Door Klaas Ybema en Harm Zijlstra WORKUM / HEERENVEEN, 20 oktober 2009 Veertig jaar geleden zou de afgelopen zomer tot de toppers zijn gerekend: slechts twee zomers (1911 en 1947) waren in de eerste zeventig jaar van de 20e eeuw warmer geweest. Sinds 1970 echter zijn er al elf zomers warmer verlopen en we zijn geneigd een gemiddelde van 17.4 °C (De Bilt) a l niet meer bijzonder te noemen. We gaan het ervaren als een betrekkelijk gematigd seizoen, onvergelijkbaar immers met grote jongens als 2003 en 2006. De zomers uit het eerste decennium van de huidige eeuw zijn gemiddeld ruim één graad warmer dan uit het begin van de vorige eeuw. Zelfs al verzet je je ertegen, toch treedt gewenning op, zeker als – zoals tijdens de afgelopen zomer – het hoge gemiddelde meer wordt veroorzaakt door de afwezigheid van kou dan door veel extreme warmte. Behalve warm, was het seizoen zeer zonnig en qua neerslag vrijwel normaal na een natte juli en een droge augustus. Tevredenheid alom bij zowel boer als toerist. Het onweerde landelijk meer dan normaal en zomerstormen deden zich niet voor.
Temperatuur Met gemiddeld 17.4 °C bleef de zomer in De Bilt royaal buiten de top10 sinds 1901, maar in Vlissingen (17.8) en De Kooy (17.2) was het afgelopen seizoen goed voor een 9e respectievelijk 8e positie op die lijst. Vrijwel overal was het de warmste zomer sinds 2006. Zie figuur 1 en 2. De gemiddelde maximumtemperatuur varieerde van 20.3 °C op de wadden tot 23.7 in Arcen. De Bilt kwam tot 22.4 °C: precies een graad boven normaal. De gemiddelde minimumtemperatuur bedroeg daar 12.1 °C tegen 11.6 normaal. Landelijk liep dit cijfer uiteen van 11.0 °C in Hupsel en Twente-vv tot 14.6 in Vlissingen. Op 20 augustus werd in De Bilt de hoogste temperatuur bereikt; deze bedroeg 33.8 °C. De laagste waarde van 4.5 °C werd gemeten op 13 juni. Na een zomerse start volgde een tamelijk koele periode van 3 tot 22 juni, waarbij de maxima op de 4e en 5e rond 14 graden lagen en er op de 6e en 13e in het binnenland nog nachtvorst voorkwam. Twente-vv
Tabel 1. Temperatuur (De Bilt)
gem. Temperatuur afwijking max. ≥ 20 max. ≥ 25 max. ≥ 30
juni
juli
augustus
zomer
normaal
15.6 +0.4
18.1 +0.7
18.5 +1.3
17.4 +0.8
16.6
14 5 0
25 8 0
27 12 1
66 25 1
55 18 3
Tabel 2. Temperatuur (extremen) > maximum (datum) juni juli augustus
28.8 (30) 31.8 (03) 37.0 (20)
Arcen / Eindhoven-Gr.B Arcen Ell
< maximum (datum) * = 0-24 UTC juni juli augustus
12.7 (04) 15.6 (10) 17.8 (29)
< minimum (datum)
Lauwersoog * Heino * Lauwersoog *
noteerde vijf etmalen met vorst aan de grond. De laatste juniweek verliep zomers en zo bleef het tot de 6e juli. De rest van de hooimaand werd gekenmerkt door wisselvallig, maar
0.9 (13) 7,7 (12) 5.8 (23)
Twente-vv Winsum Eerbeek
> minimum (datum) * = 0-24 UTC 17.8 (27) 19.3 (03) 20.7 (20)
De Kooy * Eindhoven-Gr.B Brielle
overwegend vrij warm weer zonder uitschieters. De laagste temperatuur van de maand (7.7 °C te Winsum) was in juli maar twee keer hoger geweest, voor het laatst gebeurde dat
Fig. 1 Gemiddelde etmaaltemperatuur
Fig. 2 Afwijking temperatuur
Gemiddeld Normaal
17.3 16.4
Gemiddeld
+0.9
Gemiddeld Normaal
66 50
Maastricht-vv Winsum
17.9 16.4
Wijk aan Zee Hoogeveen / Volkel
+1.4 +0.6
Arcen Lauwersoog / Vlieland
80 53
Fig. 4 Aantal dagen 25 graden
Fig. 3 Aantal dagen 20 graden
Fig. 5 Aantal dagen 30 graden
Gemiddeld Normaal
23 17
Gemiddeld Normaal
Ell Vlieland
36 4
Arcen Plaatselijk noordwesten
in 1988 (8.2 °C te Kapellebrug). Met vrijwel voortdurend maxima boven de 20 bleef de zomer in augustus goed in vorm. Af en toe werd de zomerse grens (royaal) gepasseerd en op de 20e werd het extreem warm met een top van liefst 37.0 °C in Ell (L). Deze waarde was sinds 1901 in augustus maar twee keer overschreden: in
