HARMONISCHE
A RCHITECTUUR
bv
Foto : Aerofoto Brouwer, Brummen
HARMONISCHE
A RCHITECTUUR
bv
DR. IR. E.J. HOOGENBERK, ARCHITECT B.N.A. HUIS VOORSTONDEN · VOORSTERWEG 139 6971 KD VOORSTONDEN (GEM. BRUMMEN) Telefoon: 0575 - 476370 Telefax: 0575 - 476316 www.harmonischearchitectuur.com E-mail:
[email protected]
Sinds 1977 is het bureau, opgericht door Egbert Hoogenberk, gevestigd op Huis Voorstonden te Voorstonden, Gemeente Brummen. Deze buitenplaats is een Havezate met een eeuwenoude, interessante bouwgeschiedenis. Een inspirerende werkomgeving, centraal in ons land gelegen. De kern van het bedrijf bestaat momenteel uit 17 personen, van wie 4 architecten en 5 zeer ervaren bouwkundigen(situatie 2006) Harmonisch komt van het Griekse woord Harmonia; voeg, verbinding, wereldorde, overeenkomst, akkoord. In ons werk verbinden wij ons met de opdracht, op harmonische wijze, inzake cultuur, landschap, milieu, gebouwde omgeving, bouwstijl, kosten, taakstelling, toekomstverwachting. Bij restauraties en verbouwingen heeft het bureau honderden huizen en gebouwen onderzocht. Daarbij zijn de goede kwaliteiten van de bouwcultuur uit het verleden, waarin handwerk en natuurverbondenheid sterker aanwezig waren, herkend. De kloof die twee wereldoorlogen, industrialisatie en individueel modernisme hebben toegebracht aan de goede traditie van het bouwen, kan overbrugd worden. Daarbij is het mogelijk de technische verworvenheden van onze tijd te verwerken en te voldoen aan actuele gebruikersverlangens. Uit de zo ontwikkelde bouwwijze ontstaat geen postmodernisme of neoclassicisme, evenmin stijlnabootsing, maar harmonische, duurzame architectuur.
Werkterrein: stedenbouw, nieuwbouw, restauratie, revalidatie, renovatie, interieur, tuinontwerp, adviezen m.b.t. haalbaarheid, procedures, subsidies e.d. Plan, vormgeving en materiaalkeus zijn zoveel mogelijk in harmonie met mens en milieu en in weloverwogen stijl. Het bureau is gevestigd in Huis Voorstonden in de buurtschap Voorstonden, 4km z.w. van Zutphen, op de kruising van de oude wegen Voorst-Brummen en Zutphen-Hall, Voorsterweg 139, 6971 KD Voorstonden. Bankrelatie: ABN AMRO bank Zutphen 48.79.54.661. BTW-nr. (NL-)0633.19.652.B.01 Alle opdrachten worden aanvaard overeenkomstig de geëigende regelingen van de Bond van Nederlandse Architecten B.N.A.
