Hewlett Packard Al vroegtijdig zuinig met energie Luchtschipstraat 1 - 1140 Evere
Opdrachtgever:
Nationale Nederlanden (vandaag ING vastgoed) Gebruiker: Hewlett Packard (oorspronkelijk Digital Equipment) Architect: SRZ, Isidore Zielonka Studiebureau: HVAC Einde van de werkzaamheden: eerste gebouw: 1982 uitbreidingswerken: 1987 en 2001 Oppervlakte: 19.000 m2
79
Het hoofdgebouw van Hewlett Packard (vroeger Digital), gelegen nabij de NAVO, werd in 1982 gebouwd door de architect Isidore Zielonka. In 1987 en 2001 werden er uitbreidingswerken uitgevoerd. Het gebouw bestaat hoofdzakelijk uit kantoren, die plaats bieden aan 1.200 personen op een oppervlakte van 19.000 m². Momenteel bedraagt de bezetting gemiddeld 650 personen die gelijktijdig aanwezig zijn in de vestiging. Filosofie Reeds in 1982 streefde de architect Isidore Zielonka naar een energiebewust ontwerp door het gebouw uit te rusten met een lucht-waterwarmtepomp voor de verwarming en een warmtewisselaar op de ventilatie. Deze beide technieken waren zeker niet gangbaar in de jaren tachtig. Dit gebouw is vijfentwintig jaar later nog altijd in gebruik en doet het nog altijd goed. De onderneming Hewlett Packard hecht veel belang aan het comfort van zijn werknemers, maar ook aan zijn impact op het milieu. Als bewijs hiervan werden talloze innoverende technieken toegepast en werd de inrichting van de werkvloeren bestudeerd voor een optimaal comfort. De werkruimten zijn open, met in het midden van de werkvloeren vergaderzalen en kantoren voor mensen die zich willen afzonderen.
ecoconstructies
Ook gezelligheid maakt deel uit van de bedrijfscultuur, en dat is te merken aan de talloze rustzones, een bakkerij, een fotoontwikkelshop en een cafetaria.
80
De gebouwen worden omgeven door groenzones en in het centrale deel van de vestiging is de beplanting bijzonder goed onderhouden. Deze zones bevorderen de wateropname en de biodiversiteit. Bovendien maken ze de omgeving van het gebouw aangenamer en hebben ze in de zomer invloed op het microklimaat.
Leefmilieu Brussel - BIM
De landschapslokalen zijn uitgerust met akoestische panelen die het geluid absorberen en elke werknemer in staat stellen in een voldoende rustige omgeving te werken.
In het midden van de plateaus zijn ontspanningsruimten ingericht die zijn uitgerust met vuilnisbakken voor selectieve ophaling.
>
Dit gebouw uit 1982 vervult een pioniersfunctie wat het rendabel gebruik van energie betreft, vooral dankzij het gebruik van een warmtepomp.
Milieutroeven
ecoconstructies
Een goed beheer van de akoestiek Een van de prioriteiten van een werkgever is zeker dat hij zijn personeel een werkomgeving wil bieden waarin het zich in de beste omstandigheden kan ontplooien. Bij HP zijn de werkvloeren ingericht als open ruimten. Het probleem van een dergelijke inrichting is de voortplanting van het geluid
82
Leefmilieu Brussel - BIM
van het ene bureau naar het andere. Dankzij geluiddempende schotten blijft het geluidsniveau in de gemeenschappelijke werkzones gering en wordt het niet versterkt. Om het lawaai van langdurige discussies binnen de perken te houden, werden de vergaderlokalen bovendien afgezonderd in het midden van de werkvloeren en werden individuele kantoren voorbehouden voor personen die in alle rust willen werken.
