Hoe het zo gekomen is Dit is het verhaal van de omslag in de zienswijze van het Hoogheemraadschap Rijnland. Het is gebaseerd op de beperkte informatie die wij hebben verkregen op grond van de Wet Openbaarheid Bestuur. Het geeft een kijkje in de schimmige keuken van de besluitvorming van het openbaar bestuur. Hoe kan het dat het Hoogheemraadschap eerst bij de Raad van State hun besluit verdedigd dat de Coupépolder gesaneerd moet worden, door de RvS wordt gemaand de sanering nóg strenger en explicieter op te leggen, vervolgens intern afspreekt de opdracht van de RvS te volgen en op een dag plotseling besluit dat er helemaal niks hoeft te gebeuren? Zoals u van ons gewend bent kunt u de bronnen waarop wij ons verhaal baseren met een muisklik op uw scherm toveren. Klik waar u een gele link ziet. In dit verhaal noemen we man en paard. Dat is van belang omdat uit ons verhaal blijkt dat de besluitvorming weinig te maken heeft met uitspraken van rechters, wetten, regels, beleid en algemeen belang, maar veeleer met persoonlijke en/of commerciële belangen. Maar dan moet u wel het interactieve document op de website www.coupepolder.nl gebruiken.
Lees en huiver Krachtens de wet moet het Hoogheemraadschap van Rijnland aan de gemeente Alphen aan den Rijn in een vergunning voorschrijven hoe de gemeente met het percolaat dat uit de gifbelt Coupépolder stroomt moet omgaan. Op aangeven van de Raad van State in hun uitspraak van 20 september 2006, heeft het Hoogheemraadschap een verplichting tot een 'saneringsplan', lees afdekking, opgenomen. De gemeente wil dat niet, want het kost en geld en het is lastig voor de golfclub, zoals de advokaat vn de gemeente betoogde. 5-3-2008. De Raad van State doet op 5 maart 2008 uitspraak en verwerpt de bezwaren van de gemeente. Sterker, ze eist dat in de nieuwe vergunning scherpere eisen komen! 10-3-2008. Hans van Marmeren van het Hoogheemraadschap, de man die de vergunning heeft geschreven en de zaak uit naam van het Hoogheemraadschap ten overstaan van de RvS heeft bepleit, stelt onomwonden en glashelder wat de uitspraak behelst en hoe die op te volgen. Dat doet hij in een email aan zijn opvolger Wouter van der Gaag die speciaal voor deze Coupépoldervergunning in dienst van het Hoogheemraadschap is gekomen en overigens ook zelf op de hoorzitting aanwezig was. 11-3-2008. Wouter schrijft een memo aan zijn bestuurlijke baas Maria Rosendal. Maria is de democratisch gekozen Hoogheemraad die door het college van Dijkgraaf en Heemraden belast is met het dossier Coupépolder. Wouter is glashelder over de betekenis van de uitspraak van de RvS en de te volgen stappen voor het Hoogheemraadschap. 11-3-2008. Wethouder Lyczak van de gemeente Alphen blijkt 'grote druk' uit te oefenen om 'vandaag nog' in bestuurlijk overleg te treden met hoogheemraad Maria Rosendal. Wat de wethouder wil bespreken wordt niet duidelijk. Er rolt uiteindelijk een afspraak voor 23 maart uit. 13-3-2008. Sandra Habets, de gemeenteambtenaar die het dossier Coupépolder voor Lyczak moet behandelen heeft van de wethouder opdracht gekregen de verschillende overheden zover te krijgen dat ze 'samen optrekken' om de vergunning voor de gemeente in elkaar te steken. Het belang dat Lyczak aan het achterkamertje hecht, is zonneklaar. Hij vertrouwt er niet op dat het Hoogheemraadschap een vergunning maakt die recht doet aan wet en rechter. Hij wil 'ritselen'. Inmiddels is Arie de Wit van Bodemzorg-Afvalzorg, de 'adviseur' van de gemeente, onaangekondigd het verhaal binnengeslopen. Het blijkt althans dat een vergadering ter zijne wille verzet is en Wouter van der Gaag van het Hoogheemraadschap maakt emailsgewijs
