Heeft u al iets gehoord over sociale competentie? Heeft uw kind het al over samen spelen, samen werken, omgaan met ruzie? We zijn er sinds kort mee bezig op onze school: we geven les in sociale competentie. Omdat we willen dat onze leerlingen, uw kinderen, goed met elkaar om kunnen gaan. Zowel in de klas, op het schoolplein, op straat en natuurlijk ook thuis. DOET U MET ONS MEE?
Sociale competentie, we doen er iets aan! Het is een belangrijke taak van scholen om gericht aandacht te besteden aan de sociale competentie
van hun leerlingen. Zij willen hun leerlingen optimaal
profiteren van het onderwijs,
maar ze ook goed voorbereiden
hun deelname aan de maatschappij. Wettelijk is vastgelegd moeten besteden aan actief burgerschap
Sociale competentie
is het vermogen
laten
op vervolgonderwijs
en
dat alle scholen aandacht
en sociale integratie.
om adequaat (gepast) te handelen in sociale
situaties. Daarmee maakt sociale competentie een evenwicht tussen meedoen en meebepalen
deel uit van burgerschap. door je bijvoorbeeld
Het gaat om
te voegen naar
anderen, maar ook door invloed uit te oefenen op je omgeving.
1
2
3
4
Doet u mee? Leraren willen graag lesgeven in een rustige klas. Aan leerlingen die goed luisteren en die niet door elkaar schreeuwen. Als ze ook nog aardig zijn voor elkaar en goed samen kunnen werken én spelen, kan het onderwijs
in alle rust worden gegeven
Maar ja, kinderen zijn niet altijd rustig. Af en toe schreeuwen en gillen ze. Of maken ze ruzie. En ze zijn ook niet altijd even aardig voor elkaar. Je zou kunnen zeggen dat het er nou eenmaal bij hoort, op een school. Toch? Zeker. Maar wat er niet bij hoort op een school, is dat kinderen elkaar pesten, dat ze elkaar slaan als ze ruzie hebben, of dat ze bang zijn om iets te zeggen in de klas. Het is de bedoeling dat kinderen graag naar school gaan, dat ze elkaar de ruimte geven en een beetje rekening met elkaar houden. Om dit te stimuleren,
geven wij op school les in sociale competentie. We leren de leerlingen om een
ruzie uit te praten. We leren ze ook om goed samen te werken, om voor zichzelf op te komen en om hun eigen keuzes te maken. Kortom: we leren ze sociaal competent te zijn. En u kunt ons, en daarmee uw kind, daarbij helpen. In deze brochure leest u wat sociale competentie
is, hoe de lessen sociale competentie
er op school
uitzien en wat uw kind daarvan leert. We geven ook tips: dingen die u thuis kunt doen om de sociale competentie
van uw kind te vergroten.
Zodat we samen werken aan de sociale competentie
van uw
kind! DOET U MET ONS MEE?
5
6
7
8
Sociale competentie, wat is dat? Wanneer is een kind sociaal competent,
en wanneer niet? Mag ruzie maken wel of niet? En
voordringen? Of jokken? We geven twee voorbeelden:
Som uit groep 3 wil heel graag zijn nieuwe
Tracy loopt rustig naar haar klas. 'Goedemorgen juf'
computerspelletje aan de juf laten zien. Hij staat te
zegt ze tegen juf Els, die ze onderweg tegenkomt.
trappelen van ongeduld voor de deuren van de
'Wat heeft u een mooie jurk aan I'. Mirjam, een
school. 'Gaan die deuren nog eens open>! gilt hij.
klasgenoot je, zit al op haar plaats. Ze ziet er een
Als de deuren om half negen open gaan, stormt Som
beetje witjes uit. 'Hoi Mirjam', zegt Tracy. 'Is er iets met
naar binnen. Hij duwt alle kinderen die hij tegenkomt
je, je ziet zo bleek'. Mirjam snuft 'Ik voel me niet zo
ruw opzij. Eén kind begint te huilen. Een ander kind
goed, ik ben een beetje misselijk' zegt ze. '0, wat
roept 'AUI', want Som trapte op zijn tenen. Maar Som
vervelend voor je. Wacht maar, ik haal even een
hoort niets, hij is al bijna bij zijn klas. Ha, daar ziet hij
glaasje water voor je'.
