• HAIR, The Musical Inleiding • Het is een goede traditie van het Ichthus Lyceum eens in de twee jaar een musical op te voeren in de stadsschouwburg Velsen. Onder de bezielende leiding van Dolf Schelvis en Alma Wolfs gebeurt dit sinds 1991. HAIR is de nieuwste musical die in de stadsschouwburg te zien zal zijn. Op 8, 9, 10 en 11 oktober is musicalgroep op het podium te bewonderen. HAIR is een zogenaamde rockopera, waarvan we het plot niet zullen vertellen, omdat we dan de verrassende ontknoping zouden verklappen. Wel willen we informatie kwijt over de opbouw en de achtergrond van het verhaal, zodat je nog meer kunt genieten van deze musical. HAIR is opgebouwd uit 3 delen, die we settings noemen. In iedere setting zit een andere sfeer. Zo is de eerste setting vrolijk en kent een hoop kleur. Hier zie je de wereld van de hippies, zoals ze die zelf het liefste zouden zien. De tweede setting is minder vrolijk. Hier zie je de maatschappij uitgebeeld met het conflict tussen de hippies en de gevestigde orde. Dit tweede deel is in een stedelijke omgeving geplaatst waarin de hippies zich eigenlijk niet thuis voelden. In de derde setting draait het om vaderlandsliefde, het leger en de oorlog. Verder zie je de illustraties in deze brochure terug als videoprojecties in de musical. HAIR is een rockopera uit 1967 en een product van de tijd waarin hij gemaakt werd. Dat heeft een aantal nadelen. Ten eerste is het een rockopera, wat betekent dat er geen gesproken tekst is waarin het een en ander wordt uitgelegd. Eigenlijk is het is een lange reeks liedjes. In de tweede plaats speelt het verhaal zich af in de jaren 60 van de vorige eeuw. Iedereen uit die tijd begreep de thema’s / de onderwerpen van deze rockopera, maar voor jullie is niet alles direct duidelijk. Daarom is deze brochure geschreven, zodat je nog meer van de voorstelling zult genieten. De jaren 60 is een periode waarin sprake is van grote veranderingen. Het waren de jongeren die in opstand kwamen tegen het onrecht dat ze in de wereld zagen en waaraan ze iets probeerden te doen. Ze wilden niet langer alles klakkeloos aannemen van hun ouders, hun leraren en de kerk. De groepen jongeren die zich afzetten tegen de maatschappij noemen we ‘de tegencultuur’. De bekendste van deze groepen waren de hippies: de hoofdrolspelers van deze rockopera. Naast het thema hippies, komen onderwerpen als drugs, psychedelische muziek en de oorlog in Vietnam aan de orde. Ook stellen we wat vragen aan jullie over de jaren 60 en nu. Veel plezier! Aan welk conflict in deze tijd doet de oorlog in HAIR je denken?
Ruimte voor notities:
• Hippies, Wat zijn dat? Setting 1 & 2 • In de rockopera HAIR volgen we de gebeurtenissen van een groep hippies. De eerste hippies kwamen uit Californië en zij zetten zich rond 1960 af tegen de Amerikaanse maatschappij. Ze verzamelden zich in een wijk van San Francisco: Haight-Ashbury. Daar werden ze opgemerkt door de media en het zijn ook de media geweest die hun de naam hippies gaven. Door die aandacht groeide het aantal hippies. Uit heel Amerika kwamen jonge mensen naar de ‘Haight’ met het doel hippie te worden. Waar denk je aan bij het woord hippies?
De hippie was met een moeilijk woord antimaterialistisch. Dat betekent dat hij bezittingen onbelangrijk vond. Hippies wilden geen wereld van koelkasten, snelle auto’s en televisie. In plaats daarvan wilden ze terug naar de natuur. Je kunt zeggen dat de hippies de eersten waren die zich grote zorgen maakte over het milieu. De hippie leefde in een commune. Een commune is een andere vorm van samenleven, die meestal bestond uit een een dorp waar een aantal families samenleefde en werkte. Het idee was dat iedereen in de commune gelijk was. Kleding werd vaak zelf gemaakt en iedereen hielp mee met het verbouwen van voedsel. Iedereen in de commune hielp ook bij de opvoeding van de kinderen. Die gingen niet naar school, maar werden opgeleid door de groep. De hippies waren pacifistisch, wat betekent dat ze tegen iedere vorm van geweld waren. Ze waren dan ook fel tegenstander van de oorlog in Vietnam. Groepen hippies waren daarom vaak terug te vinden in demonstraties tegen die oorlog. De hippie was een voorstander van gelijkwaardigheid: man en vrouw, zwart en blank moesten gelijk behandeld worden. Dat hield in dat iedere vorm van discriminatie moest verdwijnen. Toch woonden in communes meestal alleen blanken en dat kwam niet doordat zwarte mensen niet welkom waren. Zwarte Amerikanen voelden zich echter niet aangetrokken tot de levensstijl van de hippies. De hippie had andere ideeën over seks en sekse dan in die tijd gebruikelijk was. Seks moest bijvoorbeeld niet iets zijn waar je je voor moest schamen. Seks mocht leuk zijn van de hippies. Ook geloofden ze dat je meer dan één partner mocht hebben. Dat heet vrije liefde. En ze hadden de leus: ‘make love, not war’.. Verder was homoseksualiteit geen taboe voor de hippies. De gevestigde orde moest daar niets van hebben, maar de hippies waren van mening dat iedereen zelf moest kunnen beslissen. De hippie interesseerde zich voor andere culturen en was spiritueel. Vooral oosterse culturen waren belangrijk. Oosterse mystiek en het boeddhisme hadden voor hippies meer betekenis dan het christendom van de ouders. Veel hippies probeerden daarom ook een reis te maken naar India of Tibet om daar te leren van spirituele leiders of goeroes. Uit die andere culturen namen ze bijvoorbeeld de kleding over: het dragen van sandalen, kralen en mooie felle kleuren zijn allemaal uit andere culturen geleend. Wat vinden jullie van de leefwijze van de echte hippie?
