdiploma, dan kan de instelling je een voorbereidingsprogramma opleggen.
13 © Fuse | Thinkstock
© Fuse | Thinkstock
Examens en diploma’s Voor alle opleidingsonderdelen waar je je voor ingeschreven hebt, heb je in de loop van het academiejaar recht op twee examenkansen, tenzij de aard van het opleidingsonderdeel (bv. een practicum, stage …) het niet toelaat om twee keer te examineren in de loop van één academiejaar. Dan moet je je in het volgende academiejaar opnieuw inschrijven voor dat opleidingsonderdeel. Examens kunnen verschillende vormen aannemen. Zo zijn er schriftelijke of mondelinge examens, maar ook stages of permanente evaluatie behoren tot de mogelijkheden.
14
Voor elk opleidingsonderdeel waarvoor je slaagt, behaal je een creditbewijs. Je slaagt als je minimaal 10 op 20 behaalt voor een opleidingsonderdeel, tenzij de instelling een andere, niet-numerieke vorm van resultaatsbepaling heeft vastgelegd. Een creditbewijs blijft onbeperkt geldig binnen
de betrokken opleiding aan de instelling waar je het behaald hebt. Een actualiseringsprogramma kan wel worden opgelegd wanneer ten minste 5 kalenderjaren verstreken zijn sinds het behalen van het creditbewijs. Als je voor alle opleidingsonderdelen van een opleiding een creditbewijs behaald hebt, krijg je het diploma van die opleiding. Ook als je niet voor alle opleidingsonderdelen een creditbewijs behaald hebt, kan de instelling je geslaagd verklaren voor het geheel van de opleiding en je het diploma uitreiken, als ze oordeelt dat de doelstellingen van het opleidingsprogramma globaal behaald werden. Samen met het diploma ontvang je een diplomasupplement dat toelichting geeft bij het diploma, zoals meer informatie over de aard, het niveau en de inhoud van de opleiding die tot het diploma geleid heeft. Als je tijdens je opleiding niet voldoende studievoortgang boekt, kan een instelling je
Veel geb te woor
maatregelen van studievoortgangsbewaking opleggen. Ze kan je dan bindende voorwaarden opleggen voor je inschrijving. Zo kan een instelling bepalen dat je in een volgend academiejaar minimaal voor een bepaald percentage van je opleidingsonderdelen moet slagen. Voldoe je niet aan die voorwaarden, dan kan de instelling nadien je verdere inschrijving weigeren. Als je na je examens je examenresultaten betwist, je het niet eens bent met een geweigerde vrijstelling, je een examentuchtbeslissing hebt opgelegd gekregen waarmee je het niet eens bent, of de instelling je een andere studievoortgangsbeslissing heeft opgelegd, dan heeft elke instelling een interne beroepsprocedure. Je vindt die procedure in het onderwijs- en examenreglement. Als je niet akkoord gaat met de beslissing die de instelling genomen heeft na de beroepsprocedure, kan je beroep aantekenen bij de Raad voor betwistingen inzake studievoortgangsbeslissingen. Alle informatie over de Raad vind je op www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs/raad.
