Handleiding Traktatie- & Tussendoortjesbeleid kindercentra

Handleiding Traktatie& Tussendoortjesbeleid kindercentra

Voorwoord Gebleken is dat veel kindercentra behoefte hebben aan informatie met betrekking tot gezonde traktaties en tussendoortjes en water drinken. Deze handleiding biedt de medewerkers van kindercentra de mogelijkheid om op dit gebied een praktisch toepasbaar beleid te ontwikkelen en uit te voeren. Door het verschaffen van duidelijkheid voor de pedagogisch medewerkers, peuters en ouders en/of verzorgers, wordt een gezond voedingsgedrag van peuters, wat traktaties en tussendoortjes betreft, gestimuleerd. Een groot deel van de verantwoordelijkheid ten aanzien van traktaties en tussendoortjes ligt bij de ouders en/of verzorgers. In deze handleiding komt aan de orde hoe u ouders en/of verzorgers bij dit onderwerp kunt betrekken en welke belangrijke rol u hierbij als pedagogisch medewerkers kunt vervullen.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Sylvia Scholten, adviseur gezondheidsbevordering GGD Zaanstreek-Waterland, Vurehout 2, 1507EC Zaandam  [email protected]  gezondtrakteren.nl ggdzw.nl

Handleiding ‘traktatie- en tussendoortjesbeleid’ kindercentra 2016

1

Traktatie & tussendoortjesbeleid op kindercentra Inleiding We zien ze allemaal voorbij komen, de K3 drinkyoghurt en de koeken van onder andere Bob de Bouwer en Dora. Uit onderzoek blijkt dat de reclame van voedingsmiddelen invloed heeft op onze voorkeur voor eten en drinken. Veel van de reclame gericht op kinderen gaat over tussendoortjes, zoals snoep, snacks en frisdrank. Het is voor ouders en/of verzorgers en pedagogisch medewerkers niet altijd even duidelijk welke producten nu wel of niet een gezonde keuze zijn. In deze handleiding volgen wat tips en achtergrondinformatie om een traktatie- en tussendoortjesbeleid in te voeren. U kunt regels over traktaties en tussendoortjes opstellen en deze overnemen op de website of gids. Doel van deze regels is om duidelijkheid te scheppen over welke tussendoortjes en traktaties verantwoord zijn met betrekking tot goede voeding en mondgezondheid. De regels zijn bedoeld voor pedagogisch medewerkers, ouders en/of verzorgers en stagiaires. Stappenplan traktatie- & tussendoortjesbeleid Te nemen stappen voor het opstellen van een traktatie- & tussendoortjesbeleid: 1. Draagvlak creëren in het kinderdagverblijf of peuterspeelzaal. Een traktatie- & tussendoortjesbeleid is pas werkzaam als het gedragen wordt door de alle medewerkers en betrokkenen. De leiding vraagt bijvoorbeeld iemand uit het team regels ten aanzien van tussendoortjes en traktaties op te stellen. Het team zou moeten beslissen over bijvoorbeeld:  Wanneer een traktatie plaats vindt;  Wat doen pedagogisch medewerkers m.b.t. traktaties;  Wat is acceptabel qua hoeveelheid voor een tussendoortje;  Wat krijgen peuters tijdens een uitje;  Welke dag wordt een fruitdag 2. Bediscussieer de regels in het team en stel ze zo nodig bij. 3. Laat de regels in de oudercommissie aan bod komen. 4. Zorg dat ouders/verzorgers in het bezit komen van de regels door ze op te nemen in de gids of website, ze te verspreiden via nieuwsbrieven en ze te bespreken in de kring. 5. Maak afspraken in het team over de naleving van het beleid. Laat het onderwerp vooral in het begin van het nieuwe seizoen vaak aan de orde komen om het nieuwe beleid te verankeren en eventuele knelpunten te verhelpen. Maar wees er alert op om blijvende aandacht te besteden aan dit beleid. Herhaling is vaak noodzakelijk voor inbedding van een beleid. 6. Durf ouders en/of verzorgers aan te spreken als ze zich niet houden aan de afspraken. 7. Informatie over trakteren en tussendoortjes regelmatig terug laten komen in nieuwsbrieven, dan blijft het bij de ouders hangen en wordt het belang ingezien. 8. Zorg dat de regels up-to-date blijven en vul regels eventueel aan. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van nieuws uit de media en/of van de GGD.


