Handleiding Monitoringplan 2008-2012 Deel II: Operationeel Deel
definitieve versie
1
INHOUDSTAFEL
1. ALGEMENE BEDRIJFSGEGEVENS ................................................................................................. 4 1.1. ALGEMENE GEGEVENS VAN DE BEDRIJFSLOCATIE .............................................................................. 4 1.2. HOOFDLIJNEN VAN DE BEDRIJFSACTIVITEITEN BINNEN DE BEDRIJFSLOCATIE........................................ 4 1.2.1. Lijst van Annex I-activiteiten................................................................................................... 4 1.2.2. Omschrijving bedrijfsactiviteiten............................................................................................. 4 1.3. VERANTWOORDELIJKHEDEN ............................................................................................................. 4 1.4. MANAGEMENTSYSTEMEN ................................................................................................................. 5 2. BRONSTROMEN EN CO2-INSTALLATIES ....................................................................................... 5 2.1. BRONSTROMEN DIE LEIDEN TOT VERBRANDINGSEMISSIES .................................................................. 5 2.1.1. Aard van de brandstoffen....................................................................................................... 5 2.1.2. Grootte van de bronstroom .................................................................................................... 5 2.1.3. Voorbeeld ............................................................................................................................... 6 2.2. VERBRANDINGSINSTALLATIES........................................................................................................... 7 2.3. GRONDSTOFFEN/PRODUCTEN DIE LEIDEN TOT PROCESEMISSIES ........................................................ 7 2.3.1. Aard van de grondstoffen/producten...................................................................................... 7 2.3.2. Grootte van de bronstroom .................................................................................................... 8 2.3.3. Voorbeeld ............................................................................................................................... 8 2.4. PRODUCTIE-INSTALLATIES ............................................................................................................... 8 2.5. SCHEMA WAAROP ALLE CO2-BRONNEN ZIJN AANGEGEVEN................................................................. 8 2.6. KLASSEBEPALING ............................................................................................................................ 9 3. METHODIEK TER BEPALING VAN DE HOEVEELHEID EMISSIES ............................................. 10 3.1. BEREKENING OF METING VAN DE EMISSIES ...................................................................................... 10 3.2. BEREKENING VAN EMISSIES............................................................................................................ 10 3.2.1. Emissieberekening van bronstromen................................................................................... 10 3.2.1.1. Formule emissieberekening............................................................................................................................ 11 3.2.1.2. Bepaling van de hoeveelheid.......................................................................................................................... 12 3.2.1.3. Bepaling van de calorische onderwaarde van brandstoffen............................................................................ 16 3.2.1.4. Bepaling van de emissiefactor........................................................................................................................ 17 3.2.1.5. Bepaling van de oxidatiefactor....................................................................................................................... 18 3.2.1.6. Bepaling van de conversiefactor .................................................................................................................... 19
3.2.2. Laboratoria die de specifieke bepaling van de factoren uitvoeren....................................... 20 3.2.3. Eisen inzake de bepaling van activiteitsspecifieke gegevens en factoren .......................... 21 3.2.3.1. Bepaling van de factoren voor de emissiebepaling......................................................................................... 21 3.2.3.2. On-line gasanalyseapparatuur en gaschromatografen .................................................................................... 22 3.2.3.3. Bemonsteringsmethoden en analysefrequentie............................................................................................... 23
3.2.4. Emissieberekening van de BKG-inrichting........................................................................... 23 3.2.4.1. Emissieberekening totaal CO2-systeem.......................................................................................................... 23 3.2.4.2. Pro memorie emissieberekening..................................................................................................................... 23
4. MEETINSTRUMENTEN EN MEETSYSTEMEN ............................................................................... 23 4.1. MEETINSTRUMENTEN EN MEETSYSTEMEN ....................................................................................... 23 4.2. ONDERHOUDSPLANNEN ................................................................................................................. 23 5. ONZEKERHEIDSBEPALING ........................................................................................................... 24 5.1. VEREISTE NAUWKEURIGHEIDSNIVEAUS EN MAXIMAAL TOELAATBARE ONZEKERHEID ........................... 25 5.1.1. Algemene bepalingen .......................................................................................................... 25 5.1.2. Bepaling van de vereiste tier................................................................................................ 26 5.1.2.1. De minimaal vereiste tier ............................................................................................................................... 26 5.1.2.2. Vereiste tier voor kleine en zeer kleine bronstromen ..................................................................................... 26 5.1.2.3. Vereiste tier voor grote bronstromen.............................................................................................................. 26
5.2. BEREKENING VAN DE ONZEKERHEID PER BRONSTROOM ................................................................... 27 5.2.1. Onzekerheid van de hoeveelheidbepaling........................................................................... 27 5.2.1.1. Wanneer dient de onzekerheid van een hoeveelheid berekend en onderbouwd te worden?........................... 27 5.2.1.2. Methode voor bepaling van de onzekerheid van een hoeveelheid.................................................................. 27
5.2.2. Bepaling van de onzekerheid van de andere variabelen..................................................... 30
2
5.2.2.1. Wanneer dient de onzekerheid van de andere variabelen opgegeven en onderbouwd te worden? ................. 30 5.2.2.2. Methode voor bepaling van de onzekerheid van andere variabelen ............................................................... 30
5.3. FALL-BACK METHODE..................................................................................................................... 31 5.3.1. Wat is een fall back methode ............................................................................................... 31 5.3.2. Wat moet de exploitant opnemen in het MP? ...................................................................... 32 5.3.3. Jaarlijkse bijwerking onzekerheidsanalyse en evaluatie fall back methode ........................ 33 5.3.4. Melding aan de Europese Commissie ................................................................................. 33 6. DATABEHEER EN RAPPORTERING ............................................................................................. 33 6.1. DATABEHEER EN VERWERKING TOT RAPPORTERING ........................................................................ 34 6.1.1. Primaire meetgegevens ....................................................................................................... 34 6.1.1.1. Meten van primaire meetgegevens ................................................................................................................. 34 6.1.1.2. Registreren van primaire meetgegevens......................................................................................................... 34 6.1.1.3. Vervangende waarden voor primaire meetgegevens ...................................................................................... 34
6.1.2. Bepalen verbruik en CO2-emissie ........................................................................................ 35 6.1.3. Rapportage........................................................................................................................... 35 6.1.4. Beschrijving middelen .......................................................................................................... 35 6.2. FACTUURBEHEER EN CONTROLESYSTEMEN .................................................................................... 36 6.2.1. Controleren en corrigeren primaire meetgegevens ............................................................. 36 6.2.2. Controleren en corrigeren verbruik en CO2-emissies .......................................................... 36 7. BORGING EN CONTROLE .............................................................................................................. 36 7.1. BEDRIJFSINTERNE VALIDATIE-ACTIVITEITEN ..................................................................................... 36 7.1.1. Algemene procedure validatie.............................................................................................. 37 7.1.1.1. Meerjarenplan validatie.................................................................................................................................. 38 7.1.1.2. Werkomschrijvingen ...................................................................................................................................... 38
7.1.2. Beschrijving middelen .......................................................................................................... 38 7.2. KWALITEITSBORGING ..................................................................................................................... 39 7.2.1. Toelichting procedure kwaliteitsborging............................................................................... 39 7.2.1.1. Interne audits.................................................................................................................................................. 39 7.2.1.2. Documentenbeheer......................................................................................................................................... 39 7.2.1.3. Register van registraties ................................................................................................................................. 40
7.2.2. Kwaliteitsborging uitbestede werkzaamheden..................................................................... 40 8. ABNORMALE OMSTANDIGHEDEN EN WIJZIGINGEN ................................................................ 40 8.1. ABNORMALE OMSTANDIGHEDEN ..................................................................................................... 41 8.2. WIJZIGINGEN AAN HET MP ............................................................................................................. 41 9. BIJLAGEN ........................................................................................................................................ 43 9.1. MINIMUMEISEN .............................................................................................................................. 43 9.2. LIJST VAN CO2-NEUTRALE BIOMASSA ............................................................................................. 46 9.3. METHODE VOOR DE BEPALING VAN DE BIOMASSAFRACTIE ................................................................ 48 9.4. TE HANTEREN CALORISCHE ONDERWAARDEN VLAAMS GEWEST ....................................................... 49 9.5. TE HANTEREN EMISSIE- EN OXIDATIEFACTOREN VLAAMS GEWEST.................................................... 49 9.6. TE HANTEREN OXIDATIEFACTOREN VLAAMS GEWEST ...................................................................... 51 9.7. MEETONZEKERHEDEN VOOR VEELVOORKOMENDE MEETPRINCIPES .................................................. 51 9.7.1. Meten buiten aangegeven bereik......................................................................................... 51 9.7.2. Rotormeter ........................................................................................................................... 51 9.7.3. Turbinemeter ........................................................................................................................ 51 9.7.4. Balgenmeter ......................................................................................................................... 52 9.7.5. Orificemeter.......................................................................................................................... 52 9.7.6. Venturimeter......................................................................................................................... 53 9.7.7. Ultrasoonmeter..................................................................................................................... 53 9.7.8. Vortexmeter.......................................................................................................................... 53 9.7.9. Coriolismeter ........................................................................................................................ 54 9.7.10. Ovaalradmeter.................................................................................................................... 54 9.7.11. Elektronisch Volume Herleidings Instrument (EVHI) ......................................................... 54 9.8. ONREDELIJKE KOSTEN ................................................................................................................... 55
3
1. Algemene bedrijfsgegevens 1.1. Algemene gegevens van de bedrijfslocatie De meeste zaken liggen voor de hand. Wat betreft: 1. het aanspreekpunt binnen het bedrijf: Dit dient een een werknemer van de BKG-inrichting te zijn en mag bijgevolg geen externe consultant zijn. 2. eigenaar bedrijfslocatie: het gaat om de juridische eigenaar.
1.2. Hoofdlijnen van de bedrijfsactiviteiten binnen de bedrijfslocatie 1.2.1. Lijst van Annex I-activiteiten De lijst van Annex I-activiteiten, alsmede de relevante Vlarem I-rubriek is opgenomen in Hoofdstuk 2 van deel I. Indien meerdere Annex I-activiteiten van toepassing zijn, worden dezen allen opgenomen. Indien carbonaten worden gebruikt voor de ontzwaveling van rookgassen, moet dit als aparte activiteit worden beschouwd (als Vlarem I rubriek wordt dan vermeld “nvt”).
1.2.2. Omschrijving bedrijfsactiviteiten Geef hierin een korte omschrijving van de bedrijfsactiviteiten. Uit de omschrijving moet voor een buitenstaander duidelijk worden wat het bedrijf doet, welke brandstoffen/grondstoffen/hulpstoffen/capaciteiten worden ingezet, waar de CO2-emissie veroorzaakt wordt en welke producten worden geproduceerd. De grondstoffen, die worden vernoemd, hoeven enkel deze zijn die aanleiding geven tot procesemissies. Voorbeeld Bedrijfslocatie X maakt grondstoffen voor de chemische industrie. Productie van product A met behulp van grondstoffen X,Y,Z (in tonnen) met een capaciteit van 100.000 ton/jaar. Productie van product B met behulp van grondstof Z (in tonnen) met een capaciteit van 60.000 ton/jaar. Stoomproductie voor derden à 50.000 ton/jaar. Voor het productieproces zijn stoom en warmte nodig. Deze worden gemaakt in twee stoomketels in het ketelhuis en een thermische-olieketel. De brandstoffen die worden ingezet, zijn aardgas en biogas; het biogas wordt geproduceerd in de afvalwaterzuivering. De CO2 wordt uitgestoten via twee schoorstenen: één van de thermische-olieketel en één van het ketelhuis. In het productieproces komen ook CO2 procesemissies vrij door de verbranding van afvalgassen.
1.3. Verantwoordelijkheden Geef in deze tabel tenminste de personen op met een formele eindverantwoordelijkheid op het vlak van de ondertekening van het MP en het EJR. De opgegeven verantwoordelijken dienen werknemers van de BKG-inrichting te zijn en mogen bijgevolg geen externe consultants zijn. De lijst verantwoordelijken wordt bij voorkeur uitgebreid indien er binnen de BKG-inrichting nog andere relevante functies1 bestaan die een invloed hebben op het (opvolgen en uitvoeren van het) MP. 1
Bv. Personen bevoegd voor 1) betaling facturen, 2) voor onderhoud en kalibratie meetinstrumenten en meetsystemen, 3) voor analysen, 4) voor databeheer, 5) voor kwaliteit (interne audits), …
4
. De personen, hier vermeld, zullen gevraagd worden antwoorden te geven op vragen van de verificateur tijdens audits waaraan de BKG-inrichting onderworpen wordt, in het kader van haar MP en haar EJR. Het MP en EJR moeten ondertekend zijn door de personen die hier vermeld zijn.
1.4. Managementsystemen Indien uw BKG-inrichting ISO of EMAS gecertificeerd is, vermeld u dit managementsysteem in onderstaande tabel. voorbeeld: Managementsysteem
Omschrijving
Kwaliteit
ISO 9001 …………
Milieu
ISO 14001 …………
2. Bronstromen en CO2-installaties Dit hoofdstuk dient alle bronstromen (brandstoffen en grondstoffen/producten), alle CO2-installaties (verbranding- en productie-installaties) en alle CO2-bronnen van de BKG-inrichting te bevatten.
2.1. Bronstromen die leiden tot verbrandingsemissies Geef in deze tabel de volledige lijst van de ingezette niet-uitgesloten2 brandstoffen, ingedeeld naar hun aard, en duidt aan of het om zeer kleine, kleine of grote bronstromen gaat. Indien het pro memorie-emissies betreffen, worden deze aangeduid door de vermelding ‘(PM)’.
2.1.1. Aard van de brandstoffen Er wordt een onderscheid gemaakt tussen: 1. standaardbrandstoffen (=commercieel verhandelbare standaardbrandstoffen): internationaal gestandaardiseerde commercieel verhandelbare brandstoffen waarvoor het 95 %betrouwbaarheidsinterval van de gespecificeerde calorische onderwaarde ten hoogste ± 1 % bedraagt, m.n. gasolie, lichte stookolie, benzine, lampolie, kerosine, ethaan, propaan en butaan; 2. aardgas; 3. commercieel verhandelbare brandstoffen: brandstoffen met een gespecificeerde samenstelling die regelmatig en vrij worden verhandeld, voor zover de partij in kwestie tussen de bedrijfslocatie en een economisch onafhankelijke leverancier wordt verhandeld, zoals zware stookolie (extra zware stookolie), petroleum en antraciet; 4. hernieuwbare brandstoffen; 5. speciale brandstoffen: andere dan de hierboven vernoemde brandstoffen (bv. afvalbrandstoffen); 6. overgedragen CO2.
2.1.2. Grootte van de bronstroom 2
Tenzij aangesloten op een gemeenschappelijke tank waar ook niet uitgesloten installaties zijn op aangesloten, dienen brandstoffen die gebruikt worden voor intern transport niet opgenomen te worden. Daarnaast kunnen ook BKG-inrichtingen die onder rubriek 43.4 van VLAREM I vallen, andere uitgesloten brandstoffen hebben (zie punt 2.2. van Deel I).
5
Er worden drie categorieën bronstromen onderscheiden: 1. zeer kleine bronstromen (= de minimis bronstromen): een groep door de exploitant geselecteerde kleine bronstromen die gezamenlijk 1 kton of minder fossiel CO2 per jaar uitstoten of die minder dan 2 % van de totale jaarlijkse emissies van fossiel CO2 van het CO2systeem vóór aftrek van het overgedragen CO2 (tot een globaal maximum van 20 kton fossiel CO2 per jaar) vertegenwoordigen, waarbij het criterium dat de hoogste absolute emissiewaarde oplevert bepalend is; 2. kleine bronstromen: de door de exploitant geselecteerde bronstromen die gezamenlijk 5 kton of minder fossiel CO2 per jaar uitstoten of die minder dan 10 % van de totale jaarlijkse emissies van fossiel CO2 van het CO2-systeem vóór aftrek van het overgedragen CO2 (tot een globaal maximum van 100 kton fossiel CO2 per jaar) vertegenwoordigen, waarbij het criterium dat de hoogste absolute emissiewaarde oplevert bepalend is; 3. grote bronstromen: de groep bronstromen die niet behoren tot de groep van de “kleine bronstromen”; Bij het bepalen van de categorie van een bronstroom mag de overgedragen CO2 die gemoeid is met deze bronstroom dus niet van de bronstroom afgetrokken worden. De grootte van de bronstroom wordt berekend a.d.h.v. de geverifieerde emissiecijfers van het meest recente jaar waarvoor deze beschikbaar zijn. Voor het initieel MP 2008 dienen de geverifieerde cijfers voor 2006 gebruikt te worden. Indien deze emissiecijfers niet beschikbaar of niet langer toepasselijk zijn (in het geval van nieuwkomers) wordt een conservatieve inschatting gemaakt. Aangezien de grootte van de bronstroom steeds bepaald wordt a.d.h.v. de geverifieerde emissiecijfers van het meest recente kalenderjaar waarvoor deze beschikbaar zijn, dient de berekening jaarlijks opnieuw uitgevoerd worden op het moment dat een nieuw geverifieerd EJR beschikbaar is. Indien uit de herziene berekening blijkt dat één of meerdere bronstromen in een andere categorie vallen dan opgenomen in het vergund MP, dient dit gemeld te worden aan het VBBV als een grote wijziging volgens de procedure opgenomen in paragraaf 5.4 van deel I.3
2.1.3. Voorbeeld Grote bronstroom
Aard van de brandstof
Brandstof
Standaardbrandstoffen
Gasolie
X
Aardgas
Aardgas
X
Commercieel verhandelbare brandstoffen
Kolen
Kleine bronstroom
Zeer kleine bronstroom
X
Zware stookolie
X
Biogas (PM)
X
Hernieuwbare brandstoffen Destillaat Kringloopgas
X X
Speciale brandstoffen Afvalstof A
3
X
Door de indeling van een bronstroom in een andere categorie zullen de vereiste nauwkeurigheidsniveau’s wijzigen.
6
Hoogovengas
X
Convertorgas
X
Overgedragen CO24 (PM)
2.2. Verbrandingsinstallaties Geef in deze tabel een volledige opsomming van alle verbrandingsinstallaties van de BKG-inrichting met aangifte van het thermisch ingangsvermogen5 en de ingezette niet-uitgesloten brandstof(fen). voorbeeld: Verbrandingsinstallatie
Thermisch ingangsvermogen
Brandstof(fen)
Stoomketel 1
30 MWth
Steenkool
Stoomketel 2
20 MWth
Dierlijk vet (hernieuwbaar) Procesgas
Fakkel
2 MWth
Aardgas als steunbrandstof Procesgas
Incinerator
3 MWth
Aardgas als steunbrandstof Procesgas
WKK
35 MWth
Aardgas
Fornuis Z
10 MWth
Brandstof X
8 aërothermen
2 MWth
Aardgas
2.3. Grondstoffen/producten die leiden tot procesemissies6 Geef in deze tabel een opsomming van alle niet-uitgesloten7 grondstoffen/producten van de BKGinrichting, die aanleiding geven tot procesemissies, ingedeeld naar hun aard, en duidt aan of het om zeer kleine, kleine of grote bronstromen gaat.
