Het (on)recht van een beëdigd advocaat om op te treden als spelersmakelaar

Het (on)recht van een beëdigd advocaat om op te treden als spelersmakelaar

Een onderzoek naar de wenselijkheid van de in het KNVB Reglement Spelersmakelaars en de FIFA Players’ Agents Regulations opgenomen uitzondering op de licentieplicht voor advocaten, gelet op de juridische en maatschappelijke context waarbinnen een advocaat en een spelersmakelaar opereren.

Ingrid van den Wijngaard Anr: 982745 Rechtsgeleerdheid, accent arbeidsrecht Tilburg University Tilburg Law School Begeleider: mr. drs. S. Jellinghaus 2de lezer: mr. dr. J. van Drongelen Augustus 2013

Voorwoord Voor u ligt mijn masterthesis ter afsluiting van mijn studie Rechtsgeleerdheid, accent arbeidsrecht aan Tilbury University. Deze thesis betreft een onderzoek naar het begeleiden van spelers bij het onderhandelen over een arbeidsovereenkomst en het sluiten van transfers door zowel een spelersmakelaar als een beëdigd advocaat.

De keuze voor dit onderwerp vloeit voort uit de interesse die ik de afgelopen jaren heb ontwikkeld voor het sportrecht. Van jongs af aan ben ik zowel actief als passief een enorme sportliefhebber. Met grote interesse heb ik dan ook de vakken Arbeid en Sport en International Sports Law gevolgd. Toen de heer Branco Martins, docent UvA en directeur Pro Agent, mij vroeg om een thesis te schrijven over dit onderwerp, was ik dan ook direct enthousiast. Bij deze wil ik de heer Branco Martins dan ook bedanken voor zijn input vanuit Pro Agent en voor de kans die mij is geboden om mijn resultaten aan spelersmakelaars te presenteren.

Ook wil ik mijn begeleider de heer Jellinghaus bijzonder bedanken voor de tijd die hij in mij heeft gestoken. Ik heb de begeleiding als zeer prettig ervaren en ik heb veel geleerd van zijn feedback. Daarnaast wil ik de tweede lezer, de heer Van Drongelen bedanken voor het lezen van deze thesis. Tevens wil ik de heer Etemadi, de heer De Weger, mevrouw Zeevenhooven, de heer Van Oostaijen, de heer Ongaro en de heer Tanner bedanken voor de tijd die zij hebben vrijgemaakt om antwoord te geven op mijn vragen.

Tot slot ben ik mijn ouders en vriend erg dankbaar. Mijn moeder voor haar onvoorwaardelijke steun, mijn vader voor het zeer kritisch nakijken van mijn thesis (waardoor ellenlange discussies ontstonden) en mijn vriend voor het optreden als helpdesk in zeer stressvolle situaties, waaronder twee laptopcrashes inbegrepen.

Dan rest mij alleen nog u veel plezier te wensen met het lezen van deze thesis. Ingrid van den Wijngaard Teteringen, augustus 2013

i

Inhoudsopgave

Voorwoord ........................................................................................................................................ i Inhoudsopgave ............................................................................................................................... ii Lijst gebruikte afkortingen ............................................................................................................ v 1. Inleiding ...................................................................................................................................... 1 1.1 Casus ...................................................................................................................................... 1 1.2 Onderzoeksdoel ..................................................................................................................... 3 1.3 Probleemstelling ..................................................................................................................... 3 1.4 (Inter)nationale voetbalorganisaties ....................................................................................... 4 1.5 Toepasselijke weten regelgeving: twee pijlers..................................................................... 4 1.6 Afbakening onderzoek en onderzoeksmethodiek .................................................................. 5 1.7 Verantwoording opzet............................................................................................................. 6 2. Begeleiding en bescherming speler ........................................................................................ 7 2.1 Inleiding .................................................................................................................................. 7 2.2 Behoefte van een speler aan begeleiding: meerwaarde spelersmakelaar ............................ 7 2.3 Bosman-arrest: toename spelersmakelaars .......................................................................... 9 2.4 Grondslag regulering spelersmakelaars .............................................................................. 11 2.4.1 Inleiding.......................................................................................................................... 11 2.4.2 Europese Hof van Justitie: Piau-arrest .......................................................................... 11 2.5 Grondslag uitzondering advocaten ...................................................................................... 14 3. De spelersmakelaar ................................................................................................................. 17 3.1 Inleiding ................................................................................................................................ 17 3.2 Toepasselijke weten regelgeving ....................................................................................... 17 3.2.1 Verenigingsrecht ............................................................................................................ 17 3.2.2 Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (WAADI) .......................................... 18 3.3 Wettelijke definitie: ‘de spelersmakelaar’ ............................................................................. 20 3.4 Verschillende typen .............................................................................................................. 21 3.5 Activiteiten ............................................................................................................................ 22 3.6 Definitie spelersmakelaar: praktijk........................................................................................ 25 3.7 Rechten: artikel 22 FIFA PAR .............................................................................................. 26 3.8 Verplichtingen ....................................................................................................................... 26 3.8.1 Licentieplicht .................................................................................................................. 26 3.8.2 Nadere vereisten: beroepsaansprakelijkheidsverzekering en gedragscode ................ 28 3.8.3 Spelersmakelaarscontract ............................................................................................. 29 3.8.4 Vergoeding..................................................................................................................... 29 3.8.5 Opgave aan bondsbestuur: vertegenwoordiging en personeel .................................... 32

ii

3.8.6 Naamsvermelding contract ............................................................................................ 32 3.8.7 Belangenbehartiging: niet meer dan één partij ............................................................. 33 3.8.8 Begeleiden spelers jonger dan 16 jaar. ......................................................................... 33 3.8.9 Overige bepalingen Reglement Spelersmakelaars ....................................................... 34 3.8.10 Overige bepalingen WAADI......................................................................................... 34 3.8.11 Geheimhoudingsplicht ................................................................................................. 35 3.9 Sanctiestelsel........................................................................................................................ 35 4. De advocaat.............................................................................................................................. 37 4.1 Inleiding: uitzondering licentieplicht ...................................................................................... 37 4.2 Toepasselijke weten regelgeving ....................................................................................... 37 4.3 Definitie ‘advocaat’ ............................................................................................................... 37 4.4 Activiteiten ............................................................................................................................ 39 4.5 Verplichtingen voor een advocaat ........................................................................................ 41 4.5.1 Vereisten voor een beëdigd advocaat: opleiding .......................................................... 41 4.5.2 Kennis advocaten .......................................................................................................... 42 4.5.3 Beroepsaansprakelijkheidsverzekering ......................................................................... 43 4.5.4 Gedragscode ................................................................................................................. 44 4.5.5 Contract met cliënt ......................................................................................................... 45 4.5.6 Vergoeding advocaat ..................................................................................................... 45 4.5.7 Belangenbehartiging: niet meer dan 1 partij ................................................................. 48 4.5.8 Begeleiding spelers jonger dan 16 jaar ......................................................................... 49 4.5.9 Werven cliënten ............................................................................................................. 49 4.5.10 Geheimhoudingsplicht ................................................................................................. 50 4.6 Misbruik ................................................................................................................................ 50 4.7 Sanctiestelsel........................................................................................................................ 51 5. Vergelijking spelersmakelaar - advocaat .............................................................................. 53 5.1 Inleiding ................................................................................................................................ 53 5.2 Vergelijking spelersmakelaar - advocaat ............................................................................. 54 5.3 Licentieplicht voor advocaten? ............................................................................................. 55 5.3.1 Belangrijkste verschillen advocaat – spelersmakelaar ................................................. 55 5.3.2 Toetsing doelstelling licentieplicht ................................................................................. 59 5.3.3 Uitvoering ....................................................................................................................... 60 6. Toekomst: voornemens FIFA ................................................................................................. 61 6.1 Inleiding: voornemens FIFA ................................................................................................. 61 6.2 Kritiek op afschaffen licentiesysteem ................................................................................... 61 6.3 Alternatief: registratiesysteem en minimumnormen ............................................................. 62 6.4 Opleiding............................................................................................................................... 64 6.5 Advocaten ............................................................................................................................. 65

iii

7. Conclusies en aanbevelingen ................................................................................................ 66 7.1 Inleiding ................................................................................................................................ 66 7.2 Tegenstrijdigheid WAADI en verbod op ‘no cure, no pay’ ................................................... 67 7.3 Toetsing grondslag licentieplicht .......................................................................................... 67 7.4 Nadere vergelijking ............................................................................................................... 68 7.5 Conclusies t.a.v. licentieplicht .............................................................................................. 71 7.6 Toekomst .............................................................................................................................. 72 7.7 Aanbevelingen ...................................................................................................................... 73 Literatuurlijst................................................................................................................................. 75

iv

Lijst gebruikte afkortingen Advw

Advocatenwet

AMvB

Algemene Maatregel van Bestuur

Atw

Arbeidstijdenwet

BO

Beroepsopleiding

BW

Burgerlijk Wetboek

CAO

Collectieve arbeidsovereenkomst

CRvB

Centrale Raad van Beroep

EFAA

European Football Agents Association

FBO

Federatie van Betaald Voetbal Organisaties

FIBA

Fédération Internationale de Basket-ball

FIFA

Fédération Internationale de Football Association

FIFA PAR

FIFA Players’ Agents Regulations

FIFPro

Fédération Internationale des Associations de Footballeurs Professionnels

Gedragsregels

Gedragsregels 1992

GvEA

Gerecht van Eerste Aanleg van de Europese Gemeenschappen

Hof

Gerechtshof

HvD

Hof van Discipline

ILO

International Labour Organisation

jo.

Juncto

KNVB

Koninklijke Nederlandse Voetbalbond

Ktr.

Kantonrechter

NJ

Nederlandse Jurisprudentie

Rb.

Rechtbank

RTBV

Reglement Tuchtrechtspraak Betaald Voetbal

Statuten

Statuten van de KNVB

UCI

Union Cycliste Internationale

UEFA

Union of European Football Associations

VSO

Voortgezette Stagiaire Opleiding

VVCS

Vereniging van Contractspelers

WAADI

Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs

v

Inleiding

1. Inleiding 1.1 Casus Op 12 februari 2013 heeft het bondsbestuur van de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (hierna: KNVB) besloten om de spelersmakelaarslicentie van de heer mr. J. G. Galama voor de duur van 12 maanden in te trekken, met ingang van 15 februari 2013. Aanleiding hiertoe is de vaststelling

dat

de

betreffende

1

spelersmakelaar

meerdere

malen

het

Reglement

2

Spelersmakelaars heeft overtreden. Met deze beslissing geeft de KNVB een sterk signaal af met betrekking tot het willen uitroeien van malafide praktijken van (niet gelicentieerde) spelersmakelaars, hetgeen noodzakelijk is om op een transparante manier toe te werken naar de professionalisering van het beroep spelersmakelaar.3 Het is echter de vraag of het intrekken van de spelersmakelaarslicentie in de genoemde casus het gewenste effect heeft, aangezien de heer Galama tevens advocaat is en theoretisch zijn activiteiten kan blijven uitoefenen.

Artikel 1 van het Reglement Spelersmakelaars luidt namelijk als volgt: 1. De leden genoemd in artikel 6 lid 2 van de Statuten, met uitzondering van de tot de sectie amateurvoetbal toegelaten verenigingen, mogen bij de onderhandelingen betreffende de totstandkoming en/of wijziging van een arbeidsovereenkomst in het voetbal of een overeenkomst betreffende de overgang van spelers, slechts gebruik maken van de diensten van door nationale voetbalbonden gelicentieerde spelersmakelaars. 2. Het in lid 1 bepaalde is niet van toepassing indien: a. degene die namens een speler optreedt, diens wettelijk vertegenwoordiger, diens schriftelijk gemachtigde broer, zuster, echtgenoot of geregistreerde partner is; b. degene die namens een lid genoemd in artikel 6 lid 2 van de Statuten optreedt een beëdigd advocaat is. 4

Zodoende is een ouder, broer, zuster, echtgenoot, geregistreerd partner van de speler of een beëdigd advocaat, bevoegd om diensten te verrichten in het kader van een arbeidsovereenkomst van een speler, zonder dat daar een licentie voor vereist is.5 1

Het Reglement Spelersmakelaars is opgenomen in de ‘Reglementen Bondsvergadering, Seizoen 2012/’13’ van de KNVB, te downloaden via <www.knvb.nl/watdoenwe/spelregelsenreglementen>, p. 86-89. Dit Reglement Spelersmakelaars is een uitvloeisel van FIFA Players’ Agents Regulations (hierna: FIFA PAR), te downloaden via <www.fifa.com>.

2

KNVB, ‘Bondsbestuur trekt licentie makelaar Galama definitief in‘, gepubliceerd op <www.knvb.nl> op 12 februari 2013.

3

Zie ook Pro Agent, ‘Intrekken licentie spelersmaklaar J. Galama’, gepubliceerd op <www.pro-agent.nl> op 13 februari 2013.

4

Zie ook artikel 4 FIFA Players’ Agents Regulations.

5

In de praktijk blijft het de vraag of spelers en clubs met een niet-gelicentieerde spelersmakelaars met een dergelijk imago in zee willen gaan.

1

Inleiding Een spelersmakelaar, die tevens een beëdigd advocaat is, kan dus theoretisch zijn werkzaamheden blijven uitoefenen wanneer zijn/haar licentie ingetrokken wordt. Het signaal wat de KNVB tracht af te geven door het intrekken van de licentie, neemt hierdoor in kracht af. Ook doen zich in de praktijk situaties voor waarin een beëdigd advocaat wordt ingezet om activiteiten van ongelicentieerde spelersmakelaars af te dekken. Alle onderhandelingen worden dan gevoerd door een ongelicentieerde spelersmakelaar en op het allerlaatste moment wordt de hulp van een beëdigd advocaat ingeroepen voor het zetten van de handtekening.

In deze scriptie zal de rol van advocaten bij het bijstaan van spelers in het kader van een arbeidsovereenkomst of een transfer nader worden bezien. De positie van de advocaat6 zal worden afgezet tegen de positie van de spelersmakelaar, om zodoende de uitzondering op de licentieplicht te kunnen beoordelen en de doelstelling van deze uitzondering te kunnen toetsen. Er zal worden gekeken of het terecht en wenselijk is dat advocaten ontkomen aan de regels van de

KNVB

en

de

FIFA.

Daar

waar

een

spelersmakelaar

ter

verkrijging

van

een

spelersmakelaarlicentie een FIFA-examen moet afleggen, een beroepsaansprakelijkheidsverzekering moet overleggen, een verklaring omtrent het gedrag en een licentieovereenkomst met de KNVB moet tekenen en daarnaast onderworpen is aan reglementen van de KNVB en de FIFA, is het voor advocaat voldoende dat hij/zij ‘beëdigd’ is.7

Een advocaat kan dan wel over de juridische kundigheid beschikken om de juridische elementen uit een contract te beoordelen, het staat echter niet vast dat een advocaat, zonder spelersmakelaarslicentie, per definitie ook over de (inhoudelijke) kwaliteiten beschikt om spelers te begeleiden en transfers af te sluiten. Het is daarnaast opvallend dat alleen deze beroepsgroep wordt uitgezonderd, in tegenstelling tot bijvoorbeeld fiscalisten en accountants. Het is dan ook de vraag wat de grondslag voor de uitzondering voor advocaten is en of de doelstelling van deze uitzondering bereikt wordt.8

Wat deze discussie tevens interessant maakt zijn de voornemens van de FIFA om het licentiesysteem voor spelersmakelaars geheel af te schaffen. Aanleiding hiertoe is dat slechts 2530% van de internationale transfers tot stand zou komen door bemiddeling van een

6

Waar ‘advocaat’ wordt vermeld, dient ‘beëdigd advocaat’ te worden gelezen

7

Artikel 4 en 5 Reglement Spelersmakelaars, zie ook artikel 8 en 9 FIFA PAR.

8

De beschreven problematiek is overigens niet alleen aan de orde in de voetbalsector. Ook de Fédération Internationale de Basket-ball (FIBA) en de Union Cycliste Internationale (UCI) hebben in hun reglementen een soortgelijke uitzondering op de licentieplicht voor advocaten opgenomen. Zie ook FIBA, Regulation H. 5.3.4.: het verbod om gebruik te maken van de diensten van een makelaar zonder licentie ‘does not apply if an agent is licensed to practice law in the country of his permanent residence’ en UCI, Riders’ Agent Regulations, artikel 4: ‘These regulations do not apply to lawyers, parents, brothers, sisters or spouses appointed by the rider.’

2

Inleiding gelicentieerde spelersmakelaar.9 Het systeem van niet-gelicentieerde spelersmakelaars zou oncontroleerbaar zijn. Onder niet-gelicentieerde spelersmakelaars behoren bijvoorbeeld ook de (op de licentieplicht uitgezonderde) ouders van een speler en een beëdigd advocaat. Beiden zijn lastig te controleren door de KNVB en de FIFA, aangezien zij niet onder hun jurisdictie vallen. Het is dan ook de vraag of het wenselijk is dat het gehele licentiesysteem wordt afgeschaft, wat de alternatieven zijn en of het binnen deze alternatieven aan te bevelen is om advocaten gelijk te stellen aan spelersmakelaars (wat betreft de eisen die gesteld worden en de controle die wordt uitgeoefend), of deze beroepsgroep te blijven uitzonderen.

1.2 Onderzoeksdoel Op initiatief van Pro Agent10 is besloten om door het schrijven van deze thesis in kaart te brengen wat de toegestane reikwijdte is voor de activiteiten van advocaten met betrekking tot het afsluiten van transfers en spelersbegeleiding. In deze thesis zal onderzoek plaatsvinden naar de juridische en maatschappelijke context waarbinnen enerzijds een spelersmakelaar en anderzijds een advocaat opereert. Daarnaast zal in kaart worden gebracht op welke wijze een (jonge) speler het best beschermd en begeleid kan worden. Aan de hand van deze resultaten zullen het Reglement Spelersmakelaars en de FIFA Players’ Agents Regulations (met name de licentieplicht) kritisch onder de loep worden genomen en worden beoordeeld.

1.3 Probleemstelling Bovenstaande leidt tot de volgende centrale probleemstelling:

In hoeverre is de uitzondering op de licentieplicht voor advocaten wenselijk, gelet op de juridische en maatschappelijke context waarbinnen een advocaat en een spelersmakelaar opereren? Aan de hand van de volgende deelvragen zal deze centrale probleemstelling verder worden uitgewerkt: -

9

Wat is de meerwaarde van een spelersmakelaar? Wat is de grondslag voor de regulering van een spelersmakelaar? Binnen welke juridische en maatschappelijke context opereert een spelersmakelaar? Binnen welke juridische en maatschappelijke context opereert een advocaat? Is een advocaat geschikt tot het verrichten van activiteiten die normaliter door een spelersmakelaar worden verricht?

Zie de presentatie van O. Ongaro (vertegenwoordiger van de FIFA), 30 maart 2011, tijdens de hearing van het Europees Parlement stuurgroep sport, te raadplegen via <www.eppgroup.eu>. Zie ook Branco Martins 2011, p. 60.

10

Pro Agent is een belangenorganisatie die opkomt voor de belangen van de gelicentieerde spelersmakelaars in de (inter)nationale ‘voetbalpolitiek’.

3

Inleiding

1.4 (Inter)nationale voetbalorganisaties Om een kader te kunnen geven van de weten regelgeving die voor dit onderzoek van belang zijn, is het van belang om allereerst kort uiteen te zetten met welke (mondiale en nationale) organisaties Nederlandse clubs en spelers (in)direct te maken hebben. De Fédération Internationale de Football Association (hierna: FIFA) is de internationale organisatie voor de voetbalsport. In 21 mei 1904 is de FIFA door de nationale voetbalbonden van Frankrijk, België, Denemarken, Nederland, Spanje, Zweden en Zwitserland opgericht. Inmiddels telt de FIFA 209 leden. De taken van de FIFA zijn onder andere het organiseren en beheren van grote internationale voetbaltoernooien (waaronder het Wereld Kampioenschap), het stimuleren van de ontwikkeling van voetbal in minder vermogende landen en het mee beslissen over wijzigingen van spelregels binnen de voetbalsport. De FIFA heeft zes continentale bonden als lid, waaronder de Union Européenne de Football Association (hierna: UEFA). Op 15 juni 1954 is de UEFA, welke inmiddels 53 aangesloten bonden telt, opgericht. De UEFA is het controlerende orgaan voor Europees voetbal en vertegenwoordigt de nationale voetbalbonden van Europa. Daarnaast organiseert de UEFA landen- en clubcompetities (waaronder het Europees Kampioenschap). De Nederlandse Voetbalbond is de KNVB, welke verantwoordelijk is voor het bevorderen van de voetbalsport in Nederland en voor het organiseren van competities en evenementen.11

Voor deze thesis zullen met name de FIFA en de KNVB van belang zijn, gezien de reglementen die beide organisaties hebben opgesteld met betrekking tot de regulering van spelersmakelaars.

1.5 Toepasselijke weten regelgeving: twee pijlers Het wettelijk kader van dit onderzoek bestaat uit twee pijlers. De eerste pijler betreft het verenigingsrecht, namelijk de reglementen van de FIFA en de KNVB. De reglementen die het meest van belang zijn, zijn de FIFA Players’ Agents Regulations en het Reglement Spelersmakelaars van de KNVB. Zoals later uit dit onderzoek zal blijken, komen deze reglementen in grote mate overeen. Toch is het van belang om beiden reglementen te bekijken, aangezien van het reglement van de FIFA mag worden afgeweken wanneer er sprake is van strijd met het nationaal recht.12 De tweede pijler betreft het ‘gewone’ recht. De voornaamste wetten die in dit onderzoek naar voren zullen komen zijn het Burgerlijk Wetboek (met name titel 10 van boek 7 van het BW: ‘de arbeidsovereenkomst’), de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (WAADI), de Arbeidstijdenwet en de Advocatenwet.

11

Zie KNVB Expertise, ‘Handboek Bestuurders Betaald Voetbal’, juli 2012, te downloaden via <www.knvb.nl>.

12

Artikel 1 lid 5 FIFA PAR.

4

Inleiding

1.6 Afbakening onderzoek en onderzoeksmethodiek Dit onderzoek zal zich richten op een vergelijking tussen enerzijds een spelersmakelaar en anderzijds een advocaat, aangezien laatstgenoemde specifiek wordt uitgezonderd op de licentieplicht. De andere uitzondering op de licentieplicht, de uitzondering voor de wettelijk vertegenwoordiger, broer, zus, echtgenoot of geregistreerde partner van de speler, zal weliswaar worden genoemd, maar vormt geen onderdeel van dit onderzoek. Andere beroepsgroepen, waarvan het de vraag is waarom zij niet zijn uitgezonderd op de licentieplicht (zoals de fiscalist en de accountant) zullen waar nodig kort aan bod komen, maar er zal enkel van de advocaat (en de spelersmakelaar) een uitgebreide analyse plaatsvinden van de toepasselijke weten regelgeving.

Deze thesis zal zich richten op het begeleiden van voetballers. Door de Fédération Internationale de Basket-ball (FIBA) en de Union Cycliste Internationale (UCI) wordt weliswaar eenzelfde uitzondering op de licentieplicht gemaakt voor advocaten, maar gezien de specifieke belangen, reglementen en (arbeids)contracten binnen de voetbalsport zal dit onderzoek zich beperken tot de voetbalsector. Dit neemt niet weg dat de conclusies die uit dit onderzoek zullen volgen bruikbaar kunnen zijn voor andere sportsectoren.

Dit onderzoek zal zich richten op weten regelgeving die van toepassing is op advocaten in Nederland. Wat betreft de spelersmakelaar zal echter ook naar internationale reglementen, zoals het reglement van de FIFA betreffende de regulering van spelersmakelaars, worden gekeken. Ook zal (internationale) jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie aan bod komen.

Wat betreft de advocaat is het van belang dat het in deze thesis gaat om een advocaat die zich specifiek bezighoudt (of wil houden) met de activiteiten die een spelersmakelaar normaliter verricht (waaronder het bemiddelen in het kader van een arbeidsovereenkomst). Voor enkel het geven van juridische bijstand is het een speler (of een club), net als ieder ander persoon, immers te allen tijde toegestaan om een advocaat te raadplegen.

De methodiek die bij dit onderzoek zal worden toegepast bestaat enerzijds uit de bestudering van weten regelgeving, jurisprudentie en literatuur (zowel nationaal als internationaal). Anderzijds zal aan de hand van interviews worden getracht om een beeld van de praktijk te vormen.

5

Inleiding

1.7 Verantwoording opzet In het tweede hoofdstuk zal worden ingegaan op de vraag waarom een speler behoefte heeft aan de begeleiding van een spelersmakelaar. Tevens zal worden ingegaan op de grondslag van de regulering van de spelersmakelaar en de grondslag van de uitzondering op de licentieplicht. In het derde hoofdstuk zal de maatschappelijke en juridische context waarbinnen een spelersmakelaar opereert uiteen worden gezet. Zowel de reglementen van de FIFA als van de KNVB zullen aan bod komen. In het vierde hoofdstuk zal eenzelfde uiteenzetting plaatsvinden, maar dan voor de advocaat. Hierbij zullen met name de Advocatenwet en de Gedragscodes van belang zijn. Aan de hand van de resultaten uit het derde en vierde hoofdstuk, zullen in het vijfde hoofdstuk de spelersmakelaar en de advocaat naast elkaar worden gezet en zullen de belangrijkste verschillen en mogelijke knelpunten worden belicht. In het zesde hoofdstuk zal worden ingegaan op de voornemens van de FIFA om het licentiesysteem af te schaffen. Tot slot zullen in het zevende hoofdstuk conclusies worden getrokken en een antwoord worden gegeven op de centrale probleemstelling. Hierbij zullen tevens aanbevelingen worden gedaan.

6

Begeleiding en bescherming speler

2. Begeleiding en bescherming speler 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk zal allereerst naar voren komen waarom een spelers überhaupt behoefte heeft aan begeleiding. Het is immers opvallend dat binnen de sportsector, en meer specifiek binnen de voetbalsector, veelvuldig een ‘makelaar’ wordt ingezet, in tegenstelling tot in de ‘normale’ arbeidssector. Het is dan ook de vraag waarom een profvoetballer een makelaar nodig heeft wanneer hij een contract tekent. Vervolgens zal worden ingegaan op de opkomst van de spelersmakelaar. Daarna zal de grondslag voor de regulering van een spelersmakelaar nader worden belicht aan de hand van het Piau-arrest. Tot slot zal worden ingegaan op de grondslag en doelstellingen achter de uitzondering op de licentieplicht voor een advocaat.

2.2 Behoefte van een speler aan begeleiding: meerwaarde spelersmakelaar Op dit moment wordt ongeveer 1 op de 4 transfers uitgevoerd door een gelicentieerde spelersmakelaar.13 Bij andere ‘normale’ beroepsgroepen wordt echter over het algemeen geen makelaar ingezet wanneer het gaat om arbeidsbemiddeling. De (opvallende) behoefte van een speler aan begeleiding (door bijvoorbeeld een spelersmakelaar of een advocaat), kan als volgt worden verklaard:

Allereerst kan een spelersmakelaar (advocaat zijnde of niet) van meerwaarde zijn wanneer het gaat om contractonderhandelingen. Parrish stelt dat kan worden aangenomen dat spelers, met name jonge spelers, die niet vertegenwoordigd worden door een spelersmakelaar of advocaat, zich in een nadelige positie bevinden gezien de onevenwichtige machtsverdeling gedurende de onderhandelingen met de club.14 Over het algemeen is een speler niet op de hoogte van de interne gang van zaken bij een club en van de bestaande salarisstructuren. Zoals de heer De Weger, jurist Federatie van Betaald Voetbal Organisaties (FBO), ook aangeeft: ‘Een spelersmakelaar kent op een gegeven moment de bedragen in de contracten bij de clubs. Dus de spelersmakelaar kan zijn cliënt, de speler, heel goed informeren daarover. Een spelersmakelaar kan tegen de speler zeggen waar deze speler in principe recht op heeft als hij binnen een bepaalde categorie bij een club valt.’15 13

‘At the present time, we estimate only 25 to 30 per cent of all international transfers are conducted via licensed agents,’ aldus Marco Villiger (directeur van de FIFA Legal Division), in ‘FIFA act to protect core values’, gepubliceerd op <www.fifa.com> op 15 juli 2009. Zie KEA, CDES & EOSE, Study on sports agents in the European Union: a study commissioned by the European Commission (Directorate-General for Education and Culture), november 2009, te raadplegen via http://ec.europa.eu/sport/documents/study_on_sports_agents_in_the.pdf> (hierna: ‘Study on Sports Agents in the European Union 2009’), p. 41.

14

Parrish 2007, p. 2.

15

Interview met Frans de Weger, gehouden op 12-6-2013. De Weger is werkzaam als jurist bij de FBO en is in het verleden werkzaam geweest als advocaat en spelersmakelaar.

7

Begeleiding en bescherming speler Voetballers zijn vaak jong en onervaren (zeker aan het begin van hun carrière) en hebben zodoende behoefte aan professionele begeleiding.16 Over het algemeen ontbreekt het een speler aan juridische kennis omtrent de arbeidsovereenkomst. Hierdoor kunnen zij minder goed weerstand bieden tegen de druk die de club kan uitoefenen. Het gevaar ontstaat dat de speler een contract accepteert waarin alle arbeidsvoorwaarden reeds zijn vastgesteld door de club en er geen enkele ruimte tot onderhandeling bestaat (een ‘take it or leave it’ contract). De toegevoegde waarde van een spelersmakelaar kan zijn dat deze, behept met de relevante kennis en vaardigheden,

kan

onderhandelen

over

zowel

de

primaire-

als

de

secundaire

arbeidsvoorwaarden, waardoor bijvoorbeeld het salaris van de speler aanzienlijk hoger kan uitpakken. De spelersmakelaar kan tevens aan de speler uitleggen waarvoor hij precies tekent. ‘De gemiddelde speler heeft soms nog net de middelbare school afgemaakt en beschikt over weinig tot geen kennis op juridisch vlak. … De spelersmakelaar kan aan de speler uitleggen wat er in het contract staat en in ‘Jip en Janneke’ taal toelichten wat er in het contract staat’ aldus De Weger.17

Een spelersmakelaar kan daarnaast van meerwaarde zijn wanneer het gaat om contacten. Een speler die beschikt over uitzonderlijk talent zal ongetwijfeld door een grote club een contract aangeboden krijgen. Maar, zoals De Weger ook aangeeft: áls je als speler niet goed genoeg bent en je jezelf niet gemakkelijk verkoopt, dan kom je soms minder makkelijk bij een andere (grote) club terecht. Een makelaar kan door zijn netwerk dan van groot belang zijn´.18 De heer Etemadi, agent19, advocaat en ex-profvoetballer, benadrukt het belang van de agent vanwege de focus die een speler op zijn sportieve carrière dient te hebben: ‘elke speler loopt buiten het veld tegen dingen aan, waar hij eigenlijk niet op gefocust wil zijn. Als je topsport bedrijft, dan wil je gefocust zijn op je sport en daar niet van afgeleid worden. … Een speler moet elke dag fysiek en mentaal top zijn en aantonen dat hij een plek in de basis verdient. Een voetballer wordt best wel goed betaald voor zijn werk, dus heeft de club ook hoge verwachtingen.’ Het vergroten van de focus van een speler kan een spelersmakelaar daarnaast bewerkstellingen door het formuleren van doelstellingen voor de speler: ‘Met jonge spelers maak ik echt loopbaan- of carrièreplanningen. … Als je daar als speler zelf onervaren in bent en je ouders kunnen je niet helpen met het maken van een planning, dan kun je met behulp van iemand die je daar mee helpt misschien wel 5% beter door presteren, hetgeen op topniveau heel veel is.’20 16

Branco Martins 2011, p. 58 en Parrish 2007, p. 2.