2

Hoe start je het project traktaties en tussendoortjes  Stel een projectgroep samen binnen uw organisatie  Stel een reglement gezonde traktaties- & tussendoortjes op  Organiseer een project rondom het thema gezonde traktatie- & tussendoortjes  Nodig een diëtiste uit voor een themabijeenkomst over dit onderwerp  Start in een periode na een vakantie met het nieuwe beleid  Start eventueel met een feestelijke aftrap Adviezen voor gezonde traktaties Traktaties mogen feestelijk zijn en lekker. Tenslotte is een verjaardag een feestje. U kunt voor uw kindercentra regels ten aanzien van gezonde traktaties opstellen. Hieronder is een aantal adviezen gegeven die als voorbeeld kunnen dienen. Belangrijk is de adviezen te bespreken in het team en voor te leggen aan de oudercommissie. Aangeraden wordt de uiteindelijke adviezen op te nemen in de gids of op de website. 

Flyer meegeven Geef de ouders /verzorgers van de jarige een week voor de verjaardag een flyer mee van de website gezond trakteren (kosteloos verkrijgbaar bij de GGD). U kunt de ouders dan wijzen op het beleid en geeft meteen een tip mee.

 Zorg dat de traktatie niet te groot of te veel is Als de traktatie niet te groot of te veel is, kan het in één keer opgegeten worden. Dan is het maar één eetmoment. Grote hoeveelheden traktaties zijn ongewenst omdat de traktaties dan vaak teveel suiker, zout en/of vet bevatten. Bovendien remmen grote hoeveelheden de eetlust voor de lunch. Een traktatie is een extraatje en kan daarom niet te groot zijn.  Geef de traktatie tegelijk met het pauzehapje Op deze manier is er maar één eet- en drinkmoment en dus ook maar één zuurstoot.  Kies bij voorkeur een gezonde traktatie Een gezonde traktatie is een traktatie waar niet teveel vet en suiker in zit. Kijk voor suggesties op: www.gezondtrakteren.nl  Denk ook eens aan niet eetbare traktaties Een traktatie hoeft niet altijd iets eetbaars te zijn. Je kunt kinderen ook blij maken met bijvoorbeeld een stuiterbal, stickers, kleurboekje, potloden en bellenblaas. Het gaat er vooral om dat de traktatie er leuk uit ziet.. 

Geef de pedagogisch medewerkers dezelfde traktatie als de kinderen 1. In de praktijk komt het nog wel eens voor dat de kinderen een prikker met fruit krijgen en de pedagogisch medewerkers een gevulde koek. Maak voor de pedagogisch medewerkers geen uitzondering en geef ze dezelfde traktatie als de kinderen. 2. Geef als pedagogisch medewerker bij een verjaardag het goede voorbeeld wat betreft trakteren in de groep 3. Vraag i.p.v. een traktatie voor de leidsters een boekenbon. (Wolkewietje, kinderboekenwinkel in Purmerend, verkoopt bonnen vanaf €2,50). Koop daar leuke boeken van en laat de ouders weten wanneer er weer wat boeken gekocht zijn van de bonnen.


3

Adviezen ten aanzien van tussendoortjes Op het kinderdagverblijf en de peuterspeelzalen mogen kinderen iedere ochtend iets eten en drinken in de pauze. Een pauzehapje is een tussendoortje en is niet bedoeld als een maaltijd! Ook hier is het van belang om adviezen te bespreken in het team en voor te leggen aan de oudercommissie. Tevens wordt aangeraden om de door u gekozen adviezen op te nemen in het traktatie- en tussendoortjesbeleid. 

    

Geef kinderen iets mee dat niet te groot is (hoeveelheid). Het is belangrijk dat kinderen iets eten en drinken om tot aan de lunch goed geconcentreerd te kunnen werken. Maar een pauzehapje is niet bedoeld als maaltijd! Geef kinderen iets mee waar niet teveel calorieën in zitten Geef één evergreen of volkoren biscuit mee i.p.v. een pakje waar meerdere in zitten Let op dat plakkerigheid slecht is voor het gebit Geef als pedagogisch medewerker zelf het goede voorbeeld wat betreft tussendoortjes Geef kinderen fruit mee als tussendoortje

Verantwoorde tussendoortjes voor thuis, het kinderdagverblijf en peuterspeelzaal:  Fruit zoals appel, banaan, mandarijn, druiven, meloen, pruimen, aardbeien, ananas, peer, etc.  Rauwkost zoals komkommer, worteltjes, radijs, kerstomaatjes en paprika etc.  Rijstwafel, Snack a Jack, soepstengels, biscuitje, ontbijtkoek, Sultana naturel en hartig, Evergreen naturel en rozijnen. Drinken:  Bij voorkeur water, gewone thee zonder suiker, karnemelk, halvolle of magere melk, goed verdunde limonade.


