Het service-instrument; toen en nu Handel & Transport
In de afgelopen eeuw ontwikkelde het van oorsprong handels- en transportbedrijf Van Nieuwpoort zich verder binnen de bedrijfskolom. Achterwaarts door het zelf produceren van zand en grind en voorwaarts door het overnemen van bedrijven in betonmortel en betonproducten. De handel bleef hierbij steeds het service-instrument, altijd creatief in logistiek.
19
Altijd onderweg Dagelijks zijn meer dan 100 schepen en vele tientallen vrachtwagens onderweg voor de Van Nieuwpoort Groep. Van oudsher een handels- en transportonderneming, is het bedrijf in staat om aan afnemers in Nederland en België bouwgrondstoffen te leveren vanuit vrijwel iedere gewenste bron in Noordwest-Europa.
Met zijn delta van grote rivieren en netwerk van verbindingskanalen is ons land een typisch ‘waterland’. Dit natuurlijke gegeven werd al vroeg door de Nederlandse handelsgeest uitgebuit en zo kon ons land groeien naar een distributieland bij uitstek. Ook de zand- en grindwinningen zijn uit dit principe ontwikkeld. Door zandwinning werden de vaarwegen op diepte gehouden en werd tegelijkertijd de bouw voorzien van de benodigde grondstoffen. Grindwinning concentreert zich nog steeds voor een belangrijk deel op en langs de Maas in Nederland en België en op en langs de Duitse Rijn. Zand en grind, in hoofdzaak op het water gewonnen, wordt per schip naar de bestemming gebracht. De gebruikers van deze producten, beton- en betonmortelproducenten en asfaltinstallaties, vestigden zich dan ook aan het vaarwater. Vandaag de dag vindt 60% van het zand- en grindtransport, vooral over langere afstanden, over het water plaats. Daar waar het water ophoudt, nemen de vrachtwagens het over.
Handel & Transport
1905
20
De eerste kruiwagen
Op 29 mei 1905 stort de 36-jarige Gerrit Jan van Nieuwpoort (1869-1957) zijn eerste kruiwagen met puin in een oude zandput die hij net daarvoor van de Nederlandsche Spoorwegen kocht. Om dit heugelijke feit te vieren krijgt zoon Gerard (1895-1966), die precies op deze dag zijn tiende verjaardag viert, opdracht een halve liter ‘Ouwe Klare’ te halen. Gerard’s huis aan de ‘Hogebrug’ over de Dubbele Wiericke, gemeente Lange Ruige Weide. Op de foto Gerard en zijn echtgenote Hendrika van Nieuwpoort-Hofman
De balans
Jaarlijks produceren de installaties binnen de Van Nieuwpoort Groep 8 miljoen ton grondstoffen, waarvan ook eigen bedrijven in betonmortel en betonproducten gebruik maken. Van Nieuwpoort vervoert jaarlijks 11 miljoen ton zand, grind en andere bouwgrondstoffen per schip of as.
Met de afzetmogelijkheden binnen de Groep wordt een optimale bezetting van de winwerktuigen bereikt. Bovendien is de handelstak op deze manier minder afhankelijk van derden voor haar inkoop. Door de jaren heen werd een mooie balans hierin altijd scherp in de gaten gehouden.
Brandstoffen- en fouragehandel
Door zijn vader al vroeg aan het werk gezet, bouwt de jonge Gerard (1895-1966) aan de ‘Hogebrug’ in de gemeente Lange Ruige Weide, tussen Driebruggen en Hekendorp, een brandstoffen- en fouragehandel in stro, hooi, mest en turfstrooisel op. Zijn vader breidt het vuilontruimbedrijf verder uit. De jonge Gerard koopt regelmatig een wagon kolen die hij uitvent bij particulieren.
21
Gerard van Nieuwpoort (1895-1966)
100 schepen of 3.300 vrachtwagens Een eenvoudig rekensommetje leert dat je met een binnenschip het grootste volume tegen de laagste prijs vervoert. Voor een productie van 50.000 kubieke meter beton is 100.000 ton zand en grind nodig. Bij binnenschepen met een gemiddeld laadvermogen van 1.000 ton praat je dan over 100 schepen, terwijl daar over de weg ruim 3.300 vrachten voor nodig zijn.
Dagelijks varen circa 100 relatieschepen voor de handelsbedrijven van Van Nieuwpoort in Nederland en België (De Prins). Daarnaast worden nog vele schepen ingehuurd in de vrije bevrachting. De grootte van de schepen varieërt van 300 ton (vooral op de Brabantse kanalen) tot 2.000 ton op het grootscheepsvaarwater.
Handel & Transport
jaren 20
22
Het eerste schip
Gerrit Jan senior (1869-1957), schipper én handelaar in hart en nieren, is aanvankelijk erg blij met het eerste eigen schip, een betonnen Kempenaar. Hij koopt het in 1920 voor ƒ 1.000,=. Het schip werd gebouwd in de Eerste Wereldoorlog toen er een groot tekort aan staalplaat was. Eigenlijk moet de Kempenaar dienen als opslagplaats, maar hij wordt niet gebruikt voor die functie. In een stormnacht slaat het gevaarte los en breekt bijna doormidden. Gerrit Jan senior besluit het schip aan een commissionair te verkopen voor ƒ 1.450,=. Bij een ander bedrijf breekt het schip uiteindelijk toch doormidden.
