Hi Jet: Ambulancedienst en meer

SURINAAMS LEEFSTIJL- EN GEZONDHEIDSBLAD

ONDER AUSPICIËN VAN HET

Het Sint Vincentius Ziekenhuis

COBUS zorgvervoer

Voedselveiligheid en mensenrechten

Hi Jet: Ambulancedienst en meer

2e JAARGANG - MAART 2009 geZONd Suriname 1 Adviesprijs SRD 5,-

2

geZONd Suriname

SURINAAMS LEEFSTIJL- EN GEZONDHEIDSBLAD

INHOUD geZONd SURINAME 2e JAARGANG - MAART 2009

ONDER AUSPICIËN VAN HET

Het Sint Vincentius Ziekenhuis

COBUS zorgvervoer

Voedselveiligheid en mensenrechten

Hi Jet: Ambulance en meer

2e JAARGANG - MAART 2009 geZONd Suriname 1 Adviesprijs SRD 5,-

6 Het Sint Vincentius 10 COBUS Ziekenhuis zorgvervoer

12 Deskundig advies van de voetverzorger

22 Hi Jet:

38 Voedselveiligheid en mensenrechten

COLOFON: Gezond Suriname is een magazine voor ieder die meer wil weten over onderwerpen over de gezondheid en de gezondheidszorg in het algemeen en in Suriname in het bijzonder. Gezond Suriname betrekt gezondheidsinformatie van deskundigen op dit vlak en heeft in zijn visie om op zo breed mogelijk niveau de bewustwording op weg naar een gezond leven en een gezonde leefstijl mede te helpen opbouwen door te schrijven voor jong en oud. Dit periodiek wordt onder meer gesubsidieerd door het Ministerie van Volksgezondheid in Suriname. Vaste donoren in binnen- en buitenland verlenen eveneens ondersteuning voor de instandhouding van dit blad. Uitgever Stichting Zon Thuiszorg Hoofdredactie Kenneth Gemert, Clifford Brathwaite Eindredactie Kenneth Gemert, Clifford Brathwaite Aan dit nummer werkten mee: Tascha Aveloo, Ruth Nortan, Rinaldo Dors, Mariska Boerleider en het Surinaamse Rode Kruis Fotografie Vivian Ligeon, Cliff Brathwaite, Guilliano Pawiroredjo Vormgeving Guilliano Pawiroredjo (G Design Graphics) CTP & Druk Leo Victor Drukkerij Redactie adres: Stichting Zon Thuiszorg Suriname Hoogestraat 71 - Paramaribo Tel. 471158 / 471510 [email protected] [email protected] [email protected]

Ambulancedienst en meer

26 Nascholing huisartsen...

6 Het Sint Vincentius Ziekenhuis

18 Nascholing huisartsen... 22 Zelfzorg

8 COBUS zorgvervoer 25 Viagra 10 Nationaal AIDS Programma 26 Huisvesting 11 Deskundig advies van de voetverzorger

28 Proffesionalisering van het verpleegkundig beroep

12 Agis zorgverzekering 13 Tijdelijke zorg Agis klanten in het buitenland

30 Het Sectorplan Gezondheidszorg: ieders zorg 32 Beroepsgerelateerde klachten

14 3 jarig bestaan Stichting ZON Thuiszorg

26 Voedselveiligheid en mensenrechten

16 Hi Jet: Ambulancedienst en meer

Ministerie van Volksgezondheid Henck Arronstraat 64 – 66 [email protected] www.volksgezondheid.gov.sr

geZONd Suriname

3

4

geZONd Suriname

Van de Redactie De reacties op het eerste nummer van dit magazine, het gratis introductienummer, waren boven elke verwachting. De drieduizend exmplaren van dit kleurrijke introductienummer zijn overal goed ontvangen en werden graag gelezen. Toen kwamen de verzoeken binnen om abonnementen te nemen. Al met al is door de introductie van ‘Gezond Suriname’ een enorme bedrijvigheid ontstaan. Dat was de eerste stap na een voorbereiding van enkele maanden. Toen brak de tijd aan om te werken naar het volgende nummer, dat tegen een betaalbare prijs van SRD 5,00 kan worden verkregen. Dat is dus het nummer dat u nu in handen heeft. Er waren reeds goede afspraken gemaakt voor plaatsing van enkele honderden exemplaren op verschillende verkooppunten. Dat is nu dus ook al gerealiseerd. Jammer echter, dat door bijzondere omstandigheden deze tweede editie iets later wordt gepresenteerd. De gebruikelijke kinderziekte had zich intussen ook aangemeld, en dat nog wel bij Gezond Suriname. Desalniettemin is de redactie verheugd dat ook deze editie nu al verkrijgbaar is. Het is een gecombineerd nummer geworden, waarbij de drukke decembermaand ons toch de ruimte laat om U allen een prettig en feestelijke kerst toe te wensen. In 2009 gaan wij onverkort verder met de uitgifte van dit blad. Wij wensen u dan ook een zeer voorspoedig, en bovenal een gezond jaar toe. Heel hartelijk dank voor alle goede reacties, maar vooral ook voor de tips en lovende woorden. Dit alles geeft zekerheid en meod om op ingeslagen weg niet terug te keren. Merry Christmas, Bun Nyun Yari, Gezegend Kerstfeest en een Gezond 2009 De redactie

geZONd Suriname

5

Het Sint Vintcentius Ziekenhuis

In deze editie van GezondSuriname besteden wij aandacht aan een ziekenhuis instelling door te kijken naar de ontwikkelingen binnen de organisatie en verzorging van de patiënten en de verschillende ziektebeelden. Wij hebben deze maand een kijkje genomen in het Sint Vintcentiusziekenhuis, meer bekend als RKZ. Historische achtergrond

R

KZ is 19 juli 1916 formeel geopend door monseigneur Van Roosmalen. Het idee hierachter begon toen de Rooms Katholieke (RK) gemeente behalve de kerkelijke leer ook deed aan ziekenzorg. In die periode deden zich veel dodelijke ziektebeelden zich voor, die een specifieke zorg nodig hadden n.l. een liefdevolle zorg. Dit werd voornamelijk gedaan door de toenmalige zustres die in de volksmond “zeurs” werden genoemd. De zorg voor deze patiënten vond plaats in huizen achter het internaat aan de gravenstraat (de hedendaagse Henk Aaronstraat), naast het nierdialysecentrum. De vraag om een groter onderkomen werd gericht naar de bisschop, na het toenemende aantal patiënten. Dit kwam op het huidige terrein die vanaf de Kathedraal tot de Mahonylaan van de kerk was. Het gebouw is ontworpen door een Nederlandse architect…….en was het eerste bakstenengebouw in Suriname.

6

geZONd Suriname

Medische staf

De naam en het bestuur

S

int Vintcentius was een heilige Fransman die zich inzetten voor armen en zieken in de middel eeuwen. Als ode naar hem toe is het ziekenhuis naar hem genoemd. De naam RK – ziekenhuis of RKZ werd gebruikt in de volksmond omdat dit ziekenhuis van de RK – gemeente was. Het bestuur werd toen gevormd door de Nederlandse Stichting Zusters der Liefde. In 1974 is dit overgedragen aan de Surinaamse Stichting Sint Vintcentius. Deze Stichting bestuurt het ziekenhuis nog steeds.

D

De dagelijkse leiding van het ziekenhuis ziet er als volgt uit: Algemeen directeur: Ir. Manodj Hindori Adjunct economisch directeur: drs. Chequita Goedhoop Medisch directeur: drs. Errol Jessrun Verpleegkundig directeur: Helen Robles de Medina

H

e medische staf bestaat uit specialisten van verschillende disciplines n.l. chirurgen, kinderartsen, internisten, een orthopedisch chirurg, Gynocoloog, neuroloog, KNO – arts, medisch bioloog en anesthesisten. Deze specialisten zitten in vaste dienst bij het ziekenhuis. De parttimers zijn: een dermatoloog, een psychiater en een vast Nederlands team van urologen, cosmetisch chirurg en een oogarts. Verpleegkundig team

et ziekenhuis heeft 200 verpleegkundigen waaronder ziekenverzorgenden, mbo- verpleegkundigen, hbo- verpleegkundigen en hulpverpleegkundigen. Inservice trainingen

H

et Sint Vintcentius ziekenhuis leidt als enige ziekenhuis naast COVAB

OK – assistenten (om de twee jaar) en MBO- verpleegkundigen (constant) op. Dit wordt gedaan om COVAB te ontlasten van de druk. De activiteiten van het ziekenhuis

D

e core business van het ziekenhuis draait rondom het behandelen van patiënten. De activiteiten van het ziekenhuis zijn daarom gericht op de zorg van patiënten door de specialisten zoals poliklinisch (patiënten op de poli), klinisch (opgenomen patiënten), de paramedische diensten (laboratorium diensten, röntgen, apotheek), fysiotherapeutische diensten en ondersteunende diensten (technisch, keuken, onderhoud en administratie) die het functioneren van het ziekenhuis ondersteunen. Het ziekenhuis heeft verder een diabetes - educatiecentrum waar de diabeten begeleiding en behandeling krijgen.

voor de gehele modernisering. Het gebouw van het ziekenhuis die aan de Koninginnestraat staat, zal zodanig gerenoveerd worden dat de afdeling intensive care daar komt te staan. Deze afdeling zal 1×24 uur zorg bieden (een soort EHBO). Deze afdeling zal open staan voor kleine en spoed gevallen. In de modernisering is er ook een dialysecentrum opgenomen.

De gebieden zijn onder andere: • Faciliteiten: renoveren van de oude gebouwen en vervanging van apparatuur • Modernisering: aanschaf CT – scan • Het opzetten van een Human Resource Management afdeling • Het aantrekken van gekwalificeerde verpleegkundigen en specialisten.

Verbeterpunten

H

et Sint Vintcentius ziekenhuis heeft enkele verbeterpunten om de patiënten te garanderen van kwalitatieve zorg.

Toekomst ontwikkelingen

O

p korte termijn zal het ziekenhuis evenals de medische technologie gemoderniseerd (aanschaf van apparatuur voor de röntgenafdeling en de OK- kamers) worden. Het ziekenhuis zal met hulp van enkele buitenlandse organisaties dit bewerkstelligen. Dit vanwege het feit dat de inkomsten van het ziekenhuis te laag zijn om te zorgen

geZONd Suriname

7

CoBus Zorgvervoer is een onderneming met speciaal aangepaste voertuigen voor vervoer van 60-plussers, mensen met een beperking, rolstoel-gebruikers etc.

G

estart in 2003, onder de bezielende leiding van dhr. Juliën Dijksteel heeft onze onder-neming zich van een lang gekoesterde wens ontwikkeld tot een ware trendsetter en professionele dienstverlener. Overwegende dat 1. in geheel Suriname CoBus een significante rol dient te vervullen in de mobiliteit van senioren en mensen met een beperking in de Surinaamse samenleving; 2. “zorgvervoer”vanaf de grond dient te worden opgebouwd, aangezien er op dit gebied weing of niets gedaan wordt; 3. het wegennet in Suriname door de overheid fors verbeterd wordt, waardoor de toe-gankelijkheid van de plaatsen vergroot wordt, met als gevolg dat de vraag naar adequaat vervoer zal toenemen; 4. er een steeds groeiende bewustwording bestaat bij senioren en mensen met een beperking van de middelen om zich te kunnen bewegen van her naar der, om uit hun isolement te geraken en actiever deel te nemen aan het sociaal-maatschappelijk verkeer in de samenleving; Hebben wij in 2008? ondersteuning gevraagd bij de grootste vervoerder in Nederland, Connexxion voor kennisoverdracht. Als onderdeel van het beleid Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO), is het verzoek ingewilligd en heeft zij van 13 t/m 22 mei 2008 een onderzoek uitgevoerd naar het zorgvervoer in Suriname. Het onderzoek heeft zich gecon-centreerd 8

geZONd Suriname

op het zittend zieken-vervoer, gehandicapten- en seniorenvervoer. Uit dit onderzoek is gebleken hoe groot en reëel de behoefte onder de doelgroep is. De maatschappelijke functie en de grote zichtbaarheid die onze onderneming wil gaan ontwikkelen, maakt een verantwoorde uitvoering van ons werk tot een absolute must. In dit kader doen wij alles binnen onze mogelijkheden, om onze netto-bijdrage aan de maat-schappij zo hoog mogelijk te laten zijn.

Aan de ene kant betekent dit zorgen voor optimale dienst-verlening, aan de andere kant spannen wij ons in om de maatschappelijke kosten van onze activiteiten zoveel mogelijk te beperken. Om dit doel te bereiken hebben wij bij de Surinaamse private sector enkele bedrijven bereid gevonden ons streven te ondersteunen. Deze ondersteuning bestaat uit een maandelijkse financiële bijdrage om de exploitatie-kosten te helpen dragen, waardoor de tarieven betaal-baar en de dienstverlening toegankelijk wordt voor de doelgroep. Vermeldenswaard is dat de S.W.M. de daad bij het woord heeft gevoegd en ondertussen een overeenkomst heeft met CoBus met betrekking tot bovenstaand streven Als tegenprestatie kunnen de bedrijven hun eigen MVO-doelen realiseren en wordt hen een marketingtool aangereikt om hun bedrijf te promoten d.m.v beplakking van de vervoers-middelen. Na het bereiken van overeenstemming met alle in onderhandeling zijnde bedrijven zal het tarief gemiddeld 50% lager worden.

Connexxion uit Nederland heeft vijf rolstoel-toegankelijke voertuigen aan CoBus beschikbaar gesteld, zodat wij in de vastgestelde vervoersbehoefte kunnen voorzien. CoBus heeft een verzoek aan de overheid gericht om de voertuigen vrij van alle invoerrechten te kunnen importeren, welke is ingewilligd.

Door de kennisoverdracht uit Nederland, beschikken wij over een aantal kerncompetenties die het ons mogelijk maakt onze strategie succesvol uit te voeren. Deze kerncompetenties zijn: Het kunnen bieden van hoog-waardig en veilig (multimodaal) vervoer tegen een gunstig tarief, grote kennis en ervaring op het gebied van planning, regie van personenvervoer en kennis over het herstructureren van een bedrijf in een concurrerende omgeving.

Voor de vaststelling van de tarieven is Paramaribo verdeeld in zone’s en er is een strippenkaart ontwikkeld welke bij de verschillende instituten verkrijgbaar zal zijn; het huidig tarief voor een strip is vastgesteld op Srd 2,50. Men heeft minimaal twee strippen nodig om zich binnen een zone te laten vervoeren. Buiten de zone zal evenredig naar de afstand een extra strip van de strippenkaart afgestempeld worden. De “strippen”kaarten kunnen vooraf gekocht worden, maar zijn ook bij de buschauffeurs verkrijgbaar.

