Het gieten van decorstukken is ambachtelijk werk en kunst.
Meer dan een landstreek in het zuiden van Nederland, of een bestuurlijke eenheid (Provincie), is ’Brabant‘ een begrip in Nederland. Dat komt door de mensen – de 2,4 miljoen inwoners van Brabant. Wat zijn dat voor mensen, die Brabanders?
1 Waar komen Brabanders vandaan? Er zijn vast Brabantse families met stambomen van vóór 1106, toen de kiem van het hertogdom ‘Brabant’ werd gelegd. Dat hertogdom begon bij de Maas en eindigde voorbij Brussel. Het raakte over twee landen verdeeld in de loop van de tijd. NoordBrabant werd Nederlands en de rest Belgisch. Boeren op de arme zandgronden of de rijke klei, burgers in de bloeiende steden, edelen in kastelen, priesters en gingen) velen, individueel of groepsgewijs. Op de vlucht voor armoe en oorlog, op zoek naar werk en welvaart, naar veiligheid en vrijheid van godsdienst, in dienst van de macht, uit avontuur of vanwege de liefde. Joden, zigeuners, Fransen, Duitsers, mensen uit de Indonesische archipel, Hongaren, mensen uit de landen rond de Middellandse Zee, uit Suriname en de Antillen, uit de Europese Gemeenschap – overal vandaan. Allemaal mensen met hun eigen talenten en hun eigen wil om wat van het leven te maken. Zo werd de Brabantse bevolking wat ze nu is: in alle opzichten kleurrijk, sociaal, ondernemend, en nog steeds volop in beweging.
In afwachting van een auditie een beeld van kleurrijk Brabant.
kloosterlingen. In de loop van de eeuwen kwamen (en
Brabant en de Brabanders
Katholieke tradities zijn sterk vertegenwoordigd in het Brabantse straatbeeld.
2 Hoe zijn de Brabanders? Bij de andere Nederlanders staan de Brabanders bekend als gemoedelijke mensen die tijd voor je uittrekken. Die instelling delen ze met elkaar. Brabanders zijn blij dat ze elkaar hebben; hun strijd voor het bestaan hadden ze nooit op hun eentje kunnen voeren. Naast hun familie- en groepsbanden, bouwen en onderhouden ze netwerken om elkaar te helpen of om hun cultuur vorm te geven. Brabanders zijn verenigingsmensen: in totaal organiseren de verenigingen zo’n 600.000 mensen, dat is één op de vier inwoners, baby’s meegerekend. Voor de beleving van hun religies bouwden de Brabanders hun talrijke – vaak beeldbepalende – kerken, synagogen en moskeeën. In hun vrije tijd ontmoeten ze elkaar in gemeenschapshuizen, op straatbanken als het mooi weer is, of op terrassen en in cafés natuurlijk.
Brabant en de Brabanders
3 Het Brabantse land De Brabantse bodem bestaat voor een klein deel uit vruchtbare rivier- en zeeklei, maar voor een veel groter deel uit moeilijk te bewerken zandgrond. Tal van gebieden – bossen en heides, vennen en zandverstuivingen (duinen) – waren de moeite van het ontginnen niet waard. In maar liefst 300 behouden flora en fauna. Elders hebben de Brabantse boeren dankzij hard werken het zand toch ontgonnen en er een typisch cultuurlandschap van gemaakt met bomenrijen, akkers en weilanden, en kleine dorpskernen. Dat oudere landschap met zijn menselijke maat is er nog steeds, nu in combinatie met de moderne grootschalige veeteeltbedrijven, nieuwe infrastructuur en nieuwe industriegebieden.