Kempenaar uit 1920
Schippers
Schepen en schippers zijn belangrijk voor Van Nieuwpoort. Een goede relatie met je schippers is een bedrijfsfilosofie die Gerrit Jan van Nieuwpoort (1920) jaren geleden al introduceerde en die vandaag nog steeds gekoesterd wordt. Die filosofie vertaalt zich voor de schipper in zekerheid van werk.
De bedrijven van Van Nieuwpoort hebben een stevig netwerk in de scheepvaart en zijn trots op de reputatie tijdig te leveren en afspraken na te komen. Met veel schippers bestaat een langdurige relatie. Pim van Baaren, directeur Van Nieuwpoort Grint en Zand, meent dat in het komende decennium een stevige basis van relatieschippers nodig blijft om een continue aanvoer van producten te garanderen. Hoewel Van Nieuwpoort hecht aan lange en trouwe relaties is het soms onvermijdelijk afscheid te moeten nemen van minder geavanceerde schepen. Het ideale schip is snel, eenvoudig te lossen en flexibel in de te bevaren routes. Het transport levert een belangrijke toegevoegde waarde aan het product. Pim van Baaren: “De service die onze schipper biedt is van essentieel belang voor onze relatie met de afnemer.”
Naar Gouda
Spoedig wordt ook handel in zand en grind gedreven, wat in 1922 het vertrek van vader en zoon uit de gemeente Lange Ruige Weide naar de stad Gouda met zich brengt. Motief voor de verhuizing is vooral de centrale ligging van deze plaats tussen de diverse polders en gemeenten waaraan veel geleverd wordt.
23
De woning van Gerard in 1923 aan de Ridder van Catsweg 70. Hij hield kantoor in de serre.
Zonder diepgang geen scheepvaart Voor de handel in zand en grind zijn ook de kleine vaarwegen van groot belang. In zijn hoedanigheid als voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Grinden Zandhandelaren (NVGZ) roept Gerard Albert van Nieuwpoort (1949-2003) in 2002 de politiek op meer in het vaarwegennet te investeren onder het motto ‘zonder diepgang geen scheepvaart’.
Vervoer van zand en grind over water is niet alleen bijzonder milieuvriendelijk, maar ook verreweg de goedkoopste manier van transport. Het vaarwegennet van vooral Zuidoost-Brabant lijdt onder achterstallig onderhoud. Wat de situatie nog nijpender maakt is het feit dat het aantal kleine schepen drastisch terugloopt. Met de Europese sloopregeling eind negentiger jaren verdwenen ruim 500 kleine schepen, vooral Spitsen en Kempenaars. Voor jonge schippers loont het niet meer te investeren in Kempenaars. Ze kiezen voor grote schepen, die door hun formaat niet op de Brabantse kanalen kunnen varen. Handel & Transport
Het ‘bospaadje’ tussen Son en Oirschot
jaren 30
24
Schippers in zand en grind
Grondlegger Gerrit Jan senior neemt afscheid
In 1920 trekt Gerrit Jan senior (1869-1957) zich uit de zaken terug en zetten zijn zonen Gerard (1895-1966) en Frans Daniël (1904-1950) het bedrijf voort. De fourage- en brandstoffenhandel wordt overgedaan aan Blonk te Gouda. Frans Daniël concentreert zich op het afvalontruimbedrijf en de administratie, Gerard richt zich op grind en zand.
In de dertiger jaren wordt door de Vereenigde Transport Maatschappij (VTM), een samenwerkingsverband tussen Van Nieuwpoort en de heer Ype de Jong, een aantal kleine schepen aangekocht. Ze vervoeren zand, grind, schelpen en afvalstoffen voor het bedrijf op vaste korte routes, zoals van Dordrecht naar Rotterdam.
der diepgang geen scheepvaart
Grondlegger Gerrit Jan senior neemt afscheid
In 1920 trekt Gerrit Jan senior (1869-1957) zich uit de zaken terug en zetten zijn zonen Gerard (1895-1966) en Frans Daniël (1904-1950) het bedrijf voort. De fourage- en brandstoffenhandel wordt overgedaan aan Blonk te Gouda. Frans Daniël concentreert zich op het afvalontruimbedrijf en de administratie, Gerard richt zich op grind en zand.
Ype de Jong, een aantal kleine schepen edrijf op vaste korte routes, zoals van
De eerste grote zandlevering
Aan de gemeente Gouda levert Van Nieuwpoort rond 1931 een grote hoeveelheid zand voor een schietterrein.
Transport en overslag De breedte en de diepte van de vaarweg, het karakter van de bochten en de afmetingen van sluizen en bruggen, bepalen het type schip waarmee gewerkt wordt. De Conference of European Ministers of Transport (CEMT) kwam in 1954 tot een eerste Europese classificatie van scheepstypen, die met de komst van de duwbakken begin zestiger jaren werd herzien en uitgebreid. Om duidelijk te maken welke schepen op welk traject kunnen varen, zijn ook alle Europese vaarwegen ingedeeld in klassen.