INHOUD Pagina Kenmerken Harmonische Architectuur Contact/Bureau medewerkers Situering Huis Voorstonden
2 3 4
RUBRIEKEN (ASPECTEN VAN ONS WERK) Rubriek 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29
Appartementen in bestaand gebouw Appartementen in bestaand gebouw + nieuwbouw Appartementen in nieuwbouw I (Residentiële paviljoens) Appartementen in nieuwbouw II (Pandsgewijze stedenbouw) Grondgebonden woningen Villa’s verbouw Villa’s nieuwbouw Woonboerderijen (herbestemming/renovatie) Buitenplaatsen restauratie/aanpassing Buitenplaatsen nieuwbouw (ook: herbouw) Nieuwe bijgebouwen op Buitenplaatsen Overige landelijke (Rijks)Monumenten restauratie Stads (Rijks-) woonhuis Monumenten restauratie Zakelijke bestemmingen verbouw Zakelijke bestemmingen nieuwbouw Zakelijke bestemmingen met bovenwoningen Culturele bestemmingen (kerken,zalen, musea) Scholen, Kinderdagverblijven Veranda’s, Serres, Wintertuinen Transformatie kloosters en kerken Transformatie institutionele of commerciële gebouwen Exterieur Details Interieur Details/Installaties Materiaal Voorbeelden van plattegronden Stedenbouw en Stedelijke invulling Hoofdlijnen van Tuinaanleg Presentatiewijzen/Schetsen Plantoelichtingen 1
5 5 6 6 7 7 8 8 9 9 10 10 11 11 12 12 13 13 14 14 15 15 16 16 17 17 18 18 19 Versie 20-03-2009
Enkele kenmerken Harmonische Architectuur is: - echt en karaktervol - milieuverantwoord - respectvol voor omgeving, natuur en cultuur - gebruiksvriendelijk voor mens en dier - samenhangend - uitgebalanceerd qua verhoudingen en materialen - stijlbewust - onmodieus - duurzaam en degelijk, bestand tegen weer en wind - verbonden met de geschiedenis der bouwkunst en kennis van ambachtelijke bouwkunde - technisch eigentijds intelligent, met zicht op de toekomst. Compositorisch hanteert ons bureau doorgaans heldere, eenvoudige bouwvolumes, aan de bovenzijde meestal afgerond met hellende daken. Bij grotere gebouwen wordt eventueel een geleding in volumes aangebracht. De verdeling, verhouding en het ritme van de raamassen en andere belangrijke gevelbepalende elementen (kroonlijst, plint, pilasters, cordonlijsten, lisenen en risalieten) zijn een bron van voortdurende studie, waarbij klassieke ordes en symmetrie niet worden geschuwd. Ons bureau is in het ontwerp- en realisatieproces een deskundige, creatieve, vasthoudende doch tegelijkertijd flexibele partner. Wij laten ons niet afleiden van het doel, maar zullen dit in dialoog met opdrachtgever en in overeenstemming met regelgeving en andere obstakels uiteindelijk bereiken. Hieronder vallen ook haalbaarheidsstudie, subsidieaanvragen, stedenbouwkundige verkenning e.d.
2
C O N T AC T Harmonische Architectuur bv Voorsterweg 139 6971 KD Voorstonden telefoon 0575 - 47 63 70 telefax 0575 - 47 63 16 fax dependance 0575 - 47 67 90
[email protected] www.harmonischearchitectuur.com Architect/Algemeen Directeur Dr Ir E.J. Hoogenberk : Bureaucoördinator Ir Huub Thomas :
[email protected] [email protected]
Projectarchitect Ir Q. van Swinderen :
[email protected]
Projectarchitect Ir R.T.A. Verouden :
[email protected]
Projectleider Henny Plant :
[email protected]
Projectleider Remko van de Weerd :
[email protected]
Projectleider Gerrit te Winkel :
[email protected]
Projectleider Johan Zweekhorst :
[email protected]
Tekenaar Ing. Mannes Franken :
[email protected]
Tekenaar Ing. Arjen Harberink :
[email protected]
Tekenaar Ing. Anne Koelewijn :
[email protected]
Tekenaar Michiel Mulling :
[email protected]
Tekenaar Ing. Kevin Titahena :
[email protected]
Tekenaar Jos Tijman :
[email protected]
alle facilitaire zaken: Paulijn Snijders, Lillian van der Ven : Anke Buntjer :
[email protected] [email protected]
3
SITUERING HUIS VOORSTONDEN
Nb. Op uw navigatiesysteem Voorsterweg 139, Brummen als bestemming invoeren
4
1. APPARTEMENTEN IN BESTAAND GEBOUW (HERBESTEMMING)
Uit de 19e en vroeg 20e eeuw stammen vele, vaak kolossale, degelijke bouwwerken die, ook als ze niet als monument geregistreerd zijn, vanwege hun karakteristiek en daarnaast om economische- en milieuredenen het bewaren waard zijn. Denk hierbij aan scholen, kloosters, kerken, ziekenhuizen, kazernes en fabrieken. Ons bureau heeft vanaf 1977 steeds gepleit voor behoud van dit soort gebouwen. “Geen sloop maar hergebruik” is het devies, meestal t.b.v. woningen, bijzondere woonvormen of een andere duurzame herbestemming. Een kleine duizend woningen werden door ons bureau gerealiseerd in dit soort oude kolossen, als bijvoorbeeld het v.m. Psychiatrisch Ziekenhuis te Druten. De kunst is bij de noodzakelijke aanpassing structuur, stijl en karakter van het oorspronkelijke gebouw in stand te houden. De in de nabije toekomst in grote hoeveelheden vrijkomende religieuze gebouwen vormen in dit kader een bijzondere opgave.
2. APPARTEMENTEN IN BESTAAND GEBOUW + NIEUWBOUW (HERBESTEMMING + SUBSTANTIËLE AANVULLENDE/VERVANGENDE NIEUWBOUW)
De onder rubriek 1 genoemde bestaande gebouwen laten zich niet altijd haalbaar hergebruiken c.q. tot nieuwe bestemming ombouwen. Bij deze projecten wordt dan bijvoorbeeld een deel van het oorspronkelijke complex gesloopt en vervangen door passende nieuwbouw. De reden hiervoor kan de slechte bouwtechnische staat of dito bouwtechnische aanpasbaarheid zijn, of bijvoorbeeld de noodzaak van het bouwen van een ondergrondse garage. In veel gevallen wordt, in harmonie met het bestaande, nieuwbouwvolume toegevoegd om het project te verbeteren inzake stedelijke inpassing, bruikbaarheid en financieel draagvlak. Voor zover de architectonische harmonie dit toelaat, worden balkons/terrassen zo groot mogelijk gemaakt. 5
3. APPARTEMENTEN IN NIEUWBOUW I (RESIDENTIELE PAVILJOENS)
Bij deze vorm van bouwen wordt een complex van appartementen de gedaante van een architectonisch sterk en herkenbaar gebouw gegeven, bijv. een grote villa, paviljoen of residentie. Een duidelijke ingangspartij, enige symmetrie, fraaie kapvormen en rijk uitgevoerde balkons zijn hiervan de ingrediënten. In gevallen van grotere aantallen ontstaat meestal het model van een hoofdgebouw met vleugels en/of bijgebouwen. In elk geval wordt voorkomen dat het eindresultaat op een anoniem flatgebouw lijkt. Voor zover de architectonische harmonie dit toelaat, worden balkons/terrassen zo groot mogelijk gemaakt. Autostalling zo mogelijk onder de grond of anderszins uit het zicht.
4. APPARTEMENTEN IN NIEUWBOUW II (PANDSGEWIJZE STEDENBOUW)
Bij deze stedelijke vorm van appartementenbouw worden de wooneenheden zodanig geclusterd, dat het model van een groot herenhuis of stadspand het resultaat is. Het aantal appartementen kan variëren van enkele tot maximaal rond de 30 appartementen per pand. In dit laatste geval zijn er minstens 4 per bouwlaag. In alle gevallen heeft het appartementenhuis een herkenbare gevel en vaak ook een bewoonde kapverdieping: een lastige opgave om te ontwerpen en realiseren, maar wel met een woning van bijzonder karakter als resultaat. Bij grotere projecten worden meerdere gedifferentieerde panden ontworpen, elk met hun eigen identiteit. De individuele architectuur, de geleding, maar ook de onderlinge harmonie en wijze van schakelen van deze appartementenhuizen is voor elk project anders. De balkons/terrassen, soms als tussenleden tussen de panden, worden binnen dit genre zo groot mogelijk gemaakt. Autostalling zo mogelijk onder de grond of anderszins uit het zicht. 6
5. GRONDGEBONDEN WONINGEN (WONINGGROEPEN, GESCHAKELDE WONINGEN)
Hoewel een vrijstaand woonhuis met rondom tuin voor velen een ideaalbeeld is, kan een intelligente schakeling van woningen aanzienlijk besparen op bouwkosten en grondgebruik maar toch heel plezierige woningen opleveren. Bovendien kan een combinatie van geschakelde woningen, als groter volume dan een enkele woning, stedenbouwkundig betekenis hebben voor de herkenbaarheid. Uit het verleden zijn hiervan fraaie voorbeelden, die tot karakteristieke buurten hebben geleid in combinatie met goed aangelegd groen. Een heel goed model is nog altijd de klassieke twee onder één kap woning, al of niet met geschakelde garages. Een hernieuwde typologie is de geschakelde woning in stedelijk verband, ofwel stadshuizen met individuele uitstraling. Autostalling daarbij meestal op achterterreinen. Ons bureau werkt mee aan verscheidene projecten, als bijvoorbeeld “Op Buuren” te Maarssen.