Het Brabantse platteland houdt traditie van ploegen met paard in ere.
natuurgebieden heersen ook nu nog water en wind,
Brabant en de Brabanders
4 Hoe wonen de Brabanders? Brabant en de Brabanders
De gemiddelde bewoningsdichtheid van Brabant komt Steden en dorpen bouwen nieuwe huizen met respect voor cultuurhistorie.
overeen met die in Nederland. Voor 60% wonen de Brabanders in de stad – enkele middelgrote steden, en een aantal kleinere steden en (vesting)stadjes. De steden hebben vaak oude, middeleeuwse centra en latere uitbreidingen, meestal op menselijke schaal, overzichtelijk. Als contrapunt prijkt er in Tilburg een van de hoogste woongebouwen van Nederland: Westpoint, met 49 verdiepingen. Brabant heeft zijn deel van de moderne samenlevingsproblemen gekregen, maar er wordt hard gewerkt aan goede toekomstperspectieven voor iedereen. Oudere woonwijken krijgen opknapbeurten en nieuwe voorzieningen. De andere 40% woont in de dorpen, ook al werken de meeste Brabanders in of bij de stad.
5 Waar werken de Brabanders nu? Brabant en de Brabanders
Brabant is één van de productiefste regio’s van Nederland. Alle cijfers bewijzen dat: het aandeel van het bruto nationaal product, de werkgelegenheid, het aantal bedrijven, het aantal patenten op uitvindingen. van Europa, met Eindhoven als middelpunt. Rondom Veghel/Uden/Oss groeide de landbouw uit tot een complete food-industrie. Rond Oss ontwikkelden de farmaceutische sector en de bio-medische technologie de nieuwe branche ‘human health’. Europees militair luchtvaartonderhoud organiseert zich tussen Vlissingen en Venlo met Woensdrecht als knooppunt. In het centrale en westelijke deel van Brabant voegen industriële en chemische bedrijven waarde toe aan de goederen die van Rotterdam en Antwerpen naar de 300 miljoen consumenten in West- en Midden-Europa gaan. Brabant telt zo’n 1.000 buitenlandse bedrijven, met buitenlandse of Nederlandse managers aan het hoofd. Sommige begonnen met een handvol medewerkers en tellen nu honderden medewerkers. Kennelijk sluit de Brabantse aanpak van ondernemen goed aan bij wat het internationale bedrijfsleven nastreeft.
Samenwerking tussen ziekenhuizen en universiteiten in Brabant Medical School.
De provincie is zelfs de derde toptechnologische regio
De industrie in Brabant innoveert en staat op een hoog niveau.
Brabant en de Brabanders
Samenwerken modern? Tal van grote Brabantse bedrijven hebben hun wortels in de samenwerking tussen kleine producenten. Ze concurreren op wereldschaal: ze veroveren markten, ze nemen bedrijven over, ze innoveren. In feite is samenwerken het Brabantse woord voor ‘organiseren’.
6 Hoe organiseren de Brabanders hun bestuur? De meeste inwoners van Brabant voelen zich Brabander en zullen zich elders ook als Brabander presenteren. Ze kennen hun provincie en haar grenzen. Het provinciebestuur neemt initiatieven op economisch, sociaal en cultureel gebied en coördineert acties. De huidige 68 gemeenten zijn vaak al overkoepelende besturen van dorpskernen die ooit zelfstandig waren.
Brabant en de Brabanders
Elkaar kennen en overleggen is de kracht van Brabantse bestuurders.
De vijf steden in het hart van de provincie – Breda, Eindhoven, Helmond, ’s-Hertogenbosch en Tilburg – vormen na de Randstad het tweede stedelijke netwerk van Nederland: ‘BrabantStad’. Het is een unieke bestuurlijke vorm die elke stad maximale ruimte biedt om zichzelf te zijn, maar waarin ze tegelijk een gezamenlijke aanpak van kansen en bedreigingen afspreken. Elk bestuursniveau werkt op zijn beurt weer samen met tal van maatschappelijke organisaties die het beleid mede uitvoeren.
De leergierige Brabanders weten dat veel kennis in de praktijk ontstaat. De twee universiteiten van Tilburg en Eindhoven werken dan ook nauw met het bedrijfsleven samen aan research and development. In de Brabant Medical School werken beide universiteiten en Fontys hogeschool samen met ziekenhuizen en verzekeraars. Voor een toekomst in de land- en tuinbouw, de veeteelt en de voedingsindustrie zien liggen, studeren Brabanders aan het hoger agrarisch onderwijs in Den Bosch, of aan Wageningen Universiteit – de internationale top op haar gebied, in de naburige provincie Gelderland. In Helmond bundelt TNO Automotive de kennis van de automobielindustrie. Creativiteit – ontwerpen, kunst, muziek – wordt op academisch niveau beoefend aan de Design Academy in Eindhoven, de Rockacademie en het Conservatorium in Tilburg, en aan de kunstacademies in Breda, Den Bosch en Tilburg. De Internationale Hogeschool Breda heeft de oudste beroepsopleiding voor toeristische vakken. Internationale scholen voor primair en secundair onderwijs zijn er in Eindhoven.
