AAN: Het College van Burgemeester en Wethouders en De gemeenteraad van de gemeente Hilversum, Dudokpark 1, Hilversum Hilversum, 18 september 2009 Geacht gemeentebestuur, De gemeenteraadsfractie van GroenLinks vraagt uw aandacht voor het volgende. Op voorstel van GroenLinks heeft de gemeenteraad eerder dit jaar in een motie uitgesproken dat de gemeente meer gebruik moet maken van mogelijkheden voor ‘tijdelijk ander gebruik’ van gebouwen. Naar onze indruk gebeurt dat nog steeds veel te weinig, Ook neemt de noodzaak steeds meer toe. Wij willen bespreken hoé Hilversum dat ‘meer handen en voeten’ kan geven. De gemeente krijgt allerlei vragen van personen, instanties, bedrijven en instellingen om ruimte voor huisvesting of nieuwbouw. Maar omdat Hilversum weinig beschikbare bouwruimte heeft, kan aan veel van die verzoeken niet worden voldaan. Aan de andere kant constateren wij dat er veel gebouwen, plekken, e.d. nutteloos leeg staan. Ook daar worden wij herhaaldelijk op aangesproken, terwijl de gemeente er vaak niet de eigenaar van is. Uit een recente verkenning (ivm huisvesting Cocon) bleek verder dat meer dan 70 panden (op korte termijn) geschikt (te maken) zijn. Zo veel leegstand bij zoveel vraag is eigenlijk niet uit te leggen en niet te rechtvaardigen. Wij hebben onlangs een ruwe inventarisatie van zulke leegstand (zie bijlage 3). Wij zijn van plan later dit jaar de inwoners op te roepen door hen geconstateerde leegstand/niet-gebruik, te melden, inclusief hun suggesties voor hergebruik. GroenLinks vindt dat de gemeente actiever het initiatief moet nemen om ‘vraag en aanbod’ beter op elkaar af te stemmen. Wat ons betreft wordt de gemeente op deze markt ‘partner’ (zie notitie bijlage 1). Ter illustratie hebben wij vier mogelijkheden voor ander gebruik leegstaande gebouwen indicatief en beknopt beschreven (zie bijlage 2). Die lijst is ongetwijfeld langer te maken. De gemeente zal voor zo’n aanpak extra personeel en/of extra geld moeten inzetten: voor niets gaat de zon op. Een deel van deze taken valt misschien al onder het reguliere gebouwenbeheer, stadsbeheer, openbare ruimte en maatschappelijke dienstverlening. Een mógelijk plan van aanpak is opgenomen in Bijlage 4. Kortom: GroenLinks vindt dat de gemeente Hilversum moet overgaan tot de tijdelijke aanstelling van een ‘leegstandscoach’ (2010 en 2011), bij gebleken succes te verlengen. Wij verzoeken u onze notitie en voorstellen te agenderen voor bespreking in De Discussie, indien mogelijk in november. Met vriendelijke groet, Johan van Damme Gemeenteraadsfractie GroenLinks
(bijlage 1) RUIMTENOOD VERSUS LEEGSTAND Hilversum wordt omringd door natuurgebieden. Vrijwel iedereen vindt dat in die gebieden geen nieuwe bebouwing moet worden neergezet. Daardoor heeft Hilversum buiten de huidige bebouwing geen ruimte voor nieuwbouw. De ruimtebehoefte in Hilversum is erg groot. Door de ligging in het groen is Hilversum een populaire plaats om te (gaan) wonen. Door z’n centrale is Hilversum een gewilde locatie voor de vestiging van nieuwe (kantoor-) bedrijfsfuncties. Door de regionale centrumfunctie is de druk vanuit omliggende plaatsen ook groot. Niet alleen voor níeuwe functies, maar ook voor al in Hilversum gevestigde personen, instellingen, instanties, bedrijven etc wordt méér ruimte gevraagd. In vrijwel alle gevallen is het uiteindelijk het gemeentebestuur dat (via bestemmingsplannen, ontheffingen, voorschriften e.d.) bepaalt hoe plekken of panden mogen worden gebruikt. In een aantal gevallen is overduidelijk dat de gemeente Hilversum ergens géén plek voor wenst vrij te maken (‘geen kerncentrale aan de Oude Haven; geen snelweg over de hei’). In andere gevallen is overduidelijk dat de gemeente ergens wèl aan wil meewerken (‘nieuwe woningen en zuiveringinstallatie bij Anna’s Hoeve; nieuw schoolgebouw in De Meent’). De ruimtenood beperkt zich niet tot ‘lege vierkante meters’ voor nieuwbouw (dat heeft Hilversum vrijwel niet), maar in veel gevallen gaat het uiteindelijk om behoefte aan ‘lege kubieke