Na een periode van zes maanden zal er geevalueerd worden om de verhoudingen: “vraag : aanbod : prijs” in kaart te brengen. indien mogelijk zullen wij om te beginnen met het Ministerie van Sociale Zaken en Volkshuisvesting bekijken tot een overeenkomst te geraken welke houders van een zogenaamde on– of minver-mogenkaart gereduceerde tarieven aan te bieden. Ook zullen wij met de grootste zorgverzekeraars (het S.Z.F. en SelfReliance) in het kader van schaalvergroting ter verzelfstandi-ging van de vervoersunit, gesprekken voeren die het daar-heen moet leiden dat verzekerden met een korting van enkele procenten gebruik kunnen maken van de dienstverlening. CoBus Zorgvervoer Tel : 8500075 / 0367641 Email: [email protected]

De genoten stage bij Connexxion in Nederland voor èèn van onze medewerkers draagt bij tot een efficiënte planning en regie bij de exploitatie. Suriname heeft circa 500.000 inwoners waarvan iets meer dan de helft woonachtig is in Paramaribo en omstreken. Circa 5000 inwoners zijn woonachtig in instituten waarvan meer dan 2000 in zorghuizen, kindertehuizen en bejaardentehuizen. Naar schatting zijn er 40 instituten die zich richten op doelgroepen die zorgvervoer vereisen. Als gevolg van financiele beperkingen en/of andere over-wegingen zijn er naast boven-genoemde aantallen velen die bij familie woonachtig zijn, maar feitelijk zorg zouden kunnen genieten, door dagelijks naar dag-opvang te worden vervoerd. Een belangerijke reden voor het ontberen van deze zorg zijn de vervoerskosten die in verhouding duur is.

geZONd Suriname

9

Trainingen mantelzorg Nationaal AIDS Programma

Een liefdevolle “mantel” van aandacht en steun Hulp van familie, vrienden, buren of andere vrijwilligers kan aanvoelen als een beschermende mantel. Niet altijd is professionele zorg beschikbaar voor iemand die langdurig ziek is of tijdelijk hulp nodig heeft. Gelukkig helpen veel mensen graag een handje wanneer een familielid, collega of clubgenoot speciale zorg nodig heeft. Dat lukt prima zolang het gaat om een boodschapje doen, een wasje draaien of een extra maaltijd bereiden. Maar wanneer de bijdrage langduriger en intensiever van aard wordt, hebben veel “mantelzorgers” behoefte aan extra kennis en ondersteuning.

S

peciaal voor familie, vrienden en buren van mensen die leven met HIV organiseert het Nationaal AIDS Programma regelmatig vijfdaagse trainingen in mantelzorg. Het is de bedoeling dat deelnemers na de training betere begeleiding en zorg kunnen geven aan een naaste die leeft met HIV. Veelzijdig De trainingen hebben een veelzijdig karakter. De deelnemers krijgen veel informatie over HIV en over manieren om te voorkomen dat je het virus krijgt of overbrengt. Daarnaast is er aandacht voor emoties: wat betekent het voor jou dat een vriend of familielid leeft met HIV? Ben je bang? Boos? Verdrietig? Hoe ga je zelf om met seksualiteit? Per training is er ruimte voor vijftien tot twintig deelnemers. Door de kleine omvang van de groep komen de persoonlijke ervaringen en vragen van de deelnemers voldoende aan bod.

Geschiedenis De eerste dag staat de (relatief kor-te) geschiedenis van HIV en AIDS op het programma. In 1981 werd in de Verenigde Staten voor het eerst de diagnose AIDS gesteld. In Suriname werd 10

geZONd Suriname

voor het eerst AIDS geconstateerd in 1983. Tijdens de training krijgen de deelnemers veel informatie over HIV en AIDS, over AIDS-remmers en over de manier waarop HIV zich ontwikkelt. Hoe zien wij onszelf? Hoe zitten we in elkaar? Hoe staan we in de wereld? Hoe gaan we om met ons gevoel en hoe gedragen we ons? Het zelfbeeld en zelfinzicht van de deelnemers staan centraal op de tweede dag van de training. Wie zichzelf kent, is beter in staat tot goede verzorging en begeleiding van een medemens. Wanneer iemand niet in de stemming is, reageert hij op een bepaalde manier. Als je je daarvan bewust bent, kan je je soms anders opstellen, met een positief resultaat voor jou én voor de persoon die je begeleidt!

gedrag als “afwijkend” bestempeld uit onwetendheid en angst. Ook mantelzorgers krijgen te maken met stigma – en daardoor met discriminatie. Misschien hebben ze zelf vooroordelen, of misschien krijgen zij er mee te maken. De deelnemers kijken daarom goed naar de oorzaken en gevolgen van stigma en discriminatie. Zo kunnen zij die na de training beter bestrijden of helpen voorkomen.

De vijfde en laatste trainingsdag wordt besteed aan de fases die voorafgaan aan de acceptatie van een infectie met HIV, zowel bij de persoon die leeft met HIV als bij de mensen in zijn of haar omgeving, dus ook bij de mantelzorgers zelf. Gezond blijven Het is altijd belangrijk om hygiënisch te werken wanneer je iemand verzorgt of verpleegt. Dat is dus ook zo bij iemand met HIV. Hoe zit dat nu precies? Is er extra risico of niet? Op deze vragen krijg je antwoord tijdens de derde trainingsdag. Door een goede hygiëne blijven de mantelzorger en de “cliënt” zo gezond mogelijk! Stigmatisering staat centraal op de vierde dag van de training. Het begrip “stigma” stamt uit de Griekse oudheid en betekent letterlijk brandmerk of merkteken. Met een stigma kon men criminelen, slaven en andere afwijkenden onderscheiden van wie men als “normale mensen” beschouwde. In elke cultuur en elk land denken mensen anders over “normaal” en “afwijkend”. Vaak worden ziektes en

Deelname aan de vijfdaagse training mantelzorg is kosteloos. In de afgelopen jaren hebben veel deelnemers aangegeven dat zij de training als zinvol ervaren en dat de mantelzorg die zij bieden hierdoor is verbeterd. Wil je meer weten of wil je je opgeven voor een training? Maak dan contact met het Nationaal AIDS Programma via de telefoonnummers 470412 / 470416 / 470418 en vraag naar Esther Boedhoe, of stuur een e-mailtje naar [email protected], met als onderwerp: informatie mantelzorg.

Deskundig advies van de

voetverzorger Mooie(re) voeten en nagels tel, u heeft zokuist een voetbehandeling gehad bij uw voetverzorger. Hij of zij heeft bij u een schimmelinfectie van huid en nagels geconstateerd. Om ervoor te zorgen dat deze infectie snel is verdwenen en zich niet uitbreidt, moet u het gegeven advies opvolgen. Dit geldt natuurlijk voor alle aandoeningen, het advies wordt immers niet voor niets gegeven. Zelf kunt u echter ook een heleboel doen. Lees de habdige tips over de optimale verzotging van uw voeten en teennagels thuis. Zo bent u vlug genezen.

S

Luister Uw voetverzorger heeft verstand van de verzorging van de voeten en teennagels. Volg de adviezen ook op. Is u een crème geadviseerd, gebruik deze dan ook consequent. Zo ook met een tinctuur voor uw nagels. Schoeisel Behandel uw voeten met zorg, voorkomen blijft beter dan genezen. Draag dagelijks schone sokken, het liefst van katoen en wol. Dit zijn natuurlijke producten en het vocht dat uw voeten dagelijks produceren, wordt dan goed opgenomen. Draag schoenen met lederen buitenschoen én een lederen binnenvoering. Loop in openbare ruimtes niet blootvoets maar altijd met slippers aan. Dit geldt ook voor hotelkamers. De desbetreffende ruimte kan nog zo goed schoon gemaakt zijn, schimmels zijn bijne niet dood te krijgen. Zolang een schimmelinfectie niet is genezen is het dan ook verstandig dat u en uw huisgenoten ook thuis slippers dragen. Zo wordt voorkomen dat ook zij geïnfecteerd raken. Als u nieuwe schoenen gaat kopen neem dan eigen sokjes mee. Was daarna goed uw voeten. Verzorging Was dagelijks uw voeten, het liefst niet met zeep. Droog daarna uw voeten goed af, ook tussen de tenen. Wrijf uw voeten daarna in met een indringende crème. Uw voetverzorger kan u adviseren welke crème voor uw voeten geschikt is. Als u ‘s zomers graag op

sandalen loopt, smeer dan uw voeten extra in. Als u zwakken nagels heeft en uw voetverzorger adviseert om een nagelversterker te gebruiken, loopt u minder kans dat uw nagels ook geïnfecteerd raken. Lak Het is niet mooi om een schimmelinfectie aan de nagel te hebben. Het liefst verbergen mensen deze dan ook met een nagellak. Omdat veel lakken de gehele nagel afsluiten, geeft dit de schimmel de kans om zich nog verder uit te breiden. Er zijn echter speciale nagellakken in de handel (verkrijgbaar bij uw voet verzorger) die de nagel niet afsluiten. Weet wat u heeft Ondanks de zorgvuldigheid van de fabrikanten kunt u allergische reacties krijgen van verzorgingsproducten. Het is dan uitermate belangrijk om te weten of u inderdaad een allergie hebt. Vraag daarom avdies bij uw voetverzorger. Kenmerken van allergische reacties zijn: rode plekken, jeuk en of een zwelling rond de nagels. Ook kan er irritatie ontstaan rondom de ogen en mond. ALs u last heeft van een van deze symptomen, is het verstandig om contact op te nemen met uw voet verzorger. Hij of zij kan dan vertellen wat u het beste kunt doen.

niet nodig en de schimmelinfectie zal snel verdwenen zijn. Houd uw voeten en nagels gezond. Geef ze de behandeling die uw voetverzorger u geadviseerd heeft. Met de juiste behandeling kunt u trots zijn op uw voeten en nagels.

Regelmaat Wilt u uw voeten en teennagels in topconditie houden, maak dan regelmatig een afspraak bij uw voetverzorger. Daar vindt u ook de juiste producten om uw voeten te verwennen en te verzorgen. ALs u handelt zoals hierbovenbeschreven, voorkomt u verspreiding. Een bezoek aan de huisarts is dan ook geZONd Suriname

11

Agis

Zorgverzekeringen opent Servicecentrum in

Paramaribo

Zorg beter toegankelijk voor Nederlandse verzekerden in Suriname Wie familie of vrienden in Nederland heeft, klinkt de naam ‘Agis’ misschien bekend in de oren. Deze Nederlandse zorgverzekeraar heeft inmiddels meer dan 60.000 Nederlandse verzekerden van Surinaamse afkomst. Zij brengen regelmatig een korter of langer bezoek aan Suriname. Als ze medische hulp nodig hebben, kunnen ze sinds kort terecht bij het gloednieuwe Agis Servicecentrum in Paramaribo. De feestelijke opening van dit centrum in november 2008 werd onder andere bijgewoond door minister Waterberg van Volksgezondheid en bestuursvoorzitter Rob Adolfsen van Agis. Hoogtepunt van de opening was de ondertekening van de drie eerste samenwerkingscontracten met thuiszorgorganisaties ZON Suriname, Libi Makandra en Quality Care.

M

et alle vragen over spoedeisende zorg kunnen Agisverzekerden terecht bij het Servicecentrum. Maar het centrum regelt ook thuiszorg, ouderenzorg en nierdialyse. “De behoefte aan kwalitatief hoogwaardige en toegankelijke zorg in het buitenland is groot”, zegt Chandra Verstappen, manager buitenland bij Agis. “Ons Servicecentrum kan Agis-klanten die in Suriname zorg nodig hebben doorverwijzen naar goede zorgverleners.” Kwaliteit voorop De zorgverleners waarmee Agis samenwerkt, voldoen aan hoge kwaliteitseisen. Hierdoor kunnen Agis-verzekerden die in Nederland verpleeghuiszorg krijgen met een gerust hart op vakantie naar Suriname. Manager van het Servicecentrum in Suriname Claudia Hermelijn: “Wij zijn het contactpunt voor Agisverzekerden, voor ziekenhuizen én voor de instellingen waarmee Agis op dit moment al samenwerkt. Verzekerden kunnen bij ons terecht met vragen over de aanspraak die ze kunnen maken op zorg, de kwaliteit en de mogelijke vergoedingen.”

Prettig samenwerken Vanaf november werkt het Servicecentrum van Agis in Suriname samen 12

geZONd Suriname

met de dialyseklinieken Surrenal en Diatel in Suriname. Mireya Mamadeus, coördinator van Diatel, is enthousiast over deze samenwerking. “Voor veel Surinaamse nierpatiënten in Nederland is de drempel om naar Suriname te gaan groot”, zegt ze. “Maar zodra ze weten dat Agis de behandeling bij ons vergoedt, zijn er voor hen geen belemmeringen meer om hierheen te komen. We hebben dan ook te maken met een grote bezetting. Momenteel is zo’n 30% van onze patiënten bij Agis verzekerd.” Zowel de zorginstellingen als de klan-ten van Agis zijn enthousiast over de mogelijkheden die het nieuwe Servicecentrum biedt. “Klanten vinden het fijn om hier een aanspreekpunt te hebben en waarderen de efficiënte werkwijze”, vertelt Claudia Hermelijn. “Verder merken we dat zorgverleners bijzonder geïnteresseerd zijn in samenwerking met Agis. Het voegt waarde toe aan hun zorgaanbod en verhoogt indirect de kwaliteit van hun dienstverlening.” Samenwerking ministerie Agis wil niet alleen de zorg voor de Nederlandse Surinamers regelen, maar zet zich ook in om de gezondheidszorg in Suriname te verbeteren. “Wij zijn de enige Nederlandse zorgverzekeraar met een Servicecentrum in Suriname”, aldus Chandra Verstappen. “Zo leren

we de situatie ter plaatse kennen en kunnen we helpen de zorg te verbeteren. We dragen bijvoorbeeld bij aan de financiering van opleidingen in de zorg.” Voor deze ondersteuning van opleidingen werkt Agis samen met het Ministerie van Volksgezondheid in Suriname. Agis financiert bijvoorbeeld ook een onderzoek naar de preventie van seksueel overdraagbare aandoeningen zoals chlamydia. Verder biedt Agis hulp om het tekort aan hulpmiddelen, zoals rolstoelen en krukken, in de toekomst aan te vullen en is afgesproken dat Agis zich inzet om de verpleeghuiszorg in Suriname te verbeteren.

Meer informatie over het Agis Servicecentrum vindt u op www.agis-suriname.nl. U vindt het Agis Servicecentrum aan de Hofstraat 1 in Paramaribo. Hebt u vragen over zorg, belt u dan naar (597) 47 16 40.

Het betreft hier een regeling voor verzekerden die naar het buitenland op vakantie gaan of gedurende een aantal maanden in het buitenland willen wonen.