Toonaangevende Design Acadamy is gevestigd in voormalig bedrijfsgebouw.
7 Waar halen Brabanders hun kennis vandaan? Brabant en de Brabanders
8 Actief buiten werktijd De Brabanders werpen zich met overgave – en ook weer: samen – op hun liefhebberijen. Dankzij de brede beoefening van sport in verenigingen, bloeit de topsport. Denk aan veelvuldig lands- en Europees kampioen PSV en topscorer Ruud van Nistelrooy, aan zwemmer Pieter van den Hoogenband, wielrenster Ruim 500.000 Brabanders zijn actief in het verenigingsleven.
Leontien van Moorsel, schaatser Gianni Romme, ruiter
Brabant en de Brabanders
Anky van Grunsven en vele anderen. Overal repeteren ’s avonds amateurkoren en -orkesten, en organiseren vrijwilligers in culturele centra concerten en voorstellingen en manifestaties van kunstenaars. Breda, Eindhoven, Den Bosch en Tilburg hebben alle een volwaardige culturele infrastructuur. Eindhoven is de thuisbasis van Het Brabants Orkest en het Zuidelijk Toneel. De jeugd vindt haar weg naar talloze discotheken. DJ Tiësto komt uit Breda. Maar vergeten we niet de vele cafés en restaurants, waar de Brabanders ontspannen drinken, eten en bijpraten. De Brabantse koks koken trouwens alle smaken van de wereld. De kracht van Brabant
Sprookjespark de Efteling in Kaatsheuvel is Nederlands oudste attractiepark. Daarbij voegden zich Autotron in Rosmalen, safaripark de Beekse Bergen, het middeleeuwse verhalenpark Land van Ooit, en vele andere. Wie van groen en rust houdt, wandelt of fietst en verdwaalt soms in die honderden natuurgebieden, zoals de Loonse en Drunense Duinen, de Kampinase Heide, het unieke wetland De Biesbosch, het veenafgravingsgebied De Peel, de oevers van de Maas, etc. De menigten vermaken zich op de Tilburgse kermis – de grootste van Nederland – of op het wereldmuziekfestival Mundial. Het Vocalistenconcours en het Concours Hippique in Den Bosch brachten vele internationale coryfeeën voort. Het alternatieve openluchttheaterfestival de Boulevard ontstond hier. Elk jaar lopen tennissers zich voor Wimbledon warm op het grastoernooi van Rosmalen. Na de Tour de France vertonen de wielrenners zich eerst op de criteria van Boxmeer, Stiphout en Chaam. Door Zundert rijdt het grootste bloemencorso ter wereld.
Veel Brabanders doen aan sport. Het is tevens een plaats voor ontmoeting.
9 En als ze een hele dag willen genieten?
Brabant en de Brabanders
10 Carnaval, dat is toch iets voor Venetië of Brazilië? Brabant en de Brabanders
Sinds mensenheugenis viert men ook in de Brabantse steden en dorpen volop carnaval. Gedurende drie volle dagen, aan het eind van de winter, zetten de Brabanders hun werk en zorgen opzij en maken ze plezier. In optochten met praalwagens, muziek- en dansgroepen spotten ze met de ernst in het algemeen en met het gezag in het bijzonder. Er wordt in de straten door oud en jong gedanst en muziek gemaakt; Tijdens carnaval in Brabant vallen rangen en standen even weg.
mensen die elkaar niet kennen verbroederen, lokale bestuurders doen gewoon mee. De gemeenten ruilen zelfs hun officiële namen tijdelijk in voor verzonnen namen. Aan carnaval gaan maanden van voorbereiding vooraf waar de Brabanders – net als de Brazilianen – veel energie en creativiteit in investeren. Moe maar voldaan kunnen ze na het feest weer tegen een stootje.
