Helaas hebben de tijd en het vocht het gebouw ernstig aangetast en is er nood aan een zeer grondige renovatie, of eerder een volledig nieuw zwembad

1

Woord vooraf Als geboren en getogen Temsenaar ben ik zeer vertrouwd met het Scheldebad. De uren die ik in het zwembad gespendeerd heb zijn niet te tellen. Tijdens mijn lagere schooltijd leerde ik er zwemmen; eens ik wat ouder was werd zwemmen een woensdagnamiddagactiviteit met de vriendinnen. Ik volgde er aquagym, speelde er watervolleybaltornooien, … en ondertussen leerde mijn dochter er zwemmen. Tijdens al deze jaren heb ik ook de verschillende verbouwingen meegemaakt. Ik was er al toen de kledij nog aan een transportband werd gehangen, ik heb me omgekleed in de nieuwe kleedhokjes, ik heb genoten van de nieuwe glijbaan en de nieuwe whirlpools, ik heb de prachtige nieuwe inkomhal en het bijhorend kunstwerk bewonderd, … Helaas hebben de tijd en het vocht het gebouw ernstig aangetast en is er nood aan een zeer grondige renovatie, of eerder een volledig nieuw zwembad. Toen ik voor de geïntegreerde proef een onderwerp moest zoeken, viel de keuze al snel op het (ver)nieuw(d)e zwembad. Ik ben het gemeentebestuur van Temse bijzonder dankbaar dat ik in het kader van de voorbereiding van de geïntegreerde proef mocht deelnemen aan de onderzoeksfase van het zwembadproject. Het was een bijzonder leerrijke ervaring. Voor de uitwerking van deze geïntegreerde proef heb ik van heel wat mensen steun en hulp gekregen die ik hierbij graag wil bedanken. In de eerste plaats het gemeentebestuur van Temse en gemeentesecretaris Luc Verhulst die me de kans hebben gegeven de opleiding bestuurspraktijk te volgen. Daarnaast dank ik dhr. Tom Wustenberghs, mijn promotor. Bijzondere dank aan dhr. Steven Verbeke, die me met veel goede raad heeft bijgestaan en eindeloos geduldig al mijn vragen beantwoordde. Ook dhr. Erik Vermeulen, sportfunctionaris, verdient een welgemeende dankuwel voor alle info en medewerking die ik van hem kreeg. Verder dank ik mijn collega’s die mijn afwezigheid tijdens de lesdagen hebben opgevangen. September 2014 Hilde Huyben Administratief medewerker Gemeentebestuur Temse

2

Inhoudsopgave 1. Inleiding ......................................................................................................................................... 1 2. De verschillende beheersvormen .................................................................................................... 3 2.1. Gemeente realiseert en exploiteert zonder partners............................................................................. 4 2.1.1

Intern beheer....................................................................................................................... 5

2.1.1.1 Gemeentelijke dienst ..................................................................................................... 6 2.1.1.2 Budgethouderschap ....................................................................................................... 6 2.1.1.3 Intern Verzelfstandigd Agentschap ................................................................................ 6 2.1.2

Externe verzelfstandiging .................................................................................................... 7

2.1.2.1 Autonoom Gemeentebedrijf .......................................................................................... 7 2.1.2.2 Extern Verzelfstandigd Agentschap ............................................................................... 8 2.2. Gemeente realiseert en exploiteert met publieke partner(s) ................................................................ 9 2.2.1

Intragemeentelijke samenwerking ...................................................................................... 9

2.2.2

Samenwerkingsvormen onder Decreet Intergemeentelijke Samenwerking ....................10 2.2.2.1 Interlokale vereniging ...............................................................................................10 2.2.2.2 Projectvereniging......................................................................................................11 2.2.2.3 Dienstverlenende vereniging....................................................................................12 2.2.2.4 Opdrachthoudende vereniging ................................................................................13

2.3. Gemeente realiseert en exploiteert met private partner(s) ................................................................14 2.3.1

PPS zonder betrokkenheid van andere gemeenten ..........................................................15

2.3.2

PPS gecombineerd met intergemeentelijke samenwerking .............................................16

3. Conclusie ...................................................................................................................................... 17 4. Integratie vakken .......................................................................................................................... 19 5. Bronnen, nuttige info & bijlagen.................................................................................................... 20 5.1. Bronnen en nuttige info ....................................................................................................................20 5.2. Bijlagen..............................................................................................................................................20

3

1. Inleiding Temse Temse is een middelgrote gemeente die bestaat uit vier deelgemeenten: Tielrode, Elversele, Steendorp, en Temse (= kerngemeente); samen een oppervlakte van 3.991 ha. Bewoning, industrie en ambachten zijn vooral gecentraliseerd in de kerngemeente. Dankzij de ontwikkeling van woonprojecten op de oude Boelwerfterreinen kent Temse een explosieve bevolkingsaangroei. Op 1 januari 2004 stond de teller nog op 26 255 inwoners. Op 1 mei 2014 mogen we maar liefst 29 111 Temsenaren tellen. Een stijgende bevolking betekent echter een grotere vraag naar publieke voorzieningen: scholen, ouderenzorg en ook ontspanningsmogelijkheden op alle niveaus en op zo divers mogelijke terreinen. Naast een ruim aanbod aan culturele en toeristische activiteiten en een uitgebreide jeugdwerking, beschikt Temse ook over een breed sportaanbod. Een eerste vereiste om sporten mogelijk te maken, is het voorzien van aangepaste sportinfrastructuur. Sinds eind jaren ‘60 heeft het gemeentebestuur, met de bouw van een zwembad, drie sporthallen en een uitgebreid sportcentrum in openlucht, de infrastructurele voorwaarden gerealiseerd om sporten mogelijk te maken. In het kader van de meerjarenplanning 2014-2019 werd de Temsese bevolking bevraagd over een aantal thema’s waarrond het bestuur in de toekomst wil werken. Het bestuur ontving 669 ingevulde vragenlijsten terug. Op de vraag of het bestuur moet investeren in een nieuw overdekt zwembad antwoordde maar liefst 45,08% van de deelnemers dat ze het hier ‘helemaal eens’ mee waren en 24,66% dat ze het hier ‘eens’ mee waren. Slechts 13,02% van de deelnemers stond negatief tegenover deze vraag en 17,24% had hierover geen mening. Met andere woorden, 70% van de respondenten vindt investeren in een gemeentelijk zwembad (zeer) belangrijk.

Historiek Scheldebad Het gemeentelijk zwembad van Temse werd gebouwd in de gouden jaren zestig, toen het Ministerie van Volksgezondheid de bouw van zwembaden volop steunde en subsidieerde. Het Scheldebad was één van de eerste zwembaden in Vlaanderen die werden uitgerust met een beweegbare, aluminium tussenvloer. Het zwembad betekende voor de regio een antwoord op de steeds groeiende vraag naar gezonde, sportieve vrijetijdsbesteding. In een tijd dat volleybal en basketbal nog in openlucht werden gespeeld en er van zaalvoetbal nog geen sprake was, was zwemmen één van de meest comfortabele sporten, die ook in gezinsverband konden worden beoefend. Het Scheldebad werd in 1969 plechtig geopend. De beginjaren van het Scheldebad waren overrompelend. Bezoekcijfers van 300 tot 350 zwemmers in het zwembad van 25 bij 14m (1m² per zwemmer!) waren geen uitzondering. De opening van zwembaden in Beveren en in Bornem in de jaren zeventig deden het bezoekcijfer van het Scheldebad gevoelig dalen. Toen het zwembad medio de jaren ‘80 ook ernstige bouwfysische problemen begon te vertonen, drong een renovatie zich op. Als laatste grote werken werden de integratie van een (deels externe) glijbaan (1994) en de renovatie van de inkomhal (2007) uitgevoerd.

