Mens & Maatschappij | 1
Hello Holland!
Typisch Nederlands Wij doen het samen
Cultuur, design en onderwijs ‘Nederlands toptalent is toonaangevend’
Technologie en innovatie Opmerkelijke inspiratiebron
2 | Mens & Maatschappij
Voorwoord | 3
NEDERLANDSE CULTUUR & MAATSCHAPPIJ Nederlanders: open en direct Nederlanders houden niet van overbodig decorum. Wij stappen rustig een restaurant binnen in spijkerbroek. Er is weinig gevoel voor hiërarchie.
Lees meer over dit thema:
Prettig kennis te maken
Betaalbare zorg voor iedereen
CULTUUR & ONDERWIJS Nederland monumentaal en eigentijds Varend over de beroemde Amsterdamse grachten waan je je in een 17e eeuws openluchtmuseum. ‘Een meesterwerk van een menselijk genie’, volgens UNESCO. De grach-
Hartelijk dank voor uw interesse in ons land. We zijn qua omvang weliswaar niet
tengordel is uniek in de wereld als stedenbouwkundig en architectonisch kunstwerk.
zo groot – dat beseffen we ons terdege – maar in alle bescheidenheid durven we wel
Lees meer over dit thema:
te stellen dat we er mogen zijn. Dat Nederland eigenlijk best veel te bieden heeft.
Architecten laten talent wereldwijd samenwerken
Ook voor u!
Buitenlandse studenten over Nederland
ECONOMIE, HANDEL & LANDBOUW Mainport Rotterdam toegangspoort tot Europa
Voor onze kennis en ervaring op het gebied van watermanagement worden we
Gelegen in het economische hart van Europa, pal aan de Noordzee en met directe verbindingen naar het Europese achterland, is Mainport Rotterdam een van de drukste havens ter wereld.
wereldwijd ingeschakeld. Ons Dutch Design kunt u op de meest uiteenlopende
Lees meer over dit thema:
plaatsen bewonderen. En handelaars en ondernemers met de Nederlandse
Multinationals investeren in Nederlandse voedingsmiddelenonderzoek
nationaliteit vindt u vrijwel overal.
VREDE & VEILIGHEID Van oudsher globetrotters en bemiddelaars Sinds de 17e eeuw zwermen we al uit over wereldzeeën en continenten. Nog steeds kijken Nederlanders graag verder dan hun eigen dijken. De diepgewortelde belangstelling
In Hello Holland! nemen we u mee langs deze en nog veel meer andere opmerkelijke
voor andere culturen en volken beperkt zich echter niet tot cultuur en reizen.
feiten en verhalen. Maak kennis met onze cultuur, economie en maatschappij. En
Lees meer over dit onderwerp:
hopelijk zien we elkaar snel in ons, zoals we het zelf noemen, ‘kikkerlandje’. Hiermee
Den Haag: hoofdstad van internationaal recht
verwijzen we naar hoe wij Nederlanders vaak beschreven worden: nuchter en
WATER, TECHNOLOGIE & INNOVATIE Nederlanders een innovatief volk Een klein grondgebied? Dan maken we toch gewoon ons eigen land! En zo is sinds de Middeleeuwen ruim 40% van Nederland ontstaan dankzij (voor die tijd) ingenieuze oplossingen voor droogleggen en inpolderen. Lees meer over dit onderwerp: De Deltawerken
Foto: United Photos/Hollandse Hoogte
koelbloedig. Of wij dat echt zijn? Oordeelt u zelf!
4 | Mens & Maatschappij
Mens & Maatschappij | 5
Nederlanders houden niet van overbodig decorum. Wij stappen rustig een restaurant binnen in spijkerbroek. Er is weinig gevoel voor hiërarchie in ons land.
Rangen en standen, voor zover ze nog bestaan in Nederland, leven samen. Dat deden we vroeger, toen we met z’n allen zorgden voor droge polders en droge voeten. En nu. Als er geld ingezameld moet worden na een natuurramp ergens op aarde. Als het Nederlands voetbalelftal moet worden aangemoedigd. Of als we samen de klimaatverandering een tikje kunnen tegenhouden met spaarlampen of het scheiden van afval. Nederland is een zorgzame, solidaire samenleving, met een intensief verenigingsleven, allerlei regelingen voor lagere inkomens en een hoogstaand zorgstelsel.
Een open en direct volk
Iedereen is gelijkwaardig, ook ons koningshuis
Preventie en voorlichting Onze verzorgingstaat belooft alle Nederlanders een bestaan boven het minimum. En de Nederlandse gezondheidszorg behoort tot de betere in Europa. Dat willen we graag zo houden, ook als het zorggebruik gaat toenemen – wat gezien de vergrijzing ongetwijfeld zal gebeuren. Dat kost veel geld en Nederland ís al een big spender in gezondheidszorg. Daarom laten we de markt meer zijn werk doen en krijgen preventie en voorlichting steeds meer aandacht.
Regulering En ondertussen doet de Nederlander lekker wat hij zelf wil. Vrijheid en tolerantie staan hoog in ons vaandel, waardoor in Nederland gemakkelijker wordt geaccepteerd wat in andere landen omstreden of verboden is. Zoals legale prostitutie en de verkoop van softdrugs. Mits strak gereguleerd. Want we hebben onze zaken wel graag goed op orde. Foto: WFA
6 | Mens & Maatschappij
|7
‘Bijzondere mix inspireert wereld’
Betaalbare zorg voor iedereen Iedereen in Nederland is verzekerd tegen zorgkosten en mag switchen tussen verzekeraars. Zorgverzekeraars mogen niemand weigeren voor de basisverzekering. Deze kenmerken zijn het resultaat van een bijzonder Nederlands husseltje van de
W
e hebben een fijnmazig netwerk van eerstelijnszorg én topziekenhuizen
voordelen van het publieke én het private zorgstelsel.
maar daarbinnen strijden verzekeraars en
Is Nederland vooruitstrevend?
zorgaanbieders om de gunst van de klant.
‘Jazeker! Neem nou internet: daardoor
Met goed toezicht door de overheid, zodat
is de empowerment van patiënten
prijsafspraken maken niet mogelijk is.’
spectaculair gegroeid. Er is nauwelijks meer een Nederlander zónder snelle
Is dit stelsel alleen in Nederland
internetverbinding. Patiënten verenigen zich
mogelijk?
online en delen hun behandelervaringen
Wie in Nederland alles afweet van de
‘Nee hoor, het kan ook goed toegepast
met anderen.’
organisatie van onze zorg is Roger van
worden in andere landen. De VS gebruikt
Boxtel. Voormalig minister en nu CEO bij
nu bijvoorbeeld delen van ons stelsel. Zelf
zorgverzekeraar Menzis, één van de vier grote
leren wij ook van andere landen. Zo kijken
zorgverzekeraars in Nederland.
we naar Spanje, waar de zorg regionaal sterk georganiseerd is.’
Foto: zorginbeeld.nl/Frank Muller
‘mijn beer heeft auw’ Speciaal spreekuur voor zieke knuffels
naar de borstkas of zwachtelt een zeer been in. Door de kinderen
Wat is toch zo bijzonder aan de
Levert het ook nog wat op, dat
Nederlandse zorg?
bijzondere stelsel?
‘Allereerst is de medische standaard bij ons
‘Onlangs nog hebben we ongeveer 500
Kleuters die tobben met een
project in de acht Nederlandse
studenten zich in de omgang met
soms echt noodzakelijk is.
heel hoog. Zo staan we alweer een paar jaar op
miljoen euro weten te besparen. We
zieke beer kunnen hun knuffel
universitair medisch centra is om
kinderen. En krijgen ze inzicht in
Het Teddy Bear Hospital wordt
één op de European Health Consumer Index.
ontdekten dat de prijs van generieke
laten onderzoeken en behan-
kinderen een beter idee te geven
kindergeneeskunde en -psy-
jaarlijks georganiseerd door
Plus: we hebben een fijnmazig netwerk van
geneesmiddelen waarvan het patent
delen door speciale dokters. De
van ziekenhuisactiviteiten. En om
chologie.