Veel gebruike woorden
15 © Wavebreak Media | Thinkstock
© photodeti | iStock | Thinkstock
Leerkrediet Elke student krijgt bij de inschrijving in het hoger onderwijs een leerkrediet. Dat is een virtuele rugzak met 140 studiepunten. Voor je inschrijving haal je de studiepunten die je opneemt, uit je rugzak. Als je slaagt, krijg je de opgenomen studiepunten terug. De eerste 60 studiepunten waarvoor je slaagt (als je ingeschreven bent met een diplomacontract), krijg je zelfs dubbel terug. Als je niet slaagt of gedelibereerd wordt, verlies je de opgenomen studiepunten. De bedoeling van het leerkrediet is je te stimuleren een bewuste studiekeuze te maken en om de hogeschool of universiteit aan te sporen je studievoortgang te bewaken. Als je leerkrediet op of onder nul komt, dan kan je je enkel nog inschrijven met de toestemming van de instelling (hogeschool of universiteit) en kan de instelling het studiegeld verdubbelen. Als je na je inschrijving ontdekt dat je toch een verkeerde studiekeuze gemaakt hebt en je dus van 16
opleiding wenst te veranderen, dan kan dat gevolgen hebben voor je leerkrediet. Elke instelling bepaalt zelf de datum tot waarop je je kan uitschrijven voor een opleiding met teruggave van het leerkrediet. Die datum vind je in het onderwijs- en examenreglement van je instelling. Als je je voor die datum uitschrijft, krijg je de ingezette studiepunten terug bij je leerkrediet. Als je je na deze datum uitschrijft, ben je het opgenomen leerkrediet kwijt. Als je ingeschreven bent met een creditcontract, kan je bij uitschrijving nooit het ingezette leerkrediet terugkrijgen. Ben je echter een generatiestudent (dat is een student die zich de eerste keer in het hoger onderwijs inschrijft voor een bacheloropleiding), dan zijn de spelregels een beetje anders. Als je dan voor 1 december van opleiding verandert (of ‘heroriënteert’), krijg je het volledige leerkrediet terug. Doe je dat tussen 1 december en 15 maart, dan nog krijg je de helft terug. Voor opleidingsonderdelen
waarvoor de examenperiode gestart is, kan je het leerkrediet niet meer terugkrijgen door van opleiding te veranderen (of te heroriënteren). Daarvoor kan je het leerkrediet alleen terugverdienen door te slagen voor de examens. Op het ogenblik dat je een masterdiploma behaalt, worden er 140 studiepunten afgetrokken van je leerkrediet. Als je daarna nog een bachelor- of masterdiploma wil behalen, zal je meer studiegeld moeten betalen, tenzij je nog een positief leerkrediet overhebt. Als je een professionele of academische bachelor behaalt, wordt er niets afgetrokken van je leerkrediet. Zo wil de Vlaamse overheid aan iedereen de kans geven om een masterdiploma te behalen.
Eenmaal je onder deze opbouw valt, kan je geen aanspraak meer maken op de bonus voor de eerste 60 geslaagde studiepunten. Op www.studentenportaal.be vind je alle informatie over het leerkrediet. Je kan er ook de stand van je eigen leerkrediet opvolgen. Zolang je voldoende leerkrediet hebt, kan een instelling in principe niet weigeren om je in te schrijven. Een instelling kan je wel weigeren, ook al heb je voldoende leerkrediet, als je in het kader van studievoortgangsbewaking bindende voorwaarden opgelegd hebt gekregen voor je inschrijving en je hieraan niet voldeed.
Als je na het behalen van een masterdiploma of bij het verlaten van het hoger onderwijs geen 60 studiepunten meer overhebt van je leerkrediet, kan je je leerkrediet eenmalig weer opbouwen. Jaarlijks krijg je 10 studiepunten toegekend tot een maximum van 60 studiepunten. Zodra dat leerkrediet opgebruikt is, moet je wel zelf je bijkomende opleiding(en) in het hoger onderwijs bekostigen.
17 © Anna Gontarek-Janicka | iStock | Thinkstock
© Bernhard Richter | iStock | Thinkstock
Studiekosten Studiegeld Bij je inschrijving betaal je studiegeld. De maximale hoogte van het studiegeld is decretaal vastgelegd en wordt jaarlijks geïndexeerd. Jaarlijks bepalen de hogescholen en universiteiten, op basis van het vastgelegde maximum, het studiegeld voor hun opleidingen. Voor het academiejaar 20132014 konden de hogescholen en universiteiten bv. voor een voltijdse opleiding (tussen 54 en 66 studiepunten) maximaal 610,6 euro studiegeld vragen. Dat bedrag is het maximale bedrag dat studenten die geen studietoelage ontvangen, betalen. Als je een studietoelage ontvangt, betaal je minder studiegeld. Ook bijna-beursstudenten betalen een verminderd studiegeld (maximaal 2/3 van het gewone studiegeld).
Studietoelagen
18
De Vlaamse overheid springt bij voor studenten die de kosten verbonden aan de studie niet kunnen dragen. Als je aan bepaalde financiële
en pedagogische voorwaarden voldoet, kan je in aanmerking komen voor een studietoelage. Je vindt alle informatie in verband met studietoelagen op www.studietoelagen.be.