De ‘kleine’ Spits of Péniche heeft een laadvermogen van 350 ton, wat goed is voor ruim 11 vrachtwagens. De Kempenaar heeft een laadvermogen van 550 ton en de Dortmunder kan 900 ton vervoeren, wat gelijk staat aan 30 vrachtwagenladingen. De duwbakken kwamen eind vijftiger jaren op. Een modern vierbaksduwstel met een lengte van 193 meter vervoert het equivalent van 366 vrachtwagens; maar liefst 11.000 ton.
Handel & Transport
26
Gezonken in de Parkhaven
Schipper in dienst van VTM, net als later drie van zijn zonen, is Marinus Lingen. Bij het 60-jarig bedrijfsjubileum in 1965 schrijft hij een lange brief vol herinneringen aan Gerard van Nieuwpoort. Enkele fragmenten...
“In december 1936 kwam ik op de ‘Strijdt en Volhardt’, maar na een paar maanden al zonk hij in de Parkhaven. Ik moest dwars oversteken van de Maashaven naar de Parkhaven en werd volgegooid door de golven van de sleepboten ’s avonds om 22.00 uur. Omdat ik een hoge deklast in had, ging het schip water innemen, viel slagzij en zonk. Ik voer toen met mijn dochter en als we het er nu over hebben, krijgt ze nog kippevel. Ik heb tweemaal een proefvaart mogen maken. Tegenwoordig zijn het paleizen met goede motoren. Als de oprichter eens kon zien wat Van Nieuwpoort nu is, wat zou hij ogen opzetten. Er is niet altijd voorspoed geweest. De oorlog zette een streep door de rekening. [...] Er is een tijd geweest dat al mijn drie zoons Arie, Marien en Henk bij u in dienst waren, maar daar viel een schaduw over, dat is u bekend”
Gelukkig wordt de roep om betere kanalen intussen gehoord. In de provinciale Visie Brabantse Vaarwegen 2004-2050 worden de Zuid-Willemsvaart én het Wilhelminakanaal aangepakt. Beide kanalen moeten ‘klasse-IV vaarwegen’ worden, geschikt voor schepen met een laadvermogen van 1.500 ton. Eén dergelijk schip is goed voor 50 vrachtwagens minder op de weg.
Een beter vaarwegennet alléén is echter niet voldoende. Om te voorkomen dat het regionale wegennet overbelast wordt door vrachtverkeer naar laad- en losplaatsen, zijn langs het Wilhelminakanaal en het Beatrixkanaal ook extra overslagstations, zogenaamde ROC’s, nodig.
Art impression ROC Veghel
jaren 30 Met die laatste zin duidt Marinus op de tragische dood van zijn zoon. Op 13 juli 1961 komt Marien Lingen op 29-jarige leeftijd om als hij bij Roermond met een grondbak, een vaartuig gebruikt voor het gereed maken van een terrein voor winning, omslaat. Vijf lange dagen blijft hij vermist. Gerard van Nieuwpoort (1895-1966) belt ten einde raad met paragnost Croiset in de hoop dat hij misschien kan helpen. Zijn lichaam wordt uiteindelijk op 18 juli gevonden en op 20 juli 1961 begraven. Marien Lingen was gehuwd en had drie kinderen. Twee andere zonen van Marinus Lingen voeren ook op schepen van Van Nieuwpoort. Zoon Henk voer onder andere op de ‘Strijdt en Volhardt’, Arie voer jaren op het schip ‘MS Quarta’. Marinus Lingen
27
40% over water De binnenvaartsector neemt in Nederland ruim 40% van het vervoer van goederen voor haar rekening. Het scenario van European Coordination 2020 van het Centraal Planbureau gaat ervan uit dat het vervoerde volume in het bulktransport tot 2020 jaarlijks met bijna 2% toeneemt. Het Rijk neemt dan ook maatregelen om de onderhoudsachterstanden op de waterwegen weg te werken en specifieke capaciteitsknelpunten op te lossen.
De prioriteit ligt op de hoofdverbindingsassen. Doordat er in het verleden niet voldoende rekening is gehouden met noodzakelijke vervangingsinvesteringen, wordt het Rijk niet alleen geconfronteerd met achterstallig onderhoud op de vaarwegen, maar ook met een structureel tekort op het benodigde budget voor basisonderhoud, waardoor achterstanden verder oplopen. Dit levert problemen op zoals onvoldoende diepgang, waardoor meer schepen moeten worden ingezet om dezelfde lading te vervoeren. Het doel is in 2020 te voldoen aan de geformuleerde streefbeelden voor breedte, diepte en vrije doorvaarhoogte en een gemiddelde wachttijd bij sluizen van niet meer dan dertig minuten.
Handel & Transport
28
Met enige weemoed werd in 2003 afscheid genomen van de ’Rijnland’.