kennis met hem. Arie de Wit heeft een dubbele pet op. Hij is adviseur voor de Coupépolder én heeft commerciële belangen in de uitvoering van de beheerstaken op de Coupépolder die immers door Bodemzorg-Afvalzorg gedaan worden. 17-3-2008. Vergunningschrijver en verdediger Hans van Mameren van Rijnland vat nog eens kernachtig de stand van zaken samen. Het resultaat van wat kennelijk een interne bespreking van Rijnland was laat niets te raden over, namelijk: afdekken voorschrijven conform de wens van de Raad van State. 18-3-2008. Hoogheemraad Maria Rosendal stelt nog eens onomwonden de beleidslijn voor het 'gesprek' met Alphen vast: “Wij zijn niet streng genoeg geweest.” 28-3-2008. Gemeente en Hoogheemraadschap hebben overleg in het gemeentehuis. Helaas ontbreekt het verslag hiervan in de ons toegestane stukken. Wel bericht hoogheemraad Maria Rosendal aan de schrijver van de nieuwe vergunning Wouter van de Gaag dat zij op 6 mei met Stan Lyczak een bezoek aan de Coupépolder gaat brengen met als doel het 'begrip voor elkaars belangen' te vergroten. De belangen van de Wetshandhaving, het respecteren van een rechterlijk vonnis (RvS), het milieu en de volksgezondheid worden niet genoemd als gespreksonderwerp. 8-4-2008. Na het bestuurlijk overleg van de politieke vertegenwoordigers, wethouder en hoogheemraad, komen nu de uitvoerende ambtenaren en adviseurs van provincie, Hoogheemraadschap, gemeente en advocatenkantoor bijeen onder leiding van gemeenteadviseur Arie de Wit van Afvalzorg. Helaas ontbreekt in de ons toegestane informatie de agenda en het verslag. 10-4-2008. Kennelijk is er de achtste door gemeenteadviseur Arie de Wit van Afvalzorg een afspraak gemaakt met vergunningschrijver Wouter van de Gaag van Rijnland en Springintveld van de provinciale bodemsanering, om aan hen de Coupépolder 'uit te leggen'. Arie neemt tenminste een collega van Afvalzorg-Bodemzorg mee die veel af weet van de Coupépolder. 11-4-2008. Wouter van de Gaag, de ontwerper van de conceptvergunning is nu nog vol goede moed. Hij meent dat het nu wel goed zit met dat afdekken in de vergunning, alleen met de 'integrale' milieuafweging (zeldzame plantjes/beestjes?) zit hij nog een beetje. 14-4-2008. Ewout ten Heuw, jurist en nog nieuw bij het Hoogheemraadschap, is ook nog vol goede moed. Hij vreest dat de advocaat van de gemeente, mevrouw Freriks, bij het Coupépolderbezoek onder leiding van gemeenteadviseur Arie de Wit van de Afvalzorg de floraen faunawet als belemmering zal gaan inbrengen. 15-4-2008. Ewout heeft vandaag nog even met zijn collega-juristen overlegd. Die zien twee strategische mogelijkheden: 1. Gewoon afdekken voorschrijven. 2. Als de gemeente een juridisch gaatje meent te zien, gewoon de vergunning weigeren. (Dan mag er dus niet geloosd worden!). Nog steeds is de richting van het Hoogheemraadschap: afdekken moet! En conform de Raad van State: streng zijn! 16-4-2008. Gemeenteadviseur Arie de Wit van Afvalzorg heeft zijn afspraak met de medewerkers van het hoogheemraadschap en de provincie rond. Het blijkt een bezoek aan de golfclub. Hij moet naar eigen zeggen nog even met 'de heren van de golfclub' bellen. 23-4-2008. Vergunningschrijver Wouter van der Gaag krijgt opdracht van zijn teamleider Erik van der Meer van Rijnland, om contact op te nemen met een adviesbureau voor een second opinion. Waar komt die opdracht zo plotseling vandaan? Hoezo second opinion? Er liggen toch meerdere uitspraken van de rechter? Het was toch volgens Rijnland glashelder wat er doen stond? 8-5-2008. Erik van der Meer schrijft het verslag over het bezoek op 6 mei van wethouder, hoogheemraad, gedeputeerde en gemeenteadviseur Arie de Wit van Afvalzorg aan de 'Coupe Polder'. Belangrijkste agendapunt: de gevolgen voor de golfclub. Voor het eerst worden er nu
andere oplossingen dan afdekken geopperd. Voorzuiveren, drainage in de toplaag of niets doen. Kennelijk heeft de bijeenkomst geen weet van de saneringsuitspraak van de RvS: “het insijpelen van regenwater voorkomen”. 13-5-2008. Arie de Wit leidt vanaf nu kennelijk de procedure uit naam van de gemeente. Hij roept alle partijen op voor een inhoudelijk overleg over de te verlenen vergunning. Kennelijk heeft het hoogheemraadschap hun verantwoordelijkheid voor de vergunningafgifte op 6 mei uit handen gegeven. Heeft hoogheemraad Maria Rosendal van Rijnland zich niet kunnen staande houden tegen de overtuigingskracht van wethouder Stan Lyczak en gemeenteadviseur Arie de Wit van Afvalzorg? Heeft teamleider Erik van de Meer van Rijnland zich er tegenaan bemoeit om zijn eigen Hoogheemraadschap 'om' te krijgen? Maar waarom dan? 14-5-2008. Erik van de Meer, de baas van Wouter (die de vergunning al bijna af had), zet even wat piketpalen neer voor de op 6 mei zo plotseling en zonder zichtbare aanleiding nieuw ingeslagen weg. 15-5-2008. Wel is duidelijk dat ondanks dat de 'heren van de golfclub' niet als deelnemers aan de bijeenkomst genoteerd staan er tijdens die 'topontmoeting' toch afspraken met ze gemaakt zijn. Wat is er nu echt gebeurd bij het loctiebezoek aan de golfclub? Die informatie is helaas niet voor ons beschikbaar. 22-5-2008. Vergunningschrijver Wouter van de Gaag doet nog één poging om zijn meerdere Erik van de Meer ervan te overtuigen dat een alternatieve route een (bij de Raad van State) doodlopende weg is. Het zal hem niet baten. 28-5-2008. Want Wouters baas, teamleider Erik van de Meer van Rijnland, bericht zonder verdere voor ons zichtbare aanleiding dat iedereen akkoord is met het verder uitwerken van drainage en voorzuiveren. Wie iedereen is laat zich raden. Hoe dit standpunt tot stand gekomen is blijft onbekend. Later zal blijken dat het één niet haalbaar, en het ánder te duur is en zal men ze weer laten varen. Overduidelijk is inmiddels wel dat de uitwerking van de vergunning niet gestoeld zal zijn op de belangen van milieu, volksgezondheid, wet en rechterlijke uitspraken. Het gaat er om een vergunning te maken die 'acceptabel' zal zijn voor gemeente en golfclub en tóch 'RvS-proof'. 29-5-2008. Hoogheemraad Maria Rosendal van Rijnland schrijft verheugd aan gedeputeerde Van Heijningen van de provincie dat er nu een oplossing waar ook 'Stan' blij mee is. Maria, die in het begin nog zo gepind was op het recht doen aan de rechterlijke uitspraken, wil nu niets liever meer dan het wethouder Stan Lyczak naar zijn zin maken. Het is tevens duidelijk dat geen van allen iets over de (al veel eerder bestudeerde) haalbaarheid en/of kosten van de nieuwe opties. 30-5-2008. Het blijkt dat de oplossing waar de wethouder Stan Lyczak zo mee in zijn nopjes is het voorzuiveren is. Dat die optie voorzuiveren onhaalbaar is, dat komen de wethouder en de hoogheemraad pas later te weten. 18-6-2008. Op aanraden van gemeenteadviseur Arie de Wit van Afvalzorg is voor de second opinion is Louwie Steens van ingenieursbureau Witteveen+Bos ingehuurd. Louwie Steens brengt nu het begrip kosteneffectiviteit in de procedure. Hij geeft daarvoor als referentie het Riza. In het vervolg van dit verhaal zal blijken dat Louwie het alleen van horen zeggen heeft van iemand die het van horen zeggen heeft. Uiteindelijk zal blijken dat het slechts een op persoonlijke titel geschreven intern rapportje was dat volgens de schrijver als probeerseltje, gezien moet worden. 19-6-2008. Witteveen+Bos, die van de second opinion, brengen rapport uit over de kosten. Het blijkt dat waterdichte bovenafdichting met afstand het goedkoopste is. Dat dit niet de bedoeling was blijkt al op de zondag hierna. Hoogheemraad Maria Rosendal vraagt dan in paniek aan vergunningschrijver Wouter van der Gaag of het advies van Witteveen+Bos 'zwaarder wegend' is dan de eerdere aannames. Ja, voor de Raad van State wel, antwoordt Wouter. Aiii!
25-6-2008. Maria Rosendal, de hoogheemraad die verantwoordelijk is voor de vergunning zit met de ontstane situatie flink in haar maag. Afdekken blijkt veruit het beste én veruit het goedkoopste, de nieuwe berekening die de prijs wat opdrijft ten spijt. En de hoop op drainage is al gelijk door Witteveen+Bos de bodem in geslagen, daar is namelijk graven in het golfterrein voor nodig en dat moet van wethouder en golfclub nu juist koste wat kost vermeden worden. Ze heeft nu juist aan haar vriend 'Stan Lyszak' het voorzuiveren beloofd, om zijn golfbaan 'te sparen'. Ze is daarom maar te rade gegaan bij haar baas, de Dijkgraaf. Die kan het niet schelen wat er in de vergunning komt te staan zolang de vergunning maar door Raad van State komt, RvS-proof is. 26-6-2008. Ewout ten Heuw, de nieuwe juridische medewerker van Rijnland snapt dat het hele begrip kosteneffectiviteit over tijdelijke vervuiling gaat en niets te maken heeft met de verwerking van percolaat. Hij meldt daarom uitgebreid aan vergunningschrijver Wouter dat de kosteneffectiviteit volgens zijn bronnen niet op de Coupépolder van toepassing is, zijn aangehaalde daar want: "...deze [vergunning]aanvraag geen betrekking heeft op vrijkomend grondwater bij bodemsaneringen...". Maar, hulpvaardig als hij is, vindt hij dat daar wel omheen te draaien valt. Verder wil hij vreemd genoeg in de vergunning toegevoegd hebben “.. is Rijnland van oordeel dat geen van de genoemde technieken als kosteneffectief kan worden beschouwd.” Waarom? Waarom wil hij 'zijn eigen' vergunning waar zoveel werk in is gestoken om een andere oplossing te bedenken dan de bestuursrechter heeft opgedragen nu plotseling in zijn geheel afbranden? Kennelijk heeft Ewout hier al kennis van de 'oplossing' die op bestuurlijk niveau is besloten. 26-6-2008. Want hoogheemraad Maria Rosendal van Rijnland bericht aan gedeputeerde Erik van Heijningen van de provincie, dat 'wij' tot de conclusie zijn gekomen dat saneringsmaatregelen niet kosteneffectief zijn en de lozingen daarom zonder meer willen toestaan. 'Uiteraard' heeft ze 'Stan Lyszak', al op de hoogte gebracht. Uiteraard? Ze besluit met: “PS Jammer dat je gisteren niet aanwezig kon zijn bij het feestje aan de Zegerplas.” Beerputlucht! Kennelijk heeft ze tijdens het feestje bij Zegerplas in bilateraal overleg met vriendje Stan besloten dat, omdat zijn idee van voorzuiveren onhaalbaar én te duur bleek en afdekken of drainage graven vervelend voor de golfclub is, dan maar helemaal niets doen het beste is. Maar ja, dát kun je niet zeggen tegen de Raad van State. Misschien wel dat géén van de aangedragen oplossingen naar de smaak van de vergunningverlener kosteneffectief is. 27-6-2008. De 'digitale versie' van het concept dat aan Arie de Wit en Sandra Habets wordt gestuurd blijkt inderdaad aangevuld te zijn met Ewouds tekstadvies. Rijnland trekt de conclusie (onderste deel) dat geen van de in de vergunning besproken saneringsopties kosteneffectief zijn. Ondanks dat Rijnland zelf de pagina daarvoor (bovenste deel) nadrukkelijk beweert dat de door hun aangehaalde kosteneffectiviteit niet op de Coupépolder van toepassing is. Pikant detail is dat op dat moment Rijnland nog onwetende is of het RIZArapport, dat het idee leverde, wel echt bestaat. Overigens heeft de Raad van State niet opgedragen om alternatieven te onderzoeken, maar om strengere voorwaarden tijdens het afdekken voor te schrijven. Maar dat is in de opwinding al helemaal vergeten. 3-7-2008. Héhé, eindelijk. Een week nadat de vergunning klaar was komt eindelijk het rapport dat de uitspraken over de kosteneffectiviteit heeft veroorzaakt en dus de basis is voor hele vergunning. Maar volgens de opsteller ervan: “Het was voor ons een eerste aanzet tot een verkenning van de mogelijkheden.” Toch is daar de hele vergunning van het nietsdoen op gebaseerd. Een opmerking die overigens ook door de Milieudienst West Holland wordt gemaakt, maar dan om andere redenen, namelijk als waarschuwing om het anders te formuleren. Naar hun idee is de vergunning zó nog niet RvS-proof. 8-7-2008. Rijnland komt met het persbericht. Er hoeft niets gedaan te worden want niets is kosteneffectief. Hoezo kosteneffectief? Om de kern van de zaak te begrijpen is het misschien handig om toch nog eens de uitspraak van de bestuursrechter, de Raad van State, van 5 maart 2008 erbij te nemen.
Nawoord. Dankzij de Wet Openbaarheid Bestuur heeft de burger het recht zich een blik binnen de overheid te verschaffen. De burger moet kunnen zien en controleren óf er door de overheid, in dit geval het Hoogheemraadschap Rijnland, bestuurlijk correct en integer gehandeld is. Natuurlijk lukt dit maar zeer ten dele. De informatie is uiteraard zeer incompleet en we vertellen u niks nieuws dat ambtenaren en bestuurders vanwege de WOB worden geïnstrueerd kwetsbare zaken niet aan papier toe te vertrouwen. Toch zijn wij erin geslaagd een overtuigende reconstructie te maken van de manier waarop de huidige vergunning voor de afvoer van het percolatiewater van de Coupépolder tot stand is gekomen.
●
●
●
Eerst was het Hoogheemraadschap Rijnland op bestuurlijk en ambtelijk niveau vast van plan de zoveelste uitspraak van de Raad van State in letter en geest (van de aanwijzingen) toe te passen. Vervolgens ging het bestuurlijk niveau onder leiding van gemeenteadviseur A. de Wit van Afvalzorg in gesprek met de gemeente en de golfclub en werd er op bestuurlijk niveau een andere koers ingeslagen. Daarna werd de commerciële uitvoerder van de gemeente A. de Wit van Afvalzorg ingezet om het ambtelijk niveau te bewerken. Waarop het hoogheemraadschap Rijnland het initiatief uit handen gaf aan de vergunningaanvrager, de gemeente, lees adviseur en commercieel belanghebbende A. de Wit van Afvalzorg.