4

Traktaties Sommige traktaties op kindercentra zijn enorme creaties van snoep. Het is raadzaam deze overdadige traktaties mee naar huis te geven. Ouders en/of verzorgers kunnen dan zelf bepalen of hun kind dat allemaal zelf mag opeten. U kunt het trakteren van grote hoeveelheden voorkomen door hierover afspraken in een traktatiebeleid op te nemen. Meer over het traktatiebeleid vindt u in hoofdstuk twee. Met een beetje goede wil is het niet moeilijk om een ‘betere’ traktatie te bedenken die niet te groot, te vet of te kleverig zoet is én betaalbaar blijft. Een zakje chips is heel praktisch, maar als elk kind op chips trakteert dan wordt het toch tijd voor wat anders. Op de website www.gezondtrakteren.nl staan leuke tips voor gezonde traktaties. Breng de ouders en/of verzorgers hiervan op de hoogte. Traktatie uitdelen op het tussendoortjesmoment Net als de meeste volwassenen hebben ook kinderen behoefte aan een tussendoortje. Op kindercentra wordt dan ook vaak in de loop van de ochtend iets gegeten en/of gedronken. Op dat moment krijgt het gebit dus een zuurstoot te verwerken. Wanneer een kind jarig is, is het raadzaam om het trakteren samen te laten vallen met dit gebruikelijke tussendoortje. Hierdoor veroorzaakt de traktatie geen extra zuurstoot en is er wat het gebit betreft in principe ook geen bezwaar tegen iets zoets! Door op deze manier twee eetmomenten aan elkaar te koppelen wordt de schade aan het gebit beperkt. Tussendoortjes Kinderen hebben vaak dorst, maar wanneer ze elke keer frisdranken, vruchtensappen, yoghurtdranken of chocolademelk drinken, dan wordt een goede eetlust geremd. De maag zit al vol van het drinken. Ook teveel tussendoortjes bederven een gezonde eetlust. Door drie gevarieerde hoofdmaaltijden en niet meer dan vier keer iets tussendoor te geven krijgt een kind de goede voeding op het juiste tijdstip. Door het aanhouden van deze eet- en drinkmomenten wordt ook structuur gegeven aan de dag en weten kinderen wanneer ze wel iets krijgen en wanneer niet. Water kan natuurlijk altijd tussendoor gedronken worden. Andere eetgewoonten Op veel kindercentra zitten ook allochtone kinderen met andere eetgewoonten. Dit gaat vaak samen met de geloofsovertuiging, waardoor ze zich aan verschillende voorschriften moeten houden. Dit kan problemen geven, bijvoorbeeld bij het trakteren in de kring. Het is goed om hierover van tevoren iets met de ouders en/of verzorgers af te spreken. Het NIGZ heeft een speciale multiculturele 'traktatiekalender' uitgegeven met gezonde traktatietips. Per maand staan voorbeelden van traktaties beschreven. Op de website www.gezondtrakteren.nl kunt u de kalender downloaden. Hoe krijgt u al deze informatie bij de ouders en/of verzorgers? De onderwerpen voeding, traktaties en tussendoortjes kunnen tijdens een informatieavond met ouders en/of verzorgers besproken worden. U kunt daarvoor de diëtisten van LIV voeding & leefstijladvies contactpersoon staat op pagina 2) uitnodigen als gastspreker. Bovendien is een project over voeding een goede en leuke manier om het onderwerp iets langer te bespreken voor zowel peuters als ouders en/of verzorgers. Bij de GGD kunt u voor een periode van 3 weken (kosteloos) de themakist voeding lenen, reserveren kan via de website www.ggdzw.nl.

Op de website www.gezondtrakteren.nl vind u meer informatie over gezonde tussendoortje


5

Smaken verschillen Onze smaak wordt bepaald door wel 2000 kleine bultjes op onze tong, de zogenaamde smaakpapillen. Deze smaakpapillen bevinden zich op verschillende plaatsen van de tong. We kunnen vier basissmaken onderscheiden: zoet, zout, zuur en bitter. We proeven alle vier de smaken op de hele tong, al zijn sommige plaatsen extra gevoelig voor één smaak. Alle andere smaken zijn eigenlijk geuren, die we met onze neus waarnemen. Dit is te testen door tijdens het proeven de neus dicht te houden. Als je niets ruikt, dan proef je namelijk bijna niets. Verschillende smaken Hoe worden de smaken ‘geproefd’? Zoet: o.a. suiker, honing Zout: o.a. zout, chips Zuur: o.a. citroen, yoghurt Bitter: o.a. grapefruit, mosterd Kinderen willen zoet! Bijna iedereen is gek op zoet. Dit is eigenlijk niet zo verwonderlijk, aangezien we als baby al wennen aan de zoete smaak van moedermelk. Het is niet nodig om overal klakkeloos suiker aan toe te voegen. Yoghurt en pap worden ook zoeter door er fruit aan toe te voegen. Wanneer een kind eenmaal de smaak van ‘toegevoegd zoet’ te pakken heeft, dan is dat heel moeilijk weer terug te draaien. Gewone thee is een goed drankje, maar als er drie (of meer) grote scheppen suiker aan toegevoegd worden, dan kun je een kind beter iets anders geven. Je kunt kinderen ook gewoon water te drinken geven. Zuur? Slecht voor het glazuur! De meeste frisdranken smaken fris omdat ze aangezuurd zijn. Dit zuur wordt niet of nauwelijks geproefd omdat er aan frisdranken veel suikers of zoetstoffen (light) is toegevoegd. Glazuur is de bovenste harde laag op tanden en kiezen en beschermt ons gebit. Wanneer er vaak zure voedingsmiddelen gegeten of gedronken worden, slijt dit glazuur en tevens het gebit. Dit proces wordt wel tanderosie genoemd. Gelukkig hebben we speeksel in onze mond wat ervoor zorgt dat het glazuur kan herstellen. Maar speeksel heeft daarvoor wel de tijd nodig. De hele dag ‘grazen’ is dus funest voor het gebit. Voor het ontstaan van tanderosie zijn de ‘light’ dranken even schadelijk als gewone frisdranken. Ook vruchtensappen en sportdranken bevatten veel schadelijke zuren. De zuren uit zuivelproducten als yoghurt zijn minder snel schadelijk voor het gebit. Dit komt omdat er calcium in zit. Deze stof maakt het gebit sterker. Naast al deze zuren bestaat er ook nog het maagzuur. Maagzuur kan tanderosie veroorzaken wanneer dit bijvoorbeeld door braken en oprispingen in de mondholte komt. Denk hierbij aan kinderen die extreem gaan vermageren. Wanneer peuters zich aan de 7 eet- en drinkmomenten houden hebben ze ook minder kans op tanderosie en gaatjes!


6

Water drinken op de kinderopvang Water is in Nederland overal aanwezig. Wij willen kindercentra stimuleren om de kinderen, wanneer ze dorst hebben, vaker water te geven i.p.v. zoete dranken.  Water drinken levert een positieve bijdrage aan de preventie van overgewicht.  Water is goed voor de hersenen, verbetert de concentratie, bevat geen suikers. De GGD streeft ernaar om de gezondheid van de kinderen in de regio te verbeteren. Dit kunt u bereiken door op uw kinderdagverblijf of peuterspeelzaal:  Vast watermoment aan te bieden gedurende de dag. Water drinken wordt een gewoonte.  Aan de kinderen leren dat water uit de kraan lekker is. Medewerkers geven het goede voorbeeld door mee te drinken.  Bij het watermoment een waterlied zingen.  Tijdens buiten activiteiten in de zomer de kinderen hun fles met water mee te nemen.  Ieder jaar een waterthema te organiseren waarbij een dagdeel het thema van de lessen (Drink)water zal zijn.  Door niet meer te spreken over eten en ‘drinken’ meenemen, maar eten en ‘water’ mee te nemn. Water is veelal op iedere bestemming onbeperkt voorhanden.  Gebruik te maken van het Lekker Fit Peuterproject van de GGD. Er zullen activiteiten vanuit extern aanbod uit dit programma worden aangeboden.  U kunt ervoor kiezen om het water drinken niet verplicht te stellen. Vanuit de voorbeelden adviesfunctie stellen dat ouders en kinderen bewuster keuzes gaan maken.  Het beleid op gezonder leven heeft tot doel dat bewuster en gezonder leven ieder jaar aandacht krijgt via lessen en via gezamenlijke activiteiten. Wat kunt u verwachten van ouders:  Dat zij u zullen ondersteunen in de aanpak om bewuster om te gaan met gezondere voeding.  Dat zij zo veel mogelijk de kinderen attenderen op het drinken van water. Zichtbaar zal dit worden doordat ze water meegeven i.p.v. pakjes drinken. Informatie-uitwisseling  Via de website en nieuwsbrief communiceren naar ouders en andere belangstellenden omtrent de geplande afspraken en activiteiten.  De kinderopvang kan in zijn jaarplanning de ‘themamaand water’ opnemen.


