Professional’s
www.wolterskluwer.com
Jaaroverzicht
The
Wolters Kluwer is een mondiale, toonaangevende aanbieder van informatiediensten en uitgeverij. Als The Professional’s First Choice stelt Wolters Kluwer professionals in staat hun cruciale beslissingen effectief te nemen en
Jaaroverzicht 2007
First
hun productiviteit te verhogen met informatie, hulpmiddelen en oplossingen.
Choice
The Professional’s First Choice
HEALTH
20 07
C O RPO RAT E & FIN AN C IAL SE RVIC E S
Wolters Kluwer Health is de wereldwijd leidende aanbieder van informatie en zakelijke content aan professionals in de gezondheidszorg en voorziet artsen, verpleegkundigen, paramedici, apothekers, academici, zorgverzekeraars en professionals in de biowetenschappen van oplossingen voor onderzoek en ontwikkeling, het point-of-learning, het point-of-dispensing en het point-of-care.
Wolters Kluwer Corporate & Financial Services levert een toonaangevend en uitgebreid pakket van producten, diensten en oplossingen voor juristen en professionals in het bank- en verzekeringswezen en de effectenhandel in de Verenigde Staten en in het Verenigd Koninkrijk die hen in staat stelt beter te functioneren.
T A X , A C C O UN T I N G & L E GA L
LE GAL, T AX & RE GU LAT O RY E U RO PE
Wolters Kluwer Tax, Accounting & Legal is een toonaangevende aanbieder van onderzoek, software en werkproceshulpmiddelen op het gebied van belastingen, accounting en interne controle en voor specialistische vakgebieden in de juridische en zakelijke compliancemarkten in de Verenigde Staten, Canada, Azië Pacific en Europa.
Wolters Kluwer Legal, Tax & Regulatory Europe is de toonaangevende leider die een breed scala biedt aan informatie, software en diensten aan professionele klanten op de Europese markten voor recht, belastingen, human resources, publiek en overheidsbestuur, regelgeving terzake gezondheid, veiligheid en milieu, en transport.
Wolters Kluwer
Professional’s
www.wolterskluwer.com
Jaaroverzicht
The
Wolters Kluwer is een mondiale, toonaangevende aanbieder van informatiediensten en uitgeverij. Als The Professional’s First Choice stelt Wolters Kluwer professionals in staat hun cruciale beslissingen effectief te nemen en
Jaaroverzicht 2007
First
hun productiviteit te verhogen met informatie, hulpmiddelen en oplossingen.
Choice
The Professional’s First Choice
HEALTH
20 07
C O RPO RAT E & FIN AN C IAL SE RVIC E S
Wolters Kluwer Health is de wereldwijd leidende aanbieder van informatie en zakelijke content aan professionals in de gezondheidszorg en voorziet artsen, verpleegkundigen, paramedici, apothekers, academici, zorgverzekeraars en professionals in de biowetenschappen van oplossingen voor onderzoek en ontwikkeling, het point-of-learning, het point-of-dispensing en het point-of-care.
Wolters Kluwer Corporate & Financial Services levert een toonaangevend en uitgebreid pakket van producten, diensten en oplossingen voor juristen en professionals in het bank- en verzekeringswezen en de effectenhandel in de Verenigde Staten en in het Verenigd Koninkrijk die hen in staat stelt beter te functioneren.
T A X , A C C O UN T I N G & L E GA L
LE GAL, T AX & RE GU LAT O RY E U RO PE
Wolters Kluwer Tax, Accounting & Legal is een toonaangevende aanbieder van onderzoek, software en werkproceshulpmiddelen op het gebied van belastingen, accounting en interne controle en voor specialistische vakgebieden in de juridische en zakelijke compliancemarkten in de Verenigde Staten, Canada, Azië Pacific en Europa.
Wolters Kluwer Legal, Tax & Regulatory Europe is de toonaangevende leider die een breed scala biedt aan informatie, software en diensten aan professionele klanten op de Europese markten voor recht, belastingen, human resources, publiek en overheidsbestuur, regelgeving terzake gezondheid, veiligheid en milieu, en transport.