R

echt op AWBZ-zorg, en daarmee de plicht een basisverzekering in Nederland af te sluiten, wordt bepaald door ingezetenschap. Dat wordt omschreven aan de hand van het wooncriterium. Bij verblijf in het buitenland gedurende langer dan één jaar wordt men geacht niet meer in Nederland te wonen en dus geen ingezetene meer te zijn. Er bestaat dan geen recht meer op AWBZ-zorg en de dekking van de basisverzekering vervalt. Zorgverleners in het buitenland met wie Agis samenwerkt, moeten hiervan op de hoogte zijn en de klanten hierover informeren. Agis geeft toestemming voor maximaal 6 maanden voor verblijf in het buitenland. De toestemming kan wel worden verlengd, maar Agis wil hiermee klanten die aaneengesloten AWBZ-zorg genieten, wijzen op de consequenties van langdurig verblijf in het buitenland. Om AWBZ-zorg in het buitenland te kunnen regelen heeft de klant een geldige indicatie van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) nodig. De indicatie is de basis voor de zorg die vergoed wordt aan de zorgverlener. Bureau Zorgtoewijzing (BZTW) geeft een inhoudelijk oordeel over de aanvraag. De administratie AWBZ Buitenland verleent de toestemming vóór aanvang zorgverlening door middel van een brief op naam van de klant, gericht aan de aanvrager waarin is opgenomen welke zorg en in welke hoeveelheid geïndiceerd is, wat vergoed kan worden en tegen welk tarief. Tijdelijke AWBZ-zorg in het buitenland wordt via de zorgverzekeraar van de klant in Nederland betaald, niet door het zorgkantoor van de klant. Als klanten gebruik willen maken van tijdelijke AWBZ-zorg in het buitenland, dienen zij zelf de zorgverlener in Nederland op de hoogte te stellen van hun verblijf in het buitenland en de zorg in Nederland staken. ‘Dubbele verstrekking’ (betaling in Nederland én in het buitenland) mag niet voorkomen. Met de zorgverlener in Nederland maakt de klant afspraken over hoe de zorg gecontinueerd wordt na terugkeer. In Suriname kunnen de zorgverleners

de aanvraag vóór aanvang van de zorg in Suriname indienen bij Agis Servicecentrum Suriname (scs@agisweb. nl). Vanuit dat kantoor worden de aanvragen verder behandeld conform onderstaande procedure. Afdeling AWBZ-Buitenland verstuurt de toestemmingsbrief op naam van de klant, gericht aan de aanvrager. De Agisklant heeft een geldige CIZ – indicatie: • Het verzoek om toestemming van (of namens) de verzekerde wordt vóór aanvang zorgverlening ingediend bij de Afdeling AWBZ Buitenland. (Adres: Agis Zorgverzekeringen, t.a.v. Afdeling AWBZ Buitenland - BTL 18, Postbus 1201, 3800 BE Amersfoort, Nederland of via het e-mailadres [email protected]). • De aanvraag moet in ieder geval het indicatiebesluit en de gevraagde zorg in het buitenland bevatten. Als de aanvraag via de zorgverlener wordt gedaan, moet de zorgverlener aangeven of de klant een persoonsgebonden budget (PGB) heeft in Nederland. • Afdeling administratie toetst de aanvraag aan wet- en regelgeving, rechtmatigheid en volledigheid van het dossier. • BZTW beoordeelt de indicatie van het CIZ naar een passende indicatie voor het buitenland, waarbij de indicatie van het CIZ als maximum gebruikt wordt. • Bij een positief advies stuurt de zorgtoewijzer de bevestiging in functies en uren en de geldigheidsduur, ter afhandeling naar Afdeling AWBZ Buitenland. • Bij een negatief advies legt de zorgtoewijzer het dossier voor aan de adviserend geneeskundige (AG). Bij bevestiging van het oordeel stuurt BZTW het dossier ter afhandeling naar Afdeling AWBZ Buitenland. • Bezwaarschriften over aantal toegekende uren worden altijd voorgelegd aan de AG. De Agisklant heeft geen geldige CIZ indicatie: • Het verzoek om toestemming van (of namens) de verzekerde wordt vóór aanvang zorgverlening ingediend bij de Afdeling AWBZ Buitenland. (Adres: Agis Zorgverzekeringen, t.a.v. Afdeling AWBZ Buitenland - BTL 18, Postbus 1201,

Tijdelijke zorg Agis klanten in het buitenland 3800 BE Amersfoort, Nederland; [email protected]). Het verzoek bevat in ieder geval het volgende: 1. naam, adres en geboortedatum van de klant; 2. eerder toegewezen indicatiebesluit (indien aanwezig); 3. een medisch rapport met daarin minimaal de volgende informatie: - Grondslag (somatisch, psychogeriatrisch, lichamelijk, gehandicapt, verstandelijk gehandicapt, zintuigelijk gehandicapt, psychiatrisch en - tot 1 januari 2009 psychosociaal); - Ziektebeeld; - Actuele zorgvraag (bij voorkeur in functie/klasse en uren). • Als het dossier niet compleet is vraagt de Afdeling AWBZ Buitenland de ontbrekende gegevens op bij de aanvrager. In Suriname kan dat via het Servicecentrum Suriname. • Afdeling AWBZ Buitenland toetst aan wet en regelgeving, rechtmatigheid en volledigheid van het dossier. • Afdeling AWBZ Buitenland stuurt het complete naar BZTW met het verzoek een beoordeling te geven. • BZTW geeft een beoordeling aan de hand van de beleidsregels van het CIZ. • Bij een positief advies stuurt de zorgtoewijzer de bevestiging in functies en uren, en de geldigheidsduur, ter afhandeling naar Afdeling AWBZ Buitenland. • Bij een negatief advies legt de zorgtoewijzer het dossier voor aan de AG en stuurt het dossier ter afhandeling naar Afdeling AWBZ Buitenland. • Bezwaarschriften over aantal toegekende uren worden altijd voorgelegd aan de AG.

geZONd Suriname

13

De stichting Thuiszorg viert 3 jarig bestaan

O

p maandag 2 februari j.l. vierde directie en personeel van de stichting ZON haar 3 jarig bestaan. Zon maakte van deze gelegenheid gebruik om haar thuiszorgjaarverslag over 2008 te presenteren. Want ook in het afgelopen jaar heeft Zon getracht om kwaliteitszorg van een goed niveau te leveren en verantwoording te geven over haar gevoerde beleid .Er waren geen klachten over de geleverde zorg. Het aantal zorgvragers waren iets minder dan het voorgaande jaar. i.p.v. 500 waren er in Paramaribo en in Nickerie iets minder zorgvragen. Daarvan waren er…senioren…. hulpvragers….uit het ziekenhuis. Met het Meldpunt werd weer druk gebeld…. Ook werd flink gebruik gemaakt van onze uitleenservice. Het afgelopen jaar heeft Zon met andere organisaties enkele projecten gedaan: Palliatieve zorg,geZONd Suri name,Zorgwoningen,herstructurering Thuiszorg Zon heeft een leveringscontract met Agis zorgverzekeringen t.b.v. haar verzekerden uit Nederland ondertekend met de volgende zorgfuncties; per-

14

geZONd Suriname

soonlijke verzorging,verpleging,onder steunende en activerende begeleiding. Vervolgens had Zon meegedaan aan de diskussie over de invoering van een AZV en hoopt dat ook dit jaar tot invoering kan worden overgegaan zodat met de financiering van thuiszorg in natura.kan worden begonnen in plaats van particuliere bekostiging. Voorts heeft Zon een voorstel gedaan voor een branche organisatie voor de thuiszorg- en verblijfszorg,de zogenaamde anderhalve lijnszorg waardoor meer samen en efficiënt kan worden gewerkt tussen zorginstellingen en de thuiszorg. Zon hoopt dat dit jaar een van overheidwege geformuleerde thuiszorgbeleidsplan komt zodat het ministerie,de zorgverzekeraars,ziekenhuizen/ instellingen en alle belanghebbenden zich kunnen houden aan een uniform thuiszorgbeleid en ordening kan komen in de thuiszorgmarkt. Ook hoopt Zon dat er met de door het Agis beloofde hulpmiddelen een Nationaal uitleenservice kan worden opgezet zodat de thuiszorg genoeg hulpmiddelen ter beschikking heeft om het werken in de thuissituatie te vergemakkelijken.

Zon wil met de introductie van palliatieve zorg in Suriname dat het verkeerde bedden probleem wordt opgelost zodat de doorstroming van ziekenhuispatienten naar de thuiszorgen verblijfszorg opgang kan komen en de wachtlijsten in de ziekenhuizen kunnen worden opgeheven. Voorts wil Zon dat dit jaar echt wordt gestart met opleidingen voor basisverpleging omdat 70% van het werken in de zorg bestaat uit basiszorg. De animo voor opleidingen in de basiszorg is overweldigend. Aldus kan gewerkt worden aan een betere spreiding van taken en het reduceren van het latente personeelsprobleem in de zorg. Want het kan niet zo zijn dat terwijl het gras groeit het paard sterft, nee indien er naar kwalitatief goed opgeleid personeel wordt nagestreeft dienen clienten te kunnen rekenen op minimale goede zorg. Ook heeft Zon met het PCS een samenwerkingsovereenkomst teneinde thuiszorg te verlenen aan psychiatrische clienten in de thuissituatie. Dit kan pas worden geïmplementeerd indien thuiszorg in natura kan worden geleverd. De samenwerking met het VVS teneinde het verpleegkundig beroep te professionaliseren werd ook het afgelopen jaar nagestreeft middels een intensieve samenwerking en planning van gezamenlijke activiteiten. In februari 2008 is het Staatsziekenfonds een pilot gestart om op bescheiden schaal thuiszorg te financierenmede vanwege een samenwerkingsovereenkomst met Zon.

geZONd Suriname

15

Hi jet: Ambulancedienst en meer Hi jet is een bedrijf dat voornamelijk zorgt voor helikopter transport. Het is een jaar na oprichting uitgebreid naar vooral medisch transport met name de ambulancedienst. In dit artikel vertelt de oprichter tevens directeur van het bedrijf over de legalisatie van het medische transport en de ontwikkelingen binnen het bedrijf.

Sociaal gevoel is aanzet geweest voor het medische transport

I

n januari 1997 is het helikopter transportbedrijf Hi jet door Jerrel van Embricqs opgericht. Van Embricqs, van huis uit piloot, bood ruim een jaar helikopter services aan. “Vanwege de vele ongevallen die ik meemaakte en het feit dat mensen te ver waren en niet op tijd naar het ziekenhuis konden, ben ik overgegaan tot het vervoeren van patiënten”. In het prille begin van dit jaar heeft de ambulancedienst voor dit jaar, zijn eerste medische transport gedaan. “Vanwege het feit dat ik geen alcoholgebruiker ben, had mijn familie een aantrekkelijke non-alcoholische drank voor me klaargezet om te toosten. Het was vijf over twaalf in de ochtend van één januari 2009 toen ik een slok nam. Op dat moment werd ik gebeld door een goede kennis, wiens broer een ongeluk had gekregen en dringend vervoerd moest worden naar de Spoedeisende hulp. Ik heb geweigerd hem te helpen omdat de Spoedeisende hulp dat moest doen. Maar op hetzelfde moment besefte ik dat ik het toch zou doen”. Op deze manier heeft de directeur altijd klaargestaan voor patiënten die dringend vervoerd moesten worden. Vanwege het sociaalgevoel, is hij professioneel begonnen met de ambulancedienst. Het personeel voor deze dienst wordt het “rescueteam” genoemd en heeft als medewerkers verpleegkundigen en brandweerlieden. Deze krachten zijn parttime in dienst van Hi Jet en zijn getraind in het tactisch en zorgvuldig vervoeren van de patiënten.

Hi jet Emergency Medical Service (ambulancedienst)

V

anwege de behoefte die er toen bestond, is de directeur samen met het personeel overgegaan tot een ambulancedienst. De ambulancedienst is opgericht door een samenwerkingsovereenkomst aan te gaan met de verzekeringsbedrijven Assuria, Fatum en Parsasco. Een commercieel

16

geZONd Suriname

conflict is toen de oorzaak geweest van de stopzetting van de ambulancedienst. Deze dienst is echter een jaar lang verder gegaan uit eigen middelen. Een andere reden voor de stopzetting is dat de betalingen van de cliënten uitbleven. In totaal zijn er 196 mensen vervoerd geworden waarvan voor minder dan de helft van dit aantal is betaald. Verder bood de Hi Jet dienst de Surinaamse samenleving polissen aan voor eenmalig transport met de ambulance of de helikopter in tijden van nood. Deze jaarpolissen werden voor SRD 27,verkocht. Er is vanuit de gemeenschap niet gereageerd.

Het “rescueteam”

D

it team bestaat uit 18 verpleegkundigen en 12 chauffeurs. De coördinatie ligt in handen van Lucille Melcherts en Romeo Hellings en staat onder leiding van de ‘medical director’, drs. Sandjaj Narain. De medewerkers zijn getraind door Bryan Bottse en Primary Trauma Care van Surinaamse anesthesiologen. Momenteel worden deze trainingen verzorgd door buitenlandse trainers en door Kenneth Letterboom en Denise Lang uit Suriname. Bij het uitrukken van dit team wordt er gewerkt met het ABC–protocol. Dat betekent dat er enkele stappen in acht worden genomen voordat de patiënt vervoerd wordt. De coördinatoren vertellen de stappen stapvoets: • Wanneer de “rescuer” aankomt gaat hij de omgeving eerst observeren en wacht dan op toestemming van de politie om verder te gaan;

• Nadat er toestemming verkregen is, wordt er gekeken naar de situatie van het slachtoffer. Dit wordt de triase genoemd; • De “rescuer” die als eerst op de plek komt doet de triase en rapporteert de stand van zaken aan de rest van het team; • Het ABC-protocol wordt hierna toegepast. Elke “rescuer” is getraind. Dat betekent dat zelf de ambulance chauffeur het een en ander kan doen. Verder zijn er enkele brandweerlieden die assisteren bij vervoer door helikopters. De brandweerlieden helpen vooral met het halen van patiënten op moeilijke plekken omdat zij deze speciale training hebben gevolgd.

Wat mag het team doen?

L

ucille Melcherts vertelt: “Wij mogen intraveneus inspuiten en reanimeren, met toestemming van een van de artsen van Hi jet, alsook intuberen. Wij geven absoluut geen medicatie zonder toestemming van de ‘medical director’.

Doorbraak van de Surinaamse Ambulancedienst

I

n 2007 is Hi Jet wederom begonnen met een ambulancedienst onder de nieuwe naam ‘Surinaamse Ambulancedienst’ (SAD). Door financiering door een lokale bank kon deze dienst van start gaan. De ambulances worden ingezet op afroep voor particuliere patiënten. Vanwege de regelgeving die veranderd moet worden op het gebied van medisch transport, kan deze dienst niet optimaal worden ingezet. Desondanks is er gezorgd voor adequate en bij de tijd apparatuur. De regelgeving op dit gebied wordt thans in orde gemaakt door de minister van het Ministerie van Volksgezondheid, waarna de SAD voor alle burgers bereikbaar zal zijn. De directie is momenteel bezig een clausule voor te bereiden voor de samenleving waarbij een ieder voor een klein bedrag gebruik kan maken van deze dienst.

