het
docentschap E L K E W E E K 1 2 a i o s o p j e s p r eek u u r
voorwoord Wie 1 ja ar vooruit kijk t
De Huisartsopleiding staat goed bekend, al jaren wordt door andere specialisten met enige jaloezie en respect naar onze opleiding gekeken. Dat is echter geen reden zelfgenoegzaam te zijn.
za ait gras W i e 10 j a a r v o o r u i t k i j k t
plant een boom W i e 10 0 j a a r v o o r u i t k i j k t
geeft onderwijs
Chinees gezegde
De huisartsopleiding moet telkens weer worden aangepast, verbeterd en vernieuwd. Tenminste, als we huisartsen willen blijven afleveren die hun vak op hoog niveau uitoefenen en die in staat zijn te voldoen aan de verwachtingen van een steeds veranderende samenleving, die hoge eisen stelt aan de gezondheidszorg. Docenten spelen hierbij, samen met de huisartsopleiders, een essentiële rol. In deze brochure lees je welke voordelen docenten ervaren van hun docent zijn. Een uitdaging vinden ze het én... het is ook nog eens heel leuk! Aarzel dus niet meer. Meld je aan als docent. We zien je graag verschijnen!
Joop Blaauw, Voorzitter Huisartsopleiding Nederland
Op deze manier HOUD IK HET MAKKELIJK TOT MIJN 67ste VOL Naam:
Ingrid van Londen
instituut:
AMC-UVA
Aantal jaren huisarts: Aantal jaren docent:
14 jaar
1,5 jaar
In het begin twijfelde ik of ik de stof wel op de juiste manier zou overbrengen, met de nieuwste inzichten. Of ik nog wel up-to-date was. Dit viel reuze mee, het is ook leuk om de nieuwe inzichten snel eigen te maken.
Je geeft niet alleen, je krijgt er super veel voor terug. Vooral het werken met groepen vind ik leuk, met jonge mensen, dat mis je in een 1-op-1 praktijk. Naast enthousiasme overbrengen, neem ik ook ruimte om een eerlijk verhaal te vertellen. Zo probeer je te voorkomen dat AIOS voor verrassingen komen te staan. Dit betekent ook dat je moeilijke dingen samen bespreekt. Ik durf wel te zeggen dat ik sinds mijn start als docent ook een betere huisarts ben geworden. Je kijkt anders tegen het vak aan, krijgt intervisie, je groeit als persoon. Het docentschap voorkomt
dat je stilstaat, het doorbreekt de sleur en houdt je scherp. Wat is het waard? Mijn collega in de praktijk wees mij op de vacature, en inmiddels ben ik bijna een jaar docent aan de UVA. Op de dag dat ik weg ben is er een hidha in de praktijk. Praktisch was het even puzzelen, maar nu loopt alles soepel. En over de financiële vergoeding hoor je mij niet klagen. Ik ben iets meer gaan werken, en lever onder de streep niet in. En al zou ik dat doen, dan weegt het niet op tegen alles wat ik er voor terugkrijg. Dat is niet in geld uit te drukken.
Ingrid van Londen
Feiten
&
Fabels
Het is een easy job Easy, tja, je hoeft geen spreekuur van 20 verschillende patiënten in drie uur te draaien… Maar het is echt een uitdagende klus om 12 verschillende huisartsen in wording in hun leerproces te stimuleren, ze te steunen en richting te geven. En daar dan ook het groepsproces bij te benutten: het is ‘gewoon’ een vak apart!
Josca Fokkema, hoofd huisartsopleiding Groningen
Je moet het vuur hebben, de nieuwe generatie én het vak verder willen brengen Naam:
Blanca Smit
Trainer/Coach voor docenten huisartsgeneeskunde
veel huisartsen die beginnen als docent, nemen een berg aan kennis en ervaring mee. Ze denken vaak dat dit genoeg is, maar docent is echt een ander vak dan huisarts. Je moet van ‘toepassen’ naar ‘overbrengen’. Om dit goed onder de knie te krijgen, worden beginnend docenten op verschillende manieren begeleid.
