HISTORISCHE VERENIGING AAN ALPHEN DEN RIJN JAARVERSLAG 2013 VAN DE HISTORISCHE VERENIGING ALPHEN AAN DEN RIJN Het bestuur bestond per 31 december 2013 uit K.E. Heijers, A.A. de Lijster en F. de Mon, resp. voorzitter, secretaris en penningmeester,: J.M. de Graaf-van den Hoek, M.W. Langeveld-Turkenburg, N. Nieumeijer, P. Verkade en A. Kuijvenhoven. Nevenfuncties: bestuur stichting De Vergulde Wagen en Vrienden van De Vergulde Wagen: J. Dierdorp, voorzitter, F. de Mon en J.M. de Graaf-van den Hoek - stichting Molenviergang: J. Neeleman - stichting Behoud Alphens Erfgoed: P. Verkade - Gemeentelijke Monumentencommissie: H.J. Habermehl - correspondent Erfgoedhuis: A. Kuijvenhoven - Comité Open Monumentendag: P. Verkade Het bestuur vergaderde in 2013 zes keer. Op 9 april was er een vaartocht met bestuur en vrijwilligers t.g.v. het 65-jarig bestaan van de HVA en op 20 november een bijeenkomst van bestuur en vrijwilligers. Het verlies van mevrouw Riet Roest, onze gastvrouw en een vast gezicht in De Vergulde Wagen, heeft op iedereen een diepe indruk gemaakt. Op verzoek van het bestuur heeft de redactie van De Viersprong t.g.v. van het jubileum een boek samengesteld: Het 1948-boek. Bestuurswisseling: Mevrouw Ria Langeveld heeft na haar aantreden als bestuurslid gezorgd voor een goede en enthousiaste bijdrage aan het wel en wee van onze Vereniging, dit naast haar inbreng als lid van de redactie van De Viersprong. Daarnaast had zij een groot aandeel bij de vervaardiging van het jubileumboek. Algemene Ledenvergadering De Algemene Ledenvergadering vond plaats op 15 april 2013 en werd bijgewoond door 42 belangstellenden, onder wie 41 stemgerechtigden. Ereleden en Leden van Verdienste De Historische Vereniging kent de volgende Ereleden: A.J. Dekker †, J.W. van Zwieten † en mr. H. van der Top †. Per 31 december 2012 waren Lid van Verdienste: J.S. Vroege, A. de Kok †, J.A. Henry, A. Th. M. van Holstein, W. Koppe †, G.P. van Muijen †, J.J. Pijpers, J.C. Plomp, mevr. H.A. Roest †, Ir. Th. A. J. Schiere, G.A. van Staveren-Op den Kamp en P. Leeflang. Ledenbestand Om verschillende redenen werden 52 betalende leden van de lijst afgevoerd. In 2013 werden 28 betalende leden bijgeschreven. Helaas is ook gedurende dit verslagjaar het totaal aantal betalende leden afgenomen. Verder waren er enkele wijzigingen in de aantallen relaties en adverteerders. Lezingen 2013 In Dans- en Partycentrum Harry Cools werden de volgende door Anneke de Graaf georganiseerde lezingen gehouden: 18 maart: Dick de Gunst over Boskoop. 15 april: Jos Pijpers over het geldwezen, financiering van het verzet en financiële plundering. 13 mei: Job Moor over Koudekerk aan den Rijn.