2.3.1. Aard van de grondstoffen/producten Er wordt een onderscheid gemaakt tussen:
4
Indien er in de BKG-inrichting bronstromen ontstaan, die CO2 bevatten en verder worden verhandeld aan derden, wordt dit apart berekend als overgedragen CO2. Dit is bv. het geval voor siderurgische gassen, waar, naast CO2, nog bruikbaar CO aanwezig is. In dit geval wordt deze hoeveelheid als activiteit van de overnemer beschouwd, tenzij met de Bevoegde Overheid een aparte regeling wordt getroffen. Het is enkel de BKG-inrichting, die de bronstroom overdraagt aan een andere inrichting, die deze bronstroom opneemt onder ‘overgedragen CO2' (PM). De BKG-inrichting, die de bronstroom overneemt, behandelt de bronstroom niet als ‘overgedragen CO2' (PM), maar als een ‘normale’, niet-uitgesloten bronstroom. 5 Het thermisch ingangsvermogen valt af te leiden uit het vermogen dat op de installatie staat aangeduid. Dit vermogen betreft het thermisch uitgangsvermogen. Het moet nog gedeeld worden door het rendement van de betrokken installatie. Indien de installatie bv. een rendement van 90% zou hebben, dan moet dit thermisch uitgangsvermogen gedeeld worden door 0,9 om het thermisch ingangsvermogen te krijgen. 6 In deze tabel worden ook brandstoffen opgenomen, die niet worden verbrand, maar in het productieproces als grondstofworden verwerkt. Deze ‘niet verbrande brandstoffen’ worden in het verder verloop van de tekst beschouwd als grondstoffen en als dusdanig behandeld. 7 Voor BKG-inrichtingen, die onder rubriek 43.4 van VLAREM I vallen, zijn, met uitzondering van de emissies ten gevolge van de ontzwaveling van rookgas, alle procesemissies uitgesloten. BKG-inrichtingen, die niet onder rubriek 43.4 van VLAREM I vallen, hebben geen uitgesloten grondstoffen/producten.
7
1. commercieel verhandelbare grondstoffen/producten: materialen met een vaste samenstelling die regelmatig en vrij worden verhandeld, voor zover de partij in kwestie tussen de bedrijfslocatie en een economisch onafhankelijke leverancier wordt verhandeld; 2. andere grondstoffen/producten.
2.3.2. Grootte van de bronstroom Dezelfde bepalingen gelden als vermeld onder punt 2.2.2.
2.3.3. Voorbeeld Aard grondstof
Commercieel verhandelbare materialen/grondstoffen
Grondstof
Grote bronstroom
Grondstof A
X
Grondstof B
X
Grondstof C
X
Grondstof D
Andere materialen/grondstoffen
Kleine bronstroom
Zeer kleine bronstroom
X
Kalksteen
X
2.4. Productie-installaties Het invullen van deze tabel is enkel verplicht voor de bedrijven die niet omwille van de 43.4 rubriek onder emissiehandel vallen. Geef in deze tabel een opsomming van alle productie-installaties van de BKG-inrichting met aangifte van de vergunde capaciteit van de productie-installatie en de gebruikte niet-uitgesloten grondstof(fen)/product(en). voorbeeld: Productie-installatie
Vergunde capaciteit
Grondstof(fen)/producten
Kraker
20.000 ton
Cokes
Oven 1
15.000 ton 5.000 ton
Grondstof A Grondstof B
Oven 2
1.000 ton
Grondstof A
Reactor 1
50.000 ton
Grondstof C
2.5. Schema waarop alle CO2-bronnen zijn aangegeven Geef in een duidelijk schema alle bronstromen (brandstoffen en grondstoffen/producten), CO2installaties, CO2-bronnen en meters (incl. hun identificatienummers) binnen de bedrijfslocatie weer. In dit schema worden alle verbrandingsinstallaties en productie-installaties waar procesemissies plaatsvinden, schematisch aangegeven. De brandstoffen en grondstoffen/producten worden erin aangeduid met eventuele aanduiding of ze uitgesloten zijn of niet (d.m.v. het aanduiden van de grenzen van het totaal CO2-systeem). Ook de hernieuwbare brandstoffen worden hierin opgenomen. 8
In het schema moet duidelijk worden: • • • •
welke bronstromen op welke CO2-installaties zijn aangesloten; op welke CO2-bronnen de CO2-installaties zijn aangesloten; op welke plaats de meters zijn aangebracht (alsmede de identificatienummers van de meters); wat de afbakening van het totale CO2-systeem is.
Geef aan welke bronstromen onder het systeem van CO2-emissiehandel vallen (grens totaal CO2systeem aangeduid via blauwe lijn), en welke zijn uitgesloten. De uitgesloten bronstromen worden aangeduid door vermelding ‘(u)’. Voor een voorbeeld van dergelijk schema, wordt verwezen naar hoofdstuk 0 van deel I.
2.6. Klassebepaling Duid in deze tabel aan tot welke klasse de BKG-inrichting behoort. Vermeld onder de tabel de berekeningswijze voor de klassebepaling. De bedrijfslocaties worden in 3 klassen (A, B en C) ingedeeld, naargelang de gemiddelde jaarlijkse CO2-uitstoot van het totale CO2-systeem van de BKG-inrichting over de drie meest recente kalenderjaren, waarvoor de emissiegegevens beschikbaar zijn, en vóór aftrek van de overgedragen hoeveelheid CO2. klasse
CO2-uitstoot
A
< 50 kton
B
tussen 50 kton en 500 kton
C
> 500 kton
Klasse A -inrichtingen worden nog eens opgesplitst in inrichtingen met emissies < 25 kton en inrichtingen met emissies >= 25 kton Enkele richtlijnen: 1. Bij het opstellen van het initieel MP voor de periode 2008-2012 dient de klasse bepaald te worden a.d.h.v. de gerapporteerde emissiecijfers voor de jaren 2004, 2005 en 2006; 2. De totale emissies dienen berekend te worden op basis van de emissies van de nietuitgesloten installaties in de handelsperiode 2008-2012; 3. Eventuele overgedragen CO2, wordt bij de inrichting die de CO2 overdraagt, niet in mindering gebracht bij de bepaling van de emissiehoeveelheid van het totale CO2-systeem. De inrichting die de overgedragen CO2 overneemt brengt de overgedragen CO2 wel in rekening bij de bepaling van de emissiehoeveelheid van het totale CO2-systeem. 4. Wanneer de totale emissiecijfers van 2004, 2005 en 2006 niet aanwezig zijn (bijvoorbeeld door het ontbreken van een rapportageplicht), dient een conservatieve, onderbouwde schatting van de emissies gegeven te worden. Dit kan bijvoorbeeld door gebruik te maken van onderliggende gegevens in eerdere emissierapporten, of bij onstentenis daarvan door gebruik te maken van emissieprojecties uit het energieplan (in geval van convenantbedrijven). Per klasse zijn verschillende eisen verbonden aan de maximaal toelaatbare onzekerheid van de verschillende variabelen die samen de CO2-emissie bepalen. Aangezien de klasse steeds bepaald wordt a.d.h.v. de emissiecijfers van de 3 meest recente kalenderjaren waarvoor deze beschikbaar zijn, zal de berekening voor de klassebepaling jaarlijks opnieuw
9
moeten uitgevoerd worden op het moment dat een nieuw geverifieerd EJR beschikbaar is. Indien uit de herziene berekening blijkt dat de BKG-inrichting onder een andere klasse valt dan opgenomen in het vergund MP wordt dit gemeld aan het VBBV als een ‘grote wijziging’ volgens de procedure opgenomen in hoofdstuk 6 van deel I. De klasse van de BKG-inrichting, die opgenomen is in het initieel MP voor jaar n, geldt voor het volledige jaar n. Indien de klasse tijdens het jaar n veranderd, zal de nieuwe klasse opgenomen worden in het initieel MP voor jaar n+1, en van toepassing zijn vanaf 1 januari van jaar n+1.
3. Methodiek ter bepaling van de hoeveelheid emissies 3.1. Berekening of meting van de emissies Met ‘meting’ wordt bedoeld dat men de emissie van CO2 continu meet in de emissiepunten. Het continu meten is alleen toegestaan als de bedrijfslocatie aan een aantal voorwaarden voldoet. Deze voorwaarden staan beschreven in deel III van deze handleiding. Om de methode meting te mogen toepassen, moet de BKG-inrichting aantonen dat die methode stelselmatig een nauwkeuriger waarde voor de jaarlijkse CO2-emissie oplevert dan een alternatieve rekenmethode, terwijl tegelijk onredelijke kosten8 kunnen worden vermeden; voor de vergelijking tussen de meetmethode en de rekenmethode is uitgegaan van precies dezelfde combinatie van emissiebronnen en bronstromen. Het voldoen aan deze voorwaarden zal worden vastgesteld door het VBBV. Alle andere methoden zijn methoden van ‘berekening’, waar men door het meten van hoeveelheden brandstof of grondstof en daarbij horende omzettingsfactoren zoals calorische waarde, conversiefactor, oxidatiefactor, enz… de CO2-emissie berekent. Aangezien verreweg de meeste bedrijfslocaties in de praktijk voor een berekeningsmethode van de emissies kiezen, is de rest van dit hoofdstuk enkel van toepassing op het geval ‘berekenen van emissies’. Indien continue meting wordt toegepast vervangt Toelichting 1 van deel III van deze handleiding paragraaf 3.2 van dit hoofdstuk.
3.2. Berekening van emissies Het berekenen van de emissies van een BKG-inrichting gebeurt a.d.h.v. de individuele bronstromen. In dit hoofdstuk van het MP dient de emissieberekening voor alle individuele bronstromen opgenomen te worden. Indien van toepassing, wordt een lijst van de gebruikte laboratoria voor het bepalen van de factoren voor de emissieberekening opgenomen.
3.2.1. Emissieberekening van bronstromen Voor elke bronstroom opgenomen in hoofdstuk 2 van het MP, dient beschreven te worden hoe de CO2-emissie zal worden berekend. Deze paragraaf van de handleiding beschrijft voor elke variabele in de emissieberekening, welke bepalingsmethoden mogen toegepast worden, afhankelijk van de aard de brandstof en de klasse van de inrichting. De exploitant kan er steeds voor kiezen om een methode toe te passen die een lagere onzekerheid oplevert dan de voorgestelde methode.
8
Zie bijlage 9.8 van deel II.
10
Verbrandingsemissies zijn gekoppeld aan het verbruik van brandstoffen, procesemissies zijn gekoppeld aan het verbruik van CO- of CO2-houdende grondstoffen, hulpstoffen of producten (bijvoorbeeld kalksteen). Emissies van intern transport moeten niet worden berekend of gemeld.
3.2.1.1. Formule emissieberekening Geef voor elke bronstroom in formulevorm op hoe u de CO2-emissies berekent. Neem voor elke bronstroom ook een uitgewerkte formule op, waarin alle eenheden van de gebruikte variabelen en alle vaste waarden (voor standaardbrandstoffen) in cijfervorm opgenomen zijn. Verbrandingsemissies worden berekend door de hoeveelheid verbruikte brandstof te vermenigvuldigen met de calorische onderwaarde, de emissiefactor en de oxidatiefactor van de specifieke brandstof.9
CO2-emissie = hoeveelheid * calorische onderwaarde * emissiefactor * oxidatiefactor
waarin: CO2-emissie
hoeveelheid berekende CO2
[ton]
hoeveelheid
hoeveelheid verbruikte brandstof
[Nm³ of ton]
calorische onderwaarde
verbrandingswaarde van de brandstof
[TJ/Nm³ of TJ/ton]
emissiefactor
hoeveelheid CO2 die vrijkomt per eenheid
[ton CO2/TJ]
oxidatiefactor
fractie van brandstof die verbrandt
[-]
De verbruiken in TJ (de hoeveelheid verbruikte brandstof vermenigvuldigd met de calorische onderwaarde) worden activiteitsgegevens genoemd. Procesemissies worden berekend door de hoeveelheid verbruikte grondstoffen/hulpstoffen te vermenigvuldigen met de emissiefactor en de conversiefactor van de specifieke grondstof of hulpstof10;
CO2-emissie = hoeveelheid * emissiefactor * conversiefactor
waarin: CO2-emissie
hoeveelheid berekende CO2
[ton]
hoeveelheid
hoeveelheid verbruikte grondstof/hulpstof of hoeveelheid geproduceerd product
[Nm³ of ton]
emissiefactor
hoeveelheid CO2 die vrijkomt per eenheid
[ton CO2/Nm3] of [ton CO2/ton]
9
De CO2-emissie uit een gemengde bronstroom fossiel-hernieuwbaar wordt berekend door de hoeveelheid verbruikte bronstroom te vermenigvuldigen met de fossiele fractie van de bronstroom (%), de calorische onderwaarde van het fossiel gedeelte, de emissiefactor van het fossiel gedeelte en de oxidatiefactor van het fossiel gedeelte. Voor de bepaling van de biomassafractie wordt verwezen naar bijlage 9.3 van deel II.
10
De berekening van procesemissies kan ook op een andere methode gebaseerd zijn, indien deze gedefinieerd is de activiteitspecifieke toelichtingen uit deel III van de handleiding.
11
conversiefactor
fractie van grondstof/hulpstof die wordt omgezet
[-]
De procesemissies uit rookgasreinigingeenheden worden bepaald op basis van de hoeveelheid aangekochte carbonaten of de hoeveelheid geproduceerd gips.
3.2.1.2. Bepaling van de hoeveelheid Geef voor elke bronstroom aan welke meetmethoden (meters, weegschalen, facturen…) gebruikt worden bij het bepalen van de hoeveelheid verbruikte brandstof, grondstof of materiaal (directe hoeveelheidmeting). Hier worden ook de bijkomende metingen vernoemd, die de hoeveelheidbepaling ondersteunen (druk, temperatuur). Gebruik hiervoor dezelfde referentie voor de meters als gebruikt in het schema dat voor uw inrichting is opgesteld in paragraaf 2.5 van uw MP. Verder wordt per bronstroom de formule voor de bepaling van de hoeveelheid bronstroom opgenomen. Indien van toepassing neemt u in de laatste kolom de formule op met de ingevulde vaste waarden (bv. berekeningswijze gewogen gemiddelde). Indien er tussenopslag optreedt, geef dan aan hoe deze wordt berekend en op welke wijze de controle op de hoeveelheidbepaling gebeurt: bv. door eigen weegtoestel (sporadische weegcontroles) of op factuur (weging bij de leverancier) of op gegevens vanuit de hoofdzetel met controle op wijze XYZ. De hoeveelheidbepaling dient steeds onderbouwd te worden. 1) Het onderscheid tussen bronstromen met en zonder tussenopslag a) Bronstromen zonder tussenopslag Het verbruik van bronstromen zonder tussenopslag moet bij voorkeur bepaald worden door middel van directe hoeveelheidmeting (meters), tenzij versoepelingen werden toegestaan11. Als het verbruik van bronstromen zonder tussenopslag niet direct kan worden gemeten omwille van technische onhaalbaarheid12 of onredelijke kosten13 en er geen versoepelingen werden toegestaan, moet de vervangende methode nauwkeurig beschreven worden in het MP14. b) Bronstromen met tussenopslag Het verbruik van bronstromen met tussenopslag wordt steeds berekend rekening houdend met de voorraadschommelingen15. Dat is bijvoorbeeld het geval als bronstromen in batches worden aangeleverd. De formule voor het bepalen van een bronstroomhoeveelheid met tussenopslag is:
Verbruik periode = Inkoop periode + (Voorraad t =0 − Voorraad t =1 ) − Afvoerperiode waarbij: t = 0:
begin van de periode (het kalenderjaar)
t = 1:
eind van de periode (het kalenderjaar)
11
Zie verder bij punt 2) bepaling van de aangekochte en afgevoerde hoeveelheden. Zie hoofdstuk 0 van deel I: Definities en afkortingen. 13 Zie bijlage 9.8. Onredelijke kosten. 14 Zie paragraaf 5.3. Fall back methode. 15 Tenzij het verbruik van de bronstromen nauwkeuriger kan bepaald worden door meting (weging van de ingezette hoeveelheden). In dit geval is meting ook toegestaan. 12
12
Inkoop:
ingekochte hoeveelheden brandstof of materiaal
Afvoer:
afgevoerde hoeveelheden brandstof of materiaal
Het bepalen van de begin- en eindvoorraad In principe moeten de beginvoorraad en de eindvoorraad van de voorraadbalans per kalenderjaar (1-1 t/m 31-12) vastgesteld worden. Het kan voorkomen dat dit vaststellen precies aan het begin en aan het einde van het kalenderjaar technisch niet haalbaar is16 of alleen tegen onredelijke kosten17 kan worden gerealiseerd. In dat geval mag een bedrijfslocatie de eerstvolgende werkdag waarop zij de voorraden in redelijkheid kan vaststellen als grensdatum tussen twee opeenvolgende verslagjaren kiezen. Een bedrijfslocatie moet de grensdatum dan wel in het MP aangeven en onderbouwen. Ook moet de bedrijfslocatie aangeven hoe zij waarborgt dat de hoeveelheid die niet over één heel kalenderjaar is bepaald, omgerekend wordt naar een hoeveelheid die representatief is voor één heel kalenderjaar. Deze afwijking, die kan gelden voor één of meer bronstromen, moet duidelijk worden geregistreerd binnen het bedrijf en consistent worden toegepast door de jaren heen. In principe moet het bepalen van de begin- en eindvoorraad door directe meting gebeuren. Een uitzondering wordt gemaakt voor inrichtingen < 25 kT, waar de bepaling van de voorraadwijziging (EV-BV) door schatting mag gebeuren, indien er geen meetmethoden ter beschikking staan. Het kan ook bij inrichtingen >= 25 kton voorkomen dat het bepalen van de begin- en eindvoorraad door directe meting technisch niet haalbaar is of alleen tegen onredelijke kosten18 kan worden gerealiseerd. In bovenvermelde gevallen van schatting moeten de hoeveelheden van de beide voorraden geschat worden op basis van: 1. gegevens uit voorgaande jaren en een correlatie met de productie over het gerapporteerde kalenderjaar; 2. gedocumenteerde methoden en de gegevens daarover in geauditte jaarrekeningen over het betreffende kalenderjaar. In het geval van schatting van de voorraadwijzigingen moeten de procedures voor deze schatting steeds opgenomen worden in een bijlage van het MP. 2) Het bepalen van de ingekochte en afgevoerde hoeveelheid tijdens de periode De ingekochte hoeveelheid wordt ofwel van de factuurwaarde afgelezen, ofwel gemeten. Als afgevoerde hoeveelheid bronstroom tijdens de periode wordt beschouwd:
de doorverkochte hoeveelheid bronstroom aan derden (wordt dus niet in de eigen locatie verbrand of omgezet)19. Deze hoeveelheid wordt ofwel van de factuurwaarde afgelezen, ofwel gemeten;
de hoeveelheid bronstroom die aangewend wordt voor uitgesloten installaties en intern transport. Deze hoeveelheid wordt bepaald door meting.
