22
Han Reijnhout, kunstenaar Han Reijnhout doet gemiddeld vier jaár over de bouw van een scheepsmodê|. Hij tek€nt, schild€rt, kl||st aan zijn huis, is langê afstandslopêr hij liep af €n toe zelfs e€nmarathon ff€tst op zijn raceff€ts,zit gIáag ààn d€ waterkant ,...,... Is h€t €€n wonder, dat, naor zijn zeggen,én leven voor hem niet genoegis?!
Sfeer EÍ zijn ván die huizenwaarje je meteenthuisvo€ltalsje eÍ op b€zo€k komt. Meestalis dat te dankenaande prettigecombinatievaneensfeeNolle inrichting en eenmanof vrouw waarmeehet plezierig pratenis. Het huisvanHánis zo'nplek-Eenhuisdat dooÍ het scheepsmodel in het raampje bovende voordeuÍal verraadtwaar de belangstellingvan de bewonernaar uitgaat-Al pÍatendblijkt, dat het gaat om meeÍ danalleenmaarbelangstelling vooÍschepeni hetis gedrevenheid dat hi.i,lles, maardan ook álles wil wetenoveÍ de oude,houtenfueuwse visseÍsschepen en de manierwaarop er vroegergevist werd en dat vast wil leggenin scheepsnodellen.tekeningen Op de werktaf€l eenvergevorderd modelváneenhengst,de TH 2l van Schot,aánde muuÍ ftaaie tekeningen en elsen,waamnd€Íwerkenvan Schonberg,SegheÍsen Briscoemer afbeeldingenvan schepen.Op tafel boeken.onderandereoveÍ de schilder Dick Ket, over de modelbouweÍ Hazenbergen eenexemplaaÍvan het "Tableau". kunsttijdsctuift Bovende tàfel eenmobile met het model vaneen sloeprnet 3 schepelingenin ouderwetseuniformen, in evenwicht gehoudendoor e€nbevallige zeemeermin,door Han z€lf gemaakt. Han vond de inspimtie voor de sloep met zijn benanning in het restantvan eengedeeltelijkvemietigd schilderij, gevonden op.... de Middelburgse vuilnisbelt.Met van plezier twinkelende ogenvenelthij hoehij hetoverblÍfsel van het schilderij vond, er het stuk afzaagdedat nog gaaf was,dit inlijstte en er de aanleidingin vond voor de mobiledienu zijn woonkamersieÍ.
ModelvaÍ lenneóengst,YE 35
Jack Becht
23
[email protected] 35 Modelvm Hollandse
Hoe het begon
KEklanje !d
mo.se vis\eÍij opJe Ham'nen
De straatwaaÍ Han woont, in hanje MiddelbuÍg, is voor hem al hêel lang bekendtenein. Enkelejaren vóóÍ het uitbrekenvan de TweedeWereldoorlog werd hij in dezelfde straal geboren.in het pand naastzijn huidige woonhuis.ln die straat,iÍ de schaduw van de Ooíkerk, sto.den toen nog vele monumenten.onder meer de pakhuizen van de VercnigdeOosl-Indische Compagnie.Han woondedaar vrijwel rechl tegenover.Op 17 mei 1940 weÍdende pakhuizenvemietigd bij het Duitse bombardementop Middelburg. De familie ReijnhoutoÍlvluchtte de Zeeuwsehoofdstadorn er na enkele dagen weer terug te keÍen- Voor d€ jeugd uit de omseviÍg vormdende ruïnestijdens en vlrl nade oorlog een àvontuuÍlijk speelteneiÍ. Knutselenen tekenenkwamen als vanzelf:vader Reijnhout was een
t1 bedreventekenaaren kon vaardigmet geÍeedschrp omgdrn. De appel !iel nicl vcr un de boom. Han is rljaren seleden Lnnge atirandslopenfietsendoor het Zeeuwse tekenenen schilderen . echt niet rlleen nnxr botcn m!a. ook koeicn bii!oorbÈcld. mlar w.Í zijn die moeilijk re schil deÍen .... - . d:rarh.rd hij