HISTORISCHE VERENIGING ALPHEN aan den RIJN 16 september: Peter Vlasveld over de droogmakerij van de Noordplas bij Hazerswoude. 21 oktober: Cock Willers over de Haarlemmermeerspoorlijnen. 18 november: Henk Jan Habermehl over de gemeente Alphen in het kader van de fusie ABR. Excursies Op 16 april 2013 vond de voorjaarsexcursie plaats naar Museum Bronbeek in Arnhem en kasteel Doornenburg te Doornenburg. Op 17 september was de najaarsexcursie naar Zaandam. De excursies worden georganiseerd en geleid door Jan Dierdorp. De Viersprong Het blad wordt uitgegeven door de stichting De Vergulde Wagen. Op 31 december 2013 bestond de redactie uit Marja de Haan, Margreeth van Meggelen, Ria Langeveld, Jan Labordus en Arjan van ’t Riet (eindredacteur). Vormgeving, druk en verzending worden verzorgd door drukkerij NKB te Bleiswijk. De hechte samenwerking met de archivaris en de medewerkers van het Streekarchief Rijnlands Midden blijft voor de redactie van onschatbare waarde. De oplage van het blad bedroeg in 2013 1500 exemplaren met in totaal 98 bladzijden tekst. De inkomsten uit advertenties blijven de uitgave van een kwalitatief hoogstaand tijdschrift mogelijk maken. Dank dus aan onze adverteerders. In de verslagperiode verschenen nr. 114, 115, 116 en 117. Een volledig overzicht van alle in de dertig jaargangen verschenen artikelen ligt ter inzage in De Vergulde Wagen en staat vermeld op onze website (www.histveralphenadrijn.nl). Exposities In De Vergulde Wagen verzorgde Nico Nieumeijer in 2013 de volgende exposities: Van 12 januari t/m 9 maart: 60 jaar Alphense Fotoclub Alphoto. Van 16 maart t/m 25 mei : Oud gereedschap. Van 1 juni t/m 17 augustus: Veertig jaar Alphense huttenbouwweek. Van 24 augustus t/m 5 oktober: Club 66, dansen met de gordijnen open. Van 12 oktober t/m 4 januari 2013: 200 jaar Koninkrijk der Nederlanden. De Vergulde Wagen trok in 2013 1353 bezoekers. Dit brengt het totaal aantal bezoekers sinds de opening op 30.111 personen. Stadsgidsen (voorzitter van de stadsgidsen is Ria Langeveld) Ook in 2013 mochten de gidsen aan veel personen/belangstellenden vertellen over de historie van Alphen aan den Rijn: zittend (PowerPoint presentatie), lopend (wandeling) of fietsend (Molenviergang). De wandelingen waren veelal in het stadshart (een lijst met diverse wandelroutes ligt ter inzage in de Erfgoedwinkel). 146 personen namen deel aan de wandeling die elke eerste zaterdag van de maand wordt gehouden, aan familie- en/of bedrijfsuitjes en aan fietstochten naar de Molenviergang (vijf keer). Daarnaast gaf Henk Jan Habermehl PowerPoint presentaties voor bewoners van de Noorderbrink en tijdens een ouderenbijeenkomst van de Vergadering van Gelovigen. Aan leerlingen van het Wellant College (zestig kinderen en vijf leerkrachten) werd op vijf locaties verteld over gebeurtenissen in de bezettingsjaren 1940/45. Dit jaar voor het zevende achtereenvolgende jaar! De Activite zorgorganisatie bestond in 2013 vijf jaar en dit werd gevierd met activiteiten voor de cliënten. In overleg met ons werd een stadswandeling uitgezet met een stukje Kerk en Zanen. Op zondag 1 september namen ongeveer 150 personen (rolstoelcliënt met begeleiding) hieraan deel. De spontane medewerking van vier vrijwilligers als extra gidsen maakte dit mogelijk. Op Open Monumenten dag, 14 september (thema ‘Macht en Pracht’) werd door de stadsgidsen verteld op de boten v.v. Alphen aan den Rijn-Zwammerdam.
Pagina 2 van 5
HISTORISCHE VERENIGING ALPHEN aan den RIJN Bij diverse wandelingen was er een ontvangst in De Vergulde Wagen. Koffie/thee en soms een drankje na afloop werden door ons verzorgd, uiteraard tegen meerprijs. Bij diverse wandelingen werd (op verzoek) de voormalige synagoge, nu Remonstrantse kerk, in de route opgenomen. Bij de maandelijkse wandeling is een bezoek aan de synagoge inbegrepen. De sleutel van het gebouw wordt ons in vertrouwen gegeven; als blijk van waardering geeft de Vereniging aan het einde van het jaar een donatie. Afgelopen jaar werd twee keer een bezoek gebracht aan Johan Slingerland (sponsoring koeien). Het bezoek in 2012 was in verband met familieomstandigheden komen te vervallen. We hebben op 2 september afscheid genomen van gids Elly Walraven. Sinds 1995 was zij werkzaam in de groep! Gezondheidsklachten noopten haar tot dit besluit. Jan Parmentier bood aan weer de ‘penningen’ te willen gaan beheren. Voordat Elly penningmeester was, had hij ook deze taak. De HVA is Elly veel dank verschuldigd voor haar inzet! De kranten plaatsten