Hoe deze hoeveelheden bepaald worden is afhankelijk van de aard van de bronstromen en van de klasse van de BKG-inrichting: a) Standaardbrandstoffen
16
Zie hoofdstuk 0 van deel I : Definities en afkortingen. Zie Bijlage 9.8: Onredelijke kosten. 18 Zie Bijlage 9.8 Onredelijke kosten. 19 Indien een bedrijfslocatie verbrandingsprocessen uitvoert, die voor een andere locatie bestemd zijn, worden zij wel aan de eerste locatie toegewezen. Voorbeeld : een bedrijf produceert stoom in een verbrandingsketel en verkoopt deze stoom geheel of gedeeltelijk aan derden, dan wordt de totale stoomproductie als activiteit gezien voor het bedrijf dat de stoom produceert. 17
13
Voor alle klassen mogen de ingekochte en doorverkochte hoeveelheden bepaald worden via de factuurwaarden, indien aan een aantal voorwaarden voldaan wordt. Deze voorwaarden zijn dat: 1. er een onafhankelijke controle is op het verbruik; 2. er een goedgekeurd onderhoudsplan is voor de meetapparatuur; 3. er door interne audits de procedures en resultaten van de onafhankelijke controle en onderhoud worden gecheckt; 4. de bronstromen door een onafhankelijke leverancier worden geleverd. De bedrijfslocatie moet elk jaar aantonen dat deze voorwaarden worden vervuld. De onzekerheid van de hoeveelheidbepaling dient niet verder te worden onderbouwd. b) Aardgas i. inrichtingen < 25 kton De hoeveelheidbepaling voor mag gebeuren op basis van de factuurwaarden zonder dat aan bijkomende voorwaarden moet voldaan worden. Er is geen verdere onderbouwing van de onzekerheid nodig. Deze versoepeling in het bepalen van onzekerheid geldt enkel als de hoeveelheid van de hoofdmeter kan worden gebruikt. Indien echter hoeveelheden worden afgetrokken door verdere verkoop of gebruik in uitgesloten installaties, wordt aan de “interne tellers” de vereiste van onzekerheidsbepaling gesteld, hetzij het zeer kleine hoeveelheden betreft (<1% van de bronstroom). Voorbeeld: Een kleine bedrijfslocatie (< 25 kton CO2/jaar) verstookt alleen aardgas dat door de hoofdgasmeter van de netbeheerder wordt gemeten. Omdat niet de hele bedrijfslocatie onder het systeem van CO2emissiehandel valt, wordt er een deelstroom aardgas die door een deelmeter gemeten wordt, van de hoofdstroom afgetrokken. In dit geval hoeft u de onzekerheid van de geborgde hoofdmeter niet te bepalen. De onzekerheid van de niet-geborgde interne meter én de totale onzekerheid van de hoeveelheid van de bronstroom moet u echter wél bepalen en onderbouwen volgens het stappenplan vermeld in paragraaf 5.2.1.2 van deel II.
ii. inrichtingen > = 25 kton De hoeveelheidbepaling voor aardgas mag gebeuren via de factuurwaarden indien bewezen wordt dat de maximale onzekerheid, volgens de vereiste tier, niet wordt overschreden20 en indien aan de onder punt a) genoemde voorwaarden voldaan wordt. c) Andere commercieel verhandelbare brandstoffen (dan standaardbrandstoffen en aardgas) en commercieel verhandelbare grondstoffen i. inrichtingen < 25 kton Er mag uitgegaan worden van de geregistreerde aankoopgegevens op de facturen indien aan de onder punt a) genoemde voorwaarden voldaan wordt. De onzekerheid dient in dit geval niet verder te worden onderbouwd. ii. inrichtingen > =25 kton Voor commercieel verhandelbare grondstoffen mag uitgegaan worden van de facturen indien aan de onder punt a) genoemde voorwaarden voldaan wordt. De onzekerheid dient in dit geval niet verder te worden onderbouwd. Voor de toegelaten methoden inzake hoeveelheidbepaling van commercieel verhandelbare brandstoffen wordt verwezen naar toelichting 2 van deel III. De methode wordt gekozen in 20
De nauwkeurigheid van de tellers dient gecontroleerd te worden.
14
functie van het vereiste nauwkeurigheidsniveau, zoals bepaald volgens paragraaf 5.1. De onzekerheid van de hoeveelheidbepaling dient te worden onderbouwd. d) Andere brandstoffen en andere grondstoffen i. inrichtingen van klasse A < 25 kton Er mag uitgegaan worden van de geregistreerde aankoopgegevens op de facturen indien aan de onder punt a) genoemde voorwaarden voldaan wordt. De onzekerheid dient in dit geval niet verder te worden onderbouwd. ii. inrichtingen > =25 kton Voor alle inrichtingen >= 25 kton moeten zowel met als zonder tussenopslag de hoeveelheden bepaald worden d.m.v. meting. De onzekerheid van de meetmethode dient onderbouwd te worden. e) Biomassa21 De hoeveelheidbepaling van zuivere biomassa (>97% biomassa) is niet onderhevig aan onzekerheidsbepalingen. Indien er ook een fossiele fractie aanwezig is moet men wel voldoen aan onzekerheidsvereisten en dient men deze te onderbouwen. De onzekerheidsvereisten voor gemengde bronstromen zijn dezelfde als voor ‘andere brandstoffen’. Voor de bepaling van de biomassafractie wordt verwezen naar bijlage 9.3. e) Overgedragen CO2 De massa van het jaarlijks overgedragen CO2 of carbonaat wordt bepaald op zodanige wijze dat de maximale onzekerheid minder dan 1,5 % bedraagt, hetzij direct, door gebruikmaking van volume- of massadebietmeters of door weging, hetzij indirect, uit de massa van het product in kwestie (bv. carbonaten of ureum) voor zover passend. De onzekerheid moet worden onderbouwd.
3) Bepaling van het productievolume Indien verbruiken gerelateerd worden aan geproduceerde hoeveelheden (bv. productie van waterstof uit het aardgasverbruik, waarvan de procesgassen worden afgetrokken) moet de productie van het geproduceerde waterstof nauwkeurig worden bepaald. Voor de toegestane methoden om deze hoeveelheden te bepalen wordt verwezen naar deel III van deze handleiding. De methode wordt gekozen in functie van het vereiste nauwkeurigheidsniveau, zoals bepaald volgens paragraaf 5.1. voorbeeld:
21
Voor een lijst van CO2-neutrale biomassa: zie Bijlage 9.2.
15
Soort
Omschrijving van methode voor de bepaling
Formule
Ingevulde formule22
Gasolie wordt berekend uit aankoopgegevens met correcties van de hoogtestandsmetingen in voorraadtank 1 (H1) en voorraadtank 2 (H2)
Beginvoorraad – eindvoorraad + hoeveelheid factuur – hoeveelheid verbruikt voor vorkliften
Ingevulde formule Indien meerdere tanks ter beschikking staan, geef dan de volledige voorraadmeting aan
Aardgas wordt met drie tellers gemeten: T1, T2, T3 (factuurwaarden) die elk op zich gecompenseerd worden met druk en temperatuurcorrecties. T4 betreft een kleine hoeveelheid (< 1 %) en is niet druk en temperatuur gecompenseerd
T1 + T2 +T3 –T4 (als T4 verder wordt doorverkocht) T= m³ x P/P° x T°/T
/
F1*f1 + F2*f2
Ingevulde formule
Beginvoorraad – eindvoorraad + aangekochte grondstof (factuur)
/
Standaardbrandstoffen
Gasolie
Aardgas
Aardgas
Speciale brandstoffen Processtroom X
Processtroom X wordt gemeten uitgaande van een flowmeter en analyser.
Commercieel verhandelbare grondstoffen/producten
CaCO3
Inkomende factuur. Controle door sporadische wegingen op eigen weegbrug
3.2.1.3. Bepaling van de calorische onderwaarde van brandstoffen Geef voor elke brandstof de wijze waarop de calorische onderwaarde van de brandstof bepaald wordt. Indien de calorische waarde een standaardwaarde is geeft u deze waarde op. Indien de calorische waarde specifiek bepaald wordt, dient beschreven te worden op welke wijze de bepaling gebeurt. Afhankelijk van de klasse van het CO2-systeem en het soort brandstof kan een bedrijfslocatie gebruik maken van standaard calorische onderwaarden of moet zij de specifieke calorische onderwaarden per bronstroom bepalen of laten bepalen in een laboratorium. a) Standaardbrandstoffen Voor alle klassen worden de waarden gebruikt die opgenomen zijn in bijlage 9.4 van deel II. Deze waarde blijft onveranderd en de onzekerheid moet niet onderbouwd worden. b) Aardgas Voor aardgas wordt steeds de calorische waarde gebruikt, die samen met de hoeveelheid, rechtstreeks in de factuurwaarde van de leverancier verrekend is, en die uitgedrukt is in MWh bovenste verbrandingswaarde. Deze waarde wordt omgerekend naar onderste verbrandingswaarde door te vermenigvuldigen met de vaste omrekeningsfactor 0.903 (tenzij deze factor nauwkeuriger kan worden bepaald) en wordt tel quel aangenomen en zonder verdere bepalingen overgenomen voor alle klassen. Bij alle inrichtingen >= 25 kton moeten de gemiddelde dagwaarden van de calorische waarde bij de factuur aanwezig zijn en ter beschikking gesteld kunnen worden van de verificateur. De onzekerheid dient niet verder te worden onderbouwd. c) Biomassa23 De bepaling van de calorische onderwaarde van pure biomassa mag gebeuren volgens een methode die het bedrijf in het MP voorlegt aan het VBBV en die niet is gebonden aan onzekerheids-
22
In deze kolom vult u enkel gegevens in indien deze meer informatie geven dan de vorige kolommen, zoals bv. de berekeningswijze voor het gewogen gemiddelde. 23 Voor een lijst van CO2-neutrale biomassa: zie Bijlage 9.2.
16
eisen. Als de bedrijfslocatie de hoeveelheid biomassa bepaalt met een energiebalans, mag ervan uitgegaan worden dat de calorische onderwaarde al in die methode is inbegrepen. Voor gemengde brandstoffen (biomassa-fossiel) wordt de calorische onderwaarde van het fossiele gedeelte wel bepaald volgens de eisen die gelden voor ‘andere brandstoffen’. d) Andere brandstoffen Voor de calorische onderwaarde van extra zware stookolie (residual fuel) en LPG mag men de waarden uit bijlage 9.4 overnemen. Deze waarde blijft onveranderd en de onzekerheid moet niet worden onderbouwd. Voor andere brandstoffen dan standaardbrandstoffen, aardgas, extra zware stookolie, LPG of biomassa worden de calorische waarden specifiek bepaald en moet de onzekerheid onderbouwd worden. Voor BKG-inrichtingen < 25 kton mag men evenwel de waarden uit bijlage 9.4 overnemen. Deze waarde blijft onveranderd en de onzekerheid moet in dit geval niet worden onderbouwd. voorbeeld: Brandstof
Wijze van bepaling
Vaste waarde24
Waarde overgenomen uit bijlage 9.4
42,697 GJ/ton
Specifieke bepaling volgens methode Y
/
Standaardbrandstoffen Gasolie Speciale brandstoffen Afvalstroom X
3.2.1.4. Bepaling van de emissiefactor Geef voor elke bronstroom de wijze waarop de emissiefactor van de bronstroom bepaald wordt. Indien voor de emissiefactor een standaardwaarde gehanteerd wordt, geeft u deze waarde op. Indien de emissiefactor specifiek bepaald wordt, moet beschreven worden op welke wijze de factorbepaling gebeurt. De emissiefactor is gebaseerd op het koolstofgehalte van een brandstof of materiaal en wordt uitgedrukt als ton CO2/TJ (verbrandingsemissies) of als ton CO2/ton of ton CO2/Nm~3 (procesemissies). Het is in principe niet toegestaan om voor brandstoffen een emissiefactor in ton CO2/ton brandstof of ton CO2/Nm3 brandstof te hanteren en op die manier de calorische onderwaarde over te slaan. Dit is alleen toegestaan als voldoende is aangetoond dat een emissiefactor in ton CO2/TJ tot onredelijke kosten25 leidt of tot een hogere onzekerheid bij de bepaling van de CO2-emissie uit de betreffende brandstof ten opzichte van een emissiefactor in ton CO2/ton of in ton CO2/Nm~3. In dit geval dient gebruik gemaakt te worden van de vaste factor 3,664 ton CO2/ton C. Als een bedrijfslocatie hiervoor kiest, moet zij de emissiefactor in ton CO2/TJ evenwel in het EJR zo nauwkeurig mogelijk schatten. Afhankelijk van de klasse van het CO2-systeem, het soort brandstof en de grootte van de bronstroom kan een bedrijfslocatie gebruik maken van standaard emissiefactoren of moet zij de specifieke emissiefactoren per bronstroom bepalen of laten bepalen in een laboratorium. a) Standaardbrandstoffen en aardgas De waarden worden gebruikt zoals opgenomen uit bijlage 9.5. Deze waarde blijft onveranderd en de onzekerheid hiervan moet niet worden onderbouwd.
24 25
Deze kolom wordt uiteraard enkel ingevuld bij het gebruik van vaste waarden. Zie Bijlage 9.8: Onredelijke kosten.
17
b) Biomassa26 De emissiefactor van pure biomassa mag op 0 [ton CO2/TJ, ton of Nm3] gesteld worden. Voor mengstromen (zowel brandstoffen als grondstoffen), waarin zowel koolstof van fossiele oorsprong als koolstof uit biomassa voorkomen, gebruikt men de waarde van de emissiefactor die geldig is voor het gedeelte van fossiele oorsprong. c) Andere brandstoffen BKG-inrichtingen < 25 kton mogen de waarden uit bijlage 9.5 overnemen. Deze waarde blijft onveranderd en de onzekerheid moet niet verder worden onderbouwd. Andere BKG-inrichtingen mogen voor kleine en zeer kleine bronstromen tevens de waarden uit bijlage 9.5 overnemen. Voor grote bronstromen moet een methode worden gekozen in functie van het vereiste nauwkeurigheidsniveau27 voor de emissiefactorbepaling. De toegelaten bepalingsmethoden staan beschreven in Toelichting 2 van deel III. In dit geval dient de onzekerheid van de methode onderbouwd te worden. Enkele bemerkingen: Voor de conversie van koolstof naar CO2 moet een emissiefactor worden gebruikt van 3,664 [ton CO2/ton C]. CO2 die de CO2-installatie binnenkomt als onderdeel van een brandstof, moet in de emissiefactor van de desbetreffende brandstof worden verwerkt. d) Grondstoffen Voor de bepaling van de emissiefactor van grondstoffen moet een methode worden gekozen in functie van het vereiste nauwkeurigheidsniveau28 voor de emissiefactorbepaling. De toegelaten bepalingsmethoden staan beschreven in deel III. Voor commercieel verhandelbare grondstoffen zijn specifieke rekenmethoden opgenomen in deel III. In het geval er geen vaste waarde wordt gehanteerd voor de emissiefactor, dient de onzekerheid van de factorbepaling steeds onderbouwd te worden. voorbeeld: Brandstof
Wijze van bepaling
Vaste waarde29
Waarde overgenomen uit Bijlage 9.5.
74,067 ton/TJ
Waarde overgenomen uit Bijlage 9.5.
56,100 ton/TJ
Standaardbrandstoffen Gasolie Aardgas Aardgas Andere brandstoffen Kolen
Laboratoriumanalyse
waarde
3.2.1.5. Bepaling van de oxidatiefactor Geef voor elke brandstof de wijze waarop de oxidatiefactor bepaald wordt. Indien hiervoor een standaardwaarde wordt gehanteerd, geeft u deze waarde op. Indien de oxidatiefactor specifiek bepaald wordt, beschrijft u de factorbepaling. Een oxidatiefactor geeft aan welk deel van de koolstof in de brandstof wordt omgezet in CO2. Voor oxidatiefactoren geldt de eis tot toepassing van de hoogste tier niet.
26
Voor een lijst van CO2-neutrale biomassa: zie Bijlage 9.2. De bepaling van het vereiste nauwkeurigheidsniveau wordt bepaald overeenkomstig paragraaf 5.1 van deel II. De bepaling van het vereiste nauwkeurigheidsniveau wordt bepaald overeenkomstig paragraaf 5.1 van deel II. 29 Deze kolom wordt enkel ingevuld bij het gebruik van vaste waarden. 27
28
18
Voor vaste, vloeibare en gasvormige brandstoffen mogen de standaardwaarden uit bijlage 9.6 overgenomen, tenzij een bedrijfslocatie ervoor opteert een lagere waarde toe te passen (bepaald volgens de methoden opgenomen in Toelichting 2 van deel III). Bij het hanteren van een standaardwaarde uit bijlage 9.6. is geen bijkomende onderbouwing van de onzekerheid noodzakelijk. In het andere geval is dit wel noodzakelijk. De oxidatiefactor voor alle biomassa (ook voor mengstromen) wordt gelijkgesteld met 1. De onzekerheid dient niet te worden onderbouwd. Voorbeeld: Brandstof
Wijze van bepaling
Vaste waarde30
Waarde opgenomen uit Bijlage 9.6
0,990
Standaardbrandstoffen Gasolie
Hernieuwbare brandstoffen Biogas
Niet van toepassing
1
Andere brandstoffen Kolen
Specifieke bepaling: in laboratorium: …
waarde
3.2.1.6. Bepaling van de conversiefactor Een conversiefactor geeft aan welk deel van de koolstof in de grondstof wordt omgezet in CO2. Geef voor elke grondstof de wijze waarop de conversiefactor bepaald wordt. Indien hiervoor een standaardwaarde wordt gehanteerd, geeft u deze waarde op. Indien de conversiefactor specifiek bepaald wordt, beschrijft u de factorbepaling. a) BKG-inrichtingen < 25 kton Deze bedrijven mogen, mits eenmalige goedkeuring door het VBBV, voor elke bronstroom een vaste waarde hanteren voor de conversiefactor. De onzekerheid moet niet onderbouwd worden. b) BKG-inrichtingen >= 25 kton Voor de bepaling van de conversiefactor van grondstoffen moet een methode worden gekozen in functie van het vereiste nauwkeurigheidsniveau31 voor de factorbepaling. De toegelaten bepalingsmethoden staan beschreven in deel III. Voor commercieel verhandelbare grondstoffen zijn specifieke rekenmethoden opgenomen in deel III. In het geval er geen vaste waarde wordt gehanteerd voor de conversiefactor, dient de onzekerheid van de factorbepaling steeds onderbouwd te worden. Voorbeeld:
30 31
Deze kolom wordt enkel ingevuld bij het gebruik van vaste waarden. De bepaling van het vereiste nauwkeurigheidsniveau wordt bepaald overeenkomstig hoofdstuk 5 van deel II.
19
Grondstof
Wijze van bepaling
Vaste waarde32
Commercieel verhandelbare grondstoffen Carbonaat
Waarde berekend volgens methode in bijlage x
Waarde
Specifieke bepaling volgens methode XYZ
Waarde
Andere grondstoffen Klei
3.2.2. Laboratoria die de specifieke bepaling van de factoren33 uitvoeren Neem in deze tabel de volledige lijst van laboratoria op waarop de BKG-inrichting beroep doet voor het bepalen van factoren ter berekening van de CO2-emissie. Volgende gegevens moeten worden opgenomen in het MP: a. de naam van het laboratorium; b. de contactgegevens van het laboratorium; c. de vermelding of het laboratorium geaccrediteerd is of niet: •
•
in het geval van een niet-geaccrediteerd laboratorium: op welke manier het laboratorium aan vergelijkbare vereisten voldoet als vastgelegd in EN ISO 17025:2005. Dit moet worden aangetoond door een systeemaudit. Een korte omschrijving, waarbij wordt verwezen naar het rapport waarin dit bewijs is geleverd, in het MP volstaat (kwaliteitsborging kan bijvoorbeeld worden aangetoond middels een EN ISO 9001:2000 certificering van het laboratorium); in het geval van een niet-geaccrediteerde laboratorium: aantonen d.m.v. een audit dat zij technisch competent zijn en in staat zijn om technisch geldige analyseresultaten te produceren. Een korte omschrijving, waarbij wordt verwezen naar documenten waarin dit bewijs is geleverd, in het MP volstaat.
