66
Gedetailleerd in beeld
cepezed transformeert laboratorium tot nieuw hoofdkantoor
Harmonie door contrast
Ontploffingen hebben nooit plaats gevonden in de grote hal van het laboratorium van de afdeling Werktuig- en Scheepsbouwkunde in Delft. De ooit zo luid piepende, schurende en stomende machines hebben plaatsgemaakt voor zachtjes zoemende beeldschermen. cepezeds geslaagde transformatie van een honderd jaar oud rijksmonument kan bijna als overwinning worden beschouwd op een tijdperk.
Tekst Madelief ter Braak | Beeld Jannes Linders
Nr.2 | juni 2015
Bouwformatie
Gedetailleerd in beeld
Bouwformatie
Nr.2 | juni 2015
67
68
Gedetailleerd in beeld Onder de zestien meter hoge nok bevinden
Nieuwelaan was in gebruik als gehoorzaal.
Essentie
zich nu de 48 werknemers van cepezed, geen
In de middelste hal – met de schoorsteen en
Het complex aan de Ezelsveldlaan voldeed
studenten van de Technische Hogeschool
het kolenhok – bevond zich het ketelhuis.
aan de eisen. Na aankoop transformeerde
meer. Opvallend is het vele licht, dat via gla-
Hier werd de stoom gegenereerd voor de
cepezed de drie hallen, waarvan de andere
zen lichtbeuken door het zadeldak valt. En de
machines in de grote hal, daar waar cepezed
twee als individuele ruimten zijn verhuurd
rust, hoe stil het is. Hoewel het honderd jaar
nu haar hoofdkantoor heeft.
aan een denktank voor duurzaam transport
oude gebouw bijna geheel in oude luister is
en een multimediabedrijf. ‘Een grondige
hersteld, is de vroegere echo niet wederge-
Stoom afblazen
analyse van de bestaande situatie vormt
keerd.
Jan Vrijman was Rijksbouwmeester in de tijd
de basis van elk herbestemmingsproject.
dat die nog daadwerkelijk tekende en bouw-
Daarna willen we het gebouw met mini-
De mintgroene Polonceauspanten, bestaand
de; niet zoals nu enkel voorzag van advies.
male ingrepen terugbrengen tot de essentie’,
uit twee gelijkbenige driehoeken verbonden
cepezed is bouwmeester in de ruimste zin
vertelt Pot.
door een trekstaaf, stelen de show. Door
van het woord, door zowel architect als
deze ranke constructie zou enkel het dak
ontwikkelaar te zijn. Het in 1973 in Delft
Met de ingebruikname als Techniekmu-
de lucht in zijn gevlogen, in het geval van
opgerichte bureau heeft zelfs een eigen
seum in de jaren negentig – waarbij het
een onhandige student. De ontploffing kiest
projectontwikkelingsteam, cepezedprojects.
complex bovendien van een nieuwe ingang
immers de weg van de minste weerstand;
Hoewel met name bekend door innovatieve
met trappenhuis werd voorzien – verstoor-
de massieve bakstenen muren zouden veilig
architectuur van glas en staal, neemt de her-
den verschillende museale ingrepen de
blijven staan.
bestemmingsopgave sinds de transformatie
monumentale ruimte-ervaring van het
van het Entrepotgebouw op de Rotterdamse
hallencomplex. In de twee kleinere hallen
Gouden Eeuw
Kop van Zuid (1993) ook bij cepezed een
verving cepezed de tussenverdiepingen uit
Begin twintigste eeuw bevond de Ezels-
steeds omvangrijkere plaats in binnen het
de jaren negentig door nieuwe met daarin
veldlaan zich nog aan de rand van de stad.
oeuvre.
grote vides; in de grote hal is de originele
Hier begon het weiland toen er nog geen
vloer van de begane grond teruggebracht en
Randstad was. De 38 meter hoge schoorsteen
De verhuizing van het in 1999 door cepezed
zijn de schuin geplaatste trappen vervan-
verraadt de ware herkomst van de sluitste-
opgeleverde pand aan de Phoenixstraat
gen door een trap in lengterichting. Om het
nen en speklagen. Het decoratieve gebouw
naar een honderd jaar oud gebouw draagt
open karakter van de hallen zo min mogelijk
stamt niet uit de Gouden Eeuw, maar is in
best enige symboliek. ‘Herbestemming is
aan te tasten zijn sanitaire voorzieningen,
1905-1911 gebouwd door Rijksbouwmeester
nu eenmaal de opgave die op dit moment
opslagruimtes en entrees in de bijgebouwen
Jan Vrijman (1865-1954).
speelt’, aldus projectarchitect Jeen Pot.
gerealiseerd.