De ‘Oranje’
In 1940 koopt Gerard van Nieuwpoort (1895-1966) de ‘Oranje’ aan voor een bedrag van ƒ 22.500,=. Met zijn bijna 500 ton, een van de eerste grotere schepen. Tijdens de oorlog en enkele jaren daarna wordt het als sleepschip ingezet. Het bedrijf komt met lage omzetten de oorlog door. Puin en koolas worden nog verhandeld en vervoerd, de grind- en zandhandel komt gaandeweg stil te liggen. De bedrijfsvloot bestaat in die tijd uit de ‘Strijdt en Volhardt’, de ‘Maria’, de ‘Hoop op Welvaart’, de ‘Margaretha’, de ‘Koophandel’ en de ‘Oranje’ (in oorlogstijd noodgedwongen ‘Primo’ genoemd).
Aan het eind van de dertiger jaren houdt Gebr. Van Nieuwpoort gedeeltelijk kantoor in de serre van het huis aan de Graaf Florisweg 30. Het volgende kantoor aan de Burgvlietkade 102 wordt na de oorlogsjaren nog iets uitgebreid.
Samen voor een betere logistiek In 2002 wordt de NVLB opgericht, de Nederlandse Vereniging van Leveranciers van Bouwgrondstoffen, het resultaat van een fusie tussen de NVGZ (Nederlandse Vereniging van Grind- en Zandhandelaren) en VPI (Vereniging van Producenten en Importeurs van wegen- en waterbouwmaterialen). Deze ruim 80 leden tellende vereniging bevordert de continuïteit van de groothandel door het realiseren van praktische leveringsvoorwaarden en kwaliteitszorg. Hiernaast initieert én stimuleert de organisatie vakopleidingen, kennisuitwisseling en onderzoek. Verder fungeert de NVLB als hét aanspreekpunt voor overheden, onderzoeks- en onderwijsinstituten, andere organisaties binnen de branche en het publiek.
Huidig secretaris van de NVLB, Pim van Baaren, pleit voor meer samenwerking tussen instanties voor transport en handel om samen de problemen in de Nederlandse logistiek aan te pakken. “Onderwerpen als de beperkte overheidsinvesteringen, knelpunten in het wegennet, voortgang in verbetering van het Brabantse vaarwegennet, nieuwe EU-richtlijnen voor arbeidstijden en de schaarste in kleine schepen verdienen veel aandacht. “Wanneer instanties als EVO Raad van Binnenvaartverladers en Transport en Logistiek Nederland (TLN) in de NVLB de krachten bundelen, komen we verder.”
jaren 40 Zand- en grindwereld verenigen zich (NVGZ)
Eind veertiger jaren geven de waterwegen een druk beeld. Nederland herrijst. Met de bevrijding in mei 1945 en de start van het herstel van Nederland begint een bloeiperiode voor bouwend Nederland en dus ook voor de grinden zandhandel. Ruim 16.000 kleine binnenvaartschepen met een gemiddelde grootte van 150-200 ton varen bedrijvig heen en weer. Slechts 35% van deze schepen is gemotoriseerd. Tegenwoordig varen er minder schepen met een grotere capaciteit; circa 5.500 vaartuigen, waarvan de meerderheid meer dan 1.000 ton meet.
29 De grind- en zandwereld verenigen zich in 1949 in de Nederlandse Vereniging van Grind- en Zandhandelaren. De vereniging treedt in 1953 toe tot de Stichting Verladersbelangen Limburg en komt zo in contact met schippersorganisaties en de overheid. Toenmalig directeur van De Hoop Terneuzen de heer van der Peijl sr., besteedt hier veel aandacht aan. Op de foto G.J. van Nieuwpoort en de heer van der Peijl sr. midden zestiger jaren. Op de achtergrond mevrouw Rika van Nieuwpoort-Hofman, moeder van Gerrit Jan en Gerard Hendrik.
Een product met keurmerk Welke samenstelling heeft het product? Tegenwoordig moet de eigenaar van een bouw- of ander werk in staat zijn een erkende kwaliteitsverklaring van de gebruikte bouwmaterialen te overleggen. Het Bouwstoffenbesluit, van kracht sinds 1 juli 1999, stelt immers kwaliteitseisen aan de ‘toepassing in werken’ van grond en steenachtige bouwstoffen, zoals zand en grind. Tot vijf jaar na leverantie moet de leverancier de gegevens over samenstelling en uitlogingsgedrag kunnen tonen. De bedrijven in de zand- en grindwinning hebben besloten hun zand en grind via een eigen certificaat aantoonbaar te laten voldoen aan het Bouwstoffenbesluit. Erkende instanties controleren periodiek de zand- en grindstromen. Niet alleen zand en grind, maar alle minerale bouwstoffen die met de bodem en met regen-, grond- of oppervlaktewater in contact kunnen komen, vallen onder het Bouwstoffenbesluit. De maatregel moet voorkomen dat steenachtige bouwstoffen de bodem of het oppervlaktewater vervuilen. Daarnaast beoogt de regeling het hergebruik van secundaire bouwstoffen te bevorderen.