Studentenvoorzieningen / sociale voorzieningen In het hoger onderwijs zijn de studietoelagen van de Vlaamse overheid lang niet de enige financiële tegemoetkoming. Aan elke hogeschool of universiteit zijn er studentenvoorzieningen die studiefinancieringen en studieleningen aanbieden, of overbruggingsleningen als je door omstandigheden tijdelijk meer kosten hebt. Ze betalen waar nodig ook renteloze voorschotten uit op de studietoelagen van de Vlaamse overheid. Contactgegevens en meer informatie over studentenvoorzieningen vind je via www.centenvoorstudenten.be.
Veel geb te woor
Studeren met een functiebeperking Het Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs (SIHO) streeft naar het realiseren van gelijke kansen voor en volwaardige participatie van studenten met een functiebeperking in het hoger onderwijs. SIHO helpt ook studenten met een behoefte aan extra ondersteuning (bv. in geval van dyslexie). SIHO ondersteunt daarnaast alle Vlaamse hogescholen en universiteiten door studiedagen, workshops en brochures. Het SIHO ontwikkelde de gids ‘Verder studeren, het kan! Ook met extra ondersteuning’. Die gids ondersteunt toekomstige studenten bij hun zoektocht naar een studierichting en onderwijsinstelling die aansluit bij hun talenten en verwachtingen.
Veel gebruike woorden
Hogescholen en universiteiten bieden heel wat redelijke aanpassingen die ervoor zorgen dat studeren voor iedereen mogelijk wordt. De gids is terug te vinden op www.siho.be.
19
© Fuse | Thinkstock
Studeren in het buitenland
20
Als je wil studeren in het buitenland, zijn er twee mogelijkheden.
en meer ingewikkelde mogelijkheid zijn, afhankelijk van het gastland.
Studeren via een uitwisselingsprogramma De eenvoudigste en meest voordelige manier is je inschrijven aan een Vlaamse hogeschool of universiteit en dan tijdelijk studeren in het buitenland via een uitwisselingsprogramma (bv. via Erasmus). Tijdens die studies in het buitenland blijf je ingeschreven aan een Vlaamse hogeschool of universiteit. Je blijft dan ook in orde voor de sociale zekerheid. De activiteiten die je doet in het buitenland, worden erkend binnen de Vlaamse hogeschool of universiteit. Meer informatie vind je op www.studeerinhetbuitenland.be, www.epos-vlaanderen.be of via het ‘international office’ in je eigen instelling. Indien je je diploma behaalt, verwerf je een volledig Vlaams diploma van een Vlaamse hogeschool of universiteit.
Als je ingeschreven bent in een onderwijsinstelling in de Franse of Duitstalige Gemeenschap of in een ander land van de Europese Hogeronderwijsruimte, kan je een studietoelage krijgen, maar er zijn wel bepaalde voorwaarden. Die voorwaarden zijn opgesomd op de website www.studietoelagen.be. Als je ingeschreven bent in een onderwijsinstelling buiten de Europese Hogeronderwijsruimte, moet je aan dezelfde voorwaarden voldoen én mag de opleiding niet bestaan in Vlaanderen. Die opleiding moet ook bijdragen aan de verdere uitbouw van de wetenschappelijke discipline.
Inschrijven aan een buitenlandse instelling De tweede manier is je inschrijven voor een volledige opleiding aan een buitenlandse hogeronderwijsinstelling. Dat kan een iets duurdere
Als je nadien met je buitenlands diploma aan de slag wil in Vlaanderen, kan het zijn dat je het gelijkwaardig moet laten verklaren. Daarvoor kan je terecht bij NARIC-Vlaanderen (www.naric.be). Als je in een van de landen van de Europese Economische Ruimte een opleiding gevolgd hebt die leidt tot een gereglementeerd beroep (bv. apotheker, arts,
architect, verpleger, leraar …), dan kan je een beroep doen op de Europese richtlijn 2005/36 voor de professionele erkenning en dien je niet langs NARIC-Vlaanderen te passeren. Je vraagt je professionele erkenning aan bij de bevoegde federale overheidsdienst, tenzij het gaat om het beroep van leraar. Dan kan je wel bij NARIC-Vlaanderen terecht. Belangrijk! Voor je start met je buitenlandse studies kan je al contact opnemen met het NARIC-centrum van het land waar je wil studeren, om meer informatie te krijgen over het hoger onderwijs in dat land. Je vindt de contactgegevens via www.enic-naric.net. Je doet er ook goed aan op voorhand informatie in te winnen over eventuele studiefinanciering. Europese doelstelling omtrent mobiliteit De Vlaamse overheid wil studenten de mogelijkheid bieden om voor studie, stage of scriptie mobiel te zijn.