Het bijzondere van het helikopter- en ambulancetransport

H

i Jet heeft in totaal 8 ambulances en 4 helikopters. Twee van deze helikopters kunnen omgebouwd worden tot trauma heli’s. Er wordt momenteel gewerkt aan een sneller vertrek van de trauma helikopter. Het is de bedoeling dat deze vertrekt binnen twee minuten na een melding. De ambulances bieden de patiënt verschillende apparaturen te weten: een monitor om hartslagen te controleren, mobiele beademingsapparatuur, schepbrandkarren, laryngoscopen, vacuümspalken en –matrassen, catchspalk, defibrillatoren, bloeddrukmeters en apparaturen voor een ECG.

H

et streven van Hi Jet is om de ambulancedienst dit jaar te legaliseren waardoor de SAD een comeback kan maken. Wanneer dit helemaal geregeld is, kan er gebruik worden gemaakt van de helikopters en de ambulances. Er is gezorgd voor apparatuur voor zowel de ambulances en de helikopters. Een mijlpaal dit jaar is de opening van het eigen kantoor naast de golfclub aan de Indira Ghandiweg. Hier zullen alle afdelingen van Hi Jet gevestigd zijn. Hi Jet heeft momenteel 4 helikopters en 8 ambulancen. Het personeel telt nu 32 man voor de SAD en 12 voor het helikoptertransport. Hi Jet diensten kunt u opvragen via de telefoonnummers 597-8785707 (Sarveen Gisaidoebe) en 597-8660474 (Lucille Melcherts)

geZONd Suriname Suriname geZONd

17

2. kleine chirurgische verrichtingen, verschillende hechttechnieken. Wouter van Kempen, huisarts en huisartsopleider voor Nederland en voor Suriname Robert Does, chirurg. Er zal geoefend worden op een fantoom, maar ook op echte patiënten. Iedereen wordt verzocht een hechtsetje mee te nemen. Voor naald en draad wordt gezorgd; 3. consultvoering, gesprekstechnieken. Accent op ‘verliesverwerking’. Gert Roos en Willem Masschaupt, huisarts en huisartsopleider voor Nederland. Voor Suriname Shanti Ori-Mungra, huisarts en Siska van der Ven, supervisor. ‘Consultvoering’ betekent communiceren als professional, een brug slaan. In deze workshop zal geoefend worden met de vaardigheid ‘exploreren’. Al explorerend worden ook verschillen onderzocht die samenhangen met de culturele diversiteit die aanwezig is bij deze bijzondere ontmoeting tussen Suriname en Nederland;

Wouter van Kempen

Nascholing huisartsen en voorbereiding

huisartsenopleiding in

Suriname

18

geZONd Suriname

Ongeveer 75-100 huisartsen uit Suriname en zeker 26 uit Nederland zullen meedoen aan het congres nascholing voor huisartsen op 13, 14 en 15 maart 2009. De afgelopen jaren zijn er steeds grote nascholingscursussen voor huisartsen geweest, maar er is nog steeds behoefte. Er is een voorlopig programma samengesteld dat er als volgt uit ziet: 1. orthopedie met name problemen van de knie. Geert de Bont en Willemijn Thunissen, beiden huis-arts en huisartsopleider voor Ne-derland en voor Suriname Prof. Dr. J.R. van Horn, orthopedisch chirurg en een fysiotherapeut. Knieklachten. Wat is de zin en onzin van röntgenfoto’s of MRI scan? Het accent ligt op gonarthrose en het patellofemoraal pijnsyndroom. Er wordt ook aandacht besteed aan groeistoornissen bij kinderen. Hierbij ook aandacht voor ‘cyriax’ injecties en intraarticulaire puncties. Er zal met echte patiënten gewerkt worden;

4. praktijkorganisatie met onder andere aandacht voor automatisering. Jeroen Brendeke, huisarts en huisartsopleider voor Nederland en voor Suriname John Goedschalk en M. Tjon Kon Fat, huisartsen, Vinoj Sewberath Misser, apotheker, Dennis Raghoe, arts-medisch controleur van SZF en Dennis Zeng van itee nv. Dit onderwerp is in Suriname actueel omdat er mogelijk een grote investering gedaan zal worden in computers ten behoeve van de gezondheidszorg. Slechts enkele praktijken zijn uitgerust met een computer en dan nog wordt deze vaak zeer beperkt gebruikt. Wat zijn de voordelen van een electronisch patiëntendossier? Zijn er ook nadelen? Wat is beschikbaar op de Surinaamse markt? Aandacht voor koppeling met apotheek en laboratorium en ziekenhuizen; 5. aandacht voor de snelle toename van mensen met een nierinsufficiëntie in Suriname. Voordracht door Ingrid Heereveen, nefrologe uit Suriname. Uit de cijfers blijkt dat er in Suriname een snelle stijging is van de patiënten die

dialyse nodig hebben. Wat zijn de oorzaken? Wat zijn de problemen? Wat is de beste aanpak? Hoe gaat de politiek hier mee om?; 6. jeugdpsychiatrie (tienerproblematiek). Marjan Boertjes MSM, Directeur Expertisecentrum William Schrikker, Willem Feyen huisarts en huisartsopleider voor Nederland. Lilian Ferrier, klinischen ontwikkelingspsycholoog, verbonden aan het BKO (Bureau Kinder Ontwikkeling), eventueel Tobi Graafsma, psycholoog voor Suriname en medewerkers van het Medisch Opvoedkundig Bureau. Men ziet relatief vaak angststoornissen, depressie, drugsgebruik, zedendelicten bij tieners. Hoe herkent men de ‘jongere at risk’? De documentaire PUSH, no tan tiri, van Nina Jurna zal vertoond worden. In deze film wordt op dramatische wijze duidelijk dat er veel verzwegen wordt. Wat is de omvang van het probleem in Suriname?; 7. het cultureel interview. Rolf Schwarz, psychiater en Wouter van Kempen, huisarts en huisartsopleider, beiden uit Nederland. Gesprekspartners brengen hun eigen achtergrond, ideeën, meningen en (voor)oordelen, lees: cultuur, in en reageren op de cultuur van de ander. Vaak wordt dit aspect van de interactie niet opgemerkt en blijven culturele verschillen onbesproken. Het culturele interview is een instrument dat kan worden gebruikt om de culturele achtergrond van de onderzochte in kaart te

brengen; hierdoor wordt wederzijds begrip voor elkaars culturele achtergrond bevorderd, zal de diagnostiek meer aansluiten bij de belevingswereld van de patiënt en de behandeling uiteindelijk meer effect hebben. In de workshop zal het cultureel interview worden besproken, waarna er door de deelnemers actief mee geoefend kan worden. Het is een zeer levendige workshop; 8. lezing van psychiater Harold van Megen over ‘dwang’; 9. workshop van psychiater Harold van Megen over neurobiologie van angst; 10. dermatologie. Frank Pieters, huisarts en huisartsopleider voor Nederland en voor Suriname Natascha Tjon Kiem Sang, dermatoloog. Tijdens de nascholing in 2006 werd al gesproken over de mogelijkheden van teledermatologie. Het is beslist een uitkomst voor veel patiënten. Denk ook aan de patiënten in afgelegen gebieden en de oudere mensen die zich slecht kunnen verplaatsen; 11. adipositas. Kathleen Paal, diëtist in Rotterdam, maar Surinaamse en Ernest Grep, huisarts in Uithoorn en ook Surinamer en Prof. Remy Hirasing uit Amsterdam en schrijver van diverse boeken en artikelen over adipositas. Adipositas is een wereldwijd probleem. Was vroeger een ‘forse omvang’ een teken van welstand, tegenwoordig weten we dat overgewicht rechtstreeks kan

leiden tot hart-en vaatziekten, kortere levensver-wachting en veel meer gewrichts-klachten. Om dit alles voor te bereiden is Wouter van Kempen in Suriname. Hij is sinds 1975 huisarts in Haarlem, Nederland. Van Kempen is tevens huisartsopleider sinds 1980. In 2006, 2007 en 2008 organiseerde hij grote nascholingen voor huisartsen in Paramaribo. Van de Nederlandse huisartsen die meekomen is een groot percentage tevens huisartsopleider. Een ander onderdeel van dit bezoek is dat Nederlandse collega’s meelopen in een Surinaamse praktijk. Dit zal op maandag 16 maart plaatsvinden. De Surinaamse medici kunnen nu al aangeven of zij een Nederlandse college kunnen ontvangen. Het blijkt ook dat steeds meer Surinaamse collega’s geïnteresseerd zijn in de oprichting van een huisartsopleiding in Suriname. De sectie huisartsen van de Vereniging van Medici heeft het verzoek gericht aan Wouter van Kempen om te adviseren bij de voorbereidingen van een dergelijke huisartsopleiding in Suriname. Opgave voor deelname aan het congres en voor het ontvangen van een Nederlandse collega in de praktijk, kan bij Wouter van Kempen, via het mobiele nummer 8722355. Neemt u ook eens een kijkje op de website: www.gcschalkwijk.nl

geZONd Suriname

19

20

geZONd Suriname

geZONd Suriname

21

Zelfzorg

Deze keer mag ík u weer verwelkomen in geZONd Suriname. geZONd Suriname heeft een mooi thema vind ik zelf: ‘zelfzorg’. Zelfzorg speelt een grote rol binnen het thuiszorggebeuren. De zorgcoördinatoren van Zon geven zelfzorgadviezen. In de huidige tijd kunnen we heel veel zelfzorgadviezen op internet vinden, maar wat zijn betrouwbare websites? Er zijn een aantal voor u op een rij gezet, dan kunt u gaan surfen op zoek naar een zelfzorgadvies. Zelfzorgadviezen edereen heeft wel eens klachten. Vaak wordt daarvoor de hulp van de huisarts ingeroepen. Veel klachten gaan ook vanzelf over. Het is de moeite waard eerst zelf te proberen een klacht te verhelpen. Dit wordt zelfzorg genoemd. Om u behulpzaam te zijn bij deze zelfzorg hebben de zorgcoördinatoren van Zon een aantal van de meest gegeven zelfzorgadviezen voor u op een rijtje gezet. Het is goed om te weten dat zelfzorgadviezen niet zomaar worden gegeven. Daarvoor is een landelijk, door artsen gecontroleerd, protocol geschreven. Dit protocol is voor de zorgcoördinatoren de professionele leidraad voor het zelfzorgadvies. Het blijft natuurlijk zo dat indien zelfzorg niet mogelijk of niet toereikend is, u een beroep kunt doen op thuiszorg/of de huisarts.

I

Op nummer 1 staat op dit moment de veelgehoorde klacht keelpijn. Ons zelfzorgadvies bij keelpijn luidt: Pijnstilling door middel van paracetamol. U mag 3 maal daags 2 tabletten nemen. De keel soepel houden door middel van het zuigen op ijsklontjes, dropjes, zuurtjes etc. zorgt voor een snelle genezing. Niet roken wordt aanbevolen, net als het drinken van koude dranken. Ons aanvullend advies bij verkoudheid in het algemeen is: neusspray helpt goed om de luchtwegen te klaren en te schonen. Ook het druppelen met zoutwater bevordert zo de genezing. Op nummer 2 komt de klacht lage rugpijn. Ons zelfzorgadvies bij lage rugpijn luidt: Lage rugpijn is meestal niets ernstigs. Vaak wordt het veroorzaakt door een verkeerde beweging of door overbelasting van de rug. De pijn kan hevig zijn, dus het is zeker wel een lastige klacht. Pijnstilling: 3 maal daags 2 paracetamol en 1 ibuprofen 400 mg. Vraag bij de apotheek na of ibuprofen voor u geschikt is in verband met andere aandoeningen en medicijnen die u gebruikt. Zie ook het artikel over zelfzorg van de apotheek. Door de pijnstilling neemt ook de verkramping in de spieren af waardoor u weer beter kunt bewegen. In beweging blijven is belangrijk om de spieren soepel te krijgen en te houden. Ook warmte (douche, kruik) verzacht de pijn. De pijn kan 1 tot 2 weken aanhouden en gaat vanzelf over indien u de bovenstaande adviezen kunt opvolgen. Als de pijn niet minder wordt is een bezoek aan de huisarts verstandig. Op nummer 3 staan zowel verstopping alsook diarree. Wat een normaal ontlastingspatroon is, verschilt per individu. Het is normaal om 1, 2 of 3 maal per dag naar de wc te gaan, maar het is ook normaal om 3 keer per week te gaan. Verstopping (obstipatie) of diarree (wanneer er vaker ontlasting is dan normaal, en dun) kan meestal geen kwaad, al kan het wel vervelend zijn. Bij verstopping: drink voldoende water, beweeg voldoende en vooral: eet vezelrijk voedsel! 22

geZONd Suriname

Daarmee bedoelen we volkorenproducten (bruinbrood!), groenten, peulvruchten, sinaasappels, pruimen en ongeschild fruit. Laxeermiddelen bieden soms een tijdelijke oplossing, maar ze maken wel de darmen lui en kunnen op den duur juist de klachten verergeren. Bij diarree: Als het alleen gaat om waterdunne ontlasting zonder verdere klachten en bij een goede gezondheid dan is het belangrijkste zelfzorgadvies: vochtinname. Dit wil zeggen: drink meer dan anders. Eet gewoon naar behoefte; een dieet houden hoeft niet. Gebruik van medicijnen is meestal niet nodig. Een goede hygiëne is heel belangrijk; was de handen na ieder toiletbezoek en na het verschonen van kinderen met diarree. Reinig het toilet, aanrecht, keukengerei na elk gebruik. Goed voor u zelf zorgen in uw werk, is ook een zorg voor u! ezond en fit zijn en met plezier naar het werk gaan. Wie wil dat niet? Maar er kunnen vele redenen zijn waarom dat niet altijd mogelijk is: door ziekte, ongezonde werkomstandigheden, privé-problemen of door veranderingen op werk zoals reorganisatie of (dreigend) ontslag. En dan is vaak de balans tussen dat wat u kunt (=belastbaarheid) en dat wat van u vereist en verwacht wordt (=de belasting) verstoord en kunnen er klachten optreden zoals pijn, gespannen gevoel, irritatie of vermoeidheid. Zelf bent U degene die als eerste merkt dat het niet goed gaat. En omdat er steeds vaker van u wordt verwacht dat u er alles aan doet om aan het werk te blijven of als u ziek bent weer zo snel mogelijk aan het werk te gaan is het van groot belang dat u goed voor u zelf zorgt en zelf actie onderneemt .