Geaccrediteerde laboratoria Laboratoria voor het bepalen van emissiefactoren, calorische onderwaarden, oxidatiefactoren, het koolstofgehalte, de biomassafractie of samenstellingsgegevens moeten in principe geaccrediteerd zijn volgens EN ISO 17025: 2005 – General requirements for the competence of testing and calibration laboratories. Niet-geaccrediteerde laboratoria Het gebruik van niet-geaccrediteerde laboratoria dient beperkt te blijven tot gevallen waarin de exploitant ten genoegen van de Afdeling kan aantonen dat het laboratorium voldoet aan eisen die gelijkwaardig zijn aan die van EN ISO 17025:2005. De gelijkwaardigheid op het stuk van kwaliteitsbeheer kan worden aangetoond d.m.v. een geaccrediteerde certificatie van het laboratorium overeenkomstig EN ISO 9001:2000. Daarnaast moet het bewijs worden geleverd dat het laboratorium over de technische competentie beschikt en in staat is om middels de betrokken analytische procedures technisch geldige resultaten te produceren. Ieder niet-geaccrediteerd laboratorium waarop de exploitant een beroep doet voor het bepalen van resultaten die voor de berekening van de emissies worden gebruikt, neemt onder de verantwoordelijkheid van de exploitant de volgende maatregelen: 1. Initiële validatie van analysemethoden 32
Deze kolom wordt enkel ingevuld bij het gebruik van vaste waarden. Calorische onderwaarde, emissiefactor, oxidatiefactor, conversiefactor, koolstofgehalte, biomassafractie en samenstellingsgegevens. 33
20
Bij de totstandkoming van het contract tussen de bedrijfslocatie en het laboratorium moeten de relevante analysemethoden die het laboratorium gebruikt, worden gevalideerd door een volgens EN ISO 17025:2005 geaccrediteerd laboratorium. Deze validatie wordt uitgevoerd met een referentiemethode. In deze validatie wordt de analyse van een reeks van ten minste vijf monsters herhaald. Voorwaarde is dat de monsters representatief zijn voor het verwachte waardenbereik. Een blanco monster voor elke relevante parameter en brandstof of materiaal is bij de reeks inbegrepen. Op deze manier wordt de spreiding van de analyseresultaten van de methode beoordeeld en wordt een kalibratie voor het analyse-instrument uitgevoerd. 2. Jaarlijks vergelijkingsonderzoek Jaarlijks moeten alle gebruikte analysemethoden aan een vergelijkingsonderzoek worden onderworpen, waarbij een geaccrediteerd laboratorium (EN ISO 17025:2005) voor elke relevante parameter en brandstof of materiaal de analyse van een representatief monster ten minste vijf keer herhaalt. Dit herhaalonderzoek wordt uitgevoerd met een referentiemethode. Als er tijdens het vergelijkingsonderzoek een verschil wordt aangetroffen dat leidt tot een onderschatting van de emissies, moet de bedrijfslocatie alle relevante gegevens en de berekende jaaremissie voor het jaar waarin het verschil is waargenomen, herzien. Alle relevante data van het desbetreffende jaar moeten zodanig worden gecorrigeerd dat geen onderschatting van de CO2-emissie optreedt. Significante verschillen (2σ) die voortkomen uit het vergelijkingsonderzoek, moeten worden gemeld aan het VBBV en moeten per omgaande worden verholpen onder supervisie van het geaccrediteerde laboratorium.
voorbeeld: Laboratorium
Contact
Naam extern laboratorium
Naam contactpersoon en gegevens
Eigen laboratorium
Naam contactpersoon en gegevens
Geaccrediteerd?
Aantonen voldoen aan gelijkwaardige eisen
Aantonen technische competentie
Aard van de uitgevoerde analyse(s)
JA
nvt
nvt
Bepalen van oxidatiefactor van kolen Bepalen van emissiefactor van procesgas
NEEN
Aangetoond door audit op datum x: verwijzing auditrapport
Aangetoond door audit op datum x: verwijzing auditrapport
Bepalen van samenstelling van een speciale brandstof
3.2.3. Eisen inzake de bepaling van activiteitsspecifieke gegevens en factoren Deze paragraaf is uitsluitend verbindend met betrekking tot de onderdelen van deze handleiding waar uitdrukkelijk naar deze paragraaf wordt verwezen.
3.2.3.1. Bepaling van de factoren34 voor de emissiebepaling De procedures die worden toegepast bij de bemonstering van een brandstof/materiaal en bij de bepaling van de calorische onderwaarde, het koolstofgehalte, de emissiefactor, activiteitspecifieke oxidatiefactoren, conversiefactor of samenstellingsgegevens dienen te berusten op een standaardmethode – voor zover beschikbaar – waarbij systematische bemonsterings- en meetfouten beperkt blijven en waarvan de meetonzekerheid bekend is. Indien een CEN-norm beschikbaar is, moet deze worden toegepast. Indien er geen CEN-normen beschikbaar zijn, gelden passende ISOnormen of nationale normen. Indien er geen toepasbare normen bestaan, kunnen procedures worden uitgevoerd die zo veel mogelijk in overeenstemming zijn met passende ontwerp-normen of richtsnoeren voor de beste industriële praktijk. Relevante CEN-normen zijn o.m.: 34
Calorische onderwaarde, emissiefactor, oxidatiefactor, conversiefactor, koolstofgehalte, biomassafractie en samenstellingsgegevens.
21
–
EN ISO 6976:2005 Natural gas - Calculation of calorific values, density, relative density, and Wobbe index from composition;
–
EN ISO 4259:1996 Petroleum products - Determination and application of precision data in relation to methods of test.
Relevante ISO-normen zijn: –
ISO 13909-1,2,3,4:2001 Hard coal and coke - Mechanical sampling;
–
ISO 5069-1,2:1983 Brown coals and lignites; Principles of sampling;
–
ISO 625:1996 Solid mineral fuels - Determination of carbon and hydrogen - Liebig method;
–
ISO 925:1997 Solid mineral fuels - Determination of carbonate carbon content Gravimetric method;
–
ISO 9300:1990 Measurement of gas flow by means of critical flow Venturi nozzles;
–
ISO 9951:1993/94 Measurement of gas flow in closed conduits - Turbine meters.
Aanvullende nationale normen voor de indeling van brandstoffen zijn: –
DIN 51900-1:2000 Prüfung fester und flüssiger Brennstoffe - Bestimmung des Brennwertes mit dem Bomben-Kalorimeter und Berechnung des Heizwertes - Teil 1: Allgemeine Angaben, Grundgeräte, Grundverfahren;
–
DIN 51857:1997 Gasförmige Brennstoffe und sonstige Gase; Berechnung von Brennwert, Heizwert, Dichte, relativer Dichte und Wobbeindex von Gasen und Gasgemischen;
–
DIN 51612:1980 Prüfung von Flüssiggas; Berechnung des Heizwertes;
–
DIN 51721:2001 Prüfung fester Brennstoffe, Bestimmung des Gehaltes an Kohlenstoff und Wasserstoff (ook op vloeibare brandstoffen toepasbaar).
Het laboratorium waar de emissiefactor, het koolstofgehalte, de calorische onderwaarde, de oxidatiefactor of de onderliggende gegevens worden bepaald, moet voldoen aan de eisen van paragraaf 3.2.2. Opgemerkt moet worden dat (naast de precisie van de analytische procedure ter bepaling van het koolstofgehalte en de calorische onderwaarde) de bemonsteringsfrequentie, de bemonsteringsprocedure en de bereiding van het monster van cruciaal belang zijn om te komen tot een passende nauwkeurigheid van de activiteitspecifieke emissiefactor. Deze hangen grotendeels af van de toestand en de homogeniteit van de brandstof en/of het materiaal. Zo zal voor zeer heterogene materialen, zoals huishoudelijke vaste afvalstoffen, het benodigde aantal monsters groter moeten zijn, terwijl er minder monsters nodig zijn voor de meeste commerciële gasvormige of vloeibare brandstoffen. De volledige documentatie over de procedures die het desbetreffende laboratorium voor de bepaling van de emissiefactor, oxidatiefactor heeft gevolgd, en de volledige reeks uitkomsten moeten worden bewaard en beschikbaar worden gesteld aan de verificateur van het EJR.
3.2.3.2. On-line gasanalyseapparatuur en gaschromatografen Het gebruik van on-line gaschromatografen en al dan niet op extractie berustende analyses moet beperkt blijven tot de bepaling van de samenstellingsgegevens van gasvormige brandstoffen en materialen. De exploitanten die deze systemen gebruiken moeten aan de eisen van EN ISO 9001:2000 voldoen. Het bewijs dat het systeem aan deze eisen voldoet, kan worden geleverd door middel van een geaccrediteerde certificatie van het systeem. Kalibratiediensten en de leveranciers van kalibratiegassen moeten zijn geaccrediteerd overeenkomstig EN ISO 17025:2005. Voor zover toepasselijk moeten een initiële en voorts jaarlijks herhaalde validaties van het instrument worden uitgevoerd door een overeenkomstig EN ISO 17025:2005 geaccrediteerd laboratorium, waarbij EN ISO 10723:1995 “Natural gas - Performance evaluation for on-line analytical systems” wordt toegepast. In alle andere gevallen vinden in opdracht van de exploitant een initiële validatie en een jaarlijkse onderlinge vergelijking plaats, zoals beschreven in paragraaf 3.2.2.
22
3.2.3.3. Bemonsteringsmethoden en analysefrequentie De eisen inzake de bemonsteringsprocedure en analysefrequentie worden behandeld in paragraaf 5.2.3.2.
3.2.4. Emissieberekening van de BKG-inrichting 3.2.4.1. Emissieberekening totaal CO2-systeem De totale CO2-emissie van het CO2-systeem wordt berekend door de CO2-emissies van de niet uitgesloten bronstromen35 op te tellen. De emissies van het totale CO2-systeem zijn de emissies op basis waarvan u emissierechten zal moeten inleveren. Deze emissies zullen worden gerapporteerd in het EJR.
3.2.4.2. Pro memorie emissieberekening De pro memorie emissies zijn de emissies van de BKG-inrichting waarvoor geen emissierechten moeten ingeleverd worden, maar die wel gemonitord worden en gerapporteerd worden in het EJR. In het EJR worden de emissies van deze bronstromen opgeteld. Als pro memorie emissies worden beschouwd: A. De hoeveelheden biomassa die zijn verbrand [TJ] of in processen zijn verwerkt [t of Nm3]; B. De overgedragen CO2, tenzij aparte afspraken werden gemaakt met de overheid;
4. Meetinstrumenten en meetsystemen 4.1. Meetinstrumenten en meetsystemen In deze paragraaf dient opgegeven te worden welke meters per bronstroom worden gebruikt. Dezelfde volgorde in de opsomming van de bronstromen dient gehanteerd te worden als in hoofdstuk 3 van het MP. U gebruikt dezelfde benamingen voor de meters als de benamingen opgenomen in het schema van §2.5 van het MP. Van elke meter moet worden vermeld wat het meetprincipe, de lokatie (indien figuur 2.5 van uw MP niet duidelijk genoeg is), het gebruikte bereik en de nauwkeurigheid zijn (initiële nauwkeurigheid en tijdstip van laatste kalibratie). voorbeeld: Bronstroom
Aardgas
Meter/meetsysteem Naam Meetprincipe T4
Rotormeter
Bereik in % 20-100%
Gehanteerde bereik Maximaal meetbereik in absolute waarde 100 m3/uur
Nauwkeurigheid 36 Datum laatste Initieel kalibratie 1% 20/10/2007
4.2. Onderhoudsplannen 35
In het geval van ‘overgedragen CO2 neemt de overnemende inrichting deze bronstroom op bij de berekening van de emissies van het totale CO2-systeem. De overdragende BKG-inrichting zal deze bronstroom opnemen bij de pro memorie emissies. 36 De nauwkeurigheid volgens de leveranciergegevens van de meter. De nauwkeurigheid is de mate van overeenstemming tussen het resultaat van een meting en de echte waarde van een bepaalde grootheid (of een referentiewaarde die met behulp van internationaal aanvaarde en traceerbare kalibratiematerialen en standaardmethoden empirisch is bepaald), rekening houdend met zowel toevals- als systematische factoren
23
Hier moet verwezen worden naar de documenten die beschikbaar zijn binnen de BKG-inrichting m.b.t. de onderhoudsplannen voor alle gehanteerde meetinstrumenten en meetsystemen. U kunt daarbij verwijzen naar voorschriften van de fabrikant als deze van toepassing zijn, maar deze moeten dan uiteraard wel beschikbaar zijn binnen uw bedrijfslocatie. Indien de BKG-inrichting over een ISO- of EMAS-gecertificeerd zorgsysteem beschikt, volstaat dit. Indien dit niet het geval is, moeten specifieke procedures voor het onderhoud van de gehanteerde meetinstrumenten en meetsystemen beschikbaar zijn in de BKG-inrichting. BKG-inrichtingen < 25 kton hoeven niet over een onderhoudsplan voor aardgasmeters te beschikken. In een onderhoudsplan wordt aangeduid, wanneer elk meetinstrument wordt nagezien en wat er werd vastgesteld en wat eraan werd verricht. In het plan wordt vermeld op welke wijze tijdens de onderhoudsbeurt – bij uitbouw van het instrument – de meting of meetsysteem wordt vervangen of berekend. In elk geval moet uit het onderhoudsplan blijken wat de frequentie is waarmee u voor de betreffende meter het onderhoud en de kalibratie of ijking uitvoert. De voorwaarden waaraan een onderhoudsplan moet voldoen staan voor de meest voorkomende meetinstrumenten weergegeven in bijlage 9.7 van deze handleiding.
5. Onzekerheidsbepaling Om een uitspraak te kunnen doen over de betrouwbaarheid van gerapporteerde emissies, moet de bedrijfslocatie inzicht hebben in de onzekerheid van de gemonitorde en gerapporteerde emissies. CO2-emissies worden berekend op basis van een reeks variabelen, zoals: • • • • • • • •
hoeveelheid (brandstof, grondstof, hulpstof of product) calorische onderwaarde emissiefactor oxidatiefactor conversiefactor koolstofgehalte biomassafractie samenstellingsgegevens
Al deze variabelen moeten voldoen aan nauwkeurigheidsniveaus (tiers). In dit hoofdstuk van uw MP geeft u per bronstroom de activiteit waarin de bronstroom wordt ingezet en de omvang van de bronstroom. Per bronstroom geeft u tevens voor elke variabele volgende informatie: 1) De toegelaten onzekerheid U geeft de maximaal toegelaten onzekerheid voor de variabele (in %). Voor de hoeveelheidbepaling is dit het percentage dat opgenomen is in deel III van de handleiding voor de betreffende activiteit en de vereiste tier. De vereiste tier wordt bepaald volgens paragraaf 5.1. Voor de bepaling van de andere variabelen is dit percentage 1/3 van de maximaal toegelaten onzekerheid voor de bepaling van de activiteitsgegevens van de bronstroom. Indien een vaste waarde gehanteerd wordt voor de variabele zijn er geen onzekerheidseisen van toepassing op de factorbepaling en wordt in de eerste kolom ‘niet van toepassing’ ingevuld. Voor de minimis bronstromen kan er in deze kolom steeds ‘nvt’ ingevuld worden. 2) De berekening van de onzekerheid van de methode die zal toegepast worden, voor de bepaling van de variabele (formules) Deze berekening gebeurt conform de bepalingen van paragraaf 5.2. Voor hoeveelheidbepalingen dient de berekende onzekerheid per meter beschreven te worden, en, bij meerdere meters, voor de samengestelde meters per bronstroom. Indien de hoe-
24
veelheid uitsluitend bepaald wordt op basis van de factuurgegevens en er geen onderbouwing van de onzekerheid vereist is, overeenkomstig hoofdstuk 3, vermeld u in deze kolom ‘niet van toepassing’. Voor de bepaling van de andere variabelen dient de onzekerheidsberekening per variabele beschreven te worden. U kunt voor de onderbouwing van de onzekerheidsberekening verwijzen naar een bijlage bij het MP of naar onderbouwingen die binnen uw bedrijfslocatie aanwezig zijn. In het geval van specifieke bepaling van de factoren37 dient tevens de procedure van bemonstering en de analysefrequentie beschreven te worden in het MP. Men moet aantonen dat de monstername representatief en aselect is en dat het jaarlijkse gemiddelde van de relevante variabele wordt bepaald met een maximale onzekerheid die minder dan 1/3 bedraagt van de voorgeschreven maximale onzekerheid van het goedgekeurde niveau voor de activiteitsgegevens voor de betrokken bronstroom. Deze procedures kunnen uitgewerkt worden in een bijlage van het MP. Indien een vaste waarde wordt gehanteerd voor de variabele, wordt in de derde kolom enkel deze waarde ingevuld. 3) De voorgestelde afwijking van de toegepaste onzekerheid t.o.v. de toegelaten onzekerheid De exploitant kan omwille van onredelijke kosten of technische onhaalbaarheid (tijdelijk) afwijken van de vereiste tier (en dus ook van de toegelaten onzekerheid) en zo aan een lagere tier voldoen (zie paragraaf 5.1.2.3). In deze kolom geeft u, indien van toepassing, aan om welke reden u van de toegelaten onzekerheid wenst af te wijken en aan welke onzekerheid u wel zal voldoen. Deze afwijking en de redenen hiervoor dienen volledig onderbouwd te worden. De onderbouwing kan gebeuren in een bijlage van uw MP. Indien de Afdeling deze afwijking goedkeurt is dit de ‘toegestane afwijking t.o.v. de maximaal toelaatbare onzekerheid’. Indien u niet afwijkt van de maximaal toelaatbare onzekerheid vult u in deze kolom ‘niet van toepassing’ in. U hanteert hierbij dezelfde volgorde in de opsomming van de bronstromen als in hoofdstuk 3 van uw MP.
5.1. Vereiste onzekerheid
nauwkeurigheidsniveaus
en
maximaal
toelaatbare
5.1.1. Algemene bepalingen Bedrijfslocaties moeten per bronstroom bepalen welke nauwkeurigheidsniveaus vereist zijn voor de bepaling van de verschillende variabelen (= vereiste tiers). Deze bepaling gebeurt in functie van de klasse en activiteit van de BKG-inrichting en de grootte en aard van de bronstroom. Een tier wordt uitgedrukt door een cijfer. Met de oplopende nummering van tiers, wordt een oplopende mate van nauwkeurigheid aangegeven, waarbij het niveau met het hoogste niveau de voorkeur heeft. Gelijkwaardige niveau’s worden aangeduid met hetzelfde niveaunummer en een toegevoegde letter (bijv. 2a en 2b). De exploitant mag alleen van de ene methode (bijvoorbeeld 2a) naar de andere (bijvoorbeeld 2b) overschakelen, wanneer hij kan aantonen dat deze omschakeling leidt tot een grotere nauwkeurigheid in de monitoring en rapportage van de emissies. Aan elke tier is een maximaal toegelaten onzekerheidsniveau gekoppeld. Dit wordt per activiteit en per tier beschreven in deel III van de handleiding. Hoe hoger het vereiste nauwkeurigheidsniveau, hoe lager de toegelaten meetonzekerheid of hoe meer site specifiek het monitoringsysteem wordt. Voor hoeveelheden wordt de maximaal toelaatbare onzekerheid in deel III uitgedrukt in termen van het percentage maximaal toegelaten onzekerheid, waarmee de hoeveelheid ingezette brandstof of materiaal moet worden bepaald. De maximaal toegelaten onzekerheid is van toepassing op individuele bronstromen. Als een bronstroom bemeten wordt via meerdere meters, is de vereiste onzekerheid voor de betreffende bronstroom dus niet van toepassing op de individuele meters, maar op de combinatie van meters. 37
Zie ook de eisen die hieromtrent zijn opgenomen in paragraaf 3.2.3.
25
Voor de factoren wordt de maximaal toelaatbare onzekerheid in deel III uitgedrukt in een standaardfactor of een methode die een bedrijfslocatie moet toepassen om de betreffende factor te bepalen.
5.1.2. Bepaling van de vereiste tier 5.1.2.1. De minimaal vereiste tier In Bijlage 9 van deze handleiding is een overzicht van de minimaal vereiste tiers voor alle variabelen opgenomen per activiteit en in functie van de klasse van de BKG-inrichting. Deze ‘minimaal vereiste tiers’ zijn niet noodzakelijk gelijk aan de ‘vereiste tiers’, zoals wordt verduidelijkt in het verder verloop van deze paragraaf.