6. VILLA’S VERBOUW
Bij verbouwen/uitbreiden rijst de vraag: “Hoe ver kan ik gaan?” en “In welke stijl?”. Als een (oorspronkelijk) bouwwerk al eens is verbouwd in een andere stijl, is het meestal niet verstandig nog een derde stijl toe te voegen om te voorkomen dat het eindproduct onsamenhangend wordt. Bij beperkte wijzigingen kiest het bureau voor uitvoering in min of meer dezelfde stijl en uitwerking als het bestaande; bij een grote uitbreiding kan een nieuwe stijl gebezigd worden, mits deze in materiaalgebruik, ritme, verhoudingen en sfeer aansluit. In enkele gevallen is van het oorspronkelijke gebouw een geheel andere opzet gemaakt, indien de (esthetische) basis daarvan te smal of ondergeschikt was voor het nieuwe concept. 7
7. VILLA’S NIEUWBOUW
Elke villa is anders. Er worden gegevens verzameld van de opdrachtgever, de locatie, de bouwtraditie ter plaatse en het budget. De opdrachtgever heeft meestal bepaalde beelden en sferen in gedachten. Deze ingrediënten en het programma worden verwerkt tot een pasklaar, uniek ontwerp. Exterieur en interieur werken in dit geval volledig samen. Er wordt gestreefd naar een huis met een hart. Eerst handschetsen voor overleg, dan Welstand en vervolgens pas uitwerken. Juist het werken met particuliere opdrachtgevers geeft door dialoog een meerwaarde, die in het project herkenbaar is
8. WOONBOERDERIJEN – HERBESTEMMING/RENOVATIE
Een geheel aparte categorie, deze rurale verzamelgebouwen. Meestal ernstig verminkt in de loop van de laatste decennia en bouwtechnisch zwak. Een goede methode is teruggaan naar de oorspronkelijke esthetiek, alsmede de karakteristiek van het typische verschil tussen bedrijfs- en woongedeelte zoveel mogelijk intact te laten. Het beglazen van de Deeldeur vormt een opgave, waarmee met extra zorg en inventiviteit moet worden omgegaan. In enkele gevallen is een bouwkundig zeer slechte boerderij vervangen door een geheel nieuw gebouw, min of meer in de oude gedaante. De bijgebouwen, mits karakteristiek, worden hersteld en soms ingezet voor zakelijke bestemmingen als galerie, atelier, kantoor of landgoedwinkel. In een aantal gemeentes kan aan bijgebouwen een aparte woonbestemming worden afgegeven, zodat een v.m. boerenerf een soort dorpje wordt. Later toegevoegde lelijke schuren kunnen soms als volume gehandhaafd blijven en omgezet worden in fraaiere gebouwen.
8
9. BUITENPLAATSEN RESTAURATIE/AANPASSING
Bij het actualiseren c.q. herstellen van de oude gebouwen en overige gebouwde elementen van een buitenplaats is het van het grootste belang zoveel mogelijk authenticiteit te bewaren. Deze vormt n.l. de waarde van het object. De concessies die hieraan moeten worden gedaan om een oud complex functioneel in de 21e eeuw te gebruiken, kunnen alleen gedaan worden op basis van gedegen kennis van en respect voor het Monument. Nieuwe restauratietechnieken en intelligente beschermingsmethoden komen hierbij van pas. De restauratiearchitect moet het gelukkige compromis vinden, want in restauratie, herstel en voor bruikbaarheid noodzakelijke aanpassingen is niets absoluut. Een goed voorbeeld van zachte restauratie/aanpassing is Huis, Koetshuis en Park Voorstonden.
