Het digitale informatielandschap van de toekomst
Jeanine Tieleman Kwaliteitsmedewerker Digitaal Erfgoed Nederland
[email protected]
Opzet presentatie: • Wat is DEN? • Digitale informatiemaatschappij *gedigitaliseerd en ‘born digital’ *kansen en bedreigingen *hoe digitaal zijn we? *hoe staat het met behoud en beheer van digitaal? • Wat komt er op ons af? *ontwikkelingen van de laatste 25 jaar • Wat kan DEN voor mij doen? • Welke initiatieven zijn er?
Wat is DEN? Missie DEN • Nationale kenniscentrum voor digitalisering in het cultureel erfgoed • Kwaliteitsverbetering digitalisering • Kennisontwikkeling stimuleren • Innovatie bevorderen • Streven naar “digitale collectie Nederland” • Onafhankelijke positie • Gefinancierd door OCW
Kerntaak DEN
Kortom:
Kwaliteitszorg voor digitaal erfgoed
Hoe wil DEN dat bereiken? Door instellingen aan te moedigen om... ...in open infrastructuur te investeren ...duurzame diensten te realiseren ...open standaarden te gebruiken ...samen te werken
Dat voorkomt vendor lock in Je wordt je bewust van risico’s (b.v. cloud services) Je kunt aansluiten bij initiatieven als Europeana
Hoe wil DEN dat bereiken?
•Website (http://www.den.nl/): •Kennisbank •Nieuws, agenda en sociale media •Subsidiewijzer •Publicaties •Deelname aan talloze nationale en internationale projecten •Onderzoek en monitoring •Verzorgen lezingen, workshops, publicaties •DE en DISH conferenties
Kennisbank
• Centrale instrument waar alle kennis over goed digitaliseren wordt samengebracht • Kwaliteitscyclus • Kennisdossiers • Standaarden en richtlijnen • Projectenbank • DE BASIS
Kwaliteitscyclus digitalisering
Dit is geen digitalisering…
Kwaliteitscyclus digitalisering
Dit is digitalisering!
Digitale informatiemaatschappij Soorten digitale informatie Digitale informatie over objecten van cultureel erfgoed Bijvoorbeeld gestructureerde object beschrijvingen, beschrijvingen van collecties, thesauri etc.
Gedigitaliseerd erfgoed Objecten met een culturele waarde die in de fysieke wereld (hebben) bestaan en met digitale technologie gereproduceerd zijn: scans van documenten, foto’s, ‘Born digital’ erfgoed Objecten die digitaal zijn ontstaan en geen analoog origineel hebben (digitale fotografie, digitale documenten, digitale kunst)
Digitale informatiemaatschappij Kansen: • Snel • Eenvoudig aan te passen (tekstverwerking) • Eenvoudig te dupliceren => makkelijk te delen • Interactief
• Plaats en tijd spelen geen rol meer • Neemt weinig ruimte in • Makkelijk mee te nemen
Digitale informatiemaatschappij Bedreigingen: • • • • • • •
Technologische ontwikkelingen gaan snel Redelijk onstabiel Software en hardware hebben korte levensduur Bestanden kunnen beschadigen Informatiebeheer: verschillende versies in omloop Specialistische kennis noodzakelijk voor behoud/beheer Nog geen afdoende methoden om digitale data toegankelijk te houden
Digitale informatiemaatschappij
Digitale informatiemaatschappij
Digitale informatiemaatschappij
Digitale informatiemaatschappij
Hoe digitaal zijn we?
Hoe digitaal zijn we?
