het ONDERNEMERS Schoonmaker transformeert tot facilitair medewerker ONLINE Vraag vroegtijdig juridisch advies

NR. 1

2010

het ONDERNEMERS

ZWOLLE E.O.

B E L A N G

Vraag vroegtijdig juridisch advies

Banken verwachten opgaande lijn Zwolse economie

Alles staat, begint en eindigt met creativiteit

Een sterk merk biedt weerwerk

ONLINE WWW.ONDERNEMERSBELANG.NL

Schoonmaker transformeert tot facilitair medewerker

Colofon het

ONDERNEMERS B E L A N G

Het Ondernemersbelang Zwolle e.o. verschijnt vijf keer per jaar

Inhoud 8

Achtste jaargang, nummer 1-2010 OPLAGE 5.000 exemplaren

Schoonmaker transformeert tot facilitair medewerker

COVERFOTO v.l.n.r. Jannette Poppema, Rob van Zanten, Elbert Jan Hesse en Goran Ahmad Fotografie: Gerrit Boer

De tijd dat we schoonmakers zagen als handige handjes met doeken, dweilen en emmers water is allang voorbij. Schoonmaakbedrijven evolueren naar professionele facilitair dienstverleners. In hun kielzog transformeren schoonmakers in facilitair medewerkers. Novon Schoonmaak haalt uit deze trend inspiratie voor de ontwikkeling van telkens nieuwe diensten.

UITGEVER Jelte Hut Novema Uitgevers bv Postbus 30 9860 AA Grootegast Weegbree 1 9861 ES Grootegast T 0594 - 51 03 03 F 0594 - 61 18 63 [email protected] WEBSITE www.ondernemersbelang.nl/zwolle HOOFDREDACTIE Erik van Raalte T 0594 - 69 56 14 [email protected] BLADMANAGER Novema Yvonne Visser T 0594 - 51 03 03 [email protected] LAY OUT VDS vormgeving! Postbus 668 9200 AR Drachten T 0512 - 38 11 14 F 0512 - 38 11 71 [email protected]

10 Benthem Gratama: hét advocatenkantoor voor ondernemers 8 Of de economie nu op volle toeren draait of even hapert, advocaten hebben het altijd druk. Want ondernemers hebben onder alle omstandigheden problemen met juridische implicaties: van arbeidsrelaties tot onroerend goed en van insolventie tot aansprakelijkheid. Om wat voor onderwerp het ook gaat, het credo van Benthem Gratama Advocaten in Zwolle is: vraag vroegtijdig juridisch advies.

20 Banken verwachten opgaande lijn Zwolse economie Dat Zwolle economisch sterk is, blijkt uit het relatief geringe aantal faillissementen en ontslagen afgelopen jaar . Hoewel we er nog niet zijn, zien vertegenwoordigers van vier banken de economische ochtend al gloren. De ondernemers moeten nieuwe voorspoed waarmaken, de banken faciliteren ze hierbij. Met ondernemerschap en creativiteit, de crisis gelouterd voorbij.

DRUK Drukkerij Veldhuis, Raalte REDACTIE Toon van Driel (strip) Ronald Hoeksel RA (Berk Accountants & Belastingadviseurs) Hans Keesmaat Jeroen Kuypers Harry Knevelbaard Job Niessen (Compass Communicatie) André Staas (Comm'Art) Hieke Stek Pam van Vliet (columniste) FOTOGRAFIE Gerrit Boer Marco Magielse Hieke Stek Adreswijzigingen, veranderingen van contactpersoon of afmeldingen kunt u per mail doorgeven aan Tiny Klunder, [email protected]. Vermeld svp ook de editie er bij, die vindt u bovenaan in het colofon. ISSN: 1874 - 5466 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de inhoud van de advertenties.

26 Alles staat, begint en eindigt met creativiteit “Een stel jonge, creatieve, eigenwijze professionals “, zo omschrijft eigenaar Sander van den Dries van Triggerfish zijn creatieve team. Stuk voor stuk specialisten in interactief ontwerp voor wie het zogenaamde ‘out of the box’ denken eerder regel dan uitzondering is. “Alles draait om beleving. Het prikkelen van zintuigen. Het visuele alleen is daarom nooit goed genoeg.

Column En verder 4

Nieuws

5

Prikkeling

7

Randstad Techniek

7

Laman Technische Groothandel nu ook in Zwolle

12

Ondernemersprofiel: Joyce Rademaker

13

Energiewacht op de bres voor duurzaam leefklimaat

15

Hoe kan ik mijn auto veilig wassen?

16

Ondernemers in problemen: Wat beveelt ons panel aan?

19

Credion: ‘Ondernemend in krediet voor ondernemers’

23

Gerechtsdeurwaarder kan ook problemen voorkómen

25

Kredietcrisis biedt ondernemers financiële en fiscale voordelen

28

Ondernemersprofiel: David Kuperus

In het hartkatern Een sterk merk biedt weerwerk Verreweg de bekendste merkenrechtdeskundige van ons land is Bas Kist, niet alleen omdat hij mede-eigenaar is van Zacco/Shield Mark, het grootste bureau van Europa, maar vooral omdat hij diverse populaire boeken over het onderwerp schreef en geregeld stukken erover publiceert in NRC Handelsblad en Adformatie. Wie het kantoor van Kist binnentreedt merkt in één oogopslag hoe gepassioneerd de jurist over zijn werk is. Hij heeft er op vensterbanken en kasten een honderdtal bewijzen van merkinbreuk uitgestald.

- Heurkens & van Veluw: Slim in RVS, aluminium en staal

Het probleemoplossend vermogen van ervaring Met de kennis en de ervaring van met name hoog opgeleide werknemers gaan we om alsof we ons nog midden in de wegwerpmaatschappij bevinden. Wie van middelbare leeftijd is en zijn baan verliest is gewoonlijk zo goed als kansloos op de arbeidsmarkt. Anco Goldhoorn (53) en Philip de Winter (57) namen hier geen genoegen mee. Na een succesvolle carrière leek hun loopbaan voortijdig te stranden. Eind 2008 zijn zij een full service organisatie van en voor ervaren hoogopgeleide 45+-ers met managementervaring en ondernemers gestart, Level45.

Fysieke arbeid Het blijft intrigerend: van die onwaarschijnlijke ommezwaaien. Ik ken aardig wat mensen die een abrupte carrièremove maakten. Ik noem een concertviolist die timmerman werd, een eindredacteur die omschoolde tot luchtverkeersleider, een zeeman die nu voor een kleuterklas staat, een scheepsbouwer die opeens zijn roeping vond als boekhouder en een Neerlandica die nu een schildersbedrijf heeft. Over vrouwen (en mannen) met een universitaire titel en veelbelovende loopbanen die kozen voor full time moederschap (vaderschap) heb ik het nu even niet. Soms worden rigoureuze ommezwaaien gemaakt in de hoop daarmee een doorbraak te forceren en wat sneller rijk te worden. Dat zijn meestal mensen die hun vaste baan kwijtraken of opzeggen en zich dan opeens adviseur in iets noemen. Consultant. Vaag beroep vind ik dat. Ik begrijp nooit hoe die lui aan klanten komen. Blijkbaar hebben ze een bijzonder talent om de mensen problemen aan te praten en ze ervan te overtuigen daarvoor een consultant nodig te hebben. Maar vaker gaat het bij een grote verandering om de overstap van een 'hoge' functie naar een 'lagere'. Van hersenwerk naar met-de-handen-werk. Zou een mens daar dan toch gelukkiger van worden? Ja natuurlijk. Dat besef dringt regelmatig tot me door, als ik me helemaal suf en duf zit te werken aan de computer en de buurman (een boer) buiten iets met zijn koeien zie doen of een hek zie vervangen. Jaloezie steekt dan de kop op. Wat moet het geweldig zijn om gewoon iets aan te pakken wat op een gegeven moment zichtbaar áf is. Klus geklaard, bakje koffie verdiend. Lekker in de buitenlucht aan het werk; je fluit een liedje van plezier en straks zit moeder de vrouw klaar met koffie en koek. Ja, buurman boer heeft het goed geschoten. Ik wou dat ik ook echt iets kon. Dingen maken die echt nuttig zijn, dingen waar mensen wél op zitten te wachten. Een stoel of een brood of een boot. Dan zou ik 's avonds moe maar voldaan aan de warme prak zitten en hoefde ik niet nog de deur uit om te gaan sporten, want dan had ik al een strak lijf van de fysieke arbeid overdag. Een mooi droombeeld. Ik staar nog maar eens naar buiten, en zie de buurman zwoegen achter een kruiwagen met poep. Het regent inmiddels. Ben ik even blij dat ik binnen zit te werken, lekker warm en droog. En vanavond gezellig sporten met de meiden. Pam van Vliet www.pamvanvliet.nl

het ONDERNEMERS BELANG

❘ 3

Nieuws Handig gratis hulpmiddel WPO aan de slag in Zeewolde voor de rittenadministratie Het Rittenregistratieboekje 2010 van de Gibogroep is uit! Het boekje is een handzaam hulpmiddel voor uw kilometeradministratie. U kunt dit boekje gratis aanvragen op www.gibogroep.nl. Ga daarvoor naar het aanvraagformulier. Alleen wanneer u als een werknemer of ondernemer kunt aantonen dat u op jaarbasis niet meer dan 500 kilometer privé rijdt met een auto van de zaak, kunt u bijtelling voorkomen. Dat moet u wel kunnen bewijzen. De Belastingdienst accepteert de accuraat bijgehouden rittenlijst in het Rittenregistratieboekje als bewijsstuk. Daarnaast kan de Belastingdienst extra bewijsmateriaal verlangen, zoals een afsprakenagenda of garagenota’s. Ook in 2010 kunt u een administratiemodule (voor auto’s met één bestuurder) downloaden. U kunt de ritten hierin invoeren; het programma voert dan automatisch de benodigde berekeningen uit. Daarnaast kunt u voor een uitgebreide samenvatting van de verschillende regelingen terecht in het internetdossier 'Alles over de auto van de zaak'.

Unieke nieuwe internettool voor de rioleringssector Met ingang van 1 februari a.s. lanceert Rioolgids.nl een unieke internettool. Dit instrument brengt in één keer transparantie en gebruiksgemak voor de gehele rioleringssector.Het nieuwe concept wordt gelanceerd onder de naam Rioolgids.nl. Het concept biedt naast transparantie tevens het laatste nieuws over de sector. Doelgroepen voor de internettool zijn onder meer waterschappen, (semi-)over-heden, industrie en bedrijven. Deze kunnen zich geheel gratis abonneren op de nieuwsmodule via de website www.rioolgids.nl. Doelstelling voor 2010 is het creëren van een internetportaal dat tevens fungeert als een branche-overstijgende startpagina.

Persberichten Is er een nieuwe directie aangetreden? Heeft u productienieuws? Gaat u verhuizen, een nieuwe vestiging openen of fuseren? Uw persberichten, bij voorkeur met foto, kunt u sturen naar Uitgeverij Novema; redactie HOB Zwolle; t.a.v. Erik van Raalte; Postbus 30; 9860 AA Grootegast of per e-mail: [email protected]

4 ❘


Half december hebben in Zeewolde kinderen de aftrap verricht voor de bouw van het woningbouwproject “Mam… Pap… hier willen wij wonen”. De kinderen werden bijgestaan door de wethouders Debreczeny en Huisinga. WPO planontwikkeling uit IJsselmuiden heeft in de Polderwijk in Zeewolde 20 grote twee onder een kapwoningen ontwikkeld. Door de crisis in de woningmarkt heeft het project enige

vertraging opgelopen. Maar mede door een goede samenwerking met de gemeente Zeewolde is WPO erin geslaagd toch met zes van de 20 woningen te starten. De woningen zijn groot (ca. 700 m3) en vrij indeelbaar. WPO organiseert de komende maanden regelmatig kijkmiddagen, zodat potentiële kopers een kijkje kunnen nemen in de woningen. Voor meer informatie: www.droomzeewolde.nl

Samenwerkingsverband Windesheim en MEE Christelijke Hogeschool Windesheim Social Work en MEE IJsseloevers hebben begin februari een samenwerkingsconvenant ondertekentd. De samenwerking richt zich in eerste instantie op de zogenaamde Vriendenkringen. Project Vriendenkringen is er voor mensen met een beperking die graag sociale contacten willen aangaan en

onderhouden. Studenten van de school of social work van Christelijke Hogeschool Windesheim doen ervaring op in het beroepsveld door vrijwillig de Vriendenkringen te ondersteunen. Op deze manier wordt er binnen het project Vriendenkringen een brug geslagen tussen mensen met en zonder een beperking.