10. BUITENPLAATSEN NIEUWBOUW (ook: HERBOUW)
Door ons bureau zijn meerdere nieuwe landgoederen gerealiseerd, inclusief de hoofdlijnen voor de tuinaanleg. Hieronder zijn zowel buitenplaatsen met één villa, als met meerdere woningen in een monumentale clustering, zowel in traditionele als in meer moderne stijlen. Vanuit de grote ervaring met bestaande landgoederen en buitenplaatsen is een goede basis gevormd voor het omgaan met maat en verhouding in deze speciale categorie. De grote ordenende en landschappelijk rijke kracht van nieuwe lanen met boombeplanting, alsmede zorgvuldig gekozen boomgroepen, waterpartijen en hagen worden herkend en gehanteerd. De eenheid tussen de gebouwen en de parkaanleg is één van de belangrijkste karakteristieken. De verdere de-agrarisering van het buitengebied zal kansen bieden voor nieuwe buitenplaatsen. Daarbij worden agrarische gronden omgezet in nieuwe natuur en naast de te restaureren boerderij extra woongebouwen van allure gerealiseerd. 9
11. NIEUWE BIJGEBOUWEN OP BUITENPLAATSEN
Een mooie oude buitenplaats is als een soort porseleinkast. Een verstoring leidt vaak tot schade. In een diepgaande dialoog met de bestaande elementen kunnen mogelijkheden worden ontdekt om op harmonische wijze een nieuw of hernieuwd element toe te voegen. Dit kan in de stijl van het bestaande of in een passende variant. Zo kan door een nieuw koetshuis (als o.a. garage te gebruiken) met bijv. een tuinmuur de kwaliteit van de buitenplaats toenemen in praktische, ruimtelijklandschappelijke en architectonische zin.
12. OVERIGE LANDELIJKE (RIJKS)MONUMENTEN RESTAURATIE
Monumenten in dorpen of in het buitengebied zijn vaak met een heel andere sfeer omgeven dan die in de stad. Met de restauratie ook de landelijkheid bewaren of versterken is een subtiele kunst, die ons bureau graag bedrijft en waar tegenwoordig gelukkig belangstelling voor is. Verder geldt hier hetzelfde als onder rubriek 9 gesteld. In elk geval spelen weer-, wind- en seizoenswisselingen een voorname rol in zowel de gebruiks- als onderhoudssfeer. Deze natuurkrachten geven het landelijke monument zijn specifieke, gepatineerde karakter. De gesubsidieerde, provinciale Monumentenwachten vervullen een uiterst nuttige rol in het uitvoeren van tijdig onderhoud. Het Rijk gaat restauratiesubsidie steeds meer omzetten in onderhouds- ofwel “instandhoudings”-subsidies.
10
13. STADS (RIJKS-) WOONHUIS MONUMENTEN RESTAURATIE
Meestal zwaar gebruikt in het verleden, versleten, scheefgezakt maar alleszins restauratie waard. Vernieuwen en aanpassen, echter wel authentiek en oud houden is een prachtige zoektocht. Op basis van de opgebouwde ervaring met tientallen panden in goed overleg met opdrachtgever en Rijks-, Provinciale en Gemeentelijke Monumenten Diensten wordt deze door ons bureau graag aangevangen en tot een goede afronding gebracht. Niet elke (her)bestemming is goed mogelijk, zo vormt vaak de beperkte toegankelijkheid (of stedelijke bereikbaarheid) een belemmering. Zorgzame bewoning al of niet verdeeld in appartementen blijft voor veel monumenten de meest aangewezen bestemming.
14. ZAKELIJKE BESTEMMINGEN VERBOUW
De kunst is om het oorspronkelijke karakter van het pand niet weg te moffelen, maar juist te verfrissen en in te zetten voor de actuele, zakelijke bestemming, die daardoor extra identiteit ontvangt. Voor oude, monumentale panden is veel creativiteit nodig om te voldoen aan allerlei eisen van toegankelijkheid, ARBO, praktische bruikbaarheid en dergelijke. Er zijn veel voorbeelden uit de praktijk waaruit blijkt dat met name grotere oude gebouwen tot succesvolle zakelijke panden kunnen worden omgebouwd, bijvoorbeeld kerken of pakhuizen.