Vier thema’s:
1. Digitaliseringsactiviteiten 2. Toegang tot en gebruik van de digitale collecties 3. Duurzame toegankelijkheid 4. Uitgaven aan digitalisering
Typering van respondenten NL (n=143) 2% 1%
1%
1%
6%
Museum Archiefinstelling Bibliotheek 27%
AV/Film Monumentenzorg 62%
(Europa: 1371 respondenten)
Podiumkunsten Data-archief
Digitaliseert of heeft digitale collecties (n = 141) Ja
Verzamelt uw instelling born digital erfgoed? (n=133)
Nee
Ja
Nee
9%
47% 53%
91%
Stand van digitalisering van erfgoed (n=129) Gedigitaliseerd
Archieven (n=34)
8
Bibliotheken (n=8)
Niet nodig te digitaliseren
36 18
56 42
Musea (n=82)
40
36
Overig (n=5)
44 45
Totaal (n=129) Mediaan (n=129)
Nog te digitaliseren
28 10
20 44
11
42 30
30 60
Is er een vastgesteld digitaliseringsbeleid (n = 137) Ja
Nee
32%
68%
(Europa: 1371 respondenten)
Is er een beleidsdocument t.b.v digitaal duurzame toegankelijkheid? (n=101) ja
Digitale collecties beheerd in digitaal duurzaam e-depot (n=94) ja
nee
nee
29% 33%
71% 67%
Wat komt er op ons af?
Wat komt er op ons af? Ontwikkelingen laatste 30 jaar: ICT: • Kaartenbak • PC stand alone • PC in netwerk • Internet: netwerken aan elkaar • Internet push • Internet interactief (2.0) Digitaliseren: • Digitaliseren voor eigen site • Digitaliseren voor gezamenlijke sites • Aggregators: Europeana, Digitale Collectie Nederland
Wat komt er op ons af?
Wat komt er op ons af?
Wat komt er op ons af?
Wat komt er op ons af?
Digitale Collectie brengt de digitale erfgoedcollecties van Nederland op één plek samen. Deze collecties kunnen vervolgens weer gebruikt worden in diverse innovatieve toepassingen, zoals virtuele tentoonstellingen, wetenschappelijk onderzoek, digitale leermiddelen en toeristische applicaties. Tevens vergroot Digitale Collectie de internationale zichtbaarheid van Nederlands erfgoed door collecties door te zetten naar Europeana. - See more at: http://digitalecollectie.nl/#sthash.RjgOq92r.dpuf
Wat komt er op ons af?
Wat kan DEN voor mij doen?
• Centrale instrument waar alle kennis over goed digitaliseren wordt samengebracht • Kwaliteitscyclus • Kennisdossiers • Standaarden en richtlijnen • Projectenbank • DE BASIS
Wat kan DEN voor mij doen?
1. DE BASIS van DEN
Wat kan DEN voor mij doen?
Standaarden voor uitvoering:
DE BASIS
http://www.den.nl/debasis
Wat kan DEN voor mij doen?
Wat is DE BASIS?
Digitaal Erfgoed: Bouwen Aan Succesvolle ICT-Strategie • Minimale kwaliteitseisen voor digitalisering waar elke instelling aan zou moeten voldoen • Richtlijnen voor de verschillende fasen digitalisering • 29 standaarden t.o.v. 182 in de Kennisbank • Zelfregulering door de erfgoedsector • DEN bewaakt aansluiting op (inter)nationale ontwikkelingen
Wat kan DEN voor mij doen?
Kracht gebruik DE BASIS
• Weten wat je minimaal moet doen om verantwoord te digitaliseren • Voorwaarde deelname aan “digitale collectie Nederland” • Aansluiting op (inter-)nationale ontwikkelingen als Europeana
Wat kan DEN voor mij doen?
DE BASIS onderdelen
• Vindbaarheid van digitaal erfgoed • Vervaardiging: digitale formaten voor beeld, tekst, audiovisueel en geo-informatie • Beschrijving: metadata en inhoudelijke ontsluiting • Presentatie: toegankelijkheid (bijv. voor slechtzienden) en flexibiliteit • Digitale duurzaamheid: http://www.den.nl/pagina/217/debasis-voor-digitale-duurzaamheid/ • Auteursrechtenbeheer
Wat kan DEN voor mij doen?