Wolters Kluwer
Kerngegevens 2007 Opbrengsten € 3.413 miljoen Gewoon EBITA € 667 miljoen
Divisie
Divisie
Divisie
Divisie
Health
Corporate & Financial Services
Tax, Accounting & Legal
Legal, Tax & Regulatory Europe
Activiteiten
Activiteiten
Activiteiten
Activiteiten
de Verenigde Staten, Canada, Europa, Azië Pacific en Latijns-Amerika
de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk
de Verenigde Staten, Canada, Europa en Azië Pacific
Corporate Legal Services, Financial Services
Tax and Accounting, Law & Business
België, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Hongarije, Italië, Nederland, Noorwegen, Polen, Portugal, Roemenië, Rusland, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Zweden
Klanten
Klanten
Pharma Solutions, Medical Research, Professional & Education, Clinical Solutions Klanten ■ ■
Belangrijkste prestatie-indicatoren 2007
Opbrengsten per divisie in miljoenen euro’s en in % van het totaal 761 Health (22%) 522 Corporate & Financial Services (15%) 881 Tax, Accounting & Legal (26%) 1.249 Legal, Tax & Regulatory Europe (37%)
2007
Geografische spreiding van de opbrengsten in % 45 Europa 52 Noord-Amerika 3 Azië Pacific
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Apothekers Artsen Dokters Leden van beroepsverenigingen Medische, wetenschappelijke en academische onderzoekers Paramedici Professionals in de biowetenschappen Professionals op het gebied van managed care Studenten en docenten in de gezondheidszorg Verpleegkundigen Ziekenhuisbestuurders
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Autonome groei van de opbrengsten Gewone EBITA-marge Verwaterde gewone winst per aandeel Vrij besteedbare kasstroom Liquiditeiten conversieverhouding Rendement op geïnvesteerd vermogen
■
4% 20% € 1,38 € 405 miljoen 0,91 8%
december 2007
24 21 18 15 12
■ ■ ■ ■ ■ ■
■ ■ ■ ■ ■
Accountants Accountantskantoren Advocaten Advocatenkantoren Auditors Bedrijfsafdelingen belast met interne accountantscontrole en fiscale zaken Bedrijfsjuristen Belastingadviseurs Juridische adviseurs Juridische opleidingsinstituten Zakelijke compliance specialisten
■ ■ ■ ■
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Koersontwikkeling sinds 2004 Aandelen van Wolters Kluwer zijn genoteerd aan de Euronext Amsterdam: WLSNc.NA (Bloomberg), WLSNc.AS (Reuters); fondscode 39590, ISIN code NL0000395903; en zijn opgenomen in de AEX en Euronext 100 indices. januari 2004
Advocatenkantoren Banken Beleggingsfondsen Effectenhuizen Effectenmakelaars en beleggingsadviseurs Financieel specialisten Hypotheekverstrekkers Indirecte geldverstrekkers Juridische afdelingen van bedrijven Kredietvertrekkers Spaarbanken Toezichthouders Verzekeringsmaatschappijen en -professionals
Klanten
Wolters Kluwer AEX (geïndexeerd) DJES Media (geïndexeerd) DJS Media (geïndexeerd)
Opbrengsten per medium in % 47 Elektronisch: 27 Internet / Online 20 Software / CD-rom 38 Print 15 Dienstverlening
Gewoon EBITA per divisie in miljoenen euro’s 112 Health 144 Corporate & Financial Services 197 Tax, Accounting & Legal 253 Legal, Tax & Regulatory Europe
Merken
Merken
Merken
Pharma Solutions Adis Source® Medical Research Ovid Professional & Education Lippincott Williams & Wilkins Clinical Solutions Clin-eguide Facts & Comparisons™ Medi-Span® ProVation Medical
Corporate Legal Services BizFilings CT Corporation CT Corsearch CT Summation CT TyMetrix UCC Direct Financial Services AppOne AuthenticWeb Bankers Systems CCH Capital Changes CCH Wall Street Desert Document Services Expere GainsKeeper GulfPak NILS INsource PCi Uniform Forms VMP Mortgage Solutions
Tax and Accounting ATX CANTAX CCH CCH TeamMate CorpSystem Kleinrock ProSystem fx Taxprep TaxWise Law & Business Aspen Publishers CCH Croner Kluwer Law International Loislaw Wolters Kluwer U.K.
Accountantskantoren Advocatenkantoren Ondernemingen Overheidsinstanties Professionals op het gebied van: Bankieren Effecten Financiën Fiscale zaken Human resources Regelgeving Transport Verzekeringen Wetgeving
Merken België Kluwer LinkPower Wolters Kluwer Belgium Centraal en Hongarije: CompLex, Akadémiai Kiadó Oost-Europa Polen: ABC, LEX, Oficyna, Wolters Kluwer Polska Roemenië: Wolters Kluwer Romania Rusland: Wolters Kluwer Russia, joint-venture met MCFR Slowakije: IURA Tsjechië: ASPI Denemarken Magnus Informatik Duitsland AnNoText Carