Handleiding Deficiëntiecursussen Bestemd voor sportpsychologen in de overgangsregeling tot praktijk sportpsycholoog VSPN
Expertisecentrum voor Revalidatie, Ergonomie en Sport
Inspanningsfysiologie / Psychologie van de motoriek’ Doel en inhoud De cursus ‘inspanningsfysiologie/psychologie van de motoriek’ bestaat uit twee onderdelen. In het deel inspanningsfysiologie worden de belangrijkste fysiologische systemen behandeld en komen de basisprincipes van training en prestatie aan bod. In het onderdeel psychologie van de motoriek wordt ingegaan op motorisch leren en de controle van motorisch gedrag. De belangrijkste theorieën en modellen met betrekking tot het leren van perceptueel-motorische vaardigheden worden behandeld. De achterliggende doelstelling van de cursus inspanningsfysiologie/psychologie van de motoriek is om de sportpsycholoog in spé beter bekend te maken met de trainingspraktijk van sporters en coaches. Eindtermen: • Aan het eind van de cursus kunnen cursisten beschrijven welke fysiologische processen zich afspelen bij inspanning en welke aanpassingen plaatsvinden door training • De cursisten hebben voldoende kennis van de verschillende trainingsprincipes en de basis van periodisering om een gesprek met coaches en sporters hierover te voeren • De cursisten kunnen beredeneren wat de prestatiebepalende variabelen zijn voor diverse sporten en een korte uitleg geven over de trainingsmethoden die bij deze prestatiebepalende variabelen horen • De cursisten kunnen aan de hand van de fysiologie de gezondheidsaspecten van training toelichten • De cursisten kunnen de fysiologische processen van overtraining beschrijven en herkennen • Cursisten kunnen de theorieën en modellen van bewegingssturing beschrijven. • Cursisten zijn bekend met de belangrijkste theorieën, modellen en inzichten met betrekking tot het leren van perceptueel-motorische vaardigheden en kunnen de implicaties van deze theorieën en modellen toelichten aan bijvoorbeeld sporters en coaches. • Cursisten zijn in staat de kennis op het gebied van de psychologie van de motoriek/het motorisch leren te ‘vertalen’ naar de sportpsychologische praktijk. Inhoud Inspanningsfysiologie In het cursusonderdeel “Inspanningsfysiologie” komen de volgende onderwerpen aan bod. 1. De fysiologische systemen die betrokken zijn bij energielevering. 2. De aanpassingen die in de fysiologische systemen optreden bij inspanning 3. Fysiologische trainingsprincipes en adaptatie processen 4. Inspanning en gezondheid, 5. Prestatiebepalende factoren van verschillende prestaties 6. De trainingsvormen behorende bij prestatiebepalende factoren 7. Overtraining. 8. De invloed van psychologische belasting op fysieke belastbaarheid
Inhoud Psychologie van de motoriek Tijdens het cursusonderdeel “Psychologie van de motoriek” zullen de volgende onderwerpen de revue passeren: 1. Algemene inleiding over bewegingssturing 2. De rol van waarneming bij bewegingssturing 3. Algemene inleiding in motorisch leren 4. Vormen van feedback 5. Expliciet vs impliciet leren en hun relevantie voor presteren onder stress 6. Externe vs interne focus van aandacht 7. “Geleid” vs “ontdekkend” leren 8. Taakspecifiek (“situated”) learning 9. Belang van “deliberate” practice 10.Herstellen van ingeslepen fouten 11. Verschillen tussen experts en beginners 12. Mentale training (imagery) Studielast De studielast bedraagt 6 studiepunten (168 uur) en is ongeveer 1. 6 bijeenkomsten van 3 uur Inspanningsfysiologie 2. 6 bijeenkomsten van 3 uur Psychologie van de motoriek 2. voorbereiding bijeenkomsten 3. Toetsing en zelfstudie?