5.1.2.2. Vereiste tier voor kleine en zeer kleine bronstromen In afwijking van de minimaal vereiste tiers, geldt voor alle bedrijfslocaties, ongeacht de klasse van de BKG-inrichting, dat: • •
voor zeer kleine bronstromen voor alle variabelen geen gebruik hoeft gemaakt te worden van de tiersystematiek (tier=0). De bedrijfslocatie mag een eigen onderbouwde schattingsmethode gebruiken voor de bepaling van de CO2-emissie. voor kleine bronstromen voor alle variabelen tier 1 (de meest soepele tier) mag toegepast worden.
5.1.2.3. Vereiste tier voor grote bronstromen De vereiste tier voor grote bronstromen is afhankelijk van de klasse van de BKG-inrichting, zoals opgenomen in paragraaf 2.6 van uw MP. Klasse-A-inrichtingen met < 25 kton mogen voor alle grote bronstromen voor alle variabelen tier 1 (de meest soepele tier) toepassen. Klasse-A-installaties >= 25 kton moeten voor alle grote bronstromen voor alle variabelen minstens aan de minimale vereiste tier (dus niet de hoogste tier!) voldoen. Vaak is dit voor klasse-A installaties tier 1, maar niet altijd. Klasse-B- en –C-installaties moeten voor hun grote bronstromen voor alle variabelen aan de hoogste en dus meest strenge tier voldoen. De hoogste tier is het hoogste niveau dat voor de betreffende activiteit en variabele opgenomen is in deel III van de handleiding. Op de verplichting om aan de hoogste tier te voldoen kunnen volgende afwijkingen worden toegestaan:
38 39
Klasse-B- en -C-installaties mogen voor hun grote bronstromen voor alle variabelen aan één tier lager dan de hoogste tier voldoen als ze aantonen dat het halen van de hoogste tier leidt tot onredelijke kosten38. Soms is de hoogste tier tegelijkertijd de minimale vereiste tier. In dat geval mogen klasse-B- en –C-installaties niet op basis van onredelijke kosten afwijken van de hoogste tier. Dit is vaak het geval voor klasse-C installaties.
Klasse-B- en –C-installaties mogen voor hun grote bronstromen voor alle variabelen van de hoogste tier en/of de minimaal vereiste tier afwijken (desnoods tot tier 1) als ze aantonen dat het voldoen hieraan technisch niet haalbaar is39.
Voor grote en zeer complexe bedrijfslocaties is in principe de fall-back-methode mogelijk, als zij aantonen dat voor minstens één grote of kleine bronstroom tier 1 (de meest soepele tier) technisch niet haalbaar40 is of leidt tot onredelijke kosten.
Zie bijlage 9.8: Onredelijke kosten. Zie definitie in hoofdstuk 0 van deel I.
26
De fall-back-methode stapt af van een onzekerheidseis per bronstroom en vereist de berekening en toepassing van een “typische totale onzekerheid” voor het totale CO2-systeem. De fall back methode staat beschreven in paragraaf 5.3. De Afdeling zal, overeenkomstig artikel 21 van Richtlijn 2003/87, de Europese Commissie informeren over alle inrichtingen van klasse C die voor grote bronstromen afwijken van de hoogste tier.
5.2. Berekening van de onzekerheid per bronstroom Deze paragraaf behandeld afzonderlijk de onzekerheid van de hoeveelheidbepaling en de onzekerheid van de bepaling van de andere variabelen.
5.2.1. Onzekerheid van de hoeveelheidbepaling 5.2.1.1. Wanneer dient de onzekerheid van een hoeveelheid berekend en onderbouwd te worden? I. Zeer kleine bronstromen De hoeveelheidmeting van zeer kleine bronstromen is niet onderhevig aan onzekerheidsvereisten. De onzekerheid moet dus niet worden berekend of onderbouwd. II. Kleine en grote bronstromen Voor kleine en grote bronstromen hangt het feit of men de onzekerheid moet berekenen en onderbouwen af van de klasse van de BKG-inrichting en de aard van de bronstroom. In hoofdstuk 3 staat beschreven voor welke bronstromen en welke klassen de onzekerheid van de hoeveelheidbepaling moet berekend en onderbouwd worden.
5.2.1.2. Methode voor bepaling van de onzekerheid van een hoeveelheid Voor de bepaling en onderbouwing van de onzekerheid van de hoeveelheidsmeting van een bronstroom, schrijft MRG 2007 de ISO-5168:20052 en de ‘Guide to the expression of uncertainty in measurement’ voor. De toepassing van deze normen is zeer ingewikkeld. U mag de normen gebruiken, maar hiervoor bestaan alternatieven (cfr. hieronder in 5 stappen). Een aandachtspunt hierbij is dat in het kader van emissiehandel niet de onzekerheid van een individuele waarneming moet bepaald worden, maar de onzekerheid van de meetgegevens over een jaar. De onzekerheid van een individuele waarneming, die vaak gehanteerd wordt door meetdeskundigen en meterfabrikanten, kan sterk afwijken van de onzekerheid van meerdere metingen over een jaar. Bij de onzekerheid van een individuele waarneming speelt de toevallige fout een grote rol en speelt de systematische fout een minder grote rol, terwijl dit bij de onzekerheid van meetgegevens over een jaar precies omgekeerd is. De systematische fout speelt dan een veel grotere rol dan de toevallige fout, die zich gedurende het jaar uitmiddelt. Onderstaande stappen kan u volgen om de onzekerheid van een hoeveelheid te bepalen: Stap 1: Bepaal de onzekerheid van het meetinstrument De onzekerheid is een getal dat aangeeft hoeveel de gemeten waarde afwijkt van de werkelijke waarde als gevolg van systematische en toevallige meetfouten. Een onzekerheid kan worden uitgedrukt als percentage van de maximale of gemiddelde waarde van een meting of als absolute fout. Een onzekerheid moet met een 95% betrouwbaarheidsinterval worden opgegeven. Dit betekent dat in 95% van de gevallen de opgegeven fout niet wordt overschreden, rekening houdend met de eventuele asymmetrie van de verdeling van de waarden. Er zijn twee soorten onzekerheden: 1) Instrumentspecifieke onzekerheden 40
Zie definitie in hoofdstuk 0 van deel I.
27
Instrumentspecifieke onzekerheden zijn onzekerheden die samenhangen met het meetprincipe van een meter. Instrumentspecifieke onzekerheden worden in principe door de leverancier van het meetinstrument bepaald. 2) Gebruiksspecifieke onzekerheden Gebruiksspecifieke onzekerheden zijn onzekerheden die samenhangen met de lokatie van het instrument, het gebruik, de kalibratie en het onderhoud van het instrument. De instrumentspecifieke onzekerheid van de meest voorkomende meetinstrumenten, vindt u in Bijlage 9.7. Indien u geen voldoende informatie heeft voor een hierin vermelde meter, mag dit getal zonder nadere onderbouwing worden overgenomen als u voor de betreffende meter voldoet aan de in deze bijlage bij het betreffende meetprincipe beschreven voorwaarden (o.a. inzake reiniging, onderhoud, inspectie, kalibratie). Als de meter niet aan één of meer voorwaarden voldoet, moet u onderbouwen dat de betreffende voorwaarden geen invloed hebben op de onzekerheid. U kunt ook een conservatieve en onderbouwde inschatting geven van het extra effect dat het niet voldoen aan de betreffende voorwaarden heeft op de onzekerheid van de meter. Voor het MP betekent dit dat u in het sjabloon van hoofdstuk 5 in de derde kolom “berekening van de meetonzekerheid” de onzekerheid van het meetinstrument uit bijlage 9.7 van de handleiding overneemt. Het kan voorkomen dat de onzekerheid afhangt van de hoeveelheid die een meter meet: van 0 – 20% van het maximale meetbereik geldt bijvoorbeeld een andere onzekerheid dan van 20% -100% van het maximale meetbereik. Als beide situaties binnen de representatieve bedrijfsomstandigheden van uw bedrijfslocatie voorkomen, hoeft u niet de gewogen gemiddelde onzekerheid te berekenen, maar kunt u volstaan met de onzekerheid bij de gewogen gemiddelde meetwaarde. Voorbeeld: Een rotormeter die gas meet, heeft bij 0 -20% van het maximale meetbereik een onzekerheid van 3% en bij 20% -100% daarvan een onzekerheid van 1,5% (zie punt 9.7.2 van Toelichting 9.7). In een jaar stroomt in totaal 480.000 m3 aardgas door de meter gedurende 8.000 uren (of 60 m3/uur). De maximale flow 3 (100%) is 220 m /uur. De gewogen gemiddelde flow komt dan overeen met 27,3% (of 60/220) van het maximale meetbereik. Omdat 27,3% in de range van 20% -100% ligt, mag u voor deze meter een onzekerheid van 1,5% aanhouden
Als u een meter hebt die niet in Bijlage 9.7 is genoemd, moet u zelf aan de hand van de gegevens van de fabrikant de onzekerheid van het meetinstrument over een jaar achterhalen. Ook de voorwaarden waaronder deze onzekerheid geldt, moet u afleiden uit de gegevens van de meterfabrikant. Stap 2: Bepaal de extra onzekerheid door specifieke, contextgebonden factoren Deze stap is niet van toepassing op meters binnen kleine bedrijfslocaties (jaarlijkse CO2-emissie kleiner dan 25 kton). Zij kunnen een onzekerheid van 0% hanteren als uitkomst van stap 2. In deze stap dienen onderstaande 3 vragen beantwoord te worden: 1. Is het meetinstrument ingebouwd volgens de voorschriften van de fabrikant of, als deze voorschriften niet beschikbaar zijn, volgens algemene voorschriften die gelden voor het meetprincipe? (bv. als een flowmeter is ingebouwd vlak na een bocht in het leidingwerk, zal de meetonzekerheid toenemen) 2. Is het medium (gas, vloeistof of vaste stof) dat door de meter gemeten wordt, een medium waarvoor het meetinstrument ontworpen is volgens de voorschriften van de fabrikant of, als deze voorschriften niet beschikbaar zijn, volgens algemene voorschriften die gelden voor het meetprincipe? 3. Wordt de onzekerheid van de meter niet nadelig beïnvloed door andere factoren, zoals de variatie in de samenstelling van het medium dat gemeten wordt? Als het antwoord op alle drie deze vragen ‘ja’ is, kunt u een onzekerheid van 0% hanteren als uitkomst van stap 2. Als het antwoord op één of meer van deze vragen ‘nee’ is, moet u in overleg met de fabrikant van de meter of een andere expert een conservatieve en onderbouwde inschatting maken van de extra onzekerheid die gemoeid is met de factor of factoren waarvoor u ‘nee’ hebt geantwoord.
28
Het uitvoeren van stap 2 zal leiden tot correctieve maatregelen, die slechts éénmaal worden uitgevoerd. Indien er geen gevolg kan worden gegeven aan de correctie, behoudt men de onzekerheidsfactor zolang de correctie niet wordt uitgevoerd.
Stap 3: Bepaal voor gasmeters de onzekerheid van de druk- en temperatuurcorrectie Druk- en temperatuurcorrectie zijn alleen van toepassing op de hoeveelheidmeting van gassen en niet op de meting van vloeistoffen en vaste stoffen. Voor vloeistoffen en vaste stoffen kunt u daarom een onzekerheid van 0% hanteren als uitkomst van stap 3. U moet de actuele hoeveelheid gas corrigeren voor druk en temperatuur naar ‘normale condities’ (Nm³ of norm kubieke meter). Deze correctie is verplicht, omdat er grote systematische fouten zouden optreden als deze niet zou plaatsvinden. De volgende situaties kunnen zich in de praktijk voordoen. Situatie 1: Gasmeter met Elektronisch Volume Herleidings Instrument (EVHI) Als u een gasmeter hebt met een EVHI dat de druk en temperatuur bepaalt, mag u voor het EVHI 1 % nemen als uitkomst van stap 3. U mag de onzekerheid van 1 % alleen aanhouden als uw bedrijfslocatie aan de voorwaarden voldoet zoals deze voor een EVHI in punt 9.7.11 van de handleiding zijn opgenomen. Op deze voorwaarden moet u ingaan bij het invullen van het deel “Onderhoudsplannen” van het MP. Situatie 2: Gasmeter met aparte druk- en temperatuurmeting Als u een gasmeter hebt met een aparte druk- en temperatuurmeting bij die meter, moet u in overleg met de fabrikant van de meters of een andere expert een conservatieve en onderbouwde inschatting maken van de onzekerheid van de druk- en temperatuurmeting. Deze moet u via de volgende formule verwerken in de uitkomst van stap 3: U=
(Up )² + (Ut )²
Situatie 3: Gasmeter zonder aparte druk- en temperatuurmeting Als er sprake is van een gasmeter zónder een aparte druk- en temperatuurmeting bij die meter (correctie vindt plaats op basis van druk- en temperatuurmeting/EVHI bij de hoofdgasmeter), moet u in overleg met de fabrikant van de meters en/of een andere expert een conservatieve en onderbouwde inschatting maken van de onzekerheid van de druk- en temperatuurmeting op de plaats van de bewuste gasmeter. Daarbij moet u rekening houden met druk- en temperatuurverschillen tussen de plaats van de druk- en temperatuurmeting en de plaats van de bewuste gasmeter. De onzekerheid van de druk- en temperatuurmeting moet u op de volgende manier verwerken in de uitkomst van stap 3: U=
(Up )² + (Ut )²
De onzekerheid voor meting zonder drukcorrectie wordt aangenomen als 10 % en de onzekerheid voor meting zonder de temperatuurscorrectie als 5 %. Stap 4: Tel de onzekerheden uit de stappen 1, 2 en 3 bij elkaar op Uit de stappen 1, 2 en 3 zijn onzekerheden gekomen, die u bij elkaar moet optellen om tot de totale onzekerheid van de individuele hoeveelheidmeting te komen. De formule die u daarvoor moet gebruiken, is: U=
(Ustap1)² + (Ustap 2)² + Ustap 3)²
waarbij U de onzekerheid is. Stap 5: Bepaal de onzekerheid van de hoeveelheid van de bronstroom Volgens stap 1 t/m 4 hebt u de onzekerheid van elke (gecorrigeerde) hoeveelheidmeting bepaald. In deze stap telt u de onzekerheid van de verschillende deelmetingen op tot de totale samengestelde onzekerheid van de bronstroom. Hiervoor moet u de volgende formule gebruiken: waarbij ‘U’ de totale
29
onzekerheid van bronstroom is, ‘U1 – Un’ de onzekerheden van de deelmetingen zoals die in stap 4 bepaald zijn, en ‘x1 – xn’ de hoeveelheden die jaarlijks door de betreffende meters worden gemeten.
(U 1 * x1)² + (U 2 * x 2)² + (Uz * xz )² U = –––––––––––––––––––––––––––––– x1 + x2 + xz De aanname in deze formule is dat de verschillende hoeveelheidmetingen volledig onafhankelijk van elkaar zijn. In de praktijk zullen de metingen deels afhankelijk en deels onafhankelijk van elkaar zijn.
5.2.2. Bepaling van de onzekerheid van de andere variabelen 5.2.2.1. Wanneer dient de onzekerheid van de andere variabelen opgegeven en onderbouwd te worden? I. Zeer kleine bronstromen De onzekerheid van de factorbepaling van zeer kleine bronstromen hoeft voor geen enkele klasse berekend te worden en hoeft dus niet verder worden onderbouwd. II. Kleine en grote bronstromen Voor kleine en grote bronstromen hangt het feit of men de onzekerheid moet berekenen en onderbouwen af van de klasse van de BKG-inrichting en de aard van de bronstroom. In hoofdstuk 3 staat beschreven voor welke bronstromen en welke klassen de onzekerheid van de factorbepaling moet berekend en onderbouwd worden.
5.2.2.2. Methode voor bepaling van de onzekerheid van andere variabelen Als u de overige variabelen die een rol spelen in de bepaling van de CO2-emissie specifiek moet bepalen, werkt u met een relatieve fout, die overeenstemt met het 95 % betrouwbaarheidsinterval en die met de vereiste “tier” in overeenstemming is. U kunt de onzekerheid in de bepaling van de variabelen verkleinen door het aantal bemonsteringen en analyses te vergroten. Statistisch gezien neemt de onzekerheid in de gemiddelde emissiefactor of verbrandingswaarde af met een factor 1/ n , waarin n het aantal onafhankelijke waarnemingen is waarop het gemiddelde is gebaseerd. Een onafhankelijke waarneming is daarbij het (gemiddelde) resultaat van de analyse(s) van enkelvoudige monsters of een mengmonster. In geval de samenstelling van de bronstroom varieert (bv. afgassen) en deze niet in-lijn geanalyseerd kunnen worden, maar via laboratorium analyses data beschikbaar zijn wordt de nauwkeurigheid van de analyses bepaald volgens de formule: U=
2σ ––––
x σ= standaarddeviatie van de labo-analyses
x = gemiddelde Om aan de onzekerheidseis voor de variabelen te kunnen voldoen, moet u tijdens het opstellen van uw MP aan de hand van historische gegevens vaststellen hoe vaak de analyses en bemonsteringen moeten plaatsvinden. Vervolgens gaat u in 2008 met de berekende frequentie, analyses en bemonsteringen uitvoeren. Op basis van de resultaten van de analyses kunt u vervolgens berekenen of u in
30
de praktijk de vereiste onzekerheid haalt. Aan de hand daarvan kunt u de frequentie van de bemonstering en analyse bijstellen. Het staat u vrij om een eigen methode op te zetten om de onzekerheid van de variabelen te bepalen. Deze moet wel worden geverifieerd door het VBBV en worden goedgekeurd door de Afdeling. De bemonsteringsprocedure en analysefrequentie worden zo gekozen dat het jaargemiddelde van de parameter in kwestie gegarandeerd wordt bepaald met een maximale onzekerheid die minder dan 1/3 bedraagt van de voorgeschreven maximale onzekerheid van het goedgekeurde niveau voor de activiteitsgegevens voor de betrokken bronstroom. Als de bedrijfslocatie de maximaal toegelaten onzekerheid niet kan naleven of niet kan aantonen dat zij deze onzekerheid naleeft, moet minimaal de frequentie uit de onderstaande tabel worden aangehouden. De toepasselijke analysefrequentie wordt dan opgenomen in het MP. Als deze tabel niet van toepassing is (doordat de brandstof niet is vermeld), wordt met het VBBV een analysefrequentie vastgelegd in het MP.
Brandstof
Minimum analysefrequentie
Procesgas (gemengd raffinaderijgas, cokesovengas, hoogovengas en convertorgas)
Minimaal dagelijks, en mogelijk op verschillende tijdstippen van de dag
Steenkool, cokeskool, petroleumcokes
Elke 20.000 ton en minimaal 6 x per jaar
Vaste afvalstoffen (zuiver fossiel of gemengd biomassa/fossiel)
Elke 5.000 ton en minimaal 4 x per jaar
Vloeibare afvalstoffen
Elke 10.000 ton en minimaal 4 x per jaar
Carbonaatmineralen (bv. kalksteen en dolomiet)
Elke 50.000 ton en minimaal 4 x per jaar
Klei en leisteen
Minimaal 2 x per jaar per kleisoort
Andere in- en outputstromen van de massabalans voor procesgassen (niet van toepassing op brandstoffen)
Elke 20.000 ton en minimaal 1 x per maand
Andere materialen
Afhankelijk v/h het type materiaal en de variatie, de hoeveelheid materiaal die correspondeert met 50.000 ton CO2 en minimaal 4 x per jaar
De uitkomst van de analyse van het monster mag alleen worden gebruikt voor het bepalen van de emissie gedurende de leverperiode of brandstof- of materiaalbatch waarvoor het monster representatief is. Als een monster een mengsel is van een groot aantal primaire monsters, die in de loop van een bepaalde periode werden genomen, moet het monstermateriaal kunnen worden opgeslagen zonder dat de samenstelling ervan wijzigt. De periode kan variëren van één dag tot verschillende maanden.