1

In 2012 werden bij een controle ernstige en gevaarlijke gebreken vastgesteld aan de betonstructuur van het Scheldebad. De betonstructuur die de vloer van de kleedkamers draagt was op een drietal plaatsen dermate aangetast dat stutwerken noodzakelijk waren. Daarnaast was de horizontale betonnen balkenstructuur die de kuip van het competitiebad ondersteunt in een zeer gevaarlijke toestand en diende bij hoogdringendheid onderzocht te worden door een stabiliteitsingenieur. Het zwembad werd op 28 juni 2012 gesloten om de nodige ondersteunings- en schoorwerken uit te voeren. Op 1 oktober 2012 kon het zwembad weer voor het publiek opengesteld worden. Een architecten- en ingenieursteam volgt de toestand nauwgezet op en gaf het Scheldebad groen licht tot 30 juni 2015, mits regelmatige controle. Stuurgroep Ondertussen zocht het bestuur naar een antwoord op de vraag of er nog een nieuw zwembad moet/zal/kan komen. Kan het bestuur zich in deze zware economische tijden nog veroorloven om een nieuw zwembad te bouwen? Kunnen de 138.000 jaarlijkse bezoekers zomaar aan de kant geschoven worden? Waar moet het nieuwe bad dan komen?1 Met wie gaan we in zee om dit project te realiseren? ... Om op al deze vragen een antwoord te vinden werd een stuurgroep ‘zwembad’, bestaande uit een aantal schepenen, de gemeentesecretaris en de sportfunctionaris, opgericht. De stuurgroep belegde reeds verschillende vergaderingen met diverse potentiële partners voor dit project om zich zo breed mogelijk te informeren. Daarnaast besliste het bestuur een haalbaarheidsstudie te laten uitvoeren door een extern bureau, bvba Neirynck-De Neve. Geïntegreerde proef In de gemeenteraadszitting van december 2013 werd de meerjarenplanning 2014-2019 vastgesteld. Hierbij werd groen licht gegeven voor de bouw van een nieuw zwembad. Om dit project te begeleiden is het bestuur momenteel op zoek naar een extern adviseur/projectbegeleider. Een volgende stap is het bepalen met wie we in bad duiken. De bedoeling van deze geïntegreerde proef is een overzicht te bieden van de verschillende mogelijke beheersvormen. Welke exploitatievorm leunt het best aan bij de eigenheid van Temse en de visie van het gemeentebestuur? Om hiertoe te komen heb ik gevraagd om de vergaderingen van de stuurgroep te mogen bijwonen. Voor de praktische uitwerking van de proef is heel wat vakliteratuur geraadpleegd. Ook internet is een enorme inspiratiebron geweest. Daarnaast heeft een rondvraag bij andere besturen nieuwe inzichten gebracht die bij de leden van de stuurgroep afgetoetst werden op de Temsese situatie. Concreet is deze GIP is rond een boomstructuur waarin drie vragen centraal staan: 1. Wil het bestuur de taak alleen (zelf of onder verzelfstandigde vorm) uitoefenen? 2. Wil het bestuur samenwerken met publieke derden? 3. Is het nodig om de private markt in te schakelen? 1

Binnen het bestek van dit eindwerk wordt niet ingegaan op de R.O.-problematiek van het zwembad. Het volstaat erop te wijzen dat naast de bestaande locatie, mogelijk ook andere sites in aanmerking komen, die op hun beurt een impact kunnen hebben op de exploitatiemogelijkheden.

2

2. De verschillende beheersvormen

Figuur 1: Beheersvormen *DIS = Decreet Intergemeentelijke Samenwerking van 6 juli 2001

3

2.1

GEMEENTE REALISEERT EN EXPLOITEERT ZONDER PARTNERS

Wanneer het gemeentebestuur het project volledig zelf uitvoert volgt het de klassieke manier van bouwen: gemeente leent, stelt ontwerper en aannemer aan, … Voor elk contract (bank, ontwerper, aannemer, …) zal het gemeentebestuur de wetgeving overheidsopdrachten moeten respecteren. Vooraf dient het bestuur zich te beraden over de gemeentelijke exploitatievorm. Algemeen geldt dat het gemeentebestuur deze taak van gemeentelijk belang via haar eigen organen, zijnde de gemeenteraad en het college van burgemeester en schepenen, moet uitoefenen. Wanneer het gemeentebestuur kan aantonen dat zij deze taak efficiënter kan uitvoeren via een andere structuur, en er een wettelijke bepaling is die dit ook toelaat, dan kan het bestuur afwijken van deze algemene regel. Het Gemeentedecreet2 biedt verschillende mogelijkheden om via verzelfstandiging een soepelere werking mogelijk te maken voor de uitvoering van bepaalde gemeentelijke taken. Om taken op afstand te plaatsen is het belangrijk dat ze los staan van de gemeentelijke kerntaken. Enkel beleidsuitvoerende taken komen hiervoor in aanmerking, een lokaal bestuur moet immers vermijden dat het de controle over kerntaken verliest. Als een bepaalde taak wordt afgezonderd binnen de eigen gemeentelijke structuur, spreken we van interne verzelfstandiging. Hierbij wordt geen aparte rechtspersoonlijkheid gecreëerd. Een gemeente kan ook bepaalde taken afzonderen in een aparte rechtspersoon. Dit kan in een autonoom gemeentebedrijf of een gemeentelijk extern verzelfstandigd agentschap. Hier spreken we dan van externe verzelfstandiging. De verzelfstandigde entiteiten hebben wél rechtspersoonlijkheid.

Figuur 2: overzicht gemeentelijke beheersvormen – bron Locus

2

Art. 221-247bis Gemeentedecreet

4

Bij verzelfstandiging staat de vraag centraal of het afstaan van bepaalde beslissingsbevoegdheden, transparantie, … opweegt tegen snellere procedures, duidelijker afgebakende verantwoordelijkheden, …. Het zal de afweging van al die (vooral bestuurlijke) elementen zijn die mee bepaalt of verzelfstandiging in een gegeven geval een goede keuze is. Opmerking Verzelfstandiging ontneemt de politieke beleidsvoerders, in casu de gemeenteraad en het college van burgemeester en schepenen, een stuk van hun politieke zeggenschap en verantwoordelijkheid. Volgens het Gemeentedecreet blijft het primaat van de politiek gelden. De logica is om enkel bepaalde taken te verzelfstandigen wanneer daar goede en weloverwogen motieven voor zijn. Artikel 221 van het gemeentedecreet heeft het over ‘welbepaalde taken van gemeentelijk belang’. Elke verdere vorm van verzelfstandiging moet daarenboven nog eens extra gemotiveerd worden. Concreet verkiest het gemeentedecreet intern beheer boven externe verzelfstandiging en publiekrechtelijke boven privaatrechtelijke extern verzelfstandigde agentschappen. Hoe verder de verzelfstandiging gaat – met een EVA als meest verregaande vorm – hoe beter deze keuze moet gemotiveerd worden. Hierna volgt een overzicht van de verschillende gemeentelijke beheersvormen. Na de theoretische verklaring wordt deze getoetst aan de praktijk en de specifieke Temsese situatie.

2.1.1 INTERN BEHEER 2.1.1.1 Gemeentelijke dienst Theoretische verklaring Een eerste mogelijke beheersvorm is de klassieke vorm van beheer door een gemeentelijke dienst. De gemeentelijke dienst heeft geen apart statuut en het gemeentebestuur draagt de volle verantwoordelijkheid over het uitvoeren van deze taak. Er wordt geen afzonderlijk budget voorzien; de planning en het financieel beheer gebeurt volgens de regels van de beheers- en beleidscyclus. De personeelsleden zijn allen in dienst van het gemeentebestuur. Verschillende gemeentelijke diensten worden betrokken bij de uitvoering van deze taak (financiële dienst, personeelsdienst, sportdienst). Alle beleids- en beheersbeslissingen worden genomen door Gemeenteraad of College. In de praktijk De meeste ‘oudere’ zwembaden werden door de gemeenten zelf opgericht. Deze zwembaden worden door een gemeentelijke dienst, overwegend de sportdienst, beheerd. Een eerder zeldzaam recent voorbeeld is te vinden bij de gemeente Ravels die na onderzoek van de verschillende mogelijkheden, en met een beperkt budget, het zwembad ‘Weelde’ in eigen beheer heeft opgericht en ook exploiteert. Dit zwembad opende op 1 juni 2012 zijn deuren.

5

Situatie Temse Het Scheldebad wordt reeds vele jaren beheerd door de gemeentelijke sportdienst; de huidige eerste sportfunctionaris is sedert 1988 aangesteld als directeur van het zwembad. Door deze jarenlange ervaring heeft de sportfunctionaris een zekere expertise opgebouwd inzake het beheer van een zwembad. Daarnaast weet het bestuur perfect wat het beheer door een dienst inhoudt en wat het kost. Het gemeentebestuur van Temse beschikt echter over onvoldoende financiële middelen om zelf een nieuw zwembad op te richten. 2.1.1.2 Budgethouderschap Theoretische verklaring Artikel 158 van het Gemeentedecreet omschrijft het budgethouderschap als ‘de toegekende bevoegdheid tot beheer van een budget dat taakstellend is in die zin dat het een norm inhoudt waarvan de budgethouder de realisatie nastreeft’. Het gaat dus om het beheer van een budget. Dit betekent dat de budgethouder de bevoegdheid heeft om zelf begrotingskredieten te beheren. Maar dit budgetbeheer is niet vrijblijvend: het is taakstellend. Dat wil zeggen dat het dient om welbepaalde activiteiten uit te voeren en vastgelegde doelstellingen te behalen. Het college van burgemeester en schepenen is de hoofdbudgethouder in elke gemeente, maar dit budgethouderschap kan op enkele manieren worden gedelegeerd (artikel 159 Gemeentedecreet). Pas na deze delegatie is er sprake van beperkte verzelfstandiging. In de praktijk Op de website ‘Locus’ zijn enkele culturele centra terug te vinden die werken met budgethouderschap. Deze vorm is perfect mogelijk voor de diverse activiteitencentra, dus ook voor zwembaden. Situatie Temse Het zou mogelijk zijn om de huidige directeur van het Scheldebad een budget toe te vertrouwen voor de exploitatie van het nieuwe zwembad. Deze beheersvorm moet echter ook door het gebrek aan financiële middelen voor de oprichting van het gebouw uitgesloten worden. 2.1.1.3 Intern Verzelfstandigd Agentschap Theoretische verklaring Het Gemeentedecreet definieert in artikel 221 een intern verzelfstandigd agentschap (IVA) als een dienst zonder eigen rechtspersoonlijkheid die door de gemeente belast wordt met welbepaalde beleidsuitvoerende taken van gemeentelijk belang en die daartoe beschikt over operationele autonomie. Een IVA wordt beheerd buiten de algemene diensten van de gemeente. Een IVA moet worden geleid door een personeelslid van de gemeente (het zgn.“hoofd van het agentschap”). Hij of zij is belast met de algemene leiding (weliswaar onder het toezicht van de gemeentesecretaris), de werking en de buitengerechtelijke vertegenwoordiging van het agentschap. Deze leiding omvat ook het personeelsbeheer.

6

Over de planning en het financieel beheer van het IVA zegt het Gemeentedecreet dat deze gebeuren volgens de regels die ook gelden voor de gemeente. In de praktijk In de gemeente Overijse werd het Intern Verzelfstandigd Agentschap ‘Sporeo’ opgericht. Dit agentschap staat in voor de uitvoering van het sport- en recreatiebeleid van de gemeente Overijse en heeft o.a. de exploitatie van het gemeentelijk zwem- en recreatiebad als taak. Situatie Temse Het gemeentebestuur van Temse heeft geen ervaring met IVA’s. Het is wel mogelijk om net zoals in Overijse een IVA op te richten die de exploitatie van het zwembad op zich neemt. Ook hier blijft het feit dat het gemeentebestuur onvoldoende financiële middelen heeft om zelf een zwembad op te richten het grote probleem.

2.1.2 EXTERNE VERZELFSTANDIGING 2.1.2.1 Autonoom Gemeentebedrijf Theoretische verklaring Het Autonoom Gemeentebedrijf (AGB) is een Extern Verzelfstandigd Agentschap van de oprichtende gemeente en beschikt bijgevolg over een eigen (publiekrechtelijke) rechtspersoonlijkheid. Het beheer is in handen van een raad van bestuur waarvan de voorwaarden voor de samenstelling in het Gemeentedecreet bepaald zijn. Een AGB kan belast worden met de uitvoering van welbepaalde beleidsuitvoerende taken van gemeentelijk belang. Vanuit zijn taakstelling kan het echter ook betrokken worden bij beleidsvoorbereidende taken. Een AGB is steeds een 100% dochter van de oprichtende gemeente. Een AGB kan zelf wel participeren in andere rechtspersonen waaraan ook andere (publieke of private) partners deelnemen. Als afgescheiden rechtspersoon beschikt een AGB over een eigen patrimonium dat het autonoom kan beheren. In de praktijk Uit de rondvraag bleek dat verschillende gemeenten een zwembad uitbaten via de AGBstructuur; dit voornamelijk om financiële redenen. De AGB’s zijn BTW-plichtig waardoor men BTW kan recupereren op o.a. investeringen. Daarnaast kan de sturing volledig in handen van de gemeente blijven. De bestuurders van het AGB dragen de volle verantwoordelijkheid voor het exploitatieresultaat. Voorbeelden zijn o.a. zwembad Arendonk in Arendonk, ’t Beerke in Beersel, De Alk in Wingene,… Situatie Temse In 2005 werd het Autonoom Gemeentebedrijf Temse opgericht. In dit AGB werden recent opgerichte gemeentelijke gebouwen opgenomen: het Administratief Centrum, een polyvalente zaal, het Jeugdontmoetingscentrum. Gezien hier quasi geen inkomsten gegenereerd worden heeft het Autonoom Gemeentebedrijf Temse al een negatieve

7

autofinancieringsmarge. De fondsen om dit tekort aan te vullen moeten vanuit het gemeentebestuur komen. Het is niet aangewezen om ook het zwembad nog in het AGB op te nemen. 2.1.2.2 Extern Verzelfstandigd Agentschap Theoretische verklaring Een Extern Verzelfstandigd Agentschap (EVA) in privaatrechtelijke vorm is een door de gemeente verzelfstandigde entiteit met rechtspersoonlijkheid die de juridische vorm van een vennootschap, een vereniging zonder winstoogmerk (VZW), een stichting of een internationale vereniging zonder winstoogmerk aanneemt. Een gemeente kan dergelijke EVA’s oprichten of erin deelnemen. Voorwaarde is in elk geval dat die EVA’s in privaatrechtelijke vorm belast worden met beleidsuitvoerende taken van gemeentelijk belang. De EVA’s kunnen vanuit die taakstelling tevens betrokken worden bij de beleidsvoorbereiding. Ook andere rechtspersonen kunnen deelnemen in een EVA in privaatrechtelijke vorm. Het Gemeentedecreet bevat wel een lijst met uitgesloten participanten. De meeste regels voor deze privaatrechtelijke EVA’s liggen niet vervat in het Gemeentedecreet, maar wel in het Wetboek Vennootschappen of de VZW-wetgeving, afhankelijk van welke privaatrechtelijke vorm werd gekozen. In de praktijk Het gemeentelijk zwembad Dilkom te Dilbeek wordt uitgebaat door een EVA omwille van flexibiliteit in het beheer, participatie van politieke fracties en behoud van personeel onder het statuut van het EVA. Situatie Temse Er zijn geen EVA’s opgericht in Temse. De vroegere VZW die opgericht werd rond de jeugdwerking is teruggekanteld naar de gemeentelijke jeugddienst om zoveel mogelijk inspraak van de jeugd te creëren. Ook hier is het gebrek aan financiële middelen een streep door de rekening.

KORT SAMENGEVAT De vraag is of in Temse één van de gemeentelijke beheersvormen past in het project ‘nieuw zwembad’. Theoretisch gezien is iedere bovenvermelde vorm mogelijk voor het project. De vereiste hierbij is dat het gemeentebestuur over voldoende financiële middelen beschikt om de infrastructuur op te richten. De haalbaarheidsstudie die op vraag van het gemeentebestuur van Temse werd uitgevoerd heeft aangetoond dat de oprichting van het zwembad + 13.000.000€ zal kosten. Het gemeentebestuur heeft door andere investeringen onvoldoende financiële middelen om het project ‘nieuw zwembad’ alleen te realiseren. Het gemeentebestuur is dus genoodzaakt om op zoek te gaan naar een partner.

8

2.2

GEMEENTE REALISEERT EN EXPLOITEERT MET EEN PUBLIEKE PARTNER

Soms beslissen besturen dat zij beter samen met andere publieke partners een bepaalde taak kunnen uitvoeren en richten zij hiervoor een (zuiver) samenwerkingsverband op. Samenwerking tussen besturen kan men in verschillende vormen waarnemen, nl. tussen gemeente en OCMW van hetzelfde grondgebied (= intragemeentelijke samenwerking), in een intergemeentelijk samenwerkingsverband, in een projectvereniging, in een dienstverlenende vereniging of in een opdrachthoudende vereniging (=samenwerkingsvormen onder het decreet intergemeentelijke samenwerking). Hierna worden deze verschillende vormen besproken. 2.2.1 INTRAGEMEENTELIJKE SAMENWERKING Samenwerking Gemeente-OCMW Theoretische verklaring Het decreet lokaal sociaal beleid (2004), het nieuwe gemeentedecreet (2006) en het OCMW-decreet (2008) bevatten elementen die bevorderend zijn voor de samenwerking tussen gemeente en OCMW. Toch zijn er nog steeds een aantal belemmeringen. Door de goedkeuring van het witboek interne staatshervormingen (2011) probeert men deze drempels weg te werken en lokale besturen onder andere te motiveren voor meer samenwerking op het vlak van de ondersteunende diensten. Ook het recent Vlaams regeerakkoord voorziet in het samengaan van Gemeente en OCMW. Op de concrete uitwerking ervan is het wachten. b. In de praktijk Verscheidene besturen hebben ondertussen al stappen in die richting genomen en integreren bepaalde diensten om zo efficiëntiewinst te genereren. Het betreft hier dikwijls diensten zoals personeelsdienst, financiële dienst, ICT, technische dienst. Nergens is een zwembad terug te vinden met intragemeentelijke exploitatie. Er zijn heel wat dienstverleningen te verzinnen waarin Gemeente en OCMW partners kunnen zijn, maar in het kader van het zwembad is een samenwerking niet voor de hand liggend, gezien dit mijlenver afstaat van de opdracht van een OCMW. c. Situatie Temse Er bestaan in Temse voorlopig nog geen plannen om een dergelijke samenwerking tot stand te brengen. De samenwerking tussen Gemeente en OCMW is dan ook minimaal (dienst onderwijs, Achterpoortje). Gezien het OCMW niet over een sportdienst en sportaccommodaties beschikt is er op dat vlak ook geen samenwerking mogelijk.

KORT SAMENGEVAT Het OCMW van Temse heeft op het vlak van sport en sportaccommodaties weinig of niets te bieden en is bijgevolg geen partner die een meerwaarde kan betekenen voor het ‘zwembadproject’. Aangezien de gemeente het OCMW betoelaagt blijft het financiële aspect alweer een grote struikelblok.

9

2.2.2 DECREET INTERGEMEENTELIJKE SAMENWERKING – VERSCHILLENDE VORMEN Wanneer men met een ander bestuur in zee wil gaan geldt het decreet intergemeentelijke samenwerking3 Hierna worden de vier mogelijke intergemeentelijke beheersvormen kort toegelicht.

Figuur 3: Intergemeentelijke beheersvormen

2.2.2.1 Interlokale vereniging Theoretische verklaring Dit is de enige samenwerkingsvorm die niet over een rechtspersoonlijkheid beschikt. Een interlokale vereniging betreft louter een contract tussen de deelnemende gemeenten, waarin de principes van de samenwerking zijn vastgelegd. Gemeenten, andere overheden, maar ook privaatrechtelijke rechtspersonen kunnen deelnemen in deze samenwerkingsvorm. Daarbij moet vanzelfsprekend rekening gehouden worden met andere wetgeving, zoals bv. de wetgeving op overheidsopdrachten. Door het gebrek aan eigen rechtspersoonlijkheid kan een interlokale vereniging zelf geen personeel aanwerven. Éen van de deelnemende gemeenten kan echter als ‘beherend’ worden aangeduid, en kan vervolgens gemeentelijk personeel ter beschikking stellen van de interlokale vereniging. De controle en aansturing van de vereniging gebeurt vanuit een beheerscomité, waarin alle gemeenten vertegenwoordigd zijn. In de praktijk In februari 2002 richtten de gemeenten Brasschaat en Schoten een interlokale vereniging op voor de bouw van een nieuw zwembad. Situatie Temse Het gemeentebestuur van Temse is lid van diverse interlokale verenigingen waaronder ‘Burensportdienst Waasland’. Het ligt echter niet in de opdracht van de burensportdienst om sportaccommodaties op te richten. Een aantal omliggende gemeenten beschikken trouwens zelf over een zwembad, de andere deelnemende gemeenten liggen geografisch te ver van Temse. Temse zal geen enkele gemeente bereid vinden om te investeren in een nieuw zwembad. 3

Decreet van 6 juli 2001 houdende de intergemeentelijke samenwerking. Dit decreet werd laatst gewijzigd bij decreet van 18 januari 2013.

10

Aan de gemeenten Kruibeke en Zwijndrecht werd gevraagd of zij wensen te participeren in het project en zodoende een nieuwe interlokale vereniging op te richten. Beide gemeenten lieten weten geen financiële middelen beschikbaar te hebben voor dit project.

Projectoproep bovenlokale sportinfrastructuur Intergemeentelijke samenwerking is een actueel onderwerp. Gezien de budgettair precaire tijden moeten de schaarse middelen efficiënt en effectief ingezet worden. Hierin kadert ook de projectoproep bovenlokale sportinfrastructuur die de Vlaamse overheid in het najaar 2013 lanceerde. Het doel van deze oproep is samenwerking tussen bovenlokale, lokale en Vlaamse actoren te stimuleren en samenwerkingsprojecten zowel financieel als via procesbegeleiding te ondersteunen. Temse heeft voor het nieuw zwembad een aanvraag ingediend. Het bovenlokaal karakter werd echter niet voldoende geacht omwille van de aanwezigheid van verschillende zwembaden in naburige gemeenten, waaruit voortvloeit dat te weinig inwoners van andere gemeenten in het Temsese bad zullen komen zwemmen. Daarnaast voldeden de engagementen van Kruibeke en Zwijndrecht, zijnde de wil om te komen zwemmen maar niet om financieel te participeren, niet aan de voorwaarden van de intergemeentelijke samenwerking.

2.2.2.2 Projectvereniging Theoretische verklaring Een projectvereniging is de tweede lichtste vorm van intergemeentelijke samenwerking. Dit samenwerkingsverband heeft tot doel een duidelijk omschreven project te plannen, uit te voeren en te controleren. Personeel aanwerven kan wel binnen een projectvereniging, die op basis van het decreet een eigen rechtspersoonlijkheid ‘sui generis4’ en statuten heeft. In tegenstelling tot de interlokale vereniging kunnen privaatrechtelijke rechtspersonen niet deelnemen aan een projectvereniging, die door de deelnemende gemeenten opgericht wordt voor een periode van maximum zes jaar. De termijn is van dien aard dat elk nieuw verkozen bestuur minstens eenmaal de kans krijgt om uitspraak te doen over een eventuele verlenging van de samenwerking voor een nieuwe termijn van maximum zes jaar. De projectvereniging heeft uitsluitend een raad van bestuur, die over de volledige aansturing beslist. Alle gemeenten zijn vertegenwoordigd in deze raad van bestuur. Naast de stemgerechtigde leden vaardigen alle gemeenten vanuit de lokale oppositie ook een waarnemend bestuurder af. Een accountant, benoemd door de raad van bestuur, staat in voor de financiële controle op de financiële toestand.

4

Enige in zijn soort.

11

In de praktijk Een projectvereniging is in principe opgericht om projecten van korte duur te realiseren. De bouw, en vooral de exploitatie, leunen niet aan bij deze typische kenmerken van een projectvereniging. Toch hebben de gemeenten Willebroek en Kapelle-op-den-Bos de projectvereniging ‘WIKA’ opgericht voor de exploitatie van zwembad ‘Druppelteen’. Situatie Temse Het gemeentebestuur van Temse is aangesloten bij de projectvereniging ‘Archeologische Dienst Waasland’. Deze vereniging werkt rond een aaneenschakeling van kleine concrete projecten. De Archeologische Dienst kan eventueel haar diensten aanbieden bij het bodemonderzoek voorafgaand aan de bouw van een nieuw zwembad, maar het is niet haar doelstelling om een zwembad op te richten en te beheren. 2.2.2.3 Dienstverlenende vereniging Theoretische verklaring Een dienstverlenende vereniging is een volgende vorm van samenwerkingsverband dat wordt opgericht door twee of meerdere gemeenten en eventueel andere partners. Deze samenwerkingsvorm is, samen met de opdrachthoudende vereniging, het best vergelijkbaar met wat we vroeger kenden als ‘intercommunales’. Het doel van een dienstverlenende vereniging is het verlenen van een duidelijk omschreven ondersteunende dienst aan de deelnemende gemeenten, eventueel voor verschillende beleidsdomeinen. Een dienstverlenende vereniging kan meer dan één doelstelling hebben, maar de deelnemende gemeenten zijn niet verplicht gebruik te maken van alle diensten die het samenwerkingsverband aanbiedt. De doelstellingen moeten duidelijk vastgelegd zijn in de statuten. Deze samenwerkingsvorm met rechtspersoonlijkheid laat, net als de projectvereniging, geen deelname van privaatrechtelijke personen toe, maar wel die van andere lokale overheden dan gemeenten. Provinciebesturen kunnen bv., zij het met een beperking, wel participeren. Dienstverlenende verenigingen kunnen – onder welbepaalde voorwaarden zelf wél participeren in privaatrechtelijke rechtspersonen. De dienstverlenende en de opdrachthoudende vereniging kan een duurtijd van maximum 18 jaar hebben. Deze kan aan het einde verlengd worden met vergelijkbare periodes, op voorwaarde dat drie vierde van de deelnemers daarmee akkoord gaan. Twee maal per jaar houdt deze vereniging een algemene vergadering, waarop alle leden vertegenwoordigd kunnen zijn. De vertegenwoordigers van de gemeenten worden rechtstreeks aangewezen door de gemeenteraden uit hun leden en dit voor de volledige duur van de legislatuur.

12

In de praktijk In Maaseik werd een dienstverlenende vereniging opgericht en gebeurt de uitbating van ‘Aquadroom’ door de cvba Intergemeentelijke Zwembaden. Er werd gekozen voor deze formule om de uitbatingskosten van de zwembaden te verdelen over drie gemeenten. Situatie Temse Het gemeentebestuur van Temse is o.a. aangesloten bij de dienstverlenende verenigingen Fingem, Interwaas, Schelde-Landschapspark. Een zwembad oprichten en uitbaten zit niet in de doelstellingen van deze verenigingen. Bovendien zal geen van de participerende gemeenten willen investeren in een zwembad te Temse. Ook zal geen enkele gemeente bereid gevonden worden om een nieuwe dienstverlenende vereniging op te richten rond het zwembad. 2.2.2.4 Opdrachthoudende vereniging Theoretische verklaring De opdrachthoudende vereniging heeft een sterk vergelijkbare structuur met die van de dienstverlenende vereniging, maar de doelstelling is uitdrukkelijk verschillend. Bij een opdrachthoudende vereniging zijn de doelstellingen beperkter, maar zullen de deelnemende gemeenten moeten bepalen in hoeverre ze beheersoverdracht doen voor deze doelstellingen. Deze beheersoverdracht impliceert dat de betrokken gemeenten zich voor de duur van de samenwerking het recht ontzeggen de opdracht in kwestie zelf uit te voeren of in samenwerking met derden. In de praktijk Op 18 januari 1968 werd de intercommunale vereniging Interbad opgericht tussen Brugge en Damme. Deze vereniging besliste in december 2013 de statuten aan te passen aan het decreet intergemeentelijke samenwerking en werd zo omgevormd tot de opdrachthoudende vereniging ‘Interbad’ die belast is met de uitbating van het zwembad. Situatie Temse Het gemeentebestuur van Temse is o.a. aangesloten bij de opdrachthoudende verenigingen Intergem en MiWa. Een zwembad oprichten en uitbaten zit niet in de doelstellingen van deze verenigingen. Bovendien zal geen van de participerende gemeenten willen investeren in een zwembad te Temse. Ook zal geen enkele gemeente bereid gevonden worden om een nieuwe opdrachthoudende vereniging op te richten en zodoende financieel bij te dragen in het zwembadproject. FARYS De Tussengemeentelijke Maatschappij der Vlaanderen voor Waterbedeling TMVW heeft voor een nieuwe naam gekozen. Sinds 22 september 2014 is de nieuwe naam FARYS in gebruik. FARYS is een opdrachthoudende vereniging die voor de concrete uitvoering van haar opdracht afzonderlijke vennootschappen heeft opgericht. De ‘Aquafit-Servicelijn’ van FARYS beheert zwembaden en sportinfrastructuur via een aanbod op maat van de gemeente. Momenteel beheert FARYS 59 sportaccommodaties, waarvan 22 zwembaden.

