HILS, Humanitarian Interest Links Site Juli 2000

HILS, Humanitarian Interest Links Site http://www.hils.org Juli 2000 Zoeken naar informatie; het Internet & gebruik van het WWW

versie 11 – 11/99,

Pagina

0

HILS Internet Research Assistant manual Zoeken naar informatie; het Internet en gebruik van het WWW

V.11

- Praktische tips en adviezen -

ρ Wat is “Internet”?

Geen archief of verzamelbak met informatie, maar een communicatie medium

ρ Via

welke Internet “diensten” wordt informatie getransporteerd?

-

ρ Kan

Nee, sommige diensten kunnen zijn geblokkeerd (Dit betekent dat soms een informatieverzoek niet lukt omdat bijvoorbeeld geprobeerd wordt om met Telnet een universiteitsbibliotheek te benaderen. Je kunt dit probleem herkennen door te kijken welk adres wordt gebruikt).

bij iedere organisatie met lokaal netwerk gebruik worden gemaakt van alle Internet diensten?

World Wide Web (WWW, multimedia) Gopher (tekst) Telnet (tekst toegang tot veelal universiteit databases) Usenet (discussie groepen) E-mail FTP (transport van bestanden)

Voor E-mail is op het netwerk vaak een apart programma beschikbaar (bijv. MS Exchange). ρ Waar

is informatie aanwezig?

Eigenlijk niet op het “Internet”, maar op de computers (servers) van Service Providers (zoals XS4ALL, of WorldOnline) of van organisaties met servers in eigen beheer.

ρ Hoe is

-

informatie fysiek opgeslagen?

-

Als HTML document In databases, die pas tot HTML document worden geconverteerd op het moment van aanvragen. Andere bestandvormen: - .PDF (Desk top published document, te lezen en printen met Acrobat reader) - .TXT (tekstfile)

In een HTML pagina staan vaak verwijzingen naar andere bestandjes, die indien volledig geïnstalleerd direct binnen de pagina worden getoond of uitgevoerd. - .GIF (grafisch bestand) - .JPG (grafisch bestand) - .MOV of RAM (Video file) - .WAV (sound file) - .XLS (Excel spreadsheet file) - .RA (sound/video file) - .ZIP (gecomprimeerd bestand, dat op de harde schijf kan Worden geplaatst)

Zoeken naar informatie; het Internet & gebruik van het WWW

versie 11 – 11/99,

Pagina

1

ρ Hoe kan

in de meest elementaire vorm informatie worden gezocht?

Middels een IP address, zoals 138.40.11.1. Omdat nummers niet erg handig zijn in gebruik zijn op het internet tabellen actief die automatisch de juiste IP adressen matchen bij een voor mensen beter leesbaar adres (URL genoemd). Zo’n URL (WWW adres), is bijv: Http://www.redcross.nl/nrcs/emblem_e.html |<---- domeinnaam----->| domein |<--------------- volledige URL --------------->| |<>| top-level domein |<-->| sub-directory binnen site |<---------------->| pagina (html) De pagina die wordt getoond bij invoeren van de domeinnaam, noemt men “Homepage”, welke de ingang vormt tot een “site” of “website”. Indien bekend kan ook direct met een IP-nummer worden gewerkt, dit komt echter zelden voor.

ρ Hoe is

een URL opgebouwd?

Uit de domeinnaam, en (mogelijk) een extentie > samen de URL Meestal ziet een domeinnaam er als volgt uit: http://www.naam-organisatie.xxx, waarbij xxx kan bestaan uit: - een twee-letter landcode, bijv. nl (ISO code) - com, voor commerciële sites (vooral US) - edu, voor universiteiten in (vooral) US - gov, voor overheidssites in US - mil, voor militaire sites in US - net, voor diverse andere sites - org, voor (grote) non-profit organisaties (als bijv. ICRC)

ρ Kun

je aan een URL zien waar de informatie fysiek vandaan komt?

Vaak niet. Alleen bij landcodes heb je iets meer zekerheid. In het geval van sites met frames wordt het nog moeilijker. De URL van een sub-frame wordt in dat geval niet getoond, en de infomatie uit een sub-frame kan van een andere site komen.


versie 11 – 11/99,

Pagina

2

ρ Kun

je zien hoe groot Nee de kwantiteit aan informatie is binnen een website?