G

Allereerst is het belangrijk te weten wat de mogelijke oorzaken zijn: Is uw belastbaarheid bijvoorbeeld verminderd door een slechte conditie, door de combinatie van werk en zorg voor het gezin, bent u onvoldoende opgeleid voor de taken die u moet uitvoe-ren, hebt u moeite om het werk goed te organiseren, durft u geen nee te zeggen als u geen tijd hebt? Of is de belasting in het werk niet optimaal door de omstandigheden op het werk, omdat u niet goed kunt opschieten met uw collega’s of uw chef, of vindt u het werk te moeilijk, te gemakkelijk of zelfs niet meer leuk. En als u weet wat de oorzaak is, kunt u zelf actie gaan ondernemen. Bijvoorbeeld door het probleem met uw directe leidinggevende te bespreken of met collega’s op een werkoverleg. En u kunt ook altijd een afspraak maken met de huisarts/fysio therapeut en daar uw vraag bespreken. Voor het verbeteren van uw belastbaarheid kan de oplossing zijn dat u meer gaat sporten, meer tijd voor ontspanning neemt, in overleg met uw partner minder gaat werken of misschien wel hulp gaat vragen van een deskundige zoals een diëtiste of een psycholoog om uw probleem op te lossen. Lukt het u echter niet om dit allemaal alleen te doen of heeft u behoefte aan ondersteuning en advies, dan kunt u daarvoor ook een beroep doen op de fysiotherapeut. De fysiotherapeut is als specialist in de relatie tussen mens, werk en inkomen een professional die bij uitstek deze rol kan vervullen. U kunt dat in overleg met uw huisarts of een behandelaar doen, maar u kunt ook zelf het initiatief nemen. U kunt ook een afspraak per e-mail maken: Na een oriënterend gesprek gaan we dan samen inventariseren wat de knelpunten zijn en wat voor u mogelijke en wenselijke oplossingen zijn en hoe u die kan realiseren. Ook zullen we dan onderzoeken op welke wijze die gefinancierd kunnen worden. Het streven is dat u daarna weer sterk(er) naar uw werk gaat!

Zelfhulp bij voetproblemen Podotherapeut Podobasics oe u voetklachten zelf kunt voorkomen en verhelpen. We vinden het volstrekt logisch om voldoende te bewegen ter voorkoming van stijve gewrichten. Ik zal een aantal tips geven om zelf onnodig veel voorkomende voetklachten te voorkomen en verhelpen.

H

Goede schoenen zijn essentieel oed schoeisel is niet per definitie duur schoeisel. En dames: ook niet per definitie lomp of lelijk! Een van mijn belangrijkste adviezen is om altijd schoenen te kiezen die precies de juiste pasvorm hebben. Laat u daarin goed adviseren en neem in de winkel uw tijd. Misschien bent u wel iemand die het comfortabelst op een sportieve, soepele zachte schoen loopt, terwijl anderen hier juist vermoeide voeten, eelt of zelfs blaren van krijgen. Voor mij is in ieder geval kenmerk van elke goede schoen, dat het een leren schoen is. Bij voorkeur ook leer gevoerd. Wanneer een schoen van kunststof is, ook al is het alleen de binnenkant, zal er sneller sprake zijn van voettranspiratie, met of zonder geur.

G

Hou uw voeten schoon, droog en heel aar los van dat ongemak, is een voet die snel transpireert, nog sneller vatbaar voor blaren en schimmelinfecties.En eigenlijk volgt daaruit mijn tweede cruciale advies: de beste manier om veel voetproblemen te voorkomen is om uw voeten goed schoon en heel te houden. En uw teennagels goed bij te houden. Wanneer u zelf de nagels knipt, zorg er dan voor om de nagel recht af te knippen en laat de hoeken netjes over de zijkant groeien. Zo wordt de kans op ingegroeide nagels beperkt. Een ingegroeide nagel ontstaat altijd doordat deze niet geheel afgeknipt is en er nog een klein stukje achterblijft in de nagelwal. Dit scherpe kleine stukje groeit dan verder en gaat uiteindelijk ingroeien. Vindt u het lastig om uw teennagels te knippen, praat er dan eens over met een van onze drie gespecialiseerde pedicures. Voeten dienen in ieder geval elke dag te worden gewassen en goed te worden afgedroogd. En dat laatste is nog extra van belang voor diabetespatiënten. Goed afdrogen betekent overigens niet schuren met die handdoek. U moest eens weten hoeveel voetbeschadigingen daaruit ontstaan. Gewoon zorgvuldig deppen met een zachte handdoek en extra aandacht schenken aan uw tenen. Of gebruik daarvoor een wattenschijfje. Die zijn lekker zacht en geven minder kans op huidbeschadiging. En dan aan die heerlijk schone en droge voeten, natuurlijk elke dag schone sokken of (steun) kousen. Hou uw voeten soepel dvies drie is: voorkom in alle gevallen een droge huid van de voeten. Mensen met een droge huid - en dat heeft niet zelden een erfelijke achtergrond - ontwikkelen bijvoorbeeld sneller eelt dat kan leiden tot onnodige pijn of kloven aan de hiel. En ook hier geldt speciaal voor diabetici dat soepele voeten minder gevoelig zijn voor wondjes. En tegen de droogvoeters onder u, die graag op sloffen of klompen met een open achterkant lopen: veel van u zie ik regelmatig juist met deze klachten in mijn praktijk. Als uw voeten schoon en goed droog zijn, smeer ze dan in met een crème tegen droge huid. Dan blijft de huid soepel en zal deze niet scheuren of openspringen.

M

A

Voorkom druk ja dames, een hoge hak geeft meer druk op de voorvoet. Nu hoort u mij zeker niet zeggen dat u uw mooie pumps niet meer dragen mag, maar draag ze niet te vaak en te lang. Hakken hoger dan 3 centimeter geven het risico, dat de druk op de voorvoet druk onder de voet veroorzaakt en de voorvoetboog doet doorzakken. En wanneer uw voorvoet eenmaal is doorgezakt is, zie ik u gegarandeerd in mijn praktijk. Maar ook kunnen (kalk)nagels zo dik worden, dat de schoenen hier aan de bovenkant druk op gaan geven. Die gevallen strompelen doorgaans mijn praktijk binnen met een of meer uiterst gevoelige likdoorns onder een teennagel. Eenmaal per week de nagels aan de bovenkant afvijlen voorkomt doorgaans erger. En ook hiervoor kunt u de hulp van onze pedicures inroepen.

T

En als het toch misgaat… Eelt en kloven Bij de allereerste tekenen van eelt langs de hiel, doorgaans in de vorm van schilfertjes, kunt u deze bij het afdrogen van uw voeten voorzichtig met uw handdoek verwijderen, waarna u uw voeten goed insmeert. Mijn advies is verder: ga aan eelt of kloven niet zitten peuteren of vijlen. Maak een afspraak bij de pedicure of de podotherapeut om uw voeten weer in goede conditie te brengen en om te bespreken hoe u deze ongemakken voortaan kunt voorkomen. Schimmelinfectie n het geval van een schimmelinfectie is het zaak niet te gaan krabben, ondanks de jeuk. De kans dat u de infectie daarmee uitbreidt is levensgroot. Ga zo snel mogelijk naar de apotheek of drogist voor een schimmelwerend middel. En hou uw voeten brandschoon.

I

Blaren ls u last heeft van een dichte blaar, dan geldt de simpele wet: ‘de huid is de beste pleister’. En als deze bovendien minimale klachten veroorzaakt, houdt hem dan dicht zodat hij kan indrogen. Als de blaar echter op een vervelende plek zit, doorgeprikt moet worden, en u het verkiest om dat niet door een pedicure te laten doen, desinfecteer dan eerst de huid met alcohol of een ander desinfectans, gebruik een naald (geen speld) die eerst gloeiend verhit is en desinfecteer na het doorprikken de huid wederom en doe er dan een pleister met (betadine)jodium op. Deze pleister dient dagelijks te worden vervangen totdat de huid genezen is. Ga niet zitten trekken aan losse velletjes, want dan kun je ‘in het vlees’ trekken wat weer een volgend probleem kan veroorzaken. Een gezonde voet, die door een blaar of het schuren in de schoen open is gegaan loopt het risico te ontsteken door een bacteriële infectie. De huid is dan rood, pijnlijk en dik. De beste remedie is dan 1 keer per dag een handwarm sodabadje te nemen en dit gedurende 3 dagen achtereen. Maar als u diabetespatiënt bent is zo’n sodabadje juist het slechtste dat u kunt nemen. Door de minder snelle genezing van de door de soda verweekte huid, loopt u juist een groter infectiegevaar. U raad ik aan om een pleister met betadinezalf op de infectie doen. En als de wond niet binnen 3 dagen kleiner of minder ontstoken is, naar de huisarts of podotherapeut gaan.

A

Uit de Open Brief (wordt vervolgd) geZONd Suriname

23

24

geZONd Suriname

erectiebevorderend middel kunnen de normen in het hoofd van de gebruiker gaan veranderen. Hij is zo gewend om Viagra (of Levitra of Cialis) te gebruiken, dat hij verwacht dat zijn natuurlijke erectie - zonder medicament dus - net zo verloopt, wat niet het geval is. Hij vindt zijn erectie dan onvoldoende, terwijl ze gewoon heel normaal is. De auteurs van deze recente studie wijzen er ook op dat hoe vaker mannen gebruik maken van een erectiebevorderend geneesmiddel, hoe minder ze vertrouwen hebben in hun eigen natuurlijke erectie en er tevreden mee zijn. Het is bekend dat het gebrek aan vertrouwen in het eigen vermogen om een erectie te krijgen voor mannen een heel belangrijke rol speelt bij erectiestoornissen.

Viagra

Stoornissen door gebrek aan zelfvertrouwen

D

Viagra gebruiken puur voor plezier: een gevaarlijk spel!

N

aast het medische gebruik dat bedoeld is om de erectie te verbeteren bestaat er ook een nietmedisch, zeg maar “recreatief” gebruik van Viagra. In dat geval neemt een man een pilletje voor de erectie, terwijl die volledig normaal functioneert. Hij wil daarmee gewoon zijn seksuele prestaties verbeteren. Een groep Finse wetenschappers heeft dit fenomeen onlangs van nabij bestudeerd. Het aantal mannen dat recreatief gebruik maakt van een geneesmiddel ter verbetering van de erectie ligt vrij hoog: volgens een Finse studie ligt dat aantal zelfs hoger dan het aantal mannen dat zo’n middel neemt ter behandeling van een erectiestoornis. In de bestudeerde groep van mannen van gemiddeld 29 jaar had 2,6% van de mannen al een middel voor de erectie genomen puur voor recreatief gebruik. Amper 0, 9% had al zo’n middel genomen om medische redenen.

Recreatief gebruik vermindert natuurlijke erectie

H

et probleem is dat mannen die geneesmiddelen nemen ter verbetering van de erectie, terwijl ze geen last hebben van erectiestoornissen, minder vertrouwen krijgen in het eigen vermogen om een erectie te krijgen en die te behouden. Een natuurlijke erectie is immers geen lang en gestaag proces. Een erectie komt niet op commando, ze duurt niet zo lang als men wil en ze houdt ook niet de hele vrijpartij stand. En dat is ook normaal, want het gaat om een dynamische functie die voortdurend verandert. Als een man opgewonden is, vullen de zwellichaampjes in de penis zich met bloed, waardoor de penis stijf wordt en er een natuurlijke erectie ontstaat. Als een man een geneesmiddel neemt, komt die erectie gemakkelijker: ze komt sneller, de penis is ook stijver en de erectie houdt gemakkelijker aan. Door het recreatieve gebruik van een

e vraag kan dus gesteld worden of een man die geen enkele moeite heeft om een erectie te krijgen en die geneesmiddelen gaat nemen om zijn erectie te versterken, puur voor zijn plezier en zonder dat hij er behoefte aan heeft, zich zo op den duur niet een erectiestoornis op de hals haalt. Door naar geneesmiddelen te grijpen zal hij namelijk geleidelijk aan zijn zelfvertrouwen verliezen en zo misschien echte erectieproblemen krijgen die voortkomen uit dat gebrek aan vertrouwen. Zelfs als de moleculen die de erectie moeten vergemakkelijken op het moment zelf het gewenste resultaat geven, kan hun gebruik zonder dat dit echt nodig is op lange termijn mogelijk erectieproblemen veroorzaken. Tot slot nog dit: een geneesmiddel gebruiken zonder medisch voorschrift is, ongeacht om welk middel het gaat, gevaarlijk. Sommige geneesmiddelen worden enkel op voorschrift afgeleverd, omdat ze contra-indicaties en ongewenste neveneffecten hebben. Het is ook gevaarlijk om een geneesmiddel te kopen via een illegaal circuit, want niemand weet wat het middel kan bevatten - toxische stoffen zijn niet uitgesloten. In Finland waren er in 2005 zo’n 700 inbeslagnames van illegale namaakgeneesmiddelen. Bij 300 daarvan ging het om erectiebevorderende middelen.

geZONd Suriname

25

sociale indicatie indicatie • Woongroepen.

Huisvesting

is meer dan een dak boven het hoofd De woningstichting Sekrepatu biedt huisvesting die meer is dan een dak boven het hoofd. Naast een goede woning is ook belangrijk een goede woonomgeving. Doormiddel van bewonersparticipatie wordt daarnaast gezorgd voor de sociale samenhang in de buurt. Op elk van de wooncomplexen is een complex manager. Dit draagt bij aan de veiligheid in de buurt. Thans worden zorg en ondersteuning aan het pakket toegevoegd.

D

e stichting Sekrepatu richt zich op een klantgerichte benadering omdat zij in de toekomst ook geconfronteerd zal worden met vragen als : kan ik in mijn huis blijven wonen als ik zorgbehoeftig wordt? Welke zekerheid heb ik dat zorg en ondersteuning geleverd worden? Kan ik bij Sekrepatu terecht of blijven wonen als het koken en boodschappen doen voor mij teveel worden? Kan mijn woning dusdanig worden aangepast zodat ik erin kan blijven wonen? Om deze redenen en meer kiezen de stichting Sekrepatu en de stichting Zon Thuiszorg voor samenwerking. Vormen van woonzorg: • Woonzorgwoningen of aanleunwoningen voor mensen die niet in aanmerking kunnen komen voor verpleeghuiszorg doch wel verzekerd willen zijn van zorgverlening. • Kleinschalige woonvormen waarbij sprake is van beschut/beschermd wonen zoals voor alleenstaanden, licht dementerenden en verstandelijk gehandicapten • Kleinschalige woonvormen voor zwaar zorgbehoevenden onder wie zieken en gehandicapten. Hier is Stichting Zon de hoofdhuurder die onderverhuurt op basis van een zorgindicatie. In deze is zorgverlening en huisvesting in handen van de stichting Zon.

