HERDENKINGSPROJECT NIEUWPOORT

Inhoud -

Expo De Groote Oorlog op doek – Frontschilders in Nieuwpoort 1916-1918 Uitgave De Groote Oorlog op doek – Frontschilders in Nieuwpoort 1916-1918 (auteur: Luc Filliaert) Info Luc Filliaert, samensteller van de tentoonstelling en auteur van het boek Info gelegenheidsspreker Jef Lambrecht Flyer expo Ramskapelle 1914 waar het tij keerde… Contact: Dienst Cultuur – Westfront Nieuwpoort - Luc Filliaert

HERDENKINGSPROJECT NIEUWPOORT

‘De Kunst

2014 – 2018

van het Herinneren’

Tentoonstelling ‘ Westfront Nieuwpoort’ - Kustweg 2 -

8620 Nieuwpoort 25 juni 2016 – juni 2017

De Groote Oorlog op doek frontschilders in Nieuwpoort 1916-1918

In het Westfront Nieuwpoort, het nieuwe bezoekerscentrum onder het Albert I monument, opent op vrijdag 24 juni 2016 een unieke tentoonstelling over het kunstleven aan het IJzerfront. Voor het eerst zal een expo in de Westhoek tijdens de herdenkingsperiode 2014-2018 focussen op de artistieke arbeid van de Belgische frontsoldaten. Naast de permanente tentoonstelling – met een hoofdrol voor de onderwaterzetting van het frontgebied – en de digitale projectie van het Panorama van de IJzer van kunstschilder Alfred Bastien, wordt een ruime selectie ‘frontkunst’ aan het publiek voorgesteld.

Toen de strijd verademde en het IJzerfront zich diep in de modderlagen van de Westhoek had vastgeankerd zochten en vonden de aanwezige kunstenaars een creatief antwoord op de immer aanwezige oorlogsgruwel. Tijdens de eerste oorlogsjaren werd het artistieke talent voor legerdoeleinden aangewend: tekenaars schetsten lange stroken panoramische tekeningen waar de artillerie informatie kon uit putten om de vijandelijke stellingen te beschieten, of schilders mochten het aanwezige legermateriaal in camouflagekleuren verven. Het talent lag te verkommeren, opgeofferd op het altaar van de geschiedenis. Pas in de zomer van 1916 kon het creatieve spanningsveld zich aan het IJzerfront ten volle openbaren. De oprichting van de Section Artistique de l’ Armée belge en campagne en de inspanningen van het frontblad De Belgische Standaard bezorgden de aanwezige kunstenaars eindelijk een forum om met hun artistieke werk naar buiten te treden. De eerste tentoonstellingen – september 1916 – maakten de weg vrij om met houtskool, potlood, aquarel en olieverf de oorlogsomstandigheden te documenteren. Met beperkte middelen en in mensonwaardige omstandigheden werd een creatief wordingsproces op de sporen geplaatst. Tekeningen en schilderijen toonden niet enkel het verwoeste oorlogsdecor, aandacht was er tevens voor de soldaten zelf en hun bezigheden in hun vrije tijd. Kleurvolle werken. Aandacht voor het alledaagse, het overleven. Op hun canvas was er geen plaats voor een misplaatst defaitisme of voor een diepzinnige aanklacht tegen de oorlog.

Alfred Bastien was als vrijwilliger in Nieuwpoort aanbeland. Hij nam er in 1916 zijn intrek in een bouwvallig pand in de buurt van het strategische sluizencomplex. In de kelder en in een aanpalend huis werd een heus atelier ingericht: de schilderskelder van Nieuwpoort was een feit! Samen met zijn vriend Léon Huygens, André Lynen en Maurice Wagemans werd op een uitzonderlijke locatie, in uitzonderlijke omstandigheden en in een uitzonderlijke tijd een uitzonderlijk artistiek experiment uitgevoerd. De vermoorde stad Nieuwpoort, de sleutelplaats van het Westelijk front, werd vanuit alle windstreken doorkruist en op doek vereeuwigd. De vernielde Hallen, de kerk, het stadhuis en de verlaten straten vormden twee jaar lang de inspiratie van een groep kunstenaars die gedwongen door de omstandigheden toch het penseel hanteerden om te overleven.

Achi el Van Sassenbrouck Loopbrug te Nieuwpoort Pa tri monium Stad Diksmuide

Al fred Bastien soldaat in weer en wind pri véverzameling Brugge

De tentoonstelling ‘De Kunst van het Herinneren – frontschilders in en rond Nieuwpoort 1916-1918’ focust op de artistieke arbeid van die frontschilders die in en rond Nieuwpoort geschilderd hebben. De selectie bevat o.a. werk van Alfred Bastien, Léon Huygens, André Lynen, Maurice Wagemans, Charly Léonard, Achiel Van Sassenbrouck, Médard Maertens, Fernand Allard l’Olivier, Karel Van Lerberghe, Marcel Canneel en Adrien - Jean Le Mayeur.

