Speech van Bisschop de Korte (Groningen-Leeuwarden) BIJ HET AFSCHEID VAN VICTOR SCHEFFERS 30 september 2015 Eminentie, Excellenties, Dames en heren, heel bijzonder natuurlijk Victor, Inleiding De 20ste eeuw was de eeuw van de fabrieksmatige massamoorden. Wetenschap en techniek werden niet ingezet voor opbouw en ontwikkeling maar voor massale vernietiging. Miljoenen mensen zijn in de kampen van Hitler en Stalin om het leven gebracht. Deze diepzwarte bladzijde in onze recente geschiedenis heeft het denken over samenwerking in Europa en het denken over mensenrechten een enorme stimulans gegeven. Het project Europa is mede een antwoord op de massamoorden op Europese bodem. Een herhaling van die moordpartijen moest voor altijd worden uitgebannen. De oude kemphanen Duitsland en Frankrijk zijn steeds meer economisch vervlochten en vormen nog steeds het hart van de Europese Unie. De mensenvernietiging in de kampen van Hitler en de Goelag Archipel heeft ook de aandacht voor de mensenrechten enorm bevorderd. Katholicisme en mensenrechten Juist in onze eigen Kerk heeft na 1945 het nadenken over de rechten van de mens en de inzet voor de bescherming ervan een grote vlucht genomen. In de Constitutie Gaudium et Spes over de Kerk in de wereld van deze tijd uit 1965 spreken de bisschoppen over het bevorderen van de sociale gerechtigheid in een wereld vol onrecht en het bevorderen van de vrede. Kort na de afsluiting van het Tweede Vaticaanse Concilie voegt paus Paulus VI de daad bij het woord. In 1967 richt hij de pauselijke commissie Justitia et Pax op. Een belangrijke doelstelling vormde het werken aan bewustwording binnen de katholieke geloofsgemeenschap.
Een jaar later, eind 1968, zag de Nederlandse afdeling het levenslicht. Een belangrijke rol hierbij speelde mevrouw Marga Klompé. Inmiddels maakt Justitia et Pax Nederland ( vandaag moet je eigenlijk Justice and Peace zeggen) deel uit van een wereldwijd netwerk, werkend in 160 landen. De rol van Victor Scheffers Meer dan 30 jaar geleden, in 1983, raakte Victor betrokken bij het werk van Justitia et Pax. Hij is opgegroeid in de nadagen van het Rijke Roomse leven. Thuis, op school en in de parochie raakte hij stevig met de katholieke traditie verbonden. Als student in Utrecht, zo las ik recent in het Friesch Dagblad, werd zijn blik verbreed en kreeg hij ook zicht op andere christenen en andersgelovigen. In deze periode groeide bij hem een sterke oecumenische betrokkenheid. Van de ruim 30 jaar dat Victor met Justitia et Pax verbonden is, heb ik de laatste 8 jaar mee mogen maken. Ruim 8 jaar geleden werd ik namelijk binnen de Nederlandse Bisschoppenconferentie referent voor Kerk en Samenleving als opvolger van bisschop van Luyn In dat kader heb ik Victor leren kennen als een bevlogen verdediger van de mensenrechten. Hij heeft de uitstraling van een keurige Haagse heer. Maar tegelijkertijd is hij amicaal en hartelijk. Het klikte tussen ons, ook op persoonlijk vlak. Tijdens ontmoetingen in Zwolle, Groningen, Utrecht of Den Haag spraken wij niet alleen over zakelijke dingen maar ook over ons eigen wel en wee. Zo groeide er een sterke vertrouwensband. Voor Victor heeft de inzet voor mensenrechten alles te maken met zijn katholiek geloofsovertuiging Mensenrechten hebben te maken met menselijke waardigheid. En die waardigheid hebben wij van de goede God ontvangen. Het gaat dus om een transcendent gefundeerde waardigheid. Wie het schepsel schendt, schendt daarmee de Schepper.