5.3. Fall-back methode 5.3.1. Wat is een fall back methode
31
In gevallen waarin de toepassing van ten minste de eisen van tier 1 op minstens 1 grote of kleine bronstroom technisch niet haalbaar41 is of tot onredelijk hoge kosten42 zou leiden, dient de exploitant een zogenaamde “fall-back”-methode toe te passen. De fall back methode houdt in dat de exploitant vrijgesteld wordt van de toepassing van de vereiste nauwkeurigheidsniveau’s zoals opgenomen in Bijlage 9. en een volledig op de betrokken bronstromen toegesneden monitoringmethodiek mag opstellen. Het is mogelijk dat een exploitant slechts tijdelijk tenminste tier 1 niet kan naleven voor alle grote en kleine bronstromen. Dit is bijvoorbeeld het geval voor raffinaderijen en complexe chemische inrichtingen, waar een complete shut-down van (een gedeelte van) de installatie kan nodig zijn om een meter te veranderen, zodat aan de opgelegde tiers kan voldaan worden. In vele van deze gevallen zal de vervanging van de meter leiden tot onredelijke kosten. De Afdeling kan deze inrichtingen toestaan om de meter te veranderen tijdens de volgende stopzetting van de installatie, zodat intussentijd een alternatieve monitoringmethodiek kan gehanteerd worden. In deze gevallen moet de fall back methode als een tijdelijke situatie beschouwd worden. De exploitant moet aan de vereiste tiers voldoen vanaf het volgende moment van stopzetting van de installatie, rekening houdend met de tijd nodig om de meter te installeren.
5.3.2. Wat moet de exploitant opnemen in het MP? Indien de exploitant meent van de fall back methode te moeten gebruik maken doordat tenminste de eisen van tier 1 (tijdelijk) niet voor alle kleine en grote bronstromen kan gehaald worden, moet de exploitant in het MP volgende informatie opnemen: 1. de exacte reden waarom het niet mogelijk is om de nauwkeurigheidsvereisten na te leven: het ondersteunende bewijs moet goed onderbouwde redenen bevatten die de afwijking van de vereisten rechtvaardigt; 2. het tijdstip en de manier waarop de relevante nauwkeurigheidsvereisten wel zullen gehaald worden (indien mogelijk); 3. de manier waarop de jaarlijkse CO2-emissie in tussentijd zal bepaald worden (= alternatieve monitoringmethode voor het volledige CO2-systeem); 4. de onzekerheidsanalyse van de alternatieve monitoringmethode: de exploitant moet in het MP aantonen dat indien deze alternatieve monitoringmethodiek op het hele CO2-systeem wordt toegepast, de in onderstaande tabel gespecificeerde drempelwaarden voor de totale onzekerheid m.b.t. de jaarlijkse broeikasgasemissies van de installatie als geheel worden nageleefd. De onzekerheidsanalyse dient een kwantificering te omvatten van de onzekerheden ten aanzien van alle variabelen en parameters die bij de berekening van het jaarlijkse emissieniveau worden gebruikt, rekening houdend met de ISO-richtsnoeren betreffende de weergave van de onzekerheid van metingen (1995)43 en ISO 5186:2005. De analyse dient plaats te vinden op basis van de gegevens van het voorgaande jaar alvorens het MP door de Afdeling wordt goedgekeurd.
41 42 43
“
Klasse van de BKG-inrichting
Onzekerheidsdrempel voor de totale jaarlijkse emissies
A
± 7,5 %
B
± 5,0 %
C
± 2,5 %
Zie definitie uit hoofdstuk 0 van deel I. Zie bijlage 9.8: Onredelijke kosten. Guide to the Expression of Uncertainty in Measurement”, ISO/TAG 4. Gepubliceerd door de Internationale Organisatie voor normalisatie (ISO) (1993; verbeterde herdruk, 1995) namens de BIPM, IEC, IFCC, ISO, IUPAC, IUPAP en OIML.
32
Tabel: Drempelwaarden voor de totale onzekerheid bij toepassing van de “fall-back”-methode44 De exploitant bepaalt de gegevens, voor zover verkrijgbaar, dan wel de beste schattingen van de activiteitsgegevens, calorische onderwaarden, emissiefactoren, oxidatiefactoren en andere parameters, daarbij indien passend gebruikmakend van laboratoriumanalyses, en rapporteert deze in het EJR. De desbetreffende methoden worden gespecificeerd in het MP en moeten worden geverifieerd door het VBBV en goedgekeurd door de Afdeling. De tabel is niet van toepassing op BKG-inrichtingen waarvan de broeikasgasemissies worden bepaald door systemen voor continue emissiemonitoring. Indien de exploitant de relevante nauwkeurigheidsvereisten niet kan naleven op het tijdstip dat hij heeft opgegeven in het MP, dient hij dit electronisch te melden aan het VBBV.
5.3.3. Jaarlijkse bijwerking onzekerheidsanalyse en evaluatie fall back methode De onzekerheidsanalyse van de alternatieve monitoringmethode dient jaarlijks te worden bijgewerkt. Deze jaarlijkse bijwerking dient te worden opgesteld en aan het VBBV te worden voorgelegd vóór het opstellen van het EJR. Deze melding gebeurt electronisch. De Afdeling zal jaarlijks evalueren of de fall back methode nog steeds toepasselijk is voor de BKGinrichting. Hiertoe dient de exploitant bij de jaarlijkse bijwerking van de onzekerheidsanalyse, die ingediend wordt bij het VBBV, het bewijs toe te voegen dat de fall back methode nog steeds van toepassing is (cfr. punt 1 uit hoofdstuk 5.3.2.) Het VBBV zal deze bewijslast bezorgen aan de Afdeling. De exploitant zal op de hoogte gesteld worden van de beslissing van de Afdeling, en zal in voorkomend geval zijn MP moeten wijzigen, conform de procedures voor wijzigingen opgenomen in hoofdstuk 6 van deel I.
5.3.4. Melding aan de Europese Commissie De BKG-inrichtingen waar de “fall-back”-methode wordt toegepast, zullen door de Afdeling bij de Europese Commissie worden aangemeld overeenkomstig artikel 21 van Richtlijn 2003/87/EG.
6. Databeheer en rapportering In dit hoofdstuk dienen de operationele activiteiten en de controles die worden uitgevoerd, te worden opgenomen: 1. het meten, registreren, controleren en corrigeren van primaire meetgegevens; 2. het berekenen, controleren en corrigeren van de verbruiken en de CO2-emissie per bronstroom; 3. het opstellen, controleren, laten verifiëren en verzenden van het EJR. Operationele activiteiten zijn alle taken en handelingen die worden verricht om van primaire meetdata te komen tot een EJR waarin gecontroleerde en geverifieerde getallen staan die tot stand zijn gekomen volgens de monitoringmethodiek die in Hoofdstuk 3 is beschreven. In dit hoofdstuk kan steeds verwezen worden naar bestaande procedures in het kader van een kwaliteitzorgsysteem binnen de bedrijfslocatie (bv. ISO, EMAS). In dit geval dienen de gevraagde procedures niet te worden opgenomen in het MP, en volstaat een verwijzing naar de betreffende procedure.
44
Indien de fall back methode niet wordt toegepast, zijn deze drempelwaarden voor de totale onzekerheid van het CO2systeem uiteraard niet van toepassing.
33
6.1. Databeheer en verwerking tot rapportering In uw MP: 1. geeft u de procedures ‘van meten tot rapporteren’ in een schematische weergave (zoals een flow chart of tabel); 2. geeft u de verschillende onderdelen van de procedure weer; 3. verwijst u, indien van toepassing, naar aanwezige procedures binnen uw bedrijfslocatie; U dient telkens aan te geven: 1. welke taken en/of handelingen verricht worden in het kader van de betreffende activiteit (hoe); 2. op welk tijdstip en/of met welke frequentie de taken en/of handelingen verricht worden (wanneer); 3. welke middelen (zie punt 6.1.4) gebruikt worden voor de betreffende taken en/of handelingen. Hieronder wordt per onderdeel toegelicht wat er in het MP moet worden opgenomen.
6.1.1. Primaire meetgegevens Deze paragraaf is niet van toepassing als u geen primaire meetgegevens hebt, bijvoorbeeld doordat u de CO2-emissie bepaalt aan de hand van facturen. Indien u wel over primaire meetgegevens beschikt, behandelt u in uw MP de onderstaande activiteiten.
6.1.1.1. Meten van primaire meetgegevens U geeft in het MP aan: 1. wat gemeten wordt, waarbij de parameters die gemeten worden, overeen moeten komen met de monitoringmethodiek die u in hoofdstuk 3 hebt beschreven; 2. waar gemeten wordt, voor zover u dit in hoofdstuk 2 of 4 nog niet duidelijk hebt gemaakt; 3. hoe gemeten wordt voor zover u dit in hoofdstuk 3 of 4 nog niet duidelijk hebt gemaakt, waarbij u de meetmethode noemt en de ISO-, CEN- of NEN-norm waaraan deze voldoet; 4. hoe vaak gemeten wordt.
6.1.1.2. Registreren van primaire meetgegevens U geeft aan waar, wanneer en hoe welke meetgegevens worden geregistreerd. Verwijs hierbij naar paragraaf 6.1.4 voor de beschrijving van middelen. Een middel is niet alleen een meetinstrument, maar kan ook een dataverwerkingssysteem, spreadsheet of rapportageprogramma zijn.
6.1.1.3. Vervangende waarden voor primaire meetgegevens Bij uitval van meetinstrumenten zal uw bedrijfslocatie vervangende waarden voor de bepaling van de betreffende parameter moeten gebruiken. U dient in het MP vast te leggen: 1. hoe vervangende waarden worden bepaald (bijvoorbeeld laatst berekende uurverbruik, vaste waarde, materiaalbalans); 2. waarom de gekozen vervangende waarden niet leiden tot een onderschatting van de CO2emissie; 3. hoe wordt geregistreerd dat gebruik gemaakt is van een vervangende waarde.
34
Als u in een vorig hoofdstuk van het MP al hebt beschreven hoe vervangende waarden worden bepaald en waarom de betreffende vervangende waarden niet leiden tot een onderschatting van de CO2emissie, hoeft u in dit hoofdstuk alleen aan te geven hoe wordt geregistreerd dat gebruik gemaakt is van een vervangende waarde.
6.1.2. Bepalen verbruik en CO2-emissie In Hoofdstuk 3 hebt u aangegeven hoe de (jaarlijkse) CO2-emissies bepaald worden. Hier geeft u aan waar, wanneer en hoe welke verbruik- en emissiegegevens worden geregistreerd.
6.1.3. Rapportage In deze paragraaf geeft u op hoe binnen uw bedrijfslocatie jaarlijks het EJR wordt opgesteld. Het gaat om volgende activiteiten: 1. 2. 3. 4. 5.
opstellen EJR; controleren en corrigeren gegevens EJR; onafhankelijk laten verifiëren EJR45; autoriseren en verzenden EJR; registreren van gegevens uit de voorgaande onderdelen.
Voor elk van deze activiteiten moet u aangeven wanneer en hoe ze gebeuren.
6.1.4. Beschrijving middelen In deze paragraaf beschrijft u de gebruikte middelen voor het bepalen en registreren van primaire meetgegevens, de CO2-emissie en het EJR. Middelen zijn bijvoorbeeld meetinstrumenten, databanken, emissierekensystemen en spreadsheets. Geef een overzicht van de data-opslagsystemen, rekensystemen en systemen voor gegevensverwerking. In het overzicht moet per middel de volgende informatie worden opgenomen: 1. omschrijving, locatie, merk en type van het systeem; 2. functie en werking van het systeem; 3. voorzieningen voor reguliere back-ups en back-ups bij storingen. In Hoofdstuk 4 van het MP hebt u al een overzicht van gebruikte meetinstrumenten gegeven. Dit hoeft u hier niet te herhalen. Het gaat hier om data-opslagsystemen, gegevensverwerkingssytemen en hulpmiddelen voor het uitvoeren van berekeningen. In de vorige hoofdstukken hebt u waar nodig al verwezen naar deze middelen. Meetgegevens, berekeningen en rapportages van alle CO2-installaties en/of bronstromen moeten op zo’n manier worden gedocumenteerd en opgeslagen dat gegevens kunnen worden gereproduceerd en het EJR kan worden geverifieerd. Ruwe gegevens mogen niet verloren gaan als er correcties worden toegepast. Alle informatie die betrekking heeft op een emissiejaar moet tot 10 jaar na het indienen van het EJR over dat jaar worden bewaard. Hoofdstuk 7.2 gaat hier dieper op in.
45
Het EJR, dient, vooraleer het wordt verzonden naar de verificateur, binnen het bedrijf een onafhankelijke audit te ondergaan. Dit kan zowel een interne als een externe audit zijn. In de periode 2008-2012 kan het niet uitvoeren van deze audit leiden tot afkeuring van het EJR. Deze audit dient dus jaarlijks te gebeuren.
35
6.2. Factuurbeheer en controlesystemen 6.2.1. Controleren en corrigeren primaire meetgegevens In het MP legt u vast: 1. wanneer en hoe interne controles van primaire meetgegevens worden uitgevoerd; 2. wanneer en hoe correctieve acties worden uitgevoerd; 3. wanneer, hoe en waar de resultaten van de controles en correctieve acties worden geregistreerd; 4. hoe de oorspronkelijke, niet-gecorrigeerde waarde achterhaald kan worden. De afkeurcriteria voor de primaire meetgegevens (wanneer correctieve acties worden doorgevoerd) zijn een belangrijk aandachtspunt in uw MP. Deze moeten specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden (SMART) zijn. U dient volgende interne controles van primaire meetgegevens uit te voeren en te beschrijven: 1. controles of de gegevens juist zijn (bijvoorbeeld controles aan de hand van back-up meters, plausibiliteitschecks, gefactureerde gegevens, energiebalansen of materiaalbalansen); 2. controles of de gegevens volledig zijn.
6.2.2. Controleren en corrigeren verbruik en CO2-emissies In de omschrijving van de interne controles voor het verbruik en de CO2-emissies legt u vast: 1. wanneer en hoe controles worden uitgevoerd; 2. wanneer en hoe correctieve acties worden uitgevoerd; 3. wanneer, hoe en waar de resultaten van de controles en correctieve acties worden geregistreerd; 4. hoe de oorspronkelijke, niet-gecorrigeerde waarden achterhaald kunnen worden. Met name de afkeurcriteria voor het verbruik en CO2-emissies (wanneer correctieve acties worden doorgevoerd) zijn een aandachtspunt in uw MP. Er zijn twee manieren waarop u interne controles voor het verbruik en de CO2-emissies kunt uitvoeren: de horizontale en de verticale methode: De horizontale methode vergelijkt waarden uit verschillende operationele systemen met elkaar, zoals: a) vergelijking van aankoopgegevens en voorraadwijzigingen met het verbruik door individuele bronstromen; b) vergelijking van specifiek voor een brandstof bepaalde emissiefactoren met nationale of internationale standaardwaarden voor die brandstof of een vergelijkende brandstof; c) vergelijking van meetgegevens met gegevens van back-up meters; d) het uitvoeren van een vergelijking door middel van een energie- of materiaalbalans; e) vergelijking van gemeten en berekende emissies. De verticale methode vergelijkt dezelfde gegevens met elkaar over verschillende jaren (trendanalyse).
7. Borging en controle 7.1. Bedrijfsinterne validatie-activiteiten
36
Bedrijfsinterne validatie-activiteiten zijn alle werkzaamheden die u uitvoert of laat uitvoeren in het kader van het kalibreren en onderhouden van meetapparatuur en het periodiek vaststellen van factoren. Het doel van validatie-activiteiten is het minimaliseren van het risico op fouten in de emissierapportages. Dit hoofdstuk is alleen van toepassing als eigen meetapparatuur een rol speelt bij de bepaling van de CO2-emissies of als uw bedrijfslocatie factoren bepaalt of laat bepalen. Bovendien worden er versoepelingen toegestaan: a) Versoepeling voor BKG-inrichtingen <25 kton Dit hoofdstuk is grotendeels niet van toepassing op bedrijfslocaties waarvan het CO2-systeem een CO2-emissie heeft die minder dan 25 kton per jaar bedraagt. Deze bedrijfslocaties hoeven in dit hoofdstuk van hun MP alleen maar een meerjarenplan validatie op te nemen of daarnaar te verwijzen (zie punt 7.1.1). Daarnaast moeten zij de uitkomsten van kalibraties en onderhoudsrapporten registreren en beoordelen, de resultaten van die beoordelingen registreren en actie ondernemen als apparatuur niet naar behoren functioneert. b) Verwijzing naar bestaande zorgsystemen binnen de BKG-inrichting Indien de BKG-inrichting beschikt over een een kwaliteitzorgsysteem kunnen de procedures hierin geïntegreerd worden en volstaat een verwijzing naar dit zorgsysteem en de betreffende procedure in het MP. De procedures hoeven in dit geval niet opgenomen te worden in het MP.
Meetapparatuur Meetapparatuur moet regelmatig worden gekalibreerd en onderhouden. De manier waarop kalibratie en onderhoud worden uitgevoerd en de frequentie daarvan zijn gerelateerd aan het behalen van een bepaalde meetonzekerheid. Daarom moeten meet-, monstername- en analyse-apparatuur en de apparatuur voor de automatische verwerking van gegevens zowel voorafgaand aan het gebruik als tussentijds worden gekalibreerd, bijgesteld en gecontroleerd. Meetapparatuur voor de bepaling van activiteitspecifieke gegevens en factoren en online analyseapparatuur moeten worden gevalideerd conform de voorschriften uit Bijlage.9.7. De uitkomsten van kalibraties en onderhoudsrapporten moeten worden geregistreerd en worden beoordeeld op correctheid en volledigheid. Ook de resultaten van die beoordeling moeten worden geregistreerd. Als uit kalibraties en onderhoud blijkt dat apparatuur niet naar behoren functioneert, dient de bedrijfslocatie onmiddellijk maatregelen te nemen om deze situatie zo snel mogelijk te beëindigen. Als een meetinstrument of bepaalde onderdelen daarvan niet gekalibreerd kunnen worden, stelt de bedrijfslocatie in het MP aan het VBBV alternatieve controle-activiteiten voor. Labanalyses De analyseprocedures van eigen laboratoria of laboratoria van derden moeten worden gecontroleerd conform de voorschriften uit punt 3.2.2.
7.1.1. Algemene procedure validatie In deze paragraaf beschrijft u de activiteiten voor de bedrijfsinterne validatie-activiteiten. Deze bestaan uit de volgende onderdelen: a) opstellen en beheren van meerjarenplan validatie; b) werkomschrijvingen voor het uitvoeren van het interne validatiewerk, het registreren van de interne validatieresultaten, het controleren van de resultaten en het ondernemen van correctieve acties. Inspecties en onderhoud maken onderdeel uit van de validatiewerkzaamheden.
37
7.1.1.1. Meerjarenplan validatie Het meerjarenplan validatie moet óf binnen uw bedrijfslocatie aanwezig zijn, óf zijn opgenomen in het MP. Als het plan binnen uw bedrijfslocatie aanwezig is, verwijst u ernaar in uw MP. Het meerjarenplan bestaat uit een matrix met de volgende onderdelen: a) de meetapparatuur en/of analyses die gevalideerd moeten worden b) de methode waarmee de betreffende validaties worden uitgevoerd (ook als deze uitgevoerd worden door een externe instantie) c) de middelen waarmee de betreffende validaties worden uitgevoerd (met een verwijzing naar 7.1.2) d) de frequentie waarmee de betreffende validaties worden uitgevoerd. In dit meerjarenplan zijn kalibratie en onderhoud aparte activiteiten, die beide genoemd moeten worden, inclusief hun frequentie.
