toerisme
LEKKER ONTDEKKEN
Het goeie leven Langs wijn- en boomgaarden in Zuid-Limburg Toscane is prachtig, maar ook ver. Als
je zin hebt in zachte landschappen, pure streekproducten en lekkere wijnen, steek dan de grens over naar Zuid-Limburg. Wij ontdekten er 5 plekjes waar het leven meer dan goed is.
100
101
toerisme
LEKKER ONTDEKKEN
E
Vijftien jaar geleden sloegen Jefs zoon André en chef-kok Marc Creusen de handen in elkaar. Van een fruitbedrijf met een hoevewinkeltje maakten zij een culinaire pleisterplaats.
1
én keer per jaar heeft Nederland bergen. Ze heten onder meer Cauberg, Eyserbosweg en Gulpenerberg en de wielrenners jakkeren eroverheen alsof het Alpencols zijn. De Amstel Gold Race kan altijd op het totale onbegrip van de koeien rekenen. Wie haast zich nu naar de volgende heuvel als het gras aan deze kant even sappig is? Het landschap is hier zo mak als een lammetje. Zachte hellingen, malse weides, bossen, boomgaarden, klaterende riviertjes, allemaal kunstig geschikt, en op de juiste plek een kerktoren om de compositie af te maken. Ja, het is een idylle waar je over uitkijkt bij het Drielandenpunt. De Vaalserberg, met zijn 322 meter het hoogste punt van Nederland, ligt nog net binnen de landsgrenzen. Er is maar één puntje van kritiek als je op de uitkijktoren staat. Had die dorpen dan op de heuvels gebouwd, dan was het Toscanegevoel compleet. Puurheid, smaak en tradities zijn er wel. En de koeien delen hun heuvels steeds vaker met wijngaarden.
EYSERHALTE
Vier seizoenen in een weckpotje
Bij de Eyserhalte had oorspronkelijk de stoomtrein moeten stoppen. Er was al een handig koelhuis gebouwd. Het fruit dat er bewaard werd, had rechtstreeks naar de veiling gekund via het spoor. Maar het is anders gelopen. De familie Leclercq is daar niet rouwig om. Eind september plukt Jef zoals vanouds pruimen. “President”, zegt hij. “De dikste en de mooiste. Maar niet eens de lekkerste van de achttien soorten die we verbouwen.” Dat schoonheid vaak vanbinnen zit in de boomgaard, bewijzen ook de bultige kweeperen en de bruine mispels. Kweeperen bevatten veel pectine en geven stroop of marmelade
2
de nodige binding en bitterheid. En mispels zien er echt niet uit. “Ze moeten rijpen tot je het vruchtvlees kunt opzuigen”, aldus Jef. “Daarom zeg je: zo rot als een mispel.” Mispels en kweeperen komen laat op het jaar. Maar bij de Eyserhalte zijn ze het hele jaar te proeven. Vijftien jaar geleden sloegen Jefs zoon André en chef-kok Marc Creusen de handen in elkaar. Van wat als treinhalte bedoeld was, maakten zij een culinaire pleisterplaats. De familie verkoopt intussen al haar fruit in de eigen winkel. Vers tijdens het seizoen en de rest van het jaar ingemaakt, samen met streekproducten uit
3
ANDRÉ VAN DE EYSERHALTE
“Hier groeien kruiden die elders niet voorkomen en waarmee je soepen, geleien of compotes een unieke smaak kunt geven” de wijde omtrek en zelfs Italiaanse en Spaanse delicatessen. Marc en André gaven het bedrijf een nieuwe toekomst door terug te grijpen naar een oude streektraditie. Marc: “Twee generaties terug maakte elk gezin nog fruitoverschotten in voor de winter. Wij zijn opnieuw beginnen te wecken. Om het spannend te maken, houden we het niet bij de klassiekers. We voegen wilde kruiden toe en laten ons inspireren door de wereldkeuken.” Marc is onlangs overgestapt naar het wijndomein Château Gilbert, waar hij zijn passies voor koken en wijn kan combineren. De nieuwe chef van de Eyserhalte zet de wecktraditie voort. Chutneys, dressings, jams, siropen, marmelades, geleien, sauzen, mayonaises, ingemaakte groenten: wie creatief is, kan het hele landschap in potjes en bokalen stoppen. Het oude koelhuis is een ruime ➻
102
1. Binnenkijken in de open keuken van de Eyserhalte tijdens de lunch of tijdens een workshop. 2. Hervekaas met stroop en pruimenchutney: het beste uit de boomgaard ontmoet het lekkerste uit de streek. 3. Ook walnoten kun je inmaken. Snij ze in fijne plakjes en combineer met kaas.
103
toerisme
LEKKER ONTDEKKEN
De Eyserhalte geeft de wecktraditie meer kleur dan ooit. Chutneys, dressings, jams, siropen, geleien, sauzen, marmelades, mayonaises, groenten: wie creatief is, kan het hele landschap in potjes en bokalen stoppen.
Chef-kok Richard Wentink plukt een appel in de oude boomgaard van Kasteel Vaalsbroek. De koeien grazen tussen de fruitbomen en achteraan staan de bijenkorven.
104
105
➻
toerisme
LEKKER ONTDEKKEN
1
2
winkel geworden waar je workshops kunt volgen in de open keuken en ’s middags kunt aanschuiven aan de proeftafel voor de dagspecialiteit. De chef koppelt de producten uit de eigen boomgaard aan het beste uit de regio: Geulhemmer grottenham en Limburgse buffelmozzarella, maar ook Belgische Hervekaas en mosterd uit het Duitse stadje Monschau. André Leclercq heeft bovendien twee van de acht hectare boomgaard teruggegeven aan de natuur. “De mergel komt hier aan de oppervlakte en vormt kalkgrasland. Daarop groeien kruiden die elders niet voorkomen en waarmee je soepen, geleien of compotes een unieke smaak kunt geven.” INFO Eyserhalte, Wittemerweg 1, 6287 AA Eys, tel. +31 (0)42 451 22 90, www.eyserhalte.nl AANRADER Probeer de originele chutneys, jams of marmelades, maar ook de klassieke stroop, zonder toegevoegde suiker. Lente in Limburg betekent daslook en asperges.
BROUWERIJ DE FONTEIN
Voor elk mooi moment een bijzonder bier
Nederlanders associëren hun Limburg vaak met bier. “Daaraan danken we onze bourgondische reputatie”, zegt Lonneke Dings. “De dorpsbrouwerij was even doodgewoon als de bakker. Jammer genoeg zijn alleen de groten overgebleven.” Samen met haar man Rik Brouns heeft ze daar verandering in gebracht. Zo kreeg Stein opnieuw een Brouwerij De Fontein. De nieuwe verschilt flink van haar negentiende-eeuwse voorganger. Ze is gevestigd in een monumentale pachthoeve, waar ook een watermolen en een graanschuur bij hoorden. Een titanenwerk om hier een brouwzaal en een proeflokaal te installeren. “Familie en vrienden hebben ons geweldig geholpen. Iedereen
3
5
RIK EN LONNEKE VAN DE FONTEIN
“We hebben levensmiddelentechnologie gestudeerd en zijn unaniem tot het besluit gekomen: bier is het leukste levensmiddel” kwam als ik mijn twee magische woorden uitsprak: bier en barbecue.” Het loont de moeite om van de Nederlandse bergen af te dalen naar de Maasvlakte, want Rik en Lonneke brouwen met kennis van zaken. “We hebben levensmiddelentechnologie gestudeerd in Wageningen en zijn unaniem tot het besluit gekomen: bier is het leukste levensmiddel.” Het terras van het proeflokaal kijkt uit op de hoogstamboomgaard en de kruidentuin, waar verse, natuurlijke ingrediënten voor de bieren groeien. Twaalf bieren dragen de naam van de brouwerij; andere zijn op maat gemaakt voor onder meer de betere restaurants in de streek. “Maar elk bier dat we ontwikkelen, schenken we in ons proeflokaal”, zegt Lonneke. “Dat maakt deel uit van onze filosofie. We willen zuiver en seizoensgebonden werken, liefst zelfs met producten uit de eigen tuin. Frambozen bijvoorbeeld, of vlier.” Ook privé gaan de mooiste momenten niet voorbij zonder een bijzonder bier. “Onze dochters hebben 400 bierglazen met hun naam erop. De oudste is drie en zegt tegen elke gast ‘smakelijk’. Een echt gastvrouwtje.” INFO Brouwerij en Proeflokaal De Fontein, Ondergenhousweg 15, 6171 GW Stein, tel. +31 (0)46 426 28 58, www.brouwerijdefontein.nl AANRADER Euleteul Zomer en Winter, met vlier bloesems en vlierbessen uit de tuin. Proef ook de linzentaart van Tant’Fie (naar een oud recept) en brood gemaakt van draf.
106
1. Rik Brouns neemt een staal in de brouwzaal. De Fontein heeft al dertig bieren ontwikkeld. 2. “Elk bier dat we ontwikkelen, schenken we in ons proeflokaal”, zegt Lonneke Dings. 3. Vaalsbroek, een barokke lusthof. De kasteelheer heerste over Limburgse bergen, dalen en moerassen. 4. Richard Wentink heeft de kruidentuin waar heel veel chefs van dromen. 5. In de mosterdsoep van Herberg Sint- Brigida gaat heerlijke Gulpenermosterd. 6. Frans en Brigitte van Wissen in hun knusse dorpsherberg.
6
HERBERG SINT-BRIGIDA
Koffie en vlaai na de zondagsmis
4
Lekker varkensvlees van Livar Het vlees, de worst en de ham van het Livar Kloostervarken zijn niet meer weg te denken uit de streekkeuken. Livar staat voor Limburgs Varken, een kruising van vier rassen. Het vlees wordt duurzaam en diervriendelijk gekweekt. De trappisten van de Abdij Lilbosch controleren of de boeren het charter naleven en houden ook zelf varkens. De abdij is omringd door 150 hectare weides, akkers en dreven. Ideaal voor een mooie plattelandswandeling met een bezoek aan een stel vrolijke varkens. Info: Abdij en abdijwinkel Lilbosch, Pepinusbrug 6a, 6102 RJ Echt, www.abdij-lilbosch.nl
BILDERBERG KASTEEL VAALSBROEK Eeuwige rust in de boomgaard
“Ik moet hier vaker komen wandelen”, zegt Richard Wentink. De chef-kok van Bilderberg Kasteel Vaalsbroek is nog maar net gearriveerd. Achter het barokke herenhuis strekt zich een park in landschapsstijl uit. De kasteelheer die deze lusthof liet aanleggen, ligt al twee eeuwen begraven in het parmantige mausoleum naast de oude boomgaard. Het hoogste punt van Nederland is vlakbij. Van hieruit regeerden de heren van Vaalsbroek ooit over bergen, dalen en moerassen. Het gebied, zeg maar, dat de producten voortbrengt waarmee Richard sinds kort aan de slag gaat. Hij houdt van Livar Kloostervarken, grottenkaas en mergellandschaap. De Limburgse wijnen ook. En zijn groot geluk is de kruidentuin. “Grandioos om je eigen kruiden en vergeten groenten te hebben”, zegt hij. “Daslook is mijn favoriet. Of venkelbloem en roodbladbasilicum. Heel mooi allemaal.” Het wandelpad naar de boomgaard gaat langs hoge, eeuwenoude beuken. De koeien grazen tussen de mirabellen, appelen, kersen en peren en achteraan staan de bijenkorven die voor eigen honing zorgen. Limburg is perenland, dus maakt Richard zijn tarte tatin met peren. De hotelkamers en het restaurant zijn niet in het kasteel zelf gevestigd, maar een rijksmonument verbouw je ook niet zomaar. INFO Bilderberg Kasteel Vaalsbroek, met restaurant
De Oude Watermolen, Vaalsbroek 1, 6291 NH Vaals, tel. +31 (0)43 308 93 08, www.bilderberg.nl AANRADER Proef het Livar Kloostervarken en volg het wandelpad naar de oude boomgaard.
107
Noorbeek is het centrum van Europa. Frans en Brigitte van Wissen kunnen je dat tonen op de landkaart. Een uurtje rijden en je bent in Brussel, Düsseldorf of Bonn. Best een prettige gedachte, dat het hart van Europa in een schilderachtig dorpje met een eigen wijngaard klopt. En de ‘jonkheid’ – Brigitte gebruikt het heerlijk ouderwetse woord – doet de tradities leven alsof we in Italië zijn. De tweede zondag na Pasen planten ze de Sint-Brigida-den. De hoogste den uit het bos wordt van al zijn takken ontdaan, behalve de bovenste, en steekt het hele jaar boven het dorp uit, als een reusachtige ragebol. Frans en Brigitte leerden elkaar kennen in een tweesterrenrestaurant. Veel chef-koks willen de zaken eenvoudiger aanpakken na een carrière in de topkeukens. Voor Frans werd het geen bistro, maar een dorpsherberg. De vloerbekleding, het houtwerk en de zitbanken roepen een Britse sfeer op. “Na de zondagsmis komen de dorpsbewoners koffie drinken en vlaai eten”, zegt Brigitte. Ze is vernoemd naar de heilige die op het uithangbord van Herberg Sint-Brigida prijkt. “We kwamen hier langs en ik zei meteen: wat een leuk pandje! Ik was blij dat we het konden overnemen.” ➻