StartMotor voor je eigen bedrijf van start Op 18 januari 2010 zijn zestien jong ondernemers gestart met StartMotor. In een halfjaar durend uitdagend programma worden zij begeleid in het zelfstandig ondernemerschap. De ondernemers zijn maximaal drie jaar bezig in hun bedrijf of lopen met plannen rond een bedrijf te beginnen. De vijfde editie van StartMotor is een initiatief van Stuifzand Organisatieverbetering gevestigd in Zwolle. Het organisatieadviesbureau begeleidt Zwolse ondernemers bij het bepalen en behalen van hun resultaten. De

enthousiaste groep ondernemers startten hun bedrijf op verschillende gebieden. Van het in de markt zetten van creatieve illustraties, een kinderdagverblijf, organisatieadvies, tekstproducties tot een mediationbureau. Bij het voeren van een bedrijf komen naast de praktische zaken ook marketing en verkoop aan de orde. Op een gezamenlijk georganiseerd seminar op 9 juli 2010 presenteren de ondernemers zich op een ludieke manier aan een breed publiek.

Groene mode groeit De omzet van Modewinkel watMooi.nl is in korte tijd met dubbele cijfers gestegen. De consument gaat bewuster leven en koopt steeds meer duurzame producten; dat geldt voor alle branches. Kijk maar naar het succes van de biologische melk, duurzame bouwmaterialen en sinds kort ook in de mode. Webshop watMooi.nl verkoopt groene mode voor vrouwen. Wat maakt duurzame kleding bijzonder? Dat komt vooral door het verhaal dat er achter zit: weten dat mensen een eerlijk loon hebben gekregen en dat de stoffen zonder schadelijke chemicaliën zijn gemaakt. Dat is beter voor de wereld en het zit natuurlijk ook een stuk lekkerder. watMooi besteedt veel tijd aan het informeren van haar klanten. Er staat veel informatie op de website en klanten worden uitgenodigd om hun vragen te stellen. En dat wordt gewaardeerd. Iedereen zou zich de vraag moeten stellen waar en hoe producten worden gemaakt. Als je deze vragen zelf kunt beantwoorden, kun je de bewuste kritische consument beter voorzien van informatie. Zo bouw je niet alleen een duurzame relatie op met je klanten maar werk je ook aan een stabiele basis van je bedrijfsvoering. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen MVO heeft de toekomst. Voor meer informatie: www.watmooi.nl

Rabobank IJsseldelta heft glas op 2010 2009 was een turbulent jaar waarin veel ondernemers de zeilen hebben bijgesteld. Anderen hoefden alleen hun koers iets te verleggen. Rabobank IJsseldelta organiseerde op 15 december een informeel samenzijn voor haar klanten in de grootzakelijke markt om gezamenlijk vooruit te blikken naar 2010. Met ruim 100 aanwezige ondernemers is kort stil gestaan bij wat is geweest, maar er is vooral vooruit gekeken naar 2010. Dit gebeurde in de inspirerende en in kerstsfeer gehulde binnentuin van Librije’s Zusje. Directeur Bedrijven Paul Verhoef: “2009 was een turbulent jaar voor velen. We verwachten dat ook 2010 een zwaar jaar wordt voor bedrijven in ons marktsegment. We zetten al onze mogelijkheden in om samen met hen door de crisis te komen. Ons imago als betrouwbare en stabiele partner biedt meer dan ooit een voordeel. Met onze klanten hebben we het glas geheven op 2010. Samen staan we sterk, ook in 2010!”

Sinds 1 januari is Zwolle een organisatiebureau rijker: PRÉ, professionele relatie evenementen. Pré is een fullservice organisatie- en adviesbureau voor zakelijke evenementen. Pré organiseert zakelijke bijeenkomsten met een feestelijk karakter, maar ook bijeenkomsten waarbij de inhoud meer centraal staat, bijvoorbeeld meetings en congressen. Pré zorgt voor het programma, de locatie, catering en alle overige faciliteiten, volledig afgestemd op uw doelgroep en de doelstelling van het evenement. U hoeft alleen nog maar aan uw gasten te denken! Het bureau heeft jarenlange ervaring in de evenementen- en theaterbranche en een netwerk van deskundigen op diverse terreinen. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met PRÉ, professionele relatie evenementen; Annet van Limburg; www.bureaupre.nl; [email protected]; 038-4221958; 06-46312933.

Meer power op de werkvloer in crisistijden Fit en alert ben je niet meer als je 8 uur op een dag achter de computer of aan de telefoon zit. Maar de tijden vragen er wel om. Rabobank IJsseldelta en Energiewacht uit Zwolle doen daarom mee aan een proef waarbij medewerkers onder werktijd een beweegpauze mogen nemen. Daarbij wordt gewerkt met zeer geavanceerde trilplaten. Het doel is dat medewerkers binnen 10 minuten weer met hernieuwde energie en meer concentratie aan de slag gaan. Krachttraining voor rug en schouders. Het initiatief heet Power at Work en is ontwikkeld door Fittebedrijven.nl. Dit bedrijf bedacht een speciale vorm van krachttraining om organisaties te helpen arbeidsgerelateerde klachten als rugpijn, rsi/CANS en stress tegen te gaan. Neem af en toe een pauze, is het uitgangspunt.Medewerkers zijn er ook privé bij gebaat om aan het initiatief mee te doen. Mensen die niet sporten of weinig bewegen kunnen op deze manier toch iets aan hun lichaam doen. Zeker voor mensen met een overwegend zittend beroep zijn deze effecten van belang om geen klachten te ontwikkelen. Een werkgever kan rekenen op rendement: de verwachte verlaging van het verzuim en daarmee gemoeide kosten zijn gegarandeerd voldoende om de kosten voor de trainingen te dekken, belooft Fittebedrijven.nl

Colum

Nieuw in Zwolle: PRÉ, professionele relatie evenementen

Nieuws Prikkeling

Regio Business Dagen Flevoland introduceert e-ticket Op woensdag 10 & donderdag 11 maart 2010 worden de Regio Business Dagen Flevoland weer georganiseerd in de Koploper te Lelystad. Deze beurs is het netwerkevenement van de regio en trekt ieder jaar vele bezoekers. De organisator van de beurs, Organisatie Groep Zuid bv, komt dit jaar de bezoekers tegemoet met een snellere manier van registreren. Voorheen moest iedere bezoeker zijn/haar gegevens invullen op de relatiekaart om zich zo te registreren, wat natuurlijk extra tijd kostte. Maar deze editie introduceert de

organisatie het e-ticket, waarmee bezoekers zich vooraf aan de beurs via internet kunnen registreren. Na registratie ontvangt de bezoeker een e-ticket met barcode die uitgeprint dient te worden en vervolgens bij de entree van de beurs gescand wordt. De bezoeker kan daarna zo de beursvloer op lopen en gaan netwerken met de ruim 100 exposanten. Wilt u ook de beurs komen bezoeken? Registreer u nu gratis via www.regiobusinessdagen.nl en gebruik de speciale registratiecode 6D0169, die u wordt aangeboden door Het Ondernemersbelang.

Uit het nieuws van de afgelopen weken: “De economie van de wereld is weer gegroeid en de recessie is over!” Ik weet niet hoe u hier tegenaan kijkt, maar zelf erger ik me aan zulke algemene uitspraken. Het is natuurlijk waar, maar we voelen het op regionale en Zwolse schaal nog minimaal. Ja, er zijn gelukkig sectoren waar stap voor stap de productie wordt verhoogd. Maar er zijn ook sectoren waar we het dieptepunt nog niet hebben bereikt. De verwachting is echt dat de werkloosheid in de loop van dit jaar zal toenemen. Dit is een drama voor de ondernemer én voor de werknemer die door dit harde gevolg van de crisis wordt geraakt. Aan de zonzijde van dit verhaal zit de prikkeling. Mindere tijden dagen je uit en maken je creatief. Zoals mijn vader, agrarisch ondernemer in Ommen, vroeger al zei: “Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zo het kan“. Steeds vaker hoor ik creatieve ideeën, bijvoorbeeld over verandering in verkoopmethode, over winstgevende concepten rondom het thema duurzaamheid, over de ontwikkeling van nieuwe producten en over nieuwe markten die worden betreden. Opvallend is ook de groeiende saamhorigheid onder ondernemers. In moeilijke tijden zoeken we elkaar meer op. Netwerkbijeenkomsten worden beter bezocht dan ooit. Deze verbinding met elkaar levert altijd nieuwe producten op. Er zijn dus wel degelijk kansen! Grijpen we die ten volle? Daar heb ik mijn twijfels bij. De dag na een netwerkborrel komen we op de zaak en vliegen vaak weer in de waan van de dag. Weg goed idee, weg kans. De partners in Kennispoort.nl kunnen u verder helpen om ze wel te grijpen! Ook staan er deuren open naar bestaande en nieuwe subsidieregelingen die u, met name in deze moeilijke tijd, ondersteunen.

Inclusief Intervens nu ook in Zwolle Zwolle is vanaf 28 januari een bijzonder bedrijf rijker. Uitzendbureau Inclusief Intervens neemt haar intrek in Werkplein De Lure. Inclusief Intervens is het re-integratiebedrijf van de Inclusief Groep dat mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt begeleidt naar werk. Maar Intervens heeft ook een succesvol uitzendbureau in Harderwijk en opent dus nu een tweede in Zwolle. In Werkplein De Lure zit Intervens straks in een centrum waar dagelijkse vele werkzoekenden een passende baan zoeken. Het uitzendbureau biedt vacatures voor korte en lange

duur. Zowel baanveranderaars als mensen die al langere tijd op zoek zijn naar werk zijn bij het uitzendbureau aan het goede adres. Judith Manssen, teammanager bij Inclusief Intervens: “Wij gaan voor duurzame werkrelaties en denken echt mee met het bedrijf en de werkzoekende. Een goede match is tenslotte een zaak van interactie tussen bedrijf, persoon, cultuur en mensen die met elkaar moeten samenwerken.” Naast de uitzendactiviteiten wil Intervens ook vanuit Werkplein De Lure starten met re-integratietrajecten.

Binnen de gemeente ben ik een ondernemer en voor ondernemers ben ik de gemeente. Als Hoofd Economische Zaken van de gemeente Zwolle heb ik een schakelfunctie en probeer met mijn collega’s uw creativiteit te faciliteren en de regio economisch en daarmee sociaal te laten groeien. Voor vragen kunt u mij altijd bellen of mailen! Jan Nabers T. 038 - 498 4034 [email protected] www.zwolle.nl


❘ 5

Randstad Techniek is marktleider in tijdelijke technici. Randstad Techniek richt zich zowel op beginnende als ervaren technici met verschillende opleidingsniveaus en vakrichtingen. Dagelijks werken ruim 2.000 technici via Randstad Techniek bij vele toonaangevende opdrachtgevers in diverse sectoren. Randstad Techniek is ISO en VCU gecertificeerd en aangesloten bij de VRO. Voor meer informatie: zie www.randstad.nl/techniek .

