Hoe hebben wij het aangepakt?
1 Stichting Groendomein Wasven, Celebeslaan 30,5641 AG Eindhoven www.wasven.nl/nxtgeneration
STAP 1 In de Challenge omschrijving stond dat je een lijstje moest maken met je favorieten snacks bestaande uit minimaal 2 ingrediënten. Een ingrediënt is een deel dat heel belangrijk is voor het maken van een de snack. Bijvoorbeeld: bloem, eieren en suiker zijn de belangrijkste ingrediënten in de taart. Maar wat zijn snacks eigenlijk? Om dat te weten te komen zijn we eerst opzoek gegaan naar wat snacks nu eigenlijk zijn. Wat zijn snacks eigenlijk? Een snack of tussendoortje is een kleine maaltijd die meestal buiten de normale maaltijden genuttigd wordt. Doordat het als aanvulling op de normale voeding wordt gegeten, en doordat het op wisselende tijdstippen genuttigd wordt, zijn snacks een belangrijke oorzaak van overgewicht. Ongezonde tussendoortjes : Candybars, zoals Bounty, Mars, Kitkat, Milky Way, Nuts, Twix, Snickers en M&M's, koekjes, cakejes, chips, frietjes, kroketten, frikadellen, tussen door koeken met veel suiker (stroopwafel, roze koek), snoep zoals lolly’s, drop. Gezonden tussendoortjes: Eigengemaakte soep of cup a soep, een doosje krentjes, handjevol noten, fruit (een appel, banaan, druiven, aardbeien, peer, kiwi, ananas, mandarijn etc), smootie, popcorn, volkoren knäckebröd, een beker kwark of yoghurt, ontbijtkoek, rijstwafels, eierkoeken, mueslireep, tussen door biscuits (sultana, liga) zouten stengel, een mueslibol of een krentenbol, verschillende soorten groente zoals, komkommer, kerstomaatjes, mini wortelen, radijsjes etc Daarna hebben we allemaal een lijstje gemaakt en hieronder zie je wat we allemaal hadden bedacht.
2 Stichting Groendomein Wasven, Celebeslaan 30,5641 AG Eindhoven www.wasven.nl/nxtgeneration
Snack Cakeje Poffertjes
Rozijntjes Zandkoekjes Mars
Appels Paprika chips Time-out koekje Peperkoek
Yoghurt
Witte chocolade
Stroopwafel
Drop
Komkommer
Wat zit er in? Boter, suiker, eieren, zelfrijzend bakmeel Boter, zeer fijne suiker, 2 grote eieren, zelfrijzend bakmeel, zout, melk, poedersuiker. Gedroogde druifjes Bloem, vanillesuiker, suiker, roomboter, ei Suiker, karamel, glucosesiroop, cacao, cacaoboter, tarwebloem, melkpoeder, lactose, wei, eiwit, noten, hazelnoten, sojalecithine Appels Aardappels, olie, paprikapoeder granen en stukjes chocolade, eieren, suiker, boter Water, zelfrijzend bakmeel, bruine basterdsuiker, eieren, koekkruiden, speculaaskruiden, honing. Melk aangezuurd met twee bacteriesoorten: Yoghurt bevat minimaal 1 miljoen levende bacteriën per milliliter. Cacaoboter, melkpoeder, cacaomassa, suiker en smaakstoffen zoals vanille. Witte chocolade heeft geen cacaomassa. Donkere (zwarte, pure) chocolade heeft geen melkpoeder Eieren, melk, bloem, kaneel, zout Ingrediënten stroop: rietsuiker, boter Zoethoutwortel, arabische gom glucosestroop, suiker, salmiak en karamel of kleurstoffen koolstof.