Handel & Transport
Frans Daniël van Nieuwpoort overlijdt
In 1950 overlijden binnen één maand Gerards moeder Leny Niermeyer én broer Frans Daniel van Nieuwpoort (1904-1950).
30
Van Nieuwpoort’s Handel- en Transportmaatschappij N.V.
In 1952 wordt Van Nieuwpoort’s Handel- en Transportmaatschappij N.V. opgericht met drie aandeelhouders: Jans van Limborgh - Frans Daniël’s weduwe - vader Gerard van Nieuwpoort (1895-1966) en zoon Gerrit Jan (1920). Vader en zoon voeren de directie.
Zorg voor het milieu Respect voor het milieu vertaalt zich in een verantwoord en zuinig gebruik van natuurlijke grondstoffen.
Tegenwoordig worden gerecycelde materialen in beton gebruikt. Mits voldoende voorradig, zal betongranulaat het uiteindelijk mogelijk maken de grondstoffenkringloop gesloten te houden. Betongranulaat verdient in bepaalde toepassingen de voorkeur boven menggranulaat, dat voor 50% uit metselwerkpuin bestaat en daarmee een lager gewicht en geringere sterkte dan grind heeft. Om die reden presteert het minder op een aantal specifieke bouwfysische punten. Steeds wordt nauwkeurig gekeken welke bouwwerken geschikt zijn voor toepassing van een dergelijke alternatieve grondstof. Restproducten als hoogovenslak en vliegas krijgen al langere tijd een nuttige milieuvriendelijke functie als ingrediënt van cement. Vliegas wordt ook als vulstof aan betonmortel toegevoegd. Het verhoogt de dichtheid en de verwerkbaarheid van beton en draagt bij aan de sterkteontwikkeling.
Vervoer afvalstoffen
In de eerste helft van de vorige eeuw was het vervoeren en bergen van afvalstoffen maatschappelijk geaccepteerd en wettelijk toegestaan. Een afvalproduct als koolas werd met schepen opgehaald bij de kolengestookte elektriciteitscentrales. Het product is lichter dan zand en was daardoor ideaal voor het ophogen van de Zuid-Hollandse veengrond als voorbereiding op bebouwing. In de eerste vijftig jaren van het bestaan van het bedrijf heeft het transporteren en bergen van afvalstoffen voor een continue en gegarandeerde bron van inkomsten gezorgd.
31 Na de oorlog maakt de winning en handel in zand en grind een enorme ontwikkeling door en daalt de afvalstoffenlijn steeds verder. Een groeiend milieubewustzijn is een belangrijke reden deze bedrijfsactiviteiten actief verder af te bouwen.
Ontelbare auto’s, fietsen en voetgangers Fundamenteel fundament en ingrediënt van onze wegen. Sterk en hard, maar wanneer nodig laat het de regendruppels vriendelijk door. Het duldt ontelbare auto’s, fietsen en voetgangers. Moräne Splitt, Grauwacke, kalksteensplit, graniet, basalt, porfier, lava en Nederlandse en Belgische steenslag.
Handel & Transport
jaren 50
32
Major in de storm
Major I
De gevolgen van de zware storm die leidt tot de watersnoodramp van februari 1953, zijn ook verder landinwaarts goed merkbaar. Net voorbij Nieuwerkerk aan de IJssel ontstaat een groot gat in de dijk van het Hitland. De Major I, een grote overslagkraan van Van Nieuwpoort, wordt gevorderd en ingezet om de opening te dichten. Een mooi particulier scheepje wordt simpelweg gevorderd en afgezonken in het stroomgat. De Major stort de opening verder vol met grote bakken puin. Gerard Hendrik van Nieuwpoort (1935), toen 18 jaar, kan zich nog goed herinneren hoe hij zich die nacht als stoker op de Major in het zweet werkte.
Diezelfde watersnoodramp geeft ook de aanzet tot grootschalige leveranties in de jaren hierna voor de Deltawerken. De overheid zet combinaties van aannemers en toeleveranciers aan het werk. Samen met collega-bedrijven werkt Van Nieuwpoort mee aan de realisatie van de uitwateringssluizen in het Haringvliet, de Grevelingen- en Brouwersdam.
Snelweg van de binnenvaart
Over de Waal wordt per jaar 150 miljoen ton goederen verscheept; de helft van de totale binnenvaart. Wordt dit over de weg vervoerd, dan zouden 5 miljoen extra vrachtautoritten nodig zijn tussen Rotterdam en de Duitse grens.
Dan het schip maar op de wal
In 1954 bouwt de Hollandsche Beton Maatschappij aan vliegveld Ypenburg. Van Nieuwpoort en collega bedrijven leveren 150.000 ton zand en grind voor de aanleg van de startbanen. Gerard Hendrik van Nieuwpoort (1935) volgt op dat moment in zijn derde studiejaar weg- en waterbouw een stage betontechnologie bij dit project. Omdat het water van de Vliet niet genoeg ruimte biedt voor twee schepen naast elkaar, stelt vader Gerard (1895-1966) voor het overslagschip op de wal te zetten, wat dan ook gebeurt.