ρ Wat

is de homepage?

Het meest elementaire ingangspunt tot een website (het eerste scherm).

ρ Wat

is een internet pagina?

Bestaat niet

ρ Wat

Een specifieke pagina binnen een website. Het kan een willekeurige grootte hebben, en wanneer uitgeprint bestaan uit meerdere pagina’s A4.

is een WWW of web pagina?

De pagina kan multimedia objecten bevatten, zoals tekst, geluid foto’s, videobeelden. ρ Hoe zijn

de pagina’s binnen een site georganiseerd?

Als een boom met ver takken, met de homepage als top. De vertakkingen kunnen ongelimiteerd verder vertakken. Let op: de boom-structuur van een site is niet te herkennen aan de URL. Een site met een zeer complexe boom kan bestaan uit duizenden pagina´s, allemaal in één site-directory.

ρ Wat

is de meest elementaire vorm van een WWW-pagina?

Één HTML document, zonder frames.

ρ Kan

een WWW-pagina Ja, in dat geval is de WWW-pagina voorzien van zogenaamde “frames”, zoals bij de NRK-site. uit meerdere HTMLdocumenten bestaan?

ρ Waartoe dienen

frames?

Delen van het scherm kunnen worden vernieuwd terwijl andere informatie op het scherm blijft staan. Dit is bijvoorbeeld nuttig wanneer het beschikbaar blijven hebben van een menu (of index) handig is (zoals bijv. bij de HILS site).


versie 11 – 11/99,

Pagina

3

ρ Is

WWW eenrichtingsverkeer?

Nee, er kan sprake zijn van interactiviteit, bijv.: - invullen van enquête - uit laten voeren van berekeningen - uit laten voeren van specifieke search in bep. Site - direct reageren d.m.v. e-mail, voor bijv. bestellen van artikelen etc.

Zoeken naar informatie: Surfen is at random, zoeken meer doelgericht. ρ Wat is het verschil tussen zoeken en surfen? ρ Wat

1. Formuleer duidelijk met sleutelwoorden of een zoekterm, en zijn de noodgeef zo nodig de beperkingen of voorwaarden aan (bijv. zakelijke stappen voor “chocolade” maar niet – NOT – Iraq , of “chocolade” én – een effectieve zoekactie? AND - “Wereldbank”). 2. Denk na wat de meest voor de hand liggende bronnen zijn waar de gezochte informatie mogelijk is te vinden. Kijk voor martelingen in Colombia bijv. ook bij Amnesty International, en voor cacao-handel bij de Wereldbank en Max Havelaer. Blijf zelf nadenken over goede bronnen, en zoek deze bronnen op als je ze nog niet hebt gevonden !! 3. Identificeer het te gebruiken zoekgereedschap (tool), bijv. een WWW-site, Gopher, een zoekmachine, of een nieuwsgroep. 4. Evalueer zorgvuldig het gevonden resultaat (relevantie, feiten of opinie, bron, betrouwbaarheid, primaire of secundaire bron, actualiteit)

ρ Hoe zoek

je naar informatie?

-

Door vanuit de “Homepage” van gewenste site de onderliggende pagina´s te volgen. De zoekfunctie binnen een site (indien aanwezig) Direct naar juiste WWW-pagina d.m.v. volledige URL (indien bekend) D.m.v. “search engines” (gebruik combinatie van sleutelwoorden en condities) Door “advanced” zoeken d.m.v. + en – tekens, Boleaanse operators of “fuzzy logic” Door intuïtief links te volgen binnen een site, of je vanuit een site naar een andere site te laten leiden. Door intuïtief gebruik te maken van geclusterde sites, zoals bijvoorbeeld binnen de VN of de Rode Kruis Beweging Door gebruik te maken van “Secondary Sources”, veelal sites die een verzameling met relevante links bevatten over een bepaald onderwerp (bijv. HILS, Humanitarian Interest Links Site, http://www.hils.org of Antenna http://www.antenna.nl ).


versie 11 – 11/99,

Pagina

4

ρ Hoe komen

search engines aan hun informatie ?