Opmerkingen
Minder dan 2 ingrediënten
Niet zelf te maken
Minder dan 2 ingrediënten Niet zelf te maken
Niet zelf te maken
Niet makkelijk op de demodag
Niet zelf te maken, je hebt een speciaal ijzer nodig Niet zelf te maken
Minder dan 2 ingrediënten 3
Stichting Groendomein Wasven, Celebeslaan 30,5641 AG Eindhoven www.wasven.nl/nxtgeneration
Muffins
Ijs Shake Pizza Hawaï Pepernoten
Schuimblokken
Spekjes
Zelfrijzend bakmeel, basterdsuiker, bakpoeder, ei, melk, boter Water, ranja of vruchtensap/gepureerde pompoen Yoghurt, aarbei, banaan Ananas,ham,pizzabodem,olie,meel, enz. Bloem, zelfrijzend bakmeel, boter, basterdsuiker, water, zout, eierdooier, Speculaaskruiden, kaneel Dextrose, glucosestroop, Gehydroliseerd melkeiwit, Aroma, E104, E124 Suiker of maïsstroop, opgeklopt eiwit, geweekte gelatine, Arabische gom en kleur- en smaakstoffen
Niet makkelijk op de demodag Niet makkelijk op de demodag
Niet zelf te maken
Niet zelf te maken
De Smulsmurfen van het Groendomein: Koen, ilya, Noortje, Sarah, Elisa en JoJanneke
4 Stichting Groendomein Wasven, Celebeslaan 30,5641 AG Eindhoven www.wasven.nl/nxtgeneration
Stap 2: We hebben samen alle snacks van het hele team opgeschreven en bekeken waar het van was gemaakt, of we het zelf konden maken, of we het mee kunnen nemen naar de demodag en of het uit meer den 1 ingrediënt bestond. Er bleven toen 7 snacks over. Wat over is gebleven is om uit te kiezen? Snack 1 Cakejes 2 Poffertjes 3 Zandkoekjes 4 Chips 5 Muffins 6 Pepernoten 7 Peperkoek
Punten 22 23 31 15 11 32 33
We hebben toen allemaal mogen kiezen wat we het leukste en het lekkerste vonden om te maken. We hebben gekozen :
We hebben toen uitgezocht wat een muffin precies was en waar die vandaan komt: Een muffin is een klein broodje, in een papieren vormpje. Ze worden normaal gegeten bij het ontbijt of bij de thee. Ze bevatten geen boter, maar olie. En worden gemaakt door de droge bestanddelen met de vochtige te mengen en daarna te bakken. Ze bestaan in vele soorten, zoals onder andere met fruit, bessen, chocolade of zelfs groenten. Ze kunnen ook versierd worden met glazuur. Muffins worden vaak gebruikt om uit te delen, of als tussendoortje. De muffin komt eigenlijk uit America. Stap 3: Het maken van de snack Om de snack te kunnen maken moesten we een paar dingen weten: Wat zit er in En wat heb je allemaal nodig om het te maken We hebben op internet gezocht en het volgende gevonden
5 Stichting Groendomein Wasven, Celebeslaan 30,5641 AG Eindhoven www.wasven.nl/nxtgeneration
Muffin recept
Ingrediënten 50 gram boter of margarine 250 gram bloem 60 gram suiker 2,5 tl bakpoeder zout 2 eieren 1,5 dl melk Hoe moet je het maken De boter laten smelten. De bloem boven een kom zeven en de suiker, het bakpoeder en iets zout toevoegen. In het midden een holletje maken. De eieren enigszins loskloppen en met de melk en de boter in het holletje gieten. Met een houten lepel alles snel door elkaar roeren. Een muffinvorm voor 2/3 met beslag vullen. De muffins 20 tot 25 minuten in het midden van een hete oven van 200 graden gaar en goudbruin bakken. Daarna hebben we een lijstje gemaakt met wat we nodig hebben om het te maken. We hebben dit allemaal zelf bedacht door goed na te denken. Naam van de snack Muffins
Wat heb je nodig Oven (staaf)mixer 2 Mengkommen eetlepel Weegschaal pollepel Bakje spuitzak versiering Muffinvormpjes versiermateriaal Versiersels schort Bakjes om de muffins in te doen (papier)
Omdat er erg veel ingrediënten zitten in de muffin hebben we 3 ingrediënten eruit genomen om verder te onderzoeken. We hebben samen gekozen voor: Eieren Meel Suiker Boter Als eerste wilde we weten waar het vandaan kwam. We hebben dus in groepjes op de computer gezocht en het volgende gevonden:
6 Stichting Groendomein Wasven, Celebeslaan 30,5641 AG Eindhoven www.wasven.nl/nxtgeneration
De Boter Boter wordt gemaakt van room en room wordt gemaakt van de melk en melk komt van de koe. Wat gebeurt er allemaal voordat wij boter hebben?
De Koe
Via de magen van de koe wordt het voer in de uier omgezet in melk. Een koe heeft vier magen: de pens, de netmaag, de boekmaag en de lebmaag.
1.Rumen (pens) De melk gaat direct van de uier naar de koeltank zonder in aanraking te komen met de buitenlucht. Ze wordt op de boerderij bewaard in een grote koeltank op 4°C.
Het melken Een koe moet 2 maal per dag gemolken worden, 7 dagen per week en dit gedurende ongeveer 10 maanden nadat het kalfje geboren is. Een goede melkkoe geeft ongeveer 25 liter melk per dag of 7000 liter melk per jaar.. Enkel de eerste weken moet het kalfje de melk van de moeder drinken (ongeveer 260 liter). De rest van de periode melkt de boer de koe. Om melk te geven met de koe ieder jaar een kalfje krijgen.
Wat gebeurt er in de melkerij ? De melk wordt bij verschillende boerderijen met een grote gekoelde tankwagen ophaalt en naar de zuivelfabriek gebracht. 7 Stichting Groendomein Wasven, Celebeslaan 30,5641 AG Eindhoven www.wasven.nl/nxtgeneration
Eenmaal aangekomen gebeuren er 7 belangrijke dingen. Voor boter is stap 1 het belangrijkste
Stapje 1 De gekoelde melk die van de koet komt wordt uit de tankwagen gepompt in grote opslagtanks. Voor boter hebben we alleen de room van de melk nodig. In de fabriek gebruiken ze hiervoor een centrifuge. Dit is een machine waarin de melk snel wordt rondgedraaid. Omdat vet (de room) lichter is dan melk, wordt tijdens het ronddraaien de room in het midden verzameld en kan deze gemakkelijk worden gepakt. Dit noemen ze ook wel karnen. Dit melkvet kan al gebruikt worden voor het maken van boter of slagroom.
Hoe maak je boter? Eigenlijk is boter niets anders dan te lang opgeklopte room. Om 1 kg boter te maken heb je 22 à 27 liter melk nodig. Eerst wordt de room verwarmd om de bacteriën te doden en daarna afgekoeld tot 4°C à 5°C . Het wordt bewaard in roestvrije gekoelde stalen tanks. Voor het maken van boter wordt er zuursel aan toegevoegd. De smaak en de geur van de boter worden gemaakt door dit zuursel. Tegenwoordig wordt alles naar 8 Stichting Groendomein Wasven, Celebeslaan 30,5641 AG Eindhoven www.wasven.nl/nxtgeneration
een boterbereidingsmachine gepompt die alles doet dat nodig is om boter te maken: karnen, koelen, scheiden, kneden en verpakken.
Het meel Meel wordt gemaakt van graan en graan komt van het land. Wat gebeurt er allemaal voordat wij meel hebben? Voordat de boer de zaden in de groen gaat doen, moet de grond eerst worden omgeploegd. Dat gebeurt met een tractor en een ploeg. Zo wordt de grond lekker luchtig, het regenwater kan er snel inzakken. Na het ploegen wordt de grond mooi gelijk gemaakt. Dat doet de boer met een eg. Dan wordt achter de tractor een rijenzaaimachine vastgemaakt. Die strooit de tarwe zaden in rechte rijen in de grond. Na het zaaien gooit de boer mest op het land. Daar groeien de plantjes goed van, want na ongeveer drie weken komen de eerste plantjes al tevoorschijn. Als de plantjes uitgegroeid zijn, dan gaat de boer dorsen. Hiervoor gebruikt hij een combine. Dat is een machine die maait en dorst tegelijk. Maaien is de plantjes van de groen los maken en dorsen is de rijpe korrels uit de aren slaan. Daarna worden ze in grote silo’s waar lucht door gaat opgeslagen om te drogen. De graankorrels worden daarna naar de meelfabriek gebracht. De graankorrels worden dan in de meelfabriek tussen walsen, die een verschillende snelheid hebben of soms nog op een korenmolen (dus tussen molenstenen) gemalen, er ontstaat dan meel. Bij het vermalen ontstaat een mengsel van zemelen, griezen en bloem. Door dit mengsel te zeven krijg je bloem, griezen en zemelen. De bloem is het ingrediënt voor muffins.
De eieren
Eieren worden door kippen gelegd. Een kip doet er zo'n 25 uur over om een ei te leggen. Dat komt vooral omdat het maken van de schaal veel tijd kost: wel 20 uur! Een kip kan per jaar ongeveer 300 eieren leggen. Een ei bestaat uit eiwit en een dooier. De dooier is het gele deel van een ei. De meeste eieren hebben één dooier, maar er is wel eens een ei gevonden met negen dooiers. Een eierboer noem je ook wel pluimveehouder. Als de eieren gelegd zijn krijgen ze een eiercode en worden ze tweemaal in de week worden door de eierhandelaar naar het pakstation gebracht. Op elke doos komt een etiket waarop staat van welke boer ze zijn, hoeveel het er zijn, de datum dat ze zijn gelegd of wanneer ze zijn weggebracht Bij het pakstation, worden de eieren opgeslagen. Daarna moeten de eieren worden ingedeeld in maten XL, X, M, S op een grote sorteermachine. Als dat gebeurd is, worden de eieren op dezelfde machine in kleine verpakkingen gedaan, die naar de winkel gaan. Op die kleine verpakkingen moet de naam en het nummer van het pakstation staan, de maat, hoeveel het er zijn en tot wanneer de eieren 9 Stichting Groendomein Wasven, Celebeslaan 30,5641 AG Eindhoven www.wasven.nl/nxtgeneration
goed zijn. De eieren zijn 28 dagen nadat ze zijn gelegd goed. Daarna kunnen ze naar de winkel
De Suiker In de lente zaaien de boeren het suikerbietenzaad. Hieruit groeit de bietenplant. In september zijn de bieten groot genoeg om te oogsten. Dit gaat met een grote machine. Die verzameld alle suikerbieten in een grote bak en brengt ze dan naar de suikerfabriek. Die tijd van oogsten, vervoeren en het in de fabriek verwerken van suikerbieten heet de ‘bietencampagne’. In december zit alle suiker in pakken en is het werk af. Daarna staan de fabrieken stil (dan gebeurt het onderhoud) en wachten ze totdat het weer tijd is om te oogsten Suikerbieten kun je niet zo eten, daarvoor zijn ze veel te hard. Ze zijn niet giftig. In de fabriek wordt suiker uit de bieten gehaald. Dat gaat in stapjes. Eerst gaan de suikerbieten in een bad om schoon te worden. Grote snijmolens hakken de bieten daarna in reepjes. Dan lijken het wel frietjes. De suikerbiet-frietjes gaan via de lopende band naar een grote ketel met warm water. Daarin lost de suiker uit de frietjes op. Er ontstaat een soort zoete stroop: ‘ruwsap’. Daarin zitten niet alleen suiker en water, maar ook andere stoffen uit de bieten, zoals zuren en eiwitten. Uit het ruwsap worden de andere stoffen gehaald. Alleen suikerwater blijft over. Dit suikerwater heet dunsap. Het dunsap kookt net zolang door tot al het water is verdampt. Een dikke, zoete brij blijft over. Door de brij nog verder te koken, ontstaan heel kleine stukjes bruine suiker. Dit zijn suikerkristallen. Eigenlijk is dat een mengsel van witte suikerkristallen met bruine stroop. Nu worden de witte suikerkristallen van de bruine stroop gescheiden. Dat gebeurt in een grote centrifuge, een trommel die heel snel ronddraait. Van de bruine stroop maakt de fabriek nóg dikkere stroop. Het is niet eetbaar, maar is wel een grondstof van andere etenswaren (bijvoorbeeld sojasaus). De witte suiker wordt gedroogd en afgekoeld. Het is klaar om in te pakken en naar de winkel te brengen We hebben ook nog een experiment gedaan. We hebben met room boter gemaakt. De room hebben we in een flesje gedaan en dat heel lang geschut, tussen door de karnemelk eruit gehaald en de boter gespoeld. Toen in de koelkast gezet. Het leek wel op boter maar het rook niet lekker.
10 Stichting Groendomein Wasven, Celebeslaan 30,5641 AG Eindhoven www.wasven.nl/nxtgeneration
Stap 4 En daarna zijn we natuurlijk zelf lekker aan de slag gegaan met het bakken van muffins. We mochten ze in de bakkerij van Tussen de molens die ook bij ons in de boerderij zit af laten bakken
11 Stichting Groendomein Wasven, Celebeslaan 30,5641 AG Eindhoven www.wasven.nl/nxtgeneration
Stap 5 Daarna hebben we gesproken over hoe we de snack maar ook alle ingrediënten kunnen beschermen tegen vuil, ziektekiemen, bacteriën, schimmels en andere inieminie aanvallers? Ook hebben we een bezoekje gebracht aan de bakker en gekeken hoe hij alle ingrediënten bewaard en natuurlijk gevraagd hoe hij weet tot wanneer al die lekkere taartjes en muffins goed zijn.