17

Interview met De Weger, gehouden op 12-6-2013.

18


19

Vanwege de negatieve associaties die het begrip ‘spelersmakelaar’ oproept, spreekt Etemadi liever over een ‘agent’.

20

Zie het interview met Etemadi, bijlage C, vraag 11.

8

Begeleiding en bescherming speler Ook is Etemadi van mening dat niet alleen jonge, onervaren spelers behoeften hebben aan begeleiding en advies: ‘Het is altijd fijn om iemand te kunnen bellen om vragen te stellen … Ook met oudere spelers, die volgens hun club al volwassen genoeg zijn om hun eigen zaken te regelen, voer ik gesprekken over de keuzes in hun loopbaan, hun club, hun thuissituatie et cetera. Ook is het als speler fijn als je met iemand kan praten die objectief naar de feiten kan kijken. Als speler raak je jezelf soms immers kwijt in emoties door bijvoorbeeld teleurstellingen.’21 Tot slot wordt in het rapport ‘Study on Sports Agents in the European Union’, gesteld dat het gebruik van makelaars in de sportwereld voortvloeit uit de informatieasymmetrie tussen een club en een speler. Een speler bevindt zich in een zwakkere positie dan een club, vanwege onder andere de economische slagvaardigheid van een club en de neiging van een club om winst te maximaliseren. Van spelersmakelaars mag worden verwacht dat zij de belangen van een speler kunnen beschermen. Tevens wordt in dit onderzoek de professionalisering van de sport aangehaald als reden voor het bestaan van makelaars in de sportsector: ‘Furthermore, economic theory explains the existence of agents by the fact that clubs/organisers of sport events cannot readily gather all the information required to choose the right player, while – in the absence of agents – players would incur substantial information costs to determine the clubs/organisers of sport events who may wish to employ them and pay them for their services. The existence of sports agents thus goes hand in hand with the professionalisation of sport.’22

Samenvattend heeft een speler behoefte aan begeleiding vanwege een gebrek aan (juridische) kennis over de inhoud van contracten en salarissen. Spelersmakelaars zijn over het algemeen op de hoogte van de gang van zaken bij de clubs en beschikken over veel connecties. Door de hoge salarissen en de druk vanuit de media, zijn de verwachtingen die aan de speler worden gesteld hoog. Door ‘randzaken’ over te laten aan een spelersmakelaar, kan een speler zich beter focussen op zijn voetbalprestaties.

2.3 Bosman-arrest: toename spelersmakelaars Hoewel de voetbalsector al decennia lang bekend is met ‘de spelersmakelaar’, is het aantal spelersmakelaars pas sinds het Bosman-arrest23 van 15 december 1995 explosief gestegen. Inmiddels beschikken wereldwijd 6713 spelersmakelaars over een licentie.24

21

Zie interview met Etemadi, bijlage C, vraag 11. Zie ook Parrish 2007, p. 2 over de meerwaarde van een spelersmakelaar bij het adviseren van een speler over het verloop van zijn carrière.

22

Study on Sports Agents in the European Union 2009, p. 41.

23

Zaak C-415/93, Jur. 1995, p. 1-4921, NJ 1996, 637 (Union Royale Belge Sociétés de Football Association en anderen/Bosman).

24

.

9

Begeleiding en bescherming speler Vanaf de invoering van het betaald voetbal in 1954, bestond in Nederland een ‘klassiek transfersysteem’. Een speler kon zijn overgang naar een andere club aanvragen bij de KNVB, maar deze overgang kon pas daadwerkelijk in gang worden gezet, wanneer ofwel een jaar tijd was verstreken, ofwel de club waarbij de speler vertrok toestemming gaf voor een eerdere overschrijving. Het recht op overschrijving van de speler werd op geld waardeerbaar, aangezien de club waar de speler vertrok dit recht kon ‘verkopen’ aan de club die de speler graag wilde inlijven. Wanneer de arbeidsovereenkomst tussen de speler en de oude club al was beëindigd, moest door de nieuwe club een ‘vergoeding voor training en ontwikkeling’ (transfervergoeding) worden betaald aan de oude club. Op deze manier moest dus tussen beide clubs overeenstemming over de hoogte van deze financiële vergoeding worden bereikt.

In 1974 ontstond er, aangezien het klassieke transfersysteem te belemmerend zou zijn, een nieuw systeem: het vergoedingsstelsel. Voor de overschrijving van een speler naar een andere club was niet langer vereist dat er overeenstemming was bereikt tussen de oude en de nieuwe club. De nieuwe club was nog wel gehouden een transfervergoeding te betalen aan de oude club, maar de overschrijving was niet langer afhankelijk van de onderhandelingen tussen beiden clubs. Ook dit systeem werkte belemmerend, doordat clubs überhaupt niet gingen onderhandelen wanneer er werd getwijfeld aan de betaling van de transfersom.25

Voetballer Jean-Marc Bosman vocht dit systeem (met succes) aan, aangezien dit in strijd was met het beginsel van vrij verkeer van werknemers binnen Europa.26 Dit arrest bracht teweeg dat (vanaf dat moment) spelers aan het einde van hun contract vrij waren om naar een andere club te vertrekken, zonder dat daarbij een transfersom betaald hoefde te worden. Er ontstond een systeem waarbij een vergoeding betaald moest worden wanneer een contract voor bepaalde tijd voortijdig verbroken werd. Daarnaast bracht het Bosman-arrest teweeg dat de zogenaamde ‘3+2’ regel, waarbij clubs een maximaal aantal buitenlandse spelers mocht opstellen, verviel. Clubs waren zodoende niet langer gebonden aan een maximum aantal op te stellen spelers met een buitenlandse nationaliteit.27

Om verschillende redenen leidde deze uitspraak tot een groei in de vraag naar en het aanbod van spelersmakelaars. Om te beginnen nam de keuzevrijheid voor de spelers toe, na afloop van hun contract waren zij immers ‘vrij’ om te vertrekken naar een andere club. Spelers konden daarbij eenvoudiger naar een buitenlandse club vertrekken, gezien het feit dat buitenlandse clubs niet langer te maken hadden met een maximum aantal op te stellen buitenlandse spelers. Clubs 25

Branco Martins 2011, p. 58.

26

Hof van Justitie EG 15 december 1995, zaak C-415/93, Jur. 1995, p. I-4921.

27

De ‘3+2 regel’ hield in dat clubs maximaal drie buitenlandse spelers mochten opstellen en daarnaast maximaal 2 buitenlandse spelers die al geruime tijd in het land van de club verbleven, zie ook Branco Martins 2011, p. 58.

10

Begeleiding en bescherming speler waren vrij om spelers uit het buitenland te werven. De spelers kregen dus meer keuzevrijheid en er ontstond een grotere concurrentie op arbeidsvoorwaarden tussen de clubs.28

Daarnaast werden de contracten tussen spelers en clubs complexer doordat zij niet zelden werden voorzien van clausules. Aangezien clubs niet langer een transfersom konden opeisen bij het vertrek van een speler van wie het contract was afgelopen, werd er naar andere manieren gezocht om investeringen in de speler (bijv. investeringen in opleiding en ontwikkeling) terug te verdienen. Er werden contracten gesloten voor lange duur, waardoor er bij vroegtijdige beëindiging van het contract een vergoeding betaald zou moeten worden.

Doordat spelers na het einde van hun contract makkelijker (internationaal) van club konden wisselen en de complexiteit en de duur van contracten toenam, kwam er meer nadruk te liggen op (intensieve) onderhandelingen. Zodoende werd de vraag naar professionele begeleiding groter en werd er steeds meer een beroep gedaan op spelersmakelaars.29

2.4 Grondslag regulering spelersmakelaars 2.4.1 Inleiding De enorme groei van het beroep spelersmakelaar na het Bosman-arrest, heeft tot gevolg gehad dat de FIFA over is gegaan tot het reguleren van spelersmakelaars. Tot 2001 waren spelersmakelaars verplicht om een mondeling examen af te leggen, een borgsom van CHF 200.00030 te storten op een rekening van de FIFA en een ‘code of conduct’ te ondertekenen. In 1998 diende spelersmakelaar Laurent Piau een klacht in bij de Europese Commissie tegen de reglementen van de FIFA op grond van belemmering van het vrij verkeer van diensten. Mede door deze klacht heeft de FIFA in 2001 het systeem gereviseerd. Het mondeling examen maakte plaats voor een schriftelijk examen en de licenties werden voortaan uitgegeven door de nationale voetbalbonden. Een spelersmakelaar was niet langer een ‘FIFA licensed agent’, maar een ‘Agent licensed by (the national) Football Association (FA)’.31

2.4.2 Europese Hof van Justitie: Piau-arrest Maar ook met het gereviseerde systeem in 2001 was Laurent Piau het niet eens. Hij stelde dat de FIFA misbruik zou maken van haar machtspositie door spelersmakelaars een gedragscode te laten ondertekenen, door gebruik te maken van standaardcontracten en door het vaststellen van de vergoedingen van spelersmakelaars.32 Zowel de Commissie als het Gerecht van eerste

28


29

Branco Martins 2011, p. 58-59.

30

Zwitserse Frank.

31

Zie ook Branco Martins 2011, p. 58 en Branco Martins & Parrish 2011, p. 546 e.v.

32

Branco Martins & Parrish 2011, p. 546-547.

11

Begeleiding en bescherming speler aanleg en het Europese Hof van Justitie oordeelden echter dat het handelen van FIFA niet in strijd is met de Europese mededingingsregels. De FIFA zou weliswaar een dominantie machtspositie op de markt van diensten van spelersmakelaars hebben, maar er zou geen sprake zijn van misbruik van deze machtspositie. Het systeem zou eerder leiden tot een kwalitatieve selectie, die strookt met de doelstelling van professionalisering van de activiteiten van spelersmakelaars, dan tot een kwantitatieve selectie.33

Belangrijke vraag binnen het Piau-arrest was, om welke reden het de FIFA is toegestaan om de werkzaamheden van spelersmakelaars te reguleren. De FIFA is immers geen ‘public authority’ en er bestaat geen formeel mandaat op basis van publiek recht voor de FIFA om het beroep spelersmakelaar te reguleren. Het argument dat de FIFA wel regels mag stellen voor haar interne organisatie gaat tevens niet op, aangezien spelersmakelaars geen lid zijn van de FIFA. De regulering van het beroep spelersmakelaar door de FIFA zou gerechtvaardigd kunnen zijn wanneer de betreffende regels onder de ‘specificity of sport’ vallen. De werkzaamheden van een spelersmakelaar hebben echter het karakter van een economische activiteit en vallen zodoende niet onder de ‘specificity of sport’, maar onder de bepalingen van Europees recht (waaronder het vrij verkeer van diensten).34 Het Gerecht van Eerste Aanleg heeft in de genoemde Piau zaak de volgende argumenten aangehaald, ter rechtvaardiging van de regulering van de werkzaamheden van spelersmakelaars door de FIFA:

-

Ten eerste zou het reguleren van de werkzaamheden van spelersmakelaars door de FIFA noodzakelijk zijn, gezien het feit dat de carrières van spelers kort zijn en spelers dus extra bescherming behoeven.

-

Ten tweede bestonden er, op Frankrijk na, geen algemene nationale wettelijke regelingen waarin het beroep van spelersmakelaar werd gereguleerd.

-

Ten derde ontbrak een collectieve organisatie van spelersmakelaars.35

Branco Martins stelt deze standpunten ter discussie, vanwege het feit dat er wel degelijk (inter)nationaal recht bestaat wat de activiteiten van spelersmakelaars reguleert. In 1997 heeft de International Labour Organisatie (hierna: ILO) namelijk verdrag nr. 181 ‘Private Employment Agencies Convention’ opgesteld, hetgeen enerzijds arbeidsbemiddeling toestaat, maar anderzijds de werknemers tracht te beschermen. Inmiddels hebben 11 lidstaten van de EU dit verdrag

33

GvEA 16 januari 2005, zaak T-193/02, Laurent Piau tegen Europese Commissie, Jur. 2005 p. II-00209, overweging 117.

34

Branco Martins 2007, p. 185 e.v.

35


12

Begeleiding en bescherming speler geratificeerd.36 Daarnaast zijn er zeker 8 lidstaten die op andere wijze de werkzaamheden van spelersmakelaars hebben gereguleerd.37 Dit heeft tot gevolg dat in de ruime meerderheid van de lidstaten van de EU regulering bestaat omtrent het beroep spelersmakelaars. Tot slot geeft Branco Martins aan dat er wel een collectieve organisatie van spelersmakelaars bestaat: de International Association of FIFA Agents (IAFA), maar dat deze organisatie niet erg actief is.38

Desondanks werd ook door andere relevante partijen de noodzaak van de regulering van het beroep spelersmakelaar benadrukt.39 Ook de UEFA vond het noodzakelijk dat het beroep spelersmakelaar werd gereguleerd door middel van een effectief systeem. In het door de UEFA volledig onderschreven rapport Índependent European Sport Review´ uit 2006 wordt gesteld dat: ‘There is a critical need for more effective regulation of agents in Europe: without this reform football will continue to suffer significant reputation damage.’40

Het Europees Parlement heeft daarnaast in het Belet-rapport benadrukt dat zij van mening is dat ‘de

huidige

economische

realiteit

rond

spelersagenten

het

nodig

maakt

dat

de

voetbalbestuursorganen op alle niveaus in overleg met de Commissie de regelgeving inzake spelersagenten verbeteren.’ In dit rapport verzoekt het Europees Parlement de Europese Commissie dan ook om een voorstel in te dienen voor een richtlijn inzake spelersmakelaars.41 De Europese Commissie heeft in 2007 in de ‘White paper on sport’ met betrekking tot de activiteiten van spelersmakelaars aangegeven dat spelers beschermd moeten worden en dat criminele activiteiten (waaronder corruptie en het witwassen van geld) tegengegaan moeten worden. De Europese commissie heeft dan ook om een onderzoek naar de activiteiten van spelersmakelaars verzocht,42 hetgeen geresulteerd heeft in het rapport ‘Study on Sport Agents in the EU’. In dit rapport wordt een striktere regulering voor de activiteiten van spelersmakelaars aangeraden, om zo onder andere corruptie tegen te kunnen gaan en transparantie te kunnen verhogen.43 In 2008 is dan ook de huidige FIFA Players’ Agents Regulations (FIFA PAR) in werking getreden. Door middel van dit reglement zou de FIFA de activiteiten van spelersmakelaars beter kunnen 36

Namelijk België, Bulgarije, Finland, Hongarije, Italië, Litouwen, Nederland, Polen, Portugal en Spanje en Tsjechië.

37

Namelijk Oostenrijk, Engeland, Estland, Frankrijk, Duitsland, Griekenland, Letland en Zweden.

38

Branco Martins 2007, p. 187-190.

39


40

J.L. Arnaut, Independent European Sport Review 2006, te raadplegen via

41

Europees Parlement, Resolution of the European Parliament on the Future of Professional Football in Europe,

<www.independentfootballreview.com>. A6-0036/2007, 2007 (Belet-rapport). Zie ook Europees Parlement, Resolution on the White Paper on Sport (2007/2261(INI)), 8 mei 2008 (The Mavrommatis Report). 42

Commission of the European communities, ‘White Paper on Sport’, Brussel: 2007, te downloaden via , p. 15-16.

43

Study on Sports Agents in the European Union 2009, p. 5. Zie ook Branco Martins 2011, p. 59.

13

Begeleiding en bescherming speler controleren en zodoende spelers beter kunnen beschermen. In 2009 heeft de FIFA echter al aangekondigd dit reglement te willen herzien. In dit onderzoek zal in beginsel worden uitgegaan van de huidige regulering in de FIFA PAR. In hoofdstuk 6 zal nader worden ingegaan op de voornemens van de FIFA.

2.5 Grondslag uitzondering advocaten Dit onderzoek ziet toe op een vergelijking tussen enerzijds de spelersmakelaar en anderzijds de advocaat. Reden hiertoe is dat de reglementen voor spelersmakelaars, de Players’ Agents Regulations en het Reglement Spelersmakelaars, niet van toepassing zijn op advocaten. Advocaten hoeven geen licentie te behalen en vallen niet onder de jurisdictie van de FIFA en/of de KNVB. Alvorens een vergelijking tussen de spelersmakelaar en de advocaat kan kan worden gemaakt, is het van belang om uiteen te zetten wat de grondslag van de FIFA is om de advocaat uit te zonderen.

Deze grondslag is echter niet eenduidig. Bij de FIFA, UEFA en de KNVB is niet bekend dat enig toelichtend document bij de Players’ Agents Regulations en het Reglement Spelersmakelaars bestaat. De advocaat die de FIFA bijstond ten tijde van het opstellen van de reglementen (de heer Bronckers), is evenmin op de hoogte van de exacte redenering achter deze uitzondering. In een oudere versie van de Players’ Agents Regularions en in een FIFA circulaire staat slechts medegedeeld aan de Members dat de Regulations zijn aangepast (waaronder het invoegen van de uitzondering voor advocaten).44 Het is te betreuren dat een dergelijke uitzondering voor advocaten wordt gemaakt (hetgeen grote gevolgen heeft), zonder dat hierbij een duidelijke grondslag wordt benoemd. Wanneer de FIFA PAR in de tokomst wordt gewijzigd, is het dan ook aan te bevelen om een toelichtend document op te stellen.45

Ondanks dat de grondslag voor de uitzondering op de licentieplicht niet juridisch is vastgelegd, wijzen de meningen van juristen van de FIFA, UEFA en de KNVB wel degelijk naar een bepaalde (tweeledige) grondslag. Allereerst geeft de heer Ongaro, Voorzitter Players’ Status and Governance FIFA, aan dat er weliswaar geen toelichtend document bij de FIFA PAR is, maar dat er wel een redenering achter de uitzondering voor advocaten gegeven kan worden, namelijk: ‘Je kunt iemand niet verbieden om gebruik te maken van een advocaat. Iedereen mag een advocaat inschakelen. Daarnaast is het zo dat in diverse landen, bijvoorbeeld Duitsland, het geven van juridisch advies is 44

Aldus mr. R. Vermeer, Legal Counsel FIFA, zie bijlage E.

45

Zoals later in deze scriptie naar voren zal komen, is de FIFA voornemens om de regulering voor spelersmakelaars drastisch te wijzigen (zo zou het licentiesysteem op de schop gaan). Het is zeker aan te bevelen om, wanneer in de nieuwe regulering mogelijk opnieuw beroepsgroepen worden uitgezonderd, hiervoor een duidelijke grondslag uiteen te zetten.

14

Begeleiding en bescherming speler voorbehouden aan een advocaat. Indien de advocaat dan niet wordt uitgezonderd op de licentieplicht, dan mag een speler niet zomaar een advocaat raadplegen om juridisch advies bij het tekenen van zijn contract. Zodoende is de advocaat destijds uitgezonderd op de licentieplicht.’46 In Duitsland kent het ‘Rechtsberatungsgesetz’ een monopolie toe aan advocaten op het gebied van het verstrekken van advies over juridische zaken. Naast advocaten is alleen een

specialistische

groep

niet-advocaten,

waaronder

belastingadviseurs,

bevoegd

om

(specialistisch) juridisch advies te geven.47 Andere landen waarin het geven van juridisch advies is voorbehouden aan een advocaat zijn onder andere Noorwegen, Brazilië, Canada en Venezuela.

De heer Maessen, vice-voorzitter beroepscommissie UEFA, deelt bovenstaande opvatting en geeft aan dat de kern van de essentie van de FIFA zou kunnen zijn dat je een advocaat nooit mag verbieden bijstand te leveren, noch dit op diens verzoek aan een cliënt mag onthouden.48

Daarnaast vult de heer Tanner, advocaat van de FIFA, hierop aan dat de uitzondering op de licentieplicht tevens gebaseerd is op de kennis waarover een advocaat wordt geacht te beschikken. ‘Vanwege de juridische opleiding die advocaten voltooid hebben en vanwege de juridische kennis en vaardigheden die zij opdoen in de praktijk, acht de FIFA advocaten in staat om activiteiten in het kader van de FIFA Players’ Agents Regulations te kunnen verrichten, zonder dat daar een licentie voor vereist is.’49

De heer Boetekees, bestuurssecretaris KNVB, stelt dat hij zich kan voorstellen dat de FIFA van mening is dat advocaten die staan ingeschreven bij de balie, langs die weg hebben aangetoond over voldoende kennis van het recht te beschikken en daarom geen licentie behoeven. De heer Vermeer, advocaat FIFA, denkt daarnaast dat het bestaan van een gedragscode voor advocaten op nationaal niveau een reden zou kunnen zijn om de advocaat uit te zonderen. Tot slot denkt de heer Van Megen, jurist spelersvakbond FIFPro, dat de uitzondering moet worden bezien vanuit het feit dat de advocaat in feite ‘de ultieme vertegenwoordiger’ is.50 In de literatuur wordt tot slot voornamelijk aangenomen dat deze uitzondering een indicatie geeft van het vertrouwen in de betere capaciteiten, die advocaten worden geacht te hebben ten opzichte van niet-advocaten, gezien hun juridische kennis van weten regelgeving.51

46

Zie het gesprek met de heer Ongaro, bijlage E, vraag 1 en 2.

47

Zie ook Blankenburg & Schultz 1988, § Legal advisers without university legal training.

48

Zie voor deze mening van de heer Maessen bijlage F.

49

Zie voor de mening van de heer Tanner bijlage F.

50

Zie voor deze opsomming aan meningen bijlage F.

51

Zie o.a. Cardigos 2007, p. 421.

15

Begeleiding en bescherming speler In deze thesis zal worden uitgegaan van een tweeledige grondslag. Enerzijds mag je iemand niet belemmeren om een advocaat in te schakelen. Deze doelstelling van de uitzondering kan dan ook geformuleerd worden als het ‘beschermen van de rechten van een speler (of club) om voor juridische advisering een advocaat in te schakelen’. Anderzijds zou de advocaat zijn uitgezonderd op de licentieplicht vanwege de kennis waarover hij beschikt. In de navolgende twee hoofdstukken zal een uiteenzetting plaatsvinden van de regulering betreffende enerzijds een spelersmakelaar en anderzijds de advocaat. Aan de hand van deze uiteenzetting zal de doelstelling van de uitzondering op de licentieplicht worden getoetst.

16

De spelersmakelaar

3. De spelersmakelaar 3.1 Inleiding Zoals reeds is beschreven heeft een speler, zeker indien hij jong en onervaren is, behoefte aan begeleiding. Wanneer een speler begeleid wordt bij de onderhandelingen betreffende de totstandkoming en/of wijzing van zijn arbeidsovereenkomst, dan mag de speler slechts bijgestaan worden door een gelicentieerde spelersmakelaar, een eerstelijns familielid of een beëdigd advocaat.52 In dit hoofdstuk zal het begrip ‘spelersmakelaar’ nader worden belicht. Allereerst zal worden toegelicht aan welke weten regelgeving een spelersmakelaar gebonden is. Vervolgens zal ‘de spelersmakelaar’ wordt gedefinieerd en zullen verschillende typen spelersmakelaars aan bod komen. Daarna zullen de activiteiten van spelersmakelaars nader worden beschouwd en zullen de rechten en plichten die uit de toepasselijke weten regelgeving voortvloeien uiteen worden gezet.

3.2 Toepasselijke weten regelgeving 3.2.1 Verenigingsrecht Op 1 maart 2001 heeft de FIFA de ‘Players’ Agents Regulations’ (FIFA PAR) geïntroduceerd, waarin regels worden gegeven met betrekking tot spelersmakelaars die betrokken zijn bij transfers

(binnen

de

nationale

voetbalorganisatie

of

tussen

twee

verschillende

voetbalorganisaties). Deze richtlijnen richten zich tot de leden van de FIFA: de nationale voetbalbonden. Een speler kan zodoende geen rechtstreekse werking ontlenen aan de FIFA PAR.53 Derhalve heeft de FIFA in artikel 1 FIFA PAR de verplichting opgenomen voor nationale voetbalorganisaties om de richtlijnen te implementeren in nationale reglementen. Afwijking van de richtlijnen die door de FIFA worden opgelegd is slechts mogelijk wanneer deze niet overeenstemmen met nationaal recht.54

In Nederland heeft de KNVB het Reglement Spelersmakelaars opgesteld, hetgeen als een uitvloeisel van de FIFA PAR kan worden beschouwd. Uit de Statuten van de KNVB (hierna: de Statuten) blijkt dat leden van de KNVB verplicht zijn om de statuten en reglementen van de KNVB na te leven.55 Spelers die in dienst zijn van een club zijn op die grond automatisch lid van de

52

Een beoordeling van het begeleiden van een speler door diens wettelijke vertegenwoordiger, schriftelijk gemachtigde broer, zuster, echtgenoot of geregistreerde partner zal in dit onderzoek achterwege blijven.

53

Van den Berg & Jellinghaus 2012, p. 116-117. Zie ook de arresten Hof Den Haag 4 oktober 2001, Sportzaken 2001-4, nr. 20, B10 nr. 10/WOB c.s. en Rb. Den Haag 23 juli 1999, Sportzaken 1999-3, nr. 11, B8 nr. 10/WOB c.s. Het Hof oordeelde in deze zaak, in tegenstelling tot de rechtbank, dat een speler geen rechtstreekse werking kan ontlenen aan het reglement van de FIFA.

54


55

Artikel 7 lid 1 Statuten.

17

De spelersmakelaar KNVB en dus gebonden aan deze verplichting.56 Op grond van de Statuten verbindt de KNVB zich tevens om de statuten, reglementen en besluiten van de organen van de FIFA en de UEFA te respecteren en na te leven en toe te zien op de naleving daarvan door haar eigen organen en leden.57 Spelers zijn derhalve (indirect) verplicht om de reglementen en besluiten van de FIFA na te leven.58

Spelersmakelaars zelf zijn echter niet per definitie lid van de KNVB en dus ook niet op die grond gebonden aan de statuten en reglementen van de KNVB. Echter blijkt uit artikel 2 lid 4 van het Reglement Spelersmakelaars dat de aanvrager van een spelersmakelaarslicentie wel is onderworpen aan het betreffende reglement.59 Daarnaast volgt uit artikel 10 lid 1 Reglement Spelersmakelaars dat de KNVB bevoegd is om de verleende licentie in te trekken indien de spelersmakelaar de Statuten of de reglementen van de KNVB, FIFA en/of UEFA overtreedt. Daaruit kan worden afgeleid dat de spelersmakelaar gehouden is om zijn beroep uit te oefenen conform de reglementen van zowel de KNVB, UEFA als de FIFA. Ook uit de FIFA PAR blijkt dat een spelersmakelaar verplicht is om te handelen volgens de verordeningen, richtlijnen en besluiten van de (bevoegde organen van de) FIFA en van relevante confederaties en associaties (bijvoorbeeld de KNVB).60 Zodoende is een Nederlandse spelersmakelaar niet alleen gebonden aan nationale regels van de KNVB, maar tevens aan internationale regels van de UEFA en de FIFA.

3.2.2 Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (WAADI) Naast het verenigingsrecht krijgen spelersmakelaars tevens te maken met wetgeving op het gebied van arbeidsrecht. Uit artikel 8 lid 1 onder 9 Reglement Spelersmakelaars blijkt dat een spelersmakelaar verplicht is om te voldoen aan de toepasselijke wetgeving, waaronder de wetgeving

betreffende

‘arbeidsbemiddeling’.

In

Nederland

zijn

regels

betreffende

‘arbeidsbemiddeling’ neergelegd in de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (hierna: WAADI).61 Het is de vraag of de activiteiten van de spelersmakelaar zijn te kwalificeren als arbeidsbemiddeling in de zin van de WAADI. In de WAADI wordt arbeidsbemiddeling 56

Artikel 6 lid 2 Statuten.

57

Artikel 4 lid 2 sub d Statuten.

58

Zie ook Van Drongelen 2011, p. 50.

59

Ook een spelersmakelaar die in het buitenland een speler begeleidt is onderworpen aan het Reglement Spelersmakelaars, zie Reglementscommissie KNVB, ‘Uitspraak inzake de werkzaamheden die verricht mogen worden door personen in dienst van een spelersmakelaar en de binding van spelersmakelaars aan de in de Nederland gestelde licentie-eisen’, 12 oktober 2012, te raadplegen via <www.knvb.nl>, p. 2.

60

Zie artikel 1 van bijlage 1 van de FIFA PAR (p. 27-28: Code of Professional Conduct).

61

Wet Allocatie arbeidskrachten door intermediairs (WAADI), wet van 14 mei 1998, houdende regels voor de niet-openbare arbeidsbemiddeling en het ter beschikking stellen van arbeidskrachten, gewijzigd bij Wet van 23 april 2003, Stb., 1999, 306. Vermeersch 2009, p. 257 De WAADI wordt in verdragsrechtelijk zin ‘gestut’ door ILO-Verdrag 181, zie Vermeulen 2010, p. 16.

18

De spelersmakelaar gedefinieerd als ‘dienstverlening in de uitoefening van beroep of bedrijf ten behoeve van een werkgever, een werkzoekende, dan wel beide, inhoudende het behulpzaam zijn bij het zoeken van

arbeidskrachten

of

arbeidsgelegenheid,

waarbij

de

totstandkoming

van

een

62

arbeidsovereenkomst naar burgerlijk recht wordt beoogd’.

Allereerst dient de arbeidsbemiddelaar zijn diensten uit te oefenen ‘in de uitoefening van beroep of bedrijf’, hetgeen doelt op het karakter van een economische activiteit, die gericht is op het behalen van winst.63 Een spelersmakelaar wordt voor zijn activiteiten beloond64, dus zodoende kan worden aangenomen dat er sprake is van een economische activiteit65 en van ‘in de uitoefening van beroep of bedrijf’. Ten tweede dient de arbeidsbemiddeling plaats te vinden ten behoeve van een werkgever of werkzoekende (een speler zonder club). Van Drongelen stelt daarbij dan ook dat er ook sprake is van arbeidsbemiddeling in de zin van de WAADI als er een arbeidsovereenkomst wordt verlengd anders dan door een eenzijdig optiebeding. Dus ook indien een spelersmakelaar een speler bijstaat bij het verlengen van zijn contract, kan dit onder arbeidsbemiddeling in de zin van de WAADI vallen. Ten derde is het van belang dat de totstandkoming van een arbeidsovereenkomst wordt beoogd. Vastgesteld kan worden dat de relatie tussen een speler en een club uit een contractuele relatie bestaat.66 Op grond van de collectieve arbeidsovereenkomst (hierna: CAO) voor contractspelers betaald voetbal Nederland 2010-2014 is de club (de werkgever) verplicht om met iedere speler (de werknemer) schriftelijk en in drievoud een individuele arbeidsovereenkomst aan te gaan, waarin deze CAO van toepassing wordt verklaard.67 Ook uit het Reglement Betaald Voetbal blijkt dat de overeenkomst tussen een club en een speler schriftelijk, in een individuele arbeidsovereenkomst, moet worden vastgelegd.68

62

Artikel 1 sub b WAADI.