7.1.1.2. Werkomschrijvingen De manier waarop de bedrijfsinterne validatiewerkzaamheden worden uitgevoerd, moet vastgelegd zijn in procedures en werkomschrijvingen. Als het validatiewerk wordt uitgevoerd door een externe instantie, moet dit ook in de procedures of werkomschrijvingen worden aangegeven. Leg in één of meer werkomschrijvingen vast: -
hoe validatiewerkzaamheden worden uitgevoerd wanneer en hoe de validatiewerkzaamheden worden gecontroleerd wanneer en hoe de resultaten van de validatiewerkzaamheden worden geregistreerd wanneer en hoe correctieve acties worden uitgevoerd wanneer en hoe de resultaten van de controles en correctieve acties worden geregistreerd hoe de oorspronkelijke, niet-gecorrigeerde waarde achterhaald kan worden.
Het wijzigen van registratie mag alleen gebeuren door de persoon die verantwoordelijk is voor de betreffende registratie. Als een registratie gewijzigd wordt, moeten de originele resultaten aanwezig blijven en moet duidelijk worden gemaakt dat de registratie gecorrigeerd is.
7.1.2. Beschrijving middelen In deze paragraaf dient u de gebruikte middelen te beschrijven voor het uitvoeren van de interne validatie-activiteiten. Geef een overzicht van de gebruikte middelen (systemen, apparatuur, instanties) die uw bedrijfslocatie gebruikt voor de verschillende validatie-activiteiten. In het overzicht moet duidelijk worden welke middelen voor welke validatie-activiteit gebruikt worden. U kunt dit doen door te verwijzen naar het meerjarenplan validatie uit 7.1.1. Geef per middel, indien van toepassing: een omschrijving van het middel de locatie van het middel het type van het middel eisen die gesteld zijn aan een externe instantie (bv. accreditatie). Als uw bedrijfslocatie voor validatie-activiteiten gebruik maakt van een externe instantie, moeten de eisen vermeld worden die gesteld worden aan deze instantie. In het MP hoeft u de middelen niet op te sommen die deze externe instantie gebruikt, tenzij de bedrijfslocatie hier specifieke eisen aan stelt.
38
7.2. Kwaliteitsborging Dit hoofdstuk is niet van toepassing op bedrijfslocaties waarvan het CO2-systeem een CO2-emissie heeft die minder dan 25 kton per jaar bedraagt: zij hoeven in hun MP niets op te nemen over de kwaliteitsborging van interne procedures en werkomschrijvingen. Deze bedrijfslocaties zijn echter wel verplicht: 1. 2. 3. 4.
interne audits uit te voeren hun documenten op te slaan en te beheren de gegevens in het kader van de CO2-monitoring te registreren de kwaliteit te controleren van activiteiten die door externe instanties worden uitgevoerd.
7.2.1. Toelichting procedure kwaliteitsborging Deze paragraaf gaat in op de kwaliteitsborging van de procedures en werkomschrijvingen die van toepassing zijn op de CO2-monitoring en die in hoofdstuk 6 en hoofdstuk 7.1 beschreven zijn.
7.2.1.1. Interne audits Alle procedures en werkomschrijvingen uit het MP moeten worden geaudit. Elk kalenderjaar moet uw bedrijfslocatie een auditplan opstellen waarin de interne audit(s) voor dat jaar zijn gepland. De uitvoering van interne audits moet voldoen aan de eisen die genoemd zijn in EMAS, ISO 9001, ISO 14001 of een gelijkwaardig systeem. Voor de frequentie van de audits geldt het volgende: 1. in het eerste jaar waarin het MP gebruikt wordt, is een specifieke audit op de implementatie van het MP vereist 2. vervolgens moet een bedrijfslocatie ervoor zorgen dat elke 3 jaar alle onderdelen van het MP minstens één keer worden geaudit (bv. het ene jaar onzekerheidsbepalingen, het andere jaar hoeveelheidsmetingen, …) Als uit een audit blijkt dat er tekortkomingen zijn, moeten deze binnen 6 maanden worden omgezet in preventieve en correctieve acties. Van elke audit moet een rapport gemaakt worden, waarin de uitgevoerde werkzaamheden, de conclusies van de audit en de geplande correctieve acties zijn opgenomen. Zowel het auditplan als het auditrapport moeten geregistreerd en bewaard worden.
7.2.1.2. Documentenbeheer Bedrijfslocaties moeten een procedure opstellen voor het beheer van documenten die vereist zijn in het kader van de CO2-emissiehandel. De procedure moet voldoen aan de eisen volgens EMAS, ISO 9001, ISO 14001 of een gelijkwaardig systeem. De procedure voor het beheer van documenten moet zo opgesteld zijn dat gewaarborgd wordt: 1. dat alle relevante documenten kunnen worden gelokaliseerd; 2. dat alle relevante documenten periodiek beoordeeld, zo nodig herzien en goedgekeurd worden door bevoegd personeel; 3. dat geldende versies van relevante documenten beschikbaar zijn op alle relevante locaties; 4. dat alle documenten 10 jaar worden bewaard; 5. dat verouderde documenten overal direct worden verwijderd om onbedoeld gebruik te voorkomen; 6. dat alle documenten toegankelijk zijn voor externe controle (transparantie documentenbeheer).
39
Het MP zelf moet opgenomen worden in de procedure documentenbeheer. Alle versies van het MP moeten bewaard worden.
7.2.1.3. Register van registraties Binnen de bedrijfslocatie moeten twee registers bijgehouden worden:
register van operationele registraties register van kwaliteitsregistraties
Register van operationele registraties Het register van operationele registraties moet een overzicht geven van de registraties die in het kader van de hoofdstukken 6 en 7.1 zijn gemaakt. Het gaat dan onder andere om: de vergunningaanvraag en het MP; gegevens die aan de overheid zijn verstrekt in het kader van de toewijzing van CO2emissierechten; operationele gegevens (meetgegevens, analysegegevens); berekeningen (emissievracht, verbruik); logboeken met bijzondere bedrijfsvoeringomstandigheden die van invloed zijn geweest op de monitoring van CO2-emissies46; onderbouwingen van de monitoringmethodiek; resultaten van bedrijfsinterne validatie-activiteiten voor CO2-monitoring; tijdelijke en permanente wijzigingen van de monitoringmethodiek en correspondentie hierover met het VBBV; bezoekverslagen van keurende en controlerende instanties en/of de bevoegde overheidsinstanties (zoals de Afdeling Milieu-inspectie van LNE); de EJRen. In het register van operationele registraties is per registratie vermeld: de naam van de registratie; de beheerder van de registratie; de locatie van de registratie en van de backup van de registratie; een verwijzing naar de procedure en werkomschrijving waarop de registratie betrekking heeft.
Register van kwaliteitsregistraties Het register van kwaliteitsregistraties moet een overzicht geven van kwaliteitsregistraties (zie 7.2.1.1). Het gaat dan specifiek om de auditplannen en auditrapporten. Per registratie moet de naam, de beheerder en de locatie van de registratie en de backup ervan worden vermeld. De bewaartermijn van de operationele registraties en kwaliteitsregistraties is 10 jaar.
7.2.2. Kwaliteitsborging uitbestede werkzaamheden In hoofdstuk 7.1. bent u al ingegaan op de uitbesteding van validatie-activiteiten. Als er andere activiteiten binnen de bedrijfslocatie zijn die u uitbesteedt en die een rol spelen in de CO2-monitoring, beschrijft u deze in uw MP. U beschrijft hoe u de kwaliteit van de uitbestede werkzaamheden en/of processen waarborgt.
8. Abnormale omstandigheden en wijzigingen
46
De logboeken ‘Abnormale omstandigheden’ en ‘Wijzigingen’.
40
8.1. Abnormale omstandigheden In dit hoofdstuk van het MP geeft het bedrijf aan op welke manier zal worden omgegaan met abnormale omstandigheden en wie verantwoordelijk is voor: -
de opname in het logboek ‘Abnormale omstandigheden’;
-
de beslissing of het een ingrijpende dan wel een minder ingrijpende abnormale omstandigheid betreft;
-
de melding aan het VBBV van ingrijpende abnormale omstandigheden d.m.v. het meldingformulier ‘ingrijpende abnormale omstandigheden’47;
-
het zo snel mogelijk verhelpen van de abnormale omstandigheid.
Voorbeeld 8.1. Behandeling van abnormale omstandigheden binnen de BKG-inrichting Verantwoordelijkheid
Naam (niet verplicht)
Functie
De opname in het logboek ‘Abnormale omstandigheden, De beslissing of het een ingrijpende dan wel een minder ingrijpende abnormale omstandigheid betreft; De melding aan het VBBV van ingrijpende abnormale omstandigheden; Het zo snel mogelijk verhelpen van de abnormale omstandigheid.
Bij het behandelen van abnormale omstandigheden moeten de procedures opgenomen in hoofdstuk 5.4 van deel I gevolgd worden.
8.2. Wijzigingen aan het MP In het MP moet een bedrijf aangeven op welke manier wijzigingen aan het vergund MP zullen worden doorgevoerd en gerapporteerd. Meer bepaald moet in het MP worden opgenomen welke persoon binnen de bedrijfsorganisatie verantwoordelijk is voor:
de opname van de wijzigingen in het logboek ‘Wijzigingen’;
de beslissing of het om grote of kleine wijziging gaat;
de melding van de wijzigingen aan het VBBV d.m.v. het indienen van het meldingformulier ‘Wijzigingen aan het MP’48;
de verwerking van de wijziging in het initieel MP van het kalenderjaar volgens op het jaar waarin de wijziging van toepassing wordt.
Voorbeeld 8.2. Behandeling van wijzigingen binnen de BKG-inrichting
47
48
Dit sjabloon is beschikbaar op http://www.lne.be/themas/klimaatverandering/co2-emissiehandel/MRG.
Dit sjabloon is beschikbaar op http://www.lne.be/themas/klimaatverandering/co2-emissiehandel/MRG
41
Verantwoordelijkheid
Naam (niet verplicht)
Functie
De opname van de wijzigingen in het logboek ‘Wijzigingen’; De beslissing of het om een grote of een kleine wijziging gaat; De melding van de wijzigingen aan het VBBV; De verwerking van de wijziging in het initieel MP.
Bij het behandelen van wijzigingen aan het MP moeten de procedures opgenomen in hoofdstuk 5.3 van deel I gevolgd worden.
42
9. Bijlagen 9.1. Minimumeisen In onderstaande tabellen zijn de minimaal vereiste nauwkeurigheidsniveau’s opgegeven voor de verschillende parameters in functie van de klasse van de BKG-inrichting. Activiteitsgegevens Calorische Brandstofstroom onderwaarde Toelichting/Activiteit
A
II: Verbranding In de handel verkrijgbare standaardbrandstoffen Andere gasvormige en vloeibare brandstoffen
2
B
C
A 2a/2b
3 3
3
A
B
C
A
2a/2b
2a/2b
2a/2b
2a/2b
n.v.t.
3
2a/2b
2a/2b
3
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
2a/2b
3
3
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Vaste brandstoffen Massabalansmethode voor installaties die roetzwart produceren en voor gasverwerkingsterminals
1
1
2
3
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Fakkels
1
2
3
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
2a/2b
3
Carbonaat
1
1
1
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
Gips
1
1
1
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
Gasreiniging
2
C
B
n.v.t.
3
3
Oxidatiefactor
C
n.v.t.
2a/2b
4 2a/2b
Emissiefactor
2a/2b
4 2a/2b
2
B
Conversiefactor
Samenstellingsgegeve ns A
1
B
1
C
1
1
1
1
1
1
1
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
A
B
C
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t. n.v.t.
n.v.t. n.v.t.
n.v.t. n.v.t.
1
2
2
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
1
n.v.t.
n.v.t.
1
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t. n.v.t.
1
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
43
Activiteitsgegevens
Materiaalstroom
Emissiefactor
Calorische onderwaarde
Conversiefactor
Samenstellingsgegeven s
A
B
C
A
B
C
A
B
C
A
B
C
A
B
C
Katalytische-krakerregeneratie
1
1
1
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Waterstofproductie
1
2
2
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
2
2
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t. n.v.t.
n.v.t. n.v.t.
n.v.t. n.v.t.
Massabalans
1
2
3
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
2
3
3
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Brandstofinzet
1
2
3
2
2
3
2
3
3
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Massabalans
1
2
3
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
2
3
3
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Carbonaatinzet
1
1
2
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
1
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
1
1
2
3
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
2
3
3
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
III: Raffinaderijen
IV: Cokesovens
V: Roosten en sinteren van metaalerts
VI: Ruwijzer en staal Massabalans Brandstof als uitgangsmateriaal
1
2
3
2
2
3
2
3
3
n.v.t.
n.v.t.
44
s Activiteitsgegevens Samenstellingsgegeven s
Emissiefactor Materiaalstroom
Conversiefactor
Calorische onderwaarde
A
B
C
A
B
C
A
B
C
A
B
C
A
B
C
1
2
3
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
1
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
2
1
2.
VII: Cement Op basis van uitgangsmaterialen Op basis van geproduceerde klinker
1
1
2
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
2
3
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
Cementovenstof
1
1
2
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
2
2
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
2
Niet-carbonaatkoolstof
1
1
2
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
2
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
2
3
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
1
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
2
1
2.
VIII: Kalk Carbonaten
1
1
2
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
1
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
1
2
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
1
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Koolstofinputs
1
1
2
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
2
3
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1.
1
2
Alkalioxiden
1
1
2
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
2
3
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Aardalkalioxiden IX: Glas Carbonaten X: Keramische producten
Gasreiniging
1
1
1
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
1
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
1
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
1
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
1
1
2
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
XI: Pulp en papier Standaardmethode
45
9.2. Lijst van CO2-neutrale biomassa Deze lijst bevat materialen die voor de toepassing van deze richtsnoeren als biomassa worden beschouwd en moeten worden gewogen met een emissiefactor 0 [t CO2/TJ of t of Nm3]. Turf en fossiele fracties van de hieronder genoemde materialen mogen niet als biomassa worden beschouwd. De zuiverheid van de materialen van onderstaande groepen 1 en 2 hoeft niet met behulp van analytische procedures te worden aangetoond, tenzij uit het visuele aspect of de geur ervan blijkt dat zij met andere materialen of brandstoffen zijn verontreinigd. Groep 1: Planten en delen van planten • • • •
stro hooi en gras bladeren, hout, wortels, boomstronken, schors gewassen, bv. maïs en triticale
Groep 2: Biomassa-afval, -producten en -bijproducten • • • • • • • • • • • • • • • •
industrieel afvalhout (afval van houtbewerking en van de houtverwerkende industrie) gebruikt hout (gebruikte producten van hout, houten bouwmaterialen) alsmede producten en bijproducten van de houtverwerking afvalstoffen op houtbasis uit de cellulose- en papierindustrie, bv. zwart afvalloog (uitsluitend biomassakoolstof) ruwe tall-olie, tall-olie en pekolie uit de pulpproductie bosbouwafval lignine uit de verwerking van lignocellulose bevattende planten diermeel, vismeel en meel van levensmiddelenresten, vet, olie en talg primaire reststoffen uit de levensmiddelen- en drankenindustrie plantaardige oliën en vetten dierlijke meststoffen plantenresten uit de landbouw zuiveringsslib biogas dat is ontstaan door vertering, vergisting of vergassing van biomassa havenslib en andere baggersoorten en sedimenten van waterbodems stortgas houtskool
Groep 3: Biomassafracties van gemengde materialen • • • • • • • • • •
de biomassafractie van wrakgoed uit het beheer van oppervlaktewater; de biomassafractie van gemengde reststoffen van de levensmiddelen- en drankenindustrie; de biomassafractie van samengestelde producten die hout bevatten; de biomassafractie van textielafval; de biomassafractie van papier, karton en bordpapier; de biomassafractie van huishoudelijke en industriële afvalstoffen; de biomassafractie van zwart afvalloog dat fossiele koolstof bevat; de biomassafractie van verwerkte huishoudelijke en industriële afvalstoffen; de biomassafractie van ethyl-tertiair-butyl-ether (ETBE); de biomassafractie van butanol
46
Groep 4: Brandstoffen waarvan de bestanddelen en tussenproducten geheel uit biomassa zijn bereid • • • • • •
bio-ethanol; biodiesel; veretherde bio-ethanol; biomethanol; biodimethylether; bio-olie (brandstof uit pyrolyse-olie) en biogas.
47
9.3. Methode voor de bepaling van de biomassafractie De term “biomassafractie” heeft betrekking op het percentage brandbaar biomassakoolstof in de totale massa koolstof in een brandstofmengsel. Indien het gehalte aan niet-biomassa niet meer dan 3% van de totale hoeveelheid bronstroom bedraagt, wordt de bronstroom als zuivere biomassa beschouwd (biomassafractie=100%). De procedure om de biomassafractie van een bepaald brandstoftype te bepalen, met inbegrip van de bemonsteringsprocedure, moet worden opgenomen in het MP en door het VBBV worden goedgekeurd. Indien in het kader van het toekennen van groene stroom certificaten (GSC) of WKK-cerificaten door de bevoegde overheid (o.a. OVAM) de biomassafractie van een bepaalde bronstroom is vastgelegd, kan deze ook binnen het MP worden toegepast. In dat geval zijn er geen nieuwe analyses vereist. In het geval er geen vaste biomassafractie werd vastgelegd voor mengstromen in het kader van GSC of WKK-certificaten moeten er minstens 5 historische waarden beschikbaar zijn voor de biomassafractie, zodat de nauwkeurigheid kan bepaald worden. Waneer er 5 historische waarden beschikbaar zijn is een analyse van de biomassafractie 1 à 2 maal per jaar is voldoende. Indien er geen 5 historische waarden beschikbaar zijn, moet de inrichting de biomassafractie tenminste 5 maal per jaar bepalen, tenzij dit tot onredelijke kosten zou leiden. In dat geval volstaat 1 bepaling per jaar, waarbij in zo ruime mate van het mogelijke gebruik gemaakt wordt van representatieve mengstalen. Voor kleine bedrijfslocaties (< 25 kton) en kleine bronstromen is het bepalen van de biomassafractie éénmaal per jaar voldoende. Voor zeer kleine bronstromen volstaat een schatting. De procedures die worden toegepast voor bemonstering van de brandstof en ter bepaling van de biomassafractie moeten zijn gebaseerd op relevante CEN-normen, zodra deze beschikbaar zijn. Indien er geen CEN-normen beschikbaar zijn, gelden ISO-normen of nationale normen. Indien er geen toepasbare normen bestaan, kunnen procedures worden uitgevoerd die zo veel mogelijk in overeenstemming zijn met ontwerp-normen of industriële richtsnoeren op grond van goede praktijk. Het laboratorium waar de biomassafractie wordt bepaald, moet zijn erkend zijn volgens EN ISO 17025 (Algemene eisen voor de competentie van beproevings- en kalibratielaboratoria) of een gelijkwaardig erkenningssysteem. In het geval van biomassa-afval dient het laboratorium erkend te zijn conform het VLAREA. Indien het bedrijfseigen laboratorium de analyses wenst uit te voeren dienen zij zich te laten bijstaan door een EN ISO 17025 erkend laboratorium (voor goedkeuring van de methode, en de controle van de gebruikte methode). Wanneer de bepaling van de biomassafractie in een gemengde brandstof technisch niet haalbaar49 is of tot onredelijke kosten50 zou leiden, moet de exploitant uitgaan van een aandeel van de biomassa van 0% (waarbij alle koolstof in die bewuste brandstof geheel van fossiele oorsprong is) of een ramingsmethode voorstellen die aan het VBBV ter goedkeuring wordt voorgelegd.
49 50
Zie definitie in hoofdstuk 0 van deel I. Zie bijlage 9.8: Onredelijke kosten.