Nederlandse geneeskundestu-
eerstelijnszorg én heel wat topziekenhuizen.
verlopen was, met zo’n 90% naar beneden
dokters zijn studenten ge-
de angst die kinderen soms heb-
In de speciale poli wordt de
denten die aangesloten zijn bij
Zorg is voor alle Nederlanders dus altijd in de
kon. Als zorgverzekeraar moeten we nou
neeskunde die hun uiterste best
ben voor ziekenhuizen, doktoren
zieke knuffel zo goed mogelijk
de International Federation of
buurt. Daarnaast is de organisatie van onze
eenmaal goed op de prijzen letten bij de
doen om de knuffel weer gezond
en het ziek-zijn, te verminderen.
geholpen. De dokter luistert bi-
Medical Students’ Associations.
zorg bijzonder. De overheid bepaalt de kaders,
inkoop van zorg.’
te maken. Doel van dit bijzondere
Tegelijkertijd trainen de medische
jvoorbeeld met een stethoscoop
in de rol van ouders te plaatsen, ervaren zij zelf dat doktersbezoek
8 | Mens & Maatschappij
Mens & Maatschappij | 9
Klederdracht
Kilo’s en kilo’s drop
iemand kwam. Elk dorp had namelijk z’n
Hoera, een jongen!
eigen kleding. Tegenwoordig wordt deze
Beschuit met muisjes eten doen de Nederlanders als er een baby is
klederdracht bijna niet meer gedragen.
geboren. Roze muisjes bij een meisje, blauwe bij een jongetje. Beschuit
Toch zijn er nog steeds bewoners
met muisjes is een typisch Nederlandse traditie. Over de oorsprong van
van dorpen als Volendam, Staphorst
de naam ‘muisje’ zijn niet alle historici het eens. Sommigen zeggen dat
of Arnemuiden die zich dagelijks in
de vorm van het in suiker gehulde anijszaadje, met zijn staartje, tot de
klederdracht hullen om zo de traditie te
naam heeft geleid. Anderen menen dat de naam afstamt van de muis
behouden.
en zijn drang om zich razendsnel voort te planten.
Vroeger zag je meteen uit welk dorp
Nederland is de grootste fabrikant van drop in de Europese Unie. Gemiddeld eten we twee kilo drop per jaar per persoon. Het is een raadsel waar het woord ‘drop’ vandaan komt. In Duitsland hebben ze het over ‘Lakritzen’, in Engeland over ‘liquorice’, in Italië over ‘liquiritia’ en in Frankrijk over ‘réglisse’. Toch smaakt het allemaal net weer wat anders dan onze drop. Het vreemde is dat in Nederland niet vaststaat wat drop nu precies is. In principe mogen allerlei soorten snoepjes drop worden genoemd.
Foto: Erik Smits
Foto: Ton Borsboom
Foto: Ton Lammerts
Foto: Inge Yspeert/ Hollandse Hoogte
Foto: Taco van der Eb / Hollandse Hoogte
Helemaal opgaan in de muziek, tot je niets anders meer ervaart en volledig in
De vernieuwde A2 naar Amsterdam doet het hart van de verstokte automobilist sneller
Koninginnedag, voetbal of schaatsen. Voor Nederlanders het perfecte excuus om
Op één dag 200 kilometer schaatsen op natuurijs. Idioot? Maar als de winter streng is,
trance bent. Daarin is de Nederlandse dj Armin van Buuren de aller-allerbeste.
kloppen. De snelweg is van drie naar zes stroken asfalt verbreed. De dagelijkse files zijn
zich volledig in het oranje uit te dossen. Oranje pruiken, brillen, hoedjes… hoe gekker
wordt in de provincie Friesland de Elfstedentocht georganiseerd. Een waar volksfeest.
Door het Britse blad DJ Mag is hij al vier jaar op rij uitgeroepen tot beste dj ter
een stuk minder. Raar maar waar: sinds de verbreding regent het er wel bekeuringen voor
hoe beter. Oranje als nationale kleur gaat terug tot Willem van Oranje, onze vader
Want hoewel deze schaatstocht sinds 1997 al niet meer is gereden, volgt toch heel
wereld. Armin is de eerste dj die dit voor elkaar krijgt!
te hard rijden.
des vaderlands. Hij leidde in de 16e eeuw de opstand tegen de Spaanse overheersing.
Nederland elke winter weer vol spanning de weerberichten: zou het ijs dit jaar dik genoeg zijn?
140
Zingen bij de schoorsteen
In Nederland krijg
je één koekje bij je kopje koffie.
Op de avond van 5 december
Gelukkig drinkt een Nederlander veel
is er in heel Nederland bijna
kopjes koffie: gemiddeld 3 kopjes per
niemand op straat. Iedereen
dag, ofwel zo’n 140 liter per jaar.
zit dan binnen. Kinderen én volwassenen wachten in spanning af of Sint Nicolaas langs komt. Deze kindervriend
Een bakfiets vol kinderen
Foto: AFAC
rijdt met zijn witte paard over de Hollandse daken samen met
1871
De eerste vrouwelijke
medicijnstudent, Aletta Jacobs, gaat in
In de grote steden worden de fietspaden geteisterd door een uit de as
zijn trouwe helpers, Zwarte
herrezen fenomeen: de bakfiets. Moeders en vaders die hun zorgplicht
Pieten. De dagen voorafgaand
serieus nemen, bakfietsen hun kroost van school naar sportclub naar huis.
aan 5 december zetten kinderen
Als het regent worden sommige bakken omgetoverd tot huifkarren met
hun schoen bij de schoorsteen
huisarts. Jacobs vecht voor haar
een doorzichtige kap, net rijdende couveuses. Overigens worden niet alleen
en zingen Sinterklaasliedjes.
plaats in de maatschappij en zet zo
de kinderen in de bakfiets vervoerd, ook boodschappen, huisdieren en
En dan maar hopen dat de Sint
sporttassen worden in de bak gesignaleerd.
de eerste stap in de ontwikkeling van
de schoen vult met cadeautjes Foto: Gaby Kooijman
en ‘pepernoten’ (speciaal snoepgoed).
1871 in Leiden studeren. Zij wordt daarna de eerste vrouwelijke Nederlandse
vrouwenemancipatie in Nederland.
10 |
Cultuur & onderwijs | 11
Varend over de beroemde Amsterdamse grachten waan je je in een 17e eeuws openluchtmuseum. ‘Een meesterwerk van een menselijk genie’, volgens UNESCO. De gordel is uniek in de wereld als stedenbouwkundig en architectonisch kunstwerk.
De Amsterdamse grachten, sinds 2010 op de werelderfgoedlijst van Unesco, zijn een uiting van de grote economische, politieke én culturele bloei van Nederland in de Gouden Eeuw. Deze periode bracht kunstenaars voort van wie het werk wereldwijd gekoesterd wordt: zoals de doeken van Rembrandt en van Johannes Vermeer. De bekende filosoof Spinoza en de humanist Erasmus stammen ook uit deze tijd. In de 19e eeuw volgden schilders als Vincent van Gogh en Piet Mondriaan. Mondriaan inspireerde vele moderne
Monumentaal en eigentijds
De Amsterdamse grachten: UNESCO werelderfgoed
Nederlandse vormgevers.
Culturele vrijhaven Inmiddels is Nederland een culturele vrijhaven van formaat. De samenleving is doordrenkt van buitenlandse invloeden: mode, eten, sport, feestvieren, woninginrichting. De Nederlandse cultuur groeit en bloeit. Het Amsterdamse Concertgebouworkest behoort bijvoorbeeld tot de vijf beste symfonieorkesten van de wereld en het Nederlands Danstheater brengt moderne dans op wereldniveau. Bovendien vind je overal ter wereld Nederlandse designers, ontwerpers en architecten.
De toekomst De toekomst belooft vooral veel voor de Nederlandse e-culture. Want de maatschappij digitaliseert en kan niet meer zonder interactieve media. Logisch dat Universiteiten en Hogescholen studies rondom interactieve media en gameontwikkeling aanbieden. Ons gehele opleidings aanbod is ongekend –studeren is voor bijna iedereen weggelegd. Het onderwijsstelsel stimuleert autonomie en is van een hoog academisch niveau.
Foto: Siebe Swart/Hollandse Hoogte
12 | Cultuur & onderwijs
| 13
‘We gaan altijd tot het uiterste’
Architecten laten talent wereldwijd samenwerken Het hoofdkantoor van de Chinese staatstelevisie in Beijing, de Rotterdamse Kunsthal, het Guggenheim museum in Las Vegas, de Pradawinkel in New York: allemaal uit de koker van architectenbureau en denktank OMA.
N
ederlanders zijn gewend om internationaal zaken te doen
internationale talenten samenwerken en
dat ontworpen is voor New York kun je niet
culturen samensmelten.’