Fig. 6 Warmtegetal 2.5 2.9 6 0
1944 (landelijk record te Warnsveld) en in 2003 (37.8 °C, Arcen). Voor heel wat meetreeksen vanaf 1951 was het de hoogste of op een na hoogste temperatuur ooit in augustus gemeten. In De Kooy (33.3 °C) was het sinds 1901 maar een keer warmer geweest, ongeacht de maand! Dat was op 4 augustus 1990
Gemiddeld Normaal Maastricht-vv Winsum
73 55 112 45
(destijds 33.8). Tot het eind van augustus bleef het warmer dan normaal en dat resulteerde in een hoog aantal warme dagen. Arcen en Westdorpe noteerden zelfs alle 31 dagen als zodanig, wat voor het laatst was gebeurd in 2002 (Nieuw-Beerta) en daarvoor ook in augustus 2000 en
Fig. 7 Hoogste maximum 20 augustus
Fig. 8 Uren zon
Gemiddeld Normaal (augustus)
33.8 29.4
Gemiddeld Normaal
714 586
Gemiddeld
+128
Ell Laaksum
37.0 27.3
De Kooy Arcen
799 629
Hoorn-Terschelling Arcen
+162 +89
1991 was voorgekomen. Over de hele zomer kwam De Bilt tot 66 warme dagen tegen 55 normaal en 67 vorig jaar. Zie figuur 3. Ook het aantal zomerse dagen (25) lag daar flink boven het normale aantal van 18 en was sinds de topper van 2006 (37) niet meer zo hoog geweest. Zie figuur 4. Het aantal tropische dagen daarentegen bleef licht achter bij normaal. De Bilt noteerde er maar een tegen drie normaal: net zoveel als in beide voorgaande zomers. We moeten zelfs tot 1993 terug voor de eerste zomer zonder tropische dagen. Zie figuur 5. Behalve in het noordoosten lagen de warmtegetallen overal aanzienlijk boven die van 2008. Vooral de kustgebieden deden het relatief heel goed; De Kooy had zelfs een hogere waarde dan Eelde (57.4 tegen 52.7) en Vlissingen eindigde met 77.2 nog iets boven De Bilt (75.9). Voor De Bilt betekende dat een 22e plaats sinds 1901. Zie verder figuur 6. Door de bescheiden bijdrage van mei en september daalt de verlengde zomer met 77.7 naar een 27e positie. Het IJnsen zomergetal bedroeg 73 (normaal 58). Dit was de hoogste score sinds de recordzomer van 2006 (108) en een 15e plaats sinds 1901. Ons eigen zomercijfer bedroeg 68 e (‘warm’), tegen normaal 56 en een 21 positie vanaf 1901.
Fig. 9 Afwijking zon
Tabel 3. Zonneschijn (extremen) > aantal uren juni juli augustus
292 De Kooy 274 Hoorn-Terschelling 259 Vlissingen < aantal uren
juni juli augustus
196 Arcen 205 Arcen 216 Heino / Lelystad
Tabel 4. Zonneschijn De Bilt aantal uren / zonloze dagen juni juli augustus
232 230 226
(+45) (+37) (+34)
0 0 0
(-2) (-1) (-1)
zomer
691 (+116)
0
(-5)
Zonneschijn en straling Alle drie zomermaanden brachten meer zonneschijn dan normaal, zodat De Bilt met 691 zonuren een flink overschot kon noteren (normaal 575). Vanaf 1901 neemt het afgelopen seizoen daarmee een 13e plaats in. Op de andere hoofdstations was het zonnige karakter nog duidelijker: in Eelde en De Kooy (beide een 7e plaats) werd de zonnigste zomer sinds 1995 waargenomen en in Leeuwarden was het met 751 uren zon zelfs niet meer zo stralend
geweest sinds de topper van 1976. Voor de Friese hoofdstad was dat goed voor een 6e plaats sinds 1909. Vlissingen deed het met een 5e plek sinds 1907 nog iets beter; ook daar was het sinds 1976 niet zo zonnig geweest; zie verder figuur 8 en 9. Lange, extreem zonnige tijdvakken deden zich niet voor, maar de zon scheen wel (bijna) iedere dag. De Bilt kende geen enkele zonloze dag en dat was eerder alleen gebeurd in de zomer van 2005, 1934 en 1933. Alleen in het noordoosten van het land kwam het tot 2 zonloze dagen, maar nergens waren het er meer. Het aantal heldere dagen (≥ 80% zon) varieerde van 5 in Arcen tot 17 in Stavoren en op Terschelling. De Bilt noteerde er 7 tegen 10 normaal. De globale straling was in De Bilt met 168.7 kJ/cm2 tegen normaal 151.1 het hoogst sinds de zomer van 2003 (171).