63

Van Drongelen 2011, p. 51 en Van Drongelen & Fase 2005, p. 41.

64

Het gaat hierbij niet slechts om een onkostenvergoeding, maar om (vaak) hoge bedragen, zie ook §3.8.4.

65

Gerecht van Eerste Aanleg van de Europese Gemeenschappen (hierna: GvEA) 26 januari 2005, zaak T193/02, Jur. 2005, pag. II-209 (Laurent Piau v. Commissie), r.o. 73.

66

Zie hierover Van Drongelen 2011, p. 51, Van Drongelen 2010, p. 1 e.v. en Bungener & Verhulp, p. 8 e.v. Zie ook Lankers 2009 p. 23.

67

Artikel 4 lid 2 CAO voor contractspelers betaald voetbal Nederland 2010-2014, te downloaden via onder andere <www.vvcs.nl>. Deze CAO is aangegaan door de FBO aan de ene zijde en ProProf en de Vereniging van Contractspelers (VVCS) aan de andere zijde.

68

Artikel 53 Reglement Betaald Voetbal, opgenomen in ‘Reglementen Betaald Voetbal, Seizoen 2012/’13’ van de KNVB, te raadplegen via <www.knvb.nl/watdoenwe/spelregelsenreglementen>, p. 3-26. Zie ook Van Drongelen 2011, p. 49. Overigens is in het verleden veel discussie geweest over het bestaan van een arbeidsovereenkomst tussen de speler en club, zie Van Drongelen 2011, p. 49 en Jellinghaus 2005, p. 8. Jurisprudentie die hierbij van belang is: Kantonrechter (hierna; Ktr.) Rotterdam 5 april 1967, NJ 1967, 418 (Laseroms/Sparta) en Centrale Raad van Beroep (hierna: CRvB) 8 juli 1968 (Ajax/Sociale Verzekeringsbank), beiden arresten zijn opgenomen in Kollen 2004, respectievelijk p. 451 e.v. en p. 704 e.v.

19

De spelersmakelaar Concluderend kan worden gesteld dat de activiteiten van een spelersmakelaar, voor zover het gaat om de activiteiten die betrekking hebben op het tot stand komen van de arbeidsovereenkomst, aan te merken zijn als arbeidsbemiddeling in de zin van de WAADI.

In het verleden was overigens aan (private) arbeidsbemiddeling in de zin van de WAADI een vergunningsplicht gekoppeld, vanwege het door Nederland geratificeerde ILO verdrag nr. 96. Na de ratificatie van het ILO verdrag nr. 181, was Nederland echter niet langer gebonden aan de vergunningsplicht uit ILO verdrag nr. 96. Zodoende is sinds 1 september 2003 de vergunningsplicht afgeschaft.

69

Ondanks het ontbreken van een vergunningsplicht, blijkt uit

artikel 4 WAADI dat bij of krachtens Algemene Maatregel van Bestuur (hierna: AMvB) regels kunnen wordt gesteld voor arbeidsbemiddeling van bepaalde categorieën van werkzoekenden of werkgevers.70

Aan de hand van de genoemde weten regelgeving, met name de FIFA PAR, het Reglement Spelersmakelaars en de WAADI, zullen de rechten en plichten zoals deze gelden voor een spelersmakelaar uiteengezet worden.

3.3 Wettelijke definitie: ‘de spelersmakelaar’ Een spelersmakelaar is iemand die bevoegd is om namens een speler (of club) te onderhandelen met derde partijen. Theoretisch gezien is een spelersmakelaar een bemiddelaar tussen speler en club. In ruil voor een vergoeding staat een spelersmakelaar een speler bij bij het vinden van een club, of een club bij het vinden van geschikte spelers. In het Reglement Spelersmakelaars wordt het begrip spelersmakelaar als volgt gedefinieerd: ‘De natuurlijk persoon die in het bezit is van een door de KNVB afgegeven spelersmakelaarslicentie die hem de bevoegdheid geeft voor spelers en betaaldvoetbalorganisaties71 op te treden in het kader van arbeidsovereenkomsten en/of de overschrijving van spelers binnen de KNVB alsmede van en naar buitenlandse bonden.’72

69

Zie wet van 23 april 2003 tot wijziging van de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs en de Wet op de economische delicten in verband met het vervallen van de vergunningsplicht voor arbeidsbemiddeling, Stb. 2003, 193. Van Drongelen 2011, p. 51. Beltzer geeft in 1998 enige redenen weer waarom de vergunning zou moeten worden afgeschaft: Allereerst werd de vergunningsplicht in de praktijk niet nageleefd en controle hierop kon onvoldoende worden uitgevoerd vanwege de hoge kosten die daaraan verbonden waren. Daarnaast zou de vergunningsplicht beperkingen opleggen aan de marktwerking en kon het beter aan de private sector worden overgelaten, buiten de bemoeienis van de overheid. Zie R.M. Beltzer, ‘Bemiddelen en ter beschikking stellen van arbeidskrachten volgens de WAADI’, 1998, gepubliceerd op , p. 2.

70

Tot op heden is van deze mogelijkheid geen gebruik gemaakt, zie ook Van Drongelen 2011, p. 51.

71

Dus niet voor amateur voetbalverenigingen, zie ook Van Drongelen 2011, p. 50.

72

Reglement Spelersmakelaars, onder ‘begripsbepalingen’. Overigens is het enigszins merkwaardig dat deze begripsbepaling niet is opgenomen in het Reglement als zodanig, maar enkel in de begripsbepalingen, zie ook Van Drongelen 2011, p. 49.

20

De spelersmakelaar Deze definitie is gebaseerd op de beschrijving die de FIFA geeft van de spelersmakelaar: ‘A natural person who, for a fee, introduces players to clubs with a view to negotiating or renegotiating an employment contract or introduces two clubs to one another with a view to concluding a transfer agreement, in compliance with the provisions set forth in these regulations.’73 In laatstgenoemde omschrijving is dus in tegenstelling tot het Reglement Spelersmakelaars niet de licentieplicht opgenomen, ware het niet dat deze terugkomt in artikel 3 FIFA PAR.74 Naast ‘de spelersmakelaar’ is ook ‘de zaakwaarnemer’ een veelvoorkomend begrip in de voetbalsector. Het verschil tussen beiden is dat een zaakwaarnemer geen licentie heeft en dus ook niet de benaming ‘spelersmakelaar’ mag dragen. Een zaakwaarnemer is echter, net als een spelersmakelaar, een ‘belangenbehartiger’ van de speler. Wanneer het woord spelersmakelaar wordt opgezocht in de encyclopedie wordt als definitie gegeven ‘een spelersmakelaar, ook wel een zaakwaarnemer of voetbalmakelaar genoemd, behartigt de belangen van profvoetballers of clubs in het kader van arbeidsovereenkomsten of transfers.’ De beide begrippen worden dus nog al eens door elkaar gebruikt. Mijns inziens eindigt het begrip ‘zaakwaarnemer’ wanneer het gaat om het bemiddelen in het kader van een arbeidsovereenkomst.75 In dat geval is namelijk, zoals later uit deze thesis zal blijken, een licentie vereist. Wanneer een belangenbehartiger in het bezit is van een door de KNVB afgegeven licentie, is hij76 gerechtigd om zich aan te duiden als ‘Players Agent licensed by the Royal Netherlands Football Association’.77 Om de wettelijke definitiebepalingen te kunnen beoordelen is het noodzakelijk om ‘de spelersmakelaar’ nader in de praktijk te bezien.

3.4 Verschillende typen In het rapport ´Study on Sports Agents in the European Union´ wordt gesproken over 5 verschillende typen sportmakelaars.78 De makelaar die zelf ex-topsporter is: makelaars die zelf op het hoogste niveau hebben gesport, beschikken over het algemeen over een uitgebreid netwerk van contacten en hebben daarnaast veel kennis van en ervaring met de betreffende sportsector. Het komt dan ook geregeld voor dat 73

FIFA Players’ Agents Regulations (FIFA PAR), te raadplegen via <www.fifa.com/aboutfifa/organisation/footballgovernance/playeragents/regulation.html>, definition 1.

74

Artikel 3 lid 1 FIFA PAR luidt namelijk: ´Playerságents´ activity may only be carried out by natural persons who are licensed by relevant association to carry out such activity´.

75

Hierbij zullen de tekst van het contract en de uitvoering van belang zijn, zie Van den Berg & Jellinghaus 2002, p. 114.

76

Waar ‘hij’ of ‘hem’ wordt vermeld, dient tevens ‘zij’ of ‘haar’ te worden gelezen.

77

Artikel 5 lid 3 Reglement Spelersmakelaars.

78

Study on Sports Agents in the European Union 2009, p. 22 e.v. Ondanks dat dit onderzoek toeziet op makelaars in diverse disciplines, zijn de resultaten zeker van belang voor de voetbalsector.

21

De spelersmakelaar topsporters na het beëindigen van hun carrière van deze voordelen gebruik maken en (tijdelijk) optreden als spelersmakelaar. De makelaar als invloedrijke en ‘well-connected’ markt deelnemer: invloedrijke markt deelnemers beschikken over een aandeel binnen de sportmarkt. Vanwege hun kennis, connecties en macht binnen de (relevante) sportsector, zijn zij vaak essentiële deelnemers bij onderhandelingen. Overigens beschikken dergelijke makelaars slechts zelden over een licentie en noemen zij zichzelf ‘adviseur’ of ‘tussenpersoon’. De ‘casual’ makelaar: de ‘casual’ makelaar is iemand die niet de specifieke wens heeft om een ‘sport makelaar’ te zijn, maar af en toe wel optreedt in de rol van makelaar en hier ook voor wordt vergoed. De coach-makelaar: alhoewel de ‘coach-makelaar’ geen bekend begrip is, komt het toch met enige regelmaat voor dat een coach in de rol kruipt van een spelersmakelaar en hier ook een vergoeding voor ontvangt.

De makelaar als familielid van de sporter: in veel landen bestaat de mogelijkheid om als sporter te worden vertegenwoordigd door een familielid. Ondanks dat dit type spelersmakelaar niet in grote getalen voorkomt79, zijn er wel degelijk een aantal Nederlandse topvoetballers die zich bij laten staan door een familielid, bijvoorbeeld Arjen Robben (bijgestaan door vader Hans Robben).

De vakbond als makelaar: tot slot kunnen spelersvakbonden diensten aanbieden aan een speler.80 Spelers kunnen de hulp inroepen van de internationale spelersvakbond Fédération Internationale des Associations de Footballeurs Professionnels (FIFPro). Daarnaast bestaan op nationaal niveau de spelersvakbonden ProProf en Vereniging voor Contractspelers (VVCS). Zo biedt VVCS juridische ondersteuning en heeft het een eigen team van spelersbegeleiders (waaronder gelicentieerde spelersmakelaars).81

3.5 Activiteiten Een spelersmakelaar verschaft over het algemeen een breed scala aan diensten aan een speler. Uit de wettelijke begripsomschrijving valt op te maken dat tot de taakomschrijving van de spelersmakelaar in ieder geval het onderhandelen over een arbeidsovereenkomst behoort.82 De

79

Study on Sports Agents in the European Union 2009, p. 22-23.

80

De vakbond als makelaar wordt niet vermeld in het onderzoek ‘Study on sports agents in the European Union’, maar is mijns inziens wel degelijk van belang binnen de voetbalsector.

81

Zie <www.vvcs.nl>.

82

Zie de eerder besproken definitiebepalingen van de spelersmakelaar in het Reglement Spelersmakelaars en in de FIFA PAR.

22

De spelersmakelaar spelersmakelaar bekleedt de functie van bemiddelaar in de driehoeksverhouding spelerspelersmakelaar-club.83 De kerntaak van een spelersmakelaar is mijns inziens dan ook het in contact brengen van een speler die op zoek is naar club met een club die op zoek is naar een speler.84 Wanneer dit contact eenmaal is gelegd en er wederzijdse interesse bestaat, dan kan de spelersmakelaar de speler bijstaan bij het onderhandelen over het arbeidscontract. Niet alleen het salaris, maar ook secundaire arbeidsvoorwaarden en nadere clausules in het contract zullen en kunnen onderwerp zijn van onderhandeling. De vraag is of in de voetbalsector naast het in contact brengen van een speler en een club, ook het onderhandelen over een contract onder ‘arbeidsbemiddeling’ wordt verstaan. Wanneer de FIFA PAR en diverse uitspraken van de KNVB worden

bestudeerd,

dient

mijns

inziens

te

worden

geconcludeerd

dat

ook

de

contractsonderhandelingen tot de arbeidsbemiddeling behoren. In de zaak Galama geeft de KNVB op haar website aan dat ‘het belangrijkste verwijt dat de aanklager de heer Galama maakte, is dat hij op geen enkele wijze en op geen enkel moment betrokken is geweest bij de onderhandelingen’, in tegenstelling tot zijn kantoorgenoot (niet in het bezit van een licentie). In de zaak Ger Lagendijk/Saïdi Ntibazonkiza geeft de arbitragecommissie aan dat zij onder ‘arbeidsbemiddeling’ ook verstaat ‘het opnieuw aangaan van de arbeidsovereenkomst op andere voorwaarden’.85 Wanneer de tekst van de FIFA PAR wordt gelezen dan wordt duidelijk dat ‘to negotiate’ veelvuldig naar voren komt in het reglement. Artikel 22 aanhef en lid 1 sub b FIFA PAR luidt: ‘Licensed players’ agents have the right to: represent the interests of any player or club that requests him to negotiate or renegotiate contracts on his/its behalf’.

De diensten van een spelersmakelaar beperken zich echter zelden tot het tot stand brengen van een arbeidsovereenkomst. Zo sluiten topvoetballers naast een arbeidsovereenkomst met hun club vaak nog andere contracten af, zoals (lucratieve) sponsorovereenkomsten. Cristiano Ronaldo verdient bijvoorbeeld, naast zijn vorstelijke salaris bij Real Madrid, miljoenen aan sponsorcontracten met exclusieve merken zoals Nike (maar liefst € 6 miljoen per jaar), Coca Cola en Armani. Daarnaast heeft Ronaldo middels een contract, portretrechten afgedwongen. Dit heeft tot gevolg dat hij een (ruim) percentage van de winst, die voortvloeit uit de verkoop van producten met ofwel zijn naam ofwel zijn gezicht erop, ontvangt. Het onderhandelen door een spelersmakelaar over contractsvoorwaarden strekt zich zodoende tevens uit tot eventuele sponsorcontracten en contracten (of clausules) betreffende het portretrecht.86 83

Study on Sports Agents in the European Union 2009, p. 23-24.

84

Dit is immers ook de kerntaak van een ´makelaar´ in andere sectoren. Een aankoopmakelaar helpt iemand die een huis zoek in contact te komen met iemand die een huis verkoopt. De taak van een verzekeringsmakelaar is het met elkaar in contact brengen van een verzekeraar en een verzekerde. Zie ook Cousy, Van Gerven & Stuyck 1989 p. 452.

85

En over deze voorwaarden zal dus onderhandeld moeten worden. Zie Arbitragecommissie KNVB 19 december 2011, arbitraal vonnis nr. 1299 (De Besloten Vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Ger Lagendijk Players’ Agent B.V. / Saïdi Ntibazonkiza), p. 4.

86

Hendrickx 2007, p. 106.

23

De spelersmakelaar Daarnaast treedt een spelersmakelaar op als adviseur van een speler.87 Op diverse momenten in hun carrière komen spelers voor belangrijke keuzes te staan. Zo worden zeer talentvolle spelers vaak al op jonge leeftijd gevraagd om voor een buitenlandse club te komen spelen. Maar ook op latere leeftijd dienen zich transfers aan die bepalend kunnen zijn voor de verdere ontwikkeling en carrière van een speler. Wanneer een speler twijfelt over een bepaalde stap in zijn carrière, over een bepaalde transfer of over een bepaald aspect van zijn transfer of contract, dan kan hij advies inwinnen bij zijn spelersmakelaar.

Ook vervullen spelersmakelaars vaak taken op het gebied van management. Hierbij valt te denken aan het verlenen van diensten wat betreft huisvesting, belasting, verzekeringen, vergunningen, beveiliging etc.88 Dit gaat soms zelfs zover dat spelersmakelaars zorg dragen voor het regelen van scholen voor de kinderen (bij eventuele verhuizing), reparaties aan bijvoorbeeld apparatuur regelen en zorgen dat de spelers toegang krijgen tot bepaalde nachtclubs. Daarnaast managen spelersmakelaars ook vaak het imago van de speler.89

In een enkel geval komt het zelfs voor dat de spelersmakelaar zorg draagt voor de financiële activa van de speler. Wanneer de spelersmakelaar en de speler een dusdanige vertrouwensband hebben opgebouwd, kan het voorkomen dat de speler het regelen van zijn pensioen en het beleggen van zijn vermogen overlaat aan de spelersmakelaar. De betrokkenheid van de spelersmakelaar bij de speler kan zodoende erg ver gaan. Dit wordt voor de spelersmakelaar uitbetaald wanneer ‘de grote transfer’ zich aandient.

Tot slot kan een spelersmakelaar de speler voorzien van juridisch advies. In Nederland is het geven van juridisch advies niet voorbehouden een advocaat, in tegenstelling tot bijvoorbeeld in Duitsland. Het beroep ‘jurist’ is in Nederland geen beschermd beroep en zodoende kunnen ook spelersmakelaars juridisch advies geven. De vraag is uiteraard wel of iedere spelersmakelaar over voldoende juridische kennis beschikt om zijn speler van advies te voorzien. Een spelersmakelaar kan uiteraard ook de hulp inroepen van een advocaat of jurist om de speler juridisch te adviseren.90 Een spelersmakelaar kan zijn speler overigens niet bijstaan bij een civiele procedure bij de Rechtbank, het Gerechtshof of de Hoge Raad, aangezien dit voorbehouden is aan een advocaat.91

87


88

Hendrickx 2007, p.

89

Study on Sports Agents in the European Union 2009, p. 24

90

Zie ook het interview met de heer van Oostaijen (werkzaam bij Maguire), bijlage D, vraag 4. Van Oostaijen geeft aan in dergelijke gevallen een team te vormen met de spelersmakelaar.

91

Bannier & Fannoy 2005, p. 194.

24

De spelersmakelaar Vanzelfsprekend verricht een spelersmakelaar andere taken wanneer hij een andere partij dan de speler vertegenwoordigt. Een spelersmakelaar die verbonden is aan een club zal met die bedoeling zijn aangesteld om talentvolle spelers te scouten en voor een zo laag mogelijk bedrag aan de club te verbinden. Ook kan een spelersmakelaar optreden als een ‘organiserende makelaar’, waarbij hij betrokken is bij de organisatie van een sportevenement of competitie. Belangrijkste taak van de spelersmakelaar is dan om gebruik te maken van zijn connecties en topsporters vast te leggen voor het betreffende evenement. 92

3.6 Definitie spelersmakelaar: praktijk Wanneer het zojuist besproken (brede) scala aan diensten die een spelersmakelaar aanbiedt wordt afgezet tegen de definitie van een spelersmakelaar zoals omschreven in de FIFA PAR en het Reglement Spelersmakelaars, dan kan worden gesteld dat er een kloof bestaat tussen de ‘theoretische’ definitie en de ‘praktische’ uitvoering van het beroep ‘spelersmakelaar’. Het is dan ook de vraag of deze definitie dient te worden aangepast. Allereerst verdient het de aanbeveling om de definitie binnen het Reglement Spelersmakelaars te plaatsen, in plaats van onder ‘begripsbepalingen’.93

Pro Agent heeft de volgende (uitgebreide) definitie opgesteld: ‘De spelersmakelaar begeleidt en adviseert clubs en spelers rondom het aangaan en uitvoeren van arbeidsovereenkomsten. De spelersmakelaar dient, direct dan wel indirect, doch aantoonbaar, de volgende diensten aan te kunnen bieden: Juridisch advies; Fiscaal advies; Financieel advies; Arbeidsbemiddeling; Carrièreplanning; (mental) Coaching. De spelersmakelaar beschikt over een professioneel netwerk in het internationale voetbal. Spelersmakelaar is een uniek beroep, een spelersmakelaar is een ondernemer en een all round manager op voetbaltechnisch gebied in de internationale arbeidsmarkt van de voetbalsector en een career manager van de speler.’94

De vraag is of deze definitie opgenomen dient te worden in het Reglement Spelersmakelaars. Wanneer hiervoor gekozen wordt, dan zou dit betekenen dat bijvoorbeeld ook het gedeelte ‘de spelersmakelaar beschikt over een professioneel netwerk in het internationale voetbal’, een wettelijk vereiste wordt. In de praktijk is het mijns inziens echter moeilijk te toetsen of iemand 92

93 94

Study on Sports Agents in the European Union 2009, p. 24. Overigens zal een ‘organiserende makelaar’ meer voorkomen bij een sport zoals tennis, waarbij toptennissers benaderd moeten worden om aan een evenement deel te nemen. Topvoetballers doen immers via hun club mee aan de nationale competitie en via hun land aan de grote kampioenschappen zoals het Europees Kampioenschap en het Wereld Kampioenschap. Van Drongelen 2011, p. 181. Deze definitie is aan bod gekomen gedurende de workshopcyclus ‘In Front’ van Pro Agent 2013. Mevrouw Zeevenhooven, lid van Pro Agent, ondersteunt deze definitie en geeft als volgt aan: ‘Ik denk dat de huidige definitie niet voldoet en dat de definitie veel verder gaat. Ik denk dat je als spelersmakelaar eigenlijk een soort inspanningsverplichting hebt om de speler op allerlei fronten te bedienen en te adviseren.’, zie bijlage B, vraag 3.

25

De spelersmakelaar beschikt over een ‘professioneel netwerk’. Daarbij dient men zich er van bewust te zijn dat een spelersmakelaar, wanneer deze definitie in het Reglement Spelersmakelaars wordt opgenomen, voor al deze activiteiten aan het Reglement gebonden is en onder de jurisdictie van de FIFA en de KNVB valt. Mijns inziens vallen diensten zoals carrièreplanning en coaching meer onder ‘zaakwaarneming’. Een spelersmakelaar dient deze diensten uiteraard wel aan te bieden om een goede band met een speler op te bouwen, hij onderscheidt zich echter van een zaakwaarnemer door het mogen verrichten van ‘arbeidsbemiddeling’, waar een licentie voor vereist is. Wat dat betreft zou de huidige definitie dus voldoen. Uiteraard kan de zojuist genoemde uitgebreide definitie wel door Pro Agent gehanteerd worden. Pro Agent zou een lijst kunnen opstellen met spelersmakelaars die aan de uitgebreide definitie voldoen en deze lijst vervolgens aanbevelen bij spelers en club die gebruik wensen te maken van een spelersmakelaar.

3.7 Rechten: artikel 22 FIFA PAR In artikel 22 van FIFA PAR zijn de volgende rechten opgenomen voor een gelicentieerde spelersmakelaar

(deze

rechten

zijn

overigens

niet

overgenomen

in

het

Reglement

Spelersmakelaars): -

Het benaderen van een speler die niet, of niet langer, onder een ‘exclusief’ vertegenwoordigingscontract staat bij een andere spelersmakelaar.95

-

Het vertegenwoordigen van de belangen van een club of een speler die de spelersmakelaar verzoekt om in zijn naam te (her)onderhandelen over zijn contract.

-

Zorg dragen voor de belangen van een club of een speler die hem daartoe verzoekt.

3.8 Verplichtingen 3.8.1 Licentieplicht Uit artikel 1 lid 1 Reglement Spelersmakelaars volgt dat een spelersmakelaar een licentie dient te behalen om een speler (of club) te mogen bijstaan bij de onderhandelingen betreffende de totstandkoming en/of wijziging van een arbeidsovereenkomst.96 Met dit licentiesysteem wordt beoogd om spelers en clubs te beschermen, waarbij rekening gehouden wordt met de risico’s die spelers lopen bij slecht onderhandelde transfers. De belangen van spelers zijn hierbij aanzienlijk, aangezien hun carrières kort zijn97 en ze in enkele jaren financieel ‘binnen’ moeten zijn.

95

Interessant is dat dit recht door de Fédération Internationale de Basket-ball (hierna; FIBA) nog verder beperkt wordt: ‘To contact any player who is not or is no longer under contract with a club provided such player has not yet retained another agent (a player can be represented by one agent only at the same time)’, zie FIBA, Regulation H. 5.6.1.1.

96

Zoals eerder aangegeven geldt een uitzondering voor een eerstelijns familielid en een beëdigd advocaat, zie artikel 1 lid 2 Reglement Spelersmakelaars.

97

GvEA 26 januari 2005, zaak T-193/02, Jur. 2005, p. II-209 (Laurent Piau v. Commissie), r.o. 73.

26

De spelersmakelaar Dit licentiesysteem is momenteel aan veel discussie onderhevig.98 Maar ook in het verleden zijn er veel klachten geuit over dit systeem: klagers meenden dat het concurrentiebeperkingen zou opleveren. De Europese Commissie oordeelde echter dat het doel van de FIFA om de beroepsethiek op een hoger peil te brengen en het bieden van bescherming tegen nietgekwalificeerde of gewetenloze makelaars, prevaleert boven concurrentiebeperkingen.99

Spelersmakelaars die hun diensten willen aanbieden aan spelers dienen dus te beschikken over een licentie. Aan het aanvragen van een licentie zijn diverse voorwaarden verbonden: -

Slechts natuurlijke personen die de nationaliteit van een EU lidstaat bezitten, of tenminste twee jaar als ingezetene van Nederland staan geregistreerd, zijn bevoegd om een licentie aan te vragen.

-

Bij de aanvraag voor een licentie dient de verzoeker een kopie van een legitimatiebewijs in te leveren en een Curriculum Vitae.

-

De aanvrager mag niet in dienst zijn bij de FIFA, de UEFA, de KNVB of een voetbalclub.

Wanneer er een aanvraag is ingediend, dient er een examen ter verkrijging van de licentie te worden afgelegd.100 Het examen bestaat uit 20 multiple-choice vragen: 15 vragen worden opgesteld (in het Engels, Duits, Frans en Spaans) door de FIFA en hebben betrekking op de Statuten en regelgeving van de FIFA en UEFA. Daarnaast stelt de KNVB 5 vragen op (in het Nederlands) met betrekking tot de Statuten en reglementen van de KNVB, alsmede de grondbeginselen van het Nederlandse arbeidsrecht.101 Opvallend is dat het slagingspercentage bij dit examen vaak erg laag is: zo behaalde in september 2012 slechts 2 van de 36 deelnemers (5,6%) een voldoende.102

Een licentie is strikt persoonlijk en wordt afgegeven voor een periode van vijf jaar. Wanneer deze vijf jaar zijn verstreken, dient de spelersmakelaar opnieuw het examen bij de KNVB af te leggen, alvorens zijn licentie gecontinueerd kan worden.103

98

Zie verder hoofdstuk 6.

99

Zie Europese Commissie, zaak COMP/37.124, 15 april 2002 (Piau v. FIFA), zie ook ‘De Commissie beëindigt haar onderzoek naar de FIFA-regels inzake voetbalmakelaars’, press release IP/02/585, Brussel 18 april 2002.

100

De KNVB kan twee keer per jaar een schriftelijk examen organiseren (minimaal één keer). Deelname aan dit examen kost €484.

101

Zie ‘Procedure aanvraag spelersmakelaar licentie’ en ‘Richtlijn examen in het kader van de verkrijging van een spelersmakelaarslicentie’, beiden te downloaden via <www.knvb.nl/watdoenwe/organiseren/spelersmakelaars>.

102

Overigens lag het slagingspercentage bij eerdere examen rondes hoger: 28% in maart 2012 en 23% in september 2011.

103


27

De spelersmakelaar

3.8.2 Nadere vereisten: beroepsaansprakelijkheidsverzekering en gedragscode Alvorens de KNVB een licentie afgeeft aan de aanvrager die het examen met goed gevolg heeft afgelegd, dient de aanvrager een beroepsaansprakelijkheidsverzekering af te sluiten.104 Een beroepsaansprakelijkheidsverzekering dekt door de spelersmakelaar veroorzaakte schade in de uitoefening van zijn beroep.105 Wanneer een door de KNVB erkende spelersvakbond activiteiten verricht in het kader van arbeidsbemiddeling, dan mag voor maximaal vijf spelersmakelaars een collectieve beroepsaansprakelijkheidsverzekering worden afgesloten.106

Daarnaast dient de aanvrager een licentieovereenkomst met de KNVB te ondertekenen en een positieve verklaring omtrent het gedrag in te dienen. 107 Op grond van artikel 11 FIFA PAR dient een spelersmakelaar te voldoen aan de ‘Code of Professional Conduct’108, waarbij transparantie, oprechtheid,

eerlijkheid,

objectiviteit,

rechtvaardigheid,

gelijkheid,

betrouwbaarheid

en

109

zorgvuldigheid in acht moeten worden genomen.

Op grond van de gedragscode dient de spelersmakelaar zijn activiteiten gewetensvol te verrichten en zijn beroep op een respectvolle manier uit te oefenen. Daarnaast is een spelersmakelaar verplicht zich te houden aan richtlijnen, verordeningen, beslissingen en statuten van (organen van) de FIFA. Voorts is een spelersmakelaar verplicht te handelen naar waarheid, helderheid en objectiviteit, gedurende de onderhandelingen die hij voor de speler of club verricht. De belangen van de speler dienen behartigd te worden op eerlijke wijze en in overeenstemming met het

recht.

Ook

dient

de

spelersmakelaar

de rechten

van

derde partijen

en

onderhandelingspartners te respecteren en mogen er geen acties worden ondernomen om spelers weg te halen bij andere partijen. Daarnaast dient de spelersmakelaar (gewetensvol) een (minimale) boekhouding te voeren, zodat hij bewijs kan leveren betreffende zijn activiteiten (bijvoorbeeld bij een onderzoek in het kader van een tuchtzaak). Daarbij dient de spelersmakelaar een factuur op te stellen betreffende zijn honorarium en kosten die hij in rekening brengt bij zijn cliënt. Tot slot is het de spelersmakelaar verboden om geschillen voor te leggen aan de burgerlijke rechter, wanneer deze geschillen onder de jurisdictie van de nationale voetbalorganisatie of de FIFA vallen.110

104

Artikel 5 lid 1 sub a Reglement Spelersmakelaars, zie ook artikel 9 FIFA PAR.

105

In de Piau zaak werd geoordeeld dat de verplichte beroepsaansprakelijkheidsverzekering geen onevenredig zwaar vereiste vormt, zie GvEA 26 januari 2005, zaak T-193/02, Jur. 2005, pag. II-209 (Piau v. Commissie), r.o. 90.

106

Artikel 6 Reglement Spelersmakelaars.

107

Artikel 5 lid 1 sub b Reglement Spelersmakelaars, zie ook artikel 10 FIFA PAR.

108

Deze ‘Code of Professional Conduct’ is als bijlage opgenomen in FIFA PAR (p. 27-28).

109

GvEA 26 januari 2005, zaak T-193/02, Jur. 2005, pag. II-209 (Piau v. Commissie), r.o. 86.