In welke elementen kun je je vinden en in welke niet?
• Drugs zegt u? Setting 1 • De zangeres van Jefferson Airplane, Grace Slick, heeft ooit gezegd: “ Als je je de jaren 60 kunt herinneren, dan ben je er niet echt bij geweest.” Daarmee bedoelde ze dat er in die jaren ongelooflijk veel drugs werd gebruikt. En drugs, zo weten we inmiddels, is schadelijk voor het geheugen. Toch was het gebruik van drugs in die tijd een onderdeel van de levensstijl van de tegencultuur. Waarom denk je dat er zoveel drugs gebruikt werd in de jaren zestig?
De bekendste middelen om de ‘geest te verruimen’ waren marihuana (wiet, hasj) en LSD. (Minder bekend, maar met eenzelfde werking, zijn bijvoorbeeld mescaline, paddo’s en jayé). Wiet en hasj zijn licht psychedelisch; waardoor de mensen die dit gebruikten de wereld iets anders waarnamen. Nederland is tegenwoordig een van de weinige landen waar het gebruik van marihuana toegestaan is. LSD is een ander verhaal. Het is een chemische stof en heeft een veel ingrijpender werking dan wiet. LSD werd ooit door de Amerikaanse geheime dienst gebruikt om spionnen te ondervragen. Overigens zonder veel succes, want de ondervraagden vertelden niet de waarheid, maar brabbelden wat over mooie kleuren en dansende dwergen. Van LSD ga je hallucineren: je ziet dingen die er niet zijn. Dat noemden de hippies ‘trippen’, het maken van een reis in je hoofd. Denk nu niet dat alle jongeren in de jaren 60 altijd en overal drugs gebruikten! Een groot aantal heeft nooit drugs aangeraakt en bij veel jongeren bleef het bij één keer experimenteren. Bij een klein aantal was het een levensstijl geworden, maar het heeft de jaren 60 zeker gekleurd.
Psychedelische muziek De jaren zestig waren de gouden jaren van de popmuziek. Een ontdekkingstocht naar deze muziek is zeker de moeite waard. Voor jonge mensen is muziek een prachtige uitlaatklep. Tot de uitvinding van de cd luisterden de mensen naar muziek op grammofoonplaten. Dat zijn grote en wat onhandige zwarte schijven gemaakt van vinyl. Net als bij cd’s had je singles en albums. De jaren 60 was een tijd van grote veranderingen, ook in de muziek. Veel van de muziek die we tegenkomen in HAIR is psychedelische muziek (ook wel: acid rock). Er bestaat geen echte omschrijving voor, maar er werd geprobeerd door middel van muziek en in de tekst een drugservaring weer te geven. Voor iedereen die interesse heeft voor zulke muziek en die een aantal voorbeelden wil horen: hieronder staat een top 10 van psychedelische singles met het album:
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
White Rabbit Light my Fire Eight Miles High Purple Haze Psychotic Reaction I Can See for Miles Itchycoo Park Incense and Peppermints Liar, Liar My White Bicycle
Jefferson Airplane (RCA 1967) Doors (Elektra 1967) The Byrds (Columbia 1966) Jimi Hendrix Experience (MCA 1967) Count Five (Double Shot 1966) The Who (MCA 1967) Small Faces (Immediate 1968) Strawberry Alarm Clock (All American 1967) The Castaways (Soma 1965) Tomorrow (EMI 1968)
Kennen jullie zelf ook liedjes uit de jaren zestig?
mooie
• Oorlog? Protest! Setting 2 en 3 • Een belangrijk thema in de jaren zestig was het pacifisme. Jongeren waren vaak grote tegenstander van oorlog. Voor het eerst in de geschiedenis gingen grote groepen mensen de straat op om te demonstreren tegen de oorlog: ‘Make love, not war’, was een veel gehoorde kreet. Er bestaat een beroemde foto waarop je een hippie-meisje ziet dat een bloem stopt in de loop van een geweer van een Amerikaanse soldaat. Dat was ‘flower power’. Wat bedoelden de hippies met flower power?
De oorlog die in Vietnam gevoerd werd was de oorzaak van de demonstraties. De Amerikanen gingen zich bemoeien met dit land, omdat ze het zuidelijke deel wilden beschermen tegen het communistische noordelijke deel. In de jaren 60 was de Koude Oorlog ook nog niet voorbij. De wereld was nog steeds verdeeld in een westers kapitalistisch deel onder leiding van de Verenigde Staten en een communistisch deel onder leiding van Rusland. We noemen deze oorlog koud, omdat er geen gewapende strijd tussen de supermachten plaatsvond. Er was wel een aantal plaatselijke oorlogen en Vietnam is daar een voorbeeld van. De Verenigde Staten waren bang dat als Zuid-Vietnam communistisch zou worden, de rest van Azië zou volgen. Daarom stuurde president Kennedy in 1962 militaire ‘adviseurs’ naar Vietnam. Dat liep uit op een verschrikkelijke oorlog. De Amerikanen dachten dat ze de zaak onder controle hadden, maar niets was minder waar. President Johnson, de opvolger van Kennedy, zond steeds meer jonge soldaten naar de jungle in Vietnam om te vechten tegen de Vietcong: het Noord-Vietnamese leger. Op een gegeven moment was duidelijk dat Amerika deze oorlog niet kón winnen. De Vietcong kende het terrein beter en ook was het voor het Amerikaanse leger vaak onmogelijk te bepalen welke mensen er bij de Vietcong zaten en wie niet. Het gevolg daarvan was dat veel onschuldige burgers en boeren het slachtoffer werden van bombardementen. Hele dorpen werden door de Amerikanen weggevaagd. Aan welk huidig conflict doet deze oorlog je denken?
Steeds meer (jonge) mensen kwamen in opstand tegen deze oorlog. Ze eisten een einde aan deze slachtingen. Er waren zelfs Amerikaanse jongeren die hun ‘draft cards’ verbrandden. Dat zijn kaarten waarmee ze opgeroepen werden het leger in te gaan. Anderen vluchtten naar Canada om maar niet naar Vietnam te hoeven. Uiteindelijk duurde het tot 1973 dat de Amerikanen Vietnam verlieten.
Ruimte voor notities:
• waar zijn de hippies? Setting 4 • Dit boekje ging over de jaren 60. Daar moeten we tegenwoordig eigenlijk ‘van de twintigste eeuw’ bij zetten. Dat doen we niet, misschien omdat de jaren 60 van de eenentwintigste eeuw nog vijftig jaar op zich laten wachten. We denken echter dat er iets anders aan de hand is. Iedere eeuw heeft natuurlijk een ‘jaren 60’, maar die van de twintigste eeuw waren heel bijzonder. Zo bijzonder zelfs dat je ze met hoofdletters zou moeten schrijven. Veel mensen hebben hun eigen Jaren Zestig, ook als ze die jaren niet zelf hebben meegemaakt. Ze hebben er toch een beeld bij en hadden er graag bij willen zijn. Jonge mensen die beseffen dat ze onderdeel uitmaken van deze wereld en zien dat die wereld niet zo mooi is, proberen die te veranderen. Groepen jongeren die met middelen als vrede, liefde en begrip een nieuwe wereld proberen te bouwen zijn er ook nu nog. Wat voor beeld heb jij nu bij de jaren zestig?
In deze brochure ben je vaak de woorden ‘voor het eerst’ tegengekomen. Dat is niet toevallig. De jaren 60 waren jaren van creativiteit en het breken van oude regels. Veel was nieuw. Die nieuwe ideeën zijn erg belangrijk geweest. Zaken die we tegenwoordig als heel normaal ervaren, vinden hun oorsprong in de jaren 60. Kun je daarvan een aantal voorbeelden noemen?
We kunnen zeggen dat er veel bereikt is. De mogelijkheden die jullie, jongeren, tegenwoordig hebben zijn veel groter dan die in de jaren 50 van de twintigste eeuw. Jullie hebben meer vrijheid je leven in te richten zoals jij dat wilt, meer keuzes je eigen toekomst te bepalen en je hebt meer te zeggen. Dat is natuurlijk allemaal prachtig. Maar zijn alle dromen van de generatie van de jaren zestig uitgekomen? Dat is aan jullie om dat te bepalen. Wat vinden jullie: zijn de dromen van de hippies uitgekomen?
Er is een hoop bereikt, maar het is nog niet af. Het is aan jullie om de dromen van de jaren 60 levend te houden!