De Vlaamse overheid zal de volgende jaren veel aandacht besteden aan het behalen van de Europese doelstelling omtrent mobiliteit. Die zegt dat tegen 2020 ten minste 20% van alle afgestudeerden een internationale leerervaring moet hebben. De Vlaamse overheid wil de lat nog hoger leggen en 33% van de studenten mobiel laten zijn. Daarvoor zal ze in de nodige beurzen voorzien, met extra aandacht voor studenten uit kansengroepen. Het is immers uiterst belangrijk dat studenten de nodige interculturele en internationale competenties verwerven in de globaliserende wereld van vandaag. Informatie over studeren in het buitenland vind je ook via: • www.euroguidance.be • www.flamenco-vzw.be • www.qrossroads.eu
Ook deelname aan een intensief programma, een zomercursus of een andere vorm van korte mobiliteit wordt ondersteund.
21 © Ariwasabi | iStock | Thinkstock
© Luca Tombolini | iStock | Thinkstock
Veelgebruikte woorden Academiejaar Een periode van een jaar, die ten vroegste op 1 september en uiterlijk op 1 oktober begint, en eindigt op de dag voor het begin van het volgende academiejaar. Elke hogeschool of universiteit bepaalt zelf wanneer het academiejaar start. Academisch gerichte bacheloropleiding Bacheloropleidingen, georganiseerd door universiteiten, Schools of Arts of de Hogere Zeevaartschool, die de nadruk leggen op een brede academische vorming of een vorming in de kunsten. Ze zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en hebben als hoofddoelstelling het doorstromen naar een masteropleiding. Accreditatie De bevestiging dat een opleiding voldoet aan vooraf vastgestelde minimale kwaliteits- en niveauvereisten. Voor de Vlaamse opleidingen is de NVAO (www.nvao.net) de organisatie die opleidingen accrediteert. 22
Afstandsonderwijs Het onderwijs dat bijna uitsluitend met behulp van multimedia wordt verstrekt, waardoor de student niet aan een bepaalde plaats van onderwijsverstrekking gebonden is. Afstudeerrichting Een differentiatie in een opleidingsprogramma met een studieomvang van ten minste 30 studiepunten. Associatie Een samenwerkingsverband tussen één universiteit en ten minste één hogeschool. Bacheloropleiding Een opleiding in het academisch onderwijs of in het professioneel onderwijs, die aansluit bij het secundair onderwijs, en waarvan de studieomvang ten minste 180 studiepunten bedraagt.
Veel geb te woor
Bachelor-na-bacheloropleiding Een bacheloropleiding die alleen rechtstreeks openstaat voor personen die al in het bezit zijn van een diploma van een andere (professioneel gerichte) bacheloropleiding. Bekwaamheidsonderzoek Het onderzoek naar de aanwezigheid van EVC’s (eerder verworven competenties) en/of EVK’s (eerder verworven kwalificaties) (zie verder bij EVC/ EVK). Bewijs van bekwaamheid Het bewijs dat een student op grond van EVC’s of EVK’s de competenties heeft verworven eigen aan: • het niveau van bachelor in het hoger professioneel onderwijs of het academisch onderwijs, of • het masterniveau, of • een welomschreven opleiding, opleidingsonderdeel of cluster van opleidingsonderdelen.