13

Als een gemeente een zwembad wil bouwen treedt FARYS op als opdrachthouder en financier. De bouw wordt uitgevoerd voor rekening van FARYS die 21% BTW kan besparen én door de schaalgrootte5 betere prijzen kan bekomen. Het grote voordeel in een samenwerking met/en een exploitatie door FARYS zit in de financiering en in de recuperatie van de BTW. Het gemeentebestuur is ontlast van het beheer en zorgen die de exploitatie van een gemeentelijk zwembad met zich meebrengen, en kan – via de vastgelegde overeenkomst en afspraken – beleidsmatig steeds blijven bijsturen waarbij zij, gegeven de beleidsdoelen, een professionele en economisch maximaal rendabele exploitatie mag verwachten. Het gemeentebestuur betaalt voor dit alles een jaarlijkse toelage variërend van het bedrijfsresultaat en draagt aldus zelf de exploitatierisico’s. Om van de diensten van FARYS te kunnen genieten, dient de gemeente voor haar hele grondgebied toe te treden tot deze vereniging, waarna de gemeente beslist welke infrastructuur zij wil onderbrengen in FARYS. Lid worden impliceert het onderschrijven van 1 aandeel.

KORT SAMENGEVAT Temse ligt in een drukke zwembadregio. Zo zijn er in de onmiddellijke nabijheid de zwembaden van Sint-Niklaas, Bornem, Lokeren, Beveren, Dendermonde, … Daarnaast moeten de gemeenten zuinig omspringen met de schaarse middelen die zij ter beschikking hebben. Dit maakt het onwaarschijnlijk dat een van de omliggende gemeenten bereid zal gevonden worden om via een intergemeentelijke samenwerking financieel bij te dragen in het zwembadproject. Alle zwembaden uit de regio onderbrengen in een intergemeentelijk samenwerkingsverband is een mogelijkheid die omwille van de tijdsdruk niet haalbaar is voor Temse. Het vraagt immers veel tijd om alle neuzen in dezelfde richting te krijgen, terwijl het bestuur ervoor opteert om de overbruggingsperiode tussen het oude en het nieuwe zwembad zo kort mogelijk te houden. Heel anders is het FARYS-verhaal. Hierin zal de gemeente een financiële partner vinden en, net zoals bij een autonoom gemeentebedrijf, kunnen profiteren van de BTWrecuperatie. Het bestuur kan beleidsmatig blijven bijsturen en het personeel kan onder het statuut van de gemeente blijven. De jaarlijkse toelage die het bestuur hiervoor zal betalen is afhankelijk van het bedrijfsresultaat wat maakt dat dit minder gemakkelijk kan worden ingeschat. Een samenwerking met FARYS is voor de gemeente Temse zeker een mogelijkheid.

2.3

GEMEENTE REALISEERT EN EXPLOITEERT MET PRIVATE PARTNER(S)

Publiek-Private Samenwerking (PPS) is een samenwerkingsvorm tussen een overheid en één of meer private ondernemingen. De bedoeling is dat de overheid en de privé, met behoud van hun eigen identiteit en verantwoordelijkheid, gezamenlijk een project realiseren. Door dit samensmelten van verschillende middelen en bekwaamheden wordt verwacht een ‘win-win-situatie’ te creëren.

5

schaalvoordeel door het groter volume leveringen en diensten dat via de aankoopcentrale van FARYS op de markt wordt gebracht

14

Wanneer het gaat om zwembaden is de meest gangbare vorm van PPS het DBFMOcontract (Design, Build, Finance, Maintain & Operate). Dit is een integrale oplossing: de private partner ontwerpt, bouwt, financiert, onderhoudt en exploiteert gedurende een bepaalde periode (bv. 30 jaar) en het gemeentebestuur betaalt een vast subsidiebedrag gedurende diezelfde periode. Daarna wordt het zwembad in volle eigendom van het gemeentebestuur. De lening voor dit project wordt opgenomen door de private partner maar het bestuur zal 100% borg moeten staan. Binnen de private markt hebben een aantal groepen zich gespecialiseerd om een doelgericht aanbod te ontwikkelen; bv. Sportoase en S&R. Deze private partners kunnen door het schaalvoordeel het project goedkoper realiseren. De private partner ontwikkelt aansluitend bij het ‘klassieke’ zwembad een aantal meer commerciële functies ter verbetering van de rendabiliteit en haalbaarheid van het project, bv. fitness, wellness, sauna, … In het contract kan afgesproken worden om de eventuele winst te delen of te investeren in nieuwe impulsen voor het bad. Wanneer het project echter failliet gaat zal het gemeentebestuur op zoek moeten gaan naar een nieuwe private partner. Het is immers niet de taak van een gemeentebestuur om commerciële activiteiten zoals fitness e.a. aan te bieden. Nieuwe private partners zullen dan wellichte hogere eisen stellen. Gemeentebesturen kiezen deze formule vaak omdat het kostenplaatje goed kan ingeschat worden. De commerciële elementen zijn een meerwaarde en verhogen de aantrekkingskracht. Een degelijke bouw en onderhoud wordt gegarandeerd en alle exploitatierisico’s (technisch, personeel, financieel, …) zijn voor de exploitant. De werkwijze, de selectie van een private partij, het procesverloop en de juridische structurering van de PPS zijn verschilllend voor elk project; zo werken sommige projecten met een domeinconcessie en beschikbaarheidsvergoeding en andere met een recht van opstal en een werkingstoelage. Ook het al dan niet overnemen van personeel kan deel uitmaken van de onderhandelingen en verschillend zijn voor ieder project. Het gemeentebestuur zal dus over excelente onderhandelingscapaciteiten moeten beschikken. Een PPS beperkt zich niet noodzakelijk tot één overheid, net zomin als een overheid zich dient te beperken tot slechts één private partner.

2.3.1

IN EEN PUBLIEK-PRIVATE GEMEENTEN

SAMENWERKING

ZONDER

BETROKKENHEID

VAN

ANDERE

Theoretische verklaring Zoals reeds eerder aangegeven kan een gemeente in zee gaan met een private partner voor de oprichting en exploitatie van een zwembad. De keuze van de private partner zal afhangen van de concrete voorwaarden die de mogelijke partners voorleggen. In de praktijk Het gemeentebestuur van Beveren heeft met S&R een overeenkomst aangegaan voor de bouw en uitbating van een ‘subtropisch’ zwembad. In 2013 opende zwembad ‘de Meerminnen’ haar deuren.

15

Situatie Temse Gezien Temse enerzijds niet over voldoende financiële middelen beschikt om zelf een zwembad op te richten en anderzijds geen publieke partners zal vinden die een flinke duit in de zak willen doen, is deze vorm van samenwerking zeker een te overwegen piste.