-

-

ρ Enkele nuttige

Boleaanse operators voor gebruik bij search engines:

Initiatief van informatie aanbieders die de engine melding maken van het bestaan van hun site, en desgewenst opgeven wat de belangrijkste sleutelwoorden zijn. Door engine robots en spiders, die autopmatisch een site doorzoeken, indexeren, en vervolgens de daar vermeldde links volgen.

Houdt in gedachte: Search engines bevatten verzamelingen met verwijzingen (URL’s op basis van sleutelwoorden). Voor het zoeken naar informatie (= het specificeren van de doelverzameling) kunnen operators gebruikt worden zoals in de wiskunde verzamelingenleer, Boleaanse operators. Met een beetje oefenen maak je het onderzoeken van deze verzamelingen je snel eigen. Enkele voorbeelden: Algemeen: ρ chocolate (meest elementaire zoekopdracht) ρ chocolate AND malaria ρ (chocolate AND malaria) NOT “white chocolate” ρ chocolate OR malaria ρ chocolate AND NOT malaria Meestal ook mogelijk: ρ chocolate +malaria ρ chocolate –malaria

(alle documenten bevatten minstens “malaria”) (alle documenten bevatten niet “malaria”)

Bij o.a. Alta Vista: ρ +chocolate +host:www.ggd.nl (alle documenten op de GGD site met “chocolate”) ρ +chocolate –host:www.ggd.nl (alle documenten buiten GGD site met “chocolate”) ρ +chocolate –domain:nl (alle documenten met “chocolate” buiten nl top-domein) ρ link:www.icrc.org (alle links op andere sites naar ICRC) ρ url:icrc (alle pagina´s met “icrc” in het adres)

Bij sommige search engines kan gebruik worden gemaakt van: ρ , # of ? (truncation, bijv. femini* for feminist/feminism) ρ“” (string van woorden, bijv. “Jan van Spijk”) ρ NEAR (woorden moeten in de buurt van elkaar staan) ρ nesten van Boleaanse vergelijkingen ρ BUT NOT ρ FOLLOWED BY (tweede woord volgt op het eerste) Speciale operators verschillen van search engine tot search engine. Kijk voor specifieke mogelijkheden naar instructies op de sites.

Grafisch voorgesteld:


versie 11 – 11/99,

Pagina

5

ρ Hoe bewaar

je nuttige WWW-adressen?

-

Domeinnaam of specifieke URL noteren Adres binnen browser op slaan als bladwijzer/bookmark Op URL gaan staan en met rechtermuis-knop kopiëren en vervolgens op bijv. een Word-document plaatsen.

Let op: Wanneer de site niet uit pagina’s bestaat maar de HTML pagina’s pas op het moment van opvraging worden gegenereerd uit een database (zoals bij ICRC), dan heeft het getoonde adres (de URL) geen enkele absolute waarde. Zo’n adres wordt vrijwel altijd gekenmerkt door een lange string van cijfers en letters. Mocht je een recent gebruikt adres kwijt zijn dan kun je de eigen historische lijst doorzoeken: kies “venster”, “historie” ρ Welke taal

gebruiken voor sleutelwoorden boj zoeken?

Het gebruik van een bepaalde taal voor sleutelwoorden kan van wezenlijk belang zijn om goede zoekresultaten te behalen. Vind je onvoldoende informatie met sleutelwoorden in engelse of Nederlandse taal, overweeg dan of specifieke informatie mogelijk beter te vinden is in een andere taal. Bijvoorbeeld "Mobutu"gerelateerde onderwerpen in de franse taal, of Latijns-Amerikaans gerelateerde onderwerpen in Portugees of Spaans. Voor onze specialisten kunnen ook niet-Latijnse karakters daarbij belangrijk zijn, bijvoorbeeld Arabisch, cyrillisch of Japans. Voorwaarde is dan wel dat zowel je eigen software als de zoekmachine deze karakters ondersteunen. Alhoewel de indruk nog vaak bestaat dat het WWW louter Engelstalig is, is dat niet het geval. Kom je vast te zitten dan zijn er soms voorhandige vertaalhulpen die complete pagina's voor je kunnen vertalen (zie “Research Assistant, translate URL” bij HILS).


versie 11 – 11/99,

Pagina

6

ρ De relevantie van

goed Vanzelfsprekend is de keuze van een juiste zoekterm essentieel. formuleren zoektermen: Die keuze is niet altijd even gemakkelijk, zo mag blijken uit het feit dat nog vele jaren de term "Zaire" op het WWW zal worden gebruikt voor wat tegenwoordig Democratische Republiek Congo heet. Nog gecompliceerder wordt het wanneer naar het zelfde land wordt verwezen als Congo-Kinshasa en D.R..-Congo of Kongo. Geef dus niet te snel op ! En besluit niet te snel dat bepaalde informatie er niet is. Met het huidige aanbod van historische en actuele informatie is het waarschijnlijker dat je de informatie niet hebt kunnen vinden.