Veel gebruike woorden
Creditbewijs Dit bewijs vormt de erkenning van het feit een student de competenties verbonden een opleidingsonderdeel heeft verworven. verworven studiepunten, verbonden aan
betrokken opleidingsonderdeel, worden aangeduid als “credits”. Creditcontract Dit is een contract dat je als student kan aangaan met een hogeronderwijsinstelling. Hiermee schrijf je je als student in met het oog op het behalen van (een) creditbewij(s)(zen) voor een of meer opleidingsonderdelen. Diplomacontract Dit is een contract dat je als student kan aangaan met een hogeronderwijsinstelling. Hiermee schrijf je je als student in met het oog op het behalen van een diploma van een opleiding of voor een volledig schakel- of voorbereidingsprogramma of voor een postgraduaatsopleiding. Europese Economische Ruimte Dit zijn de landen van de Europese Unie, aangevuld met Noorwegen, Liechtenstein, IJsland en Zwitserland.
dat aan De het
© Digital Vision | Photodisc | Thinkstock
© Slatko Kostic | iStock | Thinkstock
Europese Hogeronderwijsruimte De opsomming van de landen in de Europese Hogeronderwijsruimte vind je op www.ehea.info/ members.aspx. EVC Een eerder verworven competentie, dat is het geheel van kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes, verworven door middel van leerprocessen, die niet met een studiebewijs werd bekrachtigd. EVC gaat over wat je door praktijkervaring hebt geleerd. De competenties die je door praktijkervaring hebt verworven, kunnen overeenkomen met de competenties die aangeleerd worden in (bepaalde opleidingsonderdelen van) je bachelor- of masteropleiding.
24
EVK Een eerder verworven kwalificatie, dat is elk binnenlands of buitenlands studiebewijs dat aangeeft dat een formeel leertraject, al dan niet binnen onderwijs, met succes gevolgd werd. EVK gaat over wat je eerder hebt gestudeerd. “Kwalificaties” door vroegere studies kunnen zijn: diploma’s, creditbewijzen, getuigschriften, binnenof buitenlandse studiebewijzen en attesten van opleidingen waarvoor je een examen hebt afgelegd. Examen Elke evaluatie van de mate waarin een student op grond van zijn studie de competenties, verbonden aan een opleidingsonderdeel, heeft verworven. Examencontract Dit is een contract dat je als student kan aangaan met een hogeronderwijsinstelling. Hiermee schrijf je je als student (onder de door het instellingsbestuur bepaalde voorwaarden) in voor het afleggen van examens met het oog op het behalen van een graad
Veel geb te woor
of een diploma van een opleiding, of een creditbewijs voor een of meer opleidingsonderdelen. Generatiestudent Een student die zich, in een bepaald academiejaar, voor het eerst inschrijft met een diplomacontract voor een professioneel of academisch gerichte bachelor in het Vlaamse hoger onderwijs. Graad Aanduiding van bachelor of master verleend op het einde van een opleiding. Kwalificatie Een getuigschrift of diploma uitgereikt na het met goed gevolg voltooien van een formeel opleidings- of scholingstraject. Kwalificatie van een graad Toevoeging die verwijst naar de voltooide opleiding. Bijvoorbeeld “bachelor in de rechten”, waarbij “bachelor” de graad is en “in de rechten” de kwalificatie.
Veel gebruike woorden
Masteropleiding Een opleiding die aansluit bij een bacheloropleiding en waarvan de studieomvang ten minste 60 studiepunten bedraagt. Masteropleidingen leggen de nadruk op gevorderde wetenschappelijke of artistieke kennis en competenties die nodig zijn voor de zelfstandige beoefening van wetenschap of kunst, of voor de uitoefening van een beroep. Masteropleidingen worden afgesloten met een masterproef. Masterproef Werkstuk waarmee een masteropleiding wordt voltooid. Daardoor geef je blijk van een analytisch en synthetisch vermogen of van een zelfstandig probleemoplossend vermogen op academisch niveau of van het vermogen tot kunstzinnige schepping. Het werkstuk weerspiegelt je algemeen kritisch-reflec terende ingesteldheid of je onderzoeksingesteldheid.