Twee grote kranen tillen het schip op de kant en plaatsen het ‘op een fakirbed van ijzeren staven’, zoals regionale krant de Binnenhof het omschrijft. Een eenvoudige maar praktische oplossing en het levert aardige publiciteit op.
33
Voor Nederland vanuit Gouda In januari 2005 zijn de handelsbedrijven van de Van Nieuwpoort Groep geïntegreerd in twee kantoren te Gouda en Brussel. Voor Nederland wordt de regie gevoerd door Van Nieuwpoort Grint en Zand.
Eind jaren negentig werden de activiteiten van Holland Bouw toegevoegd aan de Goudse organisatie. In 2003 werd Van Tricht & Bastiaanse te Gorinchem geïntegreerd in Van Nieuwpoort Grint en Zand en in januari 2005 volgde handelsbedrijf De Kempen te Eindhoven. Hiermee is een van de grootste Nederlandse handelsbedrijven in bouwgrondstoffen ontstaan.
Afdeling Logistiek Van Nieuwpoort Grint en Zand: Johan Vlieg, Leo Smolders, Wim Heuvelman, Menno Koorn
Handel & Transport
jaren 50
34
Van Nieuwpoort in scheepsbouw (1955-1965)
De ‘Secunda’ is het eerste beunschip dat Van Nieuwpoort laat bouwen op scheepswerf Kampen. De tewaterlating wordt door de burgemeester van Kampen, de heer Berghuis verricht op 16 oktober 1955. In juli 1957 verricht Gerard van Nieuwpoort (1895-1966) de tewaterlating van de ‘Tertia’. Dit schip heeft, net als de ‘Secunda’, een grootte van 510 ton, is 55 meter lang, 6,60 meter breed en heeft een diepgang van 2,40 meter. Nieuw aan dit schip is het feit dat de grote luchtkasten aan stuur- en bakboord met elkaar verbonden zijn, wat bij een aanvaring het risico van slagzij vermindert.
Voor België vanuit Brussel In België worden de bouwgrondstoffen door De Prins, rechtstreeks en vanaf loswallen gedistribueerd naar de afnemers. Van Nieuwpoort is sinds 2000 aandeelhouder in De Prins, één van de grotere Belgische handelshuizen in zand. In 2002 werd het nog resterende deel van de aandelen overgenomen en kreeg Van Nieuwpoort volledige zeggenschap over dit Belgische bedrijf.
35
Gerrit Jan van Nieuwpoort (1920) laat op 9 oktober 1961 de ‘Quarta’, een schip van 750 ton, te water op de scheepswerf Ferus Smit te Foxhol.
Rijksweg A12 bij Maarsbergen
Handel & Transport
jaren 60
36
‘naast de schipper op de brug‘
Begin jaren zestig wordt opdracht gegeven voor de bouw van een schip van 750 ton. De ‘Gerard’ wordt door zijn naamgenoot in de vaart gebracht op 29 februari 1964. Het Rotterdams Dagblad schrijft: “Op het vrij ruwe water van de Nieuwe Maas is het nieuwe zandschip, varend in de richting Dordrecht, zaterdagmiddag bij de in aanbouw zijnde Van Brienenoordbrug overgedragen. Zaterdagmiddag stond de heer G. van Nieuwpoort trots naast de schipper ‘op de brug’. Van het vertrek uit de Spidohaven tot het moment van de overdracht stond hij hier…. “
De beste ingrediënten voor het mooiste beton Samen met de afnemer wordt gezocht naar een betonsamenstelling die technologische én economische voordelen geeft. De activiteiten van Conovation hebben een toegevoegde waarde in het optimaliseren van betonmengsels en brengen daarbij de uiteindelijke kostprijs verder omlaag. De positie van dit nieuwe bedrijf in hulp- en vulstoffen, sinds 2000 bij de Groep, wordt in lijn met de positieve ontwikkeling van de nieuwe betonsoorten verder uitgebouwd.
Gerard van Nieuwpoort overlijdt
Volop bedrijvigheid
Eén jaar na het 60-jarig jubileum van het bedrijf, op 26 mei 1966, overlijdt Gerard van Nieuwpoort op 70-jarige leeftijd. Op de foto van links naar rechts Gerard (1935), Gerard (1895) en Gerrit Jan (1920).
De betonmortelindustrie groeit begin jaren zestig met maar liefst 30% per jaar. Belangrijke leveringen worden gedaan voor de aanleg van rijkswegen rond Rotterdam en Den Haag en voor de bouw van de Rotterdamse metro. Scheepsbouwer Verolme keert geïnspireerd terug uit Brazilië en laat door aannemer Verstoep ongekend grote scheepsdokken bouwen. De dokken krijgen bodems en wanden van 2-2,5 meter dik en bieden ruimte aan tankers tot 275 meter lang. De bouw krijgt veel publiciteit en Van Nieuwpoort adverteert in de Cobouw: ‘Wij leverden voor de continu betonstorten van Verolme’. In één jaar tijd verdubbelt de omzet van het bedrijf.