ρ Wat

Limiteer het resultaat door het verder filteren van het resultaat te doen bij een door toevoegen van condities bij de zoekopdracht. resultaat met bijv. 356.000 bronnen die aan de zoekterm voldoen?

ρ Is

uitprinten van WWW-pagina’s belangrijk?

Ter beoordeling aan de gebruiker. Rekening dient te worden gehouden met het feit dat in tegenstelling tot gedrukte informatie, informatie op het Internet kan worden gewijzigd of worden verwijderd.

ρ Is

Iedereen kan informatie op het WWW plaatsen. De drempel, technisch en financieel, is vergeleken met drukwerk nihil. De lage drempel veroorzaakt een gigantisch aanbod van informatie, onzin, eenzijdige en valse informatie. De enige betrouwbaarheidsfactor is de betrouwbaarheid van de bron. Belangrijk is dan ook dat je gebruik maakt van bekende betrouwbare bronnen of bronnen die je uit ervaring redelijk betrouwbaar acht (met bron wordt met name een specifieke site bedoeld).

WWW informatie betrouwbaar?

Pas op met bronverwijzingen. Informatie op een site kan (bewust) onjuiste bronverwijzingen bevatten. Opgelet: zelfs bij de meest betrouwbare bron gaat nog wel iets fout; het komt nog heel veel voor dat het bestaan van publiek toegankelijke WWW-pagina´s door organisaties is vergeten, en informatie niet langer up to date is (de juiste informatie is dan soms inmiddels op een andere plaats binnen de site te vinden). Soms vergeet een organisatie zelfs een gehele site te verwijderen, bijvoorbeeld na een pilotfase van een site of na verandering van het WWW-adres. Houdt er rekening mee dat de laagdrempeligheid en oncontroleerbaarheid van het Internet van nut kan zijn voor duistere lieden, alle partijen in conflicten, overheden, rebellen,


versie 11 – 11/99,

Pagina

7

terreurgroepen, lobbyisten etc !!! Informatie over plaatsingsdatum van de pagina en de URL’s van mogelijke frames binnen een WWW-pagina kan getoond worden middels: “beeld”, “papierbron” ρ Wat

-

Lezen Printen Opslaan als document (zonder ingebedde objecten als .gif of .jpg files. Indien gewenst moeten deze apart worden opgeslagen). Kopiëren door middel van tekst selecteren, kopiëren en plakken (naar bijv. Word document). Doorsturen per E-mail Vertalen (per computer)

ρ Hoe zoek

je tekst binnen een pagina?

-

Met zoekfunctie uit bovenbalk

ρ Hoe kunnen

-

Rechtermuisknop, kopiëren en plakken in Word Of eerst opslaan d.m.v. rechtermuisknop, daarna invoegen vanuit Word.

kan met een WWW-pagina worden gedaan?

-

-

afbeeldingen worden overgebracht naar bijv. Word? ρ Hoe print

ik een WWW-pagina?

Door middel van printopdracht (printer button). Je kunt er zowel landscape als portrait printen ! (de printopdracht moet dan geschieden middels “bestand”, “afdrukken”, “eigenschappen”).

ρ Kan

een deel van een WWW-pagina worden uitgeprint?

Nee,

ρ Waar

-

moet ik voor opletten bij het opslaan van een WWW-pagina?

Er is echter een paardenmiddel: Je kunt tekst in blok zetten, kopiëren, en vanuit het klembord in een leeg Word document plaatsen. De tekst wordt dan als kale tekst afgedrukt, maar zonder ingesloten objecten als bijv. plaatjes.