26

geZONd Suriname

• Begeleid wonen (groepswonen) voor medische of sociale gevallen . Woonvoorzieningen per complex: Het betreft aangepaste woningen. De wooncomplexen van de stichting Sekrepatu zijn niet alleen gericht op woonzorg. De bewoning is gedifferentieerd. Er wonen jongeren, ouderen, alleenstaanden en gezinnen. Afhankelijk van de intensivering van de zorg wordt geclusterd rond een zorgpunt. Zo gelden: rolstoeltoegankelijkheid, hoge plafonds, geen drempels, hoge toiletten, handgrepen, goede verlichting, ruimte voor rolstoel, ruime bad en toilet ruimte. Indien er sprake is van zware zorgbehoevenden kan voor de inrichting met zorgmeubilair waaronder bedden, nachtkastjes, toiletstoelen en andere benodigdheden worden zorggedragen. Tevens kan een goed functionerend systeem van personen alarmering worden aangebracht. Welke mensen komen in aanmerking voor Woonzorg? • Hulpbehoevenden en ouderen die hulp van de thuiszorg goed kunnen gebruiken. • Mensen met een geestelijke of lichamelijke beperking. • Chronisch zieken. • Mensen met een medische- of

De samenwerking tussen Zon en Sekrepatu is gebaseerd op wonen,zorg en welzijn. Er sprake van continue ondersteuning vanuit Zon Thuiszorg. Op deze manier vallen wonen en zorg onder één loket dat door beide partijen wordt beheerst. Woonzorgarrangementen bestemd voor alle bewoners van woningstichting Sekrepatu –Kontren, Sekrepatu-dyari, Sekrepatu-Woonpark, Sekreapu-houttuin, Sekrepatu-Toutlifou en SekrepatuCommewewijne: • • • • • • • • • •

•

24 uurs thuiszorg. Advies/voorlichting en instructie. Kortdurende zorgverlening. Maaltijdvoorziening. Wandelen/winkelen/boodschappen doen. Trefpunt/dagbehandeling/dagbesteding. Kinderopvang. Palliatieve zorg/Hospice. Uitleen van verpleegartikelen. Huishoudelijke verzorging, persoonlijke verzorging, verpleging, ondersteunende en activerende begeleiding, behandeling en verblijf. Overige ondersteuning zoals kapper, pedicure, schoenmaker, wasen strijkservice.

Wie zijn wij? Stichting Sekrepatu is opgericht op 1 augustus 2000 met als doel het lenigen van de woning nood in Suriname en het revitaliseren van de oude stadswijken. Dit doet zij onder ander door het bouwen van betaalbare huurwoningen voor de lage- en de middeninkomensgroepen. Waarom een woning huren? Niet een ieder is in de gelegenheid om een woning te kopen of te bouwen. Voor deze groep mensen die wel behoefte hebben ann zelfstandige huisvesting, tegen een billijke huur, is Sekrepatu de oplossing. De voordelen van het huren bij Sekrepatu: • U woont geborgen • U heeft inspraak d.m.v. een bewonerscommissie • U betaalt een redelijke huur • U sluit een overeenkomst voor onbepaalde tijd af • Het onderhoud van uw woning

en het openbaargebied is gegarandeerd • Er is toezicht op de wooncomplexen (beheerder) • Alle voorzieningen zijn aanwezig w.o. water, electra, telefoon, cetrale antenne inrichting, bestrate wegen, gesloten riolering • Faciliteiten z.a. kinderopvang en een gemeenschapscentrum Hoe komt u aan een woning? U kunt bij de stichting terecht van maandag t/m vrijdag van 8.00 uur tot 12.00 uur. Het kntoor is gevestigd aan de Loaurastraat nr. 15 F. De Sekrepatu projecten Sekrepaty Dyari; gelegen aan de Laurastraat is het eerste wooncomplex. Dit complex telt 19 verhuurheden w.o. een créche en een peuterschool. Op dit complex is ook het kantoor van de stichting gevestigd.

Wilt u in aanmerking komen voor een van deze woningen? Neem kontakt op met de Stichting Zon Thuiszorg. Sekrepatu Buiten; een landelijke project, gelegen aan de Tout Lui Fautweg, ongeveer 3 km vanuit de Indira Ghandiweg. Dit project is in voorbereiding. De aanvang van de bouw van 96 woningen vindt plaats begin 2009. Op dit wooncomplex zal ook (thuis) zorg beschikbaar zijn. Andere Projecten in voorbereiding

Voor informatie Woningstichting Sekrepatu. Laurastraat. 151 Paramaribo-Suriname Tel.: 421520 www.sekrepatu.sr [email protected] Stichting Zon Thuiszorg Hoogestraat 71 Paramaribo-Suriname. Tel.: 471158 Meldpunt Tel.: 126 www.zonsuriname.com [email protected] Nickerie. Tel.: 0232961

Sekrepatu Houttuin; gelegen aan de Wilhelminaweg te Houttuin (190 woningen). Aanvang bouw 2009. Sekrepatu Comwina (Richellieu in het district Commewijne); Dit wordt een gezamelijk project van het Ministerie van Sociale Zaken en Volkshuisvesting met de NGO’s, waaronder Sekrepatu. In 2009 wordt een aanvang gemaakt met de bouw van 200 woningen.

Sekrepatu Kontren; gelegen aan de Brasaring te kwatta. Dit complex telt 127 woningen waarvan 77 redds zijn opgeleverd. Medio 2009 wordt de tweede fase opgeleverd. Sekrepatu Woonpark; centraal in Paramaribo gelegen aan de Dr. Samuel Kaffiludistraat (voorheen verlengde Molenpad). Alle stadsvoorzieningen zijn binnen handbereik. Dit complex telt 52 woningen waarvan 32 eind oktober 2008 worden opgeleverd, eind 2009 wordt de tweede fase in gebruik genomen. Het betreft 20 woningen waarvan 9 zorgwoningen met extra voorzieningen. Deze 3 onder een kap woningen hebben een woonoppervlakte van 55m2 met woonkamer, keuken en bijkeuken, 2 slaapkamers, bad/toilet en een terras.

geZONd Suriname

27

hebben gedrukt op het beroep van verpleegkundigen. Verpleegkundigen hebben lange tijd het uitvoerend werk gedaan en de organisatie en besluitvorming binnen de organisatie uit handen gegeven. Dit traditioneel beeld van de verpleegkundigen is lange tijd onaangevochten gebleven. De interpersoonlijke, intellectuele en weten schappelijke aspecten van de verpleging werd overwelmd en daaraan toegevoegd de zich sterk ontwikkelde geneeskunde, maakte dat in de negentiende eeuw verpleegkundigen gezien werden als de handlanger zo u wilt de verlengde arm van de arts, zonder eigen verantwoordelijkheid en werd het beroep niet gezien als een zelfstandig beroep. De eigen verantwoordelijkheid van de opdracht nemende verpleegkundige was meestal niet duidelijk. Daarnaast werd de verlengde arm theorie gezien als een ontkenning van de eigen professionaliteit.

Professionalisering van het VERPLEEGKUNDIG beroep

A

ls wij de geschiedenis van de verpleging er op na slaan dan zien wij dat in navolging van de aspiraties van Florance Nightingale heel wat verplegenden uit humanitaire overwegingen, veelal aangeduid met de term “roeping” gekozen hebben voor een beroep in de verpleging. De geschiedenis van de verpleging heeft eveneens zijn stempel gedrukt op het beeld dat men gecreëerd heeft van het beroep, ook hierbij nemen wij Florance Nightingale als voorbeeld die vanuit een engelachtig image werd geprofileerd. Het feit dat ze statisticus was en politiek expert werd genegeerd omdat deze eigenschappen niet passen bij het engelachtige image. Het verpleegkundig beroep werd in die tijd ook gezien als een beroep voor vrouwen en in de zogenaamde vrouwen beroepen was er te weinig aandacht voor de positie en eigenschappen van de vrouw zelf. Niemand dacht aan de eigen beroeps ontwikkeling van de persoon in kwestie en de betekenis welke het werk voor iemand heeft. Vrouwen beroepen dus ok het verpleegkundig beroep werd gezien als een zonder toekomst perspectief. Deze maatschappelijke normering heeft lang doorgewerkt in het beeld van het beroep. Door de jaren heen zien wij verder dat macht en dominantie hun stempel

28

geZONd Suriname

Deze historisch gegroeide verhoudingen is lange tijd onaangetast gebleven, hoewel de roep tot verandering de roep tot autonomie zich steeds luider deed horen. Van af de 20 ste eeuw merken we dat het verpleegkundig beroep in een stroomversnelling is geraakt. Vandaag aan de dag kunnen wij zeggen dat de verpleging is geinstitionaliseerd in het verpleegkundig beroep. Hoewel wij ons haasten op te merken dat institonalisering niet betekent dat er sprake is van eindpunt. Beroepen blijven in beweging, zodat er veranderingen optreden in de verichte activiteiten. Deze activiteiten moeten erkend en aanvaard worden door andere beroepsgroepen, opdrachtgevers, afnemers en de samenleving als geheel. Daarom moeten beroepsactiviteiten worden gelegitimeerd. Ligitimatie is in dit geval het proces van zingeving aan en verklaring van de werkelijkheid. Zo zulllen artsen hun beroeps activiteiten legitimeren met een appel op de grote waarde van gezondheid. Maar ook de verpleegkundigen zien zich vanuit hun beroepsrol met een sturende invloed steeds meer geplaats in het levensverhaal van de patient. Die processen van arbeidsverdeling en beroepsvorming hebben ingrijpende invloeden gehad voor vooral de verpleegkundige beroepsgroep. Om de

daaruit voortvloeiende problemen te kunnen aanpakken wordt er gepast en te onpas gepleit voor professionaliseren van het verpleegkundig beroep. Het probleem is echter dat er maar weinig sociologische begrippen zijn, die op zoveel verschillende manieren worden ingevuld als het begrip professionalisering. De meest bekende betekenis is, wording tot professie, dat wil zeggen het proces waarbij een beroep zodanig verandert, dat het de kenmerken van een professie aanneemt, die kenmerken zijn daarmee ook de doelen van professionalisering. De vraag welke die kenmerken zijn wordt verschillend beantwoord echter zijn de meeste auteurs het er over eens dat autonomie de belangrijkste kenmerk van professie is. Andere kenmerken van zijn ondermeer; • De opleiding, deze is noodzakelijk om uiteindelijk toegang te kunnen krIjgen tot het beroep • De ethiek; de professional laat zich bij de uitoefening van het beroep leiden door een aantal waarden en normen waarvan de belangrijkste zijn neergelegd in een ethishe code • Wettelijke bescherming; de professie heeft toestemming verworven, een bepaalde taak uit te oefenen • Interne sociale controle; de professie houdt zelf toezicht op de voor haar geldende regels • Verantwoordelijkheid voor het hoogste goed; de professie beschermt een belangrijke maatschappelijke waarde: Gezondheid. Hiervanuitgaand kunnen wij stellen dat professioalisering een proces is, waarbij leden van een beroepsgroep op effectieve wijze gbruik maken van kennis, wettelijke bescherming en interne sociale controle, en zo trachten een collectieve machtpositie te verwerven en of te verdedigen met het doel het gebruik en ruil waarde van het beroep te beheersen. PROFESSIONALISERING ALS PROCES Een van de belangrijkste bezwaren tegen kenmerkende benadering is dat de professie wordt voorgesteld als een statisch gegeven met een aantal blijvende kenmerken.

Institionaliseren en ligitimering hebben allen te maken met machtsvorming en conflicten. Als een beroepsgroep immers probeert en bepaalde definitie van het beroep ingang te doen vinden en streeft naar meer autonomie op dat terrein, dan moeten andere beroepsgroepen een stukje macht inleveren en dat kan weerstanden oproepen. Zolang verpleegkundigen echter de dominante professie in de gezondheidszorg steunen in haar beroepsuitoefening, mogen ze verzekerd zijn van de steun van die professie. Wanneer ze echter eisen stellen die ingaan tegen de belangen van die beroepsgroep dan zullen ze hen op hun weg vinden. Daarom is het enerzijds belangrijk kenmerken te formuleren van een professie om duidelijk te krijgen waar het streven van de beroepsgroep op gericht is .anderzijds is het van belang te analyseren welke barrieres een beroep tegen komt indien ze haar streven wenst te realiseren. NIVEAU VAN PROFESSIONALISERING Voor een goed begrip van het professionalisering proces is het zinnig onderscheid te maken tussen micro-, meso-, en macro niveau. Macroniveau, Op macro niveau gaat het om algemeen maatschappelijke ontwikkelingen die van invloed zijn op het professionalisering proces. Kern van het professioneren op macroniveau is het overtuigen van de samenleving (of delen daarvan) dat verpleegkundigen een belangrijke bijdrage leveren aan de gezondheid van mensen, door het zorg begrip centraal te stellen Belangrijk daarbij is dat verpleegkundigen beschikken over bij voorkeur wetenschappelijke Mesoniveau, Op meso niveau gaat het om een beroep als collectiviteit van actoren waarbinnen interacties en handelingen plaats vinden Aspecten die op dit niveau plaats vinden zijn ondermeer de beroepsorganisatie en de plaats van de professionals in de organisaties. Microniveau, Op microniveau staat de interacties en de sociale relaties tussen de individuele beroepsbeoefenaren centraal. Vooral

gaat het hier om het socialisatie proces van de beroepsbeoefenaar (hoe groeit iemand in zijn beroep. Hoe maakt hij zich zijn waarden en normen eigen) BEROEPSORGANISATIE Autonomie in het kader van professionalisering kan alleen bevochten worden door gezamenlijke actie, echter moet worden toegegeven dat op dit moment de organisatiegraad van verpleegkundigen laag is. Een beroeps vereniging voor verpleegkundigen staat voor de volgende vragen; 1. Welke mensen worden geacht te behoren tot het beroep en welke niet? 2. Met welke activiteiten dient de beroeps organisatie zich bezig te houden? Ad 1 Degene die men niet competent acht probeert men buiten het beroep te houden, daarnaast probeert men wettelijke bescherming te verkrijgen. Er kan daarbij een onderscheid worden gemaakt tussen titel en beroeps bescherming.Bij titel bescherming hebben degene die een bepaalde opleiding hebben voltooid het wettelijk exclusief recht de titel van verpleegkundige te voeren. Bij beroepsbescherming is beroepsuitoefening wettelijk voorbehouden aan mensen die aan bepaalde criteria voldoen.Autonomie op een bepaald terrein is alleen mogelijk in geval van beroeps bescherming en beroepsactiviteit. Ad 2 een beroepsorganisatie is een belangrijk forum om te werken aan inhoudelijke zaken. Zoals identiteit van het beroep ,stimulering van scholing, bevorderen van onderzoek etc. TENSLOTTE Professioneren is een het verschijnsel met verschillende aspecten,het zou daarom van belang zijn dat er al of niet door de beroeps vereniging een discussie op gang wordt gebracht over de verdere ontwikkeling van het beroep of zo u wilt de verpleegkundige professie.