meters’. Welk pand/gebouw etc kan ik kopen/huren/gebruiken om een bedrijf/winkel/school etc in onder te brengen? Voor tal van sectoren zijn de afgelopen jaren berekeningen, studies en onderzoeken gedaan naar zulke ruimtebehoeften, zoals bijvoorbeeld woningbouw, bedrijventerreinen, sport, onderwijshuisvesting, kantoren e.d. Ondanks allerlei gemeentelijke en particuliere inspanningen neemt de vraag naar ruimte/functies niet af. Voor een aantal functionaliteiten (o.a. kinderopvang, maatschappelijke functies) neemt die vraag nog steeds toe. De vráág is al behoorlijk in kaart gebracht. De mogelijkheden voor bebouwbare lege vierkante meters ook is ook behoorlijk duidelijk (is er vrijwel niet). Dat leidt ertoe dat vrijwel uitsluitend gebruik kan worden gemaakt van al bestaande gebouwen etc (kubieke meters). Van de beschikbaarheid van zulke gebouwen heeft de gemeente Hilversum van eigen gebouwen een redelijk overzicht; bij makelaars e.d. zou zo’n overzicht van particuliere panden zijn op te stellen. In vrijwel alle gevallen beslist de éigenaar van een perceel wat er mee gebeurt. Voor gemeentelijke en semi-gemeentelijke gebouwen heeft de gemeente het grotendeels zelf in de hand. Bijvoorbeeld: een nieuwe school in een leegstaand schoolgebouw; de verhuur van een voormalige gemeentewerf; een maatschappelijke instelling in een voormalig buurthuis). Ons is niet helder of de gemeente zich bij herhuisvesting even actief bemoeit met particuliere panden als met (semi-)overheidsgebouwen. Ook voor veel inwoners is niet transparant wat de gemeente nu wel of niet doet.
In de meeste gevallen zijn percelen, panden e.d. in handen van particulieren. Dat kunnen natuurlijk personen zijn, of ondernemingen , bedrijven e.d. In veel gevallen kan de gemeente niet afdwingen dat de woning/ het pand in gebruik blijft, maar de gemeente kan dat (met behulp van premies, subsidies, voorwaarden etc) wel aantrekkelijk(er) maken. Weliswaar worden in bestemmingsplannen, voorschriften, vergunningen e.d. voorwaarden gesteld aan het gebruik, maar die laten ook meerdere soorten gebruik toe. Bovendien is het wettelijk mogelijk om (voor een periode van vijf jaar) tijdelijk ander gebruik van bestemde panden toe te staan. De gemeenteraad heeft al eerder gezegd dat ‘tijdelijke funhctieverandering’ sneller en meer moet worden toegepast. In Hilversum staan duizenden panden te huur. In Hilversum staan honderden panden leeg. Als er zo’n tekort aan kubieke meters is, en aan de andere kant er zo veel leeg staat, en als de markt van vraag en aanbod kennelijk niet tot het gewenste (maatschappelijke) resultaat leidt, waarom wordt er dan niet meer gedaan aan (desnoods: tijdelijk)? HERGEBRUIK VAN LEEGSTAANDE GEBOUWEN ?
(Bijlage 2) VIER MOGELIJKHEDEN VOOR TIJDELIJK HERGEBRUIK Kinderopvang Recentelijk heeft de gemeente het nieuwe Stadskantoor in gebruik genomen. Door een herschikking van taken en werkplekken zijn de twee gemeentelijke kantoorvilla’s aan de Koninginneweg niet langer nodig voor de huisvesting van gemeentelijke diensten. De twee panden van drie verdiepingen bestaan uit enkele grotere eenheden, en zijn aan de achterzijde met elkaar verbonden middels een corridor van kleinere kantoortjes. De Stichting Kinderopvang Hilversum (SKH) en enkele particulieren hebben bij de gemeente al meerdere malen gevraagd om (uitbreiding voor) huisvesting van crèches, kinderopvang en kinderdagverblijven. De vraag naar kinderopvang neemt nog steeds toe. In dit geval betreft het panden die in eigendom van de gemeente zijn. De gemeente kan zelf de verhuurvoorwaarden vaststellen. Ook zou de gemeente kunnen beslissen het pand in bruikleen te geven. Met de benodigde zullen kosten gemoeid zijn. Dat geldt ook als SKH tzt een ander pand in gebruik neemt. In dit geval is de eindgebruiker een maatschappelijke instelling. In dit geval kan de gemeente haar eigen prioriteiten effectueren. In dit geval slaat de gemeente drie vliegen in één klap: minder leegstand, geeft het goede voorbeeld, en lost een maatschappelijk probleem op.
Fietsenstalling ? Het GAK-gebouw staat al geruime tijd leeg. Het pand van meerdere verdiepingen is opgedeeld in kantorenunits. Het pand heeft een (eigen) ondergrondse parkeergarage, en ligt aan een drukke voetgangersroute van het winkelgebied. Het pand zou vrij eenvoudig geschikt gemaakt kunnen worden voor startende ondernemers en ZZP’ers die behoefte hebben aan een eerste (kleine) kantoorfaciliteit. Ook zouden thuiswerkende ondernemers die behoefte hebben aan kantooruitbreiding er terecht kunnen. De publiekstoegankelijke benedenverdieping zou (geheel of gedeeltelijk) prima kunnen dienen voor een maatschappelijke functie zoals een bibliotheek of spullenhulp. Overdekte fietsenstalling? Studio lokale omroep ? Ook kan het pand de komende jaren worden gebruikt voor de huisvesting van allerlei bouwvakkerskantoren, architect, schaftkantine e.d. ten behoeve van de woningbouwplannen op het Stationsplein (dan hoeven er niet allerlei bouwketen te worden neergezet). De gemeente kan de eigenaar vragen of de gemeente het pand voor een bepaalde periode (vijf jaar?) kan huren en door-verhuren. In dit geval betreft het een pand van een particulier, zou de gemeente initiator, stimulator of tussenverhuurder zijn, en zijn de eindgebruikers particuliere ondernemers of een maatschappelijke instelling. In dit geval lijkt te keuze te zijn: niets doen en nog jarenlang leeg laten staan, of van één en één is twee maken. Niet geschoten is altijd mis
Kunstenaarsateliers Aan de Boomberglaan staat sinds enige tijd een leeg kerkgebouw met bijbehorende pastorie/ dienstwoning te huur/ te koop. Het gebouw bestaat uit één grote ruimte, maar is met eenvoudige bouwkundige hulpmiddelen op te delen in meerdere units. De ruime dienstwoning is ook als zelfstandige eenheid gebruikbaar. Hilversum kent een aantal kunstenaars, beeldhouwers, creatievelingen en kunstenmakers die behoefte hebben aan een eigen (groter) atelier of werkruimte. In het verleden is wel eens de wens geuit voor een ‘kunstenaars-verzamelgebouw’. Hilversum kent een aantal muziekverenigingen en bands die een regelmatig een oefenruimte nodig hebben. Het is de vraag of de ingebruikname van De Vorstin alle behoefte aan oefenruimtes oplost. Het kerkgebouw is met eenvoudige ingrepen geschikt te maken voor kunstenaarsateliers of muziekoefenruimte. Beatrixband? In dit geval kan de gemeente het zelf huren en weer doorverhuren, of ervoor zorgen dat enkele kunstenaars het samen van de eigenaar huren (stichting?collectief?) In dit geval betreft het een pand van een particulier, treedt de gemeente als bemiddelaar op, en zijn de eindgebruikers individuele Hilversummers of een vereniging. In dit geval lijkt de keus te zijn: niets doen met kans op jarenlange verpaupering, of het onderdak-helpen van een aantal kunstenaars of muziekbands.
Buurtspeeltuintje Achter de Oude Amersfoortseweg ligt al jarenlang het braakliggende terrein van de voormalige schroeven- en boutenfabriek (VSH). Herstructurering van dat bedrijventerrein is kennelijk nog steeds niet mogelijk. Veel Hilversumse buurten hebben geen eigen speelplek voor kinderen. Een klein deel van het (toegankelijke) terrein (een kwart?) zou met wat ingroening, eenvoudig hekje, wipkip, gijlbaantje etc kunnen worden ingericht als speeltuintje. Bovendien is er voldoende ruimte voor een hondenuitlaatveldje. Ongetwijfeld zijn bewoners van direct-omliggende straten te mobiliseren daar aan mee te werken. De gemeente zou met de eigenaar een tijdelijke gebruiksovereenkomst kunnen aangaan.