-

Ingebedde objecten worden niet automatisch mee gekopieerd. De pagina wordt opgeslagen, en niet de inhoud van een frame , indien er sprake is van frames. Indien er sprake is van frames moet de cursor op het gewenste frame worden gezet, en vanuit bestand eerst worden gekozen voor open frame in nieuw window, vervolgens opslaan op


versie 11 – 11/99,

Pagina

8

schijf. ρ Kan

ik ook anderstalige pagina0s lezen zonder die taal te beheersen ?

Ja. Sommige anderstalige WWW-pagina’s kunnen problemen opleveren bij het lezen. Beschikbare tools op het WWW bieden hier uitkomst d.m.v. een computervertaling: Te nemen stappen voor het vertalen van een bepaalde pagina: - ga een stap terug zodanig dat je niet de pagina ziet, maar wel de link er naar toe. - Kopieer de link als volgt: “rechtermuisknop, koppelingslocatie kopiëren” - Ga binnen HILS naar de “Research Assistant” (toolbar boven) - Plaats de gekopieerde link het veld “translate URL” bij Utilities. - Kies de vertaling, bijv. van portugees naar engels. - Bevestig de keuze nogmaals Let wel op hier: Computervertalingen zijn beperkt betrouwbaar, en houden zelden rekening met de context. Derhalve blijft er enige menselijke interpretatie noodzakelijk.

ρ Wat

zijn “search engines”?

Computers die een deel! (verzameling pagina’s) van de informatie op het Internet hebben geïndexeerd en/of gecategoriseerd teneinde gebruikers selectieve zoekmogelijkheden te bieden op het WWW door middel van sleutelwoorden en commando’s.

ρ Welke informatie

Hangt van de search engine af. Sommige engines indexeren alleen de homepages, anderen een beperkt aantal woorden, weer andere alleen bepaalde worden, en anderen volledige sites.

wordt geïndexeerd/gecategoriseerd van een website?

Search engines kunnen zich ook richten op specifieke informatie. Zo richt www.magportal.com zich bijv. op een groot aantal gerenommeerde magazines die via het WWW te vinden zijn, terwijl www.completeplanet.com searchengines van een aantal websites gebruikt zodat informatie in achterliggende databases kan worden bereikt, ook wel het “Deep Web” genoemd (geschat 500 maal groter dan het WWW). ρ Wat

te doen te doen indien een zoekactie een foutmelding oplevert? -

Indien de zoekactie louter bestond uit de domeinnaam, kan de fout zijn ontstaan doordat het even druk was op het Internet of de site tijdelijk of definitief buiten gebruik is. Probeer (later ) opnieuw. De domeinnaam kan foutief zijn, controleer dit (intuïtief of anderszins) De URL is foutief De URL bestaat niet meer (dus de pagina is verwijderd). Probeer stap voor stap van rechts naar links strings van de URL te halen en te zoeken op verkorte URL’s.


versie 11 – 11/99,

Pagina

9

Het WWW is nog relatief nieuw. Het komt vaak voor dat organisaties na een inloopperiode voor een andere – definitieve – domeinnaam kiezen. Soms blijft de oude nog even gehandhaafd en wordt keurig verwezen naar het nieuwe adres. Regelmatig echter komt het oude adres gewoon te vervallen, waardoor je het adres kwijtraakt. In dat laatste geval zou je bijv. het adres kunnen vinden door te zoeken op het WWW middels een search engine middels de naam van de site of organisatie als sleutelwoord. ρ Is

op het Internet beschikbare informatie altijd te vinden met zoekmachines?

Nee. Informatie kan opgeslagen zijn in databases die alleen benaderd kunnen worden via de homepage van een bepaalde organisatie. De op deze wijze verkrijgbare informatie is naar schatting een factor 500! Groter dan die op webpaginas zelf. Deze informatie wordt dan ook “the Deep Web” genoemd. Daarnaast kan men bijvoorbeeld voor snelle berichtgeving beter direct naar een persagentschap gaan, want het zal enige tijd duren voordat zoekmachines nieuwe informatie hebben geindexeerd.

ρ Wat

te doen wanneer je Hij is mogelijk nog actief. Je kunt dit zien in de onderste cel van kolom “venster”. ogenschijnlijk een pagina op het scherm verliest?

ρ Wat

te doen als een pagina te groot is voor het scherm?