met enige regelmaat de oproep voor de maandelijkse wandeling. De wandeling van Activite kreeg ook aandacht in de krant en eveneens in het eigen ledenblad met foto’s. P.R. dus voor de Historische Vereniging!! Aan het jubileumfeest van de HVA hebben de stadsgidsen een financiële bijdrage geleverd. De financiële administratie van de stadsgidsen werd per 31 december overgedragen aan de penningmeester van de Vereniging. De stadsgidsen vergaderden afgelopen jaar negen maal. Twee van de extra gidsen van 1 september (activiteit Activite) meldden zich na de tocht aan als gids, zodat er nu in totaal nu acht personen op de ‘loonlijst’ staan, van wie twee sluimerend. Archief Elke woensdag is een aantal vrijwilligers in De Vergulde Wagen bezig met het archief. Hun taken zijn divers: Het archiefbeheer, bestaande uit het registreren en opslaan van aanwinsten. Afhandeling van bestellingen van bezoekers en anderen. Er worden veel afdrukken van oude foto’s besteld, vooral nu informatie hierover via internet kan worden geraadpleegd. Het beheer van de website (www.histveralphenadrijn.nl) krijgt veel aandacht en de site wordt regelmatig geraadpleegd. Ook via de gemeentelijke website kan verbinding worden gemaakt. We bieden hiermee een extra communicatiekanaal aan onze leden en vestigen voor derden ook aandacht op wie we zijn en wat we doen. De website wordt voortdurend aangepast. Naast de standaardinformatie bieden we ook een fotogalerie met historische foto’s. Onder het menuhoofd ‘studie’ is een index opgenomen van de artikelen in De Viersprong en van ons boekenbezit In het afgelopen jaar was er weer veel vraag van scholieren en studenten naar begeleiding door onze archiefmedewerkers en inzage in onze archieven, ter voorbereiding van te schrijven opstellen en scripties. Giften en aanwinsten De talrijke financiële giften van leden (totaal € 3233.50) mogen niet onvermeld blijven. Ook ontving de HVA in 2013 weer vele geschenken van haar leden. Naast deze schenkingen, waarvan een lijst beschikbaar is bij het secretariaat, kon zij door aankopen haar bezit uitbreiden met een aantal zaken, waaronder verschillende voorwerpen en boeken. Op zondag 22 september werd er gefietst tijdens de jaarlijkse Rabobank Sponsorfietstocht. Dit heeft € 57 opgebracht, iets minder dan vorig jaar. De sponsoractie van C1000 Ten Brink Food Retail heeft € 224 opgeleverd! Samenwerking Derden, zoals de gemeente Alphen aan den Rijn en het Erfgoedhuis Zuid Holland te Delft, maken dankbaar gebruik van onze expertise. De samenwerking met het Streekarchief Rijnlands Midden en de interesse van de streekarchivarissen voor het werk van de HVA blijven voor alle partijen stimule-
Pagina 3 van 5
HISTORISCHE VERENIGING ALPHEN aan den RIJN rend. Ook de informatie-uitwisseling met andere historische verenigingen in het Groene Hart moet worden genoemd. In de werkgroep Cultuurhistorische Elementen van landschapsbeheer Zuid Holland heeft de HVA een duidelijke inbreng gehad wat betreft de inventarisatie van het gebied Ridderbuurt, Rietveldsepad en Polder Steekt, waarin zij ook participeert. Externe activiteiten namens de Historische Vereniging In overleg met Henk Jan Habermehl heeft de HVA een brief geschreven aan de gemeenteraad en de verantwoordelijke wethouders, waarin zij haar zorg uitspreekt over de ontwikkelingen rond het Thorbeckeplein, m.n. rond het Nutsgebouw. Dit monumentale en historische gebouw ‘dient in elk geval in zijn huidige vorm behouden te blijven en moet tevens een openbare functie krijgen, zoals dat in het verleden altijd het geval is geweest’. In zijn antwoord schrijft de projectmanager dat er nu beleid wordt geformuleerd en dat de gemeente de betreffende brief ziet als een pleidooi voor een goed monumentenbeleid waaraan naar men aanneemt in de komende jaren gestalte zal worden gegeven. Monumentencommissie van de gemeente Alphen aan den Rijn Henk Jan Habermehl is waarnemend voorzitter van deze commissie, die in 1990 is ingesteld. Het doel van het monumentenbeleid was om de eventuele monumenten van gemeentelijke waarde (dus niet die gebouwen die al op de rijks- dan wel provinciale lijst voorkwamen) te registreren en te beschrijven. Als leden werden bewoners gezocht met een specifieke kennis en/of een achterban in de cultuurhistorische sector. Ook de HVA is gevraagd een vertegenwoordiger af te vaardigen. Het doel was voorts de eigenaren/bewoners van monumentwaardige gebouwen te informeren over en eventueel te begeleiden bij het omgaan met hun bezit. Ook