als 18 18 72 60
volgt verdeeld: uur uur uur uur
Voorkennis Master/doctoraal psychologie of bewegingswetenschappen. Werkwijze Er wordt naar gestreefd per bijeenkomst telkens één of twee van de genoemde onderwerpen te behandelen en tijdens het laatste uur van elke bijeenkomst mogelijkheid te bieden voor discussie. Beoordeling De kennis van de stof zal getoetst worden via een of meer korte papers over de behandelde onderwerpen. Literatuur: • Rose, D.J., & Christina, R.W. (second edition, 2006). A multilevel approach to the study of motor control and learning. San Francisco: Pearson/Benjamin Cummings. (ISBN: 9780805360318) Verkrijgbaar o.a. via amazon.com (levertijd 2-3 weken) of te bestellen bij de VU boekhandel (www.vuboekhandel.com). • Wilmore J.H. & Costill D.L. (2006) vert. uit het Engels door Gerard M. van der Poel. Inspannings- en sportfysiologie. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg. (ISBN: 9489035227743) Verkrijgbaar o.a. via bol.com (levertijd 1 dag) of te bestellen bij de VU boekhandel (www.vuboekhandel.com). Deze boeken kunnen als algemeen naslagwerk gebruikt worden; lang niet alle erin behandelde onderwerpen komen aan de orde en hoeven dan ook niet bestudeerd te
worden. Tijdens de colleges zullen tevens enige artikelen worden uitgedeeld die betrekking hebben op de hierboven specifiek aangeduide onderwerpen. Kosten: € 425,00 Minimum aantal deelnemers: 12 Data en locatie bijeenkomsten Datum 7 maart 14 maart 21 maart 28 maart 4 april 11 april 18 april 25 april 2 mei 9 mei 16 mei 23 mei
Tijd 18:30 18:30 18:30 18:30 18:30 18:30 18:30 18:30 18:30 18:30 18:30 18:30
– – – – – – – – – – – –
21:30 21:30 21:30 21:30 21:30 21:30 21:30 21:30 21:30 21:30 21:30 21:30
Locatie H646 H646 H646 H646 H646 H646 H646 H646 H646 H646 H646 H646
Gespreks- en interviewpracticum Doel en inhoud: In het gespreks- en interviewpracticum leren de cursisten gespreks- en interviewtechnieken toe te passen in een professionele setting. Hiertoe worden gespreksvaardigheden, luistervaardigheden en feedback vaardigheden geïntroduceerd en aangeleerd, met als doel de kwaliteit van de gespreksvoering in de sportpsychologiepraktijk te verhogen. Eindtermen: • Aan het einde van de cursus kan de cursist verschillende gespreksmodellen beschrijven en toepassen. • De cursist is bekend met verschillende gespreks- en interviewtechnieken en hun toepassingen. • De cursisten hebben theoretische en technische gespreksvaardigheden geoefend en zijn in staat deze vaardigheden toe te passen in begeleidingsgesprekken met cliënten. • Zij zijn tevens in staat om aan de hand van een semi-gestructureerd interview een intake of anamnese gesprek te voeren. Studielast: De studielast bedraagt 3 studiepunten (84 uur) en is ongeveer als volgt verdeeld: 2007 • 6 bijeenkomsten van 3 uur 18 uur • voorbereiding bijeenkomsten (5 uur per bijeenkomst) 30 uur • uitvoeren praktische opdrachten + bespreking 36 uur Voorkennis Master/doctoraal bewegingswetenschappen Werkwijze De theoretische kennis omtrent gespreks- en interviewvaardigheden dienen de cursisten zelfstandig te verwerven; de bijeenkomsten zijn vooral bedoeld om de genoemde vaardigheden aan te leren of aan te scherpen en te oefenen. Uitgangspunt hierbij is de mate van competent zijn in het voeren van anamnese- en begeleidingsgesprekken. De cursus is hierdoor gedeeltelijk vraaggestuurd d.w.z. dat de cursisten de inhoud en de werkwijzen mede bepalen. Beoordeling Iedere cursist dient een interview met een sporter uit te voeren en met behulp van een digitale camera vast te leggen. De cursisten becommentariëren aan de hand van een vragenformulier het opgenomen interview. Ook dienen de cursisten hun eigen gespreks- en interviewvaardigheden te becommentariëren (zelfreflectie). In de bijeenkomsten dienen gespreks- en interviewvaardigheden te worden gedemonstreerd.
