Inleiding
Het artistieke werk van Anne Lamfers kenmerkt zich door veelsoortigheid. Zelf zegt hij dat hij laat begonnen is en dat hij zich in korte tijd heeft ontwikkeld. Vandaar dat hij ook nu nog volop experimenteert. Toch is in de loop der jaren een duidelijke ontwikkeling te zien. Belangrijke aandachtspunten in zijn werk zijn de tegenstellingen in stijl, vorm en kleur maar ook de menselijke gevoelens en belevingen. De vrijheidsdrang, aanklacht, woede en liefde, vreugde en verdriet, leven en dood kenmerken zijn werk. Het gaat daarbij niet alleen om de wereld maar vooral om personen. In de hoofdpersonen van Winterreise en Meng Jiao beleeft hij zijn eigen leven en hoopt hij uiteindelijk op een goede afloop. Ook inspireert zijn leefomgeving en de natuur hem. In Veen- en Kanaalserie toont hij zijn verbondenheid met zijn geboortegrond. Ook reizen naar andere landen en steden geven hem impulsen. Bij dit alles gaat het hem niet alleen om datgene wat hij waarneemt maar heeft zijn ervaring vaak een diepere laag. In bijvoorbeeld De film van alle dag; Place de la Bataille; Ons Bos; het doek Liefde en Dood en in de Vliegerserie is dat duidelijk aan de orde. Vooral de hang naar vrijheid, het uitstijgen uit het dagelijkse doen intrigeert hem: vandaar zijn gevoel bij het liedboek van Meng Jiao. Van Nu naar Toen en Later duidt op het bewust zijn van tijd van leven. Toch hoef je niet depressief te worden van het werk van Anne Lamfers. Er zijn genoeg momenten om van te genieten. De dans; Hooglied; Florence en de Lichtstad bewijzen dat. Licht wordt intenser in het donker. Schilderen is voor Lamfers Licht en Donker.
5
Hoofdstuk 1 Leven en werk. Op 20 mei 1937 ziet Anne, samen met zijn tweelingzus Fokje, het levenslicht. Het gezin van Jacob Lamfers en Siemkje van der Leest woont in Emmercompascuum, een langgerekte veenkolonie in zuidoost Drenthe. Vader is drogist en fotohandelaar. Naast het werk is hij drukdoende met fotograferen en toneel en in de jaren ’40 volgt hij een cursus reclametekenen. In zijn vrije tijd maakt hij muziek vanuit zijn eigen gevoel. De kinderen Lamfers groeien op in dit creatieve klimaat. Buurtkinderen beleven verhalen en sprookjes die de kinderen Lamfers opvoeren achter oude gordijnen in de hoek van de zolder. Er wordt veel aandacht besteedt aan teksten, kleding en decors. De belangstelling voor tekenen en schilderen wordt al vroeg bij Anne gewekt. Als kind observeert hij graag de boerenerven, de sloten, de velden en alle flora en fauna die hij kan vinden. Pa en moe Lamfers
Anne en Fokje
Thuis mag hij werken met ecoline en plakkaatverf, die vader Jaap gebruikt bij de cursus reclametekenen. Later spant hij, bij gebrek aan juiste materialen, een kussensloop op en denkt met een mengsel van plakkaatverf en slaolie te kunnen werken aan zijn eerste olieverfschilderij! Op de basisschool, toen nog lagere school geheten, wordt zijn talent voor tekenen ontdekt. In de derde klas is hij al toe aan tekenvoorbeelden van de zesde klas. Deze voorbeelden, een oefening voor oog-handcoördinatie boeien hem niet lang. Anne gaat zijn eigen tekeningen maken. . De natuur in het veld achter het ouderlijke huis wordt eerst met de pen maar later ook met aquarel verf uitgebeeld. Opgroeiend in de veenkoloniale omgeving van zuidoost Drenthe, ziet hij de schoonheid en grauwheid daarvan. Dit landschap inspireert hem. Hij ontwikkelt een bijzondere gevoeligheid voor stemming en sfeer. Hij maakt zijn eerste schilderijtjes en fantaseert eigen voorstellingen. De schaapherder is één van de eerste eigen bedachte voorbeelden daarvan. Daarnaast geven verhalen aanleiding tot het oppakken van tekenpen, potlood of houtskool. Veel tekeningen uit zijn adolescentie zijn persoonlijke weergaven van bijbelse of algemene geschiedenisverhalen. Enkele titels van werken uit die tijd zijn: De stal; Intocht in Jeruzalem en later ook De jongeling van Nain. In 1956 krijgt hij zijn eerste opdracht: De opstanding. Twee jaar later schildert hij nog eens een opstanding in een totaal andere stijl. In dit werk zie je al iets van het licht en donker en de symboliek zoals die zich later zal manifesteren. de schaapherder
