HET EINDE VAN RECLAME ZOALS WIJ HET KENDEN
Reclame vandaag is niet meer hetzelfde als de reclame van gisteren. De reclamewereld is sterk veranderend en de evolutie gaat heel snel. Reclameontwerpers moeten helemaal mee evolueren met onze moderne wereld die vandaag niet meer stil wilt staan. Daardoor hebben ze zichzelf gemaakt tot selfmade psychologen en manipulators. Reclameontwerpers moeten zich kunnen inleven in de gevoelens en gedachtes van mensen die ver weg van hun leefwereld staan. Ze moeten “problemen”, die ver van hen kunnen afstaan, naar hun eigen leefwereld projecteren. Ze moeten mee zijn met alles. Het zijn goede manipulators die hypes kunnen ontwikkelen en mensen kunnen overtuigen bepaalde dingen te kopen die ze al dan niet nodig hebben. Ze verkopen vaak ons geluk en moeten mensen overtuigen om mee te zijn. Mensen moeten zich laten verleiden door alles wat er op de markt komt. Dit zorgt ervoor dat we ons de vraag kunnen stellen over reclame ons dat nog kan bieden. Heeft de reclamewereld nog impact in een wereld waar alles bestaat en niets nog nieuw is. Wij kijken van niets meer op. Mensen worden ook dagelijks overspoeld met beelden en boodschappen die hen dingen opdragen om te doen. De consument is ook niet meer de mens die hij gisteren was.
Door de digitale en technologische vooruitgang wordt de consument de baas.Daardoor kunnen zij beslissen wat er juist op hun scherm komt. Ze grijpen die kans ook en beslissen meer om reclame weg te bannen. Dat is een reden waarom reclameontwerpers sneller nieuwe middelen moeten zoeken om mensen toch te kunnen bereiken. Hierin kunnen we ook een sterke evolutie opmerken bij verschillende media. Print, een klassieker medium, wordt steeds meer naar de achtergrond geduwd. Het nieuwe gebruik van media, bijvoorbeeld guerrillamarketing, flashmobs,… is al uit de mode. We zien steeds meer virale marketing en een modern gebruik van televisie en film mogelijkheden. De bedrijfswereld staat open voor deze “slimme“ vormen van adverteren en nemen het ook op in hun merkstrategie. Een vorm van “slim” adverteren is product placement. Het is een opvallend fenomeen omdat het niet nieuw is, maar die nog steeds nieuwe mogelijkheden biedt. Product placement is bezig aan een revival. De vraag die we hierbij kunnen stellen is of dat het de mensen opnieuw kan triggeren?
Sheila De Kinder 2012-2013 3BBV Saskia Wierink Beïnvloedt Sluikreclame de koper in zijn koopgedrag?
DIGITALE TELEVISIE/ EVOLUTIE Product placement(1)is een fenomeen waar adverteerders al jaren een beroep op doen. Het wordt meer gebruikt om reclame te maken. Het is een marketingstechniek die wordt gebruikt door ondernemingen. Ze proberen op deze manier hun producten te promoten en in beeld te brengen op een subtiele manier. Het meest interessante is dat het kan voorkomen in veel verschijningsvormen. Zo kan je het terugvinden in televisie programma's, films, videoclips, sportevenementen en zelfs bij internationale sterren. Dit biedt vandaag veel mogelijkheden voor subtiele en realistische reclame, maar ook veel digitale mogelijkheden. Product placement is, theoretisch gezien, een akkoord tussen ondernemingen en een mediabedrijf of productiehuis. Hun doel is hier economisch voordeel uit te halen. Ondernemingen betalen
(1) Product placement: PP
om hun product in een film of televisieprogramma te krijgen. Ze zijn zich er ook van bewust dat de reclamespots kunnen doorgespoeld worden. Hierdoor zouden ze minder mensen bereiken omdat iedereen probeert te vluchten aan de overvloed van informatie. Dit komt ook door de digitale televisie. Biedt deze digitale evolutie nog extra mogelijkheden voor product placement? Oorspronkelijk had het meer als doel om een bewustzijn rond een merk te creëren. Rond 2010 werd het meer in de merkstrategie opgenomen. Dat zorgde voor positieve associaties bij het zien van het product. Op deze manier wordt er herkenbaarheid opgewekt bij de mensen. De kijker zit ontspannen en aangenaam wanneer product placement plaatsvindt. Het wordt op een realistische wijze getoond en letterlijk als gebruiksvoorwerp gebruikt. De kijker ontsnapt aan de verplichte boodschap en is zich minder bewust van het doel van de adverteerder. Weinigen zijn zich bewust van deze commerciële techniek door de natuurlijke sfeer die er wordt gecreëerd.
