‘Hoe kunnen we ervoor zorgen dat straks iedereen CyclOx tankt?’ Nieuwe diesel uit plantenafval voorkomt uitstoot van stikstofoxiden én roet Boukje Huijben verontschuldigt zich terwijl ze de lange trap afkomt. Ze had niet doorgekregen dat het interview hier was. Geen probleem, de interviewer had de comfortabele bank al gevonden. We zitten in gebouw w-hoog van de Technische Universiteit Eindhoven in de ruim uitgevallen loungekamer. Sfeervol is het er wel: er hangt schilderijenkunst aan de muur, een paar groepsfoto’s en een dartboard. Zitjes in vrolijke kleuren, en er staan twee boekenkasten waarin “Bedrijfseconomie deel I” vriendschappelijk leunt tegen de dikke rug van “Celtic Heritage”. Boukje blijkt een enthousiaste gesprekspartner: ‘Ik vind één van de leukste dingen aan mijn werk uitleggen wat we doen en waarom. Het maakt niet uit aan wie.’ Dat komt goed uit. We willen alles weten over het project waar zij de scepter over zwaait: de met een STW-Valorisation Grant onderscheiden brandstof CyclOx. CyclOx CyclOx is een nieuwe dieselbrandstof die is uitgevonden in de vakgroep Verbrandingstechnologie. CyclOx kan worden toegepast in elk type dieselmotor, voorkomt roetuitstoot en kan op de lange termijn zelfs uit plantenafval worden geproduceerd. Door diesel te mengen met cyclohexanon wordt CyclOx gemaakt. Cyclohexanon kan in de toekomst worden gemaakt uit het plantenmateriaal lignine, een stof die in grote hoeveelheden in afval voorkomt van onder meer de papierindustrie en bio-ethanol fabrieken. Een ‘dubbel-groene’ brandstof dus.
Waar komt de naam vandaan? Pratend in een hoge versnelling: ‘Dat ging wel leuk. Ik moest een naam verzinnen voor de nieuwe brandstof, die een mengsel is van cyclische oxigenaten en normale dieselbrandstof. Als je die twee woorden samentrekt kom je op CyclOx. Dus dat woord noemde ik, en ik wou er nog iets bij verzinnen, maar iedereen had meteen van: “CyclOx? Dat is het.” Toen heb ik het maar zo gelaten.’ Had je altijd al iets met brandstof of verbranding? Haast verontschuldigend: ‘Ik heb scheikunde en milieu-natuurwetenschappen gestudeerd in Nijmegen. In mijn masters heb ik de afstudeervariant management en technologie gekozen waarin de interactie tussen wetenschap en business centraal
staat. We kregen verschillende bedrijfskundige vakken. CyclOx was mijn afstudeerstage voor de management variant. Toevallig kwam Michael (Boot, de bedenker van WEDACS, red.) langs bij onze afdeling Toegepaste Molecuul- en Laserfysica in Nijmegen, dieselgroep. We werkten samen met de Verbrandingstechnologie groep in Eindhoven. Ik onderzocht een nieuwe methode om de temperatuur in dieselmotoren te bepalen. Zo kun je beter begrijpen wat er in een motor gebeurt en kun je hem aanpassen en schoner en efficiënter maken. Mijn begeleider van die stage werkte samen met Michael aan een artikel, vandaar zijn bezoek aan Nijmegen. Ze bespraken het artikel en allerlei andere interessante zaken. Mijn Nijmeegse begeleider vertelde dat ik de management variant deed, heel toevallig allemaal dus. Zo kwamen we in contact.’ Wat ging je doen bij de groep? Enthousiast: ‘Er lagen een aantal projecten met zowel een bedrijfskundige als een technische/wetenschappelijke kant. CyclOx bleek uiteindelijk het meest geschikt voor een management afstudeerstage. Zo kon ik een afstudeerstage bij Michael gaan doen met de officieuze titel: “Hoe kunnen we ervoor zorgen dat straks iedereen CyclOx tankt?” Dat scala in beeld brengen heb ik een beetje gedaan.’ “In beeld brengen”? ‘CyclOx was in het begin alleen een idee. Het was een uitvinding waarmee commercieel nog niet zoveel mee gedaan was. Ik heb in beeld proberen te brengen hoe we het los kunnen proberen te maken van de universiteit en richting het bedrijfsleven en de maatschappij kunnen bewegen Dieselparadox Het probleem van diesel als brandstof is dat het stikstofoxiden (NOX) en roet uitstoot, beide ongewenste afvalstoffen. Je kunt de motor zo aanpassen dat de stikstofoxideuitstoot vermindert, maar dat zorgt ervoor dat de roetuitstoot toeneemt. Maar een aanpassing om de roetuitstoot te verminderen werkt een grotere stikstofuitstoot in de hand. Dat is de dieselparadox. Er zijn wel technieken om beide soorten uitstoot tegelijk aan te pakken, maar dan gaat het brandstofverbruik erg omhoog en dat wil je niet. Als je nu cyclohexanon aan de diesel toevoegt, dan wordt de roetvorming zo sterk onderdrukt dat je zelfs tot nul uitstoot van roet en stikstofoxides kunt komen.
Bij onderzoek bleek cyclohexanon een bouwblok te zijn van het plantenmateriaal lignine, wat het in de toekomst mogelijk maakt om CyclOx uit plantenafval te maken. STW-aio Arjan Donkerbroek, die Boukje’s stagebegeleider was in Nijmegen, promoveert hier onder andere op 6 september 2010 op. ‘Plantenafval’ is hier het sleutelwoord: de diesel is een 2e generatie biobrandstof is die niet uit voedselbio wordt gemaakt. Hij concurreert dus niet met voedselproductie. Daarna kwam de Valorisation Grant 1e ronde? Trots bij de herinnering. ‘Die kregen we in december 2009. Daarvoor hebben we meegedaan aan de New Venture Business Plan competitie, waar we samen met 9 andere business plannen verkozen werden tot de beste van 277 inzendingen. Dat was een hele eer. Als ik mensen vertel van CyclOx leeft er al snel iets van hoop – misschien kunnen we iets verbeteren. Mensen gaan meedenken, oplossingen zoeken. Vaak vragen ze: “Kan ik dat dan ook in mijn eigen auto gebruiken?” Ja dus.’ Wat vond je ervan om je idee te presenteren voor de VG-commissie? Vrolijk: ‘Dat was heel leuk. De kritische vragen konden we goed weerleggen en beantwoorden. Ik had niet gedacht dat we daarbinnen zouden lachen. Het was één van de leukste ervaringen tot nu toe.’ Maar de tweede VG-ronde lukte niet? Voorzichtig: ‘Nee, dat was wel een teleurstelling natuurlijk. Maar het zet je wel op scherp. We moesten meer focussen en dat doen we nu. Eerst hadden we het idee dat we de bioroute zelf moesten uitdokteren, maar we moeten ons sterker richten op de motorkant. Ook de businesskant. We gaan aankloppen bij chemiebedrijven en oliemaatschappijen.’ Hoe is het eigenlijk met de concurrentie in de brandstofbranche? ‘Een biobrandstof als bioethanol is juist aanvullend. Hun afval is onze grondstof. En concurrentie is er natuurlijk wel, maar je moet altijd uitgaan van je eigen kracht. In de toekomst is er waarschijnlijk een energymix-markt. CyclOx zal het beste voor vrachtwagens of voor de scheepvaart toepasbaar zijn.’ Zie je de toekomst rooskleurig? Knikt. ‘Ik hoop dat CyclOx wordt opgepakt door een grote speler. Voor mij is het heel belangrijk dat het schone lucht en minder milieuvervuiling oplevert. En dat het onze afhankelijkheid van olie kan verminderen.’ Met een lach: ‘De nieuwe V-power moet CyclOx zijn.’ Progression Industry http://www.progression-industry.com/ CyClox http://blogs.fd.nl/files/fd-brandstofmotor.pdf of http://www.nu.nl/wetenschap/2226422/eindhovense-vinding-maakt-dieselschoner.html Valorisation Grant
De Valorisation Grant is een persoonsgerichte subsidie om ondernemende onderzoekers aan te zetten tot het ontwikkelen van innovatieve high-tech bedrijvigheid op basis van binnen de universiteit en onderzoeksinstelling ontwikkelde kennis. Er zijn twee fases die na elkaar moeten worden aangevraagd. In fase 1 wordt de technologische en commerciële haalbaarheid van het voorstel uitgewerkt. Voor deze fase wordt een subsidiebedrag van maximaal 25.000 euro verstrekt. Vervolgens wordt in fase 2 de bedrijfsmatige ontwikkeling van product en bedrijf ter hand genomen. Aan het einde van deze fase moet het punt zijn bereikt waarop private financiers de verdere commerciële ontwikkeling voor hun rekening willen nemen. Voor fase 2 geldt een maximum subsidiebedrag van 200.000 euro. http://www.stw.nl/Programmas/ValorisationGrant/
Links: dieselverbranding. Rechts CyclOx verbranding. Bij CyclOx is er meer tijd voor de brandstof om te mengen met lucht waardoor de roetvorming (soot=roet) wordt onderdrukt (meer volledige verbranding).
CyclOx kan worden geproduceerd uit het plantenmateriaal lignine (geen concurrentie met de voedselketen). Lignine is een afvalstroom van onder meer de papierindustrie en bio-ethanol fabrieken.