Volharden bij moeilijkheden J&P Nederland vormt een sterk onderdeel van de wereldwijd netwerk. als onderdeel van de Rooms Katholieke Kerk. Soms worden successen behaald maar vaak ook zijn er teleurstellingen. De ene bron van onrecht wordt gedempt en de volgende ontstaat weer. In deze dagen denken wij allemaal aan de vreselijke burgeroorlog in Syrië. Deze oorlog heeft al aan 250.000 mensen het leven gekost En vele miljoenen mensen zijn voor het grove geweld op de vlucht geslagen. In eigen land, gevlucht naar de buurlanden maar ook steeds meer naar Europa. Mensenrechtenwerk vraagt om volharding. En dat kan alleen als er bezieling is. Je moet je eigen ziel voeden om geen technocraat of bureaucraat te worden. Voor Victor is dat zonder twijfel zijn katholieke geloofsovertuiging. Daarin vond en vindt hij de kracht om stug vol te houden en door te gaan. Justice and Peace heeft een vruchtbare werkwijze ontwikkeld. Want zij werkt altijd op lokaal en persoonlijk niveau. Anders gezegd; J&P werkt vanuit de vraag en niet vanuit het aanbod. Mensen hebben hun eigen kracht. En J&P sluit aan bij de vragen van lokale mensenrechtenverdedigers. En dat vaak ook in samenwerking met andere christenen. De oecumenische samenwerking krijgt tot op de dag van vandaag gestalte binnen de Raad van Kerken, met ICCO en Kerk in Actie. Maar ook met de Wereldraad van Kerken, in het bijzonder rond onderwerpen als mensenrechten, armoede en migratie. Krimpen
Alle kerkelijke organisaties staan onder druk. Dat geldt voor bisdommen en parochies. Dat geldt helaas ook voor J&P. In de laatste jaren moest J&P mede door bezuinigingen van de overheid flink inkrimpen. Dat kost energie en is pijnlijk, zeker als van waardevolle medewerkers afscheid moet worden genomen om louter economische redenen. Maar zover ik kan overzien, heeft Victor de Nederlandse afdeling goed door de reorganisatieperikelen geloosd. De fakkel heeft Victor al in april 2014 overgedragen aan Sebastiaan en zijn medewerkers. Victor bleef senior adviser en secretaris. Ik heb er alle vertrouwen in dat de goede banden tussen J&P en de Bisschoppenconferentie ook na vandaag blijven bestaan. Wij hebben al eens eerder gesproken over een meer stevige verworteling van J&P bij de katholieke achterban. Ik kan mij herinneren dat ik eerder bij een bijeenkomst in de Boskant gepleit heb voor meer donateurs/vrienden onder de katholieken Iedere katholiek die lid is van Amnesty zou ook vriend van J&P moeten worden. Misschien vormt dat een mooie nieuwe uitdaging voor Sebastiaan en zijn medewerkers. In juni presenteerde paus Franciscus zijn encycliek Laudato Si. De paus pleit daarin voor een integrale ecologie. Mensenrechten, sociale rechtvaardigheid en duurzaamheid hebben alles met elkaar te maken. De rechten van de mens moeten wij plaatsen in het licht van het behoud van Gods schepping. Wij beseffen steeds meer dat met name de armen van deze wereld de eerste slachtoffers zijn van de aantasting van het milieu en de klimaatverandering. Tot slot Victor gaat nu genieten van zijn pensioen. Maar ik heb zo’n vermoeden dat hij op de achtergrond betrokken blijft bij allerlei katholieke initiatieven, met name op het terrein van de caritas en de mensenrechten. Al bij eerdere gelegenheden kreeg hij twee belangrijke onderscheidingen. Een teken dat zowel de burgerlijke overheid als de Kerk zijn jarenlange inzet voor de mensenrechten uitermate heeft gewaardeerd.
Vandaag komt daar nog een derde onderscheiding bij. De Bonifatiuspenning van het bisdom Groningen-Leeuwarden. Ik besef dat deze penning heel bescheiden is in het licht van de eerdere onderscheidingen. Maar ik weet dat Victor deze onderscheiding zal weten te waarderen, juist ook vanuit de persoonlijke verbondenheid die er de afgelopen 8 jaar is gegroeid. Beste Victor, ik wens je voor de toekomst Gods zegen. Ga met Christus, dan ga je goed. Ik dank u wel.