110

Zie artikel 1 tot en met 7 Code of Professional Conduct (bijlage 1 (p. 27-28) FIFA PAR).

28

De spelersmakelaar

3.8.3 Spelersmakelaarscontract De spelersmakelaar mag slechts de belangen van een speler of een club vertegenwoordigen wanneer hij hiertoe een schriftelijke overeenkomst met de desbetreffende partij heeft gesloten, ook wel het ‘spelersmakelaarscontract’. Wanneer de spelersmakelaar de belangen van een speler behartigt, is het niet toegestaan om een spelersmakelaarscontract te sluiten met een duur van langer dan twee jaar.111 Het contract kan worden verlengd voor een periode van twee jaar, mits deze verlenging niet stilzwijgend plaatsvindt. Speler en spelersmakelaar zijn gebonden aan het spelersmakelaarscontract totdat het contract van rechtswege afloopt of het contract wordt ontbonden.

In het spelersmakelaarscontract dienen afspraken te worden opgenomen betreffende de vergoeding die de speler of club verschuldigd is aan de spelersmakelaar (zie verder in de volgende paragraaf).112 Er dient nauwkeurig in het contract te worden opgenomen welke vergoeding de spelersmakelaar zal ontvangen en wie hem deze vergoeding verschuldigd is.113 Belangrijk aspect is tevens dat de bepalingen in het contract niet in strijd mogen zijn met de wet, statuten en reglementen van de KNVB, de FIFA en/of de UEFA. Daarnaast dient het contract ter registratie in viervoud te worden aangeboden aan het bondsbestuur. De kosten van deze registratie komen voor rekening van de spelersmakelaar.114

3.8.4 Vergoeding 3.8.4.1 Vergoeding verschuldigd door betaaldvoetbalorganisatie In de spelersmakelaardij geldt grofweg gezegd een ‘no cure no pay’ beginsel: de spelersmakelaar krijgt pas een vergoeding wanneer er een deal tot stand is gekomen.115 Wanneer er een spelerscontract is gesloten tussen een club en een speler, als gevolg van arbeidsbemiddeling (zoals bedoeld in de WAADI) door de spelersmakelaar van de speler, dient de club de spelersmakelaar te vergoeden voor de door hem verrichtte arbeidsbemiddeling. Zodoende dient niet de speler zelf, maar zijn werkgever zijn spelersmakelaar te betalen.116 In het licht van de FIFA PAR is deze bepaling enigszins opvallend, aangezien de FIFA PAR een dergelijke regeling niet kent, maar bepaalt dat een vergoeding slechts van een speler mag worden gevraagd indien de makelaar heeft opgetreden voor deze speler.117 Zoals reeds is 111


112

Deze vereisten inzake het spelersmakelaarscontract zijn opgenomen in artikel 9 lid 1 tot en met 5 Reglement

113

Spelersmakelaars. Artikel 8 lid 1 sub l Reglement Spelersmakelaars.

114

Artikel 9 lid 9 en 10 Reglement Spelersmakelaars.

115

Zoals later uit deze paragraaf zal blijken kan een spelersmakelaar, ook wanneer er geen deal tot stand is gekomen, echter wel voor activiteiten anders dan arbeidsbemiddeling in rekening brengen bij de speler.

116


117


29

De spelersmakelaar opgemerkt mag alleen van de FIFA PAR worden afgeweken wanneer deze bepalingen in strijd zijn met nationaal recht.118 De reden waarom in het Reglement Spelersmakelaar is afgeweken van de FIFA PAR is de volgende bepaling in artikel 3 lid 1 WAADI119: ‘Bij het verrichten van arbeidsbemiddeling

wordt

geen

tegenprestatie

van

werkzoekende

bedongen.’120

Een

spelersmakelaar kan dus geen vergoeding vragen aan de speler van wie hij de belangen vertegenwoordigt. Wanneer in het spelersmakelaarscontract wel een dergelijke bepaling is opgenomen die voor de speler de verplichting bevat om een spelersmakelaar een vergoeding te betalen, dan is dit contract ingevolge artikel 3:40 Burgerlijk Wetboek (hierna: BW) nietig. Uit de jurisprudentie blijkt dat het voor de toepassing van de WAADI niet uitmaakt of de door de werkzoekende tot stand te brengen arbeidsovereenkomst in het buitenland is gesitueerd, wanneer de arbeidsbemiddelaar de werkzoekende in Nederland heeft benaderd en de werkzoekende op het moment van het aangaan van de bemiddelingsovereenkomst in Nederland woonde.121 Daarnaast volgt uit de jurisprudentie dat er sprake is van strijd met de WAADI wanneer de tegenprestatie (in)direct in mindering komt op het salaris van de werknemer en de werknemer dus feitelijk betaalt voor de arbeidsbemiddeling.122 Als de speler kan aantonen dat zijn salaris lager is uitgevallen, doordat een percentage van het salaris van de speler naar zijn bemiddelaar gaat, dan kan op grond van de WAADI deze vergoeding worden teruggevorderd. In de zaak Ger Lagendijk (spelersmakelaar) v. Saïdi Ntibazonkiza (speler N.E.C.) hadden partijen afspraken gemaakt die niet anders konden worden uitgelegd dan dat Langendijk bij een mogelijk tussentijds vertrek van Ntibazonkiza naar een andere club recht zou krijgen op een percentage van de salarisuitkering door N.E.C. aan Ntibazonkiza, ter beloning van de behartiging van de belangen van Ntibazonkiza bij de totstandkoming van de arbeidsovereenkomst tussen Ntibazonkiza en N.E.C. De arbitragecommissie van de KNVB oordeelde dat een dergelijke bepaling in strijd is met artikel 3 lid 1 WAADI (en dus nietig is), aangezien er een tegenprestatie van de speler wordt gevraagd.123

Tot slot is het van belang dat het de club niet is toegestaan om een vergoeding die betaald wordt aan een andere club geheel of gedeeltelijk te betalen aan een spelersmakelaar. Onder deze 118


119

Artikel 7 lid 1 van het in de WAADI geratificeerde ILO verdrag nr. 181 luidt: ‘Private employment agencies shall not charge directly or indirectly, in whole or in part, any fees or costs to workers’.

120

Overigens blijkt uit artikel 3 lid 3 WAADI dat bij AMvB afwijkende regels worden gesteld met betrekking tot bepaalde categorieën werkzoekenden of werkgevers. Tot op heden is hier voor spelersmakelaars geen gebruik van gemaakt.

121

Hof Amsterdam 18 januari 2011, LJN BQ2730.

122

Rb, Amsterdam 17 november 2010, JAR 2011, 14, m. nt. A.F. Bungener. Zie ook Tekst & Commentaar Arbeidsrecht, Uitleg bij: Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs, artikel 3, Grapperhaus, bijgewerkt tot 01-07-2012.

123

Arbitragecommissie KNVB 19 december 2011, arbitraal vonnis nr. 1299 (De Besloten Vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Ger Lagendijk Players’ Agent B.V. / Saïdi Ntibazonkiza).

30

De spelersmakelaar vergoeding wordt mede verstaan de vergoeding verband houdende met de overschrijving van een speler, een opleidingsvergoeding of een solidariteitsbijdrage. Het is daarnaast verboden voor spelersmakelaars om een belang te hebben in een dergelijke vergoeding.124

3.8.4.2 Vergoeding verschuldigd door de speler Zoals zojuist besproken dient de club de spelersmakelaar van de speler te vergoeden voor zover het gaat om werkzaamheden in het kader van arbeidsbemiddeling. In de prakijk verricht de spelersmakelaar echter ook andere werkzaamheden voor de speler. Voor deze werkzaamheden (die dus niet onder ‘arbeidsbemiddeling’ vallen) kan een spelersmakelaar wel een factuur naar de speler sturen. Maar, zoals De Weger aangeeft: ‘vaak is het echter zo dat een spelersmakelaar al deze diensten voor een speler verricht, zonder hiervoor een factuur op te stellen. Als dan later immers een transfer plaatsvindt naar een grote club, dan kan het zijn dat de spelersmakelaar een hoge fee krijgt. Met dit bedrag wordt dan de geïnvesteerde tijd gedekt c.q. gecompenseerd.’125

3.8.4.3 Hoogte vergoeding Wat betreft de hoogte van de vergoeding die de club verschuldigd is aan de spelersmakelaar van de speler met wie de club een arbeidsovereenkomst heeft gesloten, bepaalt het Reglement Spelersmakelaars als volgt:‘Indien geen overeenstemming tussen de betaaldvoetbalorganisatie en de spelersmakelaar kan worden bereikt over de hoogte van deze vergoeding, is de betaaldvoetbalorganisatie de spelersmakelaar jaarlijks gedurende de gehele looptijd van het spelerscontract een vergoeding verschuldigd van 3% van het door de speler overeengekomen bruto basisjaarsalaris.’126 Bij het bruto basisjaarsalaris worden ook eventuele tekengelden meegerekend, in tegenstelling tot al dan niet gegarandeerde premies en/of bonussen (hierbij valt te denken aan een auto, huisvesting en wedstrijd- en prestatiepremies). Deze bepaling betreffende de hoogte van de vergoeding stemt wel overeen met de FIFA PAR, al zijn hierin wel aanvullende bepalingen opgenomen. Zo is bepaald dat de spelersmakelaar en de speler vooraf afspreken op welke wijze de spelersmakelaar vergoed wordt voor zijn diensten: de spelersmakelaar krijgt een eenmalig bedrag (lump sum) vergoed voor de aanvang van de arbeidsovereenkomst waarover de spelersmakelaar ten dienste van de speler heeft onderhandeld of de spelersmakelaar ontvangt jaarlijks een bedrag, aan het einde van ieder contractueel jaar.127

124

Artikel 1 lid 5 en 6 Reglement Spelersmakelaars.

125


126


127

Artikel 20 lid 2 FIFA PAR. In een model commissieovereenkomst spelersmakelaars van de FBO (te raadplegen via <www.fbo.nl>), wordt aangegeven dat partijen de keuze hebben tussen het betalen van een lump sum vergoeding (waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen een betaling ineens of in termijnen), een jaarlijkse procentuele vergoeding gebaseerd op het bruto basisjaarsalaris plus vakantiegeld of een jaarlijkse vaste vergoeding.

31

De spelersmakelaar Wanneer voor de laatste optie gekozen wordt, dient te worden bezien of de arbeidsovereenkomst die de spelersmakelaar bedongen heeft voor de speler een langere looptijd heeft dan de bemiddelingsovereenkomst tussen de spelersmakelaar en de speler. Wanneer dit het geval is, blijft de spelersmakelaar namelijk recht hebben op een jaarlijkse vergoeding, totdat de arbeidsovereenkomst eindigt (ook al is de bemiddelingsovereenkomst reeds beëindigd).128

3.8.5 Opgave aan bondsbestuur: vertegenwoordiging en personeel Een spelersmakelaar dient ieder jaar verplicht voor 1 juli schriftelijk opgave te doen aan het bondsbestuur van de namen van de spelers die hij vertegenwoordigt en voor welke periode hij daartoe gerechtigd is. Daarnaast dient te worden aangegeven of de relatie tussen de spelersmakelaar en de speler éxclusief´ is. Wanneer in deze genoemde gegevens wijzigingen ontstaan, dient dit tevens schriftelijk aan het bondsbestuur te worden doorgegeven.129

Ook dient de spelersmakelaar schriftelijk opgave te doen aan bet bondsbestuur van de personen die voor, in naam van of in opdracht van de spelersmakelaar werkzaamheden verrichten of activiteiten ontplooien.130 Hierbij dient de spelersmakelaar zich er van bewust te zijn dat het niet geoorloofd is om personen in dienst te nemen of te hebben die werkzaamheden verrichten voor, namens of in opdracht van een andere spelersmakelaar of in dienst zijn van de FIFA, de UEFA, de KNVB, een club of enige andere organisatie die aan een van de genoemde organisaties gelieerd is. De personen die een spelersmakelaar in dienst neemt mogen slechts werkzaamheden

verrichten

die

zich

beperken

tot

ondersteunende,

administratieve

werkzaamheden.131 Werkzaamheden zoals het namens een speler onderhandelen met een club over een arbeidsovereenkomst en het ondertekenen van een arbeidsovereenkomst, dienen te blijven voorbehouden aan de spelersmakelaar zelf.132

3.8.6 Naamsvermelding contract Bij elk spelerscontract dat door de speler wordt gesloten dient de speler of club ervoor zorg te dragen dat de naam en handtekening van de spelersmakelaar (waar de betreffende speler of club gebruik van heeft gemaakt) voorkomt op het desbetreffende contract. Wanneer een speler 128


129

Artikel 8 lid 1 sub h en i Reglement Spelersmakelaars.

130

Artikel 8 lid 1 sub j Reglement Spelersmakelaars. Er geldt geen beperking tot het aantal personen dat door de spelersmakelaar schriftelijk kan worden opgegeven, zie Reglementscommissie KNVB, ‘Uitspraak inzake de werkzaamheden die verricht mogen worden door personen in dienst van een spelersmakelaar en de binding van spelersmakelaars aan de in de Nederland gestelde licentie-eisen’, 12 oktober 2012, te raadplegen via <www.knvb.nl>, p. 2.

131

132

Een andere uitleg van artikel 8 lid 1 sub j Reglement Spelersmakelaars zou in strijd zijn met artikel 1 lid 5 jo. artikel 3 lid 2 FIFA PAR, Reglementscommissie KNVB, ‘Uitspraak inzake de werkzaamheden die verricht mogen worden door personen in dienst van een spelersmakelaar en de binding van spelersmakelaars aan de in de Nederland gestelde licentie-eisen’, 12 oktober 2012, p. 1.

32

De spelersmakelaar dan wel club geen gebruik maakt van de diensten van een spelersmakelaar, dient dit eveneens in het contract te worden vermeld.133

3.8.7 Belangenbehartiging: niet meer dan één partij Het is de spelersmakelaar niet toegestaan om bij de onderhandelingen over de totstandkoming en/of wijziging van een arbeidsovereenkomst of een overeenkomst betreffende de overgang van spelers, de belangen van meer dan één van de betrokken partijen te behartigen, een samenwerkingsovereenkomst te hebben en/of een gezamenlijk belang te hebben met één van de (andere) partijen of met één van de andere betrokken spelersmakelaars.134

3.8.8 Begeleiden spelers jonger dan 16 jaar. Een spelersmakelaar is verplicht zich te onthouden van activiteiten en werkzaamheden voor zover het een speler jonger dan 16 jaar betreft.135 Deze bepaling dient te voorkomen dat er binnen de voetbalsector een handel in kinderen plaatsvindt. Opvallend is dat een dergelijke bepaling ontbreekt in de FIFA PAR. Zoals eerder aangegeven is het slechts mogelijk om van de bepalingen in de FIFA PAR af te wijken wanneer er sprake is van strijd met nationaal recht. Op grond van artikel 1:2 lid 1 jo. 3:2 lid 1 Arbeidstijdenwet (hierna: Atw) mag een persoon jonger dan 16 jaar geen arbeid verrichten (tenzij er sprake is van een uitzondering, zoals ‘lichte arbeid’ en ‘buiten schooluren’). Daarnaast volgt uit artikel 7:612 lid 1 BW dat een minderjarige pas bekwaam is tot het aangaan van een arbeidsovereenkomst, wanneer de leeftijd van 16 jaar is bereikt. Uit deze bepalingen volgt dat het op grond van de Nederlandse wet niet is toegestaan om als spelersmakelaar werkzaamheden te verrichten ten behoeve van een speler jonger dan 16 jaar.136 Zoals Van Drongelen ook aangeeft is het opmerkelijk dat er in deze bepaling van het Reglement Spelersmakelaars

gezinspeeld

wordt

op

áctiviteiten

en

werkzaamheden´,

terwijl

de

taakomschrijving van een spelersmakelaar slechts toeziet op het tot stand brengen van een arbeidsovereenkomst en het overschrijven van spelers.137 De reglementcommissie van de KNVB heeft hiervoor de verklaring gegeven dat gekozen is voor de algemene term ‘activiteiten’, omdat het de bedoeling is om iedere bemoeienis van de spelersmakelaar richting spelers jonger dan 16 jaar te verbieden en niet uitsluitend de werkzaamheden die gericht zijn op de totstandkoming van de arbeidsovereenkomst en/overschrijvingen van spelers. Op deze wijze wordt getracht om

133


134


135

Artikel 8 lid 1 sub d Reglement Spelersmakelaars.

136

Reglementscommissie KNVB, ‘Uitspraak inzake activiteiten en werkzaamheden spelersmakelaars’, 23 april 2012, te raadplegen via <www.knvb.nl/nieuws/straffenbv/vonnissen>, p. 2.

137

Van Drongelen 2011, p. 181.

33

De spelersmakelaar spelers jonger dan 16 jaar zoveel mogelijk te beschermen tegen de invloed van spelersmakelaars.138 Voorts heeft de Commissie van Beroep van de KNVB als volgt geoordeeld: ‘Een spelersmakelaar kan naar het oordeel van de commissie van beroep door een relatie te hebben of op te bouwen met (de ouders van) spelers jonger dan 16 jaar zich een positie verwerven waarin hij zijn invloed kan uitoefenen en de speler, nog voordat deze de leeftijd van 16 jaar heeft bereikt, door bijvoorbeeld een vertrouwensband te verkrijgen met de betreffende speler, alvast aan zich binden.’139 Het verbod op het verrichten van activiteiten voor spelers jonger dan 16 jaar gaat echter niet zover dat een spelersmakelaar geen scoutingswerkzaamheden mag verrichten. Ook wanneer een spelersmakelaar enkele gesprekken voert met een jonge speler, heeft dit niet per definitie tot gevolg dat er gesproken kan worden van ‘een relatie’ en ‘een vertrouwensband’.140

3.8.9 Overige bepalingen Reglement Spelersmakelaars Een spelersmakelaar dient zich te onthouden van gedragingen die de belangen van de KNVB, haar organen en/of van de voetbalsport in het algemeen schaden. Daarnaast dient de spelersmakelaar alle benodigde informatie te verstrekken waar de KNVB, UEFA en/of FIFA of één van hun daartoe bevoegde organen om verzoeken. Tot slot dient de spelersmakelaar zich te onthouden een speler te bewegen zijn spelerscontract vroegtijdig te beëindigen of de verplichtingen uit zijn contract niet na te komen.141

3.8.10 Overige bepalingen WAADI Op grond van artikel 3 lid 2 jo. artikel 10 WAADI mag een arbeidsbemiddelaar die bekend is (of redelijkerwijs bekend kan zijn) met het feit dat in een bedrijf of onderneming, of een gedeelte daarvan, een werkstaking, uitsluiting of bedrijfsbezetting bestaat, niet bemiddelen in het plaatsen van werkzoekenden, in dat bedrijf, of die onderneming of het gedeelte daarvan, waar de werkstaking, uitsluiting of bedrijfsbezetting plaatsvindt. In de praktijk zal dit verbod voor spelersmakelaars niet veel problemen opleveren, aangezien er maar enkele voorbeelden bekend zijn van spelers die collectief hebben gestaakt voor een langere periode.142 Daarnaast is een team voetballers natuurlijk niet ‘zomaar’ te vervangen door een ander team, in geval van staking.

138

Reglementscommissie KNVB, ‘Uitspraak inzake activiteiten en werkzaamheden spelersmakelaars’, 23 april 2012, p. 2.

139

Commissie van Beroep KNVB, Uitspraak inzake R.D.J. Postma, 29 augustus 2011, te raadplegen via <www.knvb.nl>.

140

Commissie ven Beroep KNVB, Uitspraak inzake D. Kramp, 22 september 2011, te raadplegen via <www.knvb.nl>.

141

Zie achtereenvolgens artikel 8 lid 1 sub b, c en e Reglement Spelersmakelaars.

142

Zo staakten spelers in de Italiaanse competitie in 2011 in het openingsweekend. Spelers in de Spaanse competitie staakten in datzelfde jaar gedurende de eerste 2 speelronden.

34

De spelersmakelaar

3.8.11 Geheimhoudingsplicht Noch

uit

de

FIFA

PAR,

noch

uit

het

Reglement

Spelersmakelaars

volgt

een

geheimhoudingsplicht voor spelersmakelaars. Mijns inziens hoeft dit niet per definitie een nadeel te zijn. Binnen het arbeidsrecht geldt namelijk het principe van contractsvrijheid. Partijen mogen zelf afspraken overeenkomen, mits deze voldoen aan wettelijke regelingen (waaronder titel 10 van boek 7 BW).143 Zodoende kunnen partijen (spelersmakelaar – speler of spelersmakelaar – club) overeenkomen dat tussen beiden een geheimhoudingsplicht geldt. Zo heeft de Federatie van Betaald Voetbal Organisaties (hierna: FBO) in een modelovereenkomst tussen een club en een spelersmakelaar de volgende bepaling opgenomen: ‘Partijen zijn jegens elkaar verplicht tot wederzijdse geheimhouding van vertrouwelijke bedrijfsaangelegenheden, waarvan zij bij de uitvoering van deze overeenkomst kennis nemen, waaronder ook de inhoud van deze overeenkomst wordt verstaan.’144

3.9 Sanctiestelsel Op grond van artikel 10 van het Reglement Spelersmakelaar is het bondsbestuur bevoegd om een verleende licentie van een spelersmakelaar in te trekken, wanneer een spelersmakelaar in strijd handelt met de licentieovereenkomst of met de statuten of reglementen van de KNVB, FIFA en/of UEFA.145 Een recent voorbeeld hiervan is het intrekken van de spelersmakelaarlicentie van de heer Galama voor 12 maanden. Reden hiertoe was dat de heer Galama meerdere overtredingen heeft begaan op het Reglement Spelersmakelaar. Zo heeft hij een nietgelicentieerde persoon namens hem onderhandelingen laten uitvoeren met partijen over een eventuele overgang van spelers. Het bondsbestuur van de KNVB stelde dat hiermee ‘het wezen van het licentiesysteem betreffende spelersmakelaars wordt ondermijnd’ en besloot zodoende om de licentie van de heer Galama in te trekken.146

Een spelersmakelaar is tevens onderworpen aan het Reglement Tuchtrechtspraak Betaald Voetbal (hierna: RTBV).147 Een spelersmakelaar hoeft weliswaar geen lid te zijn van de KNVB (leden van de KNVB zijn direct onderworpen aan het RTBV), maar uit artikel 3, aanhef en sub c RTBV blijkt dat dit reglement tevens van toepassing is op ‘derden die zich op enig moment hebben onderworpen aan de tuchtrechtspraak krachtens dit reglement’. Middels het ondertekenen van de licentieovereenkomst met de KNVB is een spelersmakelaar onderworpen 143

Van Drongelen & Fase 2005, p. 25.

144

Deze verplichting blijft ook na beëindiging van de overeenkomst op ieder der partijen rusten. Dit geldt niet voor informatie die reeds publiekelijk bekend is geworden. spelersmakelaars maart 2011, te raadplegen via <www.fbo.nl>.

Zie

artikel

4.4

Commissieovereenkomst

145


146

KNVB, ‘Bondsbestuur trekt licentie makelaar Galama definitief in‘, gepubliceerd op <www.knvb.nl> op 12 februari 2013.

147

Het RTBV is opgenomen in ‘Reglementen Betaald Voetbal. Seizoen 2012/’13’, te raadplegen via <www.knvb.nl>, p. 42-57.

35

De spelersmakelaar aan het RTVB.148 Op grond van artikel 22 RTBV kunnen diverse straffen opgelegd worden aan een spelersmakelaar, waaronder een berisping, geldboete149 of schorsing. Daarnaast kan de gelicentieerde spelersmakelaar het recht tot het uitoefenen van zijn functie als spelersmakelaar tijdelijk of definitief worden ontzegd.150

De KNVB is echter alleen bevoegd om sancties op te leggen wanneer de spelersmakelaar in het bezit is van een door het bondsbestuur van de KNVB afgegeven licentie en een overtreding heeft begaan bij een binnenlandse transfer of transactie. Wanneer er sprake is van een internationale transfer of transactie of een spelersmakelaar met een buitenlandse licentie, dan is niet de KNVB, maar het ‘FIFA Disciplinary Commitee’ bevoegd om een sanctie op te leggen.151 In overeenstemming met de FIFA Disciplinary Code152 kan aan een spelermakelaar ingeval van overtreding van de reglementen een berisping of waarschuwing, een geldboete van minimaal CHF 5.000153, een schorsing voor maximaal 12 maanden of een verbod op deelname aan voetbal gerelateerde activiteiten worden opgelegd.154

Tot slot zijn er aan het niet voldoen aan de WAADI privaatrechtelijke gevolgen verbonden. De persoon die meent schade te hebben geleden als het gevolg van een schending van de WAADI door een spelersmakelaar, kan eisen dat alsnog wordt nagekomen of kan een schadevergoeding eisen bij de rechtbank. Aan een overtreding van de WAADI zijn geen strafrechtelijke sancties verbonden.155

148

Zie artikel 4 van de licentieovereenkomst tussen een spelersmakelaar en de KNVB. Zie ook Reglementscommissie KNVB 19 december 2012, uitspraak inzake het ontzeggen van het recht tot het uitoefenen van een functie als spelersmakelaar, te raadplegen via <www.knvb.nl>, p. 1.

149

Zie bijvoorbeeld Commissie van Beroep KNVB, Uitspraak inzake R.D.J. Postma, 29 augustus 2011.

150

Artikel 22 lid 1 aanhef en sub g RTBV, zie ook Reglementscommissie KNVB, ‘Uitspraak inzake het ontzeggen van het recht tot het uitoefenen van een functie als spelersmakelaar’, 19 december 2012, te raadplegen via <www.knvb.nl>.

151

Zie Reglementscommissie KNVB 19 december 2012, uitspraak inzake het ontzeggen van het recht tot het uitoefenen van een functie als spelersmakelaar, p. 2. Zie artikel 35 FIFA PAR.

152

De FIFA Disciplinary Code is te raadplegen via <www.fifa.com/aboutfifa/organisation/footballgovernance/disciplinarycode.html>.

153

Zie bijvoorbeeld de beslissingen van FIFA’s Disciplinary Committee inzake de Braziliaanse spelersmakelaar Renato de Moura Ricardo (11 februari 2013) en inzake spelersmakelaar Leon Angel (8 februari 2013), beiden te raadplegen via <www.fifa.com>.

154

Artikel 35 FIFA PAR.

155

Zie ook Jellinghaus 2007, p. 396 en Van der Heijden, Van Slooten & Verhulp 2008, p. 665.

36

De advocaat

4. De advocaat 4.1 Inleiding: uitzondering licentieplicht In artikel 1 lid 2 Reglement Spelersmakelaars wordt de beëdigd advocaat uitgezonderd op de licentieplicht. Ook in de FIFA PAR wordt een uitzondering gemaakt voor advocaten: ‘A legally authorised practising lawyer in compliance with the rules in force in his country of domicile may represent a player or a club in the negotiation of a transfer or employment contract.’156 Zoals in hoofdstuk 2 is aangegeven, is de grondslag voor deze uitzondering tweeledig: enerzijds mag iemand niet belemmerd worden om een advocaat te raadplegen voor juridisch advies en anderzijds wordt vertrouwd op de kennis waarover een advocaat wordt geacht te beschikken ten opzichte van een niet-advocaat.157 Om tot een beoordeling van deze uitzondering te kunnen komen, zal in dit hoofdstuk een uiteenzetting plaats vinden van weten regelgeving waar een advocaat aan moet voldoen.

4.2 Toepasselijke weten regelgeving De verplichtingen die in de FIFA PAR en in het Reglement Spelersmakelaars worden opgelegd aan een spelersmakelaar, gelden niet voor een advocaat die een speler vertegenwoordigt. Advocaten vallen dan ook niet onder de jurisdictie van de FIFA en de KNVB. De Nederlandse Orde van Advocaten heeft op haar website een juridische databank opgesteld met daarin alle regels (o.a. wetgeving, richtlijnen en verordeningen) die van toepassing zijn op advocaten.158 Voor deze thesis zijn met name de Advocatenwet, de Gedragscode voor Europese advocaten en de Gedragsregels 1992 (hierna: Gedragsregels) van belang. Tot slot is ook de WAADI van toepassing op een advocaat, indien een advocaat activiteiten verricht die aan te merken zijn als arbeidsbemiddeling in de zin van de WAADI. Er moet dan wel sprake zijn van het verrichten van activiteiten in het kader van de uitoefening van een beroep of bedrijf.159

4.3 Definitie ‘advocaat’ Uit het Reglement Spelersmakelaars volgt dat ‘de beëdigd advocaat’ is uitgezonderd op de licentieplicht. In de bestaande weten regelgeving is geen letterlijke definitie terug te vinden van ‘de advocaat’.160 Bannier & Fanoy definiëren ‘de advocaat’ aan de hand van de Advocatenwet 156


157

Cardigos geeft aan dat de uitzondering een indicatie geeft van het vertrouwen in de betere capaciteiten van advocaten, ten opzichte van niet-advocaten, gezien hun juridische kennis van weten regelgeving, zie Cardigos 2007, p. 421.

158

Zie <www.advocatenorde.nl>.

159

Artikel 1 sub b WAADI. Zie ook Van Drongelen 2011, p. 52.

160

Het College van Afgevaardigden van de Nederlandse Orde van Advocaten omschrijft ‘de advocaat’ in de Verordening op het landelijk dekenberaad toezicht van 27 juni 2012 als ‘de in Nederland ingeschreven advocaat, alsmede de advocaat bedoeld in artikel 16h van de Advocatenwet’. Artikel 16h van de Advocatenwet ziet op advocaten uit een andere lidstaat.

37

De advocaat (hierna: Advw) als volgt: ‘Een advocaat is een aan een universiteit afgestudeerd jurist, die de in de wet voorschreven vakken met succes gevolgd heeft en die vervolgens, na de in de wet voorgeschreven eed te hebben afgelegd, bij de rechtbank is ingeschreven.’161 In Nederland valt iemand die een universitaire juridische opleiding (met civiel effect) heeft voltooid en vervolgens als advocaat wordt beëdigd (waarna een stage van 3 jaar moet worden gevolgd) en op het tableau van de Orde staat ingeschreven, onder de uitzondering op de licentieplicht.162

Het is echter minder eenvoudig om te bepalen welke personen wereldwijd onder de uitzondering van de FIFA Players’ Agent Regulations vallen. Artikel 4 lid 2 FIFA PAR spreekt namelijk over ‘a legally authorised practising lawyer in compliance with the rules in force in his country of domicile’. Deze definitie is problematisch, aangezien er geen internationale definitie bestaat van een ‘lawyer’ en er dus ook geen internationale vereisten zijn. Deze vereisten lopen wereldwijd dan ook uiteen. Zo is bijvoorbeeld in Brazilië het behalen van de titel ‘Bachelor of Laws’ (LL.B.) vereist. Daarnaast dient een ‘bar examination’ (een test om vast te stellen of een kandidaat over de kwalificaties beschikt om als advocaat op te treden in een bepaald rechtsgebied), te worden afgelegd.163 In Duitsland moet een advocaat lid zijn van de Duitse Orde van Advocaten. Daarnaast is een ‘Diplom-Jurist’ vereist, waarvoor een juridische universitaire opleiding voltooid dient te worden en een Eerste Staatsexamen dient te worden afgelegd. Vervolgens dient een advocaat een 2-jarige ‘leertijd’ (oftewel een ‘stage’) te voltooien en een Juridisch Staatsexamen (Tweede Staatsexamen) met goed gevolg te behalen.164 In de People’s Republic of China moet een advocaat een universitaire juridische studie afronden. Daarnaast dient een advocaat één jaar stage te lopen als advocaat-stagiair en een nationaal juridisch examen te behalen.165 Ieder land heeft zo zijn eigen wettelijke vereisten. Over het algemeen bestaan deze vereisten uit het voltooien van een universitaire juridische opleiding, het voltooien van een periode als advocaatstagiair en het behalen van een ‘vervolg’ opleiding. Maar de precieze invulling van deze vereisten verschilt per land. Zodoende is het onmogelijk om een internationale definitie te geven van ‘de advocaat’. ´Wat precies onder een ‘legally authorised practising lawyer’ dient te worden verstaan, dient dus per land te worden bekeken in de desbetreffende nationale wetgeving.´ aldus de heer Ongaro.166

161

Bannier & Fanoy 2005, p. 13.