juf Marieke staan. Ze staat te praten met een andere
Onderweg komt ze Yuri en Isa tegen, die ruzie maken
juf. 'Juf, jufl' gilt Sam. 'Kijk eens wat ik heb!'. En hij
om een gum. 'Waarom maken jullie nou ruzie om
duwt de juf zijn computerspelletje bijna in handen.
zo'n gummetje?' vraagt Tracy. 'Pak mijn gum maar,
'Rustig aan, Som', zegt Marieke. 'Ik ben nog heel even
dan hebben jullie er allebei één'.
aan het praten, ik kom zo bij je'.
Ze loopt met het glaasje water naar Mirjam en vraagt
Som trekt een boos gezicht. Hij drentelt naar zijn
of zij zich al wat beter voelt. Daarna loopt ze naar juf
tafeltje. Daar staat Kimberly. Som trekt aan het haar
Els, die nog even staat te praten met een andere juf.
van Kimberly. Zij schrikt en begint te huilen.
Tracy wacht rustig tot de juf klaar is met praten. Dan
'Huilebolk!'. roept Sam.
zegt ze: 'Juf, kunt u even komen kijken. Mirjam voelt
Daar komt Berkan aan, zijn vriend. 'Laat eens zien:
zich niet zo lekker. Ik heb al een glaasje water
vraagt hij aan Sam. 'Afblijven!' roept Som fel, en hij
gehaald, maar ik weet niet of we niet nog iets meer
klemt het computerspelletje met beide handen tegen
kunnen doen.'
zijn buik. 'Die is van mij, stommerd, en trouwens, jij snapt er toch helemaal niks ven!'
Sam enTracy uit de voorbeelden hij houdt met niemand Deze uitersten
zult u (hopelijk)
De meeste kinderen ze hun rommel buurjongen
zijn twee uitersten.
daarentegen
Sam is niet erg sociaal competent,
is wel érg sociaal competent.
niet vaak tegenkomen.
zitten een beetje tussen deze voorbeelden
op, bedanken
op andere momenten
hierboven
rekening.Tracy
ze voor een cadeautje
schreeuwen
in. Soms zijn ze heel aardig, ruimen
en zijn ze erg lief voor hun kleine neefje. Maar
ze omdat ze vinden
uit als hij valt, of sluiten ze een klasgenoot
dat ze aan de beurt zijn, lachen ze de buiten omdat ze die 'stom' vinden.
Wanneer is een kind sociaal competent? Sociaal competent
zijn, dat wordt je ook niet zomaar. Kinderen worden niet sociaal competent
geboren, dat moeten ze leren. Van u, thuis, maar ook op school. Wanneer is een kind eigenlijk sociaal competent?
Hieronder geven we een aantal voorbeelden
van sociaal competent
ERVARINGEN
AARDIG
SAMEN
DELEN
DOEN
EN WERKEN
Kinderen vertellen
Kinderen zijn aardig voor
Kinderen doen dingen
Kinderen kunnen zelf-
elkaar, of u, wat ze
elkaar. Bijvoorbeeld door
met elkaar. Ze overleg-
standig een taak doen.
meemaken.
een ander een keer te
gen met elkaar, maken
Bijvoorbeeld de planten
helpen, of door iemand
afspraken of bedenken
water geven of hun
negatieve dingen.
een complimentje
activiteiten
schoolwerk afmaken.
Bijvoorbeeld door een
geven.
Leuke
verhalen, maar ook
te
SPELEN
gedrag.
EEN TAAK UITVOEREN
om samen
te doen. Bijvoorbeeld
Maar ook: doorzetten
grapje met elkaar te
als ze vragen of ze mee
als het niet meteen
maken, maar ook door
mogen doen aan een
goed gaat.
aan de juf (of aan u) te
spelletje, of als ze
vertellen als er iets
afspreken wat ze zullen
naars gebeurd is.
gaan spelen.
JEZELF
EEN KEUZE
OPKOMEN
OMGAAN
PRESENTEREN
MAKEN
VOOR JEZELF
MET RUllE
Kinderen maken contact
Kinderen kunnen zelf
Kinderen zorgen goed
Kinderen lossen zonder
met andere kinderen.
kiezen op grond van
voor zichzelf. Door er
slaan een ruzie op.
Bijvoorbeeld door een
eigen overwegingen
bijvoorbeeld iets van te
Bijvoorbeeld door eerst
praatje te maken met
kunnen de gevolgen van
zeggen als iemand voor-
te luisteren naar wat de
kinderen die ze niet
hun keuze overzien. Ze
dringt, of als iemand
ander eigenlijk wil. Of
kennen of door in de
kunnen ook op een
zich niet aan een
door af en toe een
beslissing terugkomen.
afspraak houdt.
beetje toe te geven.
groep iets te vertellen.
en
\
Wat leren we uw kind op school over sociale competentie? Op onze school proberen we de leerlingen te leren hoe ze sociaal competent kunnen zijn. We doen dat door zelf het goede voorbeeld te geven. Bijvoorbeeld door te laten zien dat je een ruzie ook op kunt lossen door erover te praten in plaats van door te schreeuwen of te schelden. Door de leerlingen vooral te vertellen wat ze goed doen en niet steeds te benadrukken wat ze niet goed doen. Maar daarnaast geven we ook lessen sociale competentie. We leren ze daarin goed met elkaar om te gaan. EEN INDRUK
VAN DE LESSEN
Om een indruk van de lessen te geven, geven we een voorbeeld Deze les gaat over 'je aan afspraken
van een les uit groep 5.
houden'.
De leerlingen lezen een verhaal over Emiel die zich niet aan een afspraak houdt. Emiel had afgesproken met Jaap om te gaan computeren. Maar als Emiel door andere jongens gevraagd wordt om mee te gaan skeeleren, dan gaat hij snel met die andere jongens mee, zonder het tegen Jaap te zeggen. Hij heeft namelijk toch meer zin in skeeleren dan in computeren .. De leerlingen praten over de kinderen in het verhaal. Wat vindt Jaap ervan dat Emiel ineens verdwenen is en niet meer met hem komt spelen? En hoe zou Emiel zich voelen nu hij stiekem is weggegaan? De leerlingen bedenken wat ze zelf in zo'n situatie zouden doen. Ze mogen zelf oplossingen bedenken. Bijvoorbeeld eerlijk uitleggen dat je liever iets anders wilt doen, Jaap vragen of hij mee gaat skeeleren, of misschien toch de afspraak afzeggen. Daarna oefenen de leerlingen de dingen die ze bedacht hebben in een rollenspel. Tot slot bespreekt de leraar met de leerlingen hoe het ging en wat de leerlingen geleerd hebben. In het voorbeeld
van de les hierboven
• Zich in een ander verplaatsen: • Vooraf goed bedenken
leren de kinderen
een aantal dingen:
hoe voelt een ander zich als je je niet aan een afspraak
houdt?
of je wel echt wil afspreken.
• Wat je kunt doen als je een afspraak met een ander wilt veranderen. • Hoe je een afspraak af kunt zeggen. De kinderen
hebben zowel op school als thuis iets aan deze les: iedereen
moet in zijn leven wel eens
een afspraak afzeggen. Bij elke les vraagt de leraar of de leerlingen mogen de leerlingen dagelijkse
net misschien
daar meteen over vertellen.
leven kunnen gebruiken.
zelf zoiets meegemaakt
Zo leren ze dat ze de dingen
hebben.
Dan
uit de les ook in hun
NIET ALLEEN
OP SCHOOL
In een les over schelden vraagt de leraar of de leerlingen op willen letten of ze in de pauze of na school anderen wel eens horen schelden. In de klas bespreekt de leraar deze voorvallen met de leerlingen. Wat gebeurde er precies? Wie hadden er ruzie? Waarom gingen ze schelden? De leraar vraagt of ze zelf wel eens een keer boos geworden zijn, maar toch niet zijn gaan schelden. Als dat zo is, krijgen ze een complimentje! Oefenen met sociale competentie
gaat ook door ná school. Zo zal de leraar uw kind vragen om eens
op te letten of en hoe hij mensen
buiten de klas ruzie hoort maken, bijvoorbeeld
de sportclub
of thuis. Gaan ze schelden?
De leerlingen Waarom
denken zo bewust
op het schoolplein,
Lossen ze de ruzie op een betere manier op?
na over hun gedrag buiten de school. In dit geval over schelden.
doe je dat eigenlijk? Wat voel je als je scheldt? En wat voel je als iemand jou uitscheldt?
bedoeling
is dat leerlingen
nadenken
voor ze zelf gaan schelden.
De
leren dat schelden toch wel pijn kan doen, en dat ze beter moeten En dat het geldt voor
in de klas, en buiten de klas. SOCIALE
COMPETENTIE
Heeft u al iets gemerkt sociaal competenter U heeft misschien vertellen
OOK BIJ U THUIS?
aan uw kinderen?
kunnen merken dat uw kind meer gaat
wat hij heeft meegemaakt.
spontaan
Zijn ze al veel
geworden?
Of dat hij wat vaker
met de afwas helpt. Of misschien
wel iets te vragen in de bibliotheek.
durft uw kind nu
En zegt hij dat hij het
eten lekker vindt. U kunt uw kinderen regelmatig
verder
helpen. Bijvoorbeeld
door
aan uw kind te vragen wat hij ergens van vindt.
Door goed naar hem te luisteren.
Of door een complimentje
te geven als hij heel aardig is tegen anderen. ook: door zelf het goede voorbeeld
Maar vooral
te geven.
Stel dat uw kind net vertelt dat hij in de lessen sociale competentie over 'sorry zeggen' gepraat heeft. En vervolgens gooit hij thuis per ongeluk een beker melk om. Maak uw kind dan een complimentje als hij uit zichzelf 'sorry' tegen u zegt. Vertel dat u dat erg fijn vindt, en dat u het meteen niet meer zo erg vindt dat de melk is omgevallen. Of: stel dat uw kind steeds omgaat met een groepje jongens uit de buurt, jongens die vaak vechten, brutaal zijn en die rottigheid uithalen. U bent bang dat die jongens een slechte invloed hebben op uw kind. Wat kunt u daaraan doen? U kunt misschien eens aan uw kind vragen wat hij zo leuk vindt aan die jongens. Vindt hij het spannend, of ook een beetje eng? Leg uit dat u bang bent dat uw kind net zo brutaal wordt als die jongens, en dat u dat niet wil. Spreek af of uw kind nog met die jongens mag spelen, of misschien wat minder vaak. En kijk of uw kind wat vaker met een ander kind wil spelen. Wie vindt hij nog meer aardig?
-
--
-
--
~
----~--
-
-
-
~
--------
~"~, ----
---
{;.-
~""'",~ ---~~-
~:;'''
~,:,\"
--~--;'-------
Tips voor thuis
WAT KUNT
U ZELF DOEN AAN
SOCIALE
COMPETENTIE?
Wij geven u graag de volgende tips: • Geef zelf het goede voorbeeld. Uw kind doet na wat u doet' • Praat regelmatig met uw kind, vraag wat hij meemaakt, wat hij denkt en wat hij voelt. Vertel ook iets over uw dag. • Luister langer dan u gewend bent. Uw kind moet soms eerst even loskomen voordat hij op de praatstoel zit. • Let vooral op wat uw kind goed doet en geef daar een complimentje
voor.
• Steek wat extra energie in de dingen die uw kind moeilijk vindt. Speel bijvoorbeeld spelletje Mens-erger-je-niet
Kortom: samen kunnen we iets doen aan de sociale competentie competentie
van uw kind. Want sociale
moet je leren. Zowel op school, met lessen sociale competentie,
Heeft u nog vragen of opmerkingen competentie
vaker een
als uw kind niet tegen zijn verlies kan.
als thuis!
over deze brochure, of wilt u meer weten over de lessen sociale
die we geven, kom dan even naar de juf of meester van uw kind. We willen er graag
verder met u over praten'
COLOFON Inhoud
Illustraties
© 2008 Kwintessens
Martine van Bokkern.
Aad Bijloo
Uitgevers
eED groep Rotterdam
Iris Boter (pagina 4)
Postbus 1492
Tekst
Met dank aan
Tel: 033 - 4606011
Vol Nederkoorn
Stichting de Meeuw
www.kwintessens.nl
~CED groep educatieve
diensten
3800 BL Amersfoort
Kwintessens u i
t
9
e u e r s