één op één in Kuala Lumpur neerzetten. Het moet reageren op lokale omstandigheden,
Wat is het geheim achter OMA?
cultuur en regels. Dat geldt ook voor
‘We werken voortdurend aan intelligente
mensen. Nederlanders passen zich snel aan,
lokale oplossingen en maken gebruik van
ze zijn gewend om internationaal zaken te
inzichten van mensen uit de héle wereld. Bij
doen en staan open voor andere culturen.’
Grondlegger van OMA is de Nederlandse
OMA werken mensen uit meer dan 35 landen.
architect Rem Koolhaas. Managing
Slechts 20% van onze medewerkers is
En dus een hoofdkantoor in
partner Victor van der Chijs vertelt over dit
Nederlands. Maandelijks ontvangen we zo’n
Rotterdam?
internationaal vermaarde bureau.
700 open sollicitaties uit de hele wereld. We
‘Ons hoofdkantoor in Nederland houden
kunnen daarom steeds de allerbeste mensen
we aan omdat hier onze roots liggen.
selecteren.’
Bovendien is het ondernemingsklimaat
Bestaat er een typische Nederlandse architectuur?
Foto: Rijksmuseum/Eric Smits
rijksmuseum amsterdam Museum van kunst en geschiedenis
250.000 mensen het museum, eind 20ste eeuw rond de 1 miljoen.
in Nederland gunstig. Nederlanders zijn
‘Nee. Maar Nederlandse architecten
Zit dat ambitieuze ook in het DNA
ondernemingsgericht, de infrastructuur is
Drommen bezoekers vergapen
is het grootste en belangrijkste
bouwd, gerenoveerd en geres-
De heropening van het museum
genieten wel wereldfaam. En dat komt
van Nederlanders?
goed en we krijgen steun van de overheid.
zich dagelijks aan de Nacht-
rijksmuseum van Nederland. Het
taureerd. Een ongelooflijk grote
belooft een schitterend ver-
mede door Rem Koolhaas. Veel succesvolle
‘Misschien wel. Omdat Nederland zo’n hoge
Als er bijvoorbeeld issues zijn bij een van
wacht, Rembrandt’s mees-
hoofdgebouw van het Rijksmu-
en ingrijpende operatie. Gelukkig
nieuwd gebouw dat weer de 19e
Nederlandse architecten hebben langer
bevolkingsdichtheid heeft, moet je innovatief
onze internationale projecten, dan kunnen
terwerk in het Rijksmuseum
seum opende op 13 juli 1885. In
kan het publiek de 17de-eeuwse
eeuwse sfeer ademt en tegelijk
of korter bij OMA gewerkt. Kenmerkend
zijn en intelligente oplossingen bedenken.
we altijd een beroep doen op de Nederlandse
Amsterdam. Een groot deel van
de loop van de jaren is het vol-
topstukken tijdens de verbou-
is voorzien van de modernste fa-
van Nederlandse architecten is dat zij een
OMA is succesvol omdat we goed luisteren
ambassade ter plekke.’
de ruim 1 miljoen voorwerpen
gebouwd met dubbele plafonds,
wing blijven bewonderen. Het
ciliteiten. Waar de rijke collectie
goede opleiding hebben gehad, altijd naar
naar onze klanten. Maar we onderscheiden
tellende collectie bestaat uit
voorzetwanden, klimaatinstalla-
aantal bezoekers nam in de
weer in volle glorie te zien is voor
bijzondere oplossingen zoeken, kritisch zijn
ons vooral door altijd te zoeken naar
werken van 17e-eeuwse Neder-
ties en allerlei kantoren. Vandaar
afgelopen 125 jaar tijd overigens
een nationaal en internationaal
en open minded. OMA laat nationale en
passende lokale oplossingen. Een gebouw
landse meesters. Het museum
dat het museum wordt ver-
enorm toe: in 1885 bezochten
miljoenen publiek.
14 | Cultuur & onderwijs
1900 Wonderlijke lamp
Een knap staaltje gloednieuw Dutch Design: de qugo.
tentoongesteld in kunstgalerie Dilmos in Milaan.
Alessia Cadamuro (29) Italië ‘Het viel me meteen op dat iedereen hier vriendelijk is én Engels spreekt. De meeste contacten heb ik via de opleiding gemaakt; buitenlandse en Nederlandse studenten zitten bij elkaar in de klas.’ Indira Nurtanti (34) Indonesië ‘Ik ben in Jakarta gewend dat er overal mensen zijn, maar in Nederland is dat niet zo. Behalve als het markt is, dan is het altijd druk.’
museum Utrecht, Hella Jongerius, Frank Willems, Pieke Bergmans
Garance Echazarreta (25) Frankrijk ‘Ik vind dat je je best moet doen om je aan te passen. Zo heb ik mijn buren eens uitgenodigd, bezoek ik kleine winkeltjes en probeer ik graag Nederlandse hapjes uit.
Dayo Oladunjoye (26) Nigeria ‘Vanuit het vliegtuig in de winter van 2007 viel mij het vlakke land direct op. Ik was gewaarschuwd voor de kou, maar zo koud! Dat had ik niet verwacht.’
Rony Chan (27) Hong Kong ‘Nederlands design inspireert me meer dan Chinees design. Het is hier creatief, innovatief en een beetje gek.’
Kristun Thors (28) IJsland ‘Ik hou van de typische Nederlandse hapjes zoals haring, stroopwafels en stamppot. Maar wat me vooral opvalt zijn lange mannen met krullen. Die zie je in IJsland niet.’
Ooit gedacht dat je oude matras nog een
kindjes dankzij de Smart Jacket.
leven. Designer Frank Willems bedacht en
Het zachte omhulsel bevat meetapparatuur en is een
Rubens’. Een oude matras wordt een
55.000
veelbelovende ontwerper die afstudeerde
Porselein, glas en plastic tape
aan de Design Academy Eindhoven. Door
De Long Neck Bottles van de Nederlandse designer Hella
zijn stoelen van afgedankte stoelen en
Jongerius (1963) zijn bijzondere vazen die het midden houden
goed voor zo’n 55.000 bezoekers. Dit
matrassen af te werken met een water- en
tussen kunst en gebruiksvoorwerpen. Dat is typerend voor het
driedaagse festival trekt een breed
luchtdichte polyurethaan coating is Madame
werk van Jongerius. Zij is een van de belangrijkste industrieel
Rubens fris, hygiënisch en helemaal een
ontwerpers van haar generatie en werd bekend door haar
dame van nu.
vernieuwende visie op het designvak. Zo introduceerde ze
zomerfestival Lowlands is jaarlijks
publiek, die naast pop ook geïnteresseerd zijn in alternatieve muziek, videokunst en ander amusement.
Henry Wilson (27) Australië ‘Ik kwam naar Nederland voor design. Maar door in een internationaal gezelschap te studeren én door Europa te reizen, heb ik meer over mezelf en andere culturen geleerd. ‘
Minder stress voor vroeggeboren
tweede leven kan hebben? En wat voor een
statige, luxe designstoel. Willems (31) is een
Lees meer over studeren in Nederland: www.nuffic.nl
Hightech voor de allerkleinsten
Rubensiaans zitcomfort maakte het concept van deze ‘Madame
Het
naar 16 jaar.
Deze wonderlamp van Nederlandse bodem staat
Spyker Cars, rijdt maximaal 25 km per uur.
Silvestris, TU Eindhoven, Centraal
leerplicht eindigt is inmiddels opgetrokken
allerlei onverwachte vormen en groottes aannemen.
stabiel. De qugo, een ontwerp van de oprichter van
Sources: Design Academy Eindhoven,
vanaf 4 jaar leerplichtig. De leeftijd waarop
designer Pieke Bergmans ze noemt: gloeilampen die
wielen is het voertuig dynamisch, wendbaar en toch
Nederland?
de huidige basisschool vorm en zijn kinderen
gek gevormde gloeilamp. Of ‘light blubs’ zoals de jonge
Handig voor in de stad en uniek in haar soort. Met drie
studenten over
krijgen verplicht onderwijs. 85 jaar later krijgt
Uit deze wonderlamp komt geen geest, maar wel een
Klein en compact en volledig elektrisch aangedreven.
buitenlandse
In 1900 voert Nederland
de leerplicht in: kinderen van 6 tot 12 jaar
Handig in de stad
Wat zeggen
Mens & Maatschappij | 15
ambachtelijke imperfecties in haar ontwerpen en maakte ze gebruiksvoorwerpen met een afwijking (‘misfits’).
alternatief voor monitorbewaking. De elektroden hoeven niet meer rechtstreeks op de kwetsbare babyhuid te worden geplakt. De baby ligt met het jasje in de couveuse en kan het ook daarbuiten aan – zodat de ouders hun kind echt kunnen knuffelen. Een knap staaltje techniek, afkomstig van de Technische Universiteit Eindhoven.