162

Artikel 1 lid 2 sub b Reglement Spelersmakelaars. Een advocaat moet een opleiding zoals bedoeld in artikel 2 Advw hebben gevolgd en een eed hebben afgelegd zolas bedoeld in artikel 3 Advw, zie Bannier 2004, p. 8.

163

Zie ook de website van Ordem dos Advogados do Brasil (de Braziliaanse Orde van Advocaten) <www.oab.org.br>.

164

Zie ook de website van de Bundesrechtsanwaltskammer (de Duitse Federale Orde van Advocaten) <www.brak.de>.

165

Chen 2008, p. 152 e.v. De Chinese Orde van advocaten is de All China Lawyers Association (ACLA).

166

Zie het gesprek met de heer Ongaro (Head of Players’ Status and Governance at FIFA), bijlage E, vraag 3.

38

De advocaat

4.4 Activiteiten De Memorie van Toelichting (MvT) bij de Advocatenwet geeft aan: ‘Het is de taak en de roeping van de advocaat, op te treden ter verdediging van personen en belangen, die worden bedreigd.’ De Gedragscode voor Europese advocaten omschrijft de taak van de advocaat als volgt: ‘De taak van de advocaat is niet beperkt tot het getrouwelijk uitvoeren van een opdracht binnen het kader van de wet. In een rechtsstaat is de advocaat onontbeerlijk voor de rechtsbedeling en voor de rechtzoekenden, wier rechten en vrijheden hij moet verdedigen; de advocaat is zowel de raadsman als de verdediger van de cliënt’167 De activiteiten van een advocaat zien dus toe op enerzijds het adviseren van zijn cliënt en anderzijds, wanneer er ‘problemen’ zijn ontstaan, het procederen voor en verdedigen van zijn cliënt. Bij laatstgenoemde dient de advocaat niet alleen de belangen van zijn cliënt te verdedigen, maar er ook op toe te zien dat de procesregels worden nageleefd.168 De werkzaamheden van een spelersmakelaar, waaronder de kerntaak ‘het in contact brengen van een speler met een club’, behoren niet tot de activiteiten die een advocaat hoofdzakelijk en gewoonlijk verricht.169 Wanneer het bijstaan van een speler enkel bestaat uit het geven van juridisch advies of het doorlopen van een contract, dan valt dit echter wel onder de reguliere activiteiten van een advocaat. Daartoe behoort tevens het bijstaan van een speler wanneer deze (eventueel ‘buiten het veld’) betrokken raakt bij een civiel of strafrechtelijk proces (dit is niet toegestaan voor een spelersmakelaar).170

Aangaande de activiteiten die een advocaat in de praktijk aanbiedt aan een speler dient er dan ook onderscheid te worden gemaakt tussen advocaten die de focus hebben op de spelersmakelaardij en advocaten die de focus hebben op hun advocatenpraktijk, waarvan het begeleiden van spelers slechts een onderdeel is.171 Alleen eerstgenoemden zullen naast het geven van juridisch advies ook andere activiteiten aanbieden (zoals het ‘in contact brengen van een speler met een club’).172 Zoals mevrouw Zeevenhooven, advocate en tevens in het bezit van

167

Artikel 1.1 Gedragscode voor Europese advocaten, te raadplegen via <www.advocatenorde.nl>.

168

Spronken 2001 p. 159.

169

Zie ook Rb. Haarlem 16 februari 2010, LJN BL447, r.o. 4.3.

170

Epstein 2003, p. 5-6.

171

Interview met De Weger, gehouden op 12-6-2013 en interview gehouden met Zeevenhooven, (bijlage B, vraag 2).

172

Een advocaat die werkzaam is binnen een advocatenpraktijk zal bijvoorbeeld geen tijd hebben om met de speler mee te gaan naar de fysiotherapeut. Voor dit soort activiteiten is het voor een speler bovendien onaantrekkelijk om gebruik te maken van een advocaat. Zoals later in dit hoofdstuk zal blijken, geldt voor advocaten een verbod op ‘no cure no pay’. Zodoende zal een advocaat al zijn werkzaamheden in rekening moeten brengen (hij kan deze kosten immers niet dekken door een groot bedrag wat hij bij een deal ontvangt, zoals een spelersmakelaar). Indien een advocaat tevens een spelersmakelaarslicentie heeft zou hij wel onderscheid kunnen maken in zijn activiteiten als ‘advocaat’ en als ‘spelersmakelaar’, hetgeen blijkt uit de interviews met Etemadi (bijlage vraag 6 en 7) en De Weger, gehouden op 12-6-2013.

39

De advocaat een spelersmakelaarslicentie, ook stelt: ‘Je kunt nooit een advocatenpraktijk hebben en daarnaast naast het veld staan en alle clubs langs gaan’.173

Wat betreft de capaciteiten van een advocaat ten opzichte van een spelersmakelaar om een speler te begeleiden kan gesteld worden dat van een advocaat verwacht kan worden dat hij, vanwege de (vele) juridische aspecten in de arbeidsovereenkomst van een speler en vanwege de toenemende merchandising, beter in staat is om (de juridische elementen uit) een contract te beoordelen, dan een niet-advocaat.174 ‘Als advocaat kan je veel beter inschatten waar de risico’s en pijnpunten zitten’, aldus Zeevenhooven.175

Met betrekking tot de activiteiten van spelersmakelaars en advocaten is het interessant om een blik te werpen op de situatie in Frankrijk. Verheyden acht de activiteiten van een spelersmakelaar naar Frans recht onverenigbaar met het beroep van een advocaat.176 Artikel 115 van Besluit nr. 91-1197 (27 november 1991) luidt als volgt: ‘La profession d'avocat est incompatible avec l'exercice de toute autre profession, sous réserve de dispositions législatives ou réglementaires particulières.’ Het Frans recht bevat geen uitzondering voor spelersmakelaars. Daarnaast bepaalt artikel 111 van dit besluit dat: ‘La profession d'avocat est incompatible, avec toutes les activités de caractère commercial, qu'elles soient exercées directement ou par personne interposée.’ Het beroep van advocaat is naar Frans recht onverenigbaar met commerciële activiteiten. Aangezien het beroep van een sportmakelaar nauw aansluit bij het beroep van een makelaar van kunstenaars, waarvan in de ‘Employment Code’ is vastgesteld dat het beschikt over een commercieel karakter, stelt Verheyden dat ook van een sportmakelaar gesteld zou kunnen worden dat deze commerciële activiteiten verricht en deze activiteiten dus verboden zijn voor een advocaat.177 In Nederland kennen we een dergelijke bepaling met betrekking tot commerciële activiteiten niet. Daarentegen zou de WAADI echter wel strijd op kunnen leveren tussen de activiteiten van een spelersmakelaar en het beroep ‘advocaat’. In paragraaf 4.5.6. zal hier dieper op worden ingegaan.

173

Zie het interview met Zeevenhooven, bijlage B, vraag 14.

174

Een contract bestaat echter niet alleen uit juridische elementen, maar ook uit fiscale aspecten. Daarnaast wordt bij transfers nogal eens gebruik gemaakt van standaardcontracten van de FBO (te raadplegen via <www.fbo.nl>), waardoor de contracten niet erg ingewikkeld zijn in juridische zin.

175


176

Verheyden 2007, p. 209. Ook de Italiaanse auteur Ferrari stelt dat uit Italiaans recht volgt dat het zijn van een spelersmakelaar in strijd is met het beroep van een advocaat, zie Ferrari 2007, p. 313.

177

Verheyden 2007, p. 209.

40

De advocaat

4.5 Verplichtingen voor een advocaat 4.5.1 Vereisten voor een beëdigd advocaat: opleiding Daar

waar

voor

het

deelnemen

aan

het

examen

voor

het

verkrijgen

van

een

spelersmakelaarslicentie geen nadere opleidingsvereisten worden gesteld, zijn in de advocatuur wel degelijk opleidingsvereisten van kracht. Uit de Advocatenwet blijkt dat enkel degene die een universitaire studie (zowel de graad Bachelor als de graad Master) op het gebied van het recht heeft afgerond, inclusief civiel effect, en op die grond de titel meester mag voeren of het doctoraat in de rechtsgeleerdheid heeft verkregen, bevoegd is tot het indienen van een verzoek tot inschrijving als advocaat.178 Gelijktijdig met het indienen van dit verzoek dient de verzoeker een verklaring omtrent het gedrag te overleggen.179 Indien de raad van toezicht (van het arrondissement) niet binnen zes weken na de indiening van het verzoek verklaart verzet te doen tegen de inschrijving180, wordt de advocaat beëdigd door de rechtbank van het arrondissement waarin hij kantoor wenst te houden op requisitoir van het openbaar ministerie.181 Hiertoe dient de advocaat een eed of belofte af te leggen.182

Aanvankelijk

wordt

een

beginnend

advocaat,

ook

wel

advocaat-stagiaire

genoemd,

voorwaardelijk ingeschreven als advocaat. Elke advocaat-stagiaire is verplicht om gedurende de eerste drie jaar de praktijk uit te oefenen onder toezicht van een andere advocaat met tenminste zeven jaar praktijkervaring (een patroon). Advocaat-stagiaires zijn tevens verplicht om de door de Nederlandse Orde van advocaten voorgeschreven eenjarige beroepsopleiding (hierna: BO) en tweejarige Voortgezette Stagiaire Opleiding (hierna: VSO) te volgen. Vanaf september 2013 zal deze opleidingsstructuur worden vervangen door een verplichte geïntegreerde, driejarige opleiding, ook wel de Beroepsopleiding Advocaten.183 Het doel van deze opleiding is het waarborgen van de deskundigheid van de advocaten.184

178

179 180

Artikel 2 lid 1 Advw. ‘Civiel effect’ wil zeggen dat de rechtenopleiding zodanig is samengesteld dat je voldoet aan de eisen voor de toegang tot de advocatuur. Gedurende de bachelor en de master moeten in totaal 200 juridische studiepunten worden behaald. Verplichte onderdelen van de studie zijn: privaatrecht (inclusief burgerlijk procesrecht), strafrecht (inclusief strafprocesrecht) en één van de volgende vakken: staatsrecht, bestuursrecht en belastingrecht. Zie ook <www.advocatenorde.nl>. Artikel 2 lid 2 Advw. De gronden waarop de verzoeker niet kan worden toegelaten tot de beëdiging worden limitatief opgesomd in artikel 4 Advw, waaronder ‘dat een gegronde vrees bestaat, dat de verzoeker als advocaat inbreuk zal maken op de voor advocaten geldende wetten, verordeningen en besluiten of zich anderszins zal schuldig maken aan enig handelen of nalaten dat een behoorlijke advocaat niet betaamt’.

181

Artikel 3 lid 1 Advw.

182


183

Artikel 9c Advw. Zie ook Hendrikse & Jongbloed 2007, p. 52.

184

Zie ‘Beroepsopleiding advocaten (start september 2013)’, gepubliceerd op <www.advocatenorde.nl>.

41

De advocaat Ook na afloop van de stageperiode is een advocaat verplicht om, in het belang van een goede beroepsuitoefening, zijn vakbekwaamheid te onderhouden en te actualiseren. Artikel 2 lid 1 van de Verordening op de vakbekwaamheid luidt dan ook: ‘De advocaat dient vakbekwaam te zijn’.185 De advocaat dient daartoe elk jaar verplicht ten minste 20 opleidingspunten te behalen, om zo ‘aantoonbaar

zijn

professionele

kennis

en

kunde

te

onderhouden

respectievelijk

te

ontwikkelen’.186 Voor het behalen van een opleidingspunt dient te worden deelgenomen aan een (geregistreerde) cursus op academisch niveau.187 Wanneer een advocaat niet voldoet aan de verplichting tot het behalen van opleidingspunten, kan dit uiteindelijk leiden tot, afhankelijk van de aard en de ernst van de overtreding, een waarschuwing, berisping, schorsing op schrapping van het tableau.188

4.5.2 Kennis advocaten De grondslag voor de uitzondering op de licentieplicht heeft deels betrekking op de kennis waarover een advocaat wordt geacht te beschikken. De advocaat hoeft dan ook geen examen bij de KNVB af te leggen.189 Zoals gesteld bestaat het KNVB examen uit vragen over de Statuten en regelgeving van de FIFA, UEFA en de KNVB en over de grondbeginselen van het Nederlandse arbeidsrecht. Te verwachten is dat een gemiddelde advocaat op de hoogte is van de grondbeginselen van het Nederlandse arbeidsrecht. Het is echter nog maar de vraag of dit altijd per definitie het geval is. Lang niet altijd maakt het ‘arbeidsrecht’ immers vast deel uit van de opleiding rechtsgeleerdheid.190 Daarnaast vormt het arbeidsrecht ook geen onderdeel van de BO. Gedurende de VSO kunnen weliswaar cursussen arbeidsrecht gevolgd worden, maar dit is geen verplichting. Hieruit volgt dat het kan zijn dat een advocaat die gedurende zijn studie (bijvoorbeeld privaatrecht) en de VSO geen arbeidsrechtelijk vak of cursus heeft gevolgd en zich in de praktijk enkel bezig houdt met echtscheidingen, mogelijkerwijs geen of onvoldoende kennis heeft van het Nederlandse arbeidsrecht. Zodoende kan mijns inziens niet gesteld worden dat een advocaat per se beschikt over kennis met betrekking tot de grondbeginselen van het Nederlandse arbeidsrecht.

185

Deze verordening is sinds 1 januari 2010 van kracht.

186

Artikel 3 lid 1 en 2 Advw.

187

Zowel bij erkende als bij niet-erkende opleidingsinstellingen kunnen cursussen gevolgd worden, mits aan de voorwaarden van de Regeling vakbekwaamheid is voldaan, zie ‘aanvullende toelichting artikel 3’ van de Verordening op de vakbekwaamheid.

188


189

Dit mag uiteraard wel. Zowel De Weger (interview gehouden op 12-6-2013), Etemadi (bijlage C, vraag 4), als

190

Zeevenhooven (bijlage B, vraag 11) alle drie beëdigd tot advocaat, hebben een licentie behaald. Redenen hiertoe waren onder andere het toetsen en opvijzelen van kennis en het zichzelf onderscheiden van andere advocaten. Voorbeeld van universiteiten waarbij het vak arbeidsrecht niet vast opgenomen is in de bachelor zijn de Open Universiteit Nederland, Radboud Universiteit Nijmegen, Rijksuniversiteit Groningen, Universiteit Utrecht, Vrije Universiteit, Universiteit van Amsterdam en de Universiteit van Leiden, zie bijlage A.

42

De advocaat Mocht al worden aangenomen dat iedere advocaat per definitie beschikt over relevante juridische (arbeidsrechtelijke) kennis, dan is het nog maar de vraag of enkel deze kennis voldoende is om de uitzondering op de licentieplicht te rechtvaardigen. Een spelerscontract bestaat immers niet alleen uit juridische aspecten, maar ook uit fiscale elementen191 en elementen waarvoor sportspecifieke kennis voor vereist is. Zo kunnen er vraagtekens worden gesteld bij de kennis van advocaten over de statuten en regelgeving van de FIFA, UEFA en de KNVB. Een advocaat die een voetballer bijstaat en vertegenwoordigt zal zich naar alle waarschijnlijkheid verdiepen in de betreffende regelgeving. Dit is echter geen verplichting en dit wordt ook op geen enkele wijze getoetst.

Tot slot wordt weleens beweerd dat het een advocaat, in tegenstelling tot een spelersmakelaar, aan de sportieve kennis en connecties ontbreekt.192 Uiteraard is sportieve kennis van groot belang wanneer een speler wordt bijgestaan. De arbeidsbemiddelaar (spelersmakelaar of advocaat) dient immers goed op de hoogte te zijn van het niveau van zijn speler ten opzichte van andere spelers, van het niveau en beleid bij (buitenlandse) clubs, van salarissen et cetera. Het is echter te kort door de bocht om te stellen dat ‘de advocaat’ niet over sportieve kennis en connecties beschikt en ‘de spelersmakelaar’ wel. Van een spelersmakelaar, niet zijnde advocaat, kan immers ook niet met zekerheid worden gesteld dat hij beschikt over sportieve kennis. Voor het behalen van een spelersmakelaarslicentie wordt immers alleen de kennis van de reglementen getoetst. Mijns inziens hangen de sportieve kennis en de connecties van een advocaat af van de mate waarin een advocaat zich bezig houdt met het begeleiden van spelers. Zoals de heer Van Oostaijen ook aangeeft: ‘het is lastig voor een advocaat die zich niet 100% met voetbal bezighoudt om dat netwerk en de bijbehorende inzichten op te bouwen. De advocaat die onderdeel uitmaakt van een kantoor moet immers declarabel zijn.’ Een advocaat die zich echter fulltime bezighoudt met het begeleiden van spelers en clubs, hoeft het echter niet te ontbreken aan relevante kennis en connecties.

4.5.3 Beroepsaansprakelijkheidsverzekering In artikel 2 Verordening op de beroepsaansprakelijkheid 1991 heeft de Nederlandse Orde van Advocaten de advocaat verplicht om ter zake van het risico van zijn beroepsaansprakelijkheid een verzekering te sluiten en in stand te houden. Het verzekerd bedrag bedraagt minimaal €453.780 per aanspraak, met een maximum van 2 maal per jaar.193 Uit verschillende uitspraken uit het Advocatentuchtrecht blijkt dat de verplichting om deze verzekering af te sluiten en in stand

191

Een fiscalist is echter niet ‘vanwege zijn kennis’ uitgezonderd op de licentieplicht, dus de vraag is waarom een advocaat wel deze uitzondering ‘verdient’.

192

Zie bijvoorbeeld T. Kroese, ‘De spelersmakelaar voorbij: zeperd of zegen?’, op 24 augustus 2009 gepubliceerd op <www.nusport.nl>.

193

Zie <www.beroepsaansprakelijkheid.org>.

43

De advocaat te houden zeer belangrijk wordt geacht en het niet naleven daarvan streng wordt aangepakt.194 Wat betreft de beroepsaansprakelijkheidsverzekering ondervindt een cliënt van een advocaat dus wettelijk gezien geen voor- of nadeel ten opzichte van een cliënt van de spelersmakelaar (die immers ook een beroepsaansprakelijkheidsverzekering dient af te sluiten).

4.5.4 Gedragscode Uit artikel 46 Advw blijkt dat een advocaat aan tuchtrechtspraak onderworpen is ter zake van enig handelen of nalaten ‘dat een behoorlijk advocaat niet betaamt’. In de Gedragsregels 1992 en de Gedragscode voor Europese advocaten is het ´gedragen zoals een behoorlijk advocaat betaamt´ nader uitgewerkt. Zoals door de Nederlandse Orde van Advocaten wordt aangegeven bestaan de kernwaarden voor iedere advocaat uit195: -Onafhankelijkheid: een advocaat dient zijn cliënt onafhankelijk van de overheid en in alle eerlijkheid en openheid te adviseren.196 -Partijdigheid: een advocaat steunt zijn cliënt en het is onmogelijk dat de advocaat ook de tegenpartij bijstaat. Het belang van de cliënt staat voorop.197 -Deskundigheid: een advocaat wordt geacht zijn kennis en kunde op niveau te houden. -Integriteit: een advocaat dient zich netjes en ethisch verantwoord te gedragen. -Vertrouwelijkheid: een advocaat heeft een beroepsgeheim en kan zich beroepen op het verschoningsrecht.198

Naast deze kernwaarden volgt uit de Gedragsregels dat een advocaat zich zodanig dient te gedragen dat het vertrouwen in de advocatuur of in zijn beroepsuitoefening niet wordt geschaad (Gedragsregel 1). Daarnaast behoort de advocaat de hem opgedragen zaken zorgvuldig te behandelen (Gedragsregel 4). Ook dient de advocaat ervoor zorg te dragen dat belangrijke informatie, feiten en afspraken aan zijn cliënt bekend zijn (Gedragsregel 8). Voorts moet de advocaat bij het beantwoorden van vragen van publiciteitsmedia het belang van de cliënt voorop te stellen (Gedragsregel 10). Ook is een advocaat gehouden tot nauwgezetheid en zorgvuldigheid in financiële aangelegenheden (Gedragsregel 23). In geval van een tuchtrechtelijk onderzoek of een verzoek tot informatie van de deken is de advocaat gehouden om alle gevraagde

inlichtingen

aanstonds

te

verstrekken,

zonder

zich

daarbij

op

zijn

geheimhoudingsplicht te kunnen beroepen (Gedragsregel 37). Wat betreft het uitvoeren van werkzaamheden door personeel van de advocaat wordt bepaald dat de advocaat zijn personeel, niet zijnde advocaat, slechts onder toezicht zaken mag laten behandelen wanneer hij zich er van 194

Bannier 2004, p. 146.

195

Zie voor een beschrijving van deze kernwaarden ‘Regels voor advocaten. De kernwaarden van iedere advocaat’, gepubliceerd op <www.advocatenorde.nl>.

196

Zie ook Gedragsregel 2 lid 1.

197

Zie ook Gedragsregel 5.

198

Zie ook Gedragsregel 18.

44

De advocaat overtuigd heeft dat zij daartoe bekwaam zijn. De advocaat blijft zelf tegenover zijn cliënt verantwoordelijk voor de behandeling van de zaken en de gegeven adviezen (Gedragsregel 38).199

In de Gedragsregels is niet opgenomen dat een advocaat geen cliënten van een andere advocaat mag benaderen.200 Hiermee staat echter nog niet vast dat een advocaat niet een speler van een andere spelersmakelaar, niet zijnde advocaat, mag benaderen. Andersom geldt dat verbod wel: in de Code of Professional Conduct die voor spelersmakelaars geldt, is opgenomen dat ‘The players’ agent shall … refrain from any action that could entice clients away from other parties.’201 Onder ‘other parties’ behoren dus niet alleen gelicentieerde spelersmakelaars, maar mogelijk ook advocaten.

4.5.5 Contract met cliënt Daar waar een spelermakelaar een spelersmakelaarscontract voor maximaal 2 jaar mag afsluiten met een speler, geldt een dergelijk vereiste niet voor een advocaat. De verhouding tussen de advocaat en zijn cliënt is niet altijd eenvoudig vast te stellen. Over het algemeen zal deze verhouding zijn aan te merken als een overeenkomst van opdracht (artikel 7:400 e.v. BW) of als ‘lastgeving’ (artikel 7:414 e.v. BW).202 In beide gevallen kan de opdrachtgever (de speler of de club) de overeenkomst te allen tijde opzeggen (artikel 7:408 BW). De speler (of club) kan zijn advocaat dus op ieder moment ‘ontslaan’, daar waar een spelersmakelaarscontract ontbonden dient te worden (of van rechtswege dient te eindigen). Ferrari stelt dat dit mogelijkerwijs de voornaamste reden is waarom advocaten ervoor kiezen om een spelersmakelaarslicentie te behalen.203

4.5.6 Vergoeding advocaat Een reden voor een speler om zichzelf te laten vertegenwoordigen door een advocaat, in plaats van door een gelicentieerde spelersmakelaar, zou het verschil in betaalwijze kunnen zijn. De vergoeding van een advocaat wordt bepaald door het aantal uren dat de advocaat werkt voor zijn 199

200

Gedragsregels betreffende de geheimhoudingsplicht, het behartiging van belangen van twee of meer partijen en het werven van cliënten zullen later in dit hoofdstuk aan bod komen. Uit de uitspraak van de Raad van Discipline Den Bosch van 14 december 1987, ‘Benaderen cliënt van andere advocaat’, te raadplegen via <www.advocatenorde.nl>, is af te leiden dat ‘een advocaat zich behoort te onthouden van elke poging om een cliënt van een andere advocaat tot de zijne te maken’. Na deze uitspraak zijn de gedragsregels in 1992 echter grondig veranderd en zodoende is de genoemde uitspraak van 1987 niet meer van invloed op de huidige situatie.

201

Artikel 5 Code of Professional Conduct (bijlage 1 FIFA PAR).

202

Snijders, Klaassen & Meijer 2007, p. 115.

203

Ferrari 2007, p. 313. In de interviews die ik heb gehouden met De Weger, Etemadi en Zeevenhooven (alle drie (nu of in het verleden) werkzaam als advocaat en tevens in het bezit van een spelersmakelaarslicentie), is dit echter niet naar voren gekomen als reden om als advocaat een licentie te behalen. Deze redenen hadden daarentegen betrekking op het zichzelf onderscheiden, het opvijzelen van kennis, het kunnen aantonen van kennis et cetera.

45

De advocaat cliënt, vermenigvuldigd met zijn uurtarief.204 Uurtarieven kunnen sterk variëren (tussen circa €100-500), afhankelijk van de ervaring, kennis en kundigheid van de advocaat.205 Gedragsregel 25 lid 2 bepaalt als volgt: ‘Het staat de advocaat niet vrij overeen te komen, dat slechts bij het behalen van een bepaald gevolg salaris in rekening wordt gebracht.’ Hieruit volgt dat een advocaat niet op ‘no cure no pay’ basis mag werken en dus altijd zijn werkzaamheden in rekening dient te brengen. Een advocaat zou wel met de speler kunnen afspreken dat zijn vergoeding deels resultaatsgebonden is, door bijvoorbeeld een hoger uurtarief te rekenen indien er een deal tot stand komt. De vergoeding mag echter niet afhankelijk zijn van het salaris van de speler, hetgeen kan worden opgemaakt uit Gedragsregel 25 lid 3: ‘de advocaat mag niet overeenkomen, dat het salaris een evenredig deel zal bedragen van de waarde van het door zijn bijstand te bereiken gevolg.’206

De vraag is of de advocaat per definitie goedkoper is dan de spelersmakelaar. Uit het onderzoek ‘Study on sports agents in the EU’ blijkt dat in 2009 het gemiddelde jaarlijkse inkomen van een spelersmakelaar in de voetbalsector lag op €27.000,- (de inkomens variëren overigens sterk van €13.000,- tot maar liefst €3.750.000,-).207 Wanneer een gemiddelde advocaat een uurtarief van €250 rekent, kan die advocaat voor eenzelfde vergoeding (van €27.000,-) 108 uur worden ingezet (€27.000/250). Over het algemeen vergt arbeidsbemiddeling in het kader van een arbeidsovereenkomst (bij lange na) geen 108 uur. Zodoende zou een advocaat in theorie een speler kunnen vertegenwoordigen voor een fractie van de kosten van een spelersmakelaar.208

Dit is echter afhankelijk van de omvang van de werkzaamheden die de advocaat dient te verrichten voor de speler en van de hoogte van het salaris van de speler.209 204

Uit Gedragsregel 26 blijkt dat de advocaat die een opdracht aanvaardt, de financiële consequenties daarvan met zijn cliënt dient te bespreken en inzicht moet geven op welke wijze en met welke frequentie hij zal declareren.

205

Zie de uitleg van de Nederlandse Orde van Advocaten op <www.advocatenorde.nl> onder ‘Verschillende declaratiemethoden’.

206

Hierop bestaat slechts een uitzondering indien ‘dit geschiedt met inachtneming van een binnen de advocatuur gebruikelijk en aanvaard incassotarief’.

207


208

Dit heeft betrekking op het verrichten van arbeidsbemiddeling. In de praktijk biedt een spelersmakelaar echter over het algemeen veel meer diensten aan dan een advocaat. Wanneer een spelersmakelaar een breed scala aan diensten aanbiedt en veel tijd in een speler investeert, zonder dit apart te factureren, dan kan een spelersmakelaar goedkoper blijken te zijn.

209

Een voorbeeld: in de Eredivisie wordt door de FBO een inkomensgemiddelde van €305.000,- gehanteerd (zie ‘Inkomenscriterium seizoen 2012/2013 vastgesteld’, te raadplegen via <www.fbo.nl>). Wanneer een speler daadwerkelijk €305.000 verdient en de vergoeding van de spelersmakelaar uit 3% van dit salaris bestaat, dan zal de vergoeding van de spelersmakelaar €9.150,- bedragen. Bij een gemiddelde advocaat (die een tarief van €250 hanteert), zou dit neerkomen op ruim 36 uur werk. Wanneer een speler echter een topsalaris van €1.000.000 verdient, zal de vergoeding van de spelersmakelaar €30.000 bedragen, wat voor een advocaat (bij een tarief van €250) zou neerkomen op 120 uur werk. Dus naarmate het salaris van een speler hoger ligt, is

46

De advocaat Stuart Page, advocaat bij Ralli Solicitors in Manchester en tevens geaccrediteerd door de ‘Football Association’ stelt dat ‘A lawyer will listen to what his client wants with no regard to gaining a percentage from the transfer fee’.210 Omdat de vergoeding van een advocaat niet afhankelijk is van het salaris van de speler zou de advocaat mogelijk minder snel geneigd zijn om een speler te bewegen tot een transfer naar een (internationale) club ten behoeve van het hoge salaris, maar ten koste van de carrière van de speler.211

Hier tegenover staat echter dat wanneer de vergoeding van een arbeidsbemiddelaar (advocaat) niet afhankelijk is van het salaris van de speler, de prikkel om het maximale uit de onderhandelingen te halen afneemt. Uit Gedragsregel 5 blijkt echter dat het belang van de cliënt en niet het eigen belang van de advocaat, bepalend moet zijn voor de wijze waarop de advocaat zijn zaken dient te behandelen.212

De vraag is echter of de advocaat wel een vergoeding bij de speler kan bedingen. Wanneer de advocaat namelijk activiteiten (arbeidsbemiddeling) verricht in de zin van de WAADI, dan zal artikel 3 lid 1 WAADI, net als bij de spelersmakelaar, van toepassing zijn. Dit heeft tot gevolg dat door de advocaat bij het verrichten van arbeidsbemiddeling geen tegenprestatie van de speler mag worden bedongen. Zoals Van Drongelen ook stelt doet het feit dat belangenbehartiging inherent is voor het zijn van een advocaat daar niets aan af.213 Deze bepaling in de WAADI levert mijns inziens strijd op met het voor advocaten geldende verbod op ‘no cure, no pay’. Er kunnen namelijk problemen ontstaan wanneer er geen deal (geen arbeidsovereenkomst) tot stand komt, maar de advocaat wel werkzaamheden in de zin van de WAADI heeft verricht. De advocaat kan dan immers zijn werkzaamheden noch in rekening brengen bij de speler (i.v.m. artikel 3 lid 1 WAADI), noch bij een club (er is immers geen deal tot stand gekomen). Op grond van het verbod op ‘no cure, no pay’ moet de advocaat echter zijn werkzaamheden wel in rekening brengen. Deze frictie brengt met zich mee dat het beroep advocaat in strijd is met het verrichten van werkzaamheden in de zin van de WAADI. Dit zou mogelijk kunnen worden opgelost door op grond van artikel 3 lid 3 WAADI een AMvB op te stellen, waarin een specifieke categorie werkzoekenden, namelijk topsporters die voor de arbeidsbemiddeling gebruik maken van de diensten van een advocaat (of eventueel ook een spelersmakelaar), worden uitgezonderd op artikel 3 lid 1 WAADI. Daarnaast is er momenteel binnen de advocatuur een onderzoek gaande

het verschil tussen de vergoeding van een spelersmakelaar en een advocaat groter. Hierbij dient wel te worden opgemerkt dat een speler met een topsalaris vaak ook bijvoorbeeld sponsorcontracten heeft en er dus meer onderhandeld moet worden, waardoor het aantal gewerkte uren door de arbeidsbemiddelaar toeneemt. 210

Zie Rose 2010.