Bijlage 3 GEBOUWEN EN FUNCTIEWISSELING
Ex-Kamer van Koophandel, Melkpad = kleine kantoren en bedrijfsruimte voor startende ondernemers Gebouw Canal+, JvdHeijdenstraat = vijf jaar inrichten als jongerenappartementen m.m.v. ontheffing bestemmingsplan Voormalige Sociale Dienst, Oude Torenlaan = muziekschool, eventueel met verhuur van kantoorruuimten Philipsterrein, APhilipsweg = tijdelijk school in één gebouw, andere gebouwen slopen, woonwijk van maken, Kamradstructuur voortzetten, overgang naar Anna’s Hoeve Parkeerdak BCC = verhuur betaald parkeren-plekken voor binnenstadwinkeliers die lege bovenverdiepingen ombouwen tot woonruimte Ex-Sporthal Spelevaart, Vaartweg = oefenruimte voor muziekkorpsen of stalling en opslag voor Tomingroep/Statsbeheer Voormalig JAC-gebouw, Herenstraat = verkopen aan buurman, onder voorbehoud historisch uiterlijk in stand houden en alleen voor uitbreiding kroeg Voormalig kantoorgebouw Gemeentewerken, Lage Naarderweg = nu al verhuren als kantorencomplex, niet wachten op planontwikkeling (duurt te lang), desnoods vijf jaar jongerenappartementen Vele lege kantoren in Kerkelanden = zo lang er nog zoveel leegstand is, geen nieuwbouw kantoren in woongebieden toestaan, en actief ontheffing verlenen voor vijf jaar ander gebruik.
(bijlage 4)
PLAN VAN AANPAK LEEGSTANDSCOACH Als de gemeente Hilversum hergebruik van leegstaande gebouwen wil stimuleren, zijn (in elk geval) de volgende inventarisaties noodzakelijk: - leegstaande/vrijkomende bedrijfspanden (minimaal een jaar?) - leegstaande kantoren (idem) - leegstaande woningen (idem) - vraag/behoefte (opgesplitst naar o.a. woningen, kantoren, bedrijven, onderwijs, kinderopvang, binnensport, verenigingen, kunst+cultuur) - Bovenstaande inventarisaties uitsplitsen naar particulier en (semi-)gemeentelijk - (tijdelijke?) ontheffing gemeentelijke verordeningen - onderzoek/overleg versoepeling/ontheffing landelijke verordeningen etc Als de gemeente Hilversum hergebruik van leegstaande gebouwen wil stimuleren, zijn (in elk geval) de volgende overleggen met belanghebbenden/ mede-initiatoren noodzakelijk: - woningcorporaties, huurdersorganisaties - Kamer van Koophandel, HBV e.d. - Makelaars, beleggingsfondsen, projectontwikkelaars - Gemeenteraad, inwoners Als de gemeente Hilversum hergebruik van leegstaande gebouwen wil stimuleren, kunnen (in elk geval) de volgende nieuwe gemeentelijke ‘instrumenten’ worden ontwikkeld: - meer gebruik van ontheffing in bestaande bestemmingsplannen - in herzieningen en nieuwe bestemmingsplannen ruimere mogelijkheden voor omzetting naar andere functies opnemen - financiële stimulering voor eigenaren die een einde maken aan langdurige leegstand - boete voor eigenaren die hun pand langer dan….maanden ongebruikt laten (leegstandsbelasting). Als de gemeente Hilversum een actievere rol wil vervullen in het bij elkaar brengen van vraag en aanbod, stelt GroenLinks voor om: - binnen de gemeentelijke organisatie een ‘leegstandscoach’ aan te stellen - binnen de gemeentelijke organisatie personele capaciteit rond deze materie te clusteren - binnen de gemeentelijke organisatie budgetten voor aanverwante huidige taken clusteren - budget vrij te maken voor stimulering/ premie/ subsidie (in 2010 incidenteel, uit overschotten in jaarrekening 2009), in 2011 incidenteel opnemen in begroting, na twee jaar (eind 2011) functie en resultaat evalueren, en bij succes structureel invoeren.