16 |
Economie, handel & landbouw | 17
Gelegen in het economische hart van Europa, pal aan de Noordzee en met directe verbindingen naar het Europese achterland, is Mainport Rotterdam een van de drukste havens ter wereld. Naast de overslag van goederen via containers zijn ook de bulktransporten en de afhandeling van olietankers belangrijk. Dankzij de schaalvoordelen die een haven van dit formaat biedt, is Rotterdam al jarenlang een van de meest favoriete havens voor de aanschaf van brandstof.
Betrouwbare producent Hoewel de meeste Nederlanders hun klompen al tientallen decennia geleden hebben verruild voor nette schoenen, is de agrarische sector één van de concurrerendste ter wereld. Na de VS zijn we de tweede exporteur van landbouwgoederen. Nederlandse boeren, tuinbouwers en voedselverwerkers zijn – dankzij innovatie en strenge wetgeving – betrouwbare producenten van natuurlijk en gezond voedsel. Onze wetenschappelijke topinstituten dragen daar natuurlijk ook aan bij, zoals de landbouwuniversiteit in Wageningen, één van de belangrijkste agrarische kenniscentra in de wereld.
Toegangspoort tot Europa Kennis en innovatie stuwen Nederland voorwaarts
Logistiek en waterbeheer Naast innovaties in de voedingsmiddelentechnologie en land- en tuinbouw, is Nederland binnen en buiten Europa toonaangevend op het gebied van logistiek en waterbeheer. Talloze gerenommeerde én jonge bedrijfjes ontwikkelen zich in biotechnologie en life sciences. Zij profiteren van de ruim aanwezige agrarische kennis, een sterke chemische sector en een hoogontwikkelde gezondheidszorg.
Duurzame multinationals Dat Nederland multinationals als Philips, Heineken, Akzo Nobel, DSM en Unilever voortbracht én sterk is in de internationale financiële sector is een feit. Feit is ook dat Nederlandse multinationals hoog scoren als het gaat om duurzaamheid. Akzo Nobel bijvoorbeeld is koploper onder de chemiebedrijven. Philips doet het goed in de categorie persoonlijke en huishoudelijke goederen. En Unilever voert de lijst van voedsel- en drankbedrijven aan. Daar zijn we best trots op!
Foto: Marijke Volkers
18 | Ecomomie, handel & landbouw
| 19
Multinationals investeren in Nederlands voedingsmiddelenonderzoek
Wij willen gezonde voeding! Voeding gezonder, veiliger en duurzamer maken. Dát is wat Nederlandse ondernemers willen. En daarom investeren zij veel in onderzoek. Dat maakt Nederland tot koploper in de wereld als het gaat om kennis van voeding.
‘W
ageningen heeft wereldwijd een goede naam als het gaat om voedingsonderzoek’
in wetenschap. Denk aan onderzoek naar
voeding. Daardoor speelt de universiteit van
probiotica; de drankjes om je darmflora op
Wageningen [http://www.wur.nl] internatio-
peil te houden. Of naar verlaging van zout- en
naal een prominente rol binnen de voedings-
suikergehalte, zonder de smaak van het eten
sector. Deze investering in kennis zorgt ervoor
aan te tasten. Jan Maat: ‘Wereldwijd bestaat
dat toonaangevende tijdschriften geregeld
er geen vergelijkbare samenwerking tussen
publiceren over Nederlandse onderzoeksre-
bedrijfsleven en kennisinstellingen van deze
sultaten.
Jan Maat is managing director van het Neder-
omvang.’ De wijze van samenwerken en de
landse Topinstitute (TI) Food and Nutrition:
resultaten van het onderzoek trekken boven-
Samen innoveren
‘Buitenlandse wetenschappers en multinati-
dien grote buitenlandse investeerders aan,
Maat: ‘We moeten niet vergeten dat Neder-
onals zijn zeer geïnteresseerd in het Neder-
zoals het Zwitserse Nestlé, het Franse Danone
landers van huis uit goed zijn in samenwer-
landse onderzoek en investeren graag mee.’
of het Amerikaanse Kellogg.
king. Ook dat is ongetwijfeld een reden voor
Foto: Marijke Volkers
medisch genieten
producten is binnen een jaar na introductie weer van de markt.
Welkom in het labrestaurant
Alle reden om uitvoerig te testen én te proeven. ‘Ober, mag ik nog
het succes. Wij zoeken oplossingen niet in
In dit Restaurant van de
restaurantbezoekers onder ge-
profiteren, en komen meer te
een extra portie?’
Hart- en vaatziekten
Investeren in kennistechnologie
confrontatie, maar in samenwerking. Het is
Toekomst kun je onmogelijk
conditioneerde omstandigheden
weten over het eetgedrag van de
Ongezonde voeding kan leiden tot zwaarlij-
Voeding is voor Nederland een belangrijke
uniek dat grote concurrenten hier zo vaak
ongezien van een goede maaltijd
lange tijd volgen. Werkelijk alles
participanten. Onderzoek naar
Het Restaurant van de
vigheid en ziektes, zoals hart- en vaatziektes.
inkomstenbron. Zo’n 53 miljoen euro zetten
samen aan tafel zitten. We innoveren
genieten. Iedere hap, elke slok
wordt gemeten: de inrichting van
consumentenkeuzen en
Toekomst is een initiatief van
De Nederlandse voedingsmiddelenindustrie
we per jaar om in de voedingsmiddelenin-
echt sámen.’
wordt geregistreerd. Deze arti-
het restaurant, het effect van het
-behoeften wordt steeds belang-
de Universiteit Wageningen,
werkt daarom aan gezonde, veilige producten
dustrie, waaraan de Nederlandse export 21%
culograaf bijvoorbeeld meet de
licht, de presentatie, looproute,
rijker. De kosten verbonden aan
cateraar Sodexo, software
en duurzame productie.
bijdraagt. Ook weten we veel over voeding.
effecten
van verschillend kauw-
smaak, verpakking en bereiding.
productontwikkeling en
ontwikkelaar Noldus IT en groot
Waar andere Europese landen tijdens de crisis
gedrag en de manier waarop wij
Interessant voor fabrikanten
marktintroducties zijn zeer hoog.
keukeninrichter Kampri.
Samenwerking bedrijfsleven en
in de jaren ‘30 handelsbarrières inzetten, hield
voedsel bekijken. Het restaurant
van voedingsmiddelen die hun
Tegelijkertijd is het faalpercen-
kennisinstellingen
Nederland haar grenzen open en investeer-
is uniek en de enige plek ter
nieuwe producten willen testen.
tage bij marktintroducties hoog.
Nederlandse multinationals investeren graag
den we juist in kennis over landbouw en
wereld waar wetenschappers
Maar ook wetenschappers
Het merendeel van de nieuwe
20 | Ecomomie, handel & landbouw
| 21
Groente en fruit uit de kas Eindeloze rijen kassen over een uitgestrekt en plat land. Ook dát
Roemruchte scheepsbouwer uit Nederland
is Nederland. Rond 1850 ontstonden de eerste tuinbouwkassen
De industrieel en scheepswerfmagnaat Cornelis Verolme (1900-1981) is de groot-
in Nederland. Men ontdekte dat planten sneller groeien als ze
ste scheepsbouwer uit onze geschiedenis. Op zijn werf Verolme United Shipyards
onafgebroken licht krijgen bij een warme en constante omgeving.
werden de grootste schepen gebouwd. De ene keer het grootste schip, dan weer
Door de jaren heen werden de kassen steeds beter van kwaliteit.
de grootste tanker, soms met de restrictie ‘Nederlandse’, dan weer met de restric-
wordt overgescheept in andere vrachtschepen,
Samen met pioniers uit het bedrijfsleven, werd in de jaren ’70 de
tie ‘in Nederland gebouwde’. Het was altijd groot, groter, grootst. Een man van
binnenvaartschepen of vrachtwagens. Het magazine
eerste Nederlandse kassenbouwnorm geschreven. Aan de hand van
allure, en van grote projecten.
dat je nu in handen hebt, behoort vast tot één van de
rekenmodellen wordt de kwaliteit van de kassen continu verbeterd. En
400.000.000
Per jaar komt er in de Rotterdamse haven 400 miljoen ton aan goederen binnen, waarna het
Tegenwoordig maakt Keppel Verolme (KV) deel uit van het Singaporese Keppel Bron: Keppel Verolme
het resultaat? Met ruim 10.000 hectare kassen heeft Nederland er meer
in Rotterdam verscheepte goederen.
offshore platforms en gespecialiseerde schepen.
dan welk ander land ook.
Bron: ECT
Offshore & Marine en is het bedrijf wereldmarktleider in de bouw en reparatie van
Bron: FloraHolland
Foto: Rob Verhorst/Hollandse Hoogte
Bron: NL Agency
Ongeveer een kwart van de totale exportwaarde gaat naar Duitsland, een tweede
Nederland is ‘s werelds grootste bloemenexporteur, ook al wordt een groot deel hiervan
De opbrengst van Nederlandse muziek in het buitenland stijgt jaarlijks. André Rieu,
Machines om zonnepanelen mee te produceren: daar denk je niet direct aan als het
kwart gaat naar de rest van Europa. Daarna komt Afrika (20%). Azië zit op 15%
in het buitenland gekweekt. Chinese handelsdelegaties kijken met grote belangstelling
Tiësto en Ferry Corsten zijn belangrijke Nederlandse exporttoppers. Een aantal
om export gaat. Toch gaan deze machines met massa’s tegelijk naar China.
terwijl de uitvoer naar Noord- en Zuid-Amerika iets boven de 10% ligt.
naar onze winstgevende bloemenhandel. Vooralsnog is onze kennis van logistiek en
Nederlandse dj’s is sterk in opkomst in het buitenlandse clubcircuit: Laidback Luke en
Nederlandse producent OTB Solar zag zijn omzet bijna verdrievoudigen door de
wereldwijde handel onovertroffen.
Marco V. In de rocksector doet vooral Within Temptation het goed met buitenlandse
enorme vraag.
Say cheese Gouda!
Middeleeuwen exporteren Nederlanders hun kaas naar het buitenland.
Het Jeugdjournaal als exportproduct
De bekendste zijn de Edammer en de Goudse kaas. Sinds 2010 hebben
Al vanaf 2004 ‘exporteert’ Kids News
deze kazen een beschermde status. Alleen déze kaas mag ‘Gouda
Network het Jeugdjournaal naar
Holland’ of ‘Edam Holland’ heten en is voorzien van een keurmerk.
ontwikkelingslanden. Dit nieuwsprogramma
Kaasproducenten in de rest van de wereld mogen alleen de woorden
voor basisschoolleerlingen is uniek in zijn
‘Gouda’ en ‘Edam’ gebruiken. Want de meeste Edammer en Gouda Kaas
soort. Het Nederlands Jeugdjournaal is
wordt helemaal niet in Nederland gemaakt, maar in Polen en Duitsland.
inmiddels 29 jaar oud. Collega tv-makers
Ook in Nieuw-Zeeland en de Verenigde Staten wordt veel Gouda en
in ontwikkelingslanden krijgen achttien
Edam gemaakt.
maanden training om hun eigen programma
Nederland en kaas. Een onlosmakelijke combinatie. Al vanaf de
optredens.
Tulpomania Als je tegenwoordig een bosje tulpen in de winkel koopt betaal je er in Nederland ongeveer 3 euro voor. Een heel ander bedrag dan in de 17e eeuw, toen de tulp een ware rage was. Op het hoogtepunt van de tulpomania bereikten de bollen verbazingwekkende prijzen. Zo werd een tulpenbol verkocht voor 5.400 gulden, een bedrag waarvoor je destijds ook een grachtenpand in hartje Amsterdam kon aanschaffen.
op te zetten. Als kinderen eerlijke informatie krijgen dan geven ze dat reële beeld van de werkelijkheid ook door aan anderen, is de
2002
gedachte. In ontwikkelingslanden is 40% van de bevolking onder de vijftien jaar; in Nederland is dat 15%. Inmiddels is het
gelijktijdig ingevoerd in 12 Europese lidstaten, Monaco,
concept opgezet in Suriname, Peru, Zuid-
San Marino en Vaticaanstad. Nederlanders nemen – de
Afrika, Indonesië, Zambia, Birma en op
meeste met weemoed – afscheid van hun stuivers,
de Antillen. Inhoudelijk bepalen de lokale programmakers zelf wat er wordt gemaakt; Foto: Nationale Beeldbank
als het maar binnen het basisconcept past.
Op 1 januari 2002 wordt de euro
dubbeltjes, kwartjes, guldens en rijksdaalders. Bron: Rijksmuseum Photoservice
22 | Internationale recht, vrede & veiligheid
| 23
Sinds de 17e eeuw zwermen we al uit over wereldzeeën en continenten. Nog steeds kijken Nederlanders graag verder dan hun eigen dijken. Wij zijn fervente reizigers, maar halen de wereld ook graag in huis. De diepgewortelde belangstelling voor andere culturen en volken beperkt zich echter niet tot cultuur en reizen.
Nederland maakt zich hard voor een stabiel handelsklimaat, voor internationaal recht én veiligheid. Hoewel de Nederlandse krijgsmacht een van de modernste en best uitgeruste van Europa is, zien Nederlanders zichzelf als een vredelievend en weinig militaristisch volk. Toch is de Nederlandse geschiedenis niet zonder oorlog. In de 16e eeuw kwamen we bijvoorbeeld in opstand tegen de Spanjaarden, in de 17e eeuw vochten we handelsoorlogen op zee uit tegen de Engelsen. En we hebben ook een duistere kant: tot eind 19e eeuw bestond de Nederlandse slavernij en in het begin van de 20e eeuw voerden we nog oorlog in Indonesië.
Verantwoordelijk betrokken In de 21e eeuw hebben Nederlanders graag een voorbeeldfunctie. We zijn actief in de VN, bieden onderdak
Globetrotters en bemiddelaars
De internationale blik van Nederland heeft diepe wortels
aan verschillende internationale rechtsinstellingen en zijn ons bewust van onze internationale verantwoordelijkheid en betrokkenheid. In de Nederlandse grondwet staat zelfs: ‘De regering bevordert de ontwikkeling van de internationale rechtsorde.’ Daarnaast geeft de Nederlandse overheid relatief veel uit aan ontwikkelingssamenwerking en militaire operaties. Huidige militaire operaties zijn vooral bedoeld om vrede te bewaren of te helpen bij de opbouw van een land.
Europese samenwerking Voor Nederland is samenwerking met andere Europese landen steeds noodzakelijker, vanwege vraagstukken rondom klimaatverandering, energievoorziening en internationale veiligheid. Aan de ene kant zijn Nederlanders individualistisch: wij willen de vrijheid om ons eigen leven vorm te geven. Aan de andere kant hebben Nederlanders een sterke voorkeur voor gelijkheid. We staan bekend om de voorliefde voor samenwerken en het voortdurend zoeken naar consensus. Foto: Nationaal Archief
24 | Internationale recht, vrede en veiligheid
Mens & Maatschappij | 25
Bevordering internationale rechtsorde in Nederlandse grondwet
Den Haag: hoofdstad van internationaal recht Als énige land ter wereld heeft Nederland in de grondwet opgenomen dat de regering de ontwikkeling van de internationale rechtsorde moet bevorderen. Den Haag wordt niet voor niets vaak de hoofdstad van het internationaal recht
‘M
et al die rechters, onderhandelaars en inspecteurs in Den Haag doen we wat er in de grondwet staat’
genoemd. Veel internationale rechtscolleges zijn hier gevestigd, waaronder de bekendste: het Internationaal Gerechtshof.
Stabiele rechtsorde
staten te behandelen, met uitzondering van
Het Internationaal Gerechtshof vestigde
politieke conflicten.
zich in 1945 in het Vredespaleis in Den Haag. Daarna trokken steeds meer rechtsinstel-
Belangrijkste juridische orgaan
lingen naar Den Haag. Waarschijnlijk omdat
Het Internationaal Gerechtshof – ofwel het
Nederland als veilig en betrouwbaar be-
International Court of Justice (ICJ) – is het
kend staat, een stabiele rechtsorde heeft én
belangrijkste gerechtelijke orgaan van de Ver-
gemakkelijk bereikbaar is. Bovendien maakt
enigde Naties (VN). De taken van het ICJ zijn:
de aanpassing in de grondwet in de jaren ‘50
- beoordelen van concrete internationale
Nederland bij uitstek geschikt om internationaal recht te spreken.
conflicten - beslechten van geschillen - verduidelijken van rechtsnormen
Foto: EPA/VINCENT JANNINK/POOL
beauty & the beast
Ex-president en topmodel in Den Haag voor de rechter
Werken aan vrede
Naast het oordelen over rechtsgeschillen,
In de grondwet staat nu dat Nederland zijn
heeft het ICJ dus een adviserende rol. Op
Kreeg Naomi Campbell in 1997
de bloedige burgeroorlog in
Nederland bewijst dat de
Omdat James Taylor in
best doet om ervoor te zorgen dat andere
verzoek geeft zij advies aan de Algemene Ver-
nu wél of níet een ruwe diamant
buurland Sierra Leone bekostigd
internationale gemeenschap
Sierra Leone nog steeds veel
landen netjes met elkaar en met hun inwo-
gadering, de Veiligheidsraad of aan internati-
van ex-president Charles Taylor?
hebben. Onder massale
– de Verenigde Naties voorop
aanhang geniet, besloot de
ners omgaan. Met alle rechters, onderhan-
onale organisaties die aan de VN gelieerd zijn.