Een eigen hoogaars-model 'Zeeuwse\issersschepen !an de OosteÍ-en WeÍeÍschelde. her in 196-l uitgege!enboek lan Julesvan Beylen over ZeeuwsevisseÍsschepen. ging her bij H:rn krie belen:hij zor ook wel een model van een hoo-s :rarslvillen hebben.Nu had hij Kees Bete nogal eensbezig gezienmet het schÈpen.$.u Han er mederoe aanzetlÈom hel zelfeêns rc gaanproberen.Met ziin in de kxrp der rijd ontwiklieldehandigheidzat het er dik in- dat het hem 1ukre.Het werd hcr begin van een kleine vloor op schial van - letrenijk -museumkwalneir. Zeven schepenvan Han pÍrjken er inmiddelsin de maritiememuseavan AnlweryJenen Rotterdanr.Een eÍkenning un zijn bekwarmheidis het. zekerwannccr.iein de Rrptekstlan het boek De HrzenbergmodelleD van Henk DessensleeÍ: Het bouwênvan scheepsmodellen wordt vaal afgedran als een acdvi!Èilin de hobbysfccr.Ten onrechte.wanr NederlandseÍnàritieme museahech(engÍote wanrdÈaan hun m o d e l l e n c o l l e c t i e s . ... .O. .v e n g ê n s heeli Jelle Hazenberg.de hoofdrol speler"in -senoernd boek. belàamd proiessioneelmodelbouwerin diensr van het maritiem nruseumin Rotterdam.nog vete waardevolle rdviezen gegevenaan Han in de begin periodevan diens modelbouwacli!iteiten.Het is overigenswel merk-
L
H m R c i i JD l r d r . r N
eITH 60
waardig.dat de tot nr toe door Hrn gebouwdescheepsnrodellen een muse umbestenrmrnghebbengekegen. teruijl het hen er oorspronkelijkroch te docn wrs een eigenhoosairsnrodel te hebbcn.Ook het model van de bijna !oltooide TH ll heett al een bestemming: wanneerde Houtwerl veere zal zijn nangelesd.zal het model er woÍden
Liefst schaall:10 Het eerslescheepsnodclvrn de hand lan Han dat ztn weg naarecn museum vond. is nog op schaxl 1:20gebouwd. Het betrefteen hoogarn die nog is gee\ poseerdop de onlangsin Rottcr drm gehoudentenroonstellingGoud vrn hout . eenexposnielan frraie scheeps modellen.De volgendenmdcllen werden een nraarjegroter.op schaalI : I 0
vc.vaardigd.De grotereschaalheelthet voordeeldlt veel detailskunnenworden weeÍgegeven. Hèl Ant\re.psescheep\,anÍtmuseuÍt.aàntrckkeliikgehuisvesl in her al]n de Scheldegclcgen Sleen . exposeeÍtperÍnanenlricr \an Han's nrodellen.In het nuseum wordr veel aandachlgeschonkenLrandc vi\seÍij in de Delra:het is d.tn ook niet \enrondel l,Jk.dat er nogal$at nodèllen vln oude Zeeuwse!ilsersschepenzijÍ re bewon deren.waarcnder!ier die door Han zijn gebouwd:t$ee hoognirzen één mct spriettuigen één met gatlèltuig . een lenmerhengsten een boeieraali.Hct lezen- eigenlijk zouje moerenspreken \an doorspilten - van her boeko\èr oudeZeeuwsevisseÍschepen !an Jules \an Beijlen.indertrjdconse.v or v.tn "Het Steen".was voor Han aanleiding onl contactmet de auteurrezoeken. Vrn het één kwam het andeíen zo zo.gde Van Beylen.zelfove.igens bepaaldeeenonverdienstelijkÍrodcl
Model BGi€nal CLN 16. Model vrnHdzelfinbijboor
bouwer.ervoor.dêt in de periode1979van Han werden 1997scheepsmodellen veNorven. D€ vier modellenzijn subliem-H€t patinavan de scheepsÍoÍnpen, de mooie door Íniddel van een airbrush verkregen- tinten van de zeilen€n de vele, ongelooflijk fraaie details makên datje langetijd van de modellenkunt genietenen telkensw€er door iets nieuwswordt getroffen.De door Han uit hout gesnedenen beschilderdeof aangekledeschippers en knechten op de schepenzijn ware kunststukj€s. l€vensechteminiaNurweergavenvan de werkeltkheid, evenalsalle attributen ,rn boord, ván kompas tot koffiekan met mokken.van mánden zelf gevlochten tot lrntaàms,oliekannenen zelfs een hond, braaf gezeten naast de schiDDer in de stuurbak.