Bij het woord sluikreclame gaat er bij veel mensen een belletje rinkelen. Er zijn veel oudere voorbeelden van PP terug te vinden. Er wordt hier niet over product placement gesproken, maar over sluikreclame. Dit komt doordat er voor 2007 geen duidelijk afgelijnd wettelijk kader was over PP. De Europese Richtlijn voor Audiovisuele mediadiensten hebben hier verandering in gebracht. Deze richtlijn moet een kader bieden voor de regulering van "verborgen" televisiereclame. De Europese lidstaten moesten dit omzetten in hun nationale regelgeving. In België betekent het dat alle televisiezenders het PP logo moeten gebruiken. Het moet in dezelfde transparantie, dezelfde grootte en dezelfde verschijningsduur van vijf seconden. Dit logo moet getoond worden bij het begin en einde van alle programma's waar gebruik gemaakt wordt van product placement. Na een eventuele onderbreking moet het logo opnieuw getoond worden. Op deze manier zou de kijker zich er van bewust moeten zijn dat een programma product placement bevat. Het oudste voorbeeld dateert van 1919. In "The Garage" (Buster Keaton and Fatty Arbuckle) wordt het logo van Red Crown Gasoline getoond. Uiteraard houden we in ons achterhoofd dat het niet eenvoudig was om aan geld te komen in de beginjaren van de film zodat bepaalde projecten werd gefinancierd. Dat was een belangrijke reden voor de regisseurs om zich te laten sponsoren. Het belangrijkste doel was het financieren van de film en voor de sponsors naambekendheid verkrijgen. Ze haalden hier dus allebei een belangrijk voordeel uit, maar op een andere manier dan in onze commerciële maatschappij. Voor Red Crown Gasoline was dit meer een campagne voor hun imago. Het was dus niet de bedoeling om een vooruitstrevend merk te zijn. Dit toont wel aan dat de grens tussen sponsoring, sluikreclame en product placement maar een dunne en vage lijn is. Toch zijn er veel voorbeelden van PP en veel zijn ook herkenbaar. Zo weten we allemaal wat James Bond graag drinkt. We kennen het lievelingssnoepje van E.T. Hier is het belangrijk dat we de vraag stellen of dit ons beïnvloedt in ons koopgedrag en hier de moderne toepassingen van zijn?
GOED GEVOEL Consumenten geloven niet echt in de beïnvloeding. Bij een bevraging van de gewone mens op straat naar deze beïnvloeding van reclame en PP geloofde de meerderheid niet dat zij beïnvloedbaar waren, zeker niet voor deze vormen van reclame. Hier kunnen we wel een onderscheid maken door het leeftijdsverschil. De jongeren, 18 tot 30-jarigen, zijn zich zeer bewust over de invloed van reclame. Ze durven toegeven dat ze hiervoor gevoelig zijn. Dit wordt vergroot bij producten zoals sigaretten, drank en zeker digitale hebbedingetjes. De ouderen, de 40-plusser, gelooft dat zij oud genoeg zijn om hun eigen beslissingen te kunnen nemen. Onder hen gaven mensen toe dat ze merken kiezen die ze vaak zien passeren. We kunnen het effect van product placement wetenschappelijk ondersteunen. Het is een soort effect zoals Pavlov dat op de consument wordt losgelaten. Er wordt een vorm van herkenning gecreëerd. Wanneer de consument een merk of product ziet, wordt dit geassocieerd met een goed gevoel. Hier werd eerder een onderzoek naar gedaan. Het wordt "sublimale priming" genoemd. In 1957 beweerde de marketeer James Vicary dat het koopgedrag van mensen beïnvloedbaar was. Dit kon door middel van flitsen van teksten tijdens een film of televisieprogramma. Die zouden op korte tijd
Het effect bestaat onder voorwaarden getoond worden zodat de kijker het niet bewust waarneemt. James Vicary deed de test met teksten zoals "Hungry? Eat Popcorn" en "Drink Coca Cola". Na de voorstelling zou er meer popcorn en Cola verkocht zijn. Helaas, dit bleek een stunt voor Vicary's reclamebureau.
