Handreiking voor gemeenten
‘Aanpak Per Kern’
In opdracht van: werkgroep Bewustwording en Educatie van 'Laat ze niet (ver)zuipen!' Datum:
maart 2013
Auteurs:
Thijs van Damme, Mischa Laeven, Ard-Jan Francke
Aanpak per Kern Productnaam Doelstelling
Aanpak per Kern Het doel van de 'de Aanpak Per Kern' is om de kennis en bewustwording onder ouders en jongeren van de risico’s van alcoholgebruik te vergroten en uiteindelijk het alcoholgebruik terug te dringen.
Deelproducten
Handleiding voor gemeenten voor het organiseren van activiteiten in het kader van de ‘Aanpak Per Kern’. Het organiseren van activiteiten op het gebied de preventie van jeugd en alcohol door mensen uit de eigen kern waaraan zoveel mogelijk lokale actoren deelnemen. Door gezamenlijk bijvoorbeeld een maand lang het thema jeugd en alcohol te agenderen kan een groot bereik gecreëerd worden onder jongeren en ouders. Ouders en jongeren in de kern/regio waar de activiteiten georganiseerd worden.
Omschrijving
Doelgroep Gebruiksaanwijzing
Voorwaarden
Vooraf worden dorpsraden en/of andere instellingen via een brief uitgenodigd om samen te brainstormen over mogelijke interventies. Een andere mogelijkheid is het direct benaderen van een aantal ‘sleutelfiguren’ in een kern. Denk aan mensen die actief zijn binnen kerken, scholen, dorpsraad, sportvereniging en in staat zijn om deze verenigingen en de inwoners te betrekken. Als een aantal van deze sleutelfiguren bereid zijn gevonden, wordt een werkgroep samengesteld. Voor de hand liggend zijn vertegenwoordigers vanuit de dorpsraad, de kerken, de school/scholen, welzijnswerkers en de gemeente hierin plaats te laten nemen. Deze werkgroep bedenkt een aantal activiteiten. Iedere betrokken organisatie neemt een activiteit voor zijn rekening. De gemeente en/of de welzijnsstichting kan het geheel coördineren en waar nodig ook ondersteunen. Taken van de gemeente kunnen onder andere zijn: programma’s opstellen, benaderen hulpverlenings/preventie-instanties en gastsprekers, versturen van uitnodigingen, drukwerk en promotie. Voor de activiteiten zelf kan ongeveer een maand (of langer) worden uitgetrokken. Voorbeelden van activiteiten zijn: • aanwezigheid Indigo bij sportteams, jeugdsoos (met bijvoorbeeld friscocktails) • Scholen te bewegen tot alcoholvrijbeleid (Alcoholvrije School) • Jeugdcatechese in kerken • lezing door een (ervarings)deskundige • jeugd en alcoholmanifestatie in de kern • aandacht ouderavond op school combineren met voorlichting • stapavond voor ouders • debat voor de jeugd of voor sportverenigingen/horeca • alcoholvrije evenementen • voorlichting tijdens evenementen • • • • •
Draagvlak onder organisaties uit de kern (supermarkten, horeca, scholen, verenigingen, politici, politie, kerken, dorpsraad, jeugdsoos). Draagvlak bij bestuurders Betrokkenheid van de organisaties bij de planning en uitvoering. Voldoende ambtelijke capaciteit Voldoende publiciteit, bijvoorbeeld in huis-aan-huisbladen, lokale radio en TV, regionale krant en via de digitale informatiekanalen (o.a. website gemeente, scholen, LZNVZ, horeca, etc). Ook kan een digitale nieuwsbrief verspreid worden, die gemakkelijk onder ouders doorgemaild kan worden.
