Handleiding
Zeist - oktober 2013
BrailleStudio 2.0
Inhoud: Verantwoording/Inleiding ................................................................................................................... 3 1. De leesregel ..................................................................................................................................... 3 2. Voorbereidend aanvankelijk braille ................................................................................................ 3 3. Aanvankelijk braille ........................................................................................................................ 3 4. Voorbereidend revalidatiebraille .................................................................................................... 4 5. Revalidatiebraillle ............................................................................................................................ 4 Aandachtspunten bij het braillelezen ................................................................................................. 5 Bijlagen .................................................................................................................................................... 6 Beschrijving oefeningen ...................................................................................................................... 6 1. Leesregel.......................................................................................................................................... 6 2. Voorbereidend aanvankelijk braille ................................................................................................ 6 3. Aanvankelijk braille ......................................................................................................................... 8 4. Voorbereidend revalidatiebraille .................................................................................................. 10 5. Revalidatiebraille ........................................................................................................................... 11 Lijst met toetsen (Qwerty en leesregel) ............................................................................................ 12
2
BrailleStudio 2.0
Verantwoording/Inleiding BrailleStudio is een computerprogramma dat is ontwikkeld om braille te leren lezen. Het is een oefenprogramma waarbij de instructie zo is geformuleerd, dat de leerling het programma zelfstandig kan doorlopen. Het is een gevarieerde aanvulling op het braillelezen van papier. Het programma kan voorafgaand en gedeeltelijk naast de reguliere leesmethodes ingezet worden. BrailleStudio is te gebruiken in het regulier en speciaal onderwijs. Het programma is ook geschikt voor moeilijk lerende leerlingen. Bovendien is BrailleStudio door de illustraties aantrekkelijk voor brailleleerlingen met restvisus. Beloningen en aanmoedigingen zijn zowel tactiel als auditief. BrailleStudio kan zelfstandig door leerlingen gebruikt worden. Ziende kinderen maken steeds jonger gebruik van de computer. Een doel van BrailleStudio is om ook blinde leerlingen op jonge leeftijd met de computer kennis te laten maken. BrailleStudio kan geïnstalleerd worden op een gewone computer, met daaraan gekoppeld een brailleleesregel. De leesregel is ook naast het gebruik van de BrailleStudio inzetbaar en onmisbaar voor het verwerken van alle digitale informatie. Braillelezen met de BrailleStudio Bij de leesmodules van de BrailleStudio wordt gebruik gemaakt van verschillende werkvormen. Er zijn meer dan 1000 oefeningen aangevuld met verhalen en tactiele of auditieve beloningen. In de bijlage vindt u een beschrijving van alle oefeningen. BrailleStudio bevat de volgende vijf modules die betrekking hebben op het leesonderwijs:
1. De leesregel Deze module richt zich op de leesregel AlvaBC 640. De leerling leert de positie en de functie van de verschillende toetsen kennen.
2. Voorbereidend aanvankelijk braille De leerling leert hier om letters te vergelijken zonder de letters te benoemen. Ook wordt het volgen van een regel geoefend.
3. Aanvankelijk braille Het uitgangspunt van het aanvankelijk braille is de brailleleesmethode Met Punt op Pad. (Bartiméus 1998). Deze methode start met gemakkelijk aan te leren brailleletters en bevat 30 woorden. Alle letters behalve de q, x en y worden aangeboden. Bij ieder woord hoort een serie van ongeveer 15 oefeningen. Elke serie begint met een verhaal, dat te maken heeft met het nieuw aan te leren woord. Bij elk woord hoort een geluid dat te maken heeft met het verhaal. 3
BrailleStudio 2.0 In iedere serie zitten zowel auditieve als tactiele oefeningen. Er zijn oefeningen met flitswoorden, dictees en leesoefeningen. Ook zijn er oefeningen om de letters te typen. Elke serie eindigt met memory. Aan het eind van iedere oefening komt een tactiele beloning. Deze beloning bestaat uit vier braillepuntjes rechts op de leesregel. Als je 8 tactiele beloningen op je leesregel hebt, ontvang je een extra (auditieve) beloning in de vorm van een mopje. Er zijn ook auditieve beloningen in de vorm van en aanmoediging of een geluid. Sommige oefeningen zijn geschikt om samen met ziende of niet ziende klasgenoten te doen. Bijvoorbeeld de volgende oefeningen: verhaal, auditief herkennen letters, auditieve synthese en memory.
4. Voorbereidend revalidatiebraille Revalidatiebraille is bestemd voor leerlingen (of volwassenen) die al zwartdruk kunnen lezen, maar door de achteruitgang van hun visus moeten overgaan op het brailleschrift. Voorbereidend revalidatiebraille bevat oefeningen om letters te vergelijken zonder ze te benoemen. Ook wordt het volgen van een regel geoefend.