geZONd Suriname

29

Het

Sectorplan Gezondheidszorg:

ieders zorg

I

edere Surinamer heeft recht op zorg. Dat betekent dat we met elkaar hebben afgesproken dat we ons best zullen doen om iemand die ziek is te verzorgen en beter te maken. Een mooi streven met vergaande gevolgen. Want als u morgen een blindedarmontsteking krijgt, wilt u wel weten waar u terecht kunt, hoeveel een operatie u gaat kosten en u wilt zeker weten dat u in goede handen bent. Daar is van alles voor nodig: Er moet een dokter zijn die u kan opereren, er moet een zeer schone plek zijn waar u veilig geopereerd kan worden, er moeten instrumenten zijn om u mee te opereren, er moeten verband en medicijnen zijn, iemand om voor u te zorgen etc, etc. Dit is nog slechts een gedeelte van de zorg die er nodig is voor één blindedarmoperatie. U kunt en wilt dit niet zelf regelen. Daarom hebben we in Suriname duidelijke afspraken gemaakt over verantwoordelijkheden in de zorg. Zo zorgen universiteiten en opleidingen ervoor dat er dokters en verpleegsters worden opgeleid, ziekenhuizen zorgen ervoor dat er onder andere werk en betaling is voor de medewerkers van het ziekenhuis, het Bureau Openbare Gezondheidszorg (BOG) zorgt ervoor dat mensen weten hoe ze ziektes moeten voorkomen en zichzelf gezond kunnen houden en onderzoekt regelmatig de gezondheid, de Regionale Gezondheidsdienst (RGD) is met name voor sociaal zwakkeren in de kuststrook, de Medische Zending zorgt ervoor dat de bewoners in het binnenland zorg krijgen als ze ziek zijn en het

30

geZONd Suriname

Ministerie van Sociale Zaken zorgt ervoor dat ook on- en minvermogenden toegang hebben tot gezondheidszorg. Iedereen heeft dus zijn eigen verantwoordelijkheden. Het Ministerie van Volksgezondheid is verantwoordelijk voor de coördinatie van de zorg: alle activiteiten zo op elkaar afstemmen dat zo min mogelijk geld wordt verspild en zoveel mogelijk goede zorg wordt aangeboden. 7 strategieën voor een effectieve en toegankelijke zorg in Suriname Ieder jaar geeft de overheid per inwoner US$ 180 uit aan gezondheidszorg. Dit is een relatief hoog bedrag als je het vergelijkt met andere landen met een vergelijkbaar inkomen. Het geeft het belang weer dat de overheid hecht aan een goede gezondheidszorg. Een gezondheidszorg die wellicht niet hetzelfde is als in de Verenigde Staten of Nederland, maar die er wel voor zorgt dat basisgezondheidszorg voor iedereen gegarandeerd is. Probleem is dat die US$ 180 op allerlei manieren besteed kan worden. Een scan die gemaakt wordt met de CT scanner, neemt al gauw een groot deel van die US$ 180 in beslag. Dat betekent dat je andere dingen niet kunt doen. Iedere dollar kan maar 1 keer worden uitgegeven. Dan is het dus zoeken naar het meeste resultaat voor het minste geld. Dat is niet eenvoudig. Vandaar dat het Ministerie van Volksgezondheid met alle vertegenwoordigers uit de sector om de tafel is gaan zitten om te kijken hoe we het geld dat beschikbaar is voor de volksgezondheid in Suriname het beste kunnen besteden. Uit deze

gesprekken, waar zo’n 150 mensen aan deelnamen van diverse geledingen uit de gezondheidszorg, Vereniging van Medici in Suriname (VMS), ziekenhuizen etc., kwamen de volgende conclusies: Er moet meer geïnvesteerd worden in activiteiten die weinig kosten en veel opleveren voor de volksgezondheid: het gaat dan bijvoorbeeld om zorg door huisartsen, verloskundigen en klinieken en om het investeren in het voorkomen van ziektes, de zogeheten ‘preventie’; Het geld dat besteed wordt aan zorg die relatief duur is (met name zorg door ziekenhuizen) moet efficiënter besteed worden, zonder dat het ten koste gaat van de kwaliteit; Iedereen – arm en rijk – moet de meest noodzakelijke zorg kunnen betalen: het mag dus niet zo zijn dat je aan een blindedarmontsteking overlijdt omdat je geen geld hebt voor de operatie; Het geld dat de overheid uitgeeft aan zorg moet goed afgewogen en in de hand gehouden worden; Om de zorg goed te laten verlopen zijn er systemen en materiaal nodig die het proces kunnen ondersteunen, denk hierbij bijvoorbeeld aan apparatuur, medicijnen, telefoon, maar ook aan bijvoorbeeld toegang tot het internet; Om de zorg goed te laten verlopen heb je kundige mensen nodig. Er moet dus geld komen voor training en opleiding van medewerkers en de salarissen moeten dusdanig zijn dat goede medewerkers hun heil niet in andere landen of sectoren hoeven te zoeken; Er moet een goede controle zijn op de kwaliteit van de zorg en mensen die werken in de zorg moeten gestimuleerd worden om de kwaliteit van hun werk voortdurend te verbeteren; Daarnaast werd geconstateerd dat er eigenlijk alleen goed gewerkt kan worden aan deze zaken als het Ministerie van Volksgezondheid voldoende toegerust is om deze taak goed te vervullen. Dit betekent dat er het een en ander verbeterd moet worden in de deskundigheid, beloningen, randvoorwaarden en structuur binnen het Ministerie. Ook zullen sommige wetten moeten worden aangepast en zal er

een systeem moeten komen om een goede samenwerking binnen de sector te garanderen. En wie gaat dat betalen? Voor een deel gaat het Sectorplan over hoe we de normale middelen die in de begroting zijn gereserveerd voor gezondheidszorg gaan besteden. Maar het plan heeft ook een boodschap voor donoren. Nu komt het initiatief voor projecten in de gezondheidssector vaak van donoren: zij bepalen waar de sector behoefte aan heeft. Met dit Sectorplan geeft de sector nu zelf aan waar de behoeftes liggen en waar het Ministerie hulp van buiten het beste kan gebruiken. Het Sectorplan zal dan ook worden toegestuurd aan donoren met het verzoek om daar te ondersteunen, waar dat het hardst nodig is. Wat is het belang van het Sectorplan voor de gemiddelde burger? Het grootste belang van het Sectorplan is dat het weergeeft dat het Ministerie van Volksgezondheid weet waar het naartoe wil. Dit betekent dat iedereen die een aandeel heeft in de gezondheidszorg in Suriname weet wat er van hem of haar verwacht wordt en wat daar tegenover staat. Van deze duidelijkheid profiteert iedereen in Suriname: uw belastinggeld wordt effectiever besteed, u zult duidelijkheid krijgen over waar u als burger recht op heeft en het geld van externe donoren gaat daar besteed worden waar het het hardste nodig is. Maar het belangrijkste is toch wel dat u als burger kunt rekenen op een betere zorg: basiszorg van een goede kwaliteit voor iedereen. Op weg naar een goede gezondheidszorg voor iedereen Het Ministerie van Volksgezondheid is verantwoordelijk voor de uitvoering van het Sectorplan Gezondheidszorg. Dat betekent dat de komende jaren activiteiten worden ondernomen om de gezondheidszorg in Suriname te verbeteren:

Er komt een nationale strategie voor het bestrijden van HIV/AIDS in Suriname Suriname zal de zorg, waarvoor men voorheen naar het buitenland moest (via de RLA) zoveel mogelijk in eigen land ontwikkelen. Het Ministerie van Sociale Zaken verbetert de procedure om aan een on- en minvermogenkaart te komen. Door verbetering van de doelmatigheid (betere zorg voor minder geld) weet u zeker dat uw geld goed besteed wordt. Voor het uitvoeren van al deze activiteiten is het Ministerie afhankelijk van een ieder die verantwoordelijk is voor de uitvoering van de zorg in Suriname. Denk hierbij aan de RGD, BOG, de ziekenhuizen, de huisartsen en verzekeraars, maar ook uw bijdrage als burger is onmisbaar. Gezondheidszorg is niet alleen ieders zorg, maar ook de verantwoordelijkheid van een ieder. De overheid kan nog zoveel investeren in de gezondheidszorg, maar als u niet gezond leeft, is het dweilen met de kraan open. U kunt veel bijdragen aan een gezond Suriname en aan een effectieve gezondheidszorg. Leef gezond, dat wil zeggen: rook niet, drink niet teveel alcohol, eet regelmatig en gezond en zorg voor voldoende beweging. Bezoek tijdig de huisarts als u afwijkingen in uw gezondheid constateert. Gebruik de zorg zoals die bedoeld is: ga met klachten dus altijd eerst naar de huisarts. Hij of zij verwijst u verder naar een specialist, als dat werkelijk nodig is. Wees verstandig en verzeker u tegen ziektekosten. Een medische behandeling is voor bijna niemand zomaar te betalen. Een ziektekostenverzekering zorgt ervoor dat u uzelf indekt tegen ziektekosten. Als patient heeft u niet alleen plichten en verantwoordelijkheden, maar ook rechten.

RGD-poli’s worden verbeterd; u kunt binnenkort voor meer zorg terecht bij de RGD. U hoeft dus minder snel naar het ziekenhuis. Er komt een basispakket voor het aanbod aan zorg; u weet dan precies op welke zorg u recht heeft. geZONd Suriname

31

Beroepsgerelateerde Klachten RSI - muisarm Mensen zeggen wel eens dat ze last hebben van RSI, Repetitive Strain Injury. Wat is dat eigenlijk? RSI is een verzamelnaam voor verschillende aandoeningen die zich kunnen uiten in de vorm van tintelingen, een moe, zwaar gevoel en zeurende pijn. Deze gevoelens komen het meest voor in de nek, schouders, bovenarm, onderarm en hand of vingers.

1. Hoe ontstaat RSI?

4. Zijn er verschillende stadia?

R

E

SI wordt veroorzaakt door een te langdurige, eenzijdige belasting van bepaalde spieren en gewrichten, waardoor sommige weefsels onvoldoende gelegenheid krijgen zich te herstellen. Bijvoorbeeld bij het typen worden de spieren in de nek en schouders vaak lange tijd onafgebroken belast, zonder dat u het zelf in de gaten hebt. 2. Wie hebben er het meeste last van?

R

SI in nu bekend als een beroepsziekte, waaraan bijvoorbeeld secretaressen, typisten, musici, schilders, caissières en kappers kunnen lijden. Omdat vooral het werken met de computer enorm is toegenomen, is het aantal mensen dat tot een risicogroep behoort ook aardig gegroeid. Maar let erop dat niet een ieder in de genoemde groepen met RSI-achtige klachten daadwerkelijk RSI heeft, maar serieuze klachten moeten ook als zodanig worden behandeld.

r zijn drie fasen van RSI. In de eerste hebt u pijn tijdens het werk. Na een avond of weekend rust zijn de klachten dan meestal verdwenen. De pijn in fase twee is een stuk erger en wordt niet alleen door uw werkzaamheden veroorzaakt. Ook bij andere bewegingen voelt u pijn. In de derde fase hebt u aanhoudende pijn die u belet om te werken en de kracht in uw handen of armen nemen af. 5. Wat is de invloed van stress en werkdruk?

R

SI wordt niet alleen veroorzaakt door een verkeerde houding, ergonomisch onverantwoorde werkplek en een repeterende verkeerde beweging. Ook de manier waarop u met werkdruk omgaat speelt een rol. Daarnaast zijn uw positie in het bedrijf waar u werkt en eventuele conflicten van invloed. 6. Hoe ziet een ideale werkplek eruit?

3. Hoe ontdek ik of ik RSI heb?

N

iet elke schouderpijn of pijn in de pols of nek is RSI. Aan de hand van vragen en bepaalde symptomen die gedurende een langere periode voorkomen en een relatie met uw werk of hobby vormen, kan de arts bepalen of u RSI hebt.

32

geZONd Suriname

Een werkomgeving moet aan de volgende eisen voldoen : • een bureaustoel die vooral de onderkant van de rug goed ondersteunt en waarvan de hoogte en de arm- en rugleuning verstelbaar zijn; • een in hoogte verstelbaar bureau; • een werkblad van minimaal 120 x 80 cm;

• een documenthouder, conceptholder, als u veel teksten typt of veel van papier leest. 7. Is een lange pauze beter dan een paar korte pauzes?

M

eer korte pauzes van het liefst tien minuten verminderen de kans op RSI. Ze leiden tot minder lichamelijke klachten en zorgen voor een hogere productiviteit. 8. Is het verstandig om tegelijk te telefoneren en te typen?

W

ie tijdens het bellen de hoorn tussen kin en schouders houdt en tegelijk typt is verkeerd bezig. Het is een zware belasting voor nek, rug en schouders. Telefoneert u veel, vraag dan een headset. 9. Hoe moet ik achter mijn bureau zitten? Enkele richtlijnen zijn : • uw boven- en onderbenen moeten in een hoek van negentig graden ten opzichte van elkaar staan; • de bovenkant van het beeldscherm moet op ooghoogte zijn en de afstand tot de monitor moet minstens 50 centimeters zijn; • houd uw rug zo recht mogelijk en ga niet in uw bureaustoel hangen; • de pols moet in een neutrale stand staan als u veel typt, want ander kunt u last krijgen van uw polsen



en onderarmspieren. Een polssteun kan een hulpmiddel zijn evenals een ergonomisch toetsenbord, maar ze zijn niet altijd noodzakelijk;

10. Wat kan ik nog meer doen om RSI te voorkomen?

V

oorkomen is beter dan genezen. Gezond leven, voldoende beweging, een goed ingerichte werkplek en een juiste houding zijn belangrijk. 11. Welke spieroefeningen kan ik doen?

S

trek- en ontspanningsoefeningen stimuleren de doorbloeding. Enkele malen per dag even de schouders en de armen losmaken kan veel verlichting geven. Doe de oefeningen voorzichtig en stop als u pijn voelt. U kunt bijvoorbeeld : • de rug ontspannen door met de handen achter het hoofd gevouwen uw ellebogen achteruit te trekken en deze houding een paar seconden vast te houden (5x); • het hoofd enkele malen van links naar rechts draaien; • uw polsen en handen twintig seconden al ‘wapperend’ losschudden • de schouders optrekken naar de oren, de even vasthouden en weer laten zakken.

12. Welke hulpmiddelen helpen de kans op RSI voorkomen?

E

r zijn ergonomische hulpmiddelen als laptopsstandaards, polssteunen, aangepaste toetsenborden, speciale muizen, polssteunen, voetenbankjes en ga zo maar door. Het is een kwestie van persoonlijke voorkeur. Het betekent niet per se dat alles voor u geschikt is. 13. Waar moet ik nog meer op letten?

U

ren achtereen in een juiste houding zitten is ook niet goed voor de spieren. Ga om de tien minuten even verzitten en neem opnieuw de juiste houding aan. Blijf in beweging en neem af en toe de trap. Doe tussendoor wat ander werk en ga even naar je collega in de andere kamer in plaats van te bellen. Persoonlijke omstandigheden in de privé-sfeer kunnen ook van invloed zijn op uw functioneren als werknemer.

oorzaken van uw klachten besteed en u krijgt verschillende rek- en strekoefeningen als huiswerk op. U bent degene die uw lichaam weer gezond kan maken. 15. Moet ik op zoek gaan naar een andere baan?

W

anneer er sprake is van een enorme mentale belasting die de klachten instandhoudt en als u weinig begrip van collega’s en superieuren krijgt, is het misschien beter dat u naar een andere functie uitkijkt binnen het bedrijf. Een verandering van werkgever is een laatste redmiddel.