2
Aanbevelingen
Colofon Contactpersoon
• •
Vroegtijdig betrekken van de dorpsraad. Aanhaken bij initiatieven die er al zijn (bijvoorbeeld groep bezorgde ouders, zoals in Bruinisse of Westkapelle). • Vroegtijdig benaderen van sleutelfiguren en enthousiaste/bezorgde mensen uit de kern. • Vroegtijdig samenstellen van een werkgroep die de kern vertegenwoordigt en een deel van de uitvoering op zich neemt. • Maak daarbij gebruik van de contactgegevens die opgedaan zijn tijdens eerdere evenementen zoals bijvoorbeeld een stapavond. • Inbreng van instellingen met kennis van zaken, zoals een welzijnsstichting en Indigo • Voldoende en tijdige publiciteit. • Zoektocht naar activiteiten die passen bij het karakter van de kern (bijvoorbeeld toeristisch, kerkelijk). • Zowel jeugd als ouders hebben belang bij de activiteiten. • Hoeveelheid activiteiten (afhankelijk van het aantal inwoners). Na een serie activiteiten raakt de kern ‘verzadigd’. • Voldoende tijd vrijmaken! Zeeuwse aanpak jeugd en alcohol 'Laat ze niet (ver)zuipen!' CZW bureau, Stationspark 29 c Goes (0113) 397 171 Ard-Jan Francke,
[email protected],Thijs van Damme
[email protected] of Mischa Laeven ,
[email protected]
3
Aanpak per Kern werkplan Aanleiding en achtergrond Met het Zeeuwse projectplan ‘Jeugd en alcohol’ wordt invulling gegeven aan een Zeeuws brede aanpak van preventie van alcoholgebruik door jongeren. Jongeren die alcohol drinken, drinken in veel gevallen te vroeg, te vaak en te veel. Vier op de tien jongeren drinkt op een avond regelmatig meer dan 5 glazen (het zogenaamde ‘bingedrinken’). Het aantal jongeren in Zeeland wat is opgenomen met een alcoholvergiftiging is de laatste jaren sterk toegenomen. Positief is dat in Zeeland het alcoholgebruik door jongeren onder de 16 is gedaald vergeleken met 2007. Het drinkgedrag van jongeren brengt zowel op korte als lange termijn risico’s met zich mee. Denk bijvoorbeeld aan een verminderde ontwikkeling en groei van de hersenen en vergrote kans op verslaving. Daarnaast heeft het invloed op het gedrag dat jongeren laten zien; jongeren vertonen onder invloed van alcohol meer grensoverschrijdend gedrag zoals vandalisme, agressie, onveilig vrijen etc. Om het thema Jeugd en Alcohol onder de aandacht te brengen in de kern is de ‘Aanpak Per Kern’ (APK) ontwikkeld. Kenmerken hiervan zijn: • • •
De burgers in de wijk leveren een actieve bijdrage aan het programma. Professionals uit meerdere sectoren werken met elkaar samen. Zowel het gedrag van de burgers als de fysieke en sociale omgeving waarin zij leven worden beïnvloed.
Door burgers en lokale organisaties te betrekken wordt een zo groot mogelijk bereik gecreëerd onder jongeren en ouders. Het is de bedoeling dat de diverse partners in de kern zelf formuleren hoe er een bijdrage geleverd kan worden aan het terugdringen van alcoholgebruik onder jongeren. Zo sluit het optimaal aan bij de mensen uit de kern.
Doelgroep aanpak per kern
De ’aanpak per kern’ is in de eerste plaats gericht op jongeren en hun ouders in de dorpen van de betreffende gemeente. In tweede instantie is de doelgroep ook veel breder, namelijk de gehele gemeenschap in de betreffende kern.