Comfort en gezondheid Overal natuurlijk licht
Thermisch comfort
In open ruimten werken, biedt de mogelijkheid om op alle verdiepingen van het gebouw over natuurlijk daglicht te beschikken. Lichtopeningen laten het licht volop binnenvallen in de vergaderruimten in het midden van de werkvloeren - zo genieten de gebruikers van het voordeel van natuurlijke verlichting, ongeacht de stand van de zon. Om geen hinder te ondervinden van de zon en om het visuele comfort te kunnen controleren, zijn er naast het zonweringssysteem buiten ook binnenjaloezieën voorzien.
Om een optimaal thermisch comfort te garanderen, rekening houdend met het energieverbruik, heeft de ontwerper geopteerd voor zonethermostaten die het luchtdebiet regelen in elke werkzone. Een regelinrichting past de debieten eveneens aan op basis van de bezettingsgraad en per zone. Beide technieken garanderen het nodige comfort.
Water Het verbruik bedraagt 3,43 m³/pers./jaar, wat weinig is tegenover vergelijkbare ondernemingen. Dit wordt voor een deel verklaard door het feit dat de airconditioning is uitgerust met een luchtcondensor, maar ook door eerder klassieke maar zeer efficiënte ingrepen. De verschillende waterverbruikers zijn bijvoorbeeld voorzien van aparte meters waardoor men een beter beeld krijgt van het verbruik en dit beter kan worden
beheerd. Een ander voorbeeld zijn de toiletten met urinoirs met automatische spoeling. Wat de buitenbeplanting betreft, is de onbebouwde oppervlakte van het perceel ingericht als groenruimte. Op die manier wordt het regenwater makkelijker geabsorbeerd, wat de uitspoeling naar de riolering beperkt.
Beheer Energie- en milieubeleid De firma HP stelt ook belang in de houding van haar werknemers ten opzichte van het milieu. Ze organiseert daarom allerhande acties om het personeel te sensibiliseren. Er zijn fietsenstallingen en douches ter beschikking, er worden tevredenheidsenquêtes gehouden en de werknemers kunnen individueel hun (thermisch en visueel) comfort controleren.
Wat het milieubeheer betreft, bestaan er verschillende richtlijnen voor de afvalverwerking en de aankoop van materiaal. Daarnaast is er een energieverantwoordelijke die belast is met de regelmatige opvolging van het verbruik (water, gas, elektriciteit).
Hewlett Packard
83
Energie Confort et Santé Weldoordachte warmteproductie
Gescheiden airconditioning
Een van de sterke punten van dit gebouw heeft te maken met de technologische keuzes die gemaakt werden in verband met energie. De verwarmingsenergie wordt namelijk geleverd door een warmtepomp en twee ketels, waarvan één condensatieketel. Bovendien werd op de ventilatie een warmteterugwinningssysteem geïnstalleerd om de inkomende lucht voor te verwarmen met behulp van de afgevoerde lucht.
Tamelijk eenvoudige ingrepen maken soms besparingen mogelijk. Een voorbeeld bij HP: grote elektriciteitsverbruikers die veel warmte ontwikkelen, zijn afgezonderd in aangepaste zones met intensievere klimaatregeling. Het gaat hier om de ruimte met de servers, alsook de pc-zones en printerzones. Nog een goede praktijk in dit gebouw is dat de koude lucht via de plafonds wordt ingeblazen en de aanwezige personen het debiet van de blaaslucht kunnen regelen in plaats van de temperatuur. Deze methode biedt een beter comfort en een betere verdeling van de koelte, wat zijn effect heeft op het verbruik. Er worden luchtcondensatoren gebruikt om het gebruik van water door koeltorens te vermijden.