Hierover legt het topmodel een
mediabelangstelling komt
– ons land als veilige omgeving
VN Veiligheidsraad dat hij
delaars en inspecteurs in Den Haag doet
Het is niet altijd eenvoudig om onderscheid te
verklaring af bij het Speciale
Campbell aan bij het Hof.
beschouwt voor internationale
in Den Haag terecht moest
Nederland dat ook: werken aan vrede, recht
maken tussen een rechtsgeschil, een politiek
Hof voor Sierra Leone (SCSL)
Het Sierra Leone Hof is
processen. Processen die zeer
staan. Groot-Brittannië
en veiligheid. In Nederland en in de rest van
geschil of een belangengeschil. De afspraak
in Leidschendam. Taylor wordt
onderdeel van internationale
gevoelig liggen, en die gericht
heeft toegezegd dat hij een
de wereld. Met name het Internationaal Ge-
is dat bij een rechtsgeschil de toepassing van
verdacht van oorlogsmisdaden.
Hoven en Tribunalen in Den
zijn tegen verdachten van
gevangenisstraf in een Britse
rechtshof heeft de taak om conflicten tussen
een rechtsregel in het geding moet zijn.
Zo zou hij met bloeddiamanten
Haag. Hun aanwezigheid in
terrorisme en oorlogsmisdaden.
gevangenis kan uitzitten.
26 | Internationale recht, vrede en veiligheid
1991
Nederland als democratie: persoonlijke keuzevrijheid
| 27
In december 1991 is in Nederland het
Verdrag van Maastricht getekend, onder voorzitterschap van Nederland. Dit Europese verdrag legt de
Nederland is een parlementaire democratie. Elke vier
basis om binnen Europa te komen tot een politieke én
jaar kiezen burgers een volksvertegenwoordiging, die de
monetaire unie. Het verdrag is sinds 1993 van kracht.
regering namens het volk controleert. Het staatshoofd maakt officieel deel uit van de regering, maar heeft vooral een representatieve functie. Burgerlijke vrijheden
Daadkrachtige aanpak Somalische piraterij
en de rechtsstaat zijn stevig verankerd in de Grondwet. Nederlanders hechten namelijk veel waarde aan individuele onafhankelijkheid, voorkeuren en keuzes. Vandaar dat het homohuwelijk, arbortus en euthanasie
Operatie Atalanta is de codenaam van de anti-piraterijcampagne
weinig protest krijgt. De meeste Nederlanders zien
in de Somalische Golf van Aden. Deze operatie is erop gericht om
deze onderwerpen niet als politieke issues, maar als
voedseltransporten van het World Food Programma en andere
persoonlijke keuzes van individuen.
schepen te beschermen tegen piraterij langs de kust van Somalië. Geen kleine taak, gezien de omvang van het gebied dat moet
Recht in de tijd
worden bewaakt. Jaarlijks passeren tussen de 20.000 en 30.000
Elke staat heeft zijn eigen rechtssysteem. Veel van
afstand van 750 kilometer uit de kust. In april 2010 vertrok het
die systemen lijken zo op elkaar dat we spreken
marineschip Hr. Ms. Johan de Witt naar de Somalische wateren
van een ‘rechtstraditie’. In Europa onderscheiden
om mee te doen aan Atalanta. De Johan de Witt is het zesde
we twee rechtstradities; civil law en common law.
Nederlandse schip op rij dat ingezet wordt tegen de piraterij.
Nederland hoort bij de landen die hun rechtssysteem
De piraten die aan boord worden gebracht, vallen onder de
hebben ingericht volgens de principes van civil
verantwoordelijkheid van het Nederlands Openbaar Ministerie.
schepen de Golf van Aden. Piratengroepen opereren tot een
law. De meeste landen op het Europese vasteland hebben dit stelsel, waarin het recht is opgeschreven
1951
in wetboeken en professionele rechters recht spreken.
De andere rechtsvariant, het common law stelsel, ontstond in de 14e eeuw in Engeland en
Op 18 april 1951 werd het verdrag
van Parijs getekend door Nederland, West-Duitsland,
verspreidde zich via de voormalige Britse koloniën
Frankrijk, België, Luxemburg en Italië. Hiermee was de
over de wereld. Landen met een common law traditie hebben geen wetboeken. Het recht wordt
Foto: Peter van Bastelaar/AVDD
daar ontwikkeld in de uitspraken van rechters en niet
Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS), die later de EU werd, een feit.
door de wetgever.
N
ederland huisvest zo’n 30 internationale organisaties van uiteenlopende aard: internationale hoven en tribunalen, Europese
instellingen en organisaties als de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW). Deze organisaties hebben bij elkaar ongeveer rond de 8.000 werknemers met bijna 6.000 gezinsleden. Een kort overzicht.
Europol verzamelt en analyseert criminele inlichtingen en probeert zo internationale criminaliteit tegen te gaan. Op het Haagse hoofdkwartier werken meer dan 620 medewerkers nauw samen met collega’s uit de Europese Unie en uit andere partnerstaten zoals Australië, Canada, de VS en Noorwegen.
Het Joegoslavië Tribunaal is opgericht door de Verenigde Naties tijdens de oorlog op de Balkan. Het tribunaal heeft het doel de oorlogsmisdadigers uit deze oorlog ter verantwoording te roepen en zo nodig te straffen.
De Europese ruimtevaartorganisatie ESA heeft locaties in verschillende Europese landen. Het European Space Research and Technology Centre (ESTEC) is de grootste locatie en het technisch hart van ESA. Deze kraamkamer van Europese ruimtevaartactiviteiten is gevestigd in Noordwijk.
Het Permanent Internationaal Strafhof in Den Haag heeft tot doel mensen te berechten die zich schuldig maken aan bijvoorbeeld oorlogsmisdaden en misdrijven tegen de menselijkheid.
Het Iran-VS Claim Tribunaal zorgt onder meer voor de afwikkeling van de nationalisatie van Amerikaanse bezittingen in Iran. Het werd opgericht nadat de VS bevroren Iraanse tegoeden vrijgaf in ruil voor gijzelaars.
28 | Mens Water,&technologie Maatschappij & innovatie
Mens & Maatschappij | 29
Het land van morgen Nederland heeft de grootste radiotelescoop ter wereld
Een klein grondgebied? Dan maken we toch gewoon
het octrooi van hún telescoop, die in het licht van
ons eigen land! En zo is sinds de Middeleeuwen
LOFAR niet meer was dan een toneelkijkertje.
ruim 40% van Nederland ontstaan dankzij (voor die tijd) ingenieuze oplossingen voor droogleggen en
Duizenden sensoren
inpolderen.
Al die duizenden sensoren zijn met elkaar verbonden door een uitgestrekt glasvezelnetwerk, waar ook
LOFAR (LOw Frequency ARray) is een recent voorbeeld
andere disciplines op in kunnen prikken. Zo doen
van Nederlandse technologische innovatie ten
landbouwkundigen met draadloze sensoren
dienste van de astronomie. Met het streven het
onderzoek naar precisielandbouw, waarmee ze
allerprilste begin van het heelal te zien, vormen
kennis opbouwen over het optimaliseren van
duizenden sensoren in een gebied met een diameter
productieprocessen. Geofysici brengen met
van 100 kilometer rond het Drentse Exloo een
seismische sensoren de aardbodem van Noord-
uiterst gevoelige radiotelescoop. Gekoppeld aan
Nederland in kaart. Dat levert interessante
acht andere stations in Europa wordt zo ’s werelds
informatie op over gaswinning en bodemdaling.
grootste radiotelescoop ontwikkeld, die 100 keer
En watermanagement, want dat is én blijft aan
gevoeliger is dan de huidige telescopen. Als ze dat
de orde van de dag. Tenslotte zijn wij al sinds de
hadden geweten, hadden Sacharias Jansen en Hans
Middeleeuwen bezig het water in en rond Nederland
Lippershey 400 jaar geleden vast niet gestreden om
in te tomen. Dat krijg je als meer dan de helft van het land onder zeeniveau ligt.