D€ kroonwoÍdtwelgespannen dooreen dioÍamamerde hoogaársTH 60, dal weergeefthoevroegerde botvisserijin
zijn werk ging. Het is niet alleende TH 60 met bijboot en attribut€ndie wordengetoondmaarookeen weergavein miniatuurvan heruitleurenvan de gevmgenvis met behulpvan e€n hondenkaJ.De vijf uit hout gesneden mini mensjesin dit tafer€elzijn me€s terlijk. Het humoÍistische element ontbÍ€€ktÍiet een poesgaateÍ op schaall:10 vándoorrnet een (weggegristeoftoegeworpen?)vis in zijn bek. Humor spreektook vaaï uit de tekeningen die Han màakt. Zo ook uit de manier waarop de gáng van zaïen bij de borvisserijuit d€ doekenwordt gedaan aan de handván een serievan 14 door hem vervaardigde aquarellen met bijbehorendetekst,die bij het diorama worden getoond.
Kennis opdo€n Han Reijnhout is een perfectionist.Hi rust niet voordat hij precies weet hoe een hoogaars, hengst of boeieraak in elkaár zit, waar àile onderdelen voo. dienen, hoe alle attributen aan boord werdeflgebruikt en hoe het vissenin zijn weÍk ging. "Met de rnodellenleg je ook de historie van de oude Zeeuwse visserij vast" is de mening van Hàn en dat vastleggen moet waarheidsgetrouw gebeuÍen.Omdat lang niet alles is terug te vinden in de boekenvan Jules van Beylen oveÍ de ZeeuwsevisseÍs schepen,had Han veelvuldig contact met de autêurom van hem zoveel mogelijk te vememen. Aanvánlclijk betrof het vrijwel alleen eeffichtingverkeer: informatie van Jules ván Beylen richting Han ReijnhoutHet streven naar perfectie bracht Han eÍoe om ook te rade te gaán bij de bron: oude vissersdie nog z€ileÍd haddengêvist,een werfbaasen een
l6
schecpstilnnrcrÍnàn die nog Zeeuwse houtenvissersvaaíuigenhadden gebouwd.De bèslemanier om met deze mensenconractte leggenen hen op de praarsroeltekrijgen is volgensHnn her meenemenvan een scheepsmodelof een visserij-attribuut.Op dezemanier \íe.d waardevolleinformatieuit de ccrstchand verk.egenvan oud visser Piet Jobse.wat goed lan pas kwam bij de bouw van de Arnemuiderhoogarrs 'Dejonge Bastiaan. ARM 2.1.Mer J.up Clerum rn Yersekezijn uir-se breidegesprekkengevoerdroen Han diens lemmerhengst.YE 15. op schaal !!ilde nabouwen.En zo verírekte Dirk van Duivendijk van de bekende ThoolseweÍf onontbeerlijkeinlàrrnarie over de Hollandseboot. de volgboor van veel visserlschepen.onder meer van de YE 15 die door Han op schaal werd nagebouwden gaïook scheepstimmennanwies de Puylelde uit Baalhoek waafdevolleinlichrirrgenover het bouwenvan houtenvaaÍuigen. Zelf vindt Han hei nauwgezetteonde.zoek dat hij veficht vóór de bouw \an Èen scheepsmodel eigenlijk nogboeiender dan het bouwen zelt.