25 © Tyler Olson | iStock | Thinkstock
© iStock | Thinkstock
Master-na-masteropleiding Een masteropleiding die alleen rechtstreeks openstaat voor personen die al in het bezit zijn van een diploma van een masteropleiding. Opleiding De structurerende eenheid van het onderwijsaanbod. Zij wordt bij succesvolle voltooiing bekroond met een diploma. Opleidingsonderdeel Een afgebakend geheel van onderwijs-, leer- en evaluatieactiviteiten dat gericht is op het verwerven van welomschreven competenties inzake kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes. Elke opleiding is onderverdeeld in verschillende opleidingsonderdelen. Professioneel gerichte bacheloropleiding Bacheloropleidingen, georganiseerd door hoge scholen en de ermee verbonden Schools of Arts, die tot doel hebben de studenten te brengen tot een niveau van algemene en specifieke kennis en 26
competenties nodig voor de zelfstandige uitoefening van een beroep of groep van beroepen. Schakelprogramma Een programma dat kan worden opgelegd aan een student die zich wenst in te schrijven voor een masteropleiding op grond van een in het hoger professioneel onderwijs uitgereikt bachelordiploma. Een schakelprogramma omvat ten minste 45 en ten hoogste 90 studiepunten. School of Arts Een afzonderlijke structuur binnen een hogeschool of over meerdere hogescholen heen, die een vrij grote mate van autonomie heeft. De universiteiten zijn vertegenwoordigd in het bestuur. Binnen een School of Arts worden zowel professionele als academische kunstopleidingen aangeboden. Studiegebied Een categorie waarin opleidingen zijn samengebracht.
Studiegeld Het bedrag te betalen door de student voor de deelname aan onderwijsactiviteiten en/of examens. Studieomvang Het aantal studiepunten toegekend aan een opleidingsonderdeel of aan een opleiding. De studieomvang van een bacheloropleiding bedraagt minimaal 180 studiepunten, die van een masteropleiding minstens 60. Studiepunt Een binnen de Vlaamse Gemeenschap aanvaarde internationale eenheid die overeenstemt met ten minste 25 en ten hoogste 30 uren voorgeschreven onderwijs-, leer- en evaluatieactiviteiten en waarmee de studieomvang van elke opleiding of elk opleidingsonderdeel wordt uitgedrukt. Volgtijdelijkheid De regels, vastgelegd door de instelling, die bepalen in welke volgorde je examen kan afleggen over verschillende opleidingsonderdelen of in welke volgorde je kan inschrijven voor opleidingen. Zo zal
je maar kunnen inschrijven voor en examen afleggen van het opleidingsonderdeel “Engels voor gevorderden” als je eerst geslaagd bent voor het opleidingsonderdeel “Engels voor beginners”. VKS (Vlaamse kwalificatiestructuur) Meer informatie over de Vlaamse kwalificatiestructuur is terug te vinden op www.ond.vlaanderen.be/ kwalificatiestructuur. Voorbereidingsprogramma Een programma dat kan worden opgelegd aan een student die geen diploma heeft en dat rechtstreeks toelating geeft tot de opleiding waarvoor de student zich wil inschrijven. Vrijstelling Een vrijstelling voor een opleidingsonderdeel betekent dat je voor dat opleidingsonderdeel geen examen meer moet afleggen.
27 © James Woodson | Digital Vision | Thinkstock
© kizilkayaphotos | iStock | Thinkstock
Verder lezen
www.onderwijskiezer.be
www.centenvoorstudenten.be
www.studentenportaal.be
www.siho.be
www.studeerinhetbuitenland.be
www.hogeronderwijsregister.be
www.epos-vlaanderen.be
www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs
www.flamenco-vzw.be
www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs/raad
www.euroguidance.be
www.ond.vlaanderen.be/toelatingsexamen
www.qrossroads.eu www.naric.be
28
www.enic-naric.net
Nog vragen?
www.studietoelagen.be
Mail je vraag naar
[email protected].
Colofon Coördinatie Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs en Studietoelagen Afdeling Hoger Onderwijs i.s.m. Departement Onderwijs en Vorming Afdeling Hoger Onderwijs en Volwassenenonderwijs Koning Albert II-laan 15 1210 Brussel Verantwoordelijke uitgever Luc Jansegers, Administrateur-generaal Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs en Studietoelagen Koning Albert II-laan 15 1210 Brussel Eindredactie Nele Maes Agentschap voor Onderwijscommunicatie Afdeling Informatie en Communicatie Grafische vormgeving Yasmina Yahiaoui Agentschap voor Onderwijscommunicatie Afdeling Informatie en Communicatie Depotnummer D/2013/3241/279 Foto’s Thinkstock
29