211

Bijvoorbeeld wanneer een speler nog niet aan een grote club toe is en daar ook maar weinig speelminuten zal krijgen.

212

Voor spelersmakelaars blijkt echter uit artikel 4 ‘Code of Professional Conduct’ een soortgelijke verplichting.

213

Van Drongelen 2011, p. 52.

47

De advocaat naar het afschaffen van het verbod op ‘no cure, no pay’.214 Beide mogelijkheden zouden de tegenstrijgheid tussen het verbod op ‘no cure, no pay’ en de WAADI tegen kunnen gaan. Daarnaast zou een advocaat (met licentie) mogelijk zijn activiteiten als spelersmakelaar en als advocaat geheel kunnen scheiden (door middel van apart briefpapier et cetera). Bannier stelt namelijk over de advocaat: ‘Als hij niet optreedt als advocaat zal zijn handelen als regel niet aan de hand van de Gedragsregels kunnen worden beoordeeld daar die zien op het eigenlijke advocatenoptreden’.215 Het aanbrengen van een strikte scheiding kan in de praktijk echter lastig zijn.216

Los van deze discussie kan gesteld worden dat, mocht een advocaat al goedkoper zijn dan een spelersmakelaar, dan wordt dit voordeel dus beperkt doordat een speler niet zelf zijn arbeidsbemiddelaar hoeft te betalen. Bovendien zal een topvoetballer met een salaris van meer dan €50.000 per week(!) meer waarde hechten aan de kwaliteiten en connecties van een spelersmakelaar (of advocaat), dan aan het bedrag wat hij aan de spelersmakelaar (of advocaat) verschuldigd is.217 Zoals Mel Goldberg, ‘advocaat-spelersmakelaar’ en voorzitter van de British Association of Sport and Law, ook stelt draait het om het hebben van connecties. Zo stelt hij dat hij kan telefoneren naar Arsène Wenger, hoofdtrainer van Arsenal FC, ‘and he’ll take my call’.218 Spelers die een spelersmakelaar (of advocaat) omarmen met als doelstelling om ‘de transfer’ van hun carrière te bewerkstelligen zullen dan ook de voorkeur hebben voor een weliswaar duurdere, maar ‘well-connected’ spelersmakelaar.

4.5.7 Belangenbehartiging: niet meer dan 1 partij Gedragsregel 7 lid 1 bepaalt dat de advocaat zich niet met de behartiging van de belangen van twee of meer partijen mag belasten indien de belangen van deze partijen tegenstrijdig zijn of een daarop uitlopende ontwikkeling aannemelijk is. In het vorige hoofdstuk is bij de spelersmakelaar ook een dergelijke bepaling aan bod gekomen (artikel 7 Reglement Spelersmakelaars). Op dit punt bestaat er dus weinig verschil tussen de regulering voor een advocaat en voor een spelersmakelaar.

214

Zie ‘No cure no pay. Factsheet experiment resultaatgerelateerde beloning’, op 25 juni 2013 gepubliceerd op <www.advocatenorde.nl>.

215

Bannier 2011, p. 56.

216

Er wordt immers ook weleens gesteld dat ‘een advocaat 24 uur per dag advocaat is’. De discussie omtrent artikel 3 lid 1 WAADI en het verbod op ‘no cure, no pay’ staat echter los van de vraag of er wel of niet een licentieplicht aan advocaten dient te worden opgelegd. Een advocaat die werkzaamheden verricht in de zin van de WAADI, is zowel met als zonder licentie gebonden aan de regels van de WAADI.

217

Een spelersmakelaar kan activiteiten die niet onder het Reglement Spelersmakelaars vallen mogelijk wel in rekening brengen bij de speler. Daarnaast is deze redenering van belang in landen die geen bepaling zoals artikel 3 lid 1 WAADI kennen.

218

Zie ook Rose 2010.

48

De advocaat

4.5.8 Begeleiding spelers jonger dan 16 jaar Een verbod op het begeleiden van en bemiddelen voor een speler jonger dan 16 jaar, zoals geldt voor een spelersmakelaar, is niet van kracht voor een advocaat. Zodoende kan een advocaat wel degelijk een jonge speler benaderen om hem te begeleiden. Mijns inziens is dit niet gewenst, aangezien de doelstelling van het verbod voor spelersmakelaars is om de bescherming van jeugdige spelers te waarborgen. Dit kan door het huidige licentiesysteem op eenvoudige wijze worden omzeild, doordat ouders van een jonge speler een advocaat kunnen inhuren om arbeidsbemiddeling te verrichten (daarnaast kunnen de ouders uiteraard ook zelf het contract ondertekenen, aangezien zij ook zijn uitgezonderd van de licentieplicht, zie artikel 1 lid 2 Reglement Spelersmakelaars).219

Overigens is het wel van belang dat de Arbeidstijdenwet wordt nageleefd. Ingevolge artikel 3:2 lid 1 (Atw) geldt een verbod op kinderarbeid, tenzij er sprake is van een uitzondering (artikel 3:2 lid 2 Atw). ‘Sport’ behoort niet tot deze uitzonderingen.220 Daarnaast dient artikel 7:612 lid 1 BW in acht te worden genomen, waaruit volgt dat een minderjarige die de leeftijd van zestien jaren heeft bereikt, pas bekwaam is tot het aangaan van een arbeidsovereenkomst (een onbekwame minderjarige kan ingevolge artikel 7:612 lid 2 BW slechts een arbeidsovereenkomst aangaan voor zover zijn wettelijke vertegenwoordiger toestemming geeft of geacht wordt toestemming te hebben gegeven).

Buiten deze wettelijke regels is een advocaat dus wel degelijk bevoegd om een speler jonger dan 16 jaar te benaderen en een vertrouwensband op te bouwen.

4.5.9 Werven cliënten Wat betreft de werving van cliënten kan een advocaat mogelijk enig nadeel ondervinden ten opzichte van een spelersmakelaar. Gedragsregel 2 (lid 2) bepaalt namelijk dat ‘het de advocaat niet geoorloofd is om een beloning of provisie toe te kennen of te ontvangen voor het aanbrengen van opdrachten.’221 Dus wanneer een advocaat via een tussenpersoon cliënten (spelers) werft, door bijvoorbeeld een speler die cliënt bij hem is aan te sporen om een andere speler over te halen om ook van zijn diensten gebruik te maken, dan mag hier geen beloning of provisie tegenover staan.222 De vraag is echter of dit in de praktijk veelvuldig gebeurt. 219

Zie ook ‘Kamervragen over het vrijgeven van de voetbalmakelaarsmarkt’, brief aan De Voorzitter van de Tweede Kamer van de <www.rijksoverheid.nl>.

Minister

van

Volksgezondheid,

Welzijn

en

Sport,

te

raadplegen

via

220


221

Zie Gedragsregel 2. Omdat er enigszins onduidelijkheid is over wat wel en wat niet is toegestaan voor advocaten, zal er een landelijk protocol worden opgesteld met voorwaarden waaronder zij cliënten mogen werven, zie <www.rechtspraak.nl/Actualiteiten/Nieuws/Pages/Advocaat-krijgt-richtlijn-voor-werven-cliënt.aspx>.

222

Zie ook Epstein 2003, p. 16 voor de strengere regels die in bijvoorbeeld Florida gelden voor advocaten ten opzichte van spelersmakelaars wat betreft het werven van cliënten.

49

De advocaat

4.5.10 Geheimhoudingsplicht Uit gedragsregel 6 blijkt dat de advocaat verplicht is tot geheimhouding en hij dient te zwijgen over bijzonderheden van door hem behandelde zaken, de persoon van zijn cliënt en de aard en omvang van diens belangen. 223 Deze geheimhoudingsplicht geldt ook na de beëindiging van de relatie met de cliënt en geldt daarnaast ook voor de medewerkers en het personeel van de advocaat. Wanneer een advocaat deze geheimhoudingsplicht opzettelijk schendt, dan kan dit een overtreding in de zin van artikel 272 Wetboek van Strafrecht opleveren.224 Daarnaast kunnen er tuchtrechtelijke en civielrechtelijke sancties worden opgelegd.225

De geheimhoudingsplicht gaat, gezien de rol van de advocaat als vertrouwenspersoon van zijn cliënt, erg ver. Voordeel voor een speler is dat hij vertrouwelijke informatie kan verschaffen aan zijn vertegenwoordiger (de advocaat).226 Zoals in het vorige hoofdstuk naar voren is gekomen kan bij de spelersmakelaar de geheimhoudingsplicht contractueel overeen gekomen worden, hetgeen het voordeel van de advocaat ten opzichte van de spelersmakelaar beperkt. Het voordeel voor een advocaat is echter wel dat de geheimhoudingsplicht wettelijk wordt gewaarborgd. Bij een spelersmakelaar, niet zijnde advocaat, dienen spelers en clubs er zelf op toe te zien dat een geheimhoudingsplicht wordt overeengekomen..227

4.6 Misbruik Problematisch zijn situaties waarin misbruik wordt gemaakt van het inzetten van advocaten in plaats van spelersmakelaars. Zoals reeds naar voren is gekomen mag een advocaat, in tegenstelling tot een spelersmakelaar, een speler jonger dan 16 jaar benaderen. Wanneer hier misbruik van wordt gemaakt, kan dit mogelijk leiden tot handel in kinderen.228 Daarnaast zijn andere ongewenste situaties denkbaar. Zoals in de inleiding is vermeld heeft de KNVB de spelersmakelaarslicentie van de heer mr. J.G. Galama voor 12 maanden ingetrokken. Aangezien de heer Galama tevens beëdigd advocaat is, blijft hij theoretisch bevoegd om onder die titel zijn werkzaamheden met betrekking tot het begeleiden van spelers uit te blijven oefenen. De kracht van het signaal dat de KNVB tracht af te geven door het intrekken van zijn licentie, neemt hierdoor af.

223

Gedragsregel 6. De geheimhoudingsplicht is overigens niet wettelijk, in bijvoorbeeld de Advocatenwet, geregeld.

224

Artikel 272 Sr luidt: ‘Hij die enig geheim waarvan hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat hij uit hoofde van ambt, beroep of wettelijk voorschrift dan wel van vroeger ambt of beroep verplicht is het te bewaren, opzettelijk schendt, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van de vierde categorie.’

225

Zie ook Spronken 2001, p. 190.

226

Bannier 2011, p. 68.

227

Een advocaat die de gedragsregels overtreedt is immers ingevolge artikel 46 Advocatenwet onderworpen aan tuchtrechtspraak.

228

Zie ook van Drongelen 2011, p. 53.

50

De advocaat Advocaten kunnen daarnaast de werkzaamheden van niet-gelicentieerde spelersmakelaars ‘afdekken’. Zo kunnen niet-gelicentieerde zaakwaarnemers zelf onderhandelingen voeren en op het allerlaatste moment een advocaat inschakelen (in ruil voor een deel van de vergoeding) om een handtekening onder het betreffende contract te zetten. Een advocaat is uitgezonderd van de licentieplicht vanwege zijn juridische expertise. Wanneer de advocaat zijn handtekening in plaats van zijn juridische expertise verkoopt wordt het licentiesysteem omzeild.229

4.7 Sanctiestelsel Ingevolge artikel 46 Advw zijn advocaten onderworpen aan tuchtrechtspraak ter zake van enig handelen of nalaten in strijd met de zorg die zij als advocaat behoren te betrachten, ter zake van inbreuken op de verordeningen van de Nederlandse orde en ter zake van enig handelen of nalaten dat een behoorlijk advocaat niet betaamt. De tuchtrechtspraak voor advocaten wordt uitgeoefend in eerste aanleg door de raden van discipline en in hoger beroep door het hof van discipline. Wanneer een advocaat een overtreding begaat kan de raad van discipline, indien zij de voorgelegde klachten gegrond acht, de volgende maatregelen opleggen: een enkele waarschuwing, een berisping, een schorsing in de uitoefening van de praktijk voor de duur van ten hoogste een jaar of een schrapping van het tableau.230 Deze straffen zijn te vergelijken met de straffen die de FIFA/KNVB kunnen opleggen aan een spelersmakelaar.

De vraag is echter of advocaten ook onder het tuchtrecht vallen wanneer zij activiteiten in de zin van het Reglement Spelersmakelaars verrichten. Over het algemeen geldt dat een advocaat altijd, en dus ook als hij niet als advocaat optreedt, onder de toepasselijkheid van het tuchtrecht valt. Ieder gedrag wat afbreuk doet aan het vertrouwen in de advocatuur valt onder het tuchtrecht.231 Een beëdigd advocaat die gebruik maakt van de uitzondering op de licentieplicht, zal mijns inziens altijd onder het tuchtrecht vallen aangezien de advocaat geen licentie hoeft te behalen omdat hij advocaat is. Dit heeft tot gevolg dat zijn werkzaamheden ‘als spelersmakelaar’ niet geheel los te koppelen zijn van het ‘advocaat-zijn’. Dit ligt echter anders wanneer een advocaat wel een licentie behaalt en zijn werkzaamheden met betrekking tot het begeleiden van spelers geheel gescheiden houdt van zijn ‘advocaat-zijn’. Deze scheiding dient dan echter wel strikt te worden aangebracht, door bijvoorbeeld het gebruik van ander briefpapier (dan het briefpapier van het advocatenkantoor). In de praktijk zal het echter lastig zijn, aangezien iemand die tevens werkzaam is in de advocatuur, al snel daarmee in verband zal worden gebracht. Over het algemeen zal een advocaat, met of zonder licentie, die ‘werkzaamheden van een spelersmakelaar’ verricht dus onder het tuchtrecht vallen. 229

Zie o.a. de nieuwsartikelen ‘Afschaffing Spelersmakelaars’, op 4 april 2013 gelezen op <www.legalbrain.nl> en ‘Ban de malafide voetbalmakelaar’, door E. Oudshoorn op 24 januari 2007 gepubliceerd op <www.nrc.nl>.

230

Artikel 48 Advw.

231

Bannier 2011, p. 44 e.v. Zie de volgende uitspraken van het Hof van Discipline (hierna: HvD); HvD 23 januari 2006, nr. 4514, HvD 14 mei 2007, nr. 4752, HvD 3 september 2007, nr. 4737 en HvD 28 maart 2009, nr. 4909.

51

De advocaat De FIFA en de KNVB staan zelf echter machteloos ten opzichte van advocaten die optreden als spelersmakelaar.232 Advocaten die niet beschikken over een spelersmakelaarslicentie vallen namelijk niet onder de jurisdictie van de FIFA en de KNVB. De verplichting die de FIFA aan spelersmakelaars oplegt om geschillen voor te leggen bij de FIFA/KNVB in plaats van bij de burgerlijke rechter, geldt dan ook niet voor advocaten. Voor de activiteiten van de KNVB met betrekking tot het uitroeien van de praktijken van malafide en/of niet-gelicentieerde spelersmakelaars is strikte controle echter noodzakelijk. Dit is tevens van belang om een professionalisering van het bewerkstelligen

233

beroep spelersmakelaar op

een

transparante manier

te

Problematische situaties, zoals in de vorige paragraaf beschreven, kunnen

moeilijk worden tegengegaan wanneer de FIFA en de KNVB machteloos staan ten opzichte van (niet-gelicentieerde) advocaten. Een van de redenen waarom FIFA een complete verandering van het systeem van de regulering van spelersmakelaars heeft aangekondigd, is dan ook dat het systeem van niet-gelicentieerde spelersmakelaars (waaronder advocaten), wat naast het systeem

van

gelicentieerde

spelersmakelaars

bestaat,

oncontroleerbaar

zou

zijn.234

232

David 2005, p. 171.

233

Zie ook Pro Agent, ‘Intrekken licentie spelersmakelaar J. Galama’, gepubliceerd op <www.pro-agent.nl> op 13 februari 2013.

234


52

Vergelijking spelersmakelaar - advocaat

5. Vergelijking spelersmakelaar - advocaat 5.1 Inleiding Na de uiteenzetting van de belangrijkste weten regelgeving voor respectievelijk de spelersmakelaar en de advocaat, zullen in dit hoofdstuk de spelersmakelaar en de advocaat naast elkaar worden gezet en zullen de meest in het oog springende verschillen en knelpunten tussen beide beroepen naar voren komen. Ook zal de uitzondering op de licentieplicht voor advocaten worden getoetst.

Overigens dient wel te worden opgemerkt dat voor de vergelijking wordt uitgegaan van de definitie van de spelersmakelaar zoals gesteld in het Reglement Spelersmakelaars, hetgeen toeziet op het optreden in het kader van een arbeidsovereenkomst en/of transfer. Uit de praktijk blijkt dat spelersmakelaars over het algemeen veel meer activiteiten verrichten voor een speler, bijvoorbeeld het opstellen van carrièreplanningen. Mijns inziens heeft dit echter betrekking op zaakwaarneming en behoren slechts het in contact brengen van een speler met een club en het onderhandelen over een contract specifiek toe aan de spelersmakelaar.235 Het opnemen van een ruimere definitie in het Reglement Spelersmakelaars is mijns inziens niet wenselijk, omdat anders bijvoorbeeld iemand die de speler begeleidt op het gebied van mental coaching, een examen zou moeten afleggen betreffende de inhoud van de reglementen.236

235

236

Hier onderscheidt een spelersmakelaar zich van een zaakwaarnemer en voor deze activiteiten is dan ook een licentie vereist. De spelersmakelaar zal in de praktijk de diensten die vallen onder zaakwaarneming echter wel (moeten) aanbieden, om zo een goede band met de speler te kunnen opbouwen. Zoals in paragraaf 3.6. reeds is aangegeven zou Pro Agent wel een uitgebreide definitie kunnen hanteren en een lijst kunnen opstellen van spelersmakelaars die aan deze (uitgebreide) definitie voldoen (en dus een breed scala aan diensten aanbieden). Deze lijst kan vervolgens worden aanbevolen bij spelers en clubs.

53


5.2 Vergelijking spelersmakelaar - advocaat Aan de hand van beschreven weten regelgeving kan de volgende tabel worden opgesteld: Toepasselijke wetgeving

Licentie Kennis arbeidsrecht getoetst Kennis reglementen FIFA/KNVB getoetst Activiteiten

Beroepsaansprakelijkheidsverzekering Gedragscode

Geheimhoudingsplicht

Vergoeding

Duur contract met cliënt

Spelers andere spelersmakelaar/ advocaat benaderen Begeleiden spelers jonger dan 16 jaar Opgave aan bondsbestuur (vertegenwoordiging welke spelers, personeel etc.) Bevoegdheden personeel

Spelersmakelaar FIFA PAR, Reglement Spelersmakelaars, WAADI. Verplicht (artikel 1 lid 1 Reglement Spelersmakelaars). Ja, examen KNVB/FIFA.

Advocaat o.a. Advocatenwet, Gedragscode voor Europese advocaten, Gedragsregels 1992, WAADI. Niet verplicht (uitzondering artikel 1 lid 2 Reglement Spelersmakelaars). Nee, wordt aanwezig geacht.

Ja, examen KNVB/FIFA.

Nee, wordt aanwezig geacht.

Optreden in het kader van arbeidsovereenkomsten en/of de overschrijving van spelers. Daarnaast activiteiten t.a.v. sponsorovereenkomsten, advisering, management, financiën etc. Verplicht (artikel 5 lid 1 sub a Reglement Spelersmakelaars). Verklaring omtrent gedrag (artikel 5 lid 1 sub a Reglement Spelersmakelaars) en de ‘Code of Professional Conduct’ (bijlage FIFA PAR).

Juridisch advies, Procederen/verdedigen, Arbeidsbemiddeling is geen kerntaak van de advocaat.

Geen formeel vereiste. Kan contractueel overgeengekomen worden. Geen tegenprestatie werkzoekende (artikel 3 WAADI). Eenmalig bedrag, een jaarlijkse vaste vergoeding of een jaarlijkse procentuele vergoeding (minimaal 3%).

Maximaal 2 jaar (kan worden verlengd), artikel 9 lid 2 Reglement Spelersmakelaars. Spelers die onder exclusief vertegenwoordigingscontract bij een andere spelersmakelaar staan mogen niet worden benaderd. Niet toegestaan (artikel 8 lid 1 sub d Reglement Spelersmakelaars). Ja verplicht (artikel 8 lid 1 sub h, i en j Reglement Spelersmakelaars).

Personeel mag slechts ondersteunende, administratieve werkzaamheden verrichten.

Verplicht (Verordening op de beroepsaansprakelijkheid 1991) Verklaring omtrent gedrag (artikel 2 lid 2 Advocatenwet) Kernwaarden Nederlandse Orde van Advocaten, Gedragscode voor Europese advocaten en Gedragsregels 1992 Verplicht op grond van Gedragsregel 6. Geen tegenprestatie werkzoekende (artikel 3 WAADI). Vergoeding: uurtarief * aantal gewerkte uren. Evtentueel resultaatsgebonden vergoeding, maar verbod op ‘no cure, no pay’ en niet afhankelijk van salaris speler. Veelal overeenkomst van opdracht: kan door opdrachtgever (speler) op ieder moment worden opgezegd. Geen verbod om een cliënt van een andere spelersmakelaar of advocaat te benaderen. Toegestaan, mits Atw en BW in acht worden genomen. Nee, geen verplichtingen voor advocaten t.o.v. bondsbestuur. Wel geldt Gedragsregel 37: informatieplicht aan de deken wanneer daartoe wordt verzocht. Personeel, niet zijnde advocaat, mag zaken behandelen voor zover zij daartoe de bekwaamheid hebben. Advocaat blijft tegenover zijn cliënt verantwoordelijk voor de behandeling van de zaken en de gegeven adviezen (Gedragsregel 38).

54


5.3 Licentieplicht voor advocaten? 5.3.1 Belangrijkste verschillen advocaat – spelersmakelaar Een zeer belangrijk verschil tussen de spelersmakelaar en de advocaat (en tevens reden voor dit onderzoek) betreft de (uitzondering op de) licentieplicht. Als gevolg hiervan zijn advocaten niet onderworpen aan het Reglement Spelersmakelaars en aan de FIFA PAR. Zowel de KNVB als de FIFA kunnen dan ook geen sancties opleggen wanneer een advocaat in strijd met de reglementen handelt. Ook voor clubs is dit vervelend stelt De Weger als volgt vast: ‘Het is voor de clubs in ieder geval wel handig dat als ze een zaak willen opstarten tegen een makelaar, dat ze dan bijvoorbeeld naar een arbitragecommissie van de bond kunnen en daar het geschil aanhangig kunnen maken. Als je te maken hebt met een ongelicentieerde makelaar, dan wordt het al moeilijker. Je zou wel naar de gewone rechter kunnen gaan, maar dat is veel lastiger, zeker als het om buitenlandse makelaars gaat. Dus als club is het juridisch gezien veel plezieriger als het gaat om een gelicentieerde spelersmakelaar.´237

Door de uitzondering op de licentieplicht hoeft de advocaat ook geen examen bij de KNVB af te leggen. Zodoende wordt de advocaat niet getoetst op zijn kennis van de specifieke reglementen en de beginselen van het arbeidsrecht. Reden hiertoe is dat deze kennis wordt verondersteld aanwezig te zijn. De kans is echter groot dat het een advocaat die zich heeft gespecialiseerd in echtscheidingen, ontbeert aan deze kennis. De reglementen van de KNVB en de FIFA zijn dusdanig specifiek van aard, dat kennis (en toetsing) daarvan vereist is. De heer McGuire, lid van het bestuur van FIFPro en verantwoordelijk voor de portefeuille Players’ Agents redeneert als volgt: ‘De reglementen zijn zo specifiek, dat de juiste kennis van deze reglementen vereist is. Je moet goed begrijpen waar je je handtekening onder zet. Een speler is altijd het slachtoffer als een contract niet goed is opgesteld. Aangezien advocaten FIFA’s Code of Professional Conduct niet hoeven te ondertekenen, kunnen zij, wanneer zij in strijd handelen met de FIFA regulations, niet op dezelfde wijze worden gestraft als spelersmakelaars. Zo kan het voorkomen dat een advocaat zijn frauduleuze praktijken kan blijven voortzetten. Voorts geeft hij aan dat het afschaffen van uitzonderingen op de licentieplicht een transparante markt bevordert, aangezien exact kan worden vastgesteld wie welke speler vertegenwoordigt en spelersmakelaars zonder licentie buitenspel kunnen worden gezet.238

Wat betreft het in contact leggen van een spelersmakelaar met een speler en het onderhandelen in het kader van een arbeidsovereenkomst, is een advocaat239 wellicht in het nadeel door een 237


238

Het citaat is opgenomen in Branco Martins 2007, paragraaf 3.5, afkomstig van <www.fifpro.org.nl>.

239

Een advocaat die zich volledig bezighoudt met het bijstaan van spelers en clubs bij contractonderhandelingen uitgezonderd.

55

Vergelijking spelersmakelaar - advocaat beperkter netwerk en beperktere kennis van de gang van zaken bij clubs.240 Daarnaast beschikt de advocaat niet per definitie over de vaardigheden om te bemiddelen (dit is immers iets anders dan enkel juridisch advies geven). Een advocaat is echter weer in het voordeel wanneer het gaat om het inschatten van juridische elementen van een contract. Hierbij dient echter te worden opgemerkt dat een contract niet alleen uit juridische, maar bijvoorbeeld ook uit fiscale elementen bestaat. Daarnaast worden vaak standaadcontracten van de FBO gebruikt, hetgeen maakt dat contracten juridisch minder ingewikkeld zijn. Of een spelersmakelaar of een advocaat beschikt over veel connecties en specifieke kennis over clubs kan echter moeilijk worden getoetst en dient dan ook te worden overgelaten aan de markt. Zoals de heer Van Oostaijen ook aangeeft ‘In ieder vakgebied regelt de markt het vanzelf, goede dienstverleners krijgen klanten, slechte niet. Als ik slecht werk aflever omdat ik de nieuwe regels niet ken, zullen de klanten op termijn een betere adviseur zoeken.’241

Een groot verschil tussen de spelersmakelaar en de advocaat betreft de vergoeding. Een spelersmakelaar wordt (over het algemeen) beloond doordat hij een percentage van het salaris van een speler ontvangt wanneer er een deal plaatsvindt. Wanneer er geen transfer tot stand komt, ontvangt de spelersmakelaar ook geen beloning.242 Een advocaat brengt zijn werkzaamheden in rekening middels het aantal uren dat hij heeft gewerkt, vermenigvuldigd met zijn uurtarief. Op grond van Gedragsregel 25 lid 2 is het voor een advocaat verboden om op ‘no cure no pay’ basis te werken. Zoals in het vorige hoofdstuk naar voren is gekomen levert dit verbod strijd op met artikel 3 lid 1 WAADI.

Een advocaat zou overigens wel een resultaatsgebonden vergoeding kunnen afspreken, maar deze mag niet afhankelijk zijn van het salaris van de speler (en niet in strijd met het verbod op ‘no cure, no pay’). Gedragsregel 25 lid 3 bepaalt namelijk als volgt: ‘De advocaat mag niet overeenkomen, dat het salaris een evenredig deel zal bedragen van de waarde van het door zijn bijstand te bereiken gevolg, …’ De grondslag achter deze bepaling is het feit dat van een advocaat verwacht wordt dat hij onafhankelijk is tegenover zijn cliënt (en de zaak die hij voor zijn cliënt verdedigt). Indien een advocaat een vergoeding afspreekt dat een percentage behelst van de eventuele winst in een zaak, dan krijgt deze advocaat een te groot persoonlijk belang bij de uitkomst van de zaak. Hierdoor zou zijn onafhankelijkheid in gevaar kunnen komen.243 Wanneer 240

Een advocaat die werkzaam is binnen een advocatenpraktijk zal immers minder tijd hebben om een netwerk op te bouwen en alle clubs langs te gaan.

241

Zie het interview met Van Oostaijen, bijlage D, vraag 15 en 16.

242

Activiteiten die niet onder de WAADI vallen zou een spelersmakelaar eventueel wel in rekening kunnen brengen bij de speler.

243

Zie het persbericht ‘Verbod voor advocaten op vergoeding in de vorm van winstdeling, gepubliceerd op <www.rijksoverheid.nl> op 10-11-2009. Een advocaat zou ook een minimum honorarium kunnen vragen en kunnen afspreken dat dit wordt verhoogd indien er een deal wordt gemaakt, zie het interview met Etemadi, bijlage C, vraag 7.

56

Vergelijking spelersmakelaar - advocaat deze redenering wordt gevolgd, dan kan worden gesteld dat, ondanks dat deze bepaling betrekking heeft op de winst die uit een zaak volgt en niet specifiek betrekking heeft op het salaris van een speler, de vergoeding van een advocaat niet afhankelijk mag zijn van het salaris van de speler. Artikel 9 lid 6 Reglement Spelersmakelaars bepaalt echter dat: ‘Indien geen overeenstemming tussen de betaaldvoetbalorganisatie en de spelersmakelaar kan worden bereikt over de hoogte van deze vergoeding, is de betaaldvoetbalorganisatie de spelersmakelaar jaarlijks gedurende de gehele looptijd van het spelerscontract een vergoeding verschuldigd van 3% van het door de speler overeengekomen bruto basisjaarsalaris inclusief tekengeld naar rato, exclusief al dan niet gegarandeerde premies en/of bonussen.’ Dit heeft tot gevolg dat artikel 9 lid 6 Reglement Spelersmakelaars in strijd is met het uitoefenen van het beroep ‘advocaat’. Wanneer een advocaat onderworpen wordt aan het Reglement Spelersmakelaars, dan is het mijns inziens van groot belang dat artikel 9 lid 6 Reglement Spelersmakelaars niet van toepassing wordt verklaard op de advocaat. Om de problematiek omtrent de vergoeding te ontlopen, zou een advocaat zijn activiteiten als advocaat en als spelersmakelaar strikt kunnen scheiden. De activiteiten als spelersmakelaar mogen dan niet vanuit het advocatenkantoor worden verricht. De Weger: ‘Deze scheiding bracht ik bijvoorbeeld aan door het gebruiken van 2 soorten briefpapier: briefpapier van een spelersmakelaar en briefpapier van een advocaat …. Je moet dus heel goed die scheidingslijn aanbrengen: ‘Nu ben ik makelaar en nu ben ik advocaat’. Maar ze zeggen ook weleens, advocaat ben je ’24 uur’ per dag. … Dus je merkt vaak dat je in de knoei komt met het handelen namens spelers, richting clubs. Dat ging me tegenstaan en ik vond persoonlijk dat die combinatie eigenlijk niet heel goed kon.’244

Overigens acht Zeevenhooven dat het systeem betreffende de vergoeding van een spelersmakelaar niet klopt: ‘De makelaar moet de speler helpen, waarbij het belang van de speler (en niet het financiële belang van de makelaar zelf) voorop moet staan. Het belang van de speler zou dan ook moeten worden losgekoppeld van het financiële belang van de makelaar.’245 Hier tegen kan weer worden ingebracht dat spelersmakelaars op grond van de ‘Code of Professional Conduct’ in het belang van de speler moet handelen. Daarnaast zou de spelersmakelaar, juist vanwege zijn financiële belang, extra gemotiveerd zijn om het maximale resultaat voor zijn cliënt te behalen.246 Het dient aanbeveling om nader onderzoek te verrichten naar het verband tussen enerzijds het financiële belang van de spelersmakelaar en anderzijds de wijze waarop een spelersmakelaar een speler tot bepaald keuzes stuurt.