Expert Met dejaren wordt Han Reijnhout meer en nreerexpeí op her gebied van de oude !isserij en alles war daarÍneetc makenheeit. Bescheidenals hij is, benadruktHan. dal hij de kennisop dit gebieddie hij nu heeft nooit had kunnenverwervenzonderde inibrmatie vln oud vissersen scheepsbouwers. Degenedie eerlt de vÍagen stelde. ondermdere ran Julesvan Beylen. weÍd nu dcgenedie werd geraadpleegd. Bt het tor slandkomen vrn het tweede boek van Julesvàn Beylen over de hoosaaÍs. De hoogmrs en dc vissert lan Arnemuiden (1993), was het Han die de auteurvan inlbrmatie vooÍzag. Bovendienmaaktehij tal van Èke ningendie in het boek zijn opgenomen. Hij heeftdaamee een grote bijdrage geleverdbU de totstandkomingvan dir Ook voor de Stichting BehoudHoog anrsis de grote kennisvan Han op het gebiedvan de traditioneleZeeuwse !issêrij met alles daaromheenvan grote warde. Hij is niet alleeneen graag geÍandpleegde vraagbaakmaar hij voorzagde Íichting ook van voonref-
s ;
I ,'
r
,rj
op7jtrli 1999rÈkenr HanReijnhour dc Alclon in VeeÍe.Kond ma eamhcrsch'pdc rlm ot om grondiegcrcíauÍ.crdtÈsordM
felijke rquarellenals illustratiemareriaal voor de tblders van de stichtingen voor wenskaatenen zorgde- en zoÍgl nog steeds vooÍ aantreklelijke.Íale illus t'aties vooÍ de Consenl'. de "Nieuws b.ief en de Klapmuts .
Kassiekijken ...... Onze vooroudershaddenkijkkaslies. gccn veelal eeesrdodende T.V s malr w e l z o g e n a a m d eB a v e l a a n j e s , genoemdnaarvaderen zoon Bàvehr uir Leiden die rond 1800zijn be-sonnen met het vervaardigenvan diorama\. schilderijtjesin drie dimensiesom aan de wand te haneen.De afbeeldingen weÍdengemaaktvan hout ofbeen en íelden mcestalstadsgezichten oï landschappenvoor. vaak gestotlèerdnret schepen.In 1983wijdde het museunr ''De Lakenhal in Leiden nog een tentoonslellingaan dezc,in de vergeet hoek geraaktekunstvom. Han Reijnhourheeftcen tweetal Bave, laatjes - oízoals hij ze zelfnoent: kieklastjes - gemaakt.waaryanéén vooÍ atletiekvereniging"Delta SpoÍ uit Zierikzee- Han's "eigen" vereni ging , voorstellendeeen hoogaars ondervoltuig op volle zee.Dit Bave laaÍje is de MosseltÍofee",de wissel prUsvoor de winnaarvan dejaarlijkse MorieUoop. Het rlveededoor Han gcmaakteBavelaaÍíjegeefi een hoog
aaÍsweeÍ met gekatguÍ7eil, drooggelallen op Èenplràt in de Oosterschelde. Op de plaat ontbrckenzelti de scholekstersn;ct; bij hct bekijken eNan is een vergrootglasgcenoverbodi-leluxe. De rchtergrondwordt gevomrddoor de Oosterschcldcoever van Schouwenmet de Pbmpe Toren als markantelemenr. Hct geheelis uitgevoerdin blank hour. Een kunslslukje.letterlijk en fieuurlijk.
De toekomst? Wat de bekomÍ inhoudt.is gelukkig niemàndbekend,ook Han niet. Toekomstplannenzijn er echterwel. Geenspectaculaireondenremingen.wel de wens om op on-sevee.gelij ke voet als ror op hedendoo. ie gaanrveel naar buiten. zomaal om lekker te fietsenof te hardlopen.om te tekenenen te schilderenofom aan de waterkantte genietenen altijd om re kijken. waar te nemen.zoals het een kunst€nàar b€laamt.Of er nog scheepsmodellen van zijn werkraÍèlzullen komenl Han weet het nog niet: 'alsje aaneen nieus, model beginr.zilje er wel weer voor eenjaar ot' vier aan vastl" Hopelijk kijsen de lieftebbers iD de toekomÍ nog vele lekeningeDen aquarellen en wie weet nog wel één of meer nieuwe scheepsmodellen te zien van de hand van Han Reijnhout,kunstenaarén levenskunstenaar. I