Onweer Landelijk onweerde het op 47 dagen tegen 40 normaal. Gemiddeld kwam het per station op 16 dagen tot onweer (normaal 12) en ook De Bilt zat met 19 onweersdagen boven de normaalwaarde (14). Daarvan waren er 11 afkomstig uit de julimaand, die landelijk met 22 onweersdagen het
Fig. 10 Aantal dagen onweer Gemiddeld Normaal
10 12
Twente-vv Sluis
24 6
hoogst scoorde sinds juli 1988 (ook 22). Twente-vv evenaarde met 14 onweersdagen in juli het landelijk record uit 1957 van De Bilt. Zie ook figuur 10. Uitgebreide onweerssituaties deden zich voor 16 en 27 juni, op 3, 5, 6, 7, 17, 19, 21, 24 en 30 juli en op 20 en 28 augustus. Hagelschade ontstond tijdens buien op 16 juni (rivierengebied) en 20 augustus (omgeving Bolsward). Vooral op 27 juni en 3 juli kwam het lokaal tot wolkbreuken.
Tabel 5. Onweer (extremen) > aantal dagen juni juli augustus
7 Eindhoven-vv 14 Twente-vv 5 Diverse plaatsen
zomer
24 Twente-vv
windsnelheid zowel in De Kooy (5.2 m/s) als in Vlissingen (5.5 m/s) precies op normaal uitkomt. Het winderigst was het zoals steeds op Vlieland met gemiddeld 7.2 m/s en 8 dagen waarop minstens windkracht 7 werd gemeten. Het laagste gemiddelde is afkomstig van Arcen en bedraagt slechts 2.2 m/s. Op 10 juli noteerde Vlieland een windstoot van 22 m/s en op 28 augustus werd daar een uitschieter van 25 m/s gemeten. In juni kwam de wind overheersend uit noordwest tot noordoost, juli was in hoge mate op het zuidwesten georiënteerd en in iets mindere mate geldt dat ook voor augustus. De conclusie lijkt dan ook gerechtvaardigd dat het tegenwoordig te warm is bij elke windrichting en dat, als dit circulatiepatroon zich een halve eeuw geleden had voorgedaan, we een koele zomer zouden hebben meegemaakt! De gemiddelde luchtverplaatsing bedroeg 1.6 m/s uit westzuidwest tegen normaal 1.3 m/s uit west.
Luchtdruk De landelijk gemiddelde luchtdruk bedroeg 1015.3 hPa tegen 1016.1 normaal. Het verschil tussen Vlieland (1014.8) en Maastricht (1015.8) was gering. De kleine negatieve afwijking komt op rekening van de julimaand (landelijk –3.4 hPa); de druk in de beide andere maanden lag dichtbij normaal. De hoogste druk in De Bilt werd gemeten op 22 juni en bedroeg 1029.7 hPa; een dag later werd met een gemiddelde van 1027.8 hPa een datumrecord geboekt. De laagste druk werd daar gemeten op 6 juni en bedroeg 1001.0 hPa. Een tamelijk vlak verloop dus.
Neerslag Tabel 6. Dagen onweer Nederland juni juli augustus
15 22 10
(+1) (+9) (-3)
zomer
47
(+7)
Wind Juli verliep winderiger dan normaal, maar de rest van de zomer was het rustiger, zodat de gemiddelde
Zowel voor De Bilt (207 mm tegen 200 normaal) als landelijk (209 tegen 203 mm) geldt dat de zomerneerslag normaal was. Toch waren er aanzienlijke verschillen. Het droogst was het (noord)westelijk kustgebied, waar lokaal minder dan 120 mm viel. De Kooy-AWS haalde zelfs de 100 mm niet (99.2). Daar tegenover staan natte regio’s plaatselijk in het oosten van het land, waar meer dan 300 mm viel. Door het buiige karakter van de
Tabel 7. Grootste etmaalsommen 28-6 3-7 4-7 4-7 4-7 4-7 8-7 8-7 8-8
Venlo Wanssum (r) Siebengewald Apeldoorn Elburg Vaassen Emmeloord (r) Emmeloord Noordbroek
64 75 78 75 74 68 102 72 68
10h 20h 10h 10h 10h 10h 20h 10h 20h
neerslag konden de verschillen over korte afstand nogal groot zijn (fig. 11). Juni verliep aan de droge kant; het leeuwendeel van de neerslag viel in de periode 8 – 12 juni en plaatselijk plensde het op de 27e. Juli verliep over de hele linie nat en vooral op de 4e en de 8e werden plaatselijk grote hoeveelheden afgetapt, zie tabel 7. Een maandsom van 211 mm te Elburg ziet er niet alledaags uit, maar het opmerkelijke is dat deze hoeveelheid recentelijk werd overschreden in juli 2000, 2005, 2007 en 2008! Augustus verliep belangrijk te droog. De 11 mm van Westkapelle was voor het laatst in 2003 onderschreden; destijds viel er 3 mm in Vilsteren. Van 25 juli tot en met 4 oktober (72 dagen) viel er in Vlissingen-AWS slechts 30 mm. Het aantal dagen zonder meetbare neerslag bedroeg in De Bilt 49 (51 normaal). Landelijk varieerde dit van 61 te Hoek v Holland / Steenbergen tot 35 in Voorthuizen en Hulshorst. Op landelijk gemiddeld 33 dagen
Tabel 8. Natste en droogste plaatsen Apeldoorn Vaassen Elburg Enschede ‘t Harde Eerbeek IJsselmuiden Siebengewald Twente-vv Hellendoorn Tubbergen Oldebroek
Gel Gel Gel Ov Gel Gel Ov L Ov Ov Ov Gel
343 331 312 312 310 306 299 298 296 289 285 282
Sint Maarten Wijk aan Zee Schagen Callantsoog De Koog Vrouwenpolder Den Burg Castricum Westkapelle Bergen De Kooy Petten
NH NH NH NH NH Z NH NH Z NH NH NH
124 124 123 121 120 119 118 116 115 109 107 106
• • •
Tabel 9. Relatief natst / droogst Vaassen Apeldoorn Elburg
Gel Gel Gel
+121 +120 +110
Castricum Vrouwenpolder Bergen
NH Z NH
-70 -75 -76
• • •
viel er 1 mm of meer. De Bilt telde er 32. Op 6 dagen, zowel in De Bilt als landelijk, werd de 10 mm overschreden en dat is normaal. Plaatselijk aan de kust was er slechts 1 zo’n dag, maar dit liep op tot 12 in Appelscha en Ruinerwold. De neerslagduur liep uiteen van ruim 122 uur in Twente-vv tot 65 uur in De Kooy. De Bilt bleef met 100 uur iets achter bij normaal (114).
Tabel 10. Districtsgemiddelden Waddeneilanden Fryslân-vasteland Groningen Drente Overijssel Veluwe Oost-Gelderland Betuwe Utrecht Flevoland + IJsselmeer Noord-Holland (excl. Texel) Zuid-Holland Zeeland Westelijk Noord-Brabant Oostelijk Noord-Brabant Limburg-laag Limburg-hoog
162 211 222 238 256 251 227 215 200 211 163 183 192 225 211 200 203
-20 +11 +8 +27 +47 +38 +24 +20 -4 +13 -31 -21 -4 +21 +16 +2 -22
Nederland
209
+7
Diversen De gemiddelde luchtvochtigheid bedroeg in De Bilt 75 % tegen 78 % normaal. Op 15 dagen kwam het in De Bilt tot mist bij een landelijk gemiddelde van 10. De Kooy noteerde slechts 4 mistdagen en de 29 van Twente-vv noteren we fronsend. De gemiddelde watertemperatuur bij Den Helder werd berekend op 17.7 °C, iets hoger dan normaal (17.1). In De Bilt werden 24 ADS-dagen vastgesteld tegen normaal 19 en ook het weercijfer (6.6 tegen 6.4) en de weerkwaliteit (66.3 tegen 62.7) lagen boven normaal. Alweer een mooie zomer dus. Bestaan ze eigenlijk nog, koele zomers?
Fig. 11 Neerslag Gemiddeld Normaal
209 203
Apeldoorn Petten
343 106
Tabel 11. Neerslag juni
juli
augustus
zomer
normaal
landgemiddelde Afwijking
60 -11
110 +40
39 -23
209 +7
203
neerslagduur (De Bilt) Afwijking
35 -10
40 +2
25 -6
100 -14
114
Tabel 12. Neerslag (extremen) > maandsom juni juli augustus
128 Eerbeek 211 Elburg 107 Noordbroek
< maandsom 25 Kolhorn 54 Westkapelle 11 Westkapelle
> etmaalsom (datum) 64 (28) Venlo 78 (04) Siebengewald 68 (08) Noordbroek
Temperatuur max gem min
ZOMER 2009 De Bilt Boyl Britsum Laaksum Leeuwarden-Zuiderburen Lemmer Schettens Workum Delfzijl Groningen-Beijum Ten Post Winsum Assen-N Oosterhesselen IJsselmuiden Markelo Nijverdal Borculo Dichteren Eerbeek Groesbeek ‘t Harde Hattemerbroek Malden Ruurlo Bilthoven-N Woudenberg Sint Maarten Zaandam Groot-Ammers Hardinxveld-Giessendam Hendrik-Ido-Ambacht Honselersdijk Hoogvliet Nieuwerkerk a/d IJssel Rozenburg Sluis Berkel-Enschot Overloon Prinsenbeek Zevenbergen Montfort
BTR STR BTR Str STR VTR STr StR StR STR VTR STR STR STR BTR STR STR BTR BTR STR STR STR STR STR STR BTR STR STR BTR StR StR STR STR STR STR Str STR BTR STR STr STR
> max
< max
> min
< min
max ≥ 20 25 30
warmte Neerslag dagen 18+ get. Tot. > etm 0.1 1
10
Aantal dagen Bedekking Weercijfer mi ha on nv gem zl zo gem ≤ 1 ≥ 9
22.4 17.4 12.1
33.8
8 13.2
6 17.7
7
4.5
6
66
25
1
76 207
22
8
43
32
6
15
22.2 21.0 21.1 22.0 21.5 21.0 22.6 22.8 22.0 21.8 21.2 22.5 23.4 23.5 22.7 23.5 23.5 23.4 23.2 23.4 23.2 23.0 23.4 23.6 22.5 22.7 22.9 23.5 22.5 23.9 23.1 22.4 22.9 23.2 22.7 23.2 24.5 23.8 24.3 23.2 24.4
33.2 32.3 29.4 32.1 32.9 32.2 32.5 34.9 33.8 34.4 33.6 34.6 35.4 34.6 34.3 35.2 35.2 34.2 34.0 35.5 35.1 34.1 35.0 35.0 33.6 34.0 33.3 33.1 32.8 34.3 33.8 32.9 32.6 33.4 32.0 32.3 36.0 35.9 36.1 33.7 36.3
8 8 7 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8
6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 7 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6
8 3.4 8 3.7 7 4.5 8 5.8 8 4.9 7 2.3 8 5.5 8 5.2 8 3.7 8 3.2 8 2.8 8 3.5 8 5.0 8 6.1 8 2.4 8 4.3 7 4.7 7 3.9 8 1.2 7 4.1 8 3.3 8 3.9 7 3.2 7 5.1 8 5.6 8 3.4 8 6.5 8 7.0 8 4.9 8 5.7 8 6.4 8 8.0 8 8.2 6 19.8 8 6.9 7 8.1 5.7 7 3.7 7 7.3 7 6.9 7 5.4
6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 8 6 6
65 62 59 65 60 56 71 68 69 59 60 68 70 73 68 75 71 71 71 71 71 72 71 72 67 68 73 78 69 75 72 67 68 73 70 72 83 76 78 73 80
18 10 9 19 15 9 21 25 17 15 12 25 36 32 28 36 33 32 30 36 30 29 35 38 25 28 24 31 29 39 30 24 26 30 27 25 39 38 43 30 40