Olieverfschilderijen, aquarellen en tekeningen bepalen het ritme van de expo. Het werk van deze soldaat-kunstenaars, velen waren lid van de Artistieke Afdeling, ademt ook vandaag nog steeds een mysterieuze onbereikbaarheid. Een verzameling werken die de buitenwereld dwingen om naar binnen te kijken. We bemerken een langzame evolutie, een verfijnde waarneming in een danteske wereld. De kunstwerken bakenen een verloren tijd af. De begrenzing van de oorlog moest de observatie aanscherpen, ordenen in die alomtegenwoordige chaos. Voor het eerst wordt het schilderproces laag na laag in onze herinnering geplaatst. Het decor van de stad Nieuwpoort speelt hier een hoofdrol. Daar waar de schilder een schuilplaats vond, daar waar de kunstenaar zich veilig voelde, daar werd in de geborgenheid van een historische locatie een waarachtig en genereus oeuvre samengebracht. Locatie en inspiratie gingen hand in hand. Een versterkte dualiteit, een zelfstandig herinneren van een vergeten artistiek engagement.

Cha rl y Léonard Soldaten op passerelle pri véverzameling Nieuwpoort

De selectie omvat werken uit de verzamelingen van het Koninklijk Legermuseum van Brussel , het Museum voor Schone Kunsten in Brussel, het In Flanders Fields Museum van Ieper, het Stadspatrimonium van Diksmuide en Nieuwpoort en tal van onbekende werken uit verschillende privéverzamelingen. In de kijkkasten worden schetsen, studietekeningen, foto’s en documenten samengebracht. Naar aanleiding van de tentoonstelling verschijnt het boek ‘ De Groote Oorlog op doek – frontschilders in Nieuwpoort 1916-1918’.

Boek De Groote Oorlog op doek – frontschilders in Nieuwpoort 1916-1918 Naar aanleiding van de tentoonstelling in het Westfront Nieuwpoort verschijnt bij uitgeverij Academia Press Lannoo Campus het boek De Groote Oorlog op doek – frontschilders in Nieuwpoort 1916-1918. Na Nieuwpoort sleutel tot het IJzerfront (2014) en Les Demoiselles de Nieuport – De Britse en de Bretoenen, 1914-1917 (2015) is dit reeds het derde boekdeel in de reeks Nieuwpoort 1914-1918. Deze prestigieuze reeks bundelt de vijf tijdelijke tentoonstellingsprojecten van het Westfront Nieuwpoort. De boeken bieden de bezoekers een inhoudelijke meerwaarde zodat ook na een bezoek aan de tentoonstellingen aan de hand van een vlotte tekst en een unieke verzameling documenten men ook thuis kan verder genieten van een brokje oorlogsgeschiedenis. In 2017 en 2018 verschijnen nog twee boekdelen.

Auteur Luc Filliaert, die in het verleden reeds enkele essays schreef over het onderwerp, beschrijft in een negental hoofdstukken het wel en wee van de kunstenaars die vier jaar lang in de modder van het onbezette brokje België een artistiek antwoord zochten op de gruwel van een nietsontziende oorlogsmachine. De focus van het boek ligt vooral op de rol die de frontstad Nieuwpoort hierbij speelde. Aan de boorden van de IJzer, op een boogscheut van het strategische sluizencomplex, vonden een viertal kunstenaars de spreekwoordelijke rust om een vrij uniek artistiek experiment op poten te zetten. Alfred Bastien, Léon Huygens, Maurice Wagemans en André Lynen namen hun intrek in een verlaten kelder, doorkruisten de stad en schilderden en tekenden de verlaten doodsheid van het opgeofferde IJzerstadje. De kunstwerken vertellen vandaag het engagement van een generatie kunstschilders die in onmogelijke omstandigheden een bijzondere bijdrage leverden aan de kunstgeschiedenis van ons land. Tekeningen en schilderijen geven de oorlog een ander gelaat, een kleurrijk antwoord op de gruwel van 14-18. Het boek vertelt het relaas van deze schilders die in de eerste oorlogsmaanden zoals vele landgenoten op de vlucht sloegen. Hoe ze zich vestigden in het frontgebied en hoe ze toen de strijd verademde de moed bij elkaar raapten om op een kunstzinnige wijze antwoorden te formuleren op de oorlogsomstandigheden. De auteur biedt een ruim perspectief en heeft ook aandacht voor het werk van andere kunstenaars die ook in Nieuwpoort inspiratie vonden. De auteur schetst tevens de geschiedenis van Het Panorama van de IJzer, wellicht het meest tot de verbeelding sprekende oorlogsdoek van Alfred Bastien.

Het boek, een uitgave van Academia Press – Lannoo Campus, verschijnt op vrijdag 24 juni 2016. Het rijk geïllustreerde werk kost 24,99 euro en is verkrijgbaar in het Westfront Nieuwpoort en in de betere boekhandel.

Luc Filliaert De Groote Oorlog op doek – frontschilders in Nieuwpoort 1916-1918 Naar aanleiding van de tentoonstelling in het Westfront Nieuwpoort verschijnt bij uitgeverij Academia Press Lannoo Campus het boek De Groote Oorlog op doek – frontschilders in Nieuwpoort 1916-1918. Na Nieuwpoort sleutel tot het IJzerfront (2014) en Les Demoiselles de Nieuport – De Britse en de Bretoenen, 1914-1917 (2015) is dit reeds het derde boekdeel in de reeks Nieuwpoort 1914-1918. Deze prestigieuze reeks bundelt de vijf tijdelijke tentoonstellingsprojecten van het Westfront Nieuwpoort. De boeken bieden de bezoekers een inhoudelijke meerwaarde zodat ook na een bezoek aan de tentoonstellingen aan de hand van een vlotte tekst en een unieke verzameling documenten men ook thuis kan verder genieten van een brokje oorlogsgeschiedenis. In 2017 en 2018 verschijnen nog twee boekdelen.

Auteur Luc Filliaert, die in het verleden reeds enkele essays schreef over het onderwerp, beschrijft in een negental hoofdstukken het wel en wee van de kunstenaars die vier jaar lang in de modder van het onbezette brokje België een artistiek antwoord zochten op de gruwel van een nietsontziende oorlogsmachine. De focus van het boek ligt vooral op de rol die de frontstad Nieuwpoort hierbij speelde. Aan de boorden van de IJzer, op een boogscheut van het strategische sluizencomplex, vonden een viertal kunstenaars de spreekwoordelijke rust om een vrij uniek artistiek experiment op poten te zetten. Alfred Bastien, Léon Huygens, Maurice Wagemans en André Lynen namen hun intrek in een verlaten kelder, doorkruisten de stad en schilderden en tekenden de verlaten doodsheid van het opgeofferde IJzerstadje. De kunstwerken vertellen vandaag het engagement van een generatie kunstschilders die in onmogelijke omstandigheden een bijzondere bijdrage leverden aan de kunstgeschiedenis van ons land. Tekeningen en schilderijen geven de oorlog een ander gelaat, een kleurrijk antwoord op de gruwel van 14-18. Het boek vertelt het relaas van deze schilders die in de eerste oorlogsmaanden zoals vele landgenoten op de vlucht sloegen. Hoe ze zich vestigden in het frontgebied en hoe ze toen de strijd verademde de moed bij elkaar raapten om op een kunstzinnige wijze antwoorden te formuleren op de oorlogsomstandigheden. De auteur biedt een ruim perspectief en heeft ook aandacht voor het werk van andere kunstenaars die ook in Nieuwpoort inspiratie vonden. De auteur schetst tevens de geschiedenis van Het Panorama van de IJzer, wellicht het meest tot de verbeelding sprekende oorlogsdoek van Alfred Bastien.

Het boek, een uitgave van Academia Press – Lannoo Campus, verschijnt op vrijdag 24 juni 2016. Het rijk geïllustreerde werk kost 24,99 euro en is verkrijgbaar in het Westfront Nieuwpoort en in de betere boekhandel.

Jef Lambrecht ‘De Groote Oorlog op doek – frontschilders in Nieuwpoort 1916-1918’ opening op vrijdag 24 juni 2016 - Westfront Nieuwpoort gastspreker Jef Lambrecht ° 1948 – journalist

Tot zijn pensioen eind 2009 verslaggever en eindredacteur bij de Vlaamse publieke omroep VRT. Na studies Politieke en Sociale Wetenschappen aan de Katholieke Universiteit Leuven volgde nog een postgraduaat opleiding Culturele Antropologie. Wordt in 1978 journalist bij de radionieuwsdienst van de toenmalige BRT. Volgde als buitenlandverslaggever het Midden-Oosten op de voet. Zijn reportages over Afghanistan, de Eerste Perzische Golfoorlog en de politieke ontwikkelingen in Iran. Publiceerde tal van werken over het moslimterrorisme en de geopolitieke gevolgen van de Arabische Revolutie. Jef Lambrecht is ook cultuurcriticus. Hij schreef in het verleden theaterteksten in opdracht van de Koninklijke Vlaamse Schouwburg in Brussel. Hij was bevriend met schilder, schrijver en dichter Hugo Claus. Publiceerde tal van kunstkritieken in tijdschriften en boeken. Op drie locaties in Antwerpen toont Lambrecht momenteel ook zijn bezieling als kunstenaar. In het Muhka, het Middelheimmuseum en in Cinéma Zuid lopen drie tentoonstellingen waar hij met ‘beelden’, ‘woorden’ en ‘wonderen’ zijn kunstenaarsziel blootlegt.

Jef Lambrecht is gastspreker op de officiële opening van de tentoonstelling ‘De Groote Oorlog op doek – frontschilders in Nieuwpoort 1916-1918’.

Contact Dienst Cultuur Eveline Denorme City Valkestraat 18 8620 Nieuwpoort [email protected] T 058 79 50 00 Westfront Nieuwpoort Kustweg 2 8620 Nieuwpoort [email protected] T 058 23 07 33 Luc Filliaert 058 23 66 62 [email protected]