7

Wist je datjes: -

Wist je dat een kind op school 40 keer per jaar een traktatie krijgt? Wist je dat in een portie aardbeien meer vitamine C zit dan in een kiwi? Wist je dat in een glas cola evenveel suikerklontjes zitten dan in een glas vruchtensap? (maar natuurlijk is het niet beter) Wist je dat een donker brood niet automatisch meer vezels bevat? Wist je dat je je boterham wel moet besmeren? Wist je dat vet meer calorieën levert dan suiker? Dus dat een boterham met jam helemaal niet zo slecht is? Wist je dat we een leuke website hebben met gezonde traktaties? Wist je dat dagelijks 200 gram groente en 2 stuks fruit door 80% van de Nederlandse bevolking niet gehaald wordt? Wist je dat water en thee geen calorieën bevatten?

Wist je datjes over drankjes: -

Wist Wist Wist Wist Wist Wist Wist Wist Wist Wist

je je je je je je je je je je

dat dat dat dat dat dat dat dat dat dat

er er er er er er er er er er

in in in in in in in in in in

een glas diksap 5 suikerklontjes zitten? een glas appelsap 4 suikerklontjes zitten? een blikje frisdrank 5 suikerklontjes zitten? een pakje wicky 4 suikerklontjes zitten? een flesje Extran 15 suikerklontjes zitten? een pakje Dubbel drank 5 suikerklontjes zitten? een pakje Taksi 4 suikerklontjes zitten? een pakje Chocomel 5 suikerklontjes zitten? een glas yoghurtdrank 6 suikerklontjes zitten? water 0 suikerklontjes zitten!


8


9


10

Voorbeeldtekst voor nieuwsbrief of website over het traktatie- & tussendoortjesbeleid Traktatie- en tussendoortjesbeleid Net als iedere ouder wilt u ook dat uw kind uitgroeit tot een gezonde volwassene die lekker in zijn of haar vel zit. De beste basis hiervoor is een gezonde leefstijl. Hoe kunt u uw kind gezonde eetgewoontes aanleren? Door enorme hoeveelheid informatie van alle kanten en de overvloed aan keuzes in de supermarkt, is soms niet meer te overzien waar je als ouder en/of verzorger op gebied van voeding goed aandoet. Om meer duidelijkheid te scheppen over gezonde voeding en mondgezondheid ten aanzien van traktaties en tussendoortjes op het kinderdagverblijf of de peuterspeelzaal hanteren wij als team het traktatie- en tussendoortjesbeleid van de GGD. Hierbij wordt de nadruk gelegd op het beperken van het aantal eet- en drinkmomenten tot zeven keer per dag. Naast de drie hoofdmaaltijden kan er nog maximaal vier keer iets tussendoor gegeten en/of gedronken worden. Dat is beter voor de gezondheid. Trakteren Er hoeft niet altijd gekozen te worden voor een traktatie waar helemaal geen suiker in zit, maar let wel op de plakkerigheid en de hoeveelheid. Het alternatief voor snoep is vaak kaas, worst of chips. Dit bevat echter veel vet wat natuurlijk niet goed is voor de gezondheid. Als de traktatie samenvalt met het melk drinken en fruit eten dan blijft dit maar één eetmoment! Zo kan het aantal eet- en drinkmomenten beperkt worden. Aantal adviezen t.a.v. traktaties:  Zorg dat de traktatie niet te groot of teveel is  Kies bijvoorkeur een gezonde traktatie (www.gezondtrakteren.nl)  Denk ook eens aan niet eetbare traktaties  Geef de pedagogisch medewerkers dezelfde traktatie als de kinderen  Geef een boekenbon aan de leidsters voor het kopen van boeken i.p.v. een traktatie Wat geef ik mijn kind mee als tussendoortje? Iedere ochtend mogen kinderen iets eten in de pauze. Maar een pauzehapje is niet bedoeld als hele maaltijd! Verantwoorde tussendoortjes zijn:  Fruit zoals appel, banaan, mandarijn, druiven, meloen, pruimen, aardbeien, ananas, peer, etc.  Rauwkost zoals komkommer, worteltjes, radijs, kerstomaatjes en paprika etc.  Crackertjes Kijk op www.gezondtrakteren.nl voor suggesties over tussendoortjes En… Voor een goede gezondheid van uw kind is voldoende beweging en een uitgebalanceerde voeding van groot belang.