11
15. ZAKELIJKE BESTEMMINGEN NIEUWBOUW
Het primair functionele karakter kan door goede plattegrond organisatie, markante geleding in volumes, herkenbare entreepartij en representatieve gedeeltes tot ware architectuur geraken, die in harmonie met een sterk actueel karakter een degelijke, duurzame uitstraling kan hebben. Hoewel in de tegenwoordige bedrijvigheid alles heel snel verandert, niet in het minst door zich ontwikkelende elektronica, kan een bedrijfspand niettemin duurzaamheid en chique rust uitstralen, terwijl de beweging in de bestemming zit.
16. ZAKELIJKE BESTEMMINGEN MET BOVENWONINGEN
Het vergt extra inventiviteit en ook bouwkundige kennis om woningen boven zakelijke ruimtes privacy, eigen identiteit en goede toegankelijkheid met parkeerruimte te verschaffen, terwijl toch de zakelijke bestemming geheel tot haar recht kan komen. Ons bureau heeft goede projecten gerealiseerd in deze voor de leefbare stad zo belangrijke mix of combinatie, zowel in nieuwbouw als in verbouw.
12
17. CULTURELE BESTEMMINGEN (KERKEN, ZALEN, MUSEA)
Bij opdrachten in deze sfeer past dubbel inlevingsvermogen, namelijk zowel in het bestaande gebouw of de nieuwe gebouwtypologie, als in de diepere betekenis en manifestaties van de bijzondere bestemming en dan vooral hoe aspecten daarvan uitgedrukt kunnen worden in het architectuuridioom. Zo is bij een concertzaal en de foyer comfortabele sier nog altijd gewenst, maar bij een kerkzaal of museum een meer sobere vervulling van het doel.
18. SCHOLEN, KINDERDAGVERBLIJVEN
Aan scholen werken behoort tot de mooiste opdrachten. Het creëren van ruimte en sfeer waarin jongeren zich wel voelen en in een sociaal kader op bepaalde aspecten en vaardigheden van onze cultuur worden gewezen, is een dankbare taak. Een goed, harmonisch ontworpen schoolgebouw kan volgens ons bureau bijdragen aan de dito ontwikkeling van het schoolgaande kind. Ditzelfde geldt een kinderdagverblijf, waarbij het gebouw vooral huiselijke sfeer moet kunnen ondersteunen.
13
19. VERANDA’S, SERRES, WINTERTUINEN
Een bijzondere en elegante variant van aanbouwen ten behoeve van aangenaam overdekt of beglaasd buiten zitten. Vele soorten werden door ons bureau uitgevoerd in hout, smeedijzer, geheel of gedeeltelijk beglaasd, aan monumenten of gewone gebouwen. Een zeer bijzondere opdracht was het herbouwen van de beroemde, geheel verdwenen serre aan hotel De Wereld te Wageningen, waar in 1945 de capitulatie werd ondertekend. Aan kasteel De Engelenburg te Brummen werd een riante smeedijzeren serre toegevoegd met het karakter van een 19e eeuwse wintertuin.