Literatuur: • Gevers, T., Kapsenberg, I., & Straatman, W. (1990). Het professionele tweegesprek. Swets en Zeitlinger. (ISBN: 902650930). Te bestellen o.a. bij de VU boekhandel (www.vuboekhandel.nl). • Verrijkingsliteratuur: Janssen, H. (2005). Als praten bij je werk hoort. Uitgeverij Boom. (ISBN: 9085062039). Verkrijgbaar o.a. via bol.com of te bestellen bij de VU boekhandel (www.vuboekhandel.nl). Kosten: € 270,00 Minimum aantal deelnemers: 12 Data en locatie bijeenkomsten: Datum 11 april 18 april 25 april 2 mei (onbegeleid) 9 mei 16 mei
Tijd 18:30 18:30 18:30 18:30
– – – –
21:30 21:30 21:30 21:30
18:30 – 21:30 18:30 – 21:30
Locatie H647 H647 H647 H647 H647 H647
Psychodiagnostiek Doel en inhoud: De cursus psychodiagnostiek biedt een introductie in de belangrijkste psychodiagnostische velden en behandelt een aantal psychodiagnostische methoden. U leert in de cursus, in combinatie met het psychodiagnostiekpracticum om psychologische tests te gebruiken, met name binnen de setting van de sportpsychologiepraktijk. Tevens leert u in de cursus verslag te doen van de diagnostiek en de gestelde diagnose te verwerken in een interventieplan. Eindtermen: • De cursisten kunnen een overzicht geven van de voor de sportpraktijk belangrijkste diagnostische instrumenten. • Cursisten kunnen het diagnostisch proces beschrijven en volgens protocollen doorlopen • De cursisten kunnen eventuele vertekeningen of beperkingen (foutdiagnosen, kans op onvolledigheid van de diagnose etcetera) in het diagnostisch oordeel benoemen en herkennen. • De cursisten zijn in staat de belangrijkste sportgerelateerde psychodiagnostische instrumenten te gebruiken voor het beantwoorden van hulp- of adviesvragen van een client en/of het opstellen van een interventieplan. • De cursisten zijn in staat zowel schriftelijk als mondeling verslag te doen van psychodiagnostische tests. • De cursisten kunnen de diagnose integreren in een interventieplan. Studielast: De studielast bedraagt totaal 6 studiepunten (168 uur) en is ongeveer verdeeld: • 12 bijeenkomsten psychodiagnostische vaardigheden (à 3 uur) • Voorbereiding bijeenkomsten (2 uur per bijeenkomst) • Literatuuropdrachten psychodiagnostische vaardigheden • Uitwerken practicumopdrachten
als volgt 36 24 54 54
uur uur uur uur
Voorkennis: Master/doctoraal psychologie of bewegingswetenschappen. Werkwijze: De cursus bestaat uit twaalf bijeenkomsten, waarin hoorcollege en practicum gecombineerd zullen worden. Er wordt een inleiding gegeven van verschillende diagnostische velden, methoden en toepassingen. Tevens wordt vervolgens aan de hand van casussen systematisch geoefend met het afnemen en verwerken van psychodiagnostiek. Elke deelnemer zal zelf verschillende testen invullen en daar de eindrapportage over schrijven. Tijdens een aantal lessen krijgen meerdere deelnemers de gelegenheid een drietal testen te combineren van een mededeelnemer (minimaal de NEO) en deze mondeling terug te koppelen. Hoe die terugkoppeling door zowel beoordelaar als beoordeelde is ervaren, wordt opgenomen in de eindrapportage. Naast de afname van diagnostische methoden
wordt ook aandacht besteed aan de implicaties voor interventieplannen en de verslaglegging voor de cliënt. Er geldt een aanwezigheidsplicht. Beoordeling: De eindrapportage van een psychodiagnostisch onderzoek wordt beoordeeld en moet uiterlijk op 15 juni 2007 in het bezit zijn van de docent om voor een beoordeling in aanmerking te komen. Daarnaast dient iedere deelnemer de resultaten van een psychodiagnostisch onderzoek van een andere deelnemer mondeling terug te koppelen. Literatuur: • Kooreman, A. (2006). Het psychologisch rapport: van sluitpost naar visitekaartje. Harcourt Assessment B.V. (ISBN 9026517793). Verkrijgbaar o.a. via bol.com of te bestellen bij de VU boekhandel (www.vuboekhandel.nl). Aanvullend zullen diverse artikelen en onderdelen uit boeken en testhandleidingen aan de orde komen. Kosten: € 425,00 Minimum aantal deelnemers: 12 Data en locatie bijeenkomsten: Datum 8 mei 9 mei 15 mei 16 mei 22 mei 23 mei 29 mei 30 mei 5 juni 6 juni
Tijd 18:30 18:30 18:30 18:30 18:30 18:30 18:30 18:30 18:30 18:30
– – – – – – – – – –
21:30 21:30 21:30 21:30 21:30 21:30 21:30 21:30 21:30 21:30
Locatie H646 H646 H646 H646 H646 H646 H646 H646 H646 H646