244


245


246

Een advocaat, waarbij de vergoeding is losgekoppeld van het belang van de speler, dient echter op grond van de Gedragsregels ook partijdig te zijn voor zijn cliënt en het maximale uit een zaak te halen voor zijn cliënt.

57

Vergelijking spelersmakelaar - advocaat Andere verschillen zijn het feit dat daar waar een spelersmakelaarscontract maximaal 2 jaar mag duren, een advocaat niet aan een maximale duur gebonden is. Een advocaat (zonder licentie) zou, in tegenstelling tot een spelersmakelaar, wel spelers van een andere spelersmakelaar kunnen benaderen. Daarnaast hoeft een advocaat, aangezien hij niet onder het Reglement Spelersmakelaars valt, geen opgave te toen aan de KNVB over welke spelers hij vertegenwoordigt en welk personeel hij in dienst heeft. Om een goed overzicht te houden en om controle te kunnen uitoefenen zou het voor de KNVB wel wenselijk kunnen zijn om te weten welke spelers een advocaat vertegenwoordigt.247

Ook de in de Gedragsregels vastgelegde geheimhoudingsplicht voor advocaten vormt een verschil met de spelersmakelaar, voor wie geen wettelijke geheimhoudingsplicht geldt. Als spelersmakelaar kun je met je speler uiteraard wel een geheimhoudingsplicht contractueel overeenkomen. Maar, zoals De Weger aangeeft: ‘er zijn in ieder geval geen gedragsregels voor en dat maakt dat je als advocaat soms bepaalde dingen niet kan vertellen, die je als makelaar wel moet vertellen. Dus dat botst ook wel eens.’248 Zeevenhooven stelt daarentegen: ‘in welk vak of in welk gbied je ook werkt, je gaat altijd discreet om met informatie, dus ik zie niet echt een botsing.’249 Uit de ‘Code of Professional Conduct’ van de FIFA volgt dat ‘The players’ agent shall protect the interests of his client in compliance with the law and a sense of fairness’.250 Op grond hiervan zou de spelersmakelaar geen informatie naar buiten mogen brengen, indien dit niet in het belang van de speler is. De geheimhoudingsplicht voor de advocaat gaat echter verder en duurt zelfs voort na de beëindiging van de relatie met de cliënt. De geheimhoudingsplicht zou dus mogelijk een frictie kunnen opleveren tussen het beroep van de spelersmakelaar en het beroep van de advocaat. Uit het Reglement Spelersmakelaars volgt echter niet dat er geen geheimhoudingsplicht mag worden overeengekomen, dus dit vormt geen reden om advocaten niet te onderwerpen aan het Reglement Spelersmakelaars.

Een ander belangrijk punt is dat een advocaat werkzaamheden voor kinderen jonger dan 16 jaar mag verrichten.251 De kans op misbruik is hierdoor erg groot, bijvoorbeeld in situaties waarbij een grote voetbalclub een 14-jarig talent wil contracteren.252 Wanneer de advocaat tevens

247

248

Het moet dan uiteraard wel gaan om vertegenwoordiging in het kader van een arbeidsovereenkomst of transfer en niet om het geven van juridisch advies. Interview met De Weger, gehouden op 12-6-2013.

249


250


251

De Weger geeft aan dat dit niet fair is ten opzichte van een spelersmakelaar (interview gehouden op 12-62013).

252


58

Vergelijking spelersmakelaar - advocaat onderworpen zou zijn aan het Reglement Spelersmakelaar, dan kan dit worden tegengegaan.253 Mijns inziens mag een eventuele belemmering om als advocaat een speler jonger dan 16 jaar te benaderen echter alleen toezien op het bijstaan van een speler in het kader van een arbeidsovereenkomst. Je kunt een ouder van een speler immers niet verbieden om een advocaat in te schakelen voor juridisch advies over een kwestie rondom hun kind. 254

5.3.2 Toetsing doelstelling licentieplicht De grondslag voor het uitzonderen van een advocaat op de licentieplicht, die in het kader van dit onderzoek wordt gehanteerd, betreft enerzijds de kennis waarover een advocaat zou beschikken. Zoals echter is gebleken kan het optreden in het kader van een arbeidsovereenkomst (het arbeidsbemiddelen) niet gelijk worden gesteld met ‘juridische kennis en vaardigheden’. Er is namelijk tevens kennis over onderhandelingstechnieken, over de gang van zaken bij clubs, over fiscale elementen van een contract et cetera vereist. Enkel de juridische kennis van een advocaat kan mijns inziens dan ook niet de uitzondering op de licentieplicht rechtvaardigen.

De grondslag berust anderzijds op het beschermen van de belangen van een speler (of een club) om te allen tijde een advocaat te kunnen raadplegen. Iemand mag niet belemmerd worden om een advocaat te kunnen inschakelen. Het voorstel om advocaten te onderwerpen aan de licentieplicht,

dient

dan

ook

te

worden

afgewogen

tegen

deze

doelstelling.

Onder

arbeidsbemiddeling in de voetbalsector dient het in contact brengen van een speler en een club te worden verstaan, alsmede het onderhandelen over een arbeidscontract. Arbeidsbemiddeling valt niet tot de werkzaamheden die een advocaat normaliter verricht. Onder het te allen tijde mogen kunnen raadplegen van een advocaat, dient (mijns inziens) dan ook te worden verstaan het te allen tijde mogen inschakelen van een advocaat voor juridisch bijstand, juridisch advies en vertegenwoordiging in juridische aangelegenheden. Hieruit volgt dat het opleggen van een licentieplicht voor advocaten met betrekking tot arbeidsbemiddeling geen belemmering vormt tot het kunnen raadplegen van een advocaat (voor juridisch advies). Wanneer een speler bijvoorbeeld zijn contract wil laten controleren door een advocaat, dan hoeft er geen sprake te zijn van ‘arbeidsbemiddeling’ (de advocaat geeft immers een advies aan de speler en hoeft daarbij niet in contact te komen met de club). De speler kan in een dergelijke situatie dan ook zonder belemmeringen een advocaat (zonder licentie) benaderen.

253

Etemadi (advocaat en tevens in het bezit van een spelersmakelaarslicentie) geeft hierbij aan: ‘Ik ben altijd advocaat. Als ik als Players’ Agent voor de tuchtcommissie moet komen, dan sta ik daar dus ook als advocaat en dat is natuurlijk niet goed voor mijn naam.’ Zie bijlage C, vraag 9.

254

Dit moet je ook niet willen verbieden, aangezien lang niet alle ouders van spelers juridisch onderlegd zijn.

59


5.3.3 Uitvoering Gezien het optreden tegen situaties van misbruik255, is het wenselijk dat de FIFA en de KNVB de bevoegdheid krijgen om ook sancties op te leggen aan advocaten die namens de speler optreden in het kader van een arbeidsovereenkomst of transfer. Binnen de huidige reglementen is dit mogelijk door ook aan advocaten een licentieplicht op te leggen. Advocaten zijn dan gebonden aan de FIFA PAR en aan het Reglement Spelersmakelaars en worden daarnaast, middels het examen, getoetst op hun kennis van de specifiek van toepassing zijnde reglementen. Om de licentie te behalen dient de advocaat dan tevens de ‘Code of Professional Conduct’ te ondertekenen.256 Het is mijns inziens echter niet wenselijk om alle bepalingen uit het Reglement Spelersmakelaars van toepassing te verklaren op de advocaat. Zoals zojuist naar voren is gekomen, dienen advocaten te worden uitgezonderd op artikel 9 lid 6 Reglement Spelersmakelaars.

Om advocaten te onderwerpen aan het Reglement Spelersmakelaars (middels het afschaffen van de uitzondering op de licentieplicht) ligt ‘de bal’ echter niet bij de KNVB maar bij de FIFA. Ook in de FIFA PAR wordt de advocaat immers uitgezonderd op de licentieplicht. In het Reglement Spelersmakelaars mag slechts worden afgeweken van de FIFA PAR indien er sprake is van strijd met nationale wetgeving. Vanwege de voornemens van de FIFA om het licentiesysteem af te schaffen, is het echter niet te verwachten dat er nog een wijziging van de (uitzonderingen op de) licentieplicht zal plaatsvinden, alvorens het gehele systeem zal worden afgeschaft. Om een gedegen advies voor de toekomst te kunnen geven zullen in het volgende hoofdstuk dan ook de voornemens van de FIFA nader worden belicht.

255

Zo zijn er situaties denkbaar waarbij een speler jonger dan 16 jaar met kwade bedoelingen wordt benaderd, waarbij een advocaat zijn handtekening ‘verkoopt’ aan ongelicentieerde spelersmakelaars. Een ander voorbeeld is dat een frauduleuze spelersmakelaar zijn werkzaamheden voortzet onder de titel ‘beëdigd advocaat’.

256

Daarnaast is een beroepsaansprakelijkheidsverzekering vereist, maar een advocaat dient deze al op grond van de Verordening op de beroepsaansprakelijkheid 1991 af te sluiten.

60

Toekomst: voornemens FIFA

6. Toekomst: voornemens FIFA 6.1 Inleiding: voornemens FIFA In 2009 heeft de FIFA bekend gemaakt de FIFA PAR drastisch te willen wijzigen. Kern van de voornemens bestaat uit het schrappen van de licentieplicht voor spelersmakelaars. Een nieuwe ‘Regulations on working with Intermediaries’ zou moeten worden opgesteld. Reden hiertoe is dat uit onderzoek zou zijn gebleken dat slechts 25-30% van de internationale transfers gesloten wordt door een gelicentieerde spelersmakelaar. Daarnaast acht de FIFA het moeilijk om het licentiesysteem te implementeren vanwege conflicten met nationale wetgeving waar de nationale bonden aan gebonden zijn. Ook zou het systeem van ongelicentieerde spelersmakelaars, wat naast het systeem van gelicentieerde spelersmakelaars bestaat, problemen opleveren. Ongelicentieerde spelersmakelaars (waar ook advocaten toe behoren) vallen immers niet onder de jurisdictie van de FIFA en zodoende kan de FIFA hier geen controle over uitoefenen. Tevens zou er onduidelijkheid bestaan over de rol van een spelersmakelaar bij onderhandelingen en over de oorsprong van het betalen van vergoedingen. Daarnaast zouden er complicaties optreden bij de contractsonderhandelingen.257 Zoals Branco Martins ook stelt is het echter opvallend dat het betreffende onderzoek nooit is gepubliceerd en dat de genoemde argumenten haaks staan op de criteria uit de Piau-zaak. De daadwerkelijke reden van de FIFA om over te gaan tot het schrappen van de licentieplicht zou dan ook op een andere grond gebaseerd zijn. De FIFA zou over onvoldoende mankracht beschikken om adequaat op te kunnen treden en alle zaken waarbij een spelersmakelaar betrokken is af te kunnen handelen bij de Dispute Resolution Chamber.258

6.2 Kritiek op afschaffen licentiesysteem Sinds de FIFA haar voornemens om het licentiesysteem af te schaffen bekend heeft gemaakt, is er veel kritiek geuit op dit voornemen. Veel spelersmakelaars verwachten dat de markt voor spelersmakelaars zal veranderen in een ‘wild west’ en dat veel goudzoekers hun geluk zullen proberen op te doen.259 ‘Veel mensen (zonder licentie) die tot op heden achter de schermen zaken hebben gedaan, via bijvoorbeeld een advocaat of op naam van een andere agent, kunnen dat nu in hun eentje gaan doen,’ aldus Etemadi.260 Aangezien spelersmakelaars niet langer onder de jurisdictie van de FIFA (en nationale bond) vallen, zal de FIFA geen enkele controle kunnen uitoefenen, waardoor misstanden niet kunnen worden tegengegaan. Ook kunnen conflicten aangaande een spelersmakelaar niet langer bij de FIFA (Dispute Resolution Chamber) of arbitragecommissie van de nationale bond worden uitgevochten, maar dient er een civiel proces

257

Presentatie O. Ongaro, ‘Current Initiatives on Good Governance in Football, Brussel, 30 maart 2011, gepubliceerd op <www.fifa.com>. Zie ook Branco Martins 2011, p. 60.

258

Branco Martins 2011, p. 60. Zie ook Rosendahl 2009, p. 14.

259

Rosendahl 2009, p. 14.

260


61

Toekomst: voornemens FIFA te worden opgestart. Tevens is het gevolg van het afschaffen van de licentieplicht dat de beroepsaansprakelijkheidsverzekering niet langer verplicht is, hetgeen tot gevolg heeft dat de werkzaamheden van een spelersmakelaar261 niet langer gedekt zijn.262 Een ander punt van kritiek is het verschuiven van de verantwoordelijkheid naar de speler (en club) die gebruik maakt van de diensten van een spelersmakelaar. In de huidige situatie dient een speler (of club) er slechts voor te zorgen dat hij gebruik maakt van een gelicentieerde spelersmakelaar. Wanneer de licentieplicht vervalt, dient de speler (of club) er ‘zoveel mogelijk’ aan te doen om zich te verzekeren dat zijn spelersmakelaar de statuten en reglementen van de FIFA en de nationale wetgeving naleeft.263

Concluderend kan worden gesteld dat uit de beschreven kritiek kan worden opgemaakt dat het afschaffen van de licentieplicht slechts gewenst is wanneer er een gedegen alternatief voor in de plaats komt. In het kader van het bewerkstelligen van een transparante markt, waar minderheden beschermd worden, is het volledig vrijlaten van het beroep spelersmakelaar aan de markt niet aan te bevelen.

6.3 Alternatief: registratiesysteem en minimumnormen Op het 59ste Congres van de FIFA hebben de leden van de FIFA ingestemd met de verandering van de huidige regulering omtrent spelersmakelaars. Er werd een werkgroep ingesteld die verantwoordelijk werd gesteld voor het opstellen van een ontwerp ‘Regulations on working with Intermediaries’ en het opstellen van twee standaardcontracten voor clubs en spelers die gebruik wensen te maken van de diensten van een spelersmakelaar. De belangrijkste punten die bij het creëren van een nieuw reglement van belang waren zagen toe op: transparantie, de hoogte van de vergoedingen, belangenconflicten en opleiding. De werkgroep heeft aan de hand van deze principes een voorstel gecreëerd. Het valt niet binnen het kader van dit onderzoek om dit voorstel artikelsgewijs door te nemen, maar de belangrijkste punten zagen toe op:

-

Niet dereguleren, maar de definitie van een spelersmakelaar verbreden naar iedere ‘intermediair’.

-

Het verschaffen van bepaalde principes voor clubs en spelers wanneer zij gebruik maken van de diensten van een ‘intermediair’ (in plaats van principes voor de toegang tot het verrichten van diensten van een spelersmakelaar).

261

-

Beperkingen op de betalingen aan intermediairs

-

Een registratiesysteem, wat door de nationale bonden dient te worden uitgevoerd.

-

Openbaren en publiceren van vergoedingen. Overigens wordt in de voornemens van de FIFA de voorkeur gegeven aan de (bredere) term ‘intermediair’ boven de term ‘spelersmakelaar’.

262


263

Rosendahl 2009, p. 14.

62

Toekomst: voornemens FIFA -

Bepalingen omtrent belangenconflicten.

-

Regels stellen betreffende belangenconflicten.

-

Betrouwbare en deskundige aangifte.

-

Afschaffen van het huidige licentiesysteem.264

Waar het in het voorstel om draait is dat de licentieplicht komt te vervallen en zodoende iedereen de activiteiten van een spelersmakelaar kan uitoefenen. De partij (een club of een speler) die gebruik maakt van de diensten van een ‘intermediair’ dient deze intermediair te registreren bij de nationale bond en wordt verantwoordelijk voor het gedrag van zijn intermediair.265 Sinds het introduceren van het voorstel ‘Regulations on working with Intermediairs’ is veelvuldig gediscussieerd over dit voorstel door relevante stakeholders. Zo heeft de overkoepelende organisatie van nationale spelersmakelaarsbonden, de European Football Agents Association (hierna: EFAA) haar kritiek geuit middels het opstellen van een lijst met suggesties.266

In januari 2013 heeft de FIFA een Sub-Committee for Club Football opegericht, met als specifieke taak het analyseren van alle opties en het doen van een voorstel. Op 21 maart 2013 heeft het FIFA Executive Committee de volgende belangrijke bevindingen van het Sub-Committee for Club Football onderschreven:

-

Het huidige licentiesysteem dient te worden afgeschaft.

-

Er dienen minimumnormen/vereisten te worden opgesteld en te worden opgenomen in regulering.

-

Er dient een registratiesysteem te worden ingevoerd.

In navolging van het FIFA Exective Committee heeft ook het FIFA Congress met een ruime meerderheid deze drie belangrijke conclusies ondersteund (tijdens het 63ste FIFA Congress). Zodoende kan nu een nieuwe werkgroep worden gecreëerd die in 2014 een nieuw reglement dient te presenteren.267 Dit nieuwe reglement zal, gelet op de conclusies van het Sub-Committee for Club Football, naar alle waarschijnlijkheid een registratieverplichting bevatten en zal daarnaast bestaan uit minimumnormen. Het is nog onduidelijk hoe deze werkgroep de minimumnormen zal invullen, maar mijns inziens is het van groot belang dat het aspect ‘opleiding’ wordt vast gelegd in deze minimumnormen.

264

Presentatie FIFA Expert Group ‘Good Governance’, subject: ‘Players’ agents in football’, 9 april 2013.

265


266

Een opsomming van deze suggesties is terug te vinden in Branco Martins 2011, p. 61 en Branco Martins 2009, p. 37 e.v.

267

Presentatie FIFA Expert Group ‘Good Governance’, subject: ‘Players’ agents in football’, 9 april 2013.

63


6.4 Opleiding Wanneer de licentieplicht wordt afgeschaft, wordt de kennis van de reglementen die betrekking hebben op spelersmakelaars niet langer (om de vijf jaar) getoetst middels een examen. Vanwege het specifieke karakter van de reglementen is het echter wel van belang dat spelersmakelaars en advocaten deze kennis beheersen. Zoals de EFAA ook voorstelt is het van belang om permanente opleiding verplicht te stellen.268 Zeevenhooven stelt: ‘Door middel van opleiding moeten

advocaten

en

spelersmakelaars

(die

een

speler

willen

bijstaan

bij

contractsonderhandelingen) op de hoogte worden gebracht van waar het mis gaat, wat er speelt, welke conflicten en geschillen dat jaar hebben gespeeld (zowel op nationaal als op internationaal niveau), welke weten regelgeving gewijzigd is etc.’269 Deze opleidingen zouden verzorgd kunnen worden door de KNVB en de belangrijkste belangenbehartiger van spelersmakelaars, Pro Agent. In internationaal perspectief dient er een belangrijke rol bij de FIFA en de EFAA te worden neergelegd.

In de huidige situatie kunnen spelersmakelaars die het examen hebben gehaald, middels hun licentie aantonen dat zij over relevante kennis beschikken. Wanneer de licentie wordt afgeschaft en jaarlijkse opleidingen verplicht worden gesteld, is het belang dat door bijvoorbeeld de KNVB of Pro Agent een lijst wordt opgesteld met spelersmakelaars (en advocaten) die de jaarlijkst opleidingen gevolgd hebben. Deze lijst met spelersmakelaars en advocaten kan vervolgens worden aanbevolen bij spelers en clubs. Etemadi geeft aan: ‘Tegenwoordig worden de spelers wel steeds meer ingelicht en geïnformeerd, maar ik denk dat dat veel meer moet gebeuren, door de clubs en door Pro Agent. Pro Agent zou zelf activiteiten kunnen organiseren voor spelers om alles uit te leggen, aan te geven dat de spelers moeten weten met wie ze zaken doen, de risico’s en kansen aan te geven en een lijst te geven met goede agents. Spelers kunnen dan geadviseerd worden om diverse gesprekken aan te gaan met agents uit de lijst en vervolgens de agent te kiezen waar de speler een goed gevoel bij heeft.’270 De lijst met spelersmakelaars en advocaten die een jaarlijkse opleiding hebben gevolgd, geeft uiteraard geen garanties dat de op de lijst genoemde personen ook daadwerkelijk over de kwaliteiten beschikken om goede begeleiding aan spelers aan te bieden, maar geeft slechts een indicatie van de kennis over de reglementen. Of iemand bijvoorbeeld over veel connecties beschikt en goed kan onderhandelen is immers lastig te toetsen en dient mijns inziens ook te worden overgelaten aan de markt. Zoals Blakborn ook aangeeft: ‘De ‘goede’ bemiddelaars zullen werk (blijven) hebben, de ‘slechten’ zullen verstoken zijn/blijven van werk. Net als in de ‘gewone’ wereld zal de markt haar werking hebben.’271

268


269


270


271

Blakborn 2009, p. 2.

64


6.5 Advocaten Uit het vorige hoofdstuk is gebleken dat het gewenst is om advocaten te onderwerpen aan de licentieplicht, zodat ook advocaten binnen de jurisdictie van de FIFA vallen. Vanuit deze opvatting is het mijns inziens dan ook niet gewenst om de licentieplicht af te schaffen, zonder dat daarvoor regels in de plaats komen die zowel spelersmakelaars als advocaten onder de controle van de FIFA plaatsen. De voorgestelde registratieplicht zou er in ieder geval voor kunnen zorgen dat de FIFA (en de KNVB) controle kunnen uitoefenen op de spelersmakelaars en advocaten. De plicht om jaarlijks een opleiding te volgen op het gebied van de reglementen van de FIFA, dient mijns inziens ook te worden opgelegd aan advocaten. De reglementen van de FIFA (en de KNVB) zijn dusdanig specifiek dat ook advocaten zich hierin dienen te verdiepen. Van een gemiddelde advocaat kan niet worden gesteld dat hij op de hoogte is van deze reglementen. Zoals eerder uit dit onderzoek is gebleken, dienen advocaten 20 opleidingspunten per jaar te behalen. Voorstel zou kunnen zijn om advocaten verplicht te stellen om een deel van deze 272

punten te besteden aan cursussen op het gebied van reglementen van de FIFA. De vraag is

wel of dit in de praktijk uitvoerbaar is, aangezien deze cursussen dan wel moeten worden aangeboden en de cursussen waar opleidingspunten aan worden toegekend aan de eisen van de Nederlandse Orde van Advocaten dienen te voldoen.273

Het opleggen van deze verplichtingen aan advocaten, het verplicht registreren en het voldoen aan minimumnormen (waaronder de verplichte jaarlijkse opleiding), is mijns inziens niet in strijd met het beginsel dat je iemand niet mag belemmeren om een advocaat te raadplegen. De genoemde vereisten worden immers alleen aan een advocaat opgelegd voor zover deze advocaat een speler bijstaat bij contractsonderhandelingen of een speler in contact legt met een club. Dit behoort niet tot de werkzaamheden die een advocaat normaliter verricht. In lijn met het vorige hoofdstuk heeft het niet mogen belemmeren van het kunnen raadplegen van een advocaat (de oorspronkelijke grondslag van de uitzondering op de licentieplicht), betrekking op het mogen raadplegen van een advocaat voor juridisch advies en juridische vertegenwoordiging. Mijns inziens wordt dit door de gestelde eisen niet belemmerd.

272

De FIFA zou een algemene regel kunnen stellen, welke per land dient te worden uitgewerkt. Niet in elk land is immers vereist dat een advocaat een bepaald aantal opleidingspunten per jaar behaalt.

273

Zie voor deze vereisten ‘Onderhoud vakbekwaaheid (PO)’, gepubliceerd op <www.advocatenorde.nl>.

65

7. Conclusies en aanbevelingen 7.1 Inleiding In tegenstelling tot in de ‘normale’ arbeidsmarkt, worden in de voetbalsector dikwijls spelersmakelaars of advocaten ingezet bij contractshandelingen tussen een werkgever (club) en een werkzoekende (speler). Dit is te verklaren vanuit het feit dat spelers vaak jong en onervaren zijn en niet over de benodigde kennis beschikken met betrekking tot de gang van zaken bij clubs, salarisstructuren en juridische (en fiscale) aspecten van een contract. Een spelersmakelaar of advocaat kan de belangen van een speler beschermen tegen de ‘machtige’ clubs. Door de onderhandelingen uit handen te geven kan een speler zich volledig focussen op zijn sportieve prestaties, om zo aan de hoge verwachtingen van de club en de media te kunnen voldoen. De bevoegdheid van de FIFA om het beroep spelersmakelaars te mogen reguleren, volgt uit het Piau-arrest.274 Uit de FIFA Players’ Agents Regulations (FIFA PAR) en het daaruit voortvloeiende Reglement Spelersmakelaars van de KNVB blijkt dat spelers en clubs bij de onderhandelingen aangaande de totstandkoming en/of wijziging van een arbeidsovereenkomst of een overeenkomst betreffende de overgang van spelers, slechts gebruik mogen maken van de diensten van een door de nationale voetbalbond gelicentieerde spelersmakelaar.275 Op deze hoofdregel wordt een uitzondering gemaakt voor een gemachtigd eerstelijns familielid en een beëdigd advocaat.276 De uitzondering voor een beëdigd advocaat op de licentieplicht heeft een tweeledige grondslag. Enerzijds mag iemand niet belemmerd worden om een advocaat te raadplegen en anderzijds zou de kennis waarover een advocaat worden geacht te beschikken de uitzondering op de licentieplicht rechtvaardigen.277

De centrale vraag binnen dit onderzoek luidde als volgt: In hoeverre is de uitzondering op de licentieplicht voor advocaten wenselijk, gelet op de juridische en maatschappelijke context waarbinnen een advocaat en een spelersmakelaar opereren? Ter beantwoording van deze vraag zijn uit een grondige vergelijking tussen beide beroepen een aantal conslusies naar voren gekomen.

274


275

Zie artikel 1 lid 1 Reglement Spelersmakelaars en artikel 2 FIFA PAR.

276

Zie artikel 1 lid 2 sub b Reglement Spelersmakelaars en artikel 4 FIFA PAR. Onder een eerstelijns familielid wordt verstaan: de wettelijk vertegenwoordiger, schriftelijk gemachtigde broer, zuster, echtgenoot of geregistreerd partner van de speler.

277

Zie voor de redenering achter deze grondslag het gesprek met de heer Ongaro (bijlage E) en de mening van de heer Tanner (bijlage F).

66

7.2 Tegenstrijdigheid WAADI en verbod op ‘no cure, no pay’ Een eerste interessante conclusie is dat het uitoefenen van werkzaamheden in de zin van het Reglement Spelersmakelaars door advocaten, in strijd kan zijn met de Gedragsregels.278 De ‘kern’werkzaamheden van een spelersmakelaar (die uit het Reglement Spelersmakelaars voortvloeien) vallen onder ‘arbeidsbemiddeling’ in de zin van de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (WAADI). Ook als een advocaat deze werkzaamheden verricht is de WAADI van toepassing. Uit artikel 3 lid 1 WAADI volgt dat er, voor zover er sprake is van arbeidsbemiddeling, geen tegenprestatie mag worden gevraagd van de werkzoekende, hetgeen tot gevolg heeft dat de club de spelersmakelaar van de speler dient te vergoeden. Dit leidt tot problemen wanneer een advocaat arbeidsbemiddeling verricht voor een speler, maar er uiteindelijk geen deal tot stand komt. De advocaat kan dan immers geen vergoeding in rekening brengen bij de speler (op grond van de WAADI) of bij de club (er is immers geen deal tot stand gekomen). Op grond van de Gedragsregels is voor advocaten echter een verbod op ‘no cure, no pay’ van kracht, hetgeen betekent dat een advocaat al zijn werkzaamheden in rekening dient te brengen.279 Deze tegenstrijdigheid kan worden opgelost door gebruik te maken van de mogelijkheid die de WAADI biedt om middels het opstellen van een AMvB een bepaalde categorie werkzoekende (in dit geval dus spelers betaald voetbal) uit te zonderen.280 Daarnaast vindt er momenteel een onderzoek binnen de advocatuur plaats om het verbod op ‘no cure, no pay’ af te schaffen, hetgeen mogelijk in de toekomst tot een oplossing zou kunnen leiden.281 Een derde oplossing is het door een advocaat met licentie(!) strikt gescheiden houden van enerzijds zijn activiteiten als advocaat en anderzijds zijn activiteiten als spelersmakelaar. In de praktijk zal deze scheiding echter lastig te hanteren zijn.282

Deze discussie staat echter los van de vraag of er al dan niet een licentieplicht dient te worden opgelegd aan een beëdigd advocaat (een advocaat is immers met en zonder licentie gebonden aan de WAADI, voor zover hij arbeidsbemiddeling in de zin van de WAADI verricht).

7.3 Toetsing grondslag licentieplicht De grondslag van de uitzondering op de licentieplicht voor advocaten is tweeledig. Enerzijds ziet deze grondslag toe op het beschermen van iemands rechten om te allen tijde een advocaat te mogen inschakelen. Het Reglement Spelersmakelaars heeft betrekking op ‘de onderhandelingen 278

Wanneer er wel een deal tot stand komt en de club de spelersmakelaar van de speler vergoedt, dan doen zicht geen problemen voor. Voorafgaand aan de onderhandelingen is het echter niet zeker dat er daadwerkelijk een deal tot stand komt.

279

Gedragsregel 25 lid 2.

280

Artikel 3 lid 3 WAADI.

281

Zie ‘No cure no pay. Factsheet experiment resultaatgerelateerde beloning’, op 25 juni 2013 gepubliceerd op <www.advocatenorde.nl>.

282

Iemand die tevens werkzaam is als advocaat zal immers snel met de advocatuur in verband worden gebracht.

67

betreffende de totstandkoming en/of wijziging van een arbeidsovereenkomst in het voetbal of een overeenkomst betreffende de overgang van spelers.’283 Het gaat dus om het in contact leggen van een speler met een club en vervolgens om het onderhandelen over een contract. De kerntaken van een advocaat zien echter toe op het juridisch adviseren en vertegenwoordigen van een cliënt. Arbeidsbemiddeling behoort niet tot de ‘kern’werkzaamheden die een advocaat normaliter verricht. Hierdoor kan worden gesteld dat dit deel van de grondslag ongegrond is. Het onderwerpen van een advocaat aan de licentieplicht vormt geen belemmering om een advocaat te mogen raadplegen voor juridische advies. Het is overigens wel van belang dat de licentieplicht dan enkel toeziet op de werkzaamheden van een spelersmakelaar284, waaronder het contact leggen tussen spelers en clubs en het onderhandelen over een contract. Het beoordelen van een contract en het adviseren van een speler over de juridische voorwaarden van een contract vallen daar niet onder. Hiervoor dient een speler (of een club) zonder nadere belemmeringen een advocaat te mogen raadplegen.