En verder:
• Kennisdossiers: http://www.den.nl/thema/16/digitaleduurzaamheid/ • Scoremodel: www.scoremodel.org
Wat kan DEN voor mij doen? Belangrijkste punten: *Maak beleid: informatieplan *Reserveer structureel budget voor duurzame toegankelijkheid *Beleg taken bij medewerker(s) *Investeer in kennisontwikkeling medewerkers *Bepaal wat je zelf doet en wat je wilt uitbesteden *Selecteer wat bewaard moet worden *Bepaal criteria voor bestandsformaten *Besteed in planningsfase al aandacht aan duurzame toeg. *Maak gebruik van standaarden *Regel goede back up faciliteiten *Controleer en ververs externe infodragers regelmatig *Controleer bestanden regelmatig *Besteed extra aandacht aan born digital bestanden *Zorg voor goede metadata
Welke initiatieven zijn er?
Ministerie van OCW:
Ontwikkeling en opzet (roadmap) Netwerk Digitaal Erfgoed
Presentatie: november 2014
Welke initiatieven zijn er? Gezamenlijk wat kan, individueel wat moet Opgericht in 2008 Partners: Koninklijke Bibliotheek DANS Nationaal Archief Beeld & Geluid Culturele Coalitie Digitale Duurzaamheid www.ncdd.nl
Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid
Missie Zorgen voor een stabiele organisatorische en technische infrastructuur die het behoud en de duurzame toegankelijkheid garandeert van digitale informatie die van cruciaal belang is voor wetenschap, cultuur en samenleving.
Welke intiatieven zijn er?
Twee rollen: 1. Platform voor kennisuitwisseling en bewustwording (de gemeenschappelijke activiteiten) 2. Initiator en coördinator van samenwerkingsprojecten ten behoeve van de nationale infrastructuur (verbindingen leggen tussen de domeinactiviteiten)
Projecten (1)
Source: NCDD, 2013
Welke initiatieven zijn er? NCDD Projecten *Onderzoek
nationale infrastructuur
Kennisdeling/Communicatie Certificering Digitale Repositories in Nederland Automatische kwaliteitscontrole bij ingest Collectie digitaal: wie bewaart wat? Opslag verrijkte publicaties
Welke initiatieven zijn er?
CCDD Culturele Coalitie Digitale Duurzaamheid
Welke initiatieven zijn er?
Raad voor Cultuur in advies ‘Netwerken van Betekenis’ (2010):
“Opmerkelijk genoeg ontbreken de musea volledig in de NCDD-rapportage. Er bestaat geen kennispartner in het museaal digitaal domein.”
Welke initiatieven zijn er?
Welke initiatieven zijn er? Leden van de kerngroep van de CCDD: EYE Film Instituut - voorzitter Stichting Digitaal Erfgoed Nederland (DEN) - secretariaat Het Nieuwe Instituut (HNI) LIMA Nederlandse Museumvereniging/SIMIN Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (RKD) Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) Rijksmuseum Amsterdam Stichting Volkenkundige Musea in Nederland Naturalis Erfgoedinspectie (toehoorder)
Wat is er aan initiatieven?
Strategische Agenda CCDD (juni 2012)
1. Lobby overheden 2. Relaties onderhouden 3. Bewustwording vergroten, kennis delen en deskundigheidsbevordering 4. Beleidsmatige inbedding stimuleren 5. Samenwerking en afstemming 6. Onderzoek
Wat is er aan initiatieven?
Werkplan (september 2013)
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Onderzoek aansluiting op infrastructuur (NCDD) Kennisdeling Bewustwording problematiek in sector Opleidingen en training Kwalitatief beleid mbt informatieplannen Ontwikkelen van instrumenten en checklists
Wat is er aan initiatieven? Onderzoek Generieke Workflow Born Digital Erfgoed • Onderzoek naar en toetsing van best practice tools, standaarden, protocollen en workflows voor duurzaam behoud en toegankelijkheid van born digital cultureel erfgoed op gebied van digitale kunst, bewegend beeld, fotografie en architectuur. • Doel: beschikbaar stellen en toepasbaar maken en, indien mogelijk, ook te komen tot een generieke workflow (per domein?).
• Aansluiting culturele sector bij onderzoek NCDD nationale infrastructuur. • Looptijd: voorjaar 2014 – eind 2014.