Wij spraken met Blanca Smit, zij geeft cursussen aan docenten van de huisartsopleiding. Deze bestaan uit training en coaching. Ook vroegen wij Marloes Jacobs, docent sinds 2011, naar haar ervaringen met de cursussen. Positieve energie Marloes: Ik dacht met mijn 10 jaar ervaring wel even voor een groep AIOS te gaan staan. Dat bleek toch spannender dan ik dacht. Ik was heel blij met de basiscursus. Je leert er hoe je interactief werkt, en zo voorkom je dat je een verhaal houdt dat niet tot leven komt. Het maakt een terugkomdag boeiend en leerzaam.
Tijdens de cursus deel je ervaringen met andere docenten en leer je veel van elkaar, onder andere doordat je video’s van elkaars lessen bespreekt. Wat ik het fijnst vond was dat je leert structuur aan te brengen in de groep. Niet eindeloos uitweiden over een onderwerp, maar ook mensen durven onderbreken om terug naar de kern te gaan. Dat soort dingen. Blanca: Je wordt in eerste instantie
geholpen door het instituut, loopt mee met een ervaren docent en krijgt een mentor. Er is genoeg ruimte voor intervisie en feedback, wat in het eerste jaar heel prettig is.
Naam:
Marloes Jacobs
instituut:
Rotterdam
Aantal jaren huisarts: Aantal jaren docent:
13 jaar
2 jaar
Je moet zelf ook willen leren én met de billen bloot
Na dit eerste jaar volg je de landelijke basiscursus samen met de beginnende docenten van de andere opleidingen. In deze basiscursus werk je met name aan didactiek: Hoe geef ik les, hoe ga ik met de groep om, etc. Docenten komen van deze cursus terug met een hoop bruikbare tips en trucs. Er wordt vaak gezegd dat men bij een lastige situatie tijdens een terugkomdag terugdenkt aan de basiscursus, en zo sneller een oplossing vindt. Blije AIOS Marloes: Hoe activeer je een groep? Hoe stel je de juiste leerdoelen en kies je bijpassende werkvormen voor een terugkomdag? Heel nuttig allemaal, ik gebruik het dagelijks en merk dat mijn AIOS er goed op reageren.
In de vervolgcursus heb ik vooral geleerd om te gaan met groepen. Wat voor soort groep is dit; fel, rustig, afwachtend, actief? Hoe ga je door op verhalen van AIOS? Waarom iemand docent moet worden? Blanca: Het haalt je uit de routine, is inspirerend, je komt in een omgeving met enthousiaste collega’s en het scherpt je eigen functioneren. Kortom, je ontwikkelt andere talenten. Bovendien is het leuk om jonge artsen te zien groeien in het vak van huisarts.
Feiten
&
Fabels
Het maakt je een betere huisarts
Marloes: Beginnend docenten en huis-
artsen die overwegen docent te worden, wil ik vooral zeggen: durf open te staan voor feedback, dan leer je zelf ook heel veel! Sinds ik docent ben, zie ik meer, ga ik beter met mijn patiënten om en is het werk in de praktijk leuker geworden.
Interview met Blanca Smit & Marloes Jacobs
Uit wetenschappelijk onderzoek (Pieter van den Homberg) is duidelijk geworden, dat bezig zijn met opleiding in de praktijk je functioneren als arts in de praktijk verbetert.
Jean Muris, hoofd huisartsopleiding Maastricht
DEGENE DIE HET MEEST LEERT BEN JE ZELF
Naam:
Tasja de Koning
instituut:
Leiden
Aantal jaren huisarts: Aantal jaren docent:
7 jaar
3 jaar
Het is heel leuk om te doen. Ik wilde altijd al doceren en ben begonnen met de 1ste jaars AIOS; fris, jong en gemotiveerd. Momenteel heb ik een onderbreking van een half jaar, om onderwijs te maken. Een module Jeugd & Gezin.
Dit doe ik samen met collega’s, maar ook met AIOS. En ik heb veel contact met andere professionals binnen dit thema, zoals kinderartsen en pedagogen. Samen stel je doelen op; wat willen we bereiken met deze module? Hoe gaan we dit aanpakken, hoe bouwen we de module op? Je bent echt creatief bezig. Voordat ik begon heb ik een cursus ‘het ontwikkelen van onderwijs’ gevolgd, heel handig en een goede voorbereiding. Balans zoeken Bij het maken van onderwijs beschrijf je van tevoren met behulp van documenten,
zoals de Eindtermen van de Landelijke Huisartsopleiding, wat een AIOS uiteindelijk moet kunnen in de praktijk. Vervolgens ga je per week bedenken wat je wilt behandelen. Daarbij zoek je naar inspirerende vormen van onderwijs die motiveren tot leren. Het is steeds zoeken naar hoe je AIOS op een leuke manier kan laten leren wat je voor ogen had. Onderwerpen waar we mee bezig zijn op het instituut, neem ik mee naar de praktijk. Het houdt mij scherp en mijn kennis up-to-date.
Tasja de Koning
Feiten
&
Fabels
Je ontdekt heel veel nieuwe dingen over jezelf Toen ik docent werd, ging ik mezelf als huisarts weer met nieuwe ogen bekijken; je hoort het alle collega-habs zeggen: “ik ben er zelf een betere dokter door geworden!” Bovendien wist ik niet dat het zo leuk is om zelf te bedenken in welke vorm ik het onderwijs wil gieten; en dat je daar dan gewoon ‘in de baas zijn tijd’ aan kunt werken en je eigen creativiteit kunt ontwikkelen! Josca Fokkema, hoofd huisartsopleiding Groningen
IK ZIT GEWOON ALS HUISARTS TUSSEN COLLEGA’S DIE HET OOK BIJNA ZIJN Naam:
Lielith Ubink-Veltmaat
instituut:
Groningen
Aantal jaren huisarts: 7 Aantal jaren DOCENT: 6
jaar
jaar
De opleiding Huisartsgeneeskunde kon wat mij betreft beter. Ik vond het vaak wat vaag en er werd in mijn ogen te veel tijd besteed aan spuien. Ik heb aangeboden mee te werken aan de ontwikkeling van het diabetes-lesprogramma, al tijdens mijn opleiding.
Verrassend Eerst vond ik het docentschap een beetje eng (ik was nog maar net huisarts), maar uiteindelijk nog leuker dan verwacht. Je mag werken met enthousiaste, betrokken AIOS, krijgt steeds nieuwe inzichten en het houdt je scherp. Je wilt voorop lopen voor je studenten, ze altijd iets nieuws kunnen melden. Daarbij weet je nooit van te voren wat de groep je teruggeeft aan ervaringen en reacties, dit maakt een terugkomdag verrassend.
Huisartsen onder elkaar Mijn manier van lesgeven: focus op wat nu nodig is in de praktijk, maak de stof direct toepasbaar. Een tip voor nieuwe docenten: wees niet bang om af te gaan voor de groep. Niemand heeft er moeite mee als ik iets niet weet. Ook dat is een belangrijk leerpunt voor AIOS: je kunt niet alles weten; wat je niet weet zoek je op. En heel belangrijk: onderschat je ervaring niet! Vooral in de praktische toepassing. Dat is echt veel waard voor een groep AIOS.
Lielith Ubink
Feiten
&
Fabels
Het verdient slecht Is niet zo; je krijgt meestal een ruime aanstelling waar ook ruimte in zit voor voorbereiding en overleg met de collega docent. Bovendien is er voor huisartsen een arbeidsmarkt conforme toeslag.
Jean Muris, hoofd huisartsopleiding Maastricht
Werken in de praktijk en doceren zorgt voor synergie en een mooie wisselwerking Naam:
Paul Schrijver
instituut:
Maastricht
Aantal jaren huisarts: Aantal jaren docent:
12 jaar
2 jaar
Na 12 jaar als huisarts miste ik iets. Ik ben Aios gaan opleiden en dit gaf enorme voldoening. Tijdens een voortgangsgesprek werd mij gevraagd of ik docent wilde worden, er was een vacature.
Combineren praktijk en docentschap Hier hoefde ik niet lang over na te denken. Als docent heb je een nog groter platform om kennis neer te zetten en te delen: perfect! Daarnaast ben ik ook opleider. Het is niet alleen werk, het is ook hobby. Dit gegeven, in combinatie met een goede planning maakt een hoop mogelijk. Ik werk in loondienst en merk financieel geen verandering, sinds ik les geef.
Veel voordeel Als docent heb ik een hoop geleerd, met name qua reflectie en communicatietechnieken. Je wordt een betere huisarts, je blijft op de hoogte omdat je dicht bij de universiteit zit, en natuurlijk werk je met enthousiaste jonge mensen. Als je het er niet ‘even bij doet’ maar echt tijd investeert in het onderwijs, dan krijg je er ook een hoop voor terug.
Feiten
&
Fabels
Het is een ultieme vorm voor een leven lang leren Door het begeleiden en doceren van jonge collega’s, blijf je bij de tijd en blijf je jezelf ontwikkelen.
Paul Schrijver
Marinella Langendoen-Roel, hoofd huisartsopleiding Leiden
Top 10 Meest gehoorde voordelen
Maakt je een betere huisarts
1
Dicht bij de wetenschap werken
2
Meewerken aan de toekomst van het vak
Houdt je fris en scherp
Werken met enthousiaste jonge mensen
3 4 5
6
Veel ruimte en tijd voor reflectie
7
Veel bijleren (communicatie, samenwerken, politiek)
8
Je kijkt anders tegen het vak aan
9
Je krijgt intervisie
10
Je groeit als persoon
Werken met jonge enthousiaste AIOS, die je keer op keer uitdagen
Naam: Hans instituut:
Peter Breedveldt Boer
Rotterdam
Aantal jaren huisarts: 30 Aantal jaren docent: 11
jaar
jaar
Doceren is een vak apart. Kennis en kunde zijn een voorwaarde, het overbrengen hiervan is een heel andere zaak.
Doelen stellen en werkvormen creëren. De tijd nemen om een terugkomdag waardevol en leerzaam te maken.
Het is heel leuk om vaardighedenonderwijs te geven. Handen uit de mouwen, laat maar zien wat je kunt.
Feiten
&
Fabels
Het is een 8:00 tot 17:00 job Goed observeren en feedback geven: daar draait het om.
Mijn eigen kennis en expertise overbrengen om de nieuwe generatie zo goed mogelijk voor te bereiden op de praktijk. Daar doe ik het voor.
Hans Peter Breedveldt Boer, Rotterdam
De baan van docent huisartsopleiding houdt je de hele dag bezig en scherp, ook buiten kantoortijden. De combinatie patiëntenzorg en de zorg voor je aios en het onderwijs, bevrucht over en weer.
Herman Bueving, hoofd huisartsopleiding Rotterdam
Iedere docent is anders W AT
M AAKT
EEN
G OED
Naam:
DOCENT ?
Ellen Meijers
instituut:
Utrecht
Aantal jaren huisarts: 28 Aantal jaren docent:
jaar
3 jaar
Geen huisarts is hetzelfde, geen AIOS is hetzelfde, en gelukkig geldt ook: geen docent is hetzelfde. In gesprek met Ellen Meijers, maar ook uit de gesprekken met andere docenten in dit boekje kwamen een hoop verschillende kenmerken van ‘een goed docent’ naar voren.