37
Handel & Transport
38 Een excursie naar Schiphol voor eigen schippers en relatieschippers van Van Nieuwpoort rond 1963. Gerard van Nieuwpoort (1895-1966)) staat negende van links, zoon Gerrit Jan van Nieuwpoort (1920) staat vijfde van links op de foto.
Just-in-time Jaarlijks 11 miljoen ton bouwgrondstoffen precies op tijd op de bestemming afleveren. Te late of onjuiste levering van grondstoffen betekent oponthoud. Bouwers en producenten moeten kunnen rekenen op het juiste materiaal, op de juiste plaats en op het juiste moment. Dat vergt precisie, alertheid en vooral flexibiliteit. In Gouda wordt met hulp van geavanceerde software de planning voor meer dan honderd schepen en vele vrachtwagens gecoördineerd. Hier zitten de specialisten die trefzeker een snelle oplossing aandragen voor elke onverwachte blokkade of stremming en die een uitdaging vinden in een perfecte afstemming van het type schip op product en bestemming.
jaren 60 IJzeren Janus
Een voorganger van de huidige ICT binnen van Nieuwpoort is zonder twijfel de IJzeren Janus. De heer Jo de Rooij, later directeur van Van Nieuwpoort Scheepvaart, introduceert dit planningssysteem binnen het bedrijf. Het systeem bevat kaarten van alle schepen, onderweg van laad- naar losplaats of andersom. Op een doorsnee werkdag zitten er 100 tot 150 kaarten in de IJzeren Janus en geeft het kantoor in Gouda het beeld van een georganiseerde hectiek; veel telefoonverkeer en contact via semafoon en marifoon. Een belangrijke boodschap voor de schipper wordt in deze tijd, bij gebrek aan andere communicatiemiddelen, regelmatig doorgegeven aan een sluiswachter.
39
Jo de Rooij
Linken in ICT Communicatie en informatie-uitwisseling tussen de verschillende bedrijven wordt een stuk eenvoudiger door de introductie van nieuwe softwaresystemen. In 2003 en 2004 zijn de eerste ondernemingen onder de Van Nieuwpoort Groep gestart met het Axapta softwaresysteem. Met hulp van deze uniforme software wordt de capaciteitsbezetting, het transport en de projectinformatie binnen iedere bedrijfseenheid verder geoptimaliseerd.
Hoe hebben we het deze maand gedaan?
Het Hyperion informatiesysteem biedt snel inzicht in de resultaten van alle ondernemingen binnen de Groep. Waar vroeger de cijfers pas weken later beschikbaar waren, kan nu direct na de maandafsluiting een snelle rapportage opgevraagd worden. Handel & Transport
40
In eigen huis ontwikkeld
Méér informatiesystemen werden in eigen huis uitgedacht, ook digitale. De voorganger van het recente Axapta was FIMIS, een programma dat speciaal voor Van Nieuwpoort werd ontwikkeld door Jan de Wit, een eigen medewerker. In de tachtiger jaren wordt dit systeem uiteindelijk bij alle handelsbedrijven van de Groep gebruikt. Het succes van het programma blijkt uit het feit dat het later ook bij collega-bedrijven in de branche geïntroduceerd wordt.
Catharinus de Jong (op de foto in het midden), de bescheiden spil van de concernadministratie, overleed in 2001. De mensen op kantoor in Gouda hebben warme herinneringen aan deze bijzondere collega.
Eindhoven Tot januari 2005 werd een deel van de handelsactiviteiten van de Van Nieuwpoort Groep vanuit Eindhoven – handelsbedrijf De Kempen Grint en Zand – gecoördineerd. Recentelijk werd deze organisatie ondergebracht bij Van Nieuwpoort Grint en Zand in Gouda. Eén kantoor voor de Nederlandse markt biedt de mogelijkheid de bedrijfsprocessen verder te stroomlijnen en vooral de logistieke systemen te optimaliseren. Door het samenvoegen van de binnenlandse handelskantoren ontstaat nu een efficiënte, overzichtelijke organisatie.
Gerrit Jan van Nieuwpoort (1930) overlijdt
Heel plotseling en nog geen 40 jaar oud, overlijdt neef Gerrit Jan van Nieuwpoort, zoon van Frans Daniël van Nieuwpoort op 6 augustus 1970. De heer Jo de Rooij, echtgenoot van Janni van Nieuwpoort, neemt zijn taken binnen het bedrijf over.
Van der Maas & De Kempen onder Van Nieuwpoort paraplu
De heer Henk van der Maas heeft zijn belangen en activiteiten ondergebracht in verschillende bedrijven, onder andere in Van der Maas in Amsterdam, later Amstelveen en in het handelsbedrijf De Kempen te Eindhoven. In de omgeving van Eindhoven bezit hij midden zeventiger jaren belangen in zandwinning. In 1977 neemt Van Nieuwpoort Van der Maas en handelsbedrijf De Kempen over.