Doelstelling aanpak per kern •
• • •
Kennis en bewustwording onder ouders en jongeren van de risico’s van alcoholgebruik te vergroten. Het agenderen van het onderwerp Jeugd en Alcohol in de kern. Een gezamenlijke verantwoordelijkheid creëren onder diverse lokale organisaties en inwoners in de kern. Het bevorderen van empowerment. Empowerment is een proces dat burgers helpt zelf hun eigen leefsituatie te verbeteren. Dat proces helpt hen meer controle te geven over persoonlijke, sociale, economische en politieke factoren in hun leefomgeving. Het stimuleert de burgers om gezamenlijk doelen te stellen, middelen hiervoor te mobiliseren en oplossingen te ontwikkelen voor publieke gezondheidsproblemen. Dit versterkt de onderlinge contacten en samenwerkingsrelaties. Daarmee kan empowerment de sociale samenhang binnen de wijk of buurt versterken. Dit kan vervolgens een positieve invloed hebben het nuttigen van alcoholische dranken onder de burgers.
4
•
Positieve PR voor de Zeeuwse aanpak ‘Laat ze niet (ver)zuipen!’, de lokale/regionale activiteiten in dit kader, en voor de gemeente.
Aanbod aanpak per kern De bedoeling is dat (ongeveer) een maand lang er in de kern allerlei activiteiten worden georganiseerd in het kader van Jeugd en Alcohol. Verder is van belang dat er zoveel mogelijk lokale organisaties/partners hun bijdrage leveren, aan het terugdringen van alcoholgebruik onder jongeren. Gedacht kan worden aan: supermarkten, horeca, scholen, verenigingen, politici, politie, kerken, dorpsraad, jeugdsoos etc. Voorbeelden van mogelijke activiteiten: • bezoek Indigo aan sportteams, jeugdhonken (drugsbus, alcoholvrije cocktails maken) • gastlessen op scholen of liever nog scholen bewegen tot een Alcoholvrije School • Jeugdcatechese in kerken • lezing door een (ervarings)deskundige • organiseren van een jeugd en alcoholmanifestatie in de kern • ouderavond op school combineren met voorlichting over alcohol • alcoholvrije evenementen • debat voor jongeren/horeca/sportverenigingen/ouders • voorlichting tijdens evenementen De volgende lokale organisaties kunnen een rol spelen bij de aanpak per kern: • scholen • kerken • verenigingen (jeugd- sport- , buurtverenigingen etc.) • dorpsraad • Jeugdhonk/jeugdsoos • horeca • supermarkten • gemeente Afhankelijk van de activiteit kan de kennis van de volgende organisaties gebruikt worden voor het organiseren van de activiteiten • gemeente (ambtenaren, bestuurders en raadsleden) • Welzijnsstichting • CJG • Indigo • GGD • Politie • STAP • Stichting Voorkom • ROVZ
5
Publiciteit • • • • •
Afhankelijk van de activiteit: uitnodigingen versturen aan jongeren en ouders. Zodra het programma bekend, is aankondigen van de activiteiten in de pers en media Publicatie programma op de gemeentelijke website en de website van LZNVZ Publiciteit in de kern door middel van posters, flyers, uitnodigingen Oproep laten doen door scholen, kerken, verenigingen, dorpsraad en andere betrokkenen om jongeren en ouders te motiveren deel te nemen aan de activiteiten
Stappenplan Actie uitnodiging aan de dorpsraad voor het maken van een plan voor de kern
Wie Gemeente
2
Naar aanleiding van de ideeën van de dorpsraad ‘sleutelfiguren’ uit een kern benaderen voor het maken van een plan voor de kern
Gemeente/dorpsraad
3
Werkgroep samenstellen bestaande uit mensen uit de kern
Gemeente
4
Werkgroep bedenkt activiteiten
Leden werkgroep
5
Toebedelen activiteiten aan de werkgroepleden en opstellen van programma