2.3.2

IN EEN PUBLIEK-PRIVATE SAMENWERKING GECOMBINEERD MET SAMENWERKING

INTERGEMEENTELIJKE

Theoretische verklaring Meerdere gemeenten kunnen in het kader van het Decreet Intergemeentelijke Samenwerking in eerste fase een samenwerkingsverband oprichten, om in tweede fase in zee te gaan met één of meerdere private partner(s) en aldus een PPS-project op te zetten. In de praktijk De gemeenten Overpelt en Neerpelt hebben een dienstverlenende vereniging ‘Pelt’ opgericht met als doel de oprichting en uitbating van een intergemeentelijk zwembad met alle nuttige aanverwante accommodatie. In samenwerking met private partner S&R Group werd het zwembad ‘Dommelslag’ ontwikkeld. Dommelslag opende de deuren in 2003 en was in Vlaanderen het eerste PPS-project in de sport. Situatie Temse Zoals in de conclusie bij het hoofdstuk ‘intergemeentelijke samenwerking’ reeds aangehaald werd zal geen enkele omliggende gemeente bereid gevonden worden om via een intergemeentelijke samenwerking financieel bij te dragen in het zwembadproject, zelfs niet wanneer er een private partner bij betrokken wordt.

KORT SAMENGEVAT De gemeente Temse heeft onvoldoende financiële middelen om zelf een nieuw zwembad te bouwen. Uit financieel oogpunt bekeken is een publiek private samenwerking zeker een te overwegen piste. Het kostenplaatje kan immers vooraf goed ingeschat worden. Daarnaast zullen commerciële elementen de aantrekkingskracht van het project verhogen waardoor er mogelijk meer inkomsten kunnen gegenereerd worden. Het gemeentebestuur zal verder kunnen rekenen op een degelijke bouw en onderhoud. Alle exploitatierisico’s zullen door de private partner moeten gedragen worden. Het zou echter niet wijs zijn om enkel op basis van financieringsoverwegingen voor een PPS-formule te kiezen. Door in te stappen in deze formule geeft het gemeentebestuur immers alle beleids- en beheersbevoegdheid mbt het zwembad af aan de private partner en dient een oplossing gezocht worden voor het huidig zwembadpersoneel.

16

3. Conclusie De keuze voor de meest geschikte exploitatievorm voor een nieuw zwembad voor Temse wordt beïnvloed door twee belangrijke factoren. Enerzijds is er de tijdsdruk. Het huidige zwembad heeft nog slechts een beperkte houdbaarheidsdatum (er wordt rekening gehouden met een sluiting van het zwembad op 31.12.2015), waardoor een aantal scenario’s niet meer haalbaar zijn, zoals samenwerking met andere publieke partner(s). Anderzijds heeft het gemeentebestuur onvoldoende financiële middelen om zelfstandig een zwembad te bouwen door andere reeds aangegane en geplande investeringen. Het bestuur moet dus op zoek gaan naar een partner om haar zwembaddroom te kunnen waarmaken. In het kader van de projectoproep bovenlokale samenwerking door de Vlaamse Gemeenschap werd er reeds gezocht naar potentiële partners binnen de omliggende gemeentebesturen. Deze hebben echter, gezien het feit dat Temse in een dicht bevolkte zwembadregio ligt, geen interesse om samen een zwembad te bouwen of ze hebben geen budgettaire ruimte om als volwaardige partner in dit project te stappen. Er resten voor het gemeentebestuur van Temse dus nog twee mogelijkheden om een nieuw zwembad te realiseren: ofwel in samenwerking met FARYS, ofwel in samenwerking met een private partner6.

FARYS (TMVW) Bij een samenwerking met FARYS zijn de BTW-recuperatie en het schaalvoordeel de grote pluspunten. Daarnaast blijft de autonomie van de gemeente gevrijwaard (bv. beslissingen rond tarieven, investeringen, aankopen). Wanneer het Temsese bestuur met FARYS in het bad duikt, zal zij juridisch afstand doen van haar beheersbevoegdheid via de inbreng van het zwembad in de vereniging. De gemeente wordt, wegens te weinig aandelen echter niet opgenomen in de raad van bestuur van de S-divisie van FARYS, maar wel in het directiecomité. Wat het personeel betreft kan het gemeentebestuur kiezen uit twee opties: ofwel neemt FARYS de bestaande personeelsleden in dienst via een nieuw contract, ofwel wordt het gemeentepersoneel via een overeenkomst ingeschakeld. Bij een exploitatie van het zwembad door FARYS liggen de exploitatierisico’s nog steeds bij het gemeentebestuur. Onvoorziene kosten blijven dus mogelijke en bemoeilijken de financiële planning.

PPS Bij een Publiek Private Samenwerking met DBFMO-formule behouden beide partners hun eigen identiteit en verantwoordelijkheid. De private partner ontwerpt, bouwt, financiert, onderhoudt en exploiteert het nieuwe zwembad. De lening voor het zwembadproject wordt opgenomen door de private partner maar vereist 100% borg door het gemeentebestuur. 6

In bijlage zit een vergelijking tussen FRAYS (TMVW) en PPS die overgenomen werd uit de haalbaarheidsstudie opgemaakt door NDNbvba

17

Het gemeentebestuur subsidieert het project (gedurende 30 jaar) door het betalen van een vast indexeerbaar bedrag. De gemeente staat haar nagenoeg volledige beleidsbevoegdheid m.b.t. het zwembad af, de private partner draagt de volle eindverantwoordelijkheid. De PPS partner zal zich financieel indekken en een hoge subsidie afdwingen van het bestuur om de exploitatieverliezen en onverwachte financiële tegenslagen te kunnen opvangen. Bij een PPS kan het bestaande zwembadpersoneel bij de private partner in dienst treden.

De keuze voor een samenwerking met FARYS of het instappen in een PPS-formule zal voornamelijk een beleidsmatige keuze worden. Wat wil het bestuur realiseren en welke bevoegdheden is het bereid hiervoor op te geven?

18

4. Integratie opgedane kennis Binnen de opleiding Bestuurspraktijk werd een waaier aan vakken aangeboden waarbij alle verschillende aspecten van een bestuur aan bod kwamen. Het ging o.a. van ‘Timemanagement’ en ‘Schriftelijke Communicatie’ naar ‘Gemeentedecreet’ en ‘Overheidsopdrachten’. Stuk voor stuk nuttige onderdelen van de opleiding die ook bij het opmaken van deze eindopdracht goed geïntegreerd konden worden. Een eindwerk vergt niet alleen een correct taalgebruik, maar ook een degelijke planning, juiste juridische achtergrond, ...

19

5. Bronnen, nuttige info & bijlagen 5.1

BRONNEN EN NUTTIGE INFO VVSG – Verzelfstandiging op lokaal niveau – een afwegingskader -

-

http://www.vvsg.be/Werking_Organisatie/Verzelfstandiging/Documents/Afwegingskader%20verzelfstan diging%20(juli%202013).pdf

-

‘Verzelfstandigen, samenwerken of uitbesteden? Een keuze-instrument voor lokale besturen’ – prof. dr. Koen Verhoest, Dries De Herdt, David Vanholsbeeck

-

‘Samen in bad? PPS bij gemeentelijke zwembaden – een vergelijkende analyse van twee cases’ – Bestuurlijke Organisatie Vlaanderen – Van Gestel Kit, Voets Joris, Verhoest Koen - http://steunpuntbov.be/ned/publicaties/detail/s2A0705002.htm

-

Omzendbrief decreet intergemeentelijke samenwerking http://navigator.emis.vito.be/milnav-consult/plainWettekstServlet?wettekstId=18305&lang=nl

-

Beheersmatige samenwerking tussen gemeente en OCMW http://binnenland.vlaanderen.be/sites/default/files/RAPPORT_gemeente-OCMW_UA_20121115_0.pdf

-

Website Locus http://www.locusnet.be/portaal/Locus/Wet_en_Regelgeving/Beheer%20%20verzelfstandiging/

-

Website ISB – verzelfstandiging http://www.isbvzw.be/nl/425/papers/123/verzelfstandiging.html

-

Website ISB – kengetallen zwembaden http://www.isbvzw.be/nl/420/collections/437/kengetallen-zwembaden.html

-

Vlaams Kenniscentrum PPS

-

Website Leuven

-

Infoblad gemeente Temse

-

Demografische gegevens gemeente Temse

-

Omgevingsanalyse 2014 gemeente Temse

-

‘de decreten boetseerden sportfunctionarissen in managers’ – Vlaams Tijdschrift voor sportbeheer / 2014 / 240

-

‘zwembaden en intergemeentelijke samenwerking’ – Vlaams Tijdschrift voor sportbeheer / 2014 / nr 241

-

Website ‘de Druppelteen’ - http://www.dedruppelteen.be/statuten-projectvereniging.php

5.2

BIJLAGEN

1. Overzicht rondvraag 2. Evolutie beheersvormen zwembaden - Tabel ISB 3. Vergelijking tussen FARYS (TMVW) en PPS die overgenomen werd uit de haalbaarheidsstudie opgemaakt door NDN bvba.

20

BIJLAGE 1 Gemeente/Stad Ravels - Weelde Dhr. Nick Heyns [email protected]

Beheersvorm eigen beheer

Waarom werd voor deze beheersvorm gekozen? De gemeente heeft gekozen om het zwembad in eigen beheer te bouwen. We hebben gekozen voor een kleinschalig bad (20 op 10m met 2 verstelbare bodems) dat vooral als doel had het schoolzwemmen in onze gemeente te garanderen. Vroeger beschikten we over 2 kleine instructiebaden (gebouwd in de jaren 70), maar dringend aan vervanging toe. Gezien er in de buurt niet onmiddellijk zwemwater ter beschikking was heeft de gemeente gekozen om een nieuw zwembad te bouwen. Op die manier konden we de kosten onder controle houden en met een beperkt budget een nieuw zwembad bouwen. We waren geselecteerd door BLOSO om het zwembad via het sportinfrastructuurplan te bouwen, maar de beschikbaarheidsvergoeding was in eerste instantie te hoog, in tweede instantie was de exploitatiekost niet meegerekend en in 3de instantie vond de gemeente het project te groots voor een kleine gemeente als Ravels en konden we het project niet aanpassen naar onze behoeften. Het AGB-verhaal is ook bestudeerd door een externe actor, maar voorlopig was het niet opportuun om dit op te starten omdat we als kleine gemeente over enorm veel infrastructuur beschikken en was het moeilijk te bepalen welke infrastructuur we in de AGB zouden steken.

Dilbeek - Dilkom VZW Dhr. Boudewijn Vanermen [email protected]

Het gemeentelijk zwembad wordt uitgebaat door een Extern verzelfstandigd agentschap VZW Dilkom. enkele redenen: - flexibiliteit in het beheer - participatie van politieke fracties en gebruikers in de raad van bestuur en algemene vergadering van de vzw, waardoor grotere betrokkenheid - behoud huidig personeel met huidig statuut ; in geval van overname door gemeente zouden de personeelsleden ressorteren onder de rechtspositieregeling van de gemeente ; dit zou de gemeente veel meer geld kosten ( overuren, weekendwerk…..)

Eeklo – stedelijk zwembad Dhr. Rik De Boever [email protected]

TMVW

De stedelijke sportinfrastructuur wordt uitgebaat door TMVW vnl. omwille van BTW motief: vrijstelling van BTW op exploitatie uitgaven en investeringen . In de praktijk zorgt de sportdienst voor de praktische organisatie en wordt logistiek ondersteund door TMVW

Beveren – De Meerminnen Dhr. Dirk De Backer [email protected]

PPS

Om financiële / budgettaire redenen

1

Zelzate – Eurohal Dhr. Eric Doens [email protected] Arendonk – Zwembad Arendonk Dhr. Tom Severijns [email protected]

TMVW

VZW ->AGB

Er werd voor deze formule gekozen voor de wederzijdse voordelen dat dit bood: de expertise van TMVW inzake het beheer van sportcomplexen enerzijds als voordeel voor ons en anderzijds voor TMVW het voordeel van de BTW recuperatie die zij kunnen verwezenlijken op alle facturen. De uitbating van ons zwembad is nu nog in handen van een gemeentelijke vzw, maar zal normaal vanaf 1/1/2015 overgenomen worden door het Autonoom Gemeentebedrijf Arendonk. De keuze voor deze constructie is voornamelijk van financiële aard, als AGB ben je namelijk btw-plichtig waardoor je btw kan recupereren op o.a. investeringen.

Knokke-Heist Dhr. Frank Daese [email protected] Beringen – Mijn Zwemparadijs Mevr. Sofie Schaeken [email protected] Wingene – Mevr. Siska George [email protected] Beerse – ‘t Beerke Mevr. Ief Van Gompel [email protected] Torhout Mevr. Heidi Trio [email protected]

PPS

Er werd gekozen voor een DBFMO-formule omdat dit zowel financieel als qua concept/exploitatie de meeste zekerheid biedt.

PPS

Twee weken geleden is bij ons het nieuwe zwembad geopend. Dit is een PPS (publiek-private samenwerking) met de firma Sportoase. Meer info in bijgevoegde nota.

AGB

Omdat dit financieel voordelig is, zeker als men grote investeringen plant.

AGB

Voor de recuperatie van de BTW

Gemeente

Maaseik – Aquadroom Marc ROEX [email protected]

INTER

Het bad bestaat al sinds 1969 en werd vanaf het begin in gemeentelijk beheer uitgebaat. Minder goede ervaringen met andere gemeentelijke VZW’s (bv. de kinderboerderij waar jarenlang heel veel kritiek kwam bij elke gemeenteraad waar de cijfers van de kinderboerderij moesten worden goedgekeurd), weerhielden de stad om het beheer over te dragen aan een AGB of wat dan ook. Het betreft een dienstverlenende vereniging en er is geen private partner betrokken bij de uitbating De uitbating gebeurt door de CVBA Intergemeentelijke Zwembaden Er werd gekozen voor deze formule om de uitbatingskosten van de zwembaden te verdelen over drie gemeenten. Dit is dan financieel nog 'redelijk' haalbaar gelet op de hoge uitbatingskosten voor zwembaden.

2

BIJLAGE 2

Bron: ISB-congres 2014 3

BIJLAGE 3 Vergelijking tussen FARYS (TMVW) en PPS haalbaarheidsstudie opgemaakt door NDN bvba.

STATUUT Type exploitatie BELEIDSBEVOEGDHEID Bevoegd orgaan Vertegenwoordiging gemeente Beslissend Impact beleid BEHEERSBEVOEGDHEID Orgaan Vertegenwoordiging gemeente Beslissend PERSONEEL Werkgever Detachering gemeentepersoneel FINANCIERING Opname lening Gemeentelijke waarborg FISCALE OPTIMALISATIE BTW Vennootschapsbelasting

die

overgenomen

werd

TMVW

PPS

Opdrachthoudende vereniging

Private exploitatie

Raad van bestuur Nee

Raad van bestuur Nee

Nee Contractueel

Nee Contractueel

Directiecomité Ja

Directie Nee

Nee

Nee

Gemeente Nee*

Privé Nee

TMVW Nee

Privé Ja

Ja Ja (01/01/2014?)

Ja Ja

uit

de

* Personeel kan worden overgenomen of als gemeentelijk personeel worden ingeschakeld

1