Bron: Astron stichting Lofar
30 | Water, technologie & innovatie
Mens & Maatschappij | 31
Sterk staaltje unieke technologie
‘Hier gaan over het tij: de maan, de wind en wij’ Eén van de zeven moderne wereldwonderen, noemt de American Society of Civil Engineers de Deltawerken, het verdedigingssysteem dat Nederland beschermt tegen hoogwater uit zee. Zelf zijn we misschien iets bescheidener,
‘N
ederlands watermanagement is een belangrijke inspiratiebron voor de rest van de wereld’ Nederland beschermd
maar desalniettemin érg trots op dit sterke staaltje unieke technologie.
gaan. Uiteindelijk is de Oosterscheldekering
vervolgens werden daadkrachtige, innovatieve
gebouwd vanaf het kunstmatige eiland
maatregelen genomen.
Neeltje Jans. Na de voltooiing van de stormvloedkering is hier het educatieve
Internationaal schoolvoorbeeld
attractiepark Deltapark Neeltje Jans gebouwd,
Het Nederlandse watermanagement is een
waar nog steeds de 66e reservepijler staat. En
belangrijke inspiratiebron en schoolvoorbeeld
de gedenksteen met de tekst ‘Hier gaan over
voor de rest van de wereld. Zo denkt een
het tij: de maan, de wind en wij.’
Nederlands bedrijf mee over hoe het
57 jaar is er hard gewerkt aan de reeks
overstromen van New Orleans, zoals in 2005
Foto: Marijke Volkers
watersnoodramp
kustwerken die er nu samen voor zorgen
Grootste bedreiging: de grote
door de orkaan Katrina, in de toekomst
dat heel Nederland beschermd is tegen
rivieren
voorkomen kan worden. Nederland helpt de
het zeewater. Directe aanleiding voor de
Overigens is niet de zee al eeuwenlang de
Amerikanen én de rest van de wereld graag
Deltawerken was de watersnoodramp in 1953:
grootste bedreiging voor de Nederlandse
een handje om droge voeten te houden.
drie weken daarna werd de Deltacommissie
bevolking, dat zijn de drie grote rvieren: de
Het is 1953: de nacht van 31
doorbreekt. Grote delen van de
De kering rust op 65 enorme
openstaande schuiven dendert.
geïnstalleerd
Rijn, de Maas en de Waal. Door ervaring
januari op 1 februari. Het stormt
provincies Zeeland, Brabant en
betonnen pijlers, die op hun
De kracht van het water is
wijs geworden zijn we uitgegroeid
hard en het is hoog water, maar
Zuid-Holland lopen onder water,
beurt staan op speciaal daarvoor
zichtbaar, hoorbaar en tastbaar.
Van dam tot kering
tot de onbetwiste wereldkampioen
dat komt vaker voor. Die nacht
1.800 mensen verdrinken.
op de zeebodem gelegde
Maar de kering staat als een
Zonder twijfel is de stormvloedkering van de
watermanagement. Waren overstromingen
wakkert de storm echter aan tot
Meer dan een halve eeuw later
matten. De hydraulische cilinders
huis. Het is een stevig staaltje
Oosterschelde het meest indrukwekkende
vroeger een frequent probleem, de laatste
orkaankracht. De ramp gebeurt
lijkt het principe simpel: zodra
die de schuifdeuren aandrijven,
innovatieve techniek dat Zeeland
onderdeel van de Deltawerken. Eigenlijk zou
grote dijkdoorbraak van de rivieren dateert uit
in enkele uren: zeewater stroomt
het water drie meter boven NAP
zijn eveneens een technische
en het milieu beschermt.
de Oosterschelde afgesloten worden met
1926. In 1995 was het wel nog even spannend
over de dijken. De polders lopen
komt, gaan de schuifdeuren
hoogstandje: zij kunnen de
een normale dam, maar dat is nooit gebeurd.
toen 250.000 mensen verplicht werden
vol en het water bereikt weer
dicht, zodat het hoogwater
schuiven niet alleen optrekken,
Afsluiting zou namelijk ten koste van de natuur
geëvacueerd. Maar de dijken hielden stand en
een volgende binnendijk, die ook
niet de Oosterschelde in kan.
maar ook naar beneden drukken.
En wie nu over het looppad vlak boven de Oosterscheldekering
Deltawerken moeten de zee temmen
wandelt, hoort hoe het water met donderend lawaai langs de
32 | Water, technologie & innovatie
1550
Water, technologie & veiligheid | 33
Watermanagement tot in Koninklijke Huize In een land waar tweederde onder de zeespiegel ligt, is watermanagement een Nederlandse aangelegenheid bij uitstek. Ook onze kroonprins en
Het regent vaak in
troonopvolger Willem-Alexander houdt zich er al jaren mee bezig, zowel
Nederland: gemiddeld 600 uur per jaar –
binnen als buiten de landsgrenzen. In Nederland is hij voorzitter van de
maar tussen de buien door schijnt de zon nog
Adviescommissie Water. Als voorzitter van de United Nations Secretary-
véél vaker: 1.550 uur per jaar.
General’s Advisory Board on Water and Sanitation levert hij wereldwijd zijn bijdrage aan het oplossen van watergerelateerde problemen.
Foto: Kris Kras Design
W
aar zou Nederland
Nederland telt meer dan 3.000 gemalen. Omdat de gemalen op verschillende locaties verschillende hoeveelheden water moeten verpompen over verschillende hoogtes, zijn er diverse typen ontworpen. Dit is het elektrische J.L. Hooglandgemaal en staat in het Friese Stavoren. Het bouwwerk met het gebogen dak is van de Nederlandse architect Piet de Vries.
zijn zonder bruggen, molens en gemalen? De moderne varianten zijn
elektrisch aangedreven, vaak strak uitgevoerd en honderden meters lang (of hoog). De meer traditionele houten bruggen en molens worden handmatig bediend en zijn vaak uniek in hun soort. Maar authentiek of modern: ze zijn altijd van groot belang voor transport en
De Grote Molen van Marrum (Friesland) staat daar sinds 1845. De poldermolen is nog steeds in gebruik en verzet water van een lager niveau naar een hoger niveau. Vrij uitzonderlijk, want tegenwoordig doen de moderne gemalen dat veelal. Met hun grotere capaciteit kunnen ze onder alle weersomstandigheden het water over een grotere hoogte verplaatsen.
De fameuze Amsterdamse Magere Brug is meer dan 300 jaar oud. Het verhaal gaat dat de brug is gebouwd op verzoek van de steenrijke zussen Mager. De twee woonden tegenover elkaar, elk aan een kant van de Amstel. Door de houten loopbrug konden ze gemakkelijk bij elkaar op visite gaan. Echt gebeurd? Wie weet. Zeker is dat de oorspronkelijke brug erg smal was, erg ‘mager’ dus.
Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed,
waterbeheersing.
Amersfoort
Nederlander in de ruimte De eerste Nederlander die een ruimtevlucht maakte was Wubbo Ockels. In 1978 selecteerde de Europese organisatie voor ruimteonderzoek ESA hem om mee te werken aan een Spacelabprogramma. Na zijn astronautenopleiding maakte hij in 1985 zijn vlucht aan boord van de Space Shuttle Challenger. Wubbo
Foto: Maurice Boyer/Hollandse Hoogte
Foto: Paul van Riel/Hollandse Hoogte
Koffie, wijn en regen Drie Nederlandse uitvindingen zorgen ervoor
was verantwoordelijk voor de meetapparatuur. Tegenwoordig is
dat koffie, wijn en regen nooit meer hetzelfde
de natuurkundige bezig met duurzame energie. Zijn futuristisch
zijn. Koffiemachine Senseo onderscheidt zich
zeilschip Ecolution is een duurzaam gebouwd schip dat ook nog
met koffiepads van andere manieren van koffie
eens energieneutraal vaart.
zetten. Zowel in Europa als in de VS zijn de Senseoproducten van Douwe Egberts een groot succes. De Vacu Vin heeft alles met wijn te maken. Dit pompje met stopper garandeert dat wijn in een
135.470
geopende fles niet oxideert. Zo kunnen aangebroken flessen wijn langer worden bewaard. Het is een Er ligt in Nederland 135.470
kilometer openbare weg. De dichtheid van de autosnelwegen is 57,5 km per 1000 km2. Daarmee heeft Nederland de grootste
dichtheid van Europa aan autosnelwegen. En dat in een land dat zelf slechts 41.526 km2 is.
wereldwijde verkoophit die in ruim 80 landen meer dan 30 miljoen keer over de toonbank is gegaan. Met de paraplu Senz worden storm en wind een makkie. Waar andere paraplu’s het begeven, klapt de Senz niet om – dankzij het slimme design. Deze uitvinding van de Technische Universiteit in Delft kan windkracht 10 aan.