11 Creatieve oplossingen Brabant en de Brabanders
Om hun problemen op te lossen, doen Brabanders een beroep op hun netwerken en op hun bestuurlijke creativiteit. Ze zullen actief op zoek gaan naar compromissen, naar optimale oplossingen. Soms doen ze daarom een krachtige sprong voorwaarts. Zo lost intensieve veehouderij op door een grootscheepse modernisering van de sector, niet alleen met dank aan Europese stimuleringsmaatregelen, maar ook door alle partijen – ondernemers, burgers, waterbeheerders – bij elkaar te brengen. Het behoud van het oogstrelende groene middengebied tussen Den Bosch, Tilburg en Eindhoven (het ‘Groene Woud’) is te danken aan de collegiale opstelling in BrabantStad. Voor knelpunten in de infrastructuur – de snelweg Den Bosch-Oss, de Zuid-Willemsvaart – doen bestuurders met succes een beroep op het bedrijfsleven: zonder tolheffing voor de gebruikers. Het Brabantse model om via coaching allochtone jongeren sneller aan beter werk te helpen, is een exportproduct geworden.
Werknemers staan aan de basis van innovatie in het midden- en kleinbedrijf.
Brabant het groeiende milieuprobleem van zijn
In de vernieuwing van het Brabantse platteland werken bestuurders nauw samen.
Brabant en de Brabanders
12 Mentale verbindingen We hadden het al over de natuurlijke neiging van de Brabanders om netwerken te vormen. Bestuurlijk, als buurgemeenten onder elkaar, in BrabantStad, in het kader van het provinciaal bestuur, met de overige zuidelijke provincies, met het landelijk bestuur, maar ook met de talloze jumelages met buitenlandse gemeenten en met allerlei grensoverschrijdend overleg zoals in de Rijn-Schelde-delta of de kennis-as Eindhoven-Leuven-Aken. Het bedrijfsleven doet zaken over de hele wereld. Idem gaat het met de Brabantse kennis, de cultuur en de sportbeoefening. Brabanders reizen, en Brabant ontvangt honderdduizenden toeristen. De infrastructuur van de provincie is haar bestuurders, bedrijven, inwoners en bezoekers behulpzaam bij het onderhouden van al die contacten.
13 Fysieke verbindingen Op enkele historische bottlenecks na heeft Brabant een goed net van verkeerswegen. Het openbaar vervoer is fijnmazig en schoon. De wegen en sporen tussen noord (Amsterdam) en zuid (Parijs, Maastricht, Luxemburg) en tussen west (Rotterdam, Vlissingen, Brabant. De vele logistieke bedrijven in Brabant verzorgen het vervoer op de internationale routes, en de plaatselijke verwerkings- en voedingsindustrie profiteert daarvan. Brabantse versproducten liggen nu al 450 km verderop in de winkel. Noordelijk, parallel aan de Maas, verbindt de Betuwespoorlijn Rotterdam met het Duitse achterland. De waterwegen – de rivier en de kanalen – en de havens zijn onmisbaar voor een regio die grondstoffen en goederen in zulke hoeveelheden verwerkt. Voor snel personenvervoer hebben Brabanders de keus tussen de regionale luchthaven van Eindhoven of de luchthavens van Amsterdam en Brussel, met het komende TGV-station van Breda als de vitale schakel tussen alle bestemmingen.
Rail- en wegvervoer in Brabant, van noord naar zuid en van west naar oost.
Antwerpen) en oost (Venlo, Düsseldorf), lopen over
Brabant en de Brabanders
Tijdens Indoor Brabant ontmoeten paardenliefhebbers en bestuurders elkaar.
Brabant en de Brabanders
Eigenlijk is Brabant een beetje Nederland in een notedop. Je hebt er alles, of anders is het dicht in de buurt. Qua activiteiten is de provincie een buitenproportionele samenballing van energie, productiviteit en creativiteit: Nederland op zijn sterkst. Maar dat alles dan in die bescheiden, gemoedelijke sfeer die zo typisch is voor Brabant.
Brabant en de Brabanders