BRIGITTE VAN HERBERG SINT-BRIGIDA
“ We kwamen hier langs en ik zei meteen: wat een leuk pandje! Ik was blij dat we het konden overnemen”
toerisme
LEKKER ONTDEKKEN
Wijnboer Pierre Gubbels en Brigitta van Herberg SintBrigida in de dorpswijngaard van Noorbeek: “2013 was het ideale wijnjaar”. 2
1 De herberg staat bekend voor de eenvoudige, pure streekgerechten die Frans bereidt. Na de soep van Gulpenermosterd en de forel uit de streek volgt een seizoensdessert hors catégorie met verse bramen. De chardonnay komt uit de dorpswijngaard. Of we die even willen bezichtigen? Pierre Gubbels van de wijnvereniging rijdt voorop op zijn vintagebrommertje. Echte wijnboeren verplaatsen zich met flair en nonchalance. De kleine wijngaard baadt in de zon. “De vuursteen in de bodem neemt warmte op en geeft ze weer af”, zegt Pierre. “2013 is het perfecte wijnjaar geweest.” Een wijnjaar dat intussen ook gebotteld is. INFO Herberg Sint-Brigida (hotel en restaurant), Dorpsstraat 36, 6255 AN Noorbeek, tel. +31 (0)43457 13 47, www.herbergsintbrigida.nl AANRADER Sluit je streekmaal zeker af met een dessert en proef de dorpswijn.
LE COQ FRISÉ
Huisje, tuintje, wijntje
De wijngaarden in Zuid-Limburg zijn klein. Gertje Hahn en Wolfgang Kraus hebben slechts 2.500 stokken staan achter hun woning in Epen. De Duitse en Zuid-Afrikaanse wijnboeren waarmee ze bevriend zijn, zouden het een leuk tuintje noemen. “De tuin van Eden”, zegt Wolfgang. Soms kan het echtpaar op het bankje zitten en zich net zoals de druiven koesteren in de namiddagzon. Ze hebben gekozen voor klassieke Bourgondische rassen: frühburgunder (rood), auxerrois, chardonnay en pinot blanc (alle drie wit). “We werken met de druiven die we hebben en proberen elk jaar iets nieuws”, zegt Gertje. “We nodigen goede proevers uit en beslissen met hen over de blend.”
3
GERTJE HAHN VAN LE COQ FRISÉ
“Één voordeel heb je wel als kleine wijnboer: je kunt je druiven heel veel aandacht geven. Met 35 hectare kom je daarvoor tijd te kort” De Cuvée des Amis is zo’n jaarlijks wisselende blend. Een blanc de noirs, gemaakt zoals een witte wijn, maar met rode druiven, en de eerste Limburgse wijn die een gouden medaille behaalde. Thérèse Boer van de driesterrenzaak De Librije nam hem zelfs op in haar wijnboek. “Ik stond versteld”, zegt Gertje. “Wij zijn tenslotte maar liefhebbers. Eén voordeel heb je als kleine wijnboer: je kunt je druiven heel veel aandacht geven. Met 35 hectare heb je daar geen tijd voor.” We proeven de oranje getinte wijn in de pergola met uitzicht op de wijngaard. “De Nederlanders beginnen langzaam te ontdekken dat er in hun land wijn wordt gemaakt”, zegt Wolfgang. De ex-piloot en ex-stewardess noemden hun wijndomein Le Coq Frisé, een verfransing van hun namen. Meestal is er te veel werk in de wijngaard of de kelder om te rusten op een bankje. Maar zelfs als je rug pijn doet van het snoeien of het plukken, blijft dit leven als God in Limburg. INFO Le Coq Frisé, Gulperweg 2, 6285 NA Epen, tel. +31 (0)43 455 19 89, www.lecoqfrise.nl AANRADER Vanaf 8 personen kun je een rondleiding met proeverij volgen op het wijndomein. De wijn wordt ter plaatse verkocht, maar ook bij de VVV van Epen. ❢
Tekst: Gert Corremans. Foto’s: Karl Bruninx.
108
1. Kleine wijngaard, fijne wijngaard. “De tuin van Eden”, vinden Gertje Hahn en Wolfgang Kraus. 2. Hoe bedenk je een naam voor je wijndomein? Verfrans gewoon je familienamen.
Meer informatie?
VVV Zuid Limburg, www.vvvzuidlimburg.nl In de streek vind je VVV Limburg Winkels in onder meer Epen, Gulpen, Vaals en Valkenburg. Ze bieden naast toeristische informatie een assortiment van streekproducten. Raadpleeg ook www.holland.com
109