Leden werkgroep
6
Communicatie en promotie
Leden werkgroep en gemeente
7
Evaluatie activiteiten
Leden werkgroep
1
6
Bijzonderheden Eventueel kan dit ook overgeslagen worden door de ‘sleutelfiguren’ direct te benaderen Denk aan leden van de dorpsraad, kerken, scholen, actieve inwoners, welzijnswerkers, Indigo, gemeente etc. Eventueel gebruik maken van contactgegevens via stapavonden en andere evenementen via evaluatieformulieren. Een eerste bijeenkomst vooral gericht op het uitwisselen van ideeën. De hoeveelheid activiteiten hangt af van de grootte van de kern en de wensen van de werkgroep. Denk aan: opstellen programma benaderen sprekers programma opstellen versturen uitnodigingen verzorgen promotiemateriaal De gemeente kan voor de publiciteit via de pers zorgen. Werkgroepleden kunnen in de kern zorgen voor promotie. Betrek ook LZNVZ bij de communicatie. Denk aan: Nieuwsbrief en website LZNVZ. Bedanken van de werkgroepleden, bijvoorbeeld door het overhandigen van het boek van Dr. van der Lely
Bijlage 1 Aanpak per Kern in Bruinisse Doel Doel van een APK is om per kern een alcoholactie maand te organiseren waaraan zoveel mogelijk locale actoren deelnemen. Door gezamenlijk een maand lang het thema alcohol en jongeren te agenderen kan een enorm bereik worden gecreëerd onder jongeren en ouders. Mogelijke partners in de actiemaand zijn: supermarkten, horeca, scholen, verenigingen, politici, politie, buurtverenigingen etc. In de APK is het de bedoeling dat elke partner zelf formuleert hoe er bij kan worden gedragen aan het terugdringen van alcoholgebruik onder jongeren (Uitvoeringsplan “Laat ze niet (ver)zuipen!), 15 februari 2011.) Traject/historie Begin 2011 zijn de eerste contacten gelegd met de dorpsraad van Bruinisse en het comité “Wij zijn Bezorgd” op Bruinisse om het drankgebruik onder de jeugd van Bruinisse aan te pakken. Enkele malen is samen met een medewerker van Indigo de dorpsraad en het comité “Wij Zijn Bezorgd” bezocht om uitleg te geven over de gevolgen van alcohol en om draagvlak te creëren om hier een programma voor te ontwikkelen om een bewustwordingsproces bij en opvoeders/ ouders/leerkrachten etc. en jeugd en gang te schieten. Bovenstaande bijeenkomst is herhaald met de sleutelfiguren van Bruinisse. Ook weer om uitleg te geven en draagvlak te creëren. Op de (drukbezochte) algemene ledenvergadering van de Dorpsraad van Bruinisse is het thema Alcohol en Jeugd op de agenda gezet. Toneelgroep “Helder” (contactgegevens toevoegen) heeft interactief, met de zaal, het probleem Jeugd en Alcohol uitgebeeld. Effect: maximaal. Inmiddels was de tijd rijp om een datum te prikken voor de aftrap van de APK en om de verenigingen, stichtingen, kerken, scholen etc. te gaan benaderen. Er zijn 51 stichtingen, verenigingen, kerken, scholen etc. op Bruinisse persoonlijk benaderd. Uitvoering Op 17 maart 2012 heeft de aftrap van de APK Bruinisse plaatsgevonden. Onder leiding van Nico Out en met medewerking van een panel bestaande uit de Burgemeester van Schouwen-Duiveland en voorzitter van de stuurgroep “Laat Ze Niet (Ver)zuipen!”, dorpsraad Bruinisse, gemeenteraadslid Schouwen-Duiveland, medewerker Indigo, projectleider “Laat Ze Niet (Ver)zuipen!” ontstond er een levendige discussie met zowel de panelleden als het uitgenodigde publiek. In het publiek waren wederom veel sleutelfiguren uit de “Bruse” gemeenschap aanwezig. Tevens waren er diverse journalisten aanwezig.
7
Programma Programmaonderdelen waren: • Aanwezigheid Indigo en aandacht voor Jeugd en Alcohol tijdens het Winterfeest op Bruinisse. • Frisfeest in jongerensoos “de Pul”. • Aanwezigheid Indigo en aandacht voor Jeugd en Alcohol tijdens de opening van de skatebaan op Bruinisse. • Agendering en voorlichting Indigo op de jaarvergadering van lagere school “Op Dreef”. • Ouderavond op lagere school “De Meerpaal” met toneelgroep “Helder”en Indigo. • Extra promotie Sport BOB campagne met de sportverenigingen. • Organiseren van een avond over wet- en regelgeving met Horeca/slijters/beleidsmakers/organisatoren LZNV, politie, nVWA etc. • Opvoedavond met als thema Jeugd en Alcohol met Christelijke Scholen van Bruinisse. • Alcoholvrij (muziek) evenement voor jong en oud. • Met verschillende organisaties (sportverenigingen, kerkenraden, Christelijke Jeugdvereniging, Scouting) wordt nog nader overleg gevoerd over verdere invulling van een en ander. Kosten Tot dusver gemaakte kosten: Aftrap APK Frisfeest Pul Opening Skatebaan OBS de Meerpaal, Toneelgroep Helder Totaal:
€ 450,-€ 400,-€ 515,-€ 900,-----------€ 2.265,--
Tips en Tricks: Zoek draagvlak bij de plaatselijke bestuurders (wethouder/burgemeester). Zoek enthousiaste/bezorgde mensen uit de kern Zoek aansluiting bij bijvoorbeeld een dorpsraad of iets dergelijks. Benader sleutelfiguren. Neem de tijd. Ga niet harder dan het proces. Voel het ritme en de dynamiek van de kern aan. Laat de inwoners/kartrekkers uit de kern zelf bedenken en meebeslissen. Breng gedegen instellingen of mensen met kennis van zaken mee. Faciliteer snel en denk in oplossingen, niet in problemen, de meeste inwoners/kartrekkers zijn doeners/aanpakkers/regelaars, geen denkers. Thijs van Damme, Mei 2012
8
Bijlage 2 activiteiten Aanpak per Kern in gemeente Veere Datum 16 februari 2012
Waar Dorpshuis Herrijst, Westkapelle
14, 16 februari
Versluijsschool te Aagtekerke
5 maart
Jeugdcatechese PKN gemeente in Meliskerke Basisscholen
7,8 en 9 maart 7 en 9 maart
Wat Jeugd en alcohol informatieavond Gastspreker Dr. Van der Lely Indigo aanwezig bij contactavonden (wat is dat?) Voorlichting door St. Voorkom Drugsbus naar Versluijsschool, Springplank en Boazschool en andere scholen friscocktails maken in jeugdhonk
21 maart 2012
Drugsbus naar jeugdhonken 7 maart: Biggekerke 9 maart: Aagtekerke Diaconieschool De Springplank, Aagtekerke Dorpsraad Aagtekerke
3 april 2012
Verenigingsgebouw Ons Huis
21 en 31 mei
Boazschool Meliskerke
Indigo aanwezig tijdens contactavond ouders Indigo en projectleider LZNVZ geven presentatie en info stand op openbare vergadering van de dorpsraad. Gezamenlijke infomarkt met verschillende stands van o.a. Indigo, STAP, Stichting Voorkom etc. St. Voorkom geeft gastles.
Juni
Jhr. Willem Versluijsschool
St. Voorkom geeft gastles.