20. TRANSFORMATIE KLOOSTERS EN KERKEN
In deze rubriek worden projecten getoond waarbij de nadruk ligt op bestemmingswijziging. Het typische karakter van het oorspronkelijke bouwwerk blijft behouden, zij het soms voornamelijk aan de buitenkant, zoals bij een kerkgebouw dat bijvoorbeeld omgebouwd is tot woongebouw. Bij een dergelijke heftige ingreep wordt het wezenskenmerk van het kerkgebouw, de grote omhulde ruimte, gevuld met vloeren en wanden en verliest in zekere zin zijn ziel. Het exterieur behoudt wél zijn karakter en is met zijn typische volume en architectuur (en vaak toren) een blijvend bijzonder, kunsthistorisch interessant herkenningspunt in zijn omgeving. En: het interieur krijgt een nieuwe ziel, de woonomgeving van een behoorlijk aantal mensen. Ook komt het voor dat kerkgebouwen tot kantoren getransformeerd worden. Geklasseerd Monument of niet, het zijn alle gebouwen waarvan wij het zouden betreuren als zij in het kader van de “vooruitgang” gesloopt zouden worden, maar die op deze getransformeerde wijze een nieuw leven in een veranderde tijd kunnen leiden. 14
21. TRANSFORMATIE INSTITUTIONELE OF COMMERCIËLE GEBOUWEN
In deze rubriek worden projecten getoond waarbij de nadruk ligt op bestemmingswijziging. Het typische karakter van het oorspronkelijke bouwwerk blijft behouden, zij het soms voornamelijk aan de buitenkant. Het zijn kolossale gebouwen, eerder gebruikt als ziekenhuizen, kloosters, edelmanshuizen en kantoren en nu verbouwd tot appartementen, of bijvoorbeeld boerderijen tot zorginstelling. Geklasseerd Monument of niet, het zijn alle gebouwen waarvan wij het zouden betreuren als zij in het kader van de “vooruitgang” gesloopt zouden worden, maar die op deze getransformeerde wijze een nieuw leven in een veranderde tijd kunnen leiden.
22. EXTERIEUR DETAILS
Hier volstaan foto’s van gerealiseerde gebouwen, waarbij opgemerkt wordt dat een gebouw opgebouwd is uit details, maar dat toch de hoofdvorm, het ‘grand dessin’ van het geheel moet prevaleren. Daarom is soms een schets mooier dan een uitgewerkte tekening, omdat de schets de ware opzet toont. Anderzijds brengen juist de details, de materialen de mens in contact met het gebouw en krijgen zij daarom extra aandacht. De grote interesse van ons bureau voor degelijkheid en duurzaamheid blijkt uit de bouwkundige details, die bestand zijn tegen de belasting van ons klimaat en andere normale aantastingen. Patineren zonder verloedering! Voor profileringen (bijv. van gootlijsten) gebruikt het bureau de aloude thema’s: ojief (hol-bol), hollijst, kraal en duivenjager (kwartrond). Deze zitten in het opengeslagen boek, ons vignet. 15
23. INTERIEUR DETAILS/INSTALLATIES
Hier begeeft men zich in de privé sfeer en moet informatie terughoudend zijn. Klassieke gebouwen met klassieke plattegronden laten zich op allerlei wezenlijk verschillende wijzen – ook moderne – inrichten en bewonen. Het is mede daarom dat dit soort gebouwen lang meegaan. Ons bureau heeft een voorkeur voor degelijke paneeldeuren, soms een lambrisering. Stucplafonds met lijst, gladde wanden, hoge plinten. Geprofileerde raam- en deuromlijstingen. Houten vloeren behalve in sanitaire ruimtes en hallen. De hallen en andere (semi-) openbare ruimtes van appartementsgebouwen, kantoren e.d. worden ontworpen in de stijl van het gebouw, met een comfortabel maar architectonisch karakter. Installaties moeten zo betrouwbaar, comfortabel en tegelijk energiezuinig als mogelijk is, het prettige gebruik van het gebouw ondersteunen, met daarbij de voorkeur deze installaties zoveel mogelijk uit het zicht – maar toch goed bereikbaar – weg te werken. Ons bureau ontwerpt ook keukens, meubels, lampen e.d. 24. MATERIAAL
Ons bureau bouwt graag in baksteen, eventueel gedeeltelijk gepleisterd, met houten, fraai gedetailleerde gootlijsten (evt. op klossen), houten kozijnen/ramen, stenen/betonnen onderdorpels; daken met overstekken. Ook rijk gedetailleerde betonnen prefab onderdelen, zoals Toscaanse zuilen. Voorkeur voor keramische dakpannen. Voor fundamenten en vloeren accepteert ons bureau gewapend beton als een praktisch materiaal. Balkonhekken kunnen sierlijk en degelijk gedetailleerd worden in staal-smeedwerk. Bij toepassing van materialen wordt de milieubelasting gewogen. Een mooi en degelijk gebouw dat lang meegaat is beter voor het milieu dan een gebouw met een korte levensduur, gevolgd door sloop en vervolgens herbouw. Met de energiezuinigheid van het gebouw in het gebruik, voor zover door materiaal te bevorderen, wordt rekening gehouden. Zo is hout nog altijd een uitstekend materiaal op dit gebied. 16
25. VOORBEELDEN VAN PLATTEGRONDEN
Het gebouw wordt gebouwd met materie, maar die materie is de omhulling van ruimte, waarom het gaat. Ruimte in beschutting. De kunst is de beschikbare ruimte zo ruimtelijk mogelijk in te delen, terwijl deze tegelijk aan de praktische bestemming voldoet. Een plattegrond die verdeelt en toch ruimtelijkheid schept is een goede plattegrond. Elke opening vormt een verbinding met buiten of met een volgend vertrek. Deze openingen worden bewust geplaatst en gemaatvoerd. Zodoende kan ook een plattegrond van bescheiden afmetingen ruim voelen. De belangrijkste vertrekken worden zo mogelijk rechthoekig ontworpen.