Het gevolg daarvan bleek een bestuurlijk 'compromis' te zijn, voorzuiveren, waarmee de golfclub gespaard leek en toch de door de bestuursrechter opgedragen sanering een feit was. Maar toen bleek dat voorzuiveren niet haalbaar is (en dat was jaren geleden ook al bekend) kon Rijnland, in het bijzonder de hoogheemraad die zo veel aan de wethouder beloofd had, niet meer terug. Tenslotte is dan maar gekozen voor een motivatie van 'niet kosteneffectief' die gestoeld is op een intern rapportje dat volgens de opsteller 'een eerste aanzet tot een verkenning van de mogelijkheden' was voor (volgens Rijnland zelf) een heel ander doel en waarvan de Milieudienst Zuid-Holland West (die voor de gemeente 'het milieu' moet controleren) zelf al zegt dat dat argument niet door de Raad van State zal komen. Het milieu, volksgezondheid, wet en recht, uitspraken van de bestuursrechter, ze hebben het allemaal moeten afleggen tegen de belangen van A. de Wit van Afvalzorg en zijn 'heren van de golfclub'. A. de Wit heeft er immers alle belang bij dat vergunningen aan de Coupépolder alsmede aan al zijn eigen commercieel beheerde stortplaatsen, zo soepel mogelijk geregeld kunnen worden. Bijvoorbeeld: voor het zeer grootschalige en ernstig verontreinigende autosloperij-terrein De Liede, in eigendom bij, en in beheer door, zijn eigen Afvalzorg-Bodemzorg heeft A. de Wit eenzelfde 'niets doen' vergunning bij Rijnland 'geregeld'. Vroeger was er daar een zuiveringsinstallatie nodig om het door autowrakken ernstig verontreinigde water te zuiveren. Nu is volgens de rapportage van A. de Wit het afvalwater dat over de (deels) waterdichte vloer stroomt zo schoon dat het ongezuiverd in het ringvaart geloosd kan worden. Dat scheelt hem een hoop geld. (Stichting Waakhond komt nog een keer op De Liede terug.) De golfclub scheelt het een tijdelijke onderbreking van het gebruik van een paar 'holes'. In het kader van de moordende concurrentie met opkomende golfclubs kunnen ze dat niet gebruiken. En al eerder heeft de golfclub zich in de pers laatdunkend uitgelaten over aandacht en zorg voor milieu en leefomgeving voor toekomstige generaties. Eigen holes eerst. Belangrijkste conclusie is dat bestuurders van onze lagere overheden zich laten gebruiken om voor die commerciële belangen op te komen in plaats van het maatschappelijk belang te dienen. De Raad van State was immers al vele malen heel duidelijk op dit punt. Het algemeen en maatschappelijk belang gaat vóór: insijpelen regenwater voorkomen, dus afdekken die gifbelt.
Maar de persoonlijke vriendschap tussen Maria en Stan en hun prettige relaties met commercieel belanghebbenden heeft Rijnland ertoe gebracht een vergunning af te geven die Stan wilde hebben. Voorzuiveren zou immers betekenen dat de golfbaan niet op de schop hoefde. Helaas voor hen bleek voorzuiveren niet haalbaar. Noch het idee om een drainage aan te leggen met behulp van boren. Er zou toch in de 'green' gegraven moeten worden dus dat viel ook af. Blijft over: afdekken. Goedkoop en efficiënt. Maar dát nooit, want dat beschadigd de 'green'. Terwijl het vonnis van de bestuursrechter Rijnland veroordeelde tot het strenger maken van de vergunningsvoorwaarden en maatregelen te nemen al tijdens de afdekkingswerkzaamheden, verkoos Rijnland ervoor om de gemeente (de enige en totale verliezer van de vorige RvSprocedure!) terwille te zijn en uit te laten maken wat er in de nieuwe vergunning zou worden neergelegd. Zelf spreken wij van onbehoorlijk bestuur en belangenverstrengeling, maar wie liever de woorden corruptie en milieumaffia gebruikt, zullen we niet beknorren. Zie ook de inventarislijst emails.