6
Hoofdstuk 2 Uitspraken en meningen Vaak wordt een tentoonstelling van het werk van Anne Lamfers in een krant via een persbericht aangekondigd met een opsomming van de geëxposeerde kunstwerken. Een enkele keer wordt er meer over de inhoud gezegd. In veel gevallen gaat het dan om de meest tentoongestelde werken, n.l. de Winterreise-serie. Dat is niet vreemd, als je bedenkt dat het niet alleen maar om schilderkunst gaat maar ook om de uitdrukking van menselijke gevoelens en de mate waarin de schilder instaat is daar vorm en kleur aan te geven. Dat is volgens de schilder niet een plaatje bij een praatje! Het gaat hem er ten diepste om, zijn eigen ervaringen te verbinden met wat hij hoort of ziet. Daarbij maakt hij de gedachte achter het werk universeel. Niet voor niets zegt hij in een vraaggesprek met een journalist: ”Ieder kent zijn eigen Winterreise!” Van deze schilderijencyclus zegt dr. Paul van Reijen, universitair docent aan de Rijks Universiteit Groningen: ■ een persoonlijk beleven, een sterk gevoelsmatig herbeleven van de desolate wereld, ligt ten grondslag aan de scheppingsdrift, mag je wel zeggen, waarmee Lamfers zijn Winterreise tot stand heeft gebracht. Het is ook een wereld waarin de aanwezigheid van de dood op verschillende manieren tot uitdrukking wordt gebracht. Met het noemen van eigenschappen als een vrij sober kleurgebruik, een lichtelijk tot zwaarder aangezet gebruik van een kubistische vormentaal en het vermijden van elke, wat ik zou willen noemen, sentimentaliserende anekdotiek, bevind je je op het terrein van de Lamfers in gesprek met dr. Paul van Reijen
waarneembare picturale uiterlijkheid. Belangrijker evenwel in uw esthetische waarneming is dat, wat u en mij uiteindelijk, als in een soort innerlijk “vertaalproces”, beroert. Voor een ieder zal datgene, wat die innerlijke emotionele beroering teweegbrengt, verschillend kunnen zijn. Ik ben ervan overtuigd dat een ieder van u, bij welk schilderij dan ook, een geheel eigen persoonlijk te verwerken resonantie zal voelen. Naar mij mening heeft de schilder Anne Lamfers een indrukwekkende getuigenis afgelegd van zijn vermogen om een zinvolle verbinding, een treffende balans te creëren tussen verinnerlijking van het gevoel en het weergeven van het uiterlijk symbool – Regelmatig zijn er culturele uitwisselingen tussen Nederland en Duitsland. Stadskanaalse kunstenaars presenteren hun werk in hun partnergemeente Liliënthal en andersom. In de Wümme Zeitung van donderdag 22 augustus 1991 schrijft de kunstresecent over het werk van Anne Lamfers:
monochrome, kristallin aufgesplitterte Landschaften, die an Bilder Franz Marcs erinnern, zeigt der Maler Anne Lamfers. Farbige Formen und die umbende Natur scheinen sich gegenseitig zu durchdringen. Beeindruckend ist auch Lamfers stark stilierte Piëta , ein in leuchtendem Rot gestaltetes Bild mit liegendem Christus und trauerden Maria. Uberhaupt scheinen religiöse Sujets 12
Winterreise
36
Der greise Kopf
acryl op masonite
1991
Meng Jiao
40
Lied van de zoon in de vreemde
acryl
1994
Zen liederen Der Mensch betrachtet die Blume, die Blume lächelt
acryl
2002
43
In de Zeel
De Veenbrand
acrylcollage
acrylcollage
1993
1993
57
Golgotha
pentekening 1958
Golgotha viltpen 2008
Rode Piëta
1989
olieverf op linnen
69
Dansend paar
82
acryl op linnen
2006
ParijsPlace de la Bataille acryl /olieverf
Sorrento 99
acryl op masonite
1992
1995
Frontale boerderij met twee geknotte bomen
110
Ter Wupping in de lente
acryl
acryl
2007
2007
Hooglied 8 : 6
2003
Liefde en Dood
2013
Hooglied 1 : 4
2012
Schimmelreiter 2003
Schimmelrijder
2003
167 Achter de dijk
2003
Dijkoffer
2003