de beperkte subsidiemogelijkheden en de verplichtingen waren onderwerp van gesprek. In de loop van de jaren zijn er veel contacten geweest en er zijn ook veel bevredigende resultaten geboekt. Toch waren er ook minder positieve reacties op de bemoeienis vanuit de Monumentencommissie. In 2006 klaagden twee wethouders zelfs over de groei van het aantal gemeentelijke monumenten. De ingebruikname van De Baronie is ook voor de Monumentencommissie een bijzonder positief punt. Het College (i.c. de wethouder aan het eind van de vorige raadsperiode) meende dat de commissie ten minste maar een slapend bestaan moest gaan leiden. In de dorpen van de toekomstige fusiepartners Rijnwoude en Boskoop werden burgers, zij het mede na enig aandringen, daarentegen juist actief. In beide gemeenten realiseerde men een kloek boekwerk met foto’s van en informatie over monumentwaardige gebouwen. In de aanloop naar de fusie zijn eind 2013 vanuit de politiek ferme positieve woorden gesproken, maar dat heeft tot op heden nog niet geresulteerd in daden. Wellicht kan een aparte fietsroute van het College langs prachtpanden voor een zetje zorgen. In het laatste jaar van Alphen aan den Rijn-oude situatie is de commissie slapend gehouden. Aangezien de vertegenwoordiger nu uit de gezamenlijke historische verenigingen moet worden afgevaardigd, beschouwt Henk Jan Habermehl zich vanaf 31 december 2013 nu als oud-waarnemend voorzitter definitief demissionair. Beknopt jaarverslag 2013 van de stichting Molenviergang te Aarlanderveen. februari.2014, afgevaardigde Jan Neeleman. Het was 6 december 2012 precies vijftig jaar geleden dat de stichting werd opgericht en de vier molens aan de stichting werden overgedragen voor het verzorgen van onderhoud. e.d. Er is in juli een globale opname geweest van de metselwerk onderbouw van elke molen met hun voor en achterlopen, het welk resulteerde in klein scheur en voegwerk, en er zal een begin worden gemaakt met het verbeteren van wiek-schoten.
Pagina 4 van 5
HISTORISCHE VERENIGING ALPHEN aan den RIJN
Vanwege het klimaat in december is aan deze werkzaamheden geen ruchtbaarheid gegeven, en dit uitgesteld naar vrijdag 10 mei 2013, één dag voor de Nationale Molendag. ( de molenaars moeten dan bij hun eigen molen blijven, om te draaien en om wandelaars en bezoekers te informeren en te woord te staan.) Er werd een feestelijk tintje aan gegeven op die dag met de officiële onthulling door burgemeester Bas Eenhoorn en dijkgraaf van Hoogheemraadschap van Rijnland Gerard Doornbos van de historie en informatie borden bij elke molen (geschonken door fa. Verbij, molenmaker te Hoogmade ). Op elk bord is een zgn. QR code aanwezig waardoor de bezoekers met hun smart Phone meer informatie kunnen aflezen. Ook werd een zgn. NAP peil schaal-paal onthuld bij molen no 4. ( put molen van Johan Slingerland ), met op +/- 4.80 m hoogte een scheepje op de golven de NAP = 0.00 aangeeft. (maaiveld is +/- 5.40 m min NAP, de Oude Rijn op +/- 0,60 m min) s ’Avonds in de grote tent op een stukje weiland ,tegen over molen no 4, was er een feestje opgezet waarbij alle molenaars van Zuid-Holland waren uitgenodigd , en met het uitdelen van het nieuwe boekje en DVD “Water–Wind & Wieken” met geschiedenis van deze unieke molens en polder is een belangrijke mijlpaal/ stap gezet van bekendheid in de gehele wereld.(om misschien nog eens op de wereld erfgoed lijst te komen staan.?) Dit jaar streeft men naar een verlenging van het “convenant”, d.w.z. de afspraak tussen de provincie Zuid-Holland- Hoogheemraadschap van Rijnland -gemeente Alphen aan den Rijn en de stichting, om de “Molen 4 gang” wederom in stand te houden, misschien voor een periode van tien jaar, met die beperking als nood, de elektro bemaling, die in uiterste nood zal worden gehanteerd.(wanneer er geen wind is)
Propaganda en Publiciteit De HVA werd ook dit jaar regelmatig in de lokale en regionale pers genoemd. Dit waren zaken van algemene aard of ze betroffen stadswandelingen, lezingen, een nieuwe Viersprong of nieuwe tentoonstellingen in De Vergulde Wagen. Via www.groenhart.nl benut de HVA een platform om de verschillende activiteiten verder te promoten. Het bestuur heeft een groot aantal positieve reacties ontvangen n.a.v. het jubileumgeschenk, het 1948-boek. Een opsomming van publicaties in en streekbladen is beschikbaar bij het secretariaat. Met deze lang niet volledige opsomming wordt de verslaglegging over een actief en succesvol Verenigingsjaar 2013 afgesloten.
Pagina 5 van 5