Anderzijds zou de kennis waarover een advocaat wordt geacht te beschikken de uitzondering op de licentieplicht rechtvaardigen. Een advocaat zal inderdaad, vanwege zijn juridische kennis en vaardigheden, de juridische elementen uit een contract kunnen beoordelen. Arbeidsbemiddeling is echter niet zomaar gelijk te stellen met ‘juridische kennis’. Om een speler op een gedegen wijze bij te kunnen staan gedurende contractsonderhandelingen en een speler in contact te brengen met de juiste club is meer ‘kennis’ vereist, zoals kennis over de gang van zaken bij clubs, over het niveau van clubs en spelers, over salarisstructuren, over de specifiek toepasselijke reglementen, over onderhandelingstechnieken, over fiscale elementen van een contract et cetera. Mede door het gebruik van standaardcontracten van de FBO kan het ‘juridische’ element aan een contract beperkt zijn. Fallitur augurio spes bona saepe suo. Zodoende rechtvaardigt de juridische kennis van een advocaat mijns inziens niet de uitzondering op de licentieplicht.

Een tweede conclusie is dus dat de grondslag voor uitzondering op de licentieplicht voor advocaten niet klopt. Zodoende is een nadere vergelijking tussen de advocaat en de spelersmakelaar van belang, om te bezien of er een andere reden is om de uitzondering op de licentieplicht voor advocaat te rechtvaardigen.

7.4 Nadere vergelijking Om tot een gedegen vergelijking te komen is het allereerst van belang om beide beroepen te definieren. De FIFA PAR zondert de ‘legally authorised practising lawyer’ uit op de licentieplicht,

283


284

Althans, de werkzaamheden die uit het Reglement Spelersmakelaars volgen. In de praktijk biedt een spelersmakelaar een veel breder scala aan diensten aan.

68

hetgeen problematisch is aangezien er geen internationale definitie van dit begrip bestaat.285 Dit is te verklaren vanuit het feit dat ieder land eigen regels stelt aan ‘een advocaat’. In Nederland wordt onder een advocaat iemand verstaan die een universitaire juridische opleiding met civiel effect heeft voltooid en vervolgens is beëdigd tot advocaat.286 Een advocaat houdt zich bezig met het juridisch adviseren en juridisch vertegenwoordigen van een cliënt. Een spelersmakelaar wordt gedefinieerd als ‘de natuurlijk persoon die in het bezit is van een door de KNVB afgegeven spelersmakelaarslicentie

die

hem

de

bevoegdheid

geeft

voor

spelers

en

betaaldvoetbalorganisaties op te treden in het kader van arbeidsovereenkomsten en/of de overschrijving van spelers binnen de KNVB alsmede van en naar buitenlandse bonden.’287 Kerntaak van de spelersmakelaar is het in contact leggen van spelers en clubs en het onderhandelen over contracten.

Uit de praktijk blijkt dat een spelersmakelaar zich zelden beperkt tot het in contact brengen van een speler met een club en vervolgens het onderhandelen over het contract van deze speler. Vaak biedt de spelersmakelaar tal van activiteiten aan aan de speler, waaronder carrièreplanning, mental coaching, et cetera. De definitie in het Reglement Spelersmakelaars (en in de FIFA PAR) ziet echter slechts toe op arbeidsbemiddeling. Op dit punt onderscheidt een spelersmakelaar zich dan ook van een zaakwaarnemer en hiervoor is dan ook een licentie vereist. Mijns inziens vallen ‘neven’activiteiten (mental coaching et cetera) dan ook onder zaakwaarneming en dienen dan ook niet onder

de reikwijdte van het Reglement

Spelersmakelaars en de FIFA PAR te vallen. Pro Agent (de belangenbehartiger van spelersmakelaars), zou echter wel een ‘uitgebreide’ definitie kunnen hanteren288 en spelersmakelaars die aan deze definitie voldoen aan kunnen bevelen bij spelers en clubs.

Om een speler op gedegen wijze te kunnen bijstaan bij een transfer is kennis van de relevante reglementen van de FIFA en de KNVB en van de grondbeginselen van het arbeidsrecht vereist. Spelersmakelaars worden door middel van een examen (wat vereist is voor hun licentie) getoetst op deze kennis. Advocaten hoeven dit examen echter niet af te leggen en deze kennis wordt geacht aanwezig te zijn. Van een gemiddelde advocaat is het echter niet aannemelijk dat hij op de hoogte is van de relevante reglementen, dus zodoende is toetsing gewenst. Wanneer de kennis over de reglementen wel zou worden getoetst, dan staat daarmee nog niet vast dat de advocaat beschikt over de relevante sportieve kennis (bijvoorbeeld over de gang van zaken bij een club) die nodig is bij contractsonderhandelingen (met uitzondering van de kennis over de 285

Artikel 4 lid 2 FIFA PAR, zie ook het gesprek met Ongaro (bijlage E).

286

Nadat iemand tot advocaat is beëdigd, dient hij gedurende 3 jaar ‘stage’ te lopen. Een beëdigd advocaat dient tevens te worden ingeschreven op het tableau van de Orde.

287

Zie onder ‘begripsbepalingen’ Reglement Spelersmakelaars. Het is overigens opmerkelijk dat deze definitie niet als zodanig in het Reglement Spelersmakelaars is opgenomen, zie ook Van Drongelen 2011, p. 49.

288

Zie voor deze definitie paragraaf 3.6.

69

juridische aspecten van een contract) en over voldoende connecties binnen de voetbalsector. Een advocaat die, naast het begeleiden van spelers bij transfers, werkzaam is binnen een advocatenpraktijk, zal immers over het algemeen geen tijd hebben om ‘alle clubs af te gaan’. Mijns inziens dient dit echter te worden overgelaten aan de markt.

Een ander belangrijk verschil tussen de spelersmakelaar en de advocaat betreft de vergoeding voor hun werkzaamheden. Binnen de spelersmakelaardij geldt over het algemeen ‘geen deal = geen inkomsten’. Zoals zojuist naar voren is gekomen, is het op grond van de Gedragsregels voor een advocaat echter verboden om op ‘no cure no pay’ basis te werken.289 Een advocaat zal dus altijd, ook wanneer er geen deal tot stand komt, een vergoeding in rekening moeten brengen. De vergoeding van de spelersmakelaar bestaat vaak uit een percentage van het salaris van de speler. Ook dit is op grond van de Gedragsregels niet toegestaan voor een advocaat, omdat de onafhankelijkheid van de advocaat gewaarborgd dient te worden.290 Een advocaat dient zijn uurtarief vermenigvuldigd met het aantal gewerkte uren in rekening te brengen. Daarnaast zou een advocaat een resultaatsgebonden vergoeding kunnen afspreken, maar deze mag dus niet in strijd zijn met het verbod op ‘no cure, no pay’ en mag tevens niet afhankelijk zijn van het salaris van de speler.

Het is lastig te beoordelen of een advocaat of een spelersmakelaar goedkoper is, aangezien dit onder andere afhangt van het salaris van de speler en van de werkzaamheden die een advocaat of spelersmakelaar voor de speler verricht. De kosten zullen overigens voor een speler ook geen doorslaggevende factor zijn om te kiezen voor een advocaat of spelersmakelaar. Op grond van de WAADI mag iemand die arbeidsbemiddeling verricht immers geen tegenprestatie van de werkzoekende (de speler) vragen.291 Dit heeft tot gevolg dat de club de spelersmakelaar of advocaat van de speler dient te betalen en de speler de kosten hiervan dus niet in zijn portemonnee voelt. De wijze waarop een advocaat vergoed wordt kan wel in die zin voordelig zijn dat de advocaat geen eigen financieel belang heeft bij een transfer en dus een speler meer objectief kan bijstaan dan een spelersmakelaar. Hier tegenover staat echter weer dat de spelersmakelaar op grond van de Code of Professional Conduct ook verplicht is om in het belang van zijn cliënt te handelen.292

Andere verschillen zijn het feit dat daar waar een spelersmakelaarscontract maximaal 2 jaar mag duren293, een advocaat niet aan een maximale duur gebonden is. Een advocaat zou, in tegenstelling tot een spelersmakelaar, wel spelers van een andere spelersmakelaar kunnen 289

Gedragsregel 25 lid 2.

290

Gedragsregel 26.

291

Artikel 3 lid 1 WAADI.

292


293


70

benaderen.294 Daarnaast hoeft een advocaat, aangezien hij niet onder de reikwijdte het Reglement Spelersmakelaars valt, geen opgave te toen aan de KNVB over welke spelers hij vertegenwoordigt en welk personeel hij in dienst heeft.295

Een ander punt is dat de advocaat op grond van de gedragsregels gebonden is aan de geheimhoudingsplicht.296

Voor

spelersmakelaars

geldt

weliswaar

geen

wettelijke

geheimhoudingsplicht, maar deze kan wel contractueel worden overeengekomen. Dit vormt dan ook geen belemmering om de advocaat te onderwerpen aan de licentpliecht. Een ander opvallend punt is dat een advocaat, in tegenstelling tot een spelersmakelaar, werkzaamheden voor spelers jonger dan 16 jaar mag verrichten.297 Dit kan problematisch zijn wanneer een advocaat misbruik van deze bevoegdheid maakt. Dit zou voorkomen kunnen worden door het opleggen van de licentieplicht aan advocaten, waardoor zij gebonden worden aan het Reglement Spelersmakelaars en dus ook aan het verbod om werkzaamheden te verrichten voor spelers jonger dan 16 jaar. Mijns inziens mag een eventuele belemmering om als advocaat werkzaamheden te verrichten voor een speler jonger dan 16 jaar echter alleen betrekking hebben op de arbeidsbemiddeling en niet op het geven van juridisch advies. Een laatste, zeer belangrijk, verschil is dat een beëdigd advocaat, doordat hij niet onder de reikwijdte van het Reglement Spelersmakelaars valt, niet onder de controle en jurisdictie van de FIFA en KNVB valt. Een geschil aangaande een advocaat dient dan ook niet bij de genoemde voetbalorganisaties, maar bij de burgerlijke rechter te worden uitgevochten. 298 Dit is erg lastig in ‘grensoverschijdende’ zaken en daarnaast is het de vraag of de burgerlijke rechter behept is met de relevante ‘sportieve’ kennis. De FIFA en de KNVB kunnen dus geen sancties opleggen aan advocaten en kunnen in geval van misbruik niet voorkomen dat advocaten hun (frauduleuze) werkzaamheden blijven uitoefenen.

7.5 Conclusies t.a.v. licentieplicht Een derde conclusie is dat uit de vergelijking tussen de spelersmakelaar en advocaat geen nadere redenen zijn gebleken om de advocaat te blijven uitzonderen op de licentieplicht en dat er daarentegen wel aspecten naar voren zijn gekomen waarom een advocaat juist wel onderworpen zou moeten worden aan de licentieplicht: de kennis van de binnen de voetbalsector relevante 294

Dit is op grond van artikel 22 FIFA PAR niet toegestaan voor een spelersmakelaar.

295

Een spelersmakelaar dient dit wel te doen op grond van artikel 8 lid 1 sub h, i en j Reglement Spelersmakelaars.

296

Gedragsegel 6.

297

Op grond van artikel 8 lid 1 sub d Reglement Spelersmakelaars is dit niet toegestaan voor een

298

spelersmakelaar. Bij een spelersmakelaar ligt dit anders. Op grond van artikel 12 Reglement Spelersmakelaars dienen geschillen tussen spelersmakelaars en leden van de KNVB met uitsluiting van de burgerlijke recht door arbitrage te worden beslecht.

71

reglementen en statuten is bij een gemiddelde advocaat niet gegarandeeerd aanwezig, advocaten mogen spelers jonger dan 16 jaar benaderen en de FIFA en de KNVB kunnen geen controle uitoefenen over advocaten aangezien zij niet onder hun jurisdictie vallen. Omdat daarnaast is gebleken dat de uitzondering op de licentieplicht niet op een juiste grondslag berust, dient mijns inziens de uitzondering op de licentieplicht te komen vervallen. De licentieplicht voor advocaten moet uiteraard wel enkel toezien op activiteiten in de zin van het Reglement Spelersmakelaars en de FIFA PAR. Spelers dienen vrij te zijn om een advocaat te raadplegen voor juridisch advies of voor het beoordelen van een contract.

Het onderwerpen van de advocaat aan de licentieplicht (en daarmee aan het Reglement Spelersmakelaars), heeft wel tot gevolg dat er strijd ontstaat tussen enerzijds artikel 9 lid 6 Reglement Spelersmakelaars (‘indien geen overeenstemming wordt bereikt tussen club en spelersmakelaar over de hoogte van de vergoeding, dan bedraagt de vergoeding 3% van het bruto basisjaarsalaris van de speler’) en Gedragsregel 25 lid 3 (‘de advocaat mag niet overeenkomen, dat het salaris een evenredig deel zal bedragen van de waarde van het door zijn bijstand te bereiken gevolg’). Het is dan ook van belang dat de advocaat wordt uitgezonderd op artikel 9 lid 6 Reglement Spelersmakelaars.

Het onderwerpen van een advocaat aan de licentieplicht lost overigens niet het probleem op met betrekking tot de tegenstrijdigheid tussen het voor advocaten geldende verbod op ‘no cure, no pay’ en artikel 3 lid 1 WAADI. Hiervoor zal moeten worden uitgeweken naar eerder genoemde oplossingen.

7.6 Toekomst Om de uitzondering op de licentieplicht voor advocaten te kunnen afschaffen, is de KNVB echter afhankelijk van de FIFA. In de FIFA PAR wordt immers ook de advocaat uitgezonderd op de licentieplicht. In het Reglement Spelersmakelaars mag slechts worden afgeweken van de FIFA PAR indien er sprake is van strijd met nationale wetgeving.299 Vanwege de voornemens van de FIFA om het licentiesysteem af te schaffen, is het echter niet te verwachten dat er nog een wijziging van de (uitzondering op de) licentieplicht zal plaatsvinden, alvorens het gehele systeem zal worden afgeschaft. Het afschaffen van de licentieplicht, zonder dat daar een gedegen alternatief voor in de plaats komt, is mijns inziens zeker niet aan te bevelen. Er zal een ‘wild west’ ontstaan, waarover de FIFA en de KNVB geen enkele controle kunnen uitoefenen. Met betrekking tot een alternatief heeft het Sub-Committee for Football van de FIFA conclusies getrokken die enerzijds berusten op het opstellen van minimumnormen, welke dienen te worden opgenomen in regulering van de FIFA en anderzijds op het invoeren van een registratiesysteem. Mijns inziens bieden deze voorstellen zeker kansen, aangezien de mogelijkheid tot controle door 299


72

de FIFA en de KNVB in stand wordt gehouden. Voorwaarde is echter wel dat ‘opleiding’ een onderdeel vormt van de minimumnormen. Deze opleiding (die verzorgt kan worden door de KNVB, Pro Agent of de EFAA) dient te bestaan uit jaarlijkse cursussen met betrekking tot (ontwikkelingen omtrent) weten regelgeving, welke van toepassing zijn op spelersmakelaars en advocaten die arbeidsbemiddeling verrichten. Pro Agent of de KNVB zou daarnaast een lijst kunnen opstellen met ‘opgeleide’ bemiddelaars (spelersmakelaars of advocaten) en deze lijst kunnen aanbevelen bij spelers.

Een vierde conclusie is dan ook dat het niet gewenst is om naast advocaten ook spelersmakelaars buiten de controle van de FIFA te stellen, middels het geheel afschaffen van de licentieplicht. Het voorgestelde alternatief (registratieplicht in combinatie met minimumnormen) dient niet alleen op spelersmakelaars, maar ook op advocaten te worden toegepast.

7.7 Aanbevelingen Allereerst is het aan te bevelen om aanvullend aan de FIFA PAR en het Reglement Spelersmakelaars een toelichtend document op te stellen. De kans is groot dat de betreffende reglementen in de toekomst aan verandering onderhevig zullen zijn. Nadere uitleg in een toelichtend document is hierbij mijns inziens noodzakelijk. Daarnaast is het aan te bevelen om de definitie van een spelersmakelaar300 op te nemen binnen het Reglement Spelersmakelaars, aangezien dit nu niet als zodanig in het betreffende reglement is opgenomen.

Tevens verdient het de aanbeveling om op grond van artikel 3 lid 3 WAADI een AMvB op te stellen waarin spelers betaald voetbal worden uitgezonderd op de bepaling dat geen tegenprestatie van de werkzoekende mag worden gevraagd (artikel 3 lid 1 WAADI). Op deze manier zou de tegenstrijdigheid tussen artikel 3 lid 1 WAADI en het verbod op ‘no cure, no pay’ voor advocaten kunnen worden opgelost. Voorts is het aan te bevelen om nader onderzoek te doen naar de vergoedingen van spelersmakelaars. Onderzocht dient te worden of het feit dat de vergoeding van de spelersmakelaar vaak afhankelijk is van het salaris van de speler negatieve effecten met zich mee brengt.

Belangrijkste aanbeveling is om advocaten niet langer uit te zonderen op de licentieplicht. Zoals gebleken berust de uitzondering op een onjuiste grondslag. Door het opleggen van de licentieplicht kan misbruik worden voorkomen, worden advocaten onder de jurisdictie van de

300

Overigens is het voornemen om het begrip ‘spelersmakelaar’ te verbreden naar ‘intermediair’.

73

FIFA en de KNVB geplaatst en wordt voorkomen dat advocaten met kwade bedoelingen werkzaamheden verrichten301 voor spelers jonger dan 16 jaar. Wanneer de FIFA het licentiesysteem daadwerkelijk afschaft, is het aan te bevelen om een registratieplicht in te voeren en minimumnormen op te stellen, waar ook advocaten aan gebonden dienen te worden. Het is daarbij aan te raden om ‘opleiding’ vast te leggen in de minimumnormen. Tot slot is het aan Pro Agent aan te bevelen om een lijst op te stellen van spelersmakelaars en advocaten die voldaan hebben aan de opleidingsplicht en deze aan te bevelen bij spelers en clubs.

Tot slot is het aan te bevelen om ook voor de UCI en de FIBA te onderzoeken of de conclusies uit dit onderzoek ten aanzien van de uitzondering op de licentieplicht voor advocaten ook voor respectievelijk de wielersport en de basketbalsport gelden.

301

Werkzaamheden in de zin van het Reglement Spelersmakelaars. Juridische advisering is uiteraard wel toegestaan.

74

Literatuurlijst Boeken & Tijdschriften Bannier 2011 F.A.W. Bannier, Zoals een behoorlijk advocaat betaamt. Advocatengedragsrecht., ApeldoornAntwerpen: Maklu 2011. Bannier & Fanoy 2005 F.A.W. Bannier & N.A.M.E.C. Fanoy, Beroep: Advocaat. In de ban van de balie, Deventer: Kluwer 2005. Bannier 2004 F.A.W. Bannier, Van advocaten en Peter Stuyvesant, Amsterdam: Vossiuspers UvA 2004. Van den Berg & Jellinghaus 2002 M. van den Berg & S.F.H. Jellinghaus, ‘Voetbalmakelaars in de Nederlandse sport’, in: F. Hendrickx (ed.), Transfers en makelaars in de sport, Antwerpen/Groningen/Oxford: 2002, p. 105118. Blakborn 2009 J. Blakborn, ‘De gevolgen van de eventuele afschaffing door de FIFA van de huidige regeling door Spelersmakelaars’, gepubliceerd op <www.vandiepen.com>, december 2009. Blankenburg & Schultz 1988 E. Blankenburg & U. Schultz, ‘German Advocates: A highly regulated profession. In: R. Abel & P. Lewis, Lawyers in Society: The Civil Law World, Berkely: University of Califonia Press, 1988 vol. 2, p. 1-53. Branco Martins 2011 R. Branco Martins, ‘Spelersmakelaars en regulering. Op weg naar een nieuw systeem’, Tijdschrift voor Sport en Recht 2011-2, p. 58-62. Branco Martins 2009 R. Branco Martins, ‘Players’ Agents: Past, present… future?’, EPL Sports Law Bulletin juli – december 2009, p. 33-42. Branco Martins 2007 R. Branco Martins, ‘The Laurent Piau Case of the ECJ on the status of Players’ Agents’, in: R.C.R. Siekmann e.a. (ed.), Players’ Agents Worldwide: legal aspects’, Den Haag: T.M.C. Asser Press 2007, p. 37-56. Branco Martins & Parrish 2010 R. Branco Martins & R. Parrish, ‘The Regulation of Players’ Agents in European Football’, in: J.A.R. Nafziger & S.F. Ross, Handbook on International Sports Law, Cheltenham: Edward Elgar Publishing Limited 2010, p. 545-558. Bungener & Verhulp 2004 A.F. Bungener & E. Verhulp, ‘De eenzijdige verlengingsoptie in de arbeidsovereenkomst’, ArbeidsRecht 2004-12, p. 8-13. Cardigos 2007 P. Cardigos, ‘Portugal’ in: R.C.R. Siekmann e.a. (ed.), Players’ Agents Worldwide: legal aspects’, Den Haag: T.M.C. Asser Press 2007, p. 413-428.

75

Chen 2008 J. Chen, Chinese Law: Context and Transformation, Leiden: Martinus Nijhoff Publishers 2008. Cousy, Van Gerven & Stuyck 1989 H. Cousy, W. van Gerven & J. Stuyk, Handels- en economisch recht: Deel 1 Ondernemingsrecht volume B , Deventer: Kluwer 1989. David 2005 P. David, Human Rights in Youth Sport: A Critical Review of Children’s Rights in competitive sport, New York: Routledge 2005. Van Drongelen 2011 J. van Drongelen, ‘Over spelersmakelaars en andere belangenbehartigers in de voetbalwereld’, Tijdschrift voor Sport & Recht 2011-2, p. 49-54. Van Drongelen 2010 J. van Drongelen, ‘Het eenzijdig optiebeding’, Tijdschrift voor Sport & Recht 2010-1, p. 1-6. Van Drongelen & Fase 2005 J. van Drongelen & W.J. P.M. Fase, De Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (WAADI), Zutphen: Uitgeverij Paris 2005. Epstein 2003 A. Epstein, Sports Law, Clifton Park, NY: Thomson/Delmar Learning 2003. Ferrari 2007 L. Ferrari, ‘Italy’, in: R.C.R. Siekmann e.a. (ed.), Players’ Agents Worldwide: legal aspects, Den Haag: T.M.C. Asser Press 2007, p. 309-336. Van der Heijden, Van Slooten & Verhulp 2008 P.F. van der Heijden, J.M. van Slooten, E. Verhulp, Tekst & Commentaar Arbeidsrecht, Deventer: Kluwer 2008. Hendrickx 2007 F. Hendrickx, ‘Belgium’, in: R.C.R. Siekmann e.a. (ed.), Players agents world wide. Legal aspects, Den Haag: T.M.C. Asser Press 2007, p. 105-116. Hendrickx 2002 F. Hendrickx, ‘De krachtlijnen van de FIFA-reglementen: transfers en makelaars’ in: F. Hendrickx (ed.), Transfers en makelaars in de sport. Sport, recht en praktijk, Antwerpen: Intersentia, p. 7-29. Hendrikse & Jongbloed 2007 M.L. Hendrikse & A.W. Jongbloed (red.), Burgerlijk procesrecht praktisch belicht, Deventer: Kluwer 2007. Jellinghaus 2005 S.F.H. Jellinghaus, ‘Het opleidings- en solidariteitssysteem van de FIFA: de stand van zaken’, ArA 2005-2, p. 4-45. Kollen 2004 F.C. Kollen, Bundel Sport & Recht 2004. Wetgeving, regulering en jurisprudentie, Deventer: Kluwer 2004. Lankers 2009 E. Lankers, ‘Een wereld te winnen. Professionalisering van de arbeidsverhoudingen van beroepssporters in Nederland’, Nieuwegein: Arko Sports Media 2009.

76

Parrish 2007 R. Parrish, ‘Regulating players’ agents: a global perspective’, in: R.C.R. Siekmann e.a. (ed.), Players’ Agents Worldwide: legal aspects, Den Haag: T.M.C. Asser Press 2007, p. 1-14. Rose 2010 N. Rose, ‘Lawyers struggle to get in the game as substitute for football agents’, op 26 oktober 2010 gepubliceerd op <www.guardian.co.uk>. Rosendahl 2009 J. Rosendahl, ‘Nieuw reglement spelersmakelaars treft spelers’, ProProf Magazine december 2009, p. 14-15. Snijders, Klaassen & Meijer 2007 H.J. Snijders, C.J.M. Klaassen & G.J. Meijer, Nederlands burgerlijk procesrecht, Deventer: Kluwer 2007. Spronken 2001 T. Spronken, Verdediging (dissertatie Maastricht), Amsterdam: Kluwer 2001. Verheyden 2007 D. Verheyden, ‘France’, in: R.C.R. Siekmann e.a. (ed.), Players’ Agents Worldwide: legal aspects, Den Haag: T.M.C. Asser Press 2007, p. 207-226. Vermeersch 2009 A. Vermeersch, Europese spelregels voor sport. Overzicht van het Europees sportbeleid in wording en de toepassing van het Europees recht op sport, Antwerpen: Maklu 2009. Vermeulen 2010 J. Vermeulen, ‘2010: einde BTW-rumble in de voetbaljungle?!’, Tijdschrift voor Sport & Recht 2010-1, p. 16-21. Reglementen/richtlijnen etc. KNVB: KNVB Statuten KNVB Statuten, opgenomen in ‘Reglementen Bondsvergadering, Seizoen 2012/’13’ van de KNVB, te downloaden via <www.knvb.nl/watdoenwe/spelregelsenreglementen>, p. 3-16. Procedure spelersmakelaar licentie Procedure aanvraag spelersmakelaar licentie, te downloaden via <www.knvb.nl/watdoenwe/organiseren/spelersmakelaars>. Reglement Betaald Voetbal Reglement Betaald Voetbal, opgenomen in ‘Reglementen Betaald Voetbal, Seizoen 2012/’13’ van de KNVB, te downloaden via <www.knvb.nl/watdoenwe/spelregelsenreglementen>, p. 3-26. Reglement Spelersmakelaars Reglement Spelersmakelaars, opgenomen in ‘Reglementen Bondsvergadering, Seizoen 2012/’13’ van de KNVB, te downloaden via <www.knvb.nl/watdoenwe/spelregelsenreglementen>, p. 86-89 Richtlijn examen spelersmakelaarslicentie Richtlijn examen in het kader van de verkrijging van een spelersmakelaarslicentie, te downloaden via <www.knvb.nl/watdoenwe/organiseren/spelersmakelaars>.

77

Reglement Tuchtrechtspraak Betaald Voetbal Reglement Tuchtrechtspraak Betaald Voetbal, opgenomen in ‘Reglementen Betaald Voetbal. Seizoen 2012/’13’, te downloaden via <www.knvb.nl/watdoenwe/spelregelsenreglementen>, p. 42-57. FIFA: Code of Professional Conduct Code of Professional Conduct, bijlage 1 van FIFA Players’ Agents Regulations, p. 27-28. FIFA Disciplinary Code FIFA Disciplinary Code, te downloaden via <www.fifa.com/aboutfifa/organisation/footballgovernance/disciplinarycode.html>. FIFA PAR FIFA Players’ Agents Regulations, te downloaden . Overig: CAO voor contractspelers betaald voetval CAO voor contractspelers betaald voetbal Nederland 2010-2013, te downloaden via onder andere <www.vvcs.nl>. Study on sports agents in the European Union KEA-CDES-EOSE, ‘Study on sports agents in the European Union’, a study commissioned by the European Commission, november 2009. Presentaties FIFA Presentatie O. Ongaro, ‘Current Initiatives on Good Governance in Football, Brussel, 30 maart 2011, gepubliceerd op <www.fifa.com>. Presentatie FIFA Expert Group ‘Good Governance’, subject: ‘Players’ agents in football’, 9 april 2013. Artikel ‘Congress endorses new approach on Players’ Agents Regulations’, gepubliceerd op <www.fifa.com> op 31 mei 2013. Jurisprudentie Europese Commissie Europese Commissie, zaak COMP/37.124, 15 april 2002 (Laurent Piau v. FIFA) Europese Hof van Justitie Zaak C-415/93, Jur. 1995, p. 1-4921, NJ 1996, 637 (Union Royale Belge Sociétés de Football Association en anderen/Bosman). Gerecht van Eerste Aanleg van de Europese Gemeenschappen GvEA 26 januari 2005, zaak T-193/02, Jur. 2005, pag. II-209 (Laurent Piau v. Commissie). GvEA 26 januari 2005, zaak T-193/02, Press Release, no. 08/05 (Laurent Piau v. Commissie). Hof Hof Den Haag 4 oktober 2001, Sportzaken 2001-4, nr. 20, B10 nr. 10/WOB c.s. Hof Amsterdam 18 januari 2011, LJN BQ2730. Rechtbank Rb. Den Haag 23 juli 1999, Sportzaken 1999-3, nr. 11, B8 nr. 10/WOB c.s. Rb. Haarlem 16 februari 2010, LJN BL4447.

78

Rb. Amsterdam 17 november 2010, JAR 2011, 14, m. nt. A.F. Bungener Kantonrechter Ktr. Rotterdam 5 april 1967, NJ 1967, 418 (Laseroms/Sparta). Centrale Raad van Beroep CRvB 8 juli 1968 (Ajax/Sociale Verzekeringsbank),opgenomen in Kollen 2004, p. 704 e.v. Commissie van Beroep KNVB Commissie van Beroep KNVB, Uitspraak inzake R.D.J. Postma, 29 augustus 2011, te raadplegen www.knvb.nl. Commissie ven Beroep KNVB, Uitspraak inzake D. Kramp, 22 september 2011, te raadplegen via www.knvb.nl. Arbitragecommissie KNVB Arbitragecommissie KNVB 19 december 2011, arbitraal vonnis nr. 1299 (De Besloten Vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Ger Lagendijk Players’ Agent B.V. / Saïdi Ntibazonkiza). Arbitragecommissie KNVB 29 juni 2012, arbitraal vonnis nr. 1337 (Galama v. Poepon). Arbitragecommissie KNVB 29 juni 2012, arbitraal vonnis nr. 1338 (Galama v. Slijngard). Reglementscommissie KNVB Reglementscommissie KNVB 19 december 2012, uitspraak inzake het ontzeggen van het recht tot het uitoefenen van een functie als spelersmakelaar. Reglementscommissie KNVB 12 oktober 2012, uitspraak inzake de werkzaamheden die verricht mogen worden door personen in dienst van een spelersmakelaar en de binding van spelersmakelaars aan de in Nederland gestelde licentie-eisen. Reglementscommissie KNVB 23 april 2012, uitspraak inzake activiteiten en werkzaamheden spelersmakelaars.

79

Het (on)recht van een beëdigd advocaat om op te treden als spelersmakelaar

Recommend Documents