R

andstad Techniek is een specialistische eenheid van Randstad Nederland die zich volledig richt op de werktuigbouw, metalektro, de installatietechniek, de telecom en de procestechniek. Naaste een goede kennis van de markt, vinden we het belangrijk om uw bedrijf én onze flexwerkers goed te kennen. Beide punten zijn cruciaal voor het maken van de juiste match. Voordat een flexwerker aan u wordt voorgesteld, zijn er referenties ingewonnen bij vorige werkgevers. Zekerheid op alle fronten Randstad Techniek is marktleider in Nederland. Dit betekent dat u gebruik kunt maken van de voordelen die een dergelijke positie oplevert. Flexwerkers kennen ons en weten ons te vinden. Randstad Techniek heeft ervaring met alle facetten rondom werk: uitzenden, detacheren, werving en selectie maar ook met makelaarschap (één aanspreekpunt voor al uw uitzendzaken), e-solutions en HRM-advies. Vakmensen op elk niveau Randstad Techniek verzorgt de inzet van gemotiveerde vakmensen op lbo-, mbo- en hbo-niveau, van schoolverlaters tot kandidaten met een aantal jaren werkervaring. Voor het werven en selecteren van specifiek hoger opgeleid technisch personeel

hebben wij een aantal gespecialiseerde Engineering-units ingericht, die helemaal thuis zijn in dit segment van de markt. Veiligheid vóór alles Zorg voor veiligheid spreekt vanzelf in deze sector. Randstad Techniek beschikt over het veiligheidscertificaat uitzenden detacheringsbureaus (VCU). We zien erop toe dat onze technici in het bezit zijn van de vereiste diploma’s en certificaten. Zo nodig zorgen we voor persoonlijke beschermingsmiddelen, een uitgebreide gereedschapsset en extra opleidingen, waaronder ook de opleiding Basisveiligheid VCA. Alle voordelen op een rij Kiezen voor technische vakspecialisten van Randstad Techniek levert u de volgende voordelen op: • Continuïteit – met 2000 vakmensen in dienst en nog eens duizenden kandidaten in ons bestand kunnen we altijd en tijdig de juiste medewerker voor u vinden. • Zekerheid – als grootste technische intermediair bent u verzekerd van een betrouwbare partner binnen handbereik. • Veiligheid – de zekerheid van veilig werken in uw organisatie met goed opgeleide en vakkundige medewerkers. • Deskundigheid – Kennis van uw branche en kennis van de technische arbeidsmarkt • Kwaliteit – ons werkproces, onze gespecialiseerde intercedenten en de kennis van de markt waarborgt de levering van goed gekwalificeerde vakmensen. Randstad Techniek Maagjesbolwerk 22 8011 LL Zwolle T. 038 - 42 57 035 [email protected] [email protected] Contactpersonen: Bastian Pijnaker Susanne Ruiter

Laman Technische Groothandel nu ook in Zwolle

BEDRIJFSREPORTAGE

Randstad Techniek

Sinds februari 2009 heeft Laman Technische Groothandel haar deuren in Zwolle geopend. De gloednieuwe twaalfde vestiging ligt strategisch erg gunstig tussen Laman Leeuwarden en Laman Hengelo.

G

rote Blow-ups van Laman producten sieren de ramen van de ruime showroom aan de Curieweg 14 in Zwolle. De entree ziet er uitnodigend uit en ook binnen is alles tip top verzorgd. Vestigingsmanager Jaap de Jong: ‘wij zijn erg trots op onze nieuwe telg’. De locatie van deze Laman vestiging op industrieterrein de Marslanden is perfect en biedt veel mogelijkheden voor de toekomst. In de Zwolse vestiging is een breed assortiment van ruim 50.000 producten verkrijgbaar. De Jong: ‘Wij verkopen veel bekende merken zoals Makita, Facom, SKF en Snickers. Natuurlijk kunnen onze klanten rekenen op alle voordelen die Laman te bieden heeft. Want Laman regelt het ook in Zwolle goed voor haar klanten! Van aandrijftechniek en (hand)gereedschappen

tot persoonlijke beschermingsmiddelen: Laman levert razendsnel en geeft deskundig advies. Ook ondersteunen wij klanten op het gebied van een optimaal en kostenbesparend magazijnbeheer. Het koppelen van productdatabases, het aanbieden van een scala aan voorraadbeheersystemen of het maken van specifieke voorraadafspraken zijn voorbeelden van onze praktische logistieke totaalconcepten.

Laman Zwolle Curieweg 14 8013 RA Zwolle. T: 038-460 27 27 F: 038-460 83 24 [email protected] www.laman.nl


❘ 7

I N T E R V I E W

Tekst: André Staas - Comm’Art Fotografie: Gerrit Boer

De tijd dat we schoonmakers zagen als handige handjes met doeken, dweilen en emmers water is allang voorbij. Schoonmaakbedrijven evolueren naar professionele facilitair dienstverleners. In hun kielzog transformeren schoonmakers in facilitair medewerkers. Novon Schoonmaak haalt uit deze trend inspiratie voor de ontwikkeling van telkens nieuwe diensten.

v.l.n.r. Goran Ahmad, Jannette Poppema, Rob van Zanten en Elbert Jan Hesse

Schoonmaker transformeert tot facilitair medewerker E

conomische crisis of niet, Novon Schoonmaak blijft verrassen. Met nieuwe concepten die inspelen op veranderende markten, of dit nu onder invloed is van de economische crisis of voortkomt uit andere behoeften bij opdrachtgevers. Het Zwolse bedrijf Novon Schoonmaak werkt vanuit vestigingen in Zwolle, Amsterdam, Utrecht en Almelo met ongeveer negenhonderd medewerkers voor verschillende soorten opdrachtgevers. Vaak gaat het om reguliere schoonmaak in kantoren, scholen, zorginstellingen en overheidsgebouwen. “We zijn groot geworden in de reguliere schoonmaak”, vertellen de directeuren Elbert-Jan Hesse en Jacco Vonhof. “Bureaus afnemen, afval verwijderen, vloeren schoonmaken, sanitair reinigen, noem maar op. Daarnaast leveren we specialistische diensten zoals ongediertebestrijding, diepreiniging van keukens en sanitair, ict-reiniging, glasbewassing en graffitiverwijdering. Beroep in plaats van bijbaan Novon Schoonmaak is allang niet meer het bedrijf van de reguliere schoonmaak. “We willen anders, beter zijn dan onze collega’s”, vertelt Hesse. “We hebben een heldere visie op de toegevoegde waarde van schoonmaak. We willen schoonmaak

8 ❘


opwaarderen en een prominente plek op de werkvloer geven. Schoonmaken wordt nog veel te veel gezien als iets noodzakelijks, waar je niet kunt scoren maar alleen maar fouten kunt maken. Novon draait het om: schoonmaken is in onze beleving van belang voor de kwaliteit van de werkomgeving, voor de arbeidsvreugde en de representativiteit van de organisatie. Dat creëer je het beste als je schoonmaken integreert met andere facilitaire taken. En dan moet je er ook niet

voor terugschrikken om de dienstverlening tijdens de werkprocessen te laten plaatsvinden. Gewoon overdag dus. Dit heeft als voordeel dat de kwaliteit van de diensten met sprongen vooruit gaat omdat er directe interactie en communicatie plaatsvindt.” Als straks de economie weer aantrekt, wordt het lastig om aan personeel te komen. Ook voor schoonmaakbedrijven. Niet voor Novon, want dat biedt medewerkers een beroep in plaats van een bijbaan. Een beroep dat zich richt op een

Jacco Vonhof: “Schoonmaken moet je integreren met andere facilitaire taken”

wordt geproduceerd, hoe lager de CO2-uitstoot. Zo brengen wij onze opdrachtgever op weg naar een CO2-vrij kantoor. Onze CO2-scan helpt hem hierbij.” Voor scholen Novon-medewerkers komen dag in, dag uit op verschillende scholen voor basis- en voortgezet onderwijs. Het bedrijf is dan ook goed op de hoogte van de specifieke situaties en problemen op de scholen. Bijvoorbeeld de doorgaans matige tot slechte kwaliteit van het binnenklimaat, dat ertoe leidt dat nogal wat kinderen gezondheidsklachten hebben. Alweer een uitdaging voor Novon. “Samen met installatiebedrijf Unica en ventilatorenleverancier J.E. Stork hebben we het concept ‘Gezonde Klassen’ ontwikkeld. Onze beide partners leveren hierbij de technische hardware en wij zorgen voor de gedragscomponent: het goed schoon houden van de ruimten in de scholen. We hebben al zeven scholen aangepakt en zijn bezig met nog meer. De resultaten zijn bemoedigend. We maken hierbij gebruik van de stimuleringsregeling voor de verbetering van scholen, die in het kader van de economische crisis in het leven is geroepen.” Een ander concept voort scholen is Meester-COO, een soort conciërgepool. “Op de meeste scholen zijn de conciërges wegbezuinigd”, aldus Vonhof. “Maar de klussen zijn er wel degelijk; die stapelen zich op en komen op de bordjes te liggen van het onderwijzend personeel. Terwijl die natuurlijk voor de klas moeten staan. Wij bieden scholen nu conciërgediensten aan, die ze op maat en op afroep kunnen afnemen. Het concept is ook toepasbaar voor bijvoorbeeld huismeesters en bodediensten.”

uitgebreide range aan facilitaire taken. Zulke medewerkers hebben een hechte relatie met Novon en met de klant. Met als gevolg een hogere kwaliteit van de dienstverlening. COO: één loket Doordenkend in de lijn van verbreding van schoonmaak naar meer facilitaire diensten heeft Novon samen met SITA een nieuwe organisatie opgericht onder de naam “COO”. Jannette Poppema legt uit dat COO staat voor Coördinatie Object Optimalisatie. COO levert werkplekdiensten, waarbij alle facilitaire taken als schoonmaken, afval inzamelen, planten verzorgen, koffie zetten, receptie en beveiliging worden uitgevoerd. COO staat ook voor de persoon die een gezicht geeft aan de verschillende diensten zoals een conciërge, huismeester, caretaker…. Zeg maar gewoon Co. De opdrachtgever heeft te maken met één aanspreekpunt. Die organiseert de dienstverlening die in het contract is afgesproken. Daarbij koopt hij verschillende specialismen in bij regionale toeleveranciers, bijvoorbeeld beveiliging of afvalinzameling. Zo vormt zich een uniek en ijzersterk netwerk van de allerbeste specialistische diensten. Dat willen opdrachtgevers: multidienstverlening aan één loket. We ontzorgen onze opdrachtgevers maximaal, zodat die zich helemaal kunnen richten op hun core business.”

E-COO: duurzaam afvalmanagement Naast ontzorgen is duurzaam ondernemen, ook wel ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’ genoemd, een actueel thema. Koren op de molen van de innoverende schoonmakers van Novon dus. Vonhof vervolgt: “Samen met SITA hebben we een concept ontwikkeld voor duurzaam intern afvalmanagement: E-COO. De kern van dit concept is beperking van de stroom restafval. Vaak is in de schoonmaakpraktijk afvalinzameling een ondergeschoven kindje. Wij draaien het om: voor E-COO is afval een oogappel. We helpen onze opdrachtgevers om minder afval te produceren én het afval dat toch ontstaat te scheiden in verschillende stromen, waaronder recyclebare afvalstromen zoals papier, karton, plastic, koffiebekertjes, GFT en vertrouwelijk papier. Hierbij zetten we verschillende middelen in om een gedragsverandering te realiseren binnen de klantorganisatie. Een van deze middelen betreft een gedegen communicatiecampagne (www.aandebak.net). Medewerkers worden gemotiveerd en geprikkeld om (zonder meer moeite te verrichten) vrijkomende afvalstromen op een zo duurzaam mogelijke manier te verwijderen. De eerste ervaringen bij kantoren met meer dan vijftig werkplekken geven aan dat de hoeveelheid restafval met 30% vermindert. Dit betekent een kostenreductie van 15%. Bijkomend voordeel is de CO2-bonus: hoe minder restafval

Crisis biedt kansen De economische crisis creëert een zekere spanning tussen de waardering van de toegevoegde waarde en de kosten. Ook in schoonmaakland. Vandaar dat Novon een speciaal crisisproduct heeft ontwikkeld: Payperclean. “Dit komt erop neer dat klanten die moeten bezuinigen, kunnen overstappen van een regulier contract op een afroepcontract. Onze opdrachtgever schakelt ons dan alleen in als het nodig is. Zo houden wij onze relatie in moeilijke tijden overeind, in de hoop uiteraard dat wij, als de economie weer op volle toeren draait, weer meer kunnen leveren.” Onlangs heeft Novon in Meppel uitzendbureau PD Direct overgenomen, waar Goran Ahmad eindverantwoordelijk is. De vroegcyclische activiteiten in de uitzendwereld moeten de laatcyclische activiteiten in het schoonmaakbedrijf compenseren, zo is de gedachte. Bovendien is er een grote synergetische potentie omdat schoonmakers met weinig uren of een tijdelijke werkbehoefte zo via het uitzendbureau aan de slag kunnen. Daarnaast kan Novon zijn vaste medewerkers via het uitzendbureau bedienen naar ander werk. De crisis biedt kansen, zeker voor innovatieve bedrijven. Dat bewijst Novon. Voor meer informatie: www.novon.nl www.coo.nl www.aandebak.net www.gezondeklassen.nl www.payperclean.nl www.pddirect.nl


❘ 9

BEDRIJFSREPORTAGE

Tekst:André Staas - Comm’Art Fotografie: Gerrit Boer

Paul Manning: “Er is veel vraag van MKB-ondernemers naar onze diensten”

Benthem Gratama: hét advocatenkantoor voor ondernemers Of de economie nu op volle toeren draait of even hapert, advocaten hebben het altijd druk. Want ondernemers hebben onder alle omstandigheden problemen met juridische implicaties: van arbeidsrelaties tot onroerend goed en van insolventie tot aansprakelijkheid. Om wat voor onderwerp het ook gaat, het credo van Benthem Gratama Advocaten in Zwolle is: vraag vroegtijdig juridisch advies.