Foto: George Burggraaff/Hollandse Hoogte
34 | Mens & Maatschappij
Mens & Maatschappij | 35
Terrein winnen Nederland leeft met water. Véél water. Dat heeft geleid tot worstelingen. Maar we kwamen altijd weer boven. Luctor et emergo. Vroeger gingen de Nederlanders fel de strijd aan. Met terpen, dijken en Deltawerken. Zelfs een deel van de zee – de Zuiderzee – werd afgedamd en ingepolderd om terrein te winnen. Met succes: zonder die noeste arbeid lag Nederland voor 40% onder water.
Met de stroom mee Tegenwoordig genieten de Nederlanders ook van het water. Beken en rivieren mogen steeds meer hun eigen weg kiezen en wij passen ons aan. We gaan met de stroom mee en bouwen onze huizen eromheen. Of erop. In steeds meer woonwijken eindigen de achtertuinen in een steiger met een bootje. En we kiezen – naast de woonboot – steeds vaker voor een waterwoning: op palen of drijvend op het water.
Luctor et emergo Wonen aan het water
Waterstad Inmiddels kent Nederland een aantal heuse waterwoonwijken, zoals hier in Houten. ‘Steigereiland’, in het Amsterdamse IJburg, was één van de eerste en met 110 waterwoningen meteen één van de grootste. In Groningen verrijst zelfs een complete waterstad: Blauwestad, met zo’n 1.500 woningen aan of op het water. Wonen aan het water? Nederland houdt het droog.
Foto: Siebe Swart/Hollandse Hoogte
36 | Mens & Maatschappij
Facts & Figures |
35
Mens & Maatschappij | 37
Groningen Langste treinreis binnen Neder-
Opvallend Lang en blond
land: Roodeschool – Maastricht Randwyck, 5 uur en 39 minuten
De tulp
Veel Nederlanders zijn lang, blond en hebben blauwe ogen. Maar met ruim 3 miljoen allochtone Nederlanders, waarvan bijna 2 miljoen van niet-westerse afkomst, ziet het straatbeeld er toch kleurrijk uit.
Gordijnen
Nederlanders houden ’s avonds hun gordijnen open, omdat ze niets te verbergen hebben, niemand willen buitensluiten of willen pronken met hun mooie interieur. Of misschien weten we ook wel niet precies waarom en doen we er daarom diepgravend onderzoek naar.
Polders
Nederlanders houden van gezelligheid, niet voor niets een typisch Nederlands woord waarvoor andere talen geen goed equivalent hebben. We houden nu eenmaal van spelletjes spelen, koffie drinken bij de buren, samen bij de open haard zitten of andere leuke, gezamenlijke bezigheden.
Nederland wordt nog steeds geassocieerd met klompen en molens. Maar klompen zie je tegenwoordig vooral in souvenirwinkels en van de ruim 10.000 molens uit de 19e eeuwse hoogtijdagen draaien er nog maar een kleine 1.200.
Nederland is beroemd om het poldermodel. Zaken gebeuren in overleg, staan ten dienste van consensus. Ooit werkten namelijk alle rangen en standen samen om dijken te bouwen en polders te creëren (vandaar ook de term ‘poldermodel’).
Feest
De belangrijkste nationale feesten in Nederland zijn Koninginnedag, Bevrijdingsdag en Sinterklaas. Maar ook met het (bijna) winnen van een Europees of wereldkampioenschap voetbal loopt heel Nederland uit.
Friesland
Keurig
In Nederland kan veel. Vrijheid en tolerantie zijn erg belangrijk. Maar we scheiden óók ons afval ordentelijk, komen stipt op tijd en vegen keurig onze stoepjes.
terkering en verkeersweg tussen
Schiphol: grootste luchthaven van
Steevast op tafel bij winterse taferelen: stamppot, gestampte aardappels met boerenkool, zuurkool of peen en ui – maar niet buiten de deur: daar stijgt juist het aantal restaurants met een nietNederlandse keuken.
Drenthe
Afsluitdijk: 30 km lange wa-
Amsterdam Schiphol
Winters
Gezelligheid
Klompen en molens
(3x overstappen).
Door de eeuwen houdt de tulp zich fier staande: met een aandeel van 83% is Nederland verreweg de grootste wereldexporteur van bloembollen, waarvan 33% tulpen. In eigen land zetten we overigens het liefst een bos rozen in een vaas.
Friesland en Noord-Holland
Nederland (met gem. 45.000.000 Den Helder
geen 200 inwoners per km2 (van wie het overgrote deel op
(onderdeel Zuiderzeewerken).
passagiersbewegingen en 1.500.000
Dunst bevolkte provincie: nog
het platteland woont).
Flevoland
ton vrachtverkeer p/j).
Ooit water, sinds 1986 Nederlands jongste provincie en heeft nu inmiddels zo’n 400.000 inwoners.
Overijssel Rotterdam
Doorsneden met meertjes, beken en de IJssel
Amsterdam
biedt Overijssel 300 km vaarweg (aan beroepsvaart én 200.000 pleziervaartuigen p/j).
Rotterdam heeft de drie hoogste gebouwen van Nederland, respectievelijk 151, 158 en 165 meter hoog, én de Euromast, die 185 meter meet.
Den Haag
Utrecht
Utrecht
Meer ruimte voor druk autoen treinverkeer rond het hart
Rotterdam
van Nederland door snelle, vrije fietspaden.
Gelderland
Wereldberoemd
De beroemdste Nederlander is Anne Frank, de schrijfster van het bekendste dagboek ter wereld. Op 2 en 3 staan respectievelijk onze nationale voetbalheld Johan Cruijff en de vermeende dubbelspionne Mata Hari.
30% van het landinwaartse
‘s Hertogenbosch
containertransport gaat via de binnenwateren (waarvan grote volumes over Maas en Waal).
Noord-Brabant Weg van de toekomst (N329):
Delftsblauw op de cover
Colofon Hello Holland! is een eenmalige uitgave van het
Limburg
Daar was laatst een meisje loos: geïnspireerd door dit
Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken.
Nederlandse volksliedje uit 1744 maakten ontwerpers
Hoofdredactie: Directie Communicatie, ministerie van
Zeeland
Drielandenpunt in Vaals: in
Truus en Riet Spijkers (1970) een jurk met Delftsblauwe
Buitenlandse Zaken Redactie: JCM Context (Utrecht)
Westerscheldetunnel: langste ver-
maritieme details. Sterke vrouwen, zoals het
Art direction & vormgeving: KrisKras Design (Utrecht)
keerstunnel van Nederland (6,6
matrozenmeisje uit het liedje, vormen altijd een rode
Druk: OBT bv, Den Haag Overname van artikelen is niet toegestaan
km) verbindt Zeeuws-Vlaanderen
draad in hun ontwerpen. Truus: ‘Onze stijl is beïnvloed
zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.
met Zuid-Beveland.
door de jaren 20 van de vorige eeuw, toen de moderne
© Ministerie van Buitenlandse Zaken, Nederland.
vrouw ontstond.’ Foto: Cynthia Boll
P.O Box 20061 | 2500 EB Den Haag www.minbuza.nl/en
met een verdiept wegtracé, LED-verlichting en veel andere
een paar stappen door Neder-
technische snufjes een voorbeeld en
land, België en Duitsland (en
inspiratiebron.
weer terug). Maastricht
300 kilometer
38 | Mens & Maatschappij
Welkom in Nederland!
Foto: Karel Tomei/Fotonatura
Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken is elk uur van de dag ergens op aarde BZDR4472/N
actief. Om mee te bouwen aan een veilige, stabiele en welvarende wereld. En om de belangen te behartigen van Nederland. Want het is een bijzonder land. Met een opmerkelijk verleden, een daadkrachtig heden en een interessante toekomst. Welkom in Nederland!