26. STEDENBOUW EN STEDELIJKE INVULLING
Stedenbouw is een complexe, grootse vorm van architectuur waarbij de stedelijke ruimte het interieur vormt van de stad. Organisatie en transport vormen een wezenlijk deel van de opgave. De cultuur van de stad in kwestie moet doordringen in elke dimensie van het ontwerp. Schaal en ritme van individueel element en accent als afwisseling op het grote geheel is een subtiele afweging, immers, op markante plaatsen kan het individuele gebouw een accent vormen. Stedelijke invulling is een bijzondere vorm van nieuwbouw, waarbij open gaten in stad of dorp worden opgevuld, als ware het een gat in een gebit. Dezelfde uitgangspunten gelden hier als bij gewone nieuwe gebouwen, maar er zijn meer randvoorwaarden. De omgevende architectuur en het stedelijke lijnenspel spelen een rol, evenals lokaal materiaalgebruik, typische details (in ramen bijv.) etc. Ook verticale geleding en horizontale ritmes dienen afgestemd te zijn op het karakter van de omgeving. Binnen samenhang kan het nieuwe gebouw toch een opvallend karakter en individueel gezicht hebben. 17
27. HOOFDLIJNEN VAN TUINAANLEG
Door de restauratie van historische tuinen verdiepte zich de kennis van boeiende, meditatieve, monumentale, intieme vormen van tuinkunst en de wijze van praktische realisatie in soorten en materialen met de bijbehorende (onderhouds-) kosten. Spelen met water is één van de schoonheden van dit vak. Contrasten tussen rechte lijnen (lanen bijvoorbeeld) en vloeiende, gebogen contouren eveneens. Dat alles in samenhang met het gebouw.
28. PRESENTATIEWIJZEN/-SCHETSEN
Van handschets tot ingekleurde computertekening, van 3D presentatie tot maquette. Het is de kunst de presentatie niet als doel op zich te zien, maar als communicatiemiddel om de beoogde architectuur te ontvouwen. Een tekening of zelfs 3D presentatie blijft tenslotte een afspiegeling van de werkelijkheid. Daarom zijn allerlei soorten van presentaties voor één project vaak wenselijk, waarbij ook referentiebeelden ondersteunen, vermits deze ook echt aansluiten bij de architectuur in kwestie. Een verbale toelichting of verklaring van het ontwerp kan het gepresenteerde wezenlijk verhelderen.
18
29. PLANTOELICHTINGEN Deze worden gaarne verstrekt. Eén beeld zegt meer dan duizend woorden, maar een goed gekozen woord kan de ogen openen voor het aanvankelijk diffuse beeld. “In den beginne was het woord”, een goede formulering van de opgave is het fundament van een goed ontwerp. Een dergelijk ontwerp laat zich, omgekeerd, dan ook goed toelichten. Dat doet niets af aan de magie van architectuur als deze er staat, nu of over lange tijd.
19