10 ❘


B

enthem Gratama is niet zomaar een advocatenkantoor. Met als achtergrond een 150-jarige ervaring is het een begrip in Zwolle en wijde omgeving. De naam bestaat sinds 1990, toen het kantoor Benthem dat van Gratama overnam. Paul Manning begon 27 jaar geleden als advocaat bij Benthem. Zijn specialisme is insolventie- en vennootschapsrecht. Hij vertelt in een statige vergaderkamer in het werkelijk schitterende kantoor aan de Burgemeester van Royensingel in Zwolle: “We werken hier met dertig advocaten. In Zwolle heeft nog één kantoor ongeveer dezelfde omvang als het onze en ook in het arrondissement Zwolle zijn we een van de grootste advocatenkantoren. Het hele arrondissement telt bijna 450 advocaten, waarvan er dus 30 bij ons werken, dat is 8%. Ons werkgebied strekt zich uit van Zwolle, via Meppel, Hoogeveen en Hardenberg naar Deventer, Apeldoorn, Amersfoort en dan via Lelystad naar Kampen. We werken voor particulieren en in ruime mate voor MKBondernemers. Dat is een bewuste keuze: er is veel vraag van MKB-ondernemers naar onze diensten en wij kunnen aan die vraag in de volle breedte voldoen. Bij grote bedrijven, die overigens ook de weg naar ons kantoor weten te vinden, is dat anders. Dat is veel meer specialistisch werk. Aldus zijn we niet afhankelijk van enkele opdrachtgevers; we kiezen voor spreiding en zijn zo minder kwetsbaar.” Verschillende rechtsgebieden Vooral de particuliere markt is de afgelopen decennia sterk veranderd. Was het dertig jaar geleden nog zo dat de klompen in de hal stonden, tegenwoordig gaan de meeste particuliere zaken via de rechtsbijstandsverzekering. Manning: “De verzekeraar regelt zulke zaken zelf of stuurt ze door naar een advocatenkantoor. Wij hebben ook contracten met verzekeraars. Alleen echtscheidingen gaan nog buiten de verzekering om.” Voor de meeste omzet bij Benthem Gratama zorgen dus de bedrijven. Het advocatenkantoor bestrijkt een breed terrein van verschillende rechtsgebieden, waarmee ondernemers te maken kunnen krijgen: aansprakelijkheid, arbeidsrecht, overheid, ondernemingsrecht, bouwrecht, bestuursrecht, huurrecht, personen- en familierecht en intellectuele eigendom. “We hebben ons kantoor ingedeeld in secties, die overeen komen met deze verschillende soorten recht”, vertelt advocaat Marjan Peters. “Al onze advocaten hebben naast hun algemene, brede juridische opleiding een postdoctorale specialisatie gedaan. Zo heb ik me gespecialiseerd in arbeidsrecht en bouwrecht. Vaak spelen bij een kwestie verschillende soorten recht. Wij kunnen dan onze specialismen snel bij elkaar brengen en zo de meest geschikte expertise aanbieden. Zeker in complexe zaken werken we dus veelal in teams.”

Vroegtijdig in de arm Nu de economie even niet goed draait, is arbeidsrecht volgens Peters een druk vakgebied. “Bedrijven reorganiseren, slanken af. Dat gaat gepaard met collectieve ontslagen. Wij helpen de ondernemer dan het ingewikkelde proces door. Daarbij verdiepen we ons in de achtergronden van het bedrijf, de aanleiding tot de reorganisatie en het personeelsbeleid. We adviseren de onder-nemer wat hij moet doen. Het komt ook weleens voor dat we erbij worden gehaald als de trein al rijdt. Vaak zijn er dan al brokken gemaakt en komt de ondernemer voor hoge kosten te staan. Wij adviseren dan ook altijd: neem ons in een vroegtijdig stadium in de arm, dat scheelt vrijwel altijd kosten.” Reorganisaties maken, net als faillissementen, de wereld van de advocaten dynamisch. Manning licht toe: “Het kan zo gebeuren, dat de telefoon gaat met het bericht dat een bedrijf failliet is, met de vraag of wij curator willen zijn. Dan moet ik mijn werk terstond laten liggen en ben ik weken lang onderge-doken voor een complexe klus. Dat maakt het vak ook zo boeiend, timemanagement is dan heel belangrijk.” Crisis valt mee Manning merkt niet echt veel van de economische crisis. “Ik heb geen gekke dingen voorbij zien komen. Het aantal faillissementen is in ons gebied niet explosief gestegen, zoals bijvoorbeeld in Twente . Aanvankelijk dachten we dat vlak voor de zomer flink wat bedrijven zouden omvallen. Maar het valt in en om Zwolle allemaal reuze mee. Wél merken we dat ondernemers minder snel aankloppen voor een juridisch advies. Ze denken dat ze zo kosten besparen. Maar ik vraag me af of ze daar goed aan doen, want een goed juridisch advies kan juist geld besparen. Gelukkig zijn er ook ondernemers die we samen met de accountant adviseren over hoe ze uit hun insolvabele posities kunnen komen, hoe ze de crisis buiten de deur kunnen houden. Soms is het een kwestie van een beetje geld in het bedrijf pompen, maar het komt ook wel voor dat een technisch faillissement de beste oplossing is. Wij kennen alle juridische voetangels en klemmen en adviseren wat het beste past bij de ondernemer.” Bij een faillissement kan Benthem Gratama de rol van curator op zich nemen. “Daarmee maak je geen vrienden, je hebt dan iedereen tegen je. De bank, de leveranciers, het personeel. Maar ja, het is dan onze taak en plicht om de maximale opbrengsten uit het faillissement te halen.” Nog een moment om Benthem Gratama in te schakelen: de bedrijfsovername. “We staan ondernemers bij in de onderhandelingen. Bijvoorbeeld bij de afbakening van risico’s en garanties. Daarbij brengen we de juiste kennis en ervaring in op het gebied van fiscaal en mededingingsrecht, arbeidsrecht, noem maar op.”

Mediation Advocaten moeten zich houden aan gedragsregels. Zo zijn zij verplicht om waar mogelijk een gerechtelijke procedure te vermijden door “in der minne te schikken”. “Bij conflicten proberen we waar het kan om er onderling uit te komen”, aldus Peters. “Dat doen we dan samen met de advocaat van de tegenpartij. Soms lukt dat, soms ook niet. Maar altijd geldt de oude boerenwijsheid: procedeer je om een koe, dan leg je er een op toe. We houden onze klanten dan ook altijd voor om te proberen eruit te komen en af te wegen wat het beste is op de lange termijn. Als je hecht aan een relatie op termijn, moet je bereid zijn om over een conflict heen te stappen en water bij de wijn te doen. De mediators binnen ons kantoor zijn er bedreven in om partijen aan te horen, redeneringen te stroomlijnen. Ze zijn in staat om op de stoelen van beide partijen te gaan zitten en alle belangen te inventariseren en af te wegen. Met als doel een oplossing, die wordt gedragen door beide partijen. Maar als het toch tot een procedure komt, dan gaan we er natuurlijk vol in. Advocaten kunnen heel slecht tegen hun verlies, we willen alleen maar winnen!” Benthem Gratama is een advocatenkantoor dat gaat voor kwaliteit. Manning besluit: “We hebben een kwalitatieve groeiambitie. We leveren hoge kwaliteit, werken vlot, communiceren helder en zijn laagdrempelig. Onze klant staat centraal: die bedienen we preventief met advies en curatief met procesgang. Zo bouwen we aan een sterk merk, namelijk dat van advocaat.”

Marjan Peters: “Zeker in complexe zaken werken we veel in teams”

Benthem Gratama Advocaten Burgemeester van Royensingel 2 Postbus 1036 8001 BA Zwolle T 038 - 428 00 77 F 038 - 421 85 73 [email protected] www.benthemgratama.nl


❘ 11

Profiel Joyce Rademaker F&J webcreation is een jong en dynamisch bedrijf en sinds 2005 actief in de markt. Met een enorme dosis passie en gedrevenheid ontwikkelt F&J webcreation websites en webwinkels. De onderneming onderscheidt zich door klantgerichtheid, service, het “gewoon doen”! Het motto is dan ook: “doen wat je beloofd of zelfs nog net iets meer”. Joyce Rademaker is, samen met Fred Drouven, mede oprichter en mede eigenaar van F&J webcreation, zij houdt zich bezig met de financiële en commerciële kant van het bedrijf.

Bent u getrouwd? Heeft u kinderen? Ben heel gelukkig getrouwd met Fred (de F van F&J) en ik heb 3 schatten van “stief”dochters (naar woord is dat toch) van 22, 21 en 17 jaar en een kleindochter van 4 maand oud. Wat was uw eerste (bij)baantje? Bij C1000 in Emmen, waar ik ging werken toen ik 13 was. Ik werkte alleen op zaterdag, op de wekelijkse braderie, daar verkocht ik in mijn eigen “standje” alleen maar droge worst en verse kaiser broodjes. Wat voor werk zou u willen doen als u dit bedrijf niet had? Als ik niet gekozen had voor mijn studie Communicatie, dan had ik dit bedrijf niet gehad. Maar dan zou ik gekozen hebben voor de muziek. Wat is de grootste ramp die in uw bedrijf kan gebeuren? Als we ons met ons team niet meer F&J, niet meer één, zouden voelen. Of als onze klanten zich bijvoorbeeld een nummertje gaan voelen, dan doen we iets niet goed. Wat vindt u het mooiste van uw vak? De dynamiek en snelheid van onze branche. Alhoewel het natuurlijk ook direct het grootste gevaar is van deze branche, is het fantastisch om in die mallemolen mee te draaien. Heeft u nevenfuncties of doet u vrijwilligerswerk? Ik zit in het bestuur van de MarCom Kring, een netwerk voor professionals uit het Marketingen communicatievak, gericht op kennis uitwisselen.

12 ❘


Wat doet u het liefst in uw vrije tijd? Zingen, slapen en natuurlijk tijd doorbrengen met ons gezin en vrienden. Wat zijn uw toekomstverwachtingen? Verwachtingen is een groot woord. In 2009 hebben we een prachtige weg ingeslagen met F&J en een mooie ontwikkeling doorgemaakt, die zetten we voort! Kortom, wij gaan ervoor om van F&J webcreation een belangrijke speler te maken in deze regio, met een prachtige klantenkring binnen het MKB. Wat vindt u van het zakelijk klimaat in uw vestigingsplaats? Die is heerlijk! Zwolle is “in beweging”. Er zijn veel initiatieven of zakelijk interessante ontwikkelingen. Kijk bijvoorbeeld naar Kennispoort, het ondernemen draait om het uitwisselen van kennis en ervaring. Maar ook innovatie wordt gestimuleerd en innovatie betekent onherroepelijk vooruitgang, want stilstand is achteruitgang, toch? Wat zijn uw ambities? Persoonlijk gezien, wil ik worden wie ik ben en dat moet ook gelden voor ons team. Zakelijk gezien zal dat namelijk effect hebben op het bestaansrecht van F&J, omdat je dan altijd zal leveren wat de klant verwacht. Het gaat om afstemming met de klant, voldoen aan de verwachtingen. Als je bent wie je bent, dan zullen verwachtingen helder zijn.

Wat motiveert u het meest als ondernemer? Als een klant ons bedankt voor onze enorme inzet, snelheid of service. Als gevolg daarvan een lekker stuk taart eten of een mooi glaasje wijn mogen drinken, dat motiveert enorm. Wat is uw motto? Op persoonlijk vlak zou ik zeggen: wees jezelf, dat is namelijk je kracht! Maar zakelijk gezien roep ik ook vaak: “Schoenmaker blijf bij je leest”, “be in control” (sta aan het roer) en “doen wat je beloofd”, dat is de kracht van het ondernemen. Wat is uw sterkste punt als ondernemer? Wij zeggen wat we doen en we doen wat we zeggen en het liefst nog net iets meer. F&J webcreation Baileystraat 9a 8013 RV Zwolle

Wat irriteert u het meest als ondernemer? Mensen die TE hoog van de toren blazen en mensen die niet eerlijk zijn.