2 2 0 4 2 2 3 5 2 3 2 2 7 6 3 7 6 4 4 5 4 3 4 5 2 3 4 5 1 4 4 3 4 4 3 4 6 5 6 4 11
242 184 195 160 256 180 236 262 205 209 224 196 260 299 253 274 247 266 274 263 310 239 195 266 219 208 124 188 209 222 210 146 169 173 158 208 224 189 251 265 187
27 18 25 18 30 17 23 40 18 14 30 17 30 45 26 35 36 35 60 29 40 33 26 37 32 24 17 19 16 18 19 32 15 15 20 37 24 25 21 25 20
7 V 7 6 7 8 7 8 6 6 6 6 7 7 7 7 7 6 6 7 7 7 7 7 8 8 7 6 7 8 7 7 7 7 7 6
44 44 45 42 48 41 41 44 55 42 46 45 50 48 49 50 47 44 45 44 46 45 42 50 43 47 39 39 41 40 39 40 42 38 36 39 37 38 37 40 38
35 33 32 27 34 33 31 36 28 35 33 32 33 33 37 37 35 30 36 35 40 36 32 33 28 30 20 28 29 28 28 25 23 26 22 25 31 28 29 28 31
10 3 7 5 6 5 9 6 6 6 6 5 9 8 6 9 6 7 8 10 9 5 7 8 7 4 4 4 7 8 9 4 6 4 4 5 8 6 10 11 6
5 0 1
16.7 17.6 17.5 17.0 17.1 17.4 16.8 16.4 17.4 17.8 16.8 17.5 18.1 17.6 16.9 17.5 17.3 17.6 18.1 17.2 18.2 18.6 17.7 18.4 18.3 18.6 18.1 17.9 18.6 18.2 17.9
12.1 12.7 14.5 13.1 12.7 13.2 14.0 13.6 12.7 12.7 12.1 12.6 12.8 13.6 11.8 12.3 12.8 12.7 11.4 12.3 12.4 12.8 13.1 13.2 13.4 12.4 14.3 14.5 12.8 14.1 14.1 14.8 14.7 14.6 14.4 13.6 12.5 12.3 14.0 13.7 12.7
8 8 8 8
14.8 14.3 13.6 13.9 14.1 13.2 15.5 13.6 14.4 13.8 12.9 14.7 14.7 16.3 14.7 14.3 15.7 15.0 14.1 15.2 14.4 14.9 15.5 15.3 12.4 13.7 15.5 16.1 13.9 14.5 14.7 14.0 13.4 14.3 14.7 15.1 16.0 15.3 15.6 15.2 14.9
6 6 6 6
18.0 18.7 19.2 17.9 17.8 18.2 18.6 18.1 17.6 17.8 17.7 17.6 18.3 18.7 18.3 18.0 19.7 18.3 17.7 18.3 18.1 18.2 20.6 19.9 19.4 17.5 20.5 21.0 19.1 20.2 20.8 20.8 20.6 14.3 20.6 20.2 19.6 17.8 20.8 19.9 18.8
6 6 6 6
1014 857 862 836 721 745
75 88 56 54 82 55 83 45
829 86 894 100 62 927 91 1025 120 867 87 765 944 90 932 83 905 92 1037 121 783 1005
72 99 136 1074 92 1062 129 1080 109 152 1212 142 127 94 132 1018 104 1033 139 965 111
7 6 8
19
0
15 12 11 10 16 11 12 18 15 16
0
7 5 1 1 1 4 0 2 0 0 1 1 0 4 0 7 0 1 2 2 2 6 0 2 5
3 1 2 2 2 1 2 3 0 1 1 3 2 1 1 1 0 2 0 2 2 0 1 0 2 3 1 0 4
0 3 0 0 4 6 4 8 4 3 2
3 1 0 0 0 3 2 0 2 1 2
15 9 7 12 10 6 14 13 15 15 12
14 15 15 19 17 18 14 19 16 15 16 15 13 15 12 8 15 19
0 1
1 1 0 0 0
0 0 2 0 0 0 0 0
0
0
6.6
4.9 4.2 3.9 4.6
0 0
6.0
0
4
4.2 4.6
6.3 7.5
0 0
1 29
4.7
6.6
0
7
4.1 3.9 4.8
7.2
0
24
4.3
7.1 7.4
0 0
20 24
4.0 4.0 4.3 4.3 4.4
7.0 6.4 6.5 7.0 7.4 7.9 6.6 6.6
0 0 0 0 0 0 0 0
21 11 11 23 28 35 13 6
2
5.0 3.8 3.9 4.6
7 2
1
6.9
23
6.5
6
4.4
0 0 0 0
4.4 4.2
6.5 7.2
0 0
4 18
4.1 4.0 5.0
7.0 7.5 6.8
0 0 1
31 33 11