Volgens de docenten die wij spraken is een goed docent iemand die: • Nieuwsgierig is • Graag met groepen werkt • Open staat voor kritiek • Wil doceren, begeleiden en coachen • Goed kan luisteren (welke huisarts kan dat niet?) • Het onderwijs er niet ‘even bij doet’ • Het leuk vindt om kennis over te dragen • Theorie en (voorbeelden uit de) praktijk kan combineren • Enthousiast is • Graag veel energie, enthousiasme en inspiratie terugkrijgt van AIOS
En als je denkt dat je dit echt allemaal in je moet hebben, schrik niet, iedere docent is anders. En niet iedere AIOS zoekt exact hetzelfde in een docent. Bovendien zijn er diverse cursussen te volgen en staat er altijd een senior docent aan je zijde, zeker in het begin. Wil je meer weten over het docentschap? Kijk op de insteekkaart voor meer informatie en contactgegevens van de verschillende instituten.
Ellen Meijers
Feiten
&
Fabels
Er is weinig tijd voor reflectie (als je docent bent) Juist als docent is er veel ruimte voor reflectie op je werk als docent en ook als vakspecialist. Dat maakt het vak van docent ook zo waardevol. Het is een aanvulling op je werken in de praktijk en maakt je in mijn ogen ook een betere dokter. Je bent bewuster met je vak bezig, wat de patiënt ook ten goede komt. Ook is er ruimte voor reflectie samen met de aios. Roger Damoiseaux, hoofd huisartsopleiding Utrecht
Om een goed beeld te krijgen van de ideale docent, vroegen wij ook twee AIOS naar hun mening en ervaringen. We spraken met Lisette Keppel en Hielke Renkema, tijdens een terugkomdag in Utrecht.
een goed
docent
volgens
aios
Volgens Lisette en Hielke is een goed docent iemand die: • Veel praktijkvoorbeelden geeft • Onderwerpen samen met de groep uit wil diepen • Ook ruimte maakt om 1-op-1 met AIOS in gesprek te gaan • Een discussie kan leiden • Goed ziet waar behoefte aan is bij AIOS en daarop inspringt • Groepsprocessen kan sturen • Jong is, of jong van geest. • Goed aanvoelt wat een AIOS nodig heeft (rolmodel) • Eenvoudig theorie koppelt aan praktijk • Humor heeft (geen vereiste, wel handig)
• Ook extreme voorbeelden kan geven, om het verrassend te houden • Enthousiast is en met passie kan vertellen • Ruimte geeft voor interactie • Met de groep bespreekt wat zij wil bereiken en daarna samen aan die doelen gaat werken
Lisette Keppel & Hielke Renkema
Feiten
&
Fabels
Een goed docent heeft minimaal 10 jaar ervaring als huisarts
Praktische info Docent huisartsgeneeskunde (huisartsdocent)
Je hebt een arbeidsovereenkomst voor 1,5 of 2 dagen per week Je begeleidt een groep van gemiddeld 12 enthousiaste AIOS Je verzorgt het onderwijs op de terugkomdag Je krijgt cursussen om je didactische competenties op niveau te brengen
De ideale docent heeft genoeg in huis van alle drie de academische rollen: docent, onderzoeker, clinicus. Het gaat dus niet om het aantal jaren dat iemand al als huisarts gewerkt heeft, maar juist om de mix van de verschillende academische rollen. Het is reëel om in ieder geval van de meer ervaren docent expertise in tenminste 2 van de 3 academische rollen te verlangen.
Je werkt samen in een team Je hebt bij voorkeur een minimale registratie van 5 jaar als huisarts bij de RGS Je hebt minimaal 3 jaar ervaring als praktiserend huisarts Je hebt affiniteit en of ervaring met het geven van onderwijs
Roger Damoiseaux, hoofd huisartsopleiding Utrecht
COLOFON Dit is een uitgave van Huisartsopleiding Nederland. Niets uit deze uitgave mag vermenigvuldigd worden zonder toestemming van Huisartsopleiding Nederland. www.huisartsopleiding.nl hoofdRedactie: Leonie Troost Tekst: Flinkzijn.com Ontwerp: Gideon van Rietschoten Fotografie: Pim van der Maden Drukwerk: Drukkerij De Toekomst
© 2013 Huisartsopleiding Nederland
Huisartsopleiding Nederland Postbus 20072 3502 LB Utrecht T. 030 282 34 60 F. 030 282 34 69
[email protected] www.huisartsopleiding.nl