T 038 - 453 39 74 [email protected] www.fenj.nl

Energiewacht op de bres voor duurzaam leefklimaat

Bert de Vries: “De komende fusie met Gaswacht Friesland geeft ons meer financiële armslag”

verzorgingsgebied wordt uitgebreid tot Friesland, Flevoland, Gelderland en Noord-Holland. We verwachten groei door meer lease en verkoop van producten en onderhoudscontracten én door meer service- en onderhoudscontracten bij woningbouwverenigingen.” Verwacht wordt dat de aandeelhouders de fusie komend voorjaar zullen goedkeuren, waarna de operatie uiterlijk in juni van dit jaar moet zijn afgerond. Het hoofdkantoor van de nieuwe (kleine) holding van maximaal 15 personen komt in Meppel. De vestiging in Zwolle wordt een expertisecentrum. Door de fusie ontstaat een grote organisatie van 230 medewerkers die bij zo’n 200.000 klanten service verleent op de verwarmingsen warmwaterapparatuur. Door samenwerkingsverbanden met verschillende andere franchiseorganisaties heeft Energiewacht overigens een landelijke dekking.

BEDRIJFSREPORTAGE

Tekst: Hans Keesmaat Fotografie: Gerrit Boer

De NV Energiewacht Groep heeft het afgelopen jaar zijn doelstellingen gerealiseerd op het gebied van duurzaamheid. Binnen de eigen organisatie gebeurde dat met de verhuizing van de Zwolse vestiging naar een groter en duurzamer pand. Door de fusie met Gaswacht Friesland zullen dit jaar 200.000 klanten worden bereikt met gerichte installatie- en onderhoudsadviezen. Alles in het belang van een duurzaam leefklimaat, want dat is

Beheersing van het energieverbruik Naast de hoofdactiviteiten (service en onderhoud van gas- en elektrische toestellen) zette Energiewacht ook afgelopen jaar stevig in op beheersing van het energieverbruik. Naast keuringen verstrekt Energiewacht adviezen op het gebied van veiligheid, via een soort APK-keuring van de gas- en elektrische installatie. Hiertoe onderhoudt het bedrijf ook contacten met makelaars. “Het gaat daarbij altijd om maatwerk, waarbij de installatie optimaal wordt afgestemd op de schil van woningen”, aldus De Vries.

en blijft de missie van Energiewacht.

W

él kreeg de nieuwbouw een andere invulling dan oorspronkelijk gepland was: in plaats van beoogde nieuwbouw naast het bestaande kantoor aan de Marsweg neemt Energiewacht zijn intrek in het voormalige pand van Dynabyte aan de Lippestraat 1, op bedrijventerrein Hessenpoort. “Anderhalf keer zo groot, uitstekend bereikbaar en bovendien een zichtlocatie langs de A28”, weet algemeen directeur Bert de Vries. “Het pand is zes jaar oud, maar was destijds al ‘slim’ gebouwd, met isolerende beglazing en andere energiebesparende voorzieningen. Maar het nieuwe pand moet het visitekaartje van onze organisatie worden. En dus voegen we er diverse duurzame oplossingen aan toe:

zonnepanelen over het hele dak en een uitgekiend ventilatiesysteem met stoombevochtigers. Deze hebben een positief effect op de luchtvochtigheidsgraad, waardoor het sneller aangenaam is. Bovendien kan de lucht hierdoor ook beter gereinigd worden.” Een aangepast systeem moet leiding-, riool- en hemelwater geschikt maken voor hergebruik, bijvoorbeeld voor het doorspoelen van de toiletten. Energiewacht Groep denkt de nieuwe huisvesting in maart of april te kunnen betrekken.

Verschillende gemeenten (o.a. Dalfsen) en woningcorporaties (o.a. De Veste in Ommen) gaven afgelopen jaar vorm aan voorlichting over duurzaamheid via een centraal energieloket. Ook Zwolle, Raalte en Deventer staan op het punt zo’n loket in te richten. Gemeenten zijn hiervoor gebonden aan het convenant ‘Meer met minder’ dat de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) in 2008 afsloot met corporaties en huurders, maar ze mogen op hun eigen manier invulling geven aan voorlichting over duurzaamheid. De rijksoverheid stelt er een extra uitkering uit het Gemeentefonds tegenover. NV Energiewacht Groep

Fusie Daarnaast gaat Energiewacht Groep een fusie aan met Gaswacht Friesland. Een belangrijke stap voor de organisatie, stelt De Vries. “Het geeft ons meer financiële armslag en het

Postbus 470 8000 AL Zwolle T 038 - 850 58 00 F 038 - 850 58 12 www.energiewacht.com


❘ 13

Advies

Tekst: Robbert van Boven

Hoe kan ik mijn auto veilig wassen? Nu in deze winterperiode overvloedig op de Nederlandse wegen wordt gestrooid, is dit is een vraag die ons vaak wordt gesteld. En dat is logisch, want je bent nu eenmaal trots op je karretje, dat ’n heleboel geld heeft gekost. Een van de grootste misverstanden is, dat een wasstraat krassen geeft op de lak.

W

elnu, wij hebben dit als BOVAG bedrijf van de afdeling ‘was’ grondig onderzocht, en de conclusie is de volgende: De krassen die worden aangetroffen op de lak worden meestal niet veroorzaakt door de wasstraat, maar door het scherpe fijne zand wat op de auto ligt als je gaat wassen. Het maakt daarbij niet uit of je de auto met de hand wast of in de wasstraat, maar heel belangrijk is dat de auto eerst met hoge druk moet worden afgespoten. Neem de proef op de som en loop nu even naar uw eigen auto en laat uw vlakke hand zachtjes over bijvoorbeeld de motorkap glijden. Wat u nu voelt is het bewijs van bovenstaande stelling. Er liggen miljoenen hele fijne zandkorreltjes op de lak, vastgeplakt in vuil. Deze diamantjes zijn de boosdoeners. En hoe je de auto nu ook gaat wassen, eerst moeten deze van de auto af! Is met de hand wassen dan veiliger? Wassen met emmer en spons is helemaal linke soep. In de celstructuur van de spons blijven de zandkorreltjes hangen en die bekrassen uw kostbare lak. Met de hand wassen kan wel op een veilige manier, maar u zult dan eerst de auto met een krachtige hoge druk reiniger moeten afspuiten. Bovendien kun je dan beter geen spons gebruiken, maar een washandschoen of een zachte borstel.

Als ik kies voor een wasstraat waar moet ik dan op letten? Gelukkig sluiten zich steeds meer autowas bedrijven aan bij de BOVAG afdeling ‘was’, die op een hele zorgvuldige manier met uw kostbare auto omgaan. Voordat de auto wordt gewassen, wordt de auto grondig ingeweekt met een milde shampoo. Daarna wordt de auto met hoge druk afgespoten zodat al het scherpe vuil is weggespoeld. Pas dan gaat de auto door het wasproces, waarbij veel water wordt gebruikt.

Gebruik je (autowas) verstand! Vanaf nu kunt u zelf bepalen hoe u uw bolide op een veilige manier kunt (laten) wassen. Als ze u de volgende keer iets op de mouw willen spelden over autowassen, weet u in ieder geval hoe het een en ander werkt. Veel succes!

Hoe meer water er wordt gebruikt, hoe beter het vuil wordt weggespoeld. BOVAG autowas bedrijven beschikken meestal over een water recycling installatie, zodat al het water steeds maar weer wordt gezuiverd en opnieuw wordt gebruikt. Gratis wassen kan heel duur uitpakken Vaak zie je bij tankstations van die kleine wasstraatjes waarvan de borstels al beginnen te wassen terwijl het zand nog op de auto ligt. Oei oei! ‘Gratis wassen bij een volle tank’, wordt dan een vervelende ervaring voor uw kostbare lak. Vaak komen die auto’s dan weer bij het poetsbedrijf terecht om de krassen weg te laten poetsen. Nog een groot nadeel van die kleine wasstraatjes bij de pomp is, dat ze vaak nog geen 80 liter water gebruiken voor een wasbeurt. En dat is volgens onze normen veel en veel te weinig.

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Bas Autowas Nederland; lid BOVAG afdeling ‘was’ (vestigingen in Zwolle en Enschede) www.basautowas.nl


❘ 15

ONDERNEMERSPANEL Ondernemers in problemen Insolventie is de meest gebruikte term om alle mogelijke regelingen voor het financieel onvermogen van ondernemingen en particulieren te benoemen. Door de economische omstandigheden krijgen steeds meer ondernemingen liquiditeitsproblemen of komen organisatorisch en strategisch in de problemen. Vaak zijn deze problemen niet meer vanuit de eigen organisatie op te lossen. Dan is hulp van buitenaf dringend gewenst. Wat beveelt ons panel aan?

■ Hugo Verlind Hugo Verlind - Zalsman Kampen B.V. Het afgelopen jaar zijn er weer veel bedrijven omgevallen die wel solvabel waren, maar niet solvent. Dat zegt veel over de snelheid waarmee winstgevendheid kan omslaan in verlies. Het is belangrijk de oorzaak te vinden van de liquiditeitsproblematiek. De recessie de schuld geven heeft geen zin. Wordt er te weinig verkocht, betalen de klanten te langzaam of zijn de kosten te hoog? Vaak is een combinatie

van deze drie oorzaken fataal voor een bedrijf. Op tijd ingrijpen is noodzakelijk. Want verwacht niets van de bank als u geen goed plan heeft. Hulp van buitenaf kan effectief zijn. Vaak kan een buitenstaander sneller de vinger op de zere plek leggen. Maar het begint met volledig vertrouwen in je eigen product of dienst. Want wat mag je verwachten van je klanten, leveranciers en financiers als je er zelf niet in gelooft?

■ Jeroen Heine Jeroen Heine - Brouwers Corporate Finance Allereerst is het cruciaal dat er snel actie wordt ondernomen, dit vergroot de overlevingskansen. Er dient een “nul-meting” plaats te vinden van de huidige situatie (cash, schulden en verplichtingen). “Waar staan we” (vaak ontbreekt een dergelijk overzicht). Een goed sturingsinstrument is de liquiditeitspositie; is er nog snel cash te genereren door b.v. verkoop van activa of innen van openstaande vorderingen? Belangrijk is ook de kwaliteit van het management inzichtelijk te maken. Daarnaast is het

evident om de bank goed geïnformeerd te houden en uiteraard in kaart te brengen wat de overlevingsscenario’s zijn (bijv. aantrekken van nieuwe aandeelhouders, c.q. aansluiten bij of samengaan met andere partijen). Genoemde scenario’s versterken niet alleen de vermogenspositie, men krijgt hierdoor ook toegang tot nieuwe kennis, markten, omzet etc.. De basis om te overleven wordt zo verbreed. Dat bij het opstellen van scenario’s snelheid en assistentie van een onafhankelijke deskundige noodzakelijk is, moge duidelijk zijn.

■ Mr. D. (Dignus) Meulenberg Mr. D. (Dignus) Meulenberg - Benthem Gratama advocaten Als er liquiditeitsproblemen en daardoor continuïteitsproblemen dreigen, dan is de directie van een vennootschap nog meer dan normaliter verplicht rekening te houden met alle bij de vennootschap en haar onderneming betrokken belangen, zoals werknemers, aandeelhouders en schuldeisers. Inwinnen van deskundig advies is daarbij onontkoombaar. Er zijn vaak meer mogelijkheden om de vennootschap voor faillissement te behoeden dan men denkt, mits op tijd

16 ❘


advies wordt ingewonnen bij een insolventiespecialist en andere relevante adviseurs. Als er geen uitzicht is op continuïteit, dan hoeft dat niet het einde van de onderneming te betekenen. Een snelle doorstart via een faillissement behoort vaak tot de mogelijkheden. Een deskundige voorbereiding en begeleiding daarvan is onontkoombaar. Daarbij moet met name rekening gehouden worden met de belangen van werknemers en de (gelijke behandeling van) schuldeisers. Gebeurt dat niet, dan kan dit tot aansprakelijkheid van de directie leiden.

■ Roy Oosten Roy Oosten - Subway marketing advies Het is een slechte zaak als bedrijven in de problemen komen omdat banken en kredietverzekeraars hogere solvabiliteitseisen stellen dan voorheen. Vooral als er alleen wordt gekeken naar de financiële risico’s. Kijk liever naar de kansen van het bedrijf. Als de positie op de markt en de kwaliteit van het management in orde is, dan verdient een onderneming extra steun. De

overheid roept wel wat in die richting, maar doet naar mijn mening te weinig aan dit soort situaties. Maar bedrijven moeten er zelf ook wat aan doen door zich beter te presenteren. Want ook op financieel gebied is communicatie belangrijk. Financiële PR heet dat. Hierbij worden veel meer elementen onder de aandacht gebracht dan alleen een jaarrekening die slechts achteruit kijkt. Een blik op de toekomst heeft veel meer waarde.