Toch heeft hij voor nieuwsgierigheid gezorgd. In 2006 heeft hij het onderzoek herhaald voor "Lipton Ice". Uit dat onderzoek kon geconcludeerd worden dat het effect wel degelijk bestaat, maar enkel onder bepaalde voorwaarden. Ten eerste heb je de motivatie van de kijker om zijn situatie te willen wijzigen. Dat betekent dat de kijker zijn dorst moet willen lessen. Ten tweede moet de kijker zijn doel kunnen bereiken. Dit betekent dat er ook drank aanwezig moet zijn.
Verkoop stijgt met 65%
We kunnen dit mooi illustreren met een oudere en bekende vorm van product placement. Steven Spielberg kwam als vooruitstrevend filmmaker in 1982 al aan met PP voor zijn film E.T. In de films speelt er een scène af dat een jongetje een alien lokt met snoepjes. Spielberg wenste een samenwerking met een snoepfabriek, die zou promotie maken voor de film. M&M was even in de running, maar Mars Inc., het overkoepelende merk, gaf geen toestemming. Zij wilden niet geassocieerd worden met een wezen zoals E.T. "Reeses Pieces", het merk dat uiteindelijk werd getoond, werd nooit bij naam genoemd in de film. De consument had toch geen moeite met de herkenning. De verkoop steeg met 65% na het tonen van de film. Product placement doet wel degelijk iets met de consument. Hij wordt als het ware geconditioneerd en gaat bepaalde producten kunne associëren. Er wordt ook voor gezorgd dat mensen een voorkeur kunnen ontwikkelen voor een merk waar ze veel aan worden blootgesteld. Men kan drie niveau's van beïnvloeding toeschrijven aan product placement. Ten eerste heb je het cognitieve, merkherkenning, niveau. Dan kan je ook nog het affectieve, merkattitude, niveau herkennen en als laatste heb je nog het conatieve niveau, de intentie voor aankopen.
Interactiviteit Onze maatschappij is sterk veranderd, net zoals het maatschappelijk denken en onze reclame. Het digitale tijdperk wint nog steeds aan terrein en de analoge media wordt naar de achtergrond gedrukt. In de reclamewereld is het digitale tijdperk ook sterk aan een opmars bezig. Dat uit zich in veel verschillende vormen. Interactiviteit is belangrijker dan ooit. Consumenten moeten meer geprikkeld worden en er moeten nieuwe trucjes boven gehaald worden. Wat heeft de toekomst hier te bieden voor product placement? De klassieke reclamespot is onderhevig aan deze digitale evolutie. Het blijft duur om televisietijd te kopen en het heeft ook minder impact. Mensen hebben de kans om alles wat ze willen zien ook te kunnen oproepen via de digitale televisie. Ze kunnen ook alles programmeren en doorspoelen als ze dit wensen. De consument leeft op een andere manier dan twintig jaar geleden.
Sneller, flitsender, futuristischer
Nu is alles sneller, flitsende en futuristischer. Reclame moet meedraaien met deze manier van digitaal leven. Het uitdagende voor de reclamemaker is dat ze slim kunnen inspelen op de "3G wereld". Die ontvalt niets en via sociale netwerking kunnen bepaalde dingen slagen of volledig mislukken. De consument krijgt ook een stem en dus ook een oordeel. Bij product placement heb je net als bij de klassieke reclame ook goede en slechte manieren van adverteren. Er kunnen negatieve associaties ontstaan, maar het kan ook gebeuren dat een bepaald programma niet aanslaat bij de specifieke doelgroep. Het werken van reclame kan bepaald worden door verschillende factoren. De moderne mens kan via sociale media zijn stem sterk
laten gelden. Een mooi voorbeeld van een nieuwe vorm van reclame, die inspeelt op het digitale tijdperk en de doorspoel reclame, is de volkswagen (Beetle Cabrio) slowmotion commercial. Er is uit onderzoek gebleken dat 80% van de "uitgestelde kijkers" bij voorkeur de reclameblokken doorspoelen. Het reclamebureau DDB probeerde hier creatief op in te spelen. Ze hebben geprobeerd te zorgen voor een verrassende oplossing: de slowmercial. Dit houdt in dat de spot statisch is. Het kan dus bekeken worden bij live, maar ook bij fastforward viewing. De kijker krijgt de Beetle Cabrio dertig seconden in beeld terwijl een voice-over inspeelt op de verschillen tussen live en delayed viewing. Wie het reclameblok doorspoelt, krijgt de auto met bijhorende boodschap gedurende enkele seconden te zien. Hiermee slaagde Volkswagen er in, ter vergelijking met een normale reclamespot, 50% meer kijkers te kunnen bereiken binnen de voor ogen gehouden doelgroep. Dit is een heel mooi en eenvoudig voorbeeld dat verandering van televisiereclame nodig is om een groter bereik te krijgen. Uit ons leven kunnen we veel belangrijke informatie halen voor het maken van reclame. We weten dat consumenten reclame beu zijn. De mens in onze maatschappij heeft graag zelf invloed op wat hij ziet, denkt en voelt. Technologische nieuwigheden hebben veel invloed op de moderne reclame, maar men kan nog verder gaan. Er zijn creatieve mogelijkheden door nieuwe ontwikkelingen zoals second screen application en interactieve holografische beelden. Interactiviteit is bijna een heilig woord. De kijker betrekken in jouw boodschap wordt een tweede doel. Mensen hebben een natuurlijke reactie om mee te kunnen zijn. Ze moeten zichzelf tonen en hier wordt natuurlijk op ingespeeld bijvoorbeeld met second screen application. Uit recente studies blijkt dat mensen tijdens het televisie kijken, ook vaak online zijn. Ze communiceren via sociale netwerken over de inhoud van films en televisieprogramma's. Met smarttv's kan men online samen televisie kijken. Dit gebeurt met een webcamscreen naast je programma. Je beschik over verschillende internetfuncties. Je hebt ook toepassingen van second screen zoals bij "The Voice van Vlaanderen" waarbij mensen via twitter live boodschappen kunnen achterlaten. Dit kan je ook terugvinden bij "Villa Vanthilt" waarbij de kijker mee kan quizzen
of aan polls deelnemen via hun smartphone, tablet of smart tv. Second screen Tv biedt veel mogelijkheden en elke dag zijn er nieuwe ontwikkelingen. Cinematografisch wordt hier al veel mee gespeeld. Zo zijn er verschillende bioscoop thrillers die spelen met de interactiviteit en de betrokkenheid van de kijker. Er komt in de Nederlandse cinemazalen op 4 april 2013 de thriller “App” uit. De bezoekers kunnen van tevoren de second screen-app Iris downloaden op hun smartphones en tablet. Vervolgens worden ze verrast met foto's, geluiden en extra scènes die synchroon met de film lopen. De inhoud van de film krijgt hierdoor een extra dimensie. Dit maakt het voor de kijker een extra belevenis. De tijd om je gsm uit te schakelen in de cinema is dus voorbij. Duitsland werkt ondertussen ook met interactieve horrorfilms. In de film "The Last Call" legt het hoofdpersonage het lot in de handen van de bioscoopbezoeker. De kijker kan bij het begin van de film zijn telefoonnummer geven. Deze komt terecht in een database. Het systeem belt tijdens de film verschillende kijkers op die kunnen communiceren met personages uit de film. Dit gebeurt allemaal aan de hand van stemherkenning. Jij beslist, als kijker, wat het personage moet doen. Dit zorgt voor intense ervaringen. De film zal ook niet hetzelfde
verlopen omdat verschillende mensen andere keuzes maken. Dit is sterk gerelateerd aan films, maar kan ook doorgetrokken worden in reclameboodschappen. Het reclamefilmpje van Tipp-Ex, waar de kijker zelf kon invullen wat er gebeurde, scoorde op die manier ook een hit. Holografische beelden zijn een nieuwe deur voor product placement en reclame in het algemeen. Bij deze beelden wordt er door gebruik van licht een ruimtelijk driedimensionaal beeld gevormd. Op die manier zijn er optredens gegeven door dode muzieklegendes, maar hier valt er videografisch veel mee te beleven. Bij deze "holo" techniek wordt de illusie gewekt dat echte voorwerpen in de omgeving rondzweven. Deze geprojecteerde beelden bieden nog ongekende mogelijkheden. Ze hebben een hoge fascinerende factor. Hierdoor wordt tijd en ruimte, waar we als mens aan vasthangen, sterk uitgedaagd. Men kan producten een eigen leven laten leiden doordat de virtuele beelden rond kunnen zweven. Hologrammen gebruiken als reclametoepassing zou de mensen kunnen triggeren. Het zou ook de kans zijn om een realistische weergave te kunnen geven van de producten. Er kan dus voor de consument een barrière kunnen wegvallen. De eerste ontmoeting met het product is dan een realistische en
fascinerende belevenis. Op deze moment wordt er hard gewerkt aan holografische televisie. Televisie zou zo verder kunnen gaan dan wij het kennen. Projecties kunnen uit de vloer komen. De kijker kan 360 graden rond de projectie wandelen. Zo kan een voetbalmatch in je huiskamer getoond kunnen worden en de voetballers zouden dan "aanwezig" zijn bij je thuis. Stel je voor dat je nieuwe wagens kan projecteren in je eigen huiskamer? Je kan de werkelijke grootte ervaren. De drempel tussen product en consument wordt verlaagd. Dit lijkt heel futuristisch, maar dat dacht men ook van driedimensionale televisie en smart tv's, die ook nu de huiskamer steeds meer veroveren.
Conclusie Ons medialandschap is altijd sterk veranderend geweest. De kijker is niet snel meer verrast. Toch is het juist dat verrassingseffect dat zo belangrijk is bij reclameboodschappen. De laatste decennia zijn we geëvolueerd van print naar televisiespots naar guerrilla marketing en nu virale reclame. Deze processen zijn heel traag. Mensen zijn vaak niet mee met de nieuwe technologieën. Ze moeten alles opnieuw leren. Wat in China al mode is in de reclamewereld, kennen wij nog niet. Zo testen ze nu de hologrammen, maar dit zijn ze zelfs in China nog aan het ontwikkelen. De kijker vindt het belangrijk om zelf zijn inbreng te hebben in wat ze waarnemen en wat niet. De reclamemaker kan hier op inspelen zodat ze ervoor zorgen dat hun product juist datgene is wat de consument wil waarnemen. Het meest vernieuwende en verfrissende kan met de juiste aandacht gaan lopen. Nieuwsgierigheid zit in de mens en dat trekt de klant naar je verhaal. Product placement moet als volwaardig medium beschouwd worden. Het gaat al jaren mee en
heeft zijn effect al kunnen bewijzen. Het zorgt voor een realistische weergave van een product en dat wekt een natuurlijk gevoel op. Mensen houden er niet van om voorgelogen te worden. Aan de hand van product placement kan men verder gaan. Men kan alles perfect toepassen op de nieuwe technologieën zoals seconds screen television. Uiteraard moet er nog aan klassieke factoren gedacht worden zoals de doelgroep en het zoeken naar de juiste strategie. Het blijft heel belangrijk om ervoor te zorgen dat je blijft denken aan je doelgroep. Het is niet dat je aan product placement doet dat je reclame ook goed is en aantrekkelijk voor iedereen. Je moet blijven denken aan de mensen die je wilt bereiken. De strategie is ook nog steeds heel belangrijk. Wanneer je de doelgroep voor ogen hebt, moet je natuurlijk ook de juiste strategie bij deze mensen kunnen plaatsen. Anders heeft je reclame niet het bereik dat je gewenst had. Op die manier is er nog een mooie en fascinerende toekomst voor product placement, als het maar in een nieuw en hip jasje wordt gestoken.
Bronnen
van http://www.spotlighteffect.nl/media/televisie/mcblurry-brandplacement-in-nieuwsprogrammas/
Internet
YouTube. (27 september 2012). Microsoft’s Kinect Star Of New ‘Paranormal Activity 4’ Trailers. Geraadpleegd op 27 oktober 2012, van http://www.youtube.com/watch?v=8IAk2sh5jbc
Eenvandaag. (23 oktober 2012). Product Placement in film: de do’s en dont’s. Geraadpleegd op 12 november 2012, van http://www.eenvandaag.nl/buitenland/41669/product_ placement_in_films_de_do_s_en_dont_s Universiteit Gent Faculteit politieke en sociale wetenschappen. (2010-2011). Product placement op Vlaamse televisie: kenmerken, ontwikkeling en toepassing. Geraadpleegd op 12&13 november 2012, van http://lib.ugent.be/fulltxt/ RUG01/001/790/059/RUG01-001790059_2012_0001_ AC.pdf
Commissariaat voor de media. (2012). Veelgestelde vragen. Geraadpleegd op 29 oktober 2012, van http://www.cvdm. nl/content.jsp?objectid=7200 Pieterm. (27 september 2012). Kinect-sluikreclame in Paranormal Activity 4. Geraadpleegd op 29 oktober 2012, van http://xbox360.4gamers.be/trailers/19905/1/Kinectsluikreclame-in-Paranormal-Activity-4
The Economist. (1 november 2007). Product placement: in the picture. Geraadpleegd op 12 november 2012, van http:// www.economist.com/node/10064059
Het belang van Limburg. (8 maart 2011). Celebrities krijgen 7.000 euro per Tweet met sluikreclame. Geraadpleegd op 29 oktober 2012, van http://www.hbvl.be/nieuws/media-encultuur/aid1025517/celebrities-krijgen-7-000-euro-pertweet-met-sluikreclame.aspx
De Ruyter, K. (16 januari 2010). De verborgen verleiders: product placement op de Vlaamse televisie. Geraadpleegd op 13 november 2012, van http://www.standaard.be/artikel/ detail.aspx?artikelid=BT2KRAFM
Dusée, M. (24 oktober 2012). 5 Spaanse voetballers schuldig aan sluikreclame op Twitter?. Geraadpleegd op 29 oktober 2012, van http://www.sportnext.nl/berichten/20121022_ spaanse_voetballers_sluikreclame
Het Nederlandse Psychologie weblog. (2& november 2011). Product placement (update). Geraadpleegd op 21 november 2012, van http://www.psyblog.nl/2011/11/21/ product-placement/
Monique. (18 september 2012). Radar bericht over sluikreclame op websites. Geraadpleegd op 29 oktober 2012, van http://www.beautyjournaal.nl/2012/09/18/radar-berichtover-sluikreclame-op-websites/
Broeren, R. (z.d.). Bachelor thesis marketing. Geraadpleegd op 21 november 2012, van http://arno.uvt.nl/show. cgi?fid=114684
Asbeek, E. (3 juni 2008). Slinkse sluikreclame. Geraadpleegd op 29 oktober 2012, van http://www.spotlighteffect. nl/marketing/slinkse-sluikreclame/
Wikipedia. (8 maart 2013). Sluikreclame. Geraadpleegd op 15 oktober 2012, van http://nl.wikipedia.org/wiki/Sluikreclame
BusinessDictionary. (z.d.). Product Placement. Geraadpleegd op 4 december 2012, van http://www.businessdictionary.com/definition/product-placement.html
Woorden-boek. (z.d.). Sluikreclame. Geraadpleegd op 15 oktober 2012, van http://www.woorden-boek.nl/woord/ sluikreclame
Mystery Fanfare. (19 juni 2011). Shaken not stirred: The Vesper Martini. Geraadpleegd op 4 december 2012, van http:// mysteryreadersinc.blogspot.be/2011/06/shaken-notstirred-vesper-martini.html
Tussen taal en beeld. (z.d.). Sluikreclame. Geraadpleegd op 15 oktober 2012, van http://www.tussentaalenbeeld.nl/ A38.htm Mijn woordenboek. (z.d.). Puzzelwoordenboek. Geraadpleegd op 15 oktober 2012, van http://www.mijnwoordenboek.nl/puzzelwoordenboek/SLUIKRECLAME/1
Directoraat b: structuur- en cohesiebeleid. (april 2009). Reclameregels en de effecten daarvan onder invloed van de nieuwe richtlijn Audiovisuele mediadiensten. Geraadpleegd op 4 december 2012, van http://www.europarl.europa. eu/meetdocs/2009_2014/documents/cult/dv/pe419093_/ pe419093_nl.pdf
Online encyclopedie. (z.d.). Sluikreclame. Geraadpleegd op 15 oktober 2012, van http://www.encyclo.nl/begrip/ sluikreclame
AVS Oost-Vlaamse Televisie. (z.d.). Schermvermelding & soorten logo’s. Geraadpleegd op 4 december 2012, van http://www.avs.be/productplacement.html
Belgisch staatsblad. (10 augustus 2007). Wetten, decreten, ordonnanties en verordeningen. Geraadpleegd 15 oktober 2012, van http://ec.europa.eu/internal_market/media/ docs/elecpay/natimpl/belgium/belgium-brussels_nl_ fr.pdf Asbeek, E. (23 augustus 2008). McBlurry: Brand placement in nieuwsprogramma’s. Geraadpleegd op 17 oktober 2012,
Duncan. (8 Maart 2010). 13th Street Last Call Interactive Trailer. Geraadpleegd op 8 april 2013, van http://theinspirationroom.com/daily/2010/13th-street-last-call/
Fra30774. (18 juli 2011). 13th Street – Last Call (The First Interactive Horror Film). Geraadpleegd op 8 april 2013, vanhttp://thisisnotadvertising.wordpress. com/2011/07/18/13th-street-last-call-the-first-interactive-horror-film/ Media Marketing. (20 maart 2013). DDB/VW:“slowmercial”. Geraadpleegd op 8 april 2013, http://www.mm.be/nl/campaign/ddbvw-slowmercial DDB. (18 maart 2013). DDB Brussels and Volkswagen introduce the “slowmercial”. Geraadpleegd op 8 april 2013, http://ddbbrussels.prezly.com/ddb-brussels-andvolkswagen-introduce-the-slowmercial Valerie boersma. (19 maart 2013). Volkswagen lanceert slowmercial. Geraadpleegd op 8 april 2013, http://www. adformatie.nl/nieuws/bericht/volkswagen-experimenteert-met-statische-tv-spot/ Jo De Ruyck. (9 april 2013). Smartphone in cinema voor één keer verplicht. Geraadpleegd op 9 april 2013, http:// w w w.nieuwsblad.be/ar ticle/detail.aspx?ar ticleid=D MF20130408_00534067 Dennis Hoogervorst. (7 maart 2013). Nederlandse thriller APP: ‘s werelds eerste bioscoopfilm met 2nd screen-applicatie. Geraadpleegd op 9 april 2013, http://www.kidsenjongeren.nl/uitgaan/app-2nd-screen-film/ Lauren Hockenson. (21 februari 2013). We’re One Step Closer to Bringing Holograms Home. Geraadpleegd op 9 april 2013, http://mashable.com/2013/02/21/hologramsfuture-tech/ David Weinfeld. (5 augustus 2009). Interactive 3D Holograms With Touch Response. Geraadpleegd op 9 april 2013, http://www.digitalgist.com/2009/08/interactive-3dholograms-with-touch.html
Boeken Hudson, S. en Hudson, D. (z.d.). Branded Entertainment. Shaw. (2004). On the ethics of product placement on media entertainment. New York: Haworth Press. Nielsen. (2010). A place for everything. Brandweek. Astous & Chartier. (2004). Handbook of product placement in the mass media. New York: Haworth Press.
Foto’s