12 maart 2012
Sleutelfiguren benaderen en werkgroep samenstellen In september 2011 is er een bijeenkomst van een aantal sleutelfiguren uit de kernen, die ook de werkgroep zullen vormen. Aanwezig zijn vertegenwoordigers van de dorpsraad, de scholen, de kerken, Stichting Welzijn Veere en de gemeente. Zij dragen ideeën aan die samen een plan voor de hele kern vormen. Op voorstel van de gemeente wordt een combinatie gemaakt van de werkgroepen Meliskerke en Aagtekerke, vanwege het reformatorische karakter van beide dorpen. Ook de kerk uit Biggekerke sluit later aan. Afgesproken wordt dat de sleutelfiguren hun plannen zouden uitwerken. Werkgroep bedenkt activiteiten In november 2011 wordt weer een overleg met de werkgroep georganiseerd, waarbij de aanwezigen hun uitgewerkte ideeën verder toelichten. De volgende activiteiten worden bedacht: voorlichting op de scholen door Stichting Voorkom, bezoek drugsbus van de jeugdhonken, friscocktails maken door jongeren, een contactavond op scholen, een jeugdcatechese voor de jongeren uit de kerk en als sluitstuk een infomarkt voor ouders en jongeren met organisaties die stands bemannen. Afgesproken wordt om de plannen verder uit te werken en aan te leveren voor 1 december 2011. Organiseren van de activiteiten In januari 2012 vindt het derde overleg met de werkgroep plaats, waarbij de betrokkenen hun plannen toelichten. Voor zover mogelijk werken de betrokken organisaties de activiteiten uit die ze zelf bedacht hebben. De gemeente ondersteunt hierbij (onder andere op het gebied van promotie) en neemt zelf ook een aantal activiteiten voor zijn rekening, waaronder de infomarkt.
9
Communicatie en promotie Er worden artikelen in de Veerse krant geplaatst, een persbericht verstuurd, posters opgehangen in de dorpen Biggekerke, Aagtekerke en Meliskerke. Daarnaast worden er artikelen in de plaatselijke dorpskrant, schoolkrant en kerkblad geplaatst. Met name de informatiemarkt wordt in de promotie benadrukt. De betrokken organisaties weten vaak al hun eigen doelgroep aan te boren.
10
Bijlage 3 programma Infomarkt Meliskerke
Programma Infomarkt Alcohol en Jongeren Datum: 3 april 2012 Tijd: van 18.30 uur tot 21.00 uur Plaats: Verenigingsgebouw Ons Huis Burg. Adelaarstraat 26, Meliskerke 15.00 uur - 16.30 uur: opbouwen kramen (tien stuks) door RBK-verhuur 17.00 uur - 18.30 uur: voorbereiding door deelnemende organisaties • Inrichten stands en testen presentatie 18.30 uur - 18.45 uur: opening door burgemeester Van der Zwaag • Welkom heten en openen infomarkt 18.45 uur - 19.30 uur: infomarkt • Informeren en vragen beantwoorden van bezoekers door de aanwezige organisaties • Alcoholvrije cocktails maken door jongeren die uitgenodigd zijn door Stichting Welzijn Veere 19.30 uur - 20.00 uur: presentatie Stichting Voorkom • Gastspreker: dhr. Dijkstra 20.00 uur - 21.00 uur: voortzetting infomarkt • Informeren en vragen beantwoorden van bezoekers door de aanwezige organisaties • Alcoholvrije cocktails maken door jongeren die uitgenodigd zijn door Stichting Welzijn Veere 21.00 uur: afsluiting avond 21.05 uur - 22.00 uur: leeghalen stands Stands van de verschillende organisaties: • Maatschappelijk Werk Walcheren (MWW) • Stichting Welzijn Veere (verzorgt de stand voor alcoholvrije cocktails) • GGD Zeeland • Indigo • Optiment • Sta op Zorg • De Vluchtheuvel • MEE Zeeland • ROVZ (verzorgt een workshop) • Stichting Voorkom Overige deelnemers/aanwezige organisaties • Stichting Voorkom (verzorgt de presentatie) • Politie
11
Infomarkt over Alcohol & Jongeren Wat zijn de risico’s van alcohol? Meer weten over alcohol en jongeren? Kom dan op dinsdagavond 3 april 2012 naar verenigingsgebouw Ons Huis en bezoek de infomarkt over alcohol en jongeren. Zowel ouders als jongeren zijn van harte welkom. 3 april 2012 Verenigingsgebouw Ons Huis Burg. Adelaarstraat 26 te Meliskerke Van 18.30 uur tot 21.00 uur Verschillende organisaties willen graag meer vertellen over alcoholgebruik door jongeren en kunnen alle vragen beantwoorden.
12