■ Gert Ruiter Gert Ruiter - Unica Installatiegroep Er zijn verschillende manieren om je organisatie gezond te houden. Een daarvan is het verduurzamen van relaties door middel van relatiemanagement. De strategie van Unica is niet voor niets gebaseerd op duurzame installaties én duurzame relaties. Menig professioneel dienstverlener verzucht aan het begin van het nieuwe jaar dat ‘de teller weer op nul staat’. Als je in het verleden echter voldoende hebt

geïnvesteerd in je relaties sta je niet met lege handen. Wie weinig oog heeft voor relatiemanagement werkt van klant naar klant en van opdracht naar opdracht. Je hebt dan telkens nieuwe klanten nodig. Maar als je je bestaande klanten op waarde schat en daarnaar handelt, kun je het nieuwe jaar met vertrouwen beginnen. Relatiemanagement is zeer de moeite waard. Bezuinig daar niet op, ook niet in moeilijke tijden.

■ Claudy C. Regterschot Claudy C. Regterschot - directeur ROZIJ Werk De re-integratiemarkt is constant in beweging. Krimpende budgetten en veranderende weten regelgeving volgen elkaar continu op. Deze dynamiek vraagt om een goed netwerk tussen belangengroepen zoals cliënten, zorginstellingen, onderwijs en overheid. Een structurele samenwerking zorgt er niet alleen voor dat de toegang tot belangrijke informatie beter is maar ook is ook een broedplaats voor allerlei interessante ideeën. Gezamenlijk

kunnen deze ideeën sneller en beter omgezet worden in nieuwe dienstverlening. Een snellere ontwikkeling ontstaat omdat vele handen licht werk maken. Betere dienstverlening ontstaat omdat er meer kennis en relaties zijn met opdrachtgevers en cliënten. Innoveren in netwerken is hiermee een structurele manier om op korte termijn te reageren op de alledaagse uitdagingen. Hierbij geldt (uiteraard) dat je beter kunt anticiperen, want voorkomen is beter dan genezen!

■ Sander van den Dries Sander van den Dries - Triggerfish Digital Creatives Wanneer je de juiste partners weet te vinden kan hulp van buitenaf ongetwijfeld een impuls geven aan je organisatie en wellicht de redding van je onderneming betekenen. Gelukkig hebben wij bij Triggerfish geen ervaring op dit gebied en hopen we dat ook nooit te

krijgen. Als je mij vraagt wat ik zou doen, dan zou ik juist nu extra investeren in onze eigen mensen en hun creativiteit inzetten op zoek naar nieuwe kansen en oplossingen. Zij zijn de kracht van je bedrijf, kennen het door en door en weten beter dan wie dan ook waar kansen in onze markt liggen.

■ Willemien de Bruin Willemien de Bruin - partner/strateeg JOUW® Tja, wat moet je hier nu op zeggen? Geen geld hebben, of het nou zakelijk of particulier is, is per definitie vervelend. Zeker wanneer je als gevolg van insolventie wordt geforceerd beslissingen te nemen die tegen je natuur en gevoel in druisen. In de reclamebranche waren er in 2009 58% meer faillissementen dan in 2008. Dat is veel. En schrijnend. En toch, het klinkt misschien wel wat naïef, kan

juist ook een oncomfortabele positie nieuwe kansen creëren. Als je uit je comfortzone wordt geplaatst, word je gedwongen ‘anders’ tegen dingen aan te kijken. Niet dat het daarmee gemakkelijker wordt, maar zo ontstaan er wellicht wel nieuwe mogelijkheden om aan iets wat negatief lijkt, uiteindelijk een positieve draai te geven. Dat daarbij op bepaalde vlakken externe expertise c.q. hulp wordt ingeschakeld is eigenlijk -net als bij wanneer het goed gaat- vanzelfsprekend.


❘ 17

Goed ondernemerschap heeft alles te maken met daadkracht, visie, doelen stellen en de drive deze vervolgens te realiseren. Credion begrijpt dat en helpt ondernemers hun ambities te verwezenlijken door als onafhankelijk financieel intermediair te adviseren en

BEDRIJFSREPORTAGE

Tekst en fotografie: Job Niessen - Compass Communicatie

begeleiden bij financieringstrajecten. Wim Hagen (l.) en John Hoven: “Door ons in te schakelen halen ondernemers kennis en ervaring in huis”

‘Ondernemend in krediet voor ondernemers’ A

an het woord zijn John Hoven en Wim Hagen, die als franchiseondernemers gezamenlijk de Heerdense vestiging van het landelijk opererende Credion leiden. Samen zijn ze goed voor meer dan veertig jaar ervaring in de financiële wereld. “Ons werkgebied reikt van Vaassen tot en met Staphorst, met uitzondering van Zwolle”, verklaart John, “Core business? In hoofdlijnen het binnen de zakelijke markt zoeken naar passende oplossingen voor vreemd vermogen. Door ons in te schakelen halen ondernemers kennis en ervaring in huis. Juist in deze tijd, waarin de banken buitengewoon terughoudend zijn in het verstrekken van krediet, heel belangrijk. De aanvraag moet immers in één keer goed zijn.”

van a tot z over”, legt Wim uit, “we zorgen voor een perfecte match en realiseren financieringen onder de meest gunstige condities, zowel qua prijsstelling als voorwaarden. Maatwerk, naadloos afgestemd op de investeringsbehoefte van onze klanten. We zijn geen tussenpersoon en ontvangen geen provisies vanuit de financiële sector, maar zijn honderd procent onafhankelijk. Niet voor niets luidt onze slogan ‘Ondernemend in krediet voor ondernemers. Het sluit naadloos aan bij de missie en visie van de oprichters van Credion. Gerenommeerde bankiers, die vonden dat de dienstverlening van banken richting het bedrijfsleven ernstig tekortschoot en in 2001 Credion oprichtten. Anno 2010 beslaat het Credion netwerk 37 vestigingen, met allemaal hun eigen werkgebied, specialismen en ervaren professionals.”

Stilstand is achteruitgang “In het bedrijfsleven geldt het credo ‘stilstand is achteruitgang’, bedrijven willen groeien, hun marktpositie verstevigen, ambities waarmaken. Zaken waarvoor vaak investeringen nodig zijn. Vooral binnen het MKB blijken bedrijven vaak niet de expertise in huis te hebben om met een doortimmerde en beargumenteerde financiële onderbouwing bij banken en andere kredietverstrekkers aan te kloppen. Wij kunnen adviseren, begeleiden en nemen desgewenst het gehele traject

Kwaliteit gegarandeerd Kwaliteit, expertise en betrouwbaarheid vormen belangrijke sleutelwoorden in de dienstverlening van Credion. Zo zijn alle vestigingen gecertificeerd door de Stichting Certificering Financiële Educatie. John: “grof geschetst scheidt het certificaat het kaf van het koren en biedt het een garantie voor kwaliteit en betrouwbaarheid. In ons vak draait het voor negentig procent om vertrouwen. Maar ook om het proactief zijn en kunnen meedenken. Meedenken over effectiviteit, efficiëntie,

“Wij beschikken over de expertise, ervaring en het netwerk om tot de beste deal te komen. Banken zijn momenteel uitermate terughoudend in het verstrekken van krediet, maar onderzoek bewijst dat met tussenkomst van een financieel intermediair de kansen significant toenemen.” productiviteit en samen met de klant kijken naar oplossingen, mogelijkheden en uitdagingen. Als ondernemer ben je soms ‘bedrijfsblind’. En dan kan het helpen om samen met een externe partij de zaken nog eens grondig onder de loep te leggen. Onze dienstverlening reikt dan ook verder dan het realiseren van nieuwe financieringen. Zo nemen we ook oude constructies onder de loep, kijken we of er betere mogelijkheden zijn en zo meer. Het heeft te maken met betrokken zijn. Betrokkenheid die zich overigens ook uit in het tijdig aan de rem trekken en nee durven te verkopen.” Doelen verwezenlijken Over de uitdagingen voor 2010 zijn beide heren helder. “Credion is nauw betrokken bij CCQ, een nieuw door de overheid ingesteld platform, dat een impuls moet geven aan kredietverstrekking door banken aan ondernemers. Het toont aan dat Credion zich hard maakt voor ondernemers die willen groeien. Ondernemers met passie, visie en ambitie. Wij zullen er alles aan doen om die ondernemers op weg te helpen, zodat zij hun doelen kunnen verwezenlijken.” Credion IJssel-Delta Dorpsstraat 55 8181 HN Heerde T 0578 - 69 13 27 [email protected] www.credion.nl


❘ 19

I N T E R V I E W

Tekst: André Staas - Comm’Art Fotografie: Gerrit Boer

Banken Banken verwachten verwachten opgaande

lijn Zwolse economie

Dat Zwolle economisch sterk is,

Sjoerd Scholte: “Onze rol als bankier is om ervoor te zorgen dat de economie fatsoenlijk draait”

blijkt uit het relatief geringe aantal faillissementen en ontslagen afgelopen jaar . Hoewel we er nog niet zijn, zien vertegenwoordigers van vier banken de economische ochtend al gloren. De ondernemers moeten nieuwe voorspoed waarmaken, de banken faciliteren ze hierbij. Met ondernemerschap en creativiteit, de crisis gelouterd voorbij.

B

ankiers zijn de gebeten hond in crisistijd. Over het Grote Bonusspel in New York, London en Amsterdam mag je zo je gedachten hebben, maar valt de crisis nou ook regionale bankiers aan te rekenen? “Natuurlijk zijn er dingen gebeurd, waarvan we achteraf zeggen dat het niet verstandig was”, vindt Henk van Hierden, regionaal directeur Zwolle van Friesland Bank. “Maar bijna iedereen leefde op te grote voet en nam risico’s: consumenten,

20 ❘


ondernemers en bankiers.” Districtsdirecteur Zaken van ABN Amro NoordoostNederland Willem de Feijter vult aan: “De emoties zijn heftig. Zoiets heb ik nog nooit meegemaakt.

Ik ervaar deze periode als louterend, ik leer er heel veel van. We hebben nu heel andere gesprekken met onze klanten; er wordt een sterk beroep gedaan op ons ondernemerschap en creativiteit.”

En zo komt duurzaam ondernemen langzaam in alle haarvaten van de banken te zitten. Zo heeft ABN Amro Nederland een nieuwe afdeling opgericht, die zich bezig houdt met duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen. De afdeling moet ervoor zorgen dat dit thema in alle geledingen van de bank hoog op de agenda komt en blijft.

v.l.n.r. Sjoerd Scholte, Willem de Feijter, Frank Grisel en Henk van Hierden

Spagaat Net als bij Van Hierden en De Feijter staat ook bij Sjoerd Scholte voorop dat bankiers in de regio hun werk altijd naar eer en geweten hebben gedaan. “Bonussen spelen hier niet, hooguit een paar honderd euro voor de kassier”, aldus de directeur Business Banking van ING Rayon IJsselvecht. “Onze rol als bankier is om ervoor te zorgen dat de economie fatsoenlijk draait. Hiervoor stellen we ondernemers in staat om te ondernemen. Natuurlijk hebben die het op dit moment zwaar. Iedere ondernemer, die ons overtuigt van een levensvatbare toekomst, kan met ons zaken doen. Die helpen we door de crisis heen.” Directeur Zakelijk van Fortis Bank Regio Noordoost Frank Grisel onderstreept deze stelling: “De basis moet altijd zijn: goed ondernemerschap. Voor ondernemers, die hun zaakjes goed voor elkaar hebben, is er altijd geld. Dat is wat anders dan ongebreideld krediet verstrekken. En dan kom je als bank wel eens in een spagaat terecht. Want aan de ene kant moeten we grotere buffers aanleggen, terwijl we aan de andere kant de economie moeten helpen.” CEO-statement Voor opportunisten gaan de loketten langzaam dicht, voor duurzame ondernemers gaan ze juist verder open. “We leven in een interessant tijdperk”, vindt Scholte. “Alle banken zijn bezig met duurzaam ondernemen. Onze klanten trouwens ook, en dus ontwikkelen wij groene producten om ze te faciliteren. Duurzaam ondernemen biedt ondernemers een mooie gelegenheid om zich te onderscheiden en zo te verdienen aan duurzaam. Daar is niets mis mee: je bouwt mee aan een duurzame wereld en aan een duurzaam rendement in je bedrijf. Zo doen wij banken dat ook.”