‘Een grondige analyse van de bestaande situatie vormt de basis van elk herbestemmingsproject. Daarna willen we het gebouw met minimale ingrepen terugbrengen tot de essentie’
Achter de Hollandse Neorenaissance gevels
Daarbij ondervond het bureau grote overlast
Het bijgebouw van cepezed is bijna geheel
gaat een functioneel gebouwencomplex
van de spoorontwikkelingszone ‘en had onze
nieuw gebouwd. Hierin bevinden zich de
van drie hallen schuil die architectonisch
snel groeiende organisatie behoefte aan een
toiletten, de keuken en de receptie. Op de
veel verwantschap vertonen, maar verschil-
ruimte waar we allemaal samen konden
eerste verdieping bevinden zich vergader-
lend in grootte zijn. Elke hal is verbonden
werken op één vloer, aan één tafel’, legt Pot
ruimtes. De verbinding met de grote hal
met een bijgebouw. De kleinste hal aan de
uit.
vormt een twee verdiepingen hoge glazen
Nr.2 | juni 2015
Bouwformatie
Gedetailleerd in beeld
Bouwformatie
Nr.2 | juni 2015
69
70
Gedetailleerd in beeld gang, waar aan het einde de zo fel begeerde gemeen-
ren te integreren. Ook verjongen ze aan de bovenzijde,
schappelijke lunchtafel baadt in het licht.
waardoor de kolommen en het dakframe ter plaatse van de knoop alsnog dezelfde maat hebben en fraai op
Broodje kaas
elkaar aansluiten. Zo ontstaat toch een uiterst rustig,
De schaduwen van de stalen constructie zorgen voor
uniform en transparant beeld.’
een steeds veranderend kunstwerk op de muur tijdens je broodje kaas. ‘Vroeger stond je hier in de rij voor een
De meest ingewikkelde knoop vormde de bevestiging
balletje gehakt’, vertelt Pot. In de jaren zeventig ver-
van het nieuwe bijgebouw aan de oude hal. ‘Doordat
huisde Werktuigbouwkunde naar de hogeschoolwijk en
we hetzelfde stramien hadden aangehouden, kwamen
werd de hal als Mensa gebruikt. De gang moet toen heel
de liggers van het stalen dakframe precies uit op de
donker zijn geweest, maar nu doet het bijna pijn aan je
bestaande karakteristieke muurankers’, aldus Pot. ‘Het
ogen, zo fel is het licht.
frame blijft daarom in zijn geheel zo’n dertig centimeter vrij van de bestaande wand en is daaraan aan weers-
Ruim zeven meter hoog is de geheel uit staal en glas-
zijden van de ornamentele muurankers met nieuwe,
panelen opgebouwde gang; een fel contrast met de
chemisch verankerde vinnen verbonden.’ Het glas op
vele kleine vensters van Vrijman en zijn overdadig met
de strook tussen het dakframe en de bestaande bouw is
waterlijsten en speklagen gedecoreerde rode baksteen.
bevestigd aan de enige laag onafgebroken metselwerk,
‘In de tijd van de raambelasting waren veel ramen een
direct onder de gootlijst.
teken van rijkdom’, verklaart Pot. ‘Je kunt dit zien als onze 21e-eeuwse reactie daarop. Harmonie door een zo
Geheim wapen
groot mogelijk contrast.’