11

Tekst voor krant, nieuwsbrief of website ( over trakteren) Een verjaardag is voor kinderen vaak compleet als er getrakteerd mag worden op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf. Het beste moment om te trakteren is net vóór of net na de ochtendpauze. Het tussendoortje en de traktatie komen dan tegelijkertijd en dat is minder belastend voor het gebit. Maar wát laat je je kind nu uitdelen? Dat is elk jaar weer iets waar je als ouder en/of verzorger over moet nadenken. Het moet iets bijzonders zijn, het mag niet te duur zijn, het moet goed te bewaren zijn en ga zo maar door. Maar het allerbelangrijkste is natuurlijk dat het gezond én vooral lekker is! Hieronder een aantal richtlijnen om uw kind verantwoord te laten trakteren:  Zorg dat de traktatie niet te groot of te veel is Grote hoeveelheden traktaties zijn ongewenst omdat de traktaties dan vaak teveel suiker, zout en/of vet bevatten. Bovendien remmen grote hoeveelheden ook de eetlust voor de lunch. Een traktatie is een extraatje en mag daarom niet te groot zijn.  Kies bij voorkeur een gezonde traktatie Een gezonde traktaties is een traktatie waar niet teveel vet en suiker in zit. Lekker en gezond zijn bijvoorbeeld fruit, groente (worteltjes, reepjes paprika), pepsels, rijstwafels en soepstengels. Kijk voor suggesties op: www.gezondtrakteren.nl,  Denk ook eens aan niet eetbare traktaties Een traktatie hoeft niet altijd iets eetbaars te zijn. Je kunt kinderen blij maken met bijvoorbeeld een stuiterbal, stickers, kleurboekje, potloden en bellenblaas. Het gaat er vooral om dat de traktatie er leuk uit ziet.  Geef de pedagogisch medewerkers dezelfde traktatie als de kinderen In de praktijk komt het nog wel eens voor dat de kinderen een prikker met fruit krijgen en de pedagogisch medewerkers een gevulde koek. Maak voor de pedagogisch medewerkers geen uitzondering en geef ze dezelfde traktatie als de kinderen.  Een traktatie mag best een beetje suiker bevatten De grootte en de plakkerigheid van een traktatie is slechter voor het gebit en gezondheid dan een kleine traktatie waar een beetje suiker in zit. www.gezondtrakteren.nl een website met gezonde traktaties en tussendoortjes


12

Tekst voor krant, nieuwsbrief of website ( over tussendoortjes) Net als iedere ouder wilt ook u natuurlijk dat uw kind uitgroeit tot een gezonde volwassene die lekker in z’n vel zit. Een gezonde leefstijl is daarvoor de beste basis. Maar hoe kunt u uw kind gezonde eetgewoontes aanleren? Door de enorme hoeveelheid informatie van alle kanten en de overvloed aan keuzes, is soms door de bomen het bos niet meer te zien. Wat geef ik mijn kind bijvoorbeeld mee voor verantwoord tussendoortje?

Verantwoorde tussendoortjes voor op het kinderdagverblijf en op de peuterspeelzaal:  Fruit zoals appel, banaan, mandarijn, druiven, meloen, pruimen, aardbeien, ananas, peer, etc.  Rauwkost zoals komkommer, worteltjes, radijs, kerstomaatjes en paprika etc. Kijk op www.gezondtrakteren.nl een website met voorbeelden van gezonde tussendoortjes Wat kunt u meegeven voor drinken:  Bij voorkeur water, gewone thee zonder suiker, karnemelk, halvolle of magere melk, goed verdunde limonade etc.