Verantwoordelijkheid Nu al merken vervuilende industrieën dat het steeds lastiger wordt om kredieten te krijgen. Omgekeerd is er geld voor duurzame initiatieven. Zo passen banken zich aan aan de economische realiteit. Die realiteit is ook dat veel bedrijven het op dit moment moeilijk hebben. Welke verantwoordelijkheid voelen de banken om de ondernemer er bovenop te helpen? “Ik denk dat we twee dingen moeten doen: kennis delen en slimme combinaties zoeken”, vindt Scholte. “We beschikken over tal van data over trends, branches, resultaten, noem maar op. Met onze kennis kunnen ondernemers leuke dingen doen. Daarnaast weten we veel over vraag en aanbod in bijna alle markten. Met deze kennis kunnen we proberen om bedrijven aan elkaar te koppelen en ze zo sterker te maken.“ Ervaringen delen, dat doen ook de andere banken. “We organiseren regelmatig klantenavonden”, vertelt Grisel. “Bijvoorbeeld over e-business, duurzaam ondernemen of bedrijfsoverdracht. Ondernemers hebben daar behoefte aan, juist nu.” Van Hierden vult aan: “We moeten onze klanten blijven opzoeken, ze aandacht blijven geven. We laten ze niet alleen in deze moeilijke tijden. Dicht op de klant zitten is noodzakelijker dan ooit. Friesland Bank doet dat als relatiebank altijd al.” Heel snel weer heel goed Het aantal starters stijgt jaar in, jaar uit. Starters maken een bewuste keuze om zelf regie te voeren aan de hand van businessplannen. Banken zijn bereid om ze geld te lenen, mits hun plannen deugen. Ze staan starters bij met raad en daad. “We kijken naar het ondernemerschap en de wilskracht”, vertelt De Feijter. “Komt iemand geld vragen bovenop een eigen inbreng, een lening van de familie, krediet van zijn leveranciers en een bevoorschotting van zijn afnemers, dan zit het wel snor. De goede ondernemers haal je er zo uit.” De bankiers zijn het over één ding snel eens: het economische dieptepunt is in Zwolle bereikt. “We krijgen weer meer kredietaanvragen, ondernemers durven weer te investeren in gebouwen en machines”, vertelt Scholte. Van Hierden constateert: “De kredietverlening heeft bij ons nooit stilgestaan. We zullen heus nog wel een paar negatieve verrassingen voor onze kiezen krijgen, maar de situatie verbetert.” “Ondernemers hebben zich razendsnel aangepast aan de economische teruggang, en ze zullen de laatste hobbels dus ook nog wel nemen”, stelt Grisel. De Feijter besluit: “Juist omdat we op dit moment alleen investeringen met een hoge toegevoegde waarde financieren, verwacht ik van de bedrijfsinvesteringen een enorme economische impuls. Het kan heel snel weer heel goed gaan, zeker in deze sterke regio.”

Wegens verplichtingen elders geen Rabowoordvoerder aan de dis, maar wel een boodschap. Directeur Bedrijven en Private Banking van Rabobank IJsseldelta Paul Verhoef beaamt dat we in een lange periode van hoogconjunctuur risico’s steeds meer zijn gaan onderschatten, waardoor die niet juist meer werden ‘gepriced’. “De bomen groeiden tot in de hemel, tot anderhalf jaar geleden. We zijn hardhandig tot orde geroepen en staan nu weer met beide benen op de grond. We kijken anders naar risico’s. Dat is even wennen, maar uiteindelijk goed voor iedereen: de spaarders, de ondernemers en de banken.” Driekwart van de mkb-klanten van Rabobank IJsseldelta komt de crisis redelijk door. Die hebben een appeltje voor de dorst en kunnen tegen een stootje. “Maar pakweg een kwart van onze klanten heeft het zwaar. Die proberen we te helpen waar we kunnen. Onze zakelijke leden hebben speciaal hiervoor de stichting Rabo Ondernemers Impuls opgericht. Hierbij worden ervaren ondernemers gekoppeld aan ondernemers die het moeilijk hebben. Als bank hebben we twee ton in de stichting gestopt, onder meer voor microfinanciering.” Volgens Verhoef hebben we nog een lange winter voor de boeg. “Vooral de bouw gaat een lastige tijd tegemoet. Ik denk dat de krokussen pas na de zomer zullen bloeien.”

Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen of opmerkingen? Bel dan! Willem de Feijter (ABN Amro) 06 5142 5150 Frank Grisel (Fortis) 06 5332 0531 Henk van Hierden (Friesland Bank) 06 5393 4401 Sjoerd Scholte (ING Bank) 06 5581 6592 Paul Verhoef (Rabobank) 06 2241 2635 Dit lunchgesprek kwam tot stand op initiatief van het Ondernemersbelang Zwolle e.o. in samenwerking met Mercure Hotel Zwolle.


❘ 21

Gerechtsdeurwaarder kan ook problemen voorkómen Noodzakelijk kwaad “Voor veel ondernemers zijn we een noodzakelijk kwaad”, weet Aike Rouw. “Bij het innen van onbetaalde facturen gaan we effectief, maar ook omzichtig te werk. We houden rekening met lokale culturen en met de relatie tussen opdrachtgever en debiteur. We streven ernaar dat ze elkaar recht in de ogen kunnen blijven kijken en in de toekomst zaken kunnen blijven doen.”

Aike Rouw: “We staan bekend om onze laagdrempeligheid”

Geen enkel bedrijf wil een deurwaarder op de stoep hebben staan, en ook schuldeisers vermijden liever de inschakeling van en deurwaarder. Gerechtsdeurwaarder Aike Rouw, tevens directielid van AGC Gerechtsdeurwaarders & Incasso, onderkent het boeman-achtige imago van zijn beroepsgroep, maar noemt ook de positieve kanten. “Vaak is het kwaad al geschied als bedrijven zich bij ons melden. Problemen lossen we effectief en omzichtig op, maar ook in preventief opzicht kunnen we veel voor ondernemers betekenen.”

A

GC Gerechtsdeurwaarders & Incasso (met vestigingen in Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel, Gelderland, Utrecht en Zuid-Holland) maakt deel uit van de credit-management-organisatie Sensus Groep B.V. Als later dit jaar ook vestigingen in Noord-Brabant en Limburg worden geopend, beschikt deze overkoepelende holding over een landelijke dekking. Sensus Groep wordt aangestuurd vanuit het hoofdkantoor in Zwolle, waar ook de Zwolse vestiging van AGC is ondergebracht. De vestigingen functioneren zelfstandig, maar de lijnen zijn kort. Dat is één van de pluspunten van het bedrijf, zegt Aike Rouw. “We hebben een

landelijk netwerk, maar zijn een platte organisatie gebleven. Elke klant heeft vaste contactpersonen. We streven voortdurend naar de juiste persoon op de juiste plaats.” Het takenpakket van AGC is zeer breed: incasso, debiteurenbeheer, juridisch advies, ambtelijke diensten (zoals dagvaarding en beslaglegging), detachering en training. Hierdoor heeft het bedrijf ook zeer uiteenlopende klanten: van MKB’ers en particulieren tot grote bedrijven, scholen, non-profit organisaties, overheidsinstellingen en zorgverzekeraars. Ook werkt men veel voor de advocatuur en voor andere incassobedrijven. “We staan bekend om onze laagdrempeligheid en MKB-ers zijn bij ons beslist geen nummer”, aldus Rouw.

BEDRIJFSREPORTAGE

Tekst: Hans Keesmaat Fotografie: Gerrit Boer

Preventief optreden Minder bekend is dat AGC Gerechtsdeurwaarders & Incasso ook preventief kan optreden. Zo kunnen veel problemen worden voorkómen of in de kiem worden gesmoord. “Bedrijven kunnen ons inschakelen als het debiteuren-beheer door grote drukte tijdelijk niet de volle aandacht kan krijgen”, legt Rouw uit. “Een klant kan bijvoorbeeld het gehele debiteurenbeheer tijdelijk bij ons neerleggen, maar ook periodiek een van onze medewerkers inschakelen. Daarnaast verzorgen we trainingen voor medewerkers van de klant.” Behalve ambtelijke functionarissen en een team van juristen (elk met een eigen specialisatie) heeft AGC ook een vijftal CCP’ers en een CCM-er in dienst, gecertificeerde specialisten die specifiek zijn opgeleid voor credit-management. “Zij kunnen desgewenst een organisatie helemaal doorlichten en aangeven waar de risico’s zitten op debiteurengebied en verbeterpunten aanreiken”, zegt Rouw. Als Groningse boerenzoon rolde Aike Rouw op zijn twintigste in het vak als jongste bediende bij een gerechtsdeurwaarderskantoor. In mei 2005 stond hij aan de wieg van de Zwolse vestiging van AGC. De hele organisatie ontwikkelde zich met name snel na 2002, toen de nieuwe Gerechtsdeurwaarderswet van kracht werd. De tarieven jegens opdrachtgevers werden vrijgegeven en gerechtsdeurwaarders mochten voortaan buiten hun eigen arrondissement opereren. “Dat leidde tot marktwerking en schaalvergroting”, aldus Aike Rouw. “Op zich een goede ontwikkeling, maar het legt wel een grotere druk op ons. Klanten kijken nóg meer naar je ‘scoringspercentage’. Een reden temeer om een goede balans te vinden tussen effectiviteit en een omzichtige aanpak.” AGC/Sensus Groep Noordzeelaan 62, Zwolle Postbus 640 8000 AP Zwolle T 038 - 468 46 00 F 038 - 468 46 10 www.sensusgroep.nl www.agc-incasso.nl


❘ 23

Advies

Tekst: Marcel Witteveen

Kredietcrisis biedt ondernemers financiële en fiscale voordelen Waar de crisis begon bij financiële instellingen, de industriële en transportsector,

Z

o kan het in de huidige kopersmarkt voor een bedrijf met voldoende eigen middelen erg interessant zijn om op overnamepad te gaan. De prijzen die momenteel betaald worden voor ondernemingen liggen namelijk een stuk lager dan voorheen. Ook legt de kredietcrisis de sterktes en zwaktes van potentiële overnamekandidaten beter bloot. Ook familiebedrijven kunnen profiteren van deze economisch moeilijke tijd door de (fiscale) voordelen van een overname. Hierdoor verwachten wij een toename in het aantal overnames bij familiebedrijven. Specifiek waar het gaat om bedrijfsopvolging in de familiesfeer. Tegenvallende bedrijfsresultaten en lagere multiples voor de waardering zorgen voor een daling in de ondernemingswaarde waardoor overdracht mogelijk tegen een aanzienlijk lagere fiscale waarde kan plaatsvinden. Het kan dus zeer interessant zijn om juist nu uw onderneming te laten waarderen en de volgende generatie te laten participeren. Succesfactoren Voor ondernemers die hun onderneming willen verkopen, is het nu meer dan ooit van groot belang zich te richten op de belangrijkste ‘value drivers’ of succesfactoren van het bedrijf. De succesfactoren zijn van groot belang bij de waardering van de onderneming. Indien de ondernemer in staat is de voor het bedrijf specifieke factoren te onderkennen en nog beter te benutten zal dit leiden tot verbetering van rendementen en dus tot een hogere opbrengst bij verkoop van de onderneming. Fiscale voordelen De overheid heeft als reactie op de kredietcrisis fiscale stimuleringsmaatregelen

heeft inmiddels bijna elke branche met tegenvallende resultaten te maken. Ondanks het stijgende aantal faillissementen zijn er ook branches die juist profiteren van de situatie. Zo neemt de omzet van incassobureaus, deurwaarders en reparatie- en onderhoudsbedrijven nog steeds toe. Ondanks de moeilijke tijden zijn er nog voldoende kansen voor ondernemers in het MKB. Met name op financieel en fiscaal vlak zijn er veel voordelen te behalen. getroffen. Zonder volledig te willen zijn, worden hieronder enkele interessante wijzigingen kort beschreven. Zo is voor rechtspersonen (met name BV’s) de mogelijkheid tot het verrekenen van verliezen met winsten uit andere jaren tijdelijk verruimd. Eventuele verliezen over 2009 en 2010 kunnen worden verrekend met fiscale winsten uit de drie daaraan voorafgaande jaren. Een verlies over 2009 kan verrekend worden met de belastbare winst 2006. Dit is interessant omdat de tarieven vennootschapsbelasting in 2006 hoger waren dan de huidige tarieven. Keerzijde van deze versoepeling is dat bij keuze voor verruiming van de achterwaartse verrekening, de periode van voorwaartse verliesverrekening wordt teruggebracht van negen tot zes jaar. Voor verliezen over 2008 geldt dat de hieruit voortvloeiende restitutie bij wijze van voorschot kan worden ontvangen. Als belangrijke stimuleringsmaatregel is de “octrooibox” in 2010 vervangen door de “innovatiebox”. Toepassing van deze maatregel heeft tot gevolg dat de winsten die behaald worden met innovaties belast worden met 5% vennootschapsbelasting in plaats van 20% tot 25,5%. Als met een innovatie een

verlies behaald wordt, zijn deze tegen het reguliere tarief aftrekbaar. Het is dus zeker de moeite waard te bekijken of deze maatregel van toepassing kan zijn. Toepassing van deze maatregel luistert heel erg nauw dus neem contact op met uw adviseur. In 2007 zijn ten aanzien van afschrijvingen op bedrijfsmiddelen belangrijke beperkingen doorgevoerd. Deze beperking hing samen met de verlaging van het tarief vennootschapsbelasting. De fiscus heeft voor de jaren 2009 en 2010 bepaald dat investeringen in nieuwe bedrijfsmiddelen in twee jaar kunnen worden afgeschreven. Er zijn enkele beperkingen aangebracht; zo zijn onder andere uitgezonderd gebouwen en personenauto’s. Marcel Witteveen is Accountant-Administratieconsulent, werkzaam als partner bij Berk Accountants en Belastingadviseurs N.V.