Stap 6 Tot slot hebben we samen een “laat zien” poster gemaakt en een plakboek. We hebben heel veel foto’s gemaakt en spulletjes verzameld. Die hebben we allemaal in de lamineermachine gedaan (dat was grappig) en daarna opgeplakt. Ook hebben we hem heel mooi versiert met onze namen erop en nog allemaal dingen om goed te kunnen laten zien wat we hebben gedaan. Op de poster staat iets over ons team, welke snack we hebben gekozen hoe en met welke ingrediënten we die hebben gemaakt. Natuurlijk staat ons bezoekje aan de bakker er ook op en hopelijk is te zien hoeveel plezier we hebben gehad.
12 Stichting Groendomein Wasven, Celebeslaan 30,5641 AG Eindhoven www.wasven.nl/nxtgeneration
Snack Attack het bouwen Samen met Irene zijn we aan de slag gegaan om een model te bouwen. Met het model kunnen we later tijdens de demodag laten zien hoe onze ingrediënten worden bereid. We hebben nagedacht wat voor model dat zou kunnen zijn, het moet wel met onze snack te maken hebben en dat is wat lastiger. Maar al snel bedachten we dat je zonder mixter geen goeie muffins kunt maken dus besloten om een mixer te maken. We zijn begonnen met het tekenen van een aantal modellen zodat we een voorbeeld hebben. We hebben een echte mixer gebruikt om na te tekenen. We hebben ook samen bekeken wat voor soort lego er allemaal is en wat je er mee kunt. We hebben ook allerlei proefmodelletjes met tandwieltjes gemaakt. Met 2 of 3 of zelfs meer. En natuurlijk hebben we ook geprogrammeerd met geluidjes en bewegingen. We hebben hele mooie bouwwerken gemaakt om uit te proberen wat we met deze lego doos allemaal kunnen. Het leuke is dat zowel alle jongens als meisjes het leuk vonden om te bouwen en te programmeren. Het model moet bewegen en daar zijn wat regeltjes voor: We moeten een eigen model maken, dus niet uit een boekje of iets wat in een winkel of op internet kunt kopen. Het model mag niet groter zijn dan 40 cm x 40 cm. Het model is gebouwd van LEGO onderdelen – je mag elke soort LEGO stenen, figuren, of bewegende onderdelen gebruiken die je nodig hebt. Het model heeft tenminste een gemotoriseerd, beweegbaar onderdeel. Je mag elk soort LEGO motor gebruiken om je onderdeel te bewegen. In het model zit een simpele machine verwerkt – deze kun je bouwen met behulp van alle soorten LEGO hellingen, hefbomen, wielen en assen, schroeven of wiggen. Je mag de LEGO onderdelen niet verven of decoreren; je mag geen andere materialen gebruiken in je model.
13 Stichting Groendomein Wasven, Celebeslaan 30,5641 AG Eindhoven www.wasven.nl/nxtgeneration
Na, na, na, na, na, na, Na, na, na, na, naaaaa Na, na, na, na, na, na (Noortje: He gaan jullie mee naar de LEGO league, Iedereen: Ja, doen we, Noortje: Nou kom op dan) Na, na, na, na, naahhhhhh Wij zijn de smulsmurfen, wij zijn er allemaal. Wij doen mee aan Snack Attack, luister naar ons verhaal Wij vinden dit heel leuk, vooral de LEGO-taal We proeven en we maken en we zingen met kabaal Met Noortje, Sarah, Ilya en Elizaaaa Met Jojanneke en Koen gaan we deze challenge doen Over koekjes, chippies, chocola snoeppies Wat is nu gezond of niet, welke snack is kampioen? Wij zijn de smulsmurfen, wij zijn er allemaal. Wij doen mee aan Snack Attack, luister naar ons verhaal Wij vinden dit heel leuk, vooral de LEGO-taal We proeven en we maken en we zingen met kabaal
14 Stichting Groendomein Wasven, Celebeslaan 30,5641 AG Eindhoven www.wasven.nl/nxtgeneration