-

Je kunt proberen de font-grootte te veranderen middels “beeld”, “lettertype”

- Je kunt de schermgrootte verder is vergroten door de persoonlijke werkbalk te verwijderen bij “beeld”. ρ Waar

moet op gelet worden bij on-line reageren?

Bij on-line reactie d.m.v. “E-mail” functie of WWW-formulier ben je na het verzenden van het bericht de informatie kwijt. Overweeg dus om de pagina uit te printen voordat je hem verstuurt.

ρ Samenwerking

Daar Netscape of Explorer onder Windows werkt kunnen commando’s als kopiëren en plakken worden uitgevoerd tussen de browser en MS-Word en Excel.

WWW browser met andere programma’s op het netwerk

ρ Verwijzingen

Wanneer een volledige URL wordt getypt in Word- of Excel naar WWW adressen in Word maakt Word/Excel automatisch een hyperlink. Indien de lezer van een dergelijk document op een hyperlink klikt zal de browser, documenten. indien Netscape aanwezig is op het systeem, automatisch opstarten. Dit biedt mogelijkheden waar de gebruiker zelf


versie 11 – 11/99,

Pagina

10

invulling aan kan geven. Op deze wijze kan bijv. worden volstaan met een bronvermelding of korte tekst, en de details (of mogelijk later actueler informatie) op het WWW. ρ Verwijzingen

naar WWW adressen in Email berichten.

Normaal werken deze onder Exchange zoals binnen Word, echter op het NRK netwerk is een E-mail verwijzing niet te activeren. Adressen (URL’s) kunnen uiteraard wel als pure tekst in een Email berichtje worden geplaatst. De ontvanger kan deze dan kopiëren (linker muis + eigenschappen) en handmatig in de browser plaatsen. Dit is vooral nuttig bij lange adressen.

ρ Verwijzingen

naar WWW adressen in nietinterne documenten .

Zorg ervoor dat de betrouwbaarheid van je document niet twijfelachtig wordt door vermelding van mogelijk door anderen minder betrouwbaar geachte bronvermeldingen. Meldt nooit dat je informatie afkomstig is van (sec) “het Internet” of “het WWW”. Gezien de algemene (negatieve) conceptie van “het Internet” vermindert dit de betrouwbaarheid van het document. Meldt daarentegen duidelijk de namen van de relevante bronorganisaties met eventueel de URL´s van homepage of pagina.

ρ Berkeley, Finding Information on the Internet, a tutorial informatie m.b.t. zoeken http://www.lib.berkeley.edu/TeachingLib/Guides/Internet/FindInfo.html op het Internet: ρ NUFFIC: http://www.nuffic.nl/ciran/manual

ρ Verdere nuttige

ρ http://www.sci.ouc.bc.ca/libr/connect96/search.htm ρ Internet search engines and finding aids op http://www.imt.net/~notess/compeng.html ρ Understanding WWW search tools op http://www.indiana.edu/~librcsd/search/ ρ CARL:

telnet://database.carl.uncover.23/

ρ Antenna: http://www.antenna.nl ρ Scholarly Internet Research: Is it real ? http://www.westga.edu/~busn/b_quest/1997/internet.html ρ Evaluating and citing cources: truth or fiction? http://www.slcc.edu/lr/library/intwork/intwork.htm


versie 11 – 11/99,

Pagina

11

ρ Internet Navigator – Resource Discovery http://www.slcc.edu/lr/navigator/discovery/discover.html ρ HILS: http://www.hils.org (kijk bij “Internet Search en HILS Research Assistant”) http://www.zoekprof.nl/

Draag zelf bij aan HILS ! HILS wordt door vrijwilligers onderhouden. Uw contributie wordt bijzonder op prijs gesteld. U kunt meedenken en nieuwe links aandragen door actief deel te nemen aan het HILS forum dat u onder op de WWW Homepage aantreft (zie icoon).

HILS

Forum

Gebruik van de Humanitarian Interest Links Site, HILS Het gebruik van HILS voor zoeken van informatie op het WWW (address: http://www.hils.org)


versie 11 – 11/99,

Pagina

12


versie 11 – 11/99,

Pagina

13

HILS, Humanitarian Interest Links Site Juli 2000

Recommend Documents