41
Onwerkelijk licht zand
Trots op dit prachtige, bijna witte zand, dat tot ver in Europa geëxporteerd wordt. Zand van het land uit de Siemes groeve bij Weeze (Duitsland). Handel & Transport
jaren 80
42
Vurig gewenste groeves
In 1983 komt er een einde aan de 9-jarige ‘Engelse periode’ als Van Nieuwpoort de 70% aandelen van ARC terugkoopt. Dit maakt de weg vrij voor een investering in kwaliteitsgroeves. In 1983 neemt De Kempen een belang van 33% in de Siemes groeves in Wemb, net over de Duitse grens. In 1987 is 80% in handen en in 1994 komt het bedrijf voor 100% onder handelsbedrijf De Kempen. Vrachtwagens van De Kempen rijden af en aan met zand en grind en bevoorraden vooral dat deel van Noord-Brabant dat met de grotere schepen niet bereikbaar is. In 1996 wordt extra terrein aangekocht in Weeze en Wemb voor uitbreiding van de groeve.
Zuinig met natuurlijke grondstoffen Kunstgrind met een laag volumegewicht leverde midden tachtiger jaren de eerste ‘lichte bouwwerken’. De in ‘vrij-voorbouw-methode’ gerealiseerde viaducten van het Rottepolderplein bij Haarlem, de bruggen over het Amsterdam-Rijnkanaal bij Maarssen en Houten en de Maasbrug bij Wanssum zijn met Liapor gemaakt. Deze kunstwerken zijn enigszins vergelijkbaar met de bekende Talbrückes over de Duitse rivierdalen. Tegenwoordig wordt met hoge sterkte beton slanker geconstrueerd wat ook tot een forse materiaal- en gewichtsbesparing leidt. Kunstgrind is niet geschikt voor toepassing in hoge sterkte beton omdat er met deze lichte korrels geen hoge krachten in het beton op te nemen zijn.
Pleybrug bij Arnhem
Kunstgrind, een alternatief?
In de periode 1975-1985 levert Van Nieuwpoort flinke hoeveelheden Liapor aan de afdeling Bruggen van Rijkswaterstaat. Liapor, uit klei gefabriceerd kunstgrind, had goede eigenschappen voor beton, maar was in de tachtiger jaren mede door de hoge transportkosten vanuit Zuid-Duitsland te duur voor de Nederlandse markt. Lytag, een ander type kunstgrind wordt gemaakt van vliegas, het afvalproduct van kolengestookte energiecentrales. In de 80-er en 90-er jaren vindt dit product zijn weg naar de markt als lichtbetontoeslag. Ook in de vloerenindustrie werden grote hoeveelheden Lytag toegepast. Andere toepassingsmogelijkheden voor vliegas vervangen aan het einde van de negentiger jaren de productie van Lytag.
43
De bij 1.100-1.200 graden Celsius gesinterde keiharde korrels werden toegepast in onder andere de betonnen brug in de Pleyweg ten zuiden van Arnhem.
Natuurlijke reflectie
Grauwacke licht op in het donker. Een eigenschap die deze steensoort perfect geschikt maakt voor start- en landingsbanen.
De hoge slijtvastheid maakt dit natuurproduct de beste basis voor ZOAB.
Handel & Transport
jaren 80
44
Overnames in handelsbedrijven
In de tachtiger jaren varen dagelijks 80 schepen voor Van Nieuwpoort. Geleverd wordt aan grote infrastructurele projecten als de Oosterscheldewerken. Voor de handelstak worden de tachtiger jaren gekenmerkt door fusies en overnames. In 1985 verkrijgt Van Nieuwpoort een 100% belang in Zand- en Grindhandel N. Keijzer en zn., waarin in 1972 al een eerste belang van 50% was verkregen. In 1989 volgt de overname van handelshuis Van Baarsen-Bastiaanse. Kenmerk van alle overnames is steeds het familieaspect. De familiebedrijven behouden aanvankelijk de eigen identiteit binnen het Van Nieuwpoort concern.
In de vaart Oud-directeur van Van Nieuwpoort Grint en Zand, de heer Gerrit Rietveld, is nog steeds actief voor de vervoersbranche. Sinds januari 2004 is hij voorzitter van de Stichting Organisatie Grind- en Zandvaart. Van 1994 tot 1999 was hij bovendien voorzitter van de EVO, Raad van Binnenvaartverladers.
De heer Rietveld eindigde in 1999 een dienstverband van 44 jaar bij Van Nieuwpoort.
Organisatie Grind- en Zandvaart (OGZV)
Gerrit Rietveld
In 1983 is het verbruik van zand en grind ten opzichte van 4 jaar daarvoor teruggelopen met 35%. De St. Organisatie Grind- en Zandvaart wordt opgericht om de overcapaciteit in de binnenvaart het hoofd te bieden. Ook nu nog is deze instantie een belangrijke organisatie van producenten, handelaren en grind- en zandschippers. Deze vervoerders van bouwgrondstoffen krijgen in de tachtiger jaren behoorlijke kritiek te verduren van de andere schippers. Omdat de evenredige vrachtverdeling voor hen niet geldt, gaan ze voor een beduidend lagere prijs varen.
45