13

Achtergrondinformatie van het Voedingscentrum Visie t.a.v. advisering over tussendoor eetmomenten Een dagvoeding kun je verdelen over maximaal zeven eetmomenten: drie hoofdmaaltijden en 1 tot 4 keer iets tussen de maaltijden door. Dit biedt structuur en regelmaat en verkleint het aantal zuuraanvallen op het gebit. Kies bij alle eetmomenten vooral voor basisproducten uit de Schijf van Vijf; deze leveren veel goede voedingsstoffen. Afhankelijk van leeftijd en geslacht is er een beetje ruimte voor het gebruik van extra’s zoals snoep, koek, snacks, frisdrank. Een jong kind heeft minder ruimte dan een volwassene. Voor zowel basisproducten als extra’s geldt dat je het beste kunt kiezen voor producten uit de voorkeur en middenwegcategorie. Verder geldt dat het nemen van extra’s tussen de eetmomenten door niet gestimuleerd hoeft te worden, zeker niet bij kinderen. Bovendien moet bij voorverpakte extra’s gelet worden op de portie(s) in de verpakking. Aantal eetmomenten per dag Het Voedingscentrum adviseert voor iedereen van 1 jaar en ouder om hooguit zeven eetmomenten per dag aan te houden. Drie hiervan zijn bestemd voor de hoofdmaaltijden en de overige momenten zijn de zogenaamde tussendoor eetmomenten. Dit past goed bij het traditionele eetpatroon in Nederland en geeft bovendien regelmaat en structuur. Een beperkt aantal eetmomenten voorkomt bovendien dat de tanden de hele dag door blootstaan aan zuuraanvallen. Het is daarom ook verstandig om een eet- en drinkmoment te combineren, omdat in dranken vaak ook veel suiker en zuur zit, waardoor het een aanslag is op het tandglazuur. Wat is een tussendoor eetmoment? Een tussendoor eetmoment kan een pauze zijn tijdens werk of op school of het kopje koffie in de ochtend. Zogeheten pauzehappen en - dranken (onderwijs), vieruurtjes et cetera vallen allemaal onder een tussendoor eetmoment. Maaltijdpatronen verschillen tussen mensen: niet iedereen zal evenveel behoefte hebben aan eten tussen de maaltijden door. Je hoeft dan ook niet per se tussen de maaltijden door iets te eten. Voor iedereen is het in elk geval belangrijk om drie hoofdmaaltijden te eten, inclusief ontbijt. Wat eet je op een tussendoor eetmoment? Bij de keuze van een extra houdt het Voedingscentrum houdt de volgende criteria aan, gebaseerd op de Richtlijnen Voedselkeuze (RV):  Kies bij zowel de producten die in de Schijf van Vijf staan (basisproducten) als de niet basisproducten voor de zogenaamde voorkeurs- en middenwegproducten. Deze vind je in de keuzetabel. http://www.voedingscentrum.nl/nl/schijf-van-vijf/eetgevarieerd.aspx  Gebruik als tussendoor eetmomenten vooral basisproducten, zoals een goed belegde boterham, groente of fruit. Zo past het binnen de aanbevolen basisvoeding en hoeft er niet te worden gelet op de vrije ruimte voor extra’s.  ‘Extra’s’ zijn niet-basisproducten; hier geldt een zogenaamde vrije ruimte voor. Dit is het verschil tussen de dagelijkse energiebehoefte en de energie die door de basisvoeding wordt geleverd. De vrije ruimte verschilt dan ook per leeftijd en geslacht. Een jong kind heeft bijvoorbeeld minder vrije ruimte en zou met één extra de hele vrije ruimte op kunnen snoepen. Een volwassene heeft met ongeveer 400 kcal per dag meer ruimte voor extra’s. Zie voor het overzicht van vrije ruimte per leeftijd en geslacht:


14

http://www.voedingscentrum.nl/nl/schijf-van-vijf/eet-niet-teveel-en-beweeg/wat-kaniktussendoor-eten-.aspx Inspiratielijst voor productkeuze op tussendoor eetmoment Er zijn een heleboel producten die geschikt zijn om voor een tussendoor eetmoment te kiezen. Basisproducten  Kleine handgroente, zoals tomaatjes, kleine worteltjes en komkommertjes, radijsjes.  Klein handfruit, zoals appel(schijfjes), kleine banaan, mandarijntje, peer, druiven.  Een goed belegde bruine of volkoren boterham, met halvarine, appelstroop, vruchtenhagel of jam en krentenbol.  Ook wat betreft dranken kies je het best voor basisproducten. o water of koffie/thee zonder suiker o water met een klein beetje aanmaaklimonade o halfvolle melk/karnemelk o magere zuiveldranken zonder suiker o ongezoete vruchtensappen die ook meetellen voor de fruitconsumptie, zoals sinaasappelsap met vruchtvlees. Niet-basisproducten  Alle voorkeursproducten.  Middenwegproducten, die liefst ook nog voedingsstoffen leveren o een plakje ontbijtkoek zonder boter of smeersel o volkorenbiscuits, zoals Evergreens of Sultana’s, per stuk (dus los meenemen/-geven) o rijst-, meergranen- of popcornwafel. Als er toch frisdranken worden gekozen, kies dan de producten met minder dan 30 kcal per 100 ml. Wanneer je kiest voor een tussendoor uit een grotere portieverpakking, neem dan één stuks mee of geen één stuk mee naar school. Definities Het Voedingscentrum gebruikt het woord ‘snacks’ of ‘extra’ waar anderen vaak ‘tussendoortje’ zeggen. Met tussendoor bedoelen we ‘iets dat je tussendoor kunt eten’ en dat kunnen ook andere producten zijn dan snacks. Om hier geen verwarring over te laten ontstaan kiezen wij dus voor:  Tussendoor eetmoment: duidt het moment aan.  Snack /extra: niet-basisproduct dat je op een tussendoor eetmoment neemt. Gebruik van deze visie door andere partijen Het bovenstaande geeft de kaders van het Voedingscentrum voor tussendoor eetmomenten aan. Als andere (lokale) partijen hiermee willen werken, kan dat binnen deze kaders. Een verscherping van het stramien met het oog op specifieke omstandigheden (voorkomen van overgewicht in een wijk, culturele samenstelling binnen een wijk etc.) is zeker mogelijk.


15

Liedjes over Fruit en Groente Wij eten nu ons fruit En rusten lekker uit. Een appel peer of mandarijn, Wat zal het toch vandaag weer zijn? Wij eten nu ons fruit en rusten lekker uit

(Melodie: In Holland staat een huis) Smakelijk eten. Smakelijk eten, smakelijk drinken. Hap hap hap, slok slok slok. Dat zal lekker smaken! Dat zal lekker smaken! Eet maar op, drink maar op. Eet smakelijk allemaal!

(melodie: Vader Jacob)

Nog een versie van Smakelijk eten Smakelijk eten, smakelijk eten hap, hap, hap slok, slok, slok dat zal lekker smaken nu niet langer praten, eet maar op en drink maar op mi ma moetsie als het op is is het foetsie kijk eens naar je appel kijk eens naar je peer kijk eens naar je banaan er is nog veel meer ga nu lekker eten want eten is gezond stop het niet in je oren maar stop het in je mond Eet smakelijk Fruit Appel, peertje en banaan, fruit dat moet je eten! Stop het nu maar in je mond, fruit dat is gezond! Appeltje Appeltje, appeltje, hoog in de boom Val alsjeblieft op de grond Appeltje, appeltje, kom maar bij mij Want je bent heel gezond En valt er soms nog een klein appeltje mee Dan is dat niet erg hoor - ik lust er wel twee Appeltje, appeltje, hoog in de boom Val alsjeblieft op de grond Handleiding ‘traktatie- en tussendoortjesbeleid’ kindercentra 2016

16

Abrikoos Arikoos Deksel op de doos Een appel en een peer Tot de volgende keer Smaakt naar meer! Groenten eten, Ja dat moet! Want dat doet ons reuzengoed! Sla, komkommer, spruiten, prei, Want dat is gezond voor mij! Veel fruit eten, Ja dat moet! Want dat doet ons reuzengoed! Appel, kersen, druif of peer, Het is gezond, En smaakt naar meer! Lekkere groenten Lekkere groenten en veel fruit. Hap, hap voor de kleine spruit. Een appel in je mond, Een wortel of een kers, Ja dat smaakt, zo lekker vers! Eet veel groenten, eet veel fruit! En je wordt een flinke spruit! Smullen, smullen, ben je klaar? Hop, hop, hop en kleuren maar! Treintje en de spoorbaan Appeltje liep op spoorwegbaan Daar kwam juist een treintje aan Appeltje keek niet uit pardoes Tuut-tuut-tuut appelmoes Aardbei loopt op de spoorwegbaan Komt opeens een treintje aan Conducteur vergeet de rem Tuut, tuut, tuut, aardbeienjam Besje liep op spoorwegbaan Daar kwam juist een treintje aan Besje kreeg een reuzeklap Tuut-tuut-tuut bessensap


17

Appel eten Appel eten, appel eten Hap, hap, hap, hap, hap, hap O, wat zal dat smaken O, wat zal dat smaken Eet maar op Eet maar op

(Melodie: Vader Jakob)

Appel, peertje, banaan Appeltje, peertje en banaan Het fruitkwartiertje komt eraan Pruimpje, perzik, abrikoos Met een grote pit’ Wie weet wat er in jouw trommeltje zit Tippe tippe tip (met wijsvinger op knieën op en neer) handjes bol handjes hol handjes klap we nemen allemaal een hap Knor knor knor wat is dat voor geluid mijn buikje vraagt om boterham melk of fruit mie ma moetsie fie fa foetsie uitje fluitje flop eet en drink maar lekker op! Ding, ding, ding we zitten in de kring met wat drinken en wat fruit en dat ziet er lekker uit ding,ding,ding, we zitten in de kring. smakelijk eten allemaal. Tingelingeling wij gaan nu eten tingelingeling drink je melk maar op eet je appel je banaan laat je chocomelk niet staan tingelingeling tingelingeling alles gaat er lekker in Tiptaptop we eten alles lekker op eet smakelijk allemaal.


18


19


20


21


22


23


24


25


26


27


28

Voorbeeld van een traktatie van de website www.gezondtrakteren.nl


29


30

Handleiding Traktatie- & Tussendoortjesbeleid kindercentra

Recommend Documents