Vakmanschap volgens cepezed lijkt er om te draaien zoveel mogelijk weg te laten. Dit is vooral opvallend in het
Prefab
schijnbare gebrek aan radiatoren en luchtkanalen in de
De gang van glas en staal is echter meer dan een auto-
centrale hal. In een ruimte met deze omvang verwacht je
gram van het Delftse bureau. Het biedt uitkomst in de
verlaagde plafonds, maar achter panelen van geperfo-
isolatie van het gebouw. ‘We hebben lang gepuzzeld
reerd metaal is alleen akoestisch isolatiemateriaal opge-
maar achterzetramen of Van Ruysdael enkelglas bleken
nomen. Waar is het verwarmingssysteem verstopt?
economisch niet haalbaar.’ Door de plaatsing van de gang wordt een groot deel van het rijksmonument
In BaOpt schuilt het geheim. Het klimaatsysteem functio-
inpandig, wat een groot deel van het thermische isola-
neert door een kunstmatig in stand gehouden bovendruk.
tieprobleem oplost.
Dit verklaart de tochtsluis en dubbele deur in de entree. ‘Normaal gesproken zorgt de worp van warme lucht voor
Zo transparant als de strakke aanbouw zich presenteert,
temperatuurverschillen van wel vijftien graden’, legt
zo doorzichtig was de ingreep niet. ‘Zo zijn de hallen al-
Pot uit, ‘maar door een chaotische verdeling van de lucht
leen op de tekeningen daadwerkelijk even hoog’, vertelt
wordt dit teniet gedaan.’ Het in Duitsland ontwikkelde
Pot. Om het nieuwe bijgebouw exact op de oude hal aan
systeem biedt een goede oplossing voor de klimatisering
te kunnen sluiten, was een zo groot mogelijke zuiver-
van grote ruimten als zwembaden en kantoren, maar
heid gewenst. ‘Prefabricage was – ook omdat we de
is door een lichte temperatuurschommeling van 1 tot 3
glazen enkel met een zwartrubberen dichting direct op
graden voor bibliotheken en musea minder geschikt.
het staal wilden plaatsen – dus een must.’ Slechts één aanvoerpunt en één overstortpunt zijn
Nr.2 | juni 2015
Prefabricage zorgt echter ook voor veel puzzelwerk,
nodig per ruimte – en deze punten zijn samen met de
bijvoorbeeld waar het de dimensies aangaat. ‘Voor een
installateur vakkundig weggewerkt in een grote witte
zo rustig mogelijk beeld zoekt cepezed doorgaans naar
kast in de centrale hal, als ‘postvak’ bij de receptie
toepassing van dezelfde maat staalprofielen door het
of onder de trap. cepezed maakt de technologische
hele gebouw heen. Maar omdat de glaspanelen van de
vooruitgang bijna onzichtbaar, visueel ondergeschikt
entreegevel ruim 7 meter hoog zijn, zijn de kolommen
aan haar minimalistische esthetiek. Soms een beetje te
van deze gevel forser dan die van het dakframe en het
minimalistisch, getuigt een bezoeker die wel erg lang
overige staalwerk’, legt de projectarchitect uit. ‘Die over-
naar de uitgang zoekt. ‘Ach, merkt Pot nuchter op, ‘het
maat is aangegrepen om in de kolommen lichtarmatu-
gebouw moet ook een ervaring zijn.’
Bouwformatie
Gedetailleerd in beeld
Hoofdkantoor cepezed 1. Gangzone
2. Receptie
3. Ononderbroken led-armatuur over volledige gebouwlengte
4. Stalen gevelconstructie van
6 6
kokerprofielen
88
5. Structureel bevestigd isolatieglas over volledige hoogte (7,5 meter)
6. Opbouw dak: -
Asymmetrisch zonwerend isolatieglas, structureel verlijmd
-
Prefab stalen frame van kokerprofielen
7. Geïntegreerde ledverlichting
8. Opbouw dak:
11
99
-
PVC-dakbedekking
-
Isolatie
-
Geperforeerde stalen dakplaat met geluidsisolatie
9. Opbouw vloer:
3
10
3
10
44
-
Gietvloerafwerking
-
Staalplaatbetonvloer
10. Geperforeerde aluminium plaat met
55
geluidsabsorptie
77 22
Schaal 1:20
Kijk voor meer details op www.bouwformatie.nl
Bouwformatie
Nr.2 | juni 2015
71