14. Ik heb RSI en wat nu?

D

an zijn er verschillende vormen van medische hulp. Bij fysiotherapie worden uw klachten behandeld via massage en krijgt u een aantal oefeningen voor de versterking van onder meer uw buik- en rugspieren. Er wordt veel aandacht aan uw zithouding en de

HET MINISTERIE VAN VOLKSGEZONHEID WAARSCHUWT DAT ROKEN VAN TABAK SCHADELIJK IS VOOR UW GEZONDHEID geZONd Suriname

33

SAMEN OP WEG... Een initiatief van de particuliere sector en de overheid

Introductie Palliatieve zorg in Suriname

Paramaribo, 15 januari 2009 Vereniging van Verpleegkundigen in Suriname Stichting Zon Thuiszorg Hogeschool INHOLLAND

34

geZONd Suriname

Achtergrond In Suriname is de palliatieve zorg (zorg voor patiënten die ongeneeslijk ziek zijn) nog onvoldoende ontwikkeld. Het betreft patiënten met kanker, AIDS, spierziekten, terminaal hartfalen etc. De kwaliteit van leven en sterven in de laatste levensfase kan voor deze patiënten sterk worden verbeterd. Tevens kunnen kosten in de gezondheidszorg worden bespaard doordat patiënten niet onnodig lang in het ziekenhuis verblijven maar met thuishulp en matelzorg in de thuissituatie dan wel in hospices kunnen verblijven. In opdracht van het ministerie van Volksgezondheid heeft thuiszorgorganisatie ZON Suriname i.s.m. de Vereniging van Surinaamse Verpleegkundigen en hogeschool INHolland in november 2008 een tweedaags symposium Palliatieve zorg georganiseerd. Hier is expertise op het gebied van palliatieve zorg uitgewisseld. De conclusie uit het symposium en de lezingen luidt dat er grote behoefte is aan deskundigheidsbevordering van professionals (artsen, verpleegkundigen en andere hulpverleners) Partners en activiteiten in het project Bovengenoemde partners ZON Suriname, VVS en INHolland gaan zich gezamenlijk inzetten om de deskundigheidsbevordering vorm te geven. Dit zullen zij nastreven door een door het ministerie van Volksgezondheid te benoemen commissie: • Een curriculum palliatieve zorg te ontwikkelen t.b.v. de verpleegkundige en verzorgende opleiding, plus een bij- en nascholingsprogramma • Een train-de-trainer palliatieve zorg uit te voeren, waarbij een groep trainers in Suriname wordt opgeleid om deskundigheidsbevordering ophet gebied van palliatieve zorg te verzorgen. • Samenwerking tussen hulpverleners te verbeteren door het opstellen van protocollen en richtlijnen omtrent multidisciplinaire samenwerking. • Patienten en hun naasten te informeren over de mogelijkheden van palliatieve zorg en de voorzieningen op dit gebied in Suriname • Het oprichten van een netwerkorganisatie Palliatieve zorg.

geZONd Suriname

35

Voedselveiligheid en mensenrechten “Mensenrechten handelen over”: De basisch rechten en vrijheid waar alle mensen recht op hebben. Voorbeelden zijn: Civiele – en politieke rechten zoals het recht op leven en vrijheid van expressie, gelijke juridische rechten. In verband met de dag van de rechten van de mens hield M.Sc.Stutgard Ricky een presentatie over voedselveiligheid. De presentatie, Voedselveilgheid en mensenrechten, werd gehouden in het congreshal.

D

hr. Stutgard is docent aan de Anton de Kom Universiteit van Suriname voor de Faculteit Technische Wetenschappen, is als levensmiddelentechnoloog werkzaam bij Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek in Suriname(CELOS), is hoofd van de Microbiologische Veterinaire dienst, schrijft al 12 jaar het rubriek Voeding en gezondheid in “de Ware Tijd” en presenteert in april al drie jaar auteur van het televisieprogramma “Voedselveiligheid en Voedingsziekten”. Zijn breed inzetbaarheid heeft Stutgard te danken aan zijn vele opleidingen. “Als we letten op goede voeding dan gaat het bij ons om de kwantiteit en de kwaliteit daarvan. Je moet voldoende eten, je moet je bekomst hebben, maar je voeding moet ook veilig zijn” antwoord de levensmiddelentechnoloog als we hem vragen wat hij onder goede voeding verstaat. Als hij let op de doorsnee Surinamer concludeert hij dat zij eenzijdig eten. Bij verschillende onderzoeken is duidelijk naar voren gekomen dat meer dan 50 % van de groep van de mensen boven 40 jaar aan overgewicht lijdt, deze groep heeft meer kans op hart en vaatziekten, Diabetis Mellitus en Hypertentie lijden. Een ander schokkend resultaat uit onderzoekingen is dat ongeveer 20 % van de kinderen van het primair en secundair onderwijs land aan overgewicht lijden. Dit komt onder meer door een overmatig gebruik van dierlijke eiwitten, vetten en zoete lekkernijen zoals snoepjes. De nadelen van overgewicht worden nogsteeds over het hoofd gezien. Men heeft het alleen over de verschillende ziektes die het met zich mee kan brengen. Terwijl mensen met overgewicht van veel meer last ondervinden. Ze hebben bijvoorbeeld minder

36

geZONd Suriname

kans om zich uit de voeten te maken bij een eventuele brand, ze worden “uitgelachen” door leeftijdgenoten, in werkkringen zorgen ze voor meerdere kosten voor de werkgever omdat ze meestal ziek zijn, in het verlengde hiervan maken ze minder kans op promotie aan het werk. Stutgard maakt zich zorgen om mensen die geen rekening houden met de economische sociale problemen die bij komen kijken. Ten aanzien van de informatiestroom op gezondheidsgebied zegt de technoloog het volgende: “De stroom is komt redelijk goed op gang. Voorlichters moeten het niet opgeven, je merkt niet meteen resultaten op daarom is het belangrijk om met statistieken te werken. De informatieverstrekking is iets permanents.” De deskundige heeft graag dat men bij de voorlichting de mensen leert om keuzes te maken. Mensen zouden liever kunnen investeren in preventie dan in het bekostigen van de ziektekosten. We moeten liever voorkomen dan proberen te genezen merkt hij op.

kwalitatieve-, adequate- en geschikte voeding, corresponderend met de culturele tradities van de groep tot welk de consument behoort en welk een fysieke en mentale, individuele en collectieve bevrediging en waardig leven vrij van angst verzekert.

De levensmiddelentechnoloog wees op “de dag van de rechten van de mens” zijn gehoor op enkele punten:

Chemische gevaren zijn de van nature voorkomende vergiften en de toegevoegde chemicaliën. Toegevoegde chemicaliën zijn Agrarische chemicaliën (pesticiden), giftige elementen en componenten(lood, zink, cyanide, kwik, tin enz), voedseladditieven (Kleurstoffen en conserveermiddelen) en secundaire direct en indirecte chemicaliën (verf, reiningsmiddelen en desinfectanten).

De Sociale-, culturele en economische rechten behelzen: • Het recht tot culturele participatie; • Het recht op werk; • Het recht op education; • Het recht op voeding In 2002 werd het recht op voeding door VN alsvolgt omschreven: Het recht op adequate voeding is een mensenrecht inherent voor alle mensen om regelmatig, permanent en ongelimiteerd er toegang tot te hebben, direct danwel via aankoop van kwantitatieve- en

Volgens Stutgard moeten we bij goede/ adequate voeding letten op de kwaliteit en de kwantiteit daarvan. Voeding moet aan de ene kant voldoende zijn en aan de andere kant met een gerust hart veilig genoemd kunnen worden. “Ons voedsel mag in geen geval lichaamsvreemde stoffen bevatten.” Onder lichaamsvreemde stoffen verstaat hij alle mogelijke biologische--, chemischedanwel fysische gevaren die kunnen optreden in levensmiddelen, waarbij er sprake is van een onaanvaardbare contaminatie(besmetting). Biologische gevaren zijn bacteriën, virussen, parasieten, eencelligen en wormen.

Fysische gevaren zijn hout(splinters), glas(splinters), metaalsplinters, stenen, papier, insolatiemateriaal(bindmateriaa l), beenderen, plastiek, verpakking en personeel: ringen, haren, ketting. De overheid, de foodhandlers en de

consumenten hebben allemaal een zeer belangrijke bijdrage te leveren aan de voedselveiligheid. Als een van de drie zich van hun plicht verzaakt is het niet mogelijk voedselveiligheid te bereiken. De food handlers zullen allemaal het een en ander bijgebracht moeten worden door middel van training. De food handlers zouden bijvoorbeeld op hun etiqueten en de informatie daarop moeten letten. Stutgard die werkzaam is bij CELOS zegt in dat kader dat het instituut zich inzet voor 1. Onderwijs, 2. Onderzoek en 3. Dienstverlening. Vermeldenswaard is dat de wetgeving van Suriname dateert van 1911. De wetgeving, die broodnodig is om de gewenste voedselveiligheid te bereiken, is dringend aan verandering toe. De Bureau Openbare Gezondheidszorg is onder bemenst. In het verleden is gebleken dat er slechts een persoon bepaald als een levensmiddel wel of niet goed is. Op de verpakking van levensmiddelen, voeding en drank, staat er een ‘tenminste houdbaar tot’ en een vervaldatum. De ‘tenminste houdbaar tot’ datum heeft te maken met de voedselkwaliteit. En de vervaldatum accentueert de voedselveiligheid. Stutgard haalde wat zorgpunten aan: 1. Op de foto is heel duidelijk te zien dat de remmers die verstrekt werden reeds 8 maanden waren vervallen. 2. Uit onderzoek is gebleken dat gerookte vis kankerverwekkende stoffen bezit. Echter zijn de maatregelen jammer genoeg uitgebleven.

3. De controle op importen van levensmiddelen is niet optimaal. De hygiene in bedrijven laat veels te veel te wensen over. Koste wat kost wil men zijn/haar inferieure produkten op de markt brengen om te verkopen.

Stutgard haalt ook de situatie rond de vele fastfoods aan. Hij zegt dat het een wereldwijde trend is. Volgens hem hebben mensen tegenwoordig vanwege veschillende redenen weinig tijd om voeding klaar te maken. In die gevallen is een fastfood een restaurant “een hulp”. geZONd Suriname

37

De instanties hoeven niet te proberen de ontwikkeling tegen te gaan, maar zouden er beter een druk kunnen uitoefenen op de restauranthouders om gezondere voeding aan de man te brengen. De maaltijden van dit soort restaurants hebben vaak te veel vetten en/of zouten. Stutgard: “we moeten ervoor waken dat we onze eigen kookkennis niet aan een kant zetten voor dat van een fastfoodrestaurants”. Aan het eind van het gesprek dringt Stutgard erop aan dat we als Surinamer een betere combinatie maken tussen lichaamsbeweging en de manier van eten. Dit kan heel veel voorkomen volgens hem. Tien vuistregels voor een gezonde leefstijl 1. Zorg voor variatie in de voeding 2. Eet voornamelijk plantaardig vet Dat levert onverzadigde vetzuren en vitaminen 3. Zorg dagelijks voor een flinke portie fruit en groente 4. Wees zuinig met zout 5. Drink dagelijks minstens anderhalve liter water 6. Frequente kleine maaltijden zijn veiliger dan grote porties 7. Gebruik koolhydraten in de vorm van tarwebrood, pasta, graanproducten. Het vezelgehalte in voeding is belangrijk voor een goede spijsvertering 8. Ga veilg met voedsel om: hygiënisch bereiden en op de juiste temparatuur bewaren 9. Let op de vervaldatum van voedingsmiddelen 10. Wie gezond wil blijven, zal ook op het gewicht moeten letten en regelmatig moeten bewegen De juiste voeding, voldoende drinken en lichaamsbeweging, zorgen voor een ideaal lichaalsgewicht.

38

geZONd Suriname

Op weg naar een gezond 2009 voor u en uw gezin! Gezond eten voor beter leven Gezonde voedingskeus Een gezonde leefstijl kan de prestatie van uw immuunsysteem op pijl houden en zelfs verbeteren. Als je hiv-positef bent, is he tbelangrijk om op je immuunsysteem te letten. Omdat het virus je immuunsysteem verzwakt, ben je vatbaarder voor ander ziektes, waar je normaliter niet aan dood zou gaan. Door goed en vooral gezond te eten, kan je beinvoelden hoe jouw immuunsysteem werkt. Door gezonde voedingskeuzes te maken, kan je jouw lichaam helpen niet ziek te worden. In deze tweede aflevering van ‘Gezond eten voor Beter leve’, hebben wij het over de voedingsstoffen die jouw lichaam nodig heeft om gezond te zijn en je immuunsysteem versterken. Voedingsfundament Voeding heeft verschillende bestanddelen zoals: eiwitten,vetten, koolhydraten, vitaminen, mineralen en water. De eiwitten zijn de bouwstenen van ons lichaam. Vetten en koolhydraten, zorgen voor energie. Vitaminen en mineralen helpen je bij het groeien en de aanmaak van nieuwe cellen. Dat zijn de bouwstenen van ons lichaam. Ook maken zij energie vrij. Goed drinkwater helpt het lichaam om voedingsdelen uit het voedsel te halen. Dagelijks hebben wij op zijn minst vijftig voedingsdelen nodig om gezond te blijven. Normaal gesproken, zouden wij die krijgen van voedsel dat wij eten. Ons immuunsysteem gebruikt speciale bestanddelen die, samenwerken en er voor zorgen dat als wij ziek worden, ons lichaam instaat is zich te herstellen. Mensen die leven met hiv, hebben meer van deze speciefieke bestanddelen nodig voor te behouden.

Geen enkele voeding bezit alle voeding bestanddelen die jouw lichaam nodig heeft. Je hebt dus verschillende voedingsmiddelen nodig om de puzzel compleet te maken. Eiwitten Eiwitten zijn de bouwstenen van alle spieren en organen, zoals de longen, het hart en de lever. Zij zijn ook nodig om het immuunsysteem in goede conditie te houden. Vetten en koolhydraten Vetten en koolhydraten geven het lichaam energie en worden gevonden in heel wat van de voedingssoorten. Zij geven het lichaam de energie die het nodig heeft om het immuunsysteem op te bouwen en in werking te houden. Ons immuunsysteem heeft ze nodig om sterk te blijven. Hebben wij niet genoeg vetten, eiwitten en koolhydraten, dan kunnen onze spieren kleiner worden en is er kans dat ons immuunsysteem wordt verzwakt, hetgeen ons vatbaarder maakt voor infecties. Vitaminen en mineralen Vitaminen en mineralen worden gebruik om energie uit voeding vrij te krijgen. Zelf zijn zij geen bron van energie. Mineralen helpen de vitaminen om hun werk te doen en zorgen er voor dat alles goed verloopt. Ook het immuunsysteem heeft vitaminen nodig. Water Water helpt het spijsverteringsproces en maakt het makelijker om de bestanddelen die wij aan het voedsel te onttrekken. Bron: Caribbean Food and Nutrition Institute

COMBÉ MARKT

eerst kijken dan kopen Let op de prijs ! Aaaw !

geZONd Suriname

39

40

geZONd Suriname