5. Revalidatiebraillle Het uitgangspunt van revalidatiebraille is dat eenvoudige brailleletters eerst worden aangeboden. De volgorde van de letters is ontleend aan de methode Maréchal. Er zijn oefeningen om de brailleletters te leren. Daarna volgen leesoefeningen met woorden van de nieuw geleerde letters. De leesoefeningen bevatten veel wisselrijtjes om het leestempo te verhogen. Ook de flitswoorden zijn bedoeld om het leestempo te verhogen. Ook zijn er typeoefeningen, alfabetoefeningen, en dictees. Elke serie eindigt met een memory.
4
BrailleStudio 2.0
Aandachtspunten bij het braillelezen Voor algemene aandachtspunten, techniek en tips verwijzen we naar: http://www.eduvip.nl/lezen-braille-leerlingen-speciaal-basisonderwijs/
Opmerkingen en aanbevelingen bij het leren braille lezen met BrailleStudio Opmerkingen • De leerkracht helpt de leerling bij het opstarten van de computer en start het programma op. • De leesregel kan maximaal 40 brailleletters weergeven. • De kwaliteit van de braillepunten op de leesregel is stabieler dan die van papier. • De leerkracht kan boven in het scherm in zwartdruk en braille zien, wat er op de leesregel staat. (braillemonitor) • Revalidatiedeel: er kan getypt worden via de brailletoetsen van de leesregel en via het qwertytoetsenbord. Aandachtspunten • Zorg als leerkracht voor concrete voorwerpen bij de woorden van het aanvankelijk braille. • De leerkracht begeleidt en controleert de techniek van het lezen en typen. • Het lezen van papier blijft belangrijk om overzicht over een pagina te krijgen. • Het blijft belangrijk om een leerling ook uit een brailleboek te laten lezen: het opzoeken van een bladzijde, inzicht krijgen in de structuur van een boek.
5
BrailleStudio 2.0
Bijlagen Beschrijving oefeningen 1. Leesregel 2. Voorbereidend aanvankelijk braille Onderbroken regel Op de leesregel staat een rij met dezelfde letters onderbroken door een spatie. De leerling zet de cursor in de spatie. Regel volgen Op de leesregel staat een rij met dezelfde letters. De computer geeft aanwijzingen over de juiste leestechniek. De leerling oefent de goede vingerzetting. Herkennen van een afwijkende letter in een regel Op de leesregel staan letters. De leerling zet de cursor in de letter die anders is. Dezelfde letter herkennen Op de leesregel staat een letter. Na een spatie volgt een rij met andere letters waarin ook de eerste letter. De leerling zet de cursor in dezelfde letter als de voorste letter. Dezelfde letter herkennen 1 Op de leesregel staan 2 letters. De leerling kiest met de linker- of rechterduimtoets of ze hetzelfde zijn. Dezelfde letter herkennen 2 Op de leesregel komen 2 letters die weer verdwijnen. De leerling kiest met de linker- of rechterduimtoets of ze hetzelfde zijn. De flitstijd is instelbaar. Dezelfde letter vinden Op de leesregel staat een aantal verschillende letters. Eén is er hetzelfde als de eerste letter. De leerling zet de cursor in dezelfde letter als de voorste.
6
BrailleStudio 2.0 Dezelfde letters vinden Op de leesregel staat een aantal verschillende letters. Twee zijn er hetzelfde als de eerste. De leerling zet de cursor in dezelfde letters als de voorste. Memory Op de leesregel staan letters verborgen onder 6 punten. Door de cursortoetsen te gebruiken laat je twee letters tevoorschijn komen. Met de linker- en rechterduimtoets geef je aan of ze hetzelfde zijn of niet.
7
BrailleStudio 2.0
3. Aanvankelijk braille Verhaal Ter introductie begint elk woord met een verhaal. Het thema van het verhaal past bij het nieuwe woord. Het verhaal sluit af met een passend geluid. Elke oefening sluit af met dit geluid. Woord In deze oefening wordt het nieuwe woord op de leesregel aangeboden. Letter Op de leesregel verschijnen letters. De leerling kiest met de linker of rechter duimtoets of het de nieuwe letter is of niet. Typen letter De nieuwe letter wordt getypt op het brailletoetsenbord van de leesregel. Auditief herkennen letter De computer leest een woord voor. De leerling kiest met de linker- of rechter duimtoets of de nieuwe letter in het woord zit. Tactiel herkennen letter Op de leesregel verschijnt een woord. De leerling kiest met de linker- of rechter duimtoets of de nieuwe letter in het woord zit. Auditieve synthese De computer leest letters voor en plakt de letters aan elkaar tot een woord. De leerling kiest met de linker- of rechter duimtoets of het woord goed of fout is. Tactiele synthese Op de leesregel verschijnen en verdwijnen na elkaar de letters van een woord. De leerling leest de letters en typt het gevonden woord. Tactiele discriminatie Op de leesregel staan 3 woorden. De leerling zet de cursor in het woord dat hetzelfde is als het eerste woord. Lezen In de leesoefeningen staan de teksten van de papieren versie van Met Punt op Pad.
8
BrailleStudio 2.0 Dictee De computer leest een woord voor. De leerling typt het woord. Flitswoorden Op de leesregel verschijnt en verdwijnt een woord. De leerling leest het woord en typt het. De flitstijd kan door de leerkracht ingesteld worden. Memory Op de leesregel staan woorden verborgen onder 6 punten. Door de cursortoetsen te gebruiken laat je twee woorden tevoorschijn komen. Met de linker- en rechterduimtoets geef je aan of ze hetzelfde zijn of niet.
9
BrailleStudio 2.0
4. Voorbereidend revalidatiebraille Afwijkende letter zoeken Op de leesregel staan letters. De leerling zet de cursor in de letter die anders is. Kleinste letter zoeken Op de leesregel staan letters. De leerling zet de cursor in de letter die het kleinst is. Regel volgen Op de leesregel staat een rij met dezelfde letters. De computer geeft aanwijzingen over de juiste leestechniek. De leerling oefent de goede vingerzetting. Letters met elkaar vergelijken Op de leesregel staat een aantal verschillende letters. Eén is er hetzelfde als de eerste letter. De leerling zet de cursor in dezelfde letter als de voorste. Tactiel herkennen letter Aan het begin van de leesregel staat een letter. Daarnaast een woord. De leerling kiest met de linker- of rechterduimtoets of de letter in het woord zit. De afwijkende lettercombinatie zoeken Op de leesregel staan lettercombinaties. De leerling zet de cursor in de lettercombinatie die anders is. Dezelfde letters bij elkaar zoeken Op de leesregel staan letters. De leerling zet de cursor in de twee letters die hetzelfde zijn. Memory Op de leesregel staan letters verborgen onder 6 punten. Door de cursortoetsen te gebruiken laat je twee letters tevoorschijn komen. Met de linker- en rechterduimtoets geef je aan of ze hetzelfde zijn of niet.
10
BrailleStudio 2.0
5. Revalidatiebraille Introductie letter Op de leesregel wordt de nieuwe letter aangeboden. De computer leest voor. De leerling leest mee. Tactiel herkennen letter Op de leesregel verschijnt een woord. De leerling kiest met de linker- of rechter duimtoets of de nieuwe letter in het woord zit. Typen letter De nieuwe letter wordt, naar keuze, getypt op het qwertytoetsenbord, met de brailletoetsen van het qwertytoetsenbord of met het brailletoetsenbord van de leesregel. Typen woorden De computer leest een woord voor. De leerling typt het woord. Tactiele discriminatie Op de leesregel staan 3 woorden. De leerling zet de cursor in het woord dat hetzelfde is als het eerste woord. Lezen In de leesoefeningen staan woorden en zinnen met de geleerde letters??? Flitswoorden Op de leesregel verschijnt en verdwijnt een woord. De leerling leest het woord en typt het. De flitstijd kan ingesteld worden. Alfabet Op de leesregel staat een aantal letters. De leerling zet met de cursortoetsen de letters in alfabetische volgorde. Memory Op de leesregel staan woorden verborgen onder 6 punten. Door de cursortoetsen te gebruiken laat je twee letters tevoorschijn komen. Met de linker- en rechterduimtoets geef je aan of ze hetzelfde zijn of niet.
11
BrailleStudio 2.0
Lijst met toetsen (Qwerty en leesregel) F1 F2 F4 F9 F10 Spatiebalk Alt F4
Herhaal instructie oefening Herhaal Toon aantal beloningen Start oefening Stop oefening begin oefening na instructie programma afsluiten
Lijst van presentaties: Qwertybord F1 F2 F4 Crtl+L F9 F10
herhalen instructie herhalen woord: kan zowel auditief als tactiel zijn, of benoemen toetsen. tonen aantal beloningen voorlezen tekst leesregel starten oefening stoppen oefening
Toetsen brailleleesregel Linker duimtoets 2e linker duimtoets 2e rechter duimtoets Rechter duimtoets
backspace, nee-toets onderbreken instructie spatie enter, starten oefening, einde oefening, einde opdracht, einde regel, ja-toets
12