Slimme jaloezieën De volledige vestiging beschikt in de winter over een grote aanvoer van zonnewarmte (grote glasoppervlakte) en in de zomer over een goede zonwering dankzij een systeem van “slimme” buitenjaloezieën die automatisch instelbaar zijn op basis van de zonneschijn. Zonnecellen op het dak meten voor elke gevel de intensiteit van de zonnestraling en sturen op basis daarvan de jaloezieën aan. Deze techniek garandeert het visuele comfort en vermindert de zonnewarmte door straling in de zomer, en beperkt dus het gebruik van de airconditioning, terwijl de zon in de winter ongehinderd mag binnenschijnen. De besparingen op het gasverbruik en het elektriciteitsverbruik van de airconditioning, zijn niet te verwaarlozen.
Warmtepomp De warmtepomp neemt de warmte op die aanwezig is in de omgeving (lucht, water, bodem) en geeft deze door op een hoger temperatuurniveau om een gebouw te kunnen verwarmen. In de situatie van HP neemt de warmtepomp warmte op uit de buitenlucht en geeft deze op een hoger temperatuurniveau door aan de binnenlucht van het gebouw of aan de warmwaterkring van de verwarmingsinstallatie. Deze oplossing van een warmtepomp die warmte terugwint uit de buitenlucht is eenvoudig toe te passen en zeer efficiënt.
Materialen ontwerp en milieu
ecoconstructies
Duurzaam ontwerp Afvalsortering wordt gestimuleerd door de inrichting van een aparte zone voor de verschillende afvalverwerkingssystemen. De sensibilisatie van de werknemers, de aanwezigheid van vuilnisemmers en containers en de medewerking aan het programma “ ecodynamische onderneming ” doen de rest.
84
Leefmilieu Brussel - BIM
Inzake duurzaam ontwerp werd de nadruk ook gelegd op het welzijn van personen met een beperkte mobiliteit. Verschillende installaties werden aangepast.
Jaarlijks verbruik • Elektriciteit:
322,7 kWh/m² richtwaarde: 123,6 kWh/m²
• Gas:
98,1 kWh/m²
richtwaarde: 117,5 kWh/m²
• CO2-emissie:
185 kg/m²
richtwaarde: 88 kg/m²
• Water:
3,49 m³/pers.
richtwaarde: 8,4 m³/pers.
• Oppervlakte per persoon: 29,2 m²/pers. (650 personen)
Het elektriciteitsverbruik is hoger dan de referentiewaarde. Dit is gedeeltelijk toe te schrijven aan het gebruik van de lucht-water warmtepomp. We merken eveneens op dat het gebouw over een cafetaria en een bakkerij beschikt. Deze toepassingen vervalsen enigszins de referentie. Het gasverbruik ligt onder de referentiewaarde dankzij de innoverende warmteproductiesystemen.
Wist u dit al? Door 1 kWh elektriciteit te gebruiken om de warmtepomp te laten werken, kunt u gratis tot 3 kWh thermische energie terugwinnen die van nature aanwezig is in de omgeving, zonder het milieu te belasten. Met andere woorden: afhankelijk van de kenmerken van uw toepassing (geïnstalleerd type warmtepomp, geografische zone, …), is de warmte die nodig is om uw leefomgeving te verwarmen, gemiddeld voor 2/3 afkomstig uit de omgeving en voor 1/3 van elektrische energie om de warmtepomp te laten draaien. Om de warmtepomp te vergelijken met een gasketel, moet men echter ook rekening houden met de hoeveelheid gas die door de elektriciteitscentrale gebruikt wordt om de elektriciteit te produceren die de warmtepomp verbruikt. Moderne gascentrales (gas-stoomturbinecentrales of gecombineerde centrales) halen rendementen van meer dan 50 %. Dit wil zeggen dat met 1 kWh gas 0,5 kWh elektriciteit wordt geproduceerd. De warmtepomp haalt hieruit maximaal 1,5 kWh warmte. Dit is meer dan wat we zouden hebben verkregen door het gas gewoon in een ketel te verbranden, omdat een deel van de warmte afkomstig is uit de omgeving. Dit alles op voorwaarde dat de installatie goed is ontworpen en correct werkt.
Hewlett Packard
85