Berk Accountants en Belastingadviseurs N.V. Burgemeester Roelenweg 14-18 Postbus 508 8000 AM Zwolle T 038 - 425 86 00 www.berk.nl


❘ 25

BEDRIJFSREPORTAGE

Tekst: Job Niessen - Compass Communicatie Foto’s: Triggerfish!

Sander van den Dries: “De beste ideeën ontstaan vaak door controversieel te denken.” (Foto: Compass Communicatie)

‘Alles staat, begint en eindigt met creativiteit’ “Een stel jonge, creatieve, eigenwijze professionals “, zo omschrijft eigenaar

alles is mogelijk. Met als enige te bedenken restricties budget en deadline.”

Sander van den Dries zijn creatieve team. Stuk voor stuk specialisten in interactief ontwerp voor wie het zogenaamde ‘out of the box’ denken eerder regel dan uitzondering is. “Alles draait om beleving. Het prikkelen van zintuigen. Het visuele alleen is daarom nooit goed genoeg. Bij Triggerfish combineren we verrassende, pakkende, dynamische ontwerpen met de interactieve mogelijkheden die het internet ons biedt.”

D

e orderportefeuille liegt er niet om. Van verzekeringsgigant Ditzo tot de Telegraaf Media Groep, scholengemeenschap Landstede en nog veel meer. “Indien we spreken over interactief ontwerp, is het de combinatie van strategie, concept, design, technologie en

26 ❘


functionaliteit die het succes van een website bepalen. En daarin schuilt nu juist onze kracht.” Een niche in de markt, zoals Sander zelf erwoord, die hij met Triggerfish als geen ander heeft opgepakt. Zo ontwerpt en realiseert het creatieve bedrijf websites, actiesites, online campagnes, mobiele applicaties enzovoorts. ‘No limitations’, luidt het credo. “nagenoeg

Nieuwe locatie en naamswijziging Met Triggerfish bewijst Sander dat creativiteit en ondernemerschap hand in hand gaan. “Ik was altijd al een ondernemend baasje. Eén van de jongens die op het schoolplein handelde in van alles en nog wat.” Geen wonder dus dat hij na zijn studie Interaction Design aan de HKU in Utrecht zijn eigen weg zocht. Eerst als freelancer voor grote reclamebureaus, vervolgens als oprichter van X-Media. Het ging snel, want in amper vijf jaar tijd groeide X-Media uit tot een gerespecteerde landelijke speler. Afgelopen januari werd zelfs een nieuw pand aan de Veemarkt betrokken en veranderde X-Media in Triggerfish. “Alles valt eigenlijk samen. De naamswijziging, gekoppeld aan een nieuwe dynamische uistraling, een geheel vernieuwde website en een nieuw pand. De oude locatie in de Hagelstraat was echt te klein geworden. Aan de Veemarkt beschikken we over maar liefst 200 vierkante, met volop ruimte om te

The Suitmasters Experience groeien, extra mensen te huisvesten, meer klanten te bedienen en nog nadrukkelijker te investeren in kwaliteit en creativiteit.” Interactieve beleving Bij Triggerfish draait alles om creativiteit. Een ‘standaard’ is er niet, alleen maatwerk, zorgvuldig afgestemd op de beoogde doelstelling van de opdrachtgever. Volgens de filosofie van Triggerfish gaat het uiteindelijk allemaal om het creëren van een interactieve beleving. “De moderne consument baseert zijn keuzes hoofdzakelijk op symbolische waarden, zoals, waardering, aandacht, verbeelding en zelfontplooiing”, verklaart Sander, “bij Triggerfish zetten we dan ook in op interactieve concepten die qua concept, ontwerp en functionaliteit heel nadrukkelijk inspelen op emotie en

beleving. Kort gezegd creëer je een belevingswereld rond een product, dienst of merk, waarmee de doelgroep zich kan en wil identificeren. Het internet biedt hiervoor volop speelruimte. Niet in de laatste plaats vanwege het interactieve karakter, waardoor we de klant op een persoonlijk, unieke wijze kunnen aanspreken en betrekken. Een voorbeeld is ‘The Suitmaster Experience’, waarbij de consument na aanschaf van een maatpak wordt meegenomen in een interactieve beleving rond zijn product. Daarin kan hij zijn eigen monogram vormgeven, komt hij alles te weten over zijn pak en kunnen alvast accessoires worden uitgekozen. Honderd procent gepersonaliseerd en afgestemd op het profiel van de consument.” Slechts een voorbeeld van de vele concepten die Triggerfish bedacht, maar wel één waarbij de interactieve mogelijkheden ten volste zijn benut en worden aangewend om de consument dat speciale, bijzondere gevoel te geven. Aandacht en waardering die ertoe leiden dat hij weer terugkomt of anderen aanzet ook een pak bij Suitmasters te kopen. “Beleving is emotie en dus gedrag. Uiteindelijk is het gedrag van de consument bepalend voor het succes van je onderneming. Hetzij het kopen van een pak, het afsluiten van een verzekering, het opvragen van informatie et cetera.” Toeval bestaat niet Voordat er überhaupt wordt nagedacht over concept, strategie en ontwerp, vindt altijd een uitgebreide intake en brainstorm met de opdrachtgever plaats. “Het uiteindelijke doel moet immers exact duidelijk zijn. Vervolgens wordt op haast wetenschappelijke wijze en veelal na grondig marktonderzoek bepaald hoe de uitgezette doelen het beste gerealiseerd kunnen worden. Als dit helder is, wordt samen met onze opdrachtgever de strategie bepaald en gaan we conceptmatig met het ontwerp aan de slag.” Een zorgvuldig proces, waarin niets aan het toeval wordt overgelaten. “En dat moet ook wel, want wij willen dat alles tot in de puntjes klopt.

Het zijn immers de kleinste details, die het grootste verschil kunnen maken.” Sander benadrukt dat de beste ideeën vaak ontstaan door controversieel te denken. “Tegendraads en anders dan anderen. Onderscheidend zijn dus. Je hoofd boven het spreekwoordelijke maaiveld durven uitsteken, eigenwijs zijn of zoals ik het liever verwoord, proactief.” Zwolse ambities De filosofie en werkwijze van Triggerfish resulteerde de afgelopen jaren in uitgesproken interactieve concepten voor een gevarieerd palet aan opdrachtgevers. Dynamische ontwerpen voor zowel de detailhandel, het MKB als grote internationale spelers. “Juist die variatie is geweldig. Het dwingt ons het onderste uit onze creatieve vermogens te halen. Wel hebben we de ambitie de komende jaren meer opdrachtgevers uit Zwolle en omgeving aan ons te binden. Veel van onze klanten bevinden zich momenteel in de Randstad. Onze keuze om vanuit Zwolle te opereren is echter een heel bewust. De potentie is immers enorm, met volop ontwikkeling op economisch, cultureel en creatief gebied. We zullen er alles aan doen om ook Zwolse bedrijven en instellingen te helpen bij het creëren van interactieve communicatie. Waarbij boven alles geldt dat het begint en eindigt met creativiteit. Met Triggerfish tonen wij aan dat creativiteit in en de meest letterlijke zin van het woord loont.” Bekijk het werk van Triggerfish op de website: www.triggerfish.nl

Triggerfish! Veemarkt 9b 8011 AH Zwolle T 038 - 337 69 86 [email protected] www.triggerfish.nl


❘ 27

Profiel David Kuperus Fit worden door slechts twintig minuten training per week? fit20 bewijst dat het kan. fit20 zet zich in op kwaliteit van trainen, niet zozeer op kwantiteit. De methode van fit20 spitst zich toe op effectiviteit en resultaat, waarbij mensen zich reeds na enkele trainingen fitter, sterker en dus beter voelen. Tijdgebrek vormt niet langer een belemmering. Trainen bij fit20 kan vóór of na werktijd, maar ook tussen je afspraken door of tijdens lunchpauze. David Kuperus is vestigingsmanager van fit20 in Zwolle.

Bent u getrouwd? Heeft u kinderen? Nee, ik ben niet getrouwd en heb ook geen kinderen. Wat was uw eerste (bij)baantje? Ik was ballenraper bij de plaatselijke golfvereniging. Dit was op mijn 14e mijn droombaantje, 4 avonden per week in een golfkarretje over de driving-range scheuren. Wat voor werk zou u willen doen als u dit bedrijf niet had? Iets in de buitensport heeft me altijd wel getrokken, kajakken en klimmen met name. Het is alleen een stuk lastiger daar goed van rond te komen. Wat is de grootste ramp die in uw bedrijf kan gebeuren? Brand of een aardbeving. Wat vindt u het mooiste van uw vak? Om te zien hoe mensen na een proeftraining omslaan van scepsis naar enthousiasme. En daarbij de enigszins vermoeide maar voldane gezichten van klanten na een training. Vooral om op die manier te zien dat mensen die anders niet aan trainen toekomen toch lekker in hun vel zitten en zich fit voelen. Wat doet u het liefst in uw vrije tijd? Tijd doorbrengen met vrienden, eten, een film, een goede wandeling, muziek maken, dat soort dingen. Er gaat niets boven hun goede gezelschap. Daarbij kajak ik graag op wild water, dit doe ik vooral ’s zomers. En vind het heerlijk om voor een paar dagen de bergen in te trekken.

28 ❘


Wat zijn uw toekomstverwachtingen? Mijn fit20 studio in Zwolle verwacht ik over ongeveer een jaar vol te hebben met klanten, daar investeer ik nu veel tijd en energie in. Wanneer dit is uitgekomen wil ik tijd nemen om wat gas terug te nemen en mijn pijlen opnieuw te richten. Misschien wil ik nog wel een studio ergens starten.

Wat is uw favoriete restaurant? Ik ga graag naar restaurants waar ik nog nooit geweest ben, ik houd van iets nieuws en laat me graag verrassen. De sfeer is het belangrijkst, die moet warm en knus zijn maar nog wel voldoende privacy hebben om te praten zonder dat alle andere gasten meeluisteren. De oosterse keuken vind ik heerlijk.

Wat vindt u van het zakelijk klimaat in uw vestigingsplaats? Vriendelijk, open, toegankelijk en behulpzaam. Veel ervaren ondernemers zijn bereid me als starter te helpen deze studio goed op gang te krijgen. Dat is enorm fijn!

Wat is uw favoriete website? Bol en Amazon, vooral omdat er vaak niet toe kom binnen openingstijden voor muziek of boeken te winkelen.

Wat zou u in Nederland veranderen als u één dag minister-president zou zijn? Niets, in één dag is het niet mogelijk landelijk waardevolle veranderingen door te voeren.

Wat is voor u het mooiste moment van de week? Dat zijn de avonden en de weekenden, dit zijn de momenten waarin de voldoening van mijn werk door dringt. Daarbij brengt de rust vaak nieuwe ideeën.

Voor welke ondernemer heeft u veel bewondering? Dat zijn er meerdere maar nu vooral de heren die fit20 als franchise opzetten. Zonder hun had ik dit nooit op mijn leeftijd (26) voor elkaar gekregen. Wat irriteert u het meest als ondernemer? Negativisme en dus kansen missen. Wat motiveert u het meest als ondernemer? Klanten die teruggeven dat zij verrast zijn van de resultaten van hun training. De bevestiging die het programma dat we bieden daarmee krijgt werkt erg stimulerend.

Dr. van Deenweg 13 8025 BP Zwolle

Wat is uw motto? De enige houvast is progressie.

[email protected] www.fit20.nl

het ONDERNEMERS Schoonmaker transformeert tot facilitair medewerker ONLINE Vraag vroegtijdig juridisch advies

Recommend Documents