48
9.4. Te hanteren calorische onderwaarden Vlaams Gewest zoals opgegeven in Belgium’s Greenhouse Gas Inventory (1990-2005). National Inventory Report submitted under the United Nations Framework Convention on Climate Change. April 2007. Tenzij de calorische onderwaarden specifiek moeten worden gemeten (zie handleiding), dienen onderstaande waarden te worden gehanteerd voor de calorische onderwaarde van een brandstof. Indien geen gegevens per ton aanwezig zijn, dient de omrekening te gebeuren op basis van de soortelijke massa van de brandstof. Brandstof Gassen aardgas butaan propaan Vloeibare brandstoffen gas- en dieselolie lichte stookolie lamppetroleum extra zware stookolie (residual fuel) gemengd vloeibaar gas (LPG) Vaste brandstoffen steenkool
Calorische onderwaarde (TJ/kton)
Soortelijke massa
zie handleiding 45,733 46,140
n.a. 0,585 kg/dm3 0,526 kg/dm3
42,697 42,279 43,116 40,604 45,949
0,850 kg/liter 0,870 kg/liter 0,800 kg/liter 0,950 kg/liter 0,550 kg/liter
29,300
n.a.
9.5. Te hanteren emissie- en oxidatiefactoren Vlaams Gewest zoals opgegeven in Belgium’s Greenhouse Gas Inventory (1990-2005). National Inventory Report submitted under the United Nations Framework Convention on Climate Change. April 2007. Tenzij de emissiefactoren of oxidatiefactoren specifiek moeten worden gemeten (zie handleiding), dienen onderstaande waarden te worden gehanteerd voor de emissie- en oxidatiefactor van een brandstof. Merk op dat in onderstaande tabel voor de duidelijkheid een onderscheid gemaakt is tussen emissiefactoren die al dan niet rekening houden met de oxidatiefactoren van de brandstof (in Bijlage 9.6 zijn de oxidatiefactoren nogmaals afzonderlijk opgenomen).
emissiefactor (ton CO2/TJ) Brandstof
Gassen aardgas butaan propaan Vloeibare brandstoffen
zonder rekening te houden met oxidatiefactor
56,100 63,067 63,067
oxidatie-factor
emissiefactor (ton CO2/TJ) rekening houdende met oxidatiefactor
0,995 0,995 0,995
55,820 62,751 62,751
49
emissiefactor (ton CO2/TJ) Brandstof gas- en dieselolie lichte stookolie lamppetroleum extra zware stookolie (residual fuel) gemengd vloeibaar gas (LPG) Vaste brandstoffen steenkool
zonder rekening te houden met oxidatiefactor
oxidatie-factor
emissiefactor (ton CO2/TJ) rekening houdende met oxidatiefactor
74,067 74,067 71,867 77,367 63,067
0,990 0,990 0,990 0,990 0,990
73,326 73,326 71,148 76,593 62,436
94,600
0,980
92,708
50
9.6. Te hanteren oxidatiefactoren Vlaams Gewest zoals opgegeven in Belgium’s Greenhouse Gas Inventory (1990-2005). National Inventory Report submitted under the United Nations Framework Convention on Climate Change. April 2007. Brandstof Gassen Vloeibare brandstoffen Vaste brandstoffen
oxidatiefactor 0,995 0,990 0,980
9.7. Meetonzekerheden voor veelvoorkomende meetprincipes 9.7.1. Meten buiten aangegeven bereik Er moet rekening mee worden gehouden dat de meetonzekerheid verdubbelt bij gebruik buiten het aangegeven bereik van de vernoemde meettoestellen.
9.7.2. Rotormeter Medium: gas Voor klasse 1.5: Onzekerheid bij 0 – 20% van maximaal meetbereik: Onzekerheid bij 20 – 100% van maximaal meetbereik: Voor klasse 1.0: Onzekerheid bij 0 – 20% van maximaal meetbereik: Onzekerheid bij 20 – 100% van maximaal meetbereik:
3% 1,5% 2% 1%
Voorwaarden: 1. eens per 10 jaar reinigen, herkalibratie en eventueel justering 2. jaarlijkse inspectie van het olieniveau van de carter 3. filter toepassen bij verontreinigd gas 4. levensduur 25 jaar Medium: vloeistof Onzekerheid bij 5 – 100% van maximaal meetbereik:
0,5%
Voorwaarden: 1. eens per 5 jaar reinigen, herkalibratie en eventueel justering (of eerder als een debiet van 3500 uur * maximale bereik van de meter door de meter is gestroomd) 2. jaarlijks onderhoud volgens instructies fabrikant/algemene instructies meetprincipe 3. levensduur 25 jaar
9.7.3. Turbinemeter Medium: gas Voor klasse 1.5: Onzekerheid bij 0 – 20% van maximaal meetbereik: Onzekerheid bij 20 – 100% van maximaal meetbereik:
3% 1,5%
51
Voor klasse 1.0: Onzekerheid bij 0 – 20% van maximaal meetbereik: Onzekerheid bij 20 – 100% van maximaal meetbereik:
2% 1%
Voorwaarden: 1. eens per 5 jaar reinigen, herkalibratie en eventueel justering 2. jaarlijkse visuele inspectie 3. eens per 3 maanden lagersmering (niet bij permanent gesmeerde lagering) 4. filter toepassen bij verontreinigd gas 5. geen pulserende gasstroom 6. levensduur 25 jaar 7. geen overbelasting langer dan 30 min. > 120% van maximaal meetbereik Medium: vloeistof Onzekerheid bij 20 – 100% van maximaal meetbereik:
0,5%
Voorwaarden: 1. eens per 5 jaar reinigen, herkalibratie en eventueel justering 2. jaarlijkse visuele inspectie-eens per 3 maanden lagersmering (niet bij permanent gesmeerde lagering) 3. filter toepassen bij verontreinigde vloeistof 4. levensduur 25 jaar 5. geen overbelasting langer dan 30 min. > 120% maximaal meetbereik
9.7.4. Balgenmeter Medium: gas Onzekerheid bij 0 – 20% van maximaal meetbereik: Onzekerheid bij 20 – 100% van maximaal meetbereik:
6% 4%
Voorwaarden: 1. eens per 10 jaar reinigen, herkalibratie en eventueel justering 2. jaarlijks onderhoud volgens instructies fabrikant/algemene instructies meetprincipe 3. levensduur 25 jaar
9.7.5. Orificemeter Media: gas en vloeistof Onzekerheid bij 30 – 100% van maximaal meetbereik:
3% voor Gas 1,5% voor Vloeistof
Voorwaarden: 1. jaarlijkse kalibratie drukmeter 2. eens per 5 jaar kalibratie van de hele meter 3. jaarlijkse inspectie op slijtage orifice en vervuiling 4. jaarlijks onderhoud volgens instructies fabrikant/algemene instructies meetprincipe 5. levensduur 30 jaar 6. geen corrosieve gassen en vloeistoffen Richtlijnen voor inbouw: minimaal 4D vrije aanstroomlengte voor de orifice en 2D na de orifice; glad oppervlak van de binnenwand
52
9.7.6. Venturimeter Media: gas en vloeistof Onzekerheid bij 20 – 100% van maximaal meetbereik:
1,5%
Voorwaarden: 1. jaarlijkse kalibratie drukmeter 2. eens per 5 jaar kalibratie van de hele meter 3. jaarlijkse visuele inspectie 4. jaarlijks onderhoud volgens instructies fabrikant/ algemene instructies meetprincipe 5. levensduur 30 jaar 6. geen corrosieve gassen en vloeistoffen
9.7.7. Ultrasoonmeter Media: gas en vloeistof Onzekerheid bij 1 – 100% van maximaal meetbereik:
1,5%
Voorwaarden: 1. eens per 5 jaar reinigen, herkalibratie en eventueel justering 2. jaarlijkse inspectie contact transducer met buiswand; bij onvoldoende contact, vervangen contactmateriaal volgens specificaties fabrikant 3. jaarlijkse inspectie van de wand op corrosie 4. jaarlijkse inspectie transducers 5. jaarlijks onderhoud volgens instructies fabrikant/algemene instructies meetprincipe 6. levensduur 15 jaar 7. geen storende frequenties 8. samenstelling medium is bekend Richtlijnen voor inbouw: Minimaal 10D vrije aanstroomlengte voor de meter en 5D erna
9.7.8. Vortexmeter Medium: gas Onzekerheid bij 10 – 100% van maximaal meetbereik:
1,5%
Voorwaarden: 1. eens per 5 jaar reinigen, herkalibratie en eventueel justering 2. jaarlijkse inspectie sensoren 3. jaarlijkse inspectie bluff body 4. jaarlijkse inspectie van de wand op corrosie 5. jaarlijks onderhoud volgens instructies fabrikant/algemene instructies meetprincipe 6. levensduur 10 jaar 7. trillingsvrije opstelling 8. voorkomen drukstoten en gasbellen Richtlijnen voor inbouw: Minimaal 15D vrije aanstroomlengte voor de meter en 5D erna Medium: vloeistof Onzekerheid bij 10 – 100% van maximaal meetbereik:
1,5%
Voorwaarden: 1. eens per 5 jaar reinigen, herkalibratie en eventueel justering
53
2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
jaarlijkse inspectie sensoren jaarlijkse inspectie bluff body jaarlijkse inspectie van de wand op corrosie jaarlijks onderhoud volgens instructies fabrikant/algemene instructies meetprincipe levensduur 10 jaar trillingsvrije opstelling voorkomen drukstoten en gasbellen
Richtlijnen voor inbouw: Minimaal 15D vrije aanstroomlengte voor de meter en 5D erna
9.7.9. Coriolismeter Media: gas en vloeistof Onzekerheid bij 1 – 100% van maximaal meetbereik:
1% voor Gas 0,5 % voor Vloeistof
Voorwaarden: 1. eens per 5 jaar reinigen, herkalibratie en eventueel justering 2. maandelijkse controle van de nulpuntinstelling 3. jaarlijkse inspectie op corrosie en slijtage 4. jaarlijkse check van de sensoren en transmitters 5. jaarlijks onderhoud volgens instructies fabrikant/algemene instructies meetprincipe 6. levensduur 10 jaar
9.7.10. Ovaalradmeter Medium: vloeistof Onzekerheid bij 5 – 100% van maximaal meetbereik:
0,5%
Voorwaarden: 1. visceuze vloeistoffen (oliën): eens per 5 jaar reinigen, herkalibratie en ev. justering 2. dunne vloeistoffen: eens per 2 jaar reinigen, herkalibratie en ev. justering 3. jaarlijkse inspectie op slijtage 4. jaarlijks onderhoud volgens instructies fabrikant/algemene instructies meetprincipe 5. levensduur 30 jaar
9.7.11. Elektronisch Volume Herleidings Instrument (EVHI) Medium: gas Onzekerheid van meter bij T=20°C +/- 3°C en 60% vochtigheid: Onzekerheid van temperatuursmeting onder bedrijfsomstandigheden: Onzekerheid van drukmeting onder bedrijfsomstandigheden:
0.5% 0.7% 1%
Voorwaarden: 1. eens per 4 jaar herkalibratie en eventueel justering 2. batterijen vervangen (frequentie afhankelijk van instructie fabrikant) 3. jaarlijks onderhoud volgens instructies fabrikant/ algemene instructies meetprincipe 4. levensduur 10 jaar
54
9.8. Onredelijke kosten Op verschillende plaatsen in het MP mag een bedrijfslocatie op basis van onredelijke kosten afwijken van de monitoringeisen. Afwijkingen door onredelijke kosten: 1. Als een bedrijfslocatie vanwege onredelijke kosten niet tijdig kan voldoen aan een monitoringeis of een eis over de kwaliteitsborging van metingen, mag zij hiervan tijdelijk afwijken (zie hoofdstuk 8 van deel I) als zij aantoont dat direct voldoen aan de betreffende eis tot onredelijke kosten leidt. 2. De monitoringmethodologie moet aangepast worden door de exploitant indien hierdoor de nauwkeurigheid van de gerapporteerde data verbeterd wordt, tenzij dit zou leiden tot onredelijke kosten. (zie hoofdstuk 3 van deel I) 3. Een bedrijfslocatie mag (een deel van) de CO2-emissie continu meten in plaats van berekenen als zij onder andere aantoont dat de methode ‘berekenen’ ten opzichte van de methode ‘meten’ tot onredelijke kosten leidt (zie §3.1 van hoofdstuk 3 van deel II). 4. Als een bedrijfslocatie een voorraadbalans hanteert, hoeft deze balans niet over een heel kalenderjaar bepaald te worden als zij aantoont dat dit tot onredelijke kosten leidt (zie §3.2. van hoofdstuk 3 van deel II). 5. Als een bedrijfslocatie een voorraadbalans hanteert, hoeven de begin- en eindvoorraad niet door directe meting bepaald te worden als zij aantoont dat dit tot onredelijke kosten leidt (zie §3.2. van hoofdstuk 3 van deel II). 6. Een bedrijfslocatie mag in plaats van een emissiefactor in ton CO2/TJ een emissiefactor in ton CO2/ton brandstof of ton CO2/Nm3 brandstof bepalen als zij aantoont dat het hanteren van een emissiefactor in ton CO2/TJ tot onredelijke kosten leidt. (zie §3.2. van hoofdstuk 3 van deel II). 7. Een bedrijfslocatie mag een biomassafractie van 0 hanteren of een door het VBBV geaccepteerde schattingsmethode gebruiken om de biomassafractie te bepalen, als zij aantoont dat het bepalen van de specifieke biomassa van een gemengde brandstof tot onredelijke kosten leidt. De frequentie voor de bepaling van de biomassafractie mag ook verlaagd worden indien dit anders tot onredelijke kosten leidt. (zie bijlage 9.3 van deel II). 8. Een bedrijfslocatie die de CO2-emissie continu meet, mag voor een bron van de hoogste tier voor continu meten afwijken als zij aantoont dat het behalen van deze tier voor deze bron tot onredelijk hoge kosten leidt (zie deel III). 9. Een bedrijfslocatie mag voor haar klasse-B- of –C-installatie van de hoogste tier afwijken (dit is aan 1 tier lager dan de hoogste tier voldoen) als zij aantoont dat het voldoen hieraan tot onredelijk hoge kosten leidt (zie hoofdstuk 5 van deel II). Dit geldt niet als de hoogste tier tegelijk de minimale vereiste tier is. 10. Een bedrijfslocatie mag voor het bepalen van de onzekerheid van de CO2-monitoring gebruik maken van de fall-back-approach als zij aantoont dat het behalen van tier 1 voor een grote of kleine bronstroom (met uitzondering van de zeer kleine bronstromen) tot onredelijke kosten leidt (zie hoofdstuk 5.3 van deel II). 11. De exploitant moet abnormale omstandigheden niet verhelpen indien dit leidt tot onredelijke kosten. (zie hoofdstuk 5 van deel I) U moet in het MP aantonen dat het voldoen aan een eis tot onredelijk hoge kosten leidt.
Onredelijke kosten onzekerheden hoeveelheid Voor het bepalen van wat onredelijke kosten zijn, bij het voldoen aan de onzekerheidseisen voor het bepalen van hoeveelheden brandstoffen/materialen, wordt een formule gebruikt.
55
Onredelijke kosten = (behaalde onzekerheid – vereiste onzekerheid) x jaarlijkse CO2-emissie * afschrijvingstermijn * marktprijs CO2-emissierecht waarbij: Onredelijke kosten Behaalde onzekerheid Vereiste onzekerheid Jaarlijkse CO2-emissie Afschrijvingstermijn Marktprijs van een CO2emissierecht
van een maatregel van een meter van een meter de geverifieerde emissie van de bronstroom in het laatst beschikbare EJR standaard op 5 (jaren) gesteld 20 euro per ton CO2 voor 2008 en 2009. Voor de volgende jaren van de handelsperiode dient de actuele marktprijs van een EUA worden gehanteerd. Hiertoe zal op de website de gemiddelde marktprijs per kwartaal gepubliceerd worden. Dit gemiddelde van het afgelopen kwartaal geldt dan als marktpijs voor MP’s en wijzigingen die tijdens het volgende kwartaal worden ingediend bij het VBBV
[€] [%] [%] [ton] [-] [€]
Om de investering te berekenen die gedaan moet worden om de vereiste onzekerheid te bereiken, neemt men : kosten voor de meter * 2. De hardwarematige kosten moeten onderbouwd worden, bijvoorbeeld met een offerte van een meterleverancier. De factor 2 is bedoeld om de kosten mee te nemen die gemoeid zijn met het installeren en inbouwen van een meter. Het is ook mogelijk om de werkelijke kosten voor de installatie van de meter in rekening te brengen, in plaats van te werken met factor 2, indien de exploitant deze werkelijk kosten kan onderbouwen door middel van facturen. Voorbeeld: berekening onredelijke kosten meter Stel: een bronstroom zorgt voor 100.000 ton CO2 per jaar. De hoeveelheid wordt gemonitord met een onzekerheid van 2,3%, terwijl een onzekerheid van 1,5% vereist is. Een nieuw meetinstrument, dat ervoor zorgt dat de onzekerheid van de bronstroom voldoet aan de vereiste onzekerheid, kost € 20.000. De marktprijs van 1 emissierecht, werd voor 2008 vastgelegd op 20 euro. Onredelijke kosten voor een investering in deze bronstroom zijn: (2,3 – 1,5)% * 100.000 * 5 * €20 = € 80.000. Verbetering van de meetonzekerheid mag dus € 80.000 kosten. De werkelijke kosten zijn € 20.000 * 2 = € 40.000. Omdat € 40.000 < € 80.000 zijn de kosten om de meetonzekerheid te verkleinen in dit voorbeeld niet onredelijk. De betreffende bronstroom moet dus aan de vereiste tier voldoen. Deze systematiek moet ook toegepast worden op het afwijken van de vereiste tier voor het continu meten van CO2-emissies. Overige onredelijke kosten Voor de overige bepalingen (alle bepalingen, behalve meetonzekerheden van hoeveelheidbepalingen en continue CO2-meting) geldt de volgende formule om onredelijke kosten te bepalen: Onredelijke kosten = jaarlijkse CO2-emissie * marktprijs CO2-emissierecht * 1%
56
waarbij: Onredelijke kosten
van een maatregel
[€]
Jaarlijkse CO2-emissie de geverifieerde emissie van de bronstroom in het laatst be[ton] schikbare EJR Marktprijs van één De marktprijs van emissierechten wordt in deze context voor de [€] CO2-emissierecht eerste 2 jaren van de handelsperiode (2008 en 2009) vastgelegd op 20 euro per ton CO2. Voor de volgende jaren van de handelsperiode zal de actuele marktprijs van 1 EUA worden gehanteerd. Hiertoe zal op de DLK-website de gemiddelde marktprijs per kwartaal gepubliceerd worden. Dit gemiddelde van het afgelopen kwartaal geldt dan als marktprijs voor MP’s en wijzigingen die tijdens het volgende kwartaal worden ingediend bij het VBBV. Vaste factor
1
[%]
Voorbeeld: voorbeelden overige onredelijke kosten Stel: een bronstroom veroorzaakt 1,5 Mton CO2-emissie per jaar. De analyse van de specifieke emissiefactor door een geaccrediteerd laboratorium kost € 22.000 per jaar. De marktprijs van 1 emissierecht, zoals gepubliceerd op de DLK-website, is 27 euro. Onredelijke kosten voor de analyse van de specifieke emissiefactor zijn: 1% * 1.500.000 * €27 = € 405.000. Omdat de werkelijke kosten beneden de onredelijke kosten liggen, moet de bepaling van de emissiefactor aan de vereiste tier voldoen.
Herberekening van onredelijke kosten Indien een bedrijfslocatie op basis van onredelijke kosten afwijkt van de monitoringeisen, zal zij de berekening van onredelijke kosten jaarlijks opnieuw moeten uitvoeren. Deze herberekening wordt jaarlijks, ten laatste op 15 november, als wijziging aan het vergund MP gemeld aan het VBBV, conform de procedures opgenomen in hoofdstuk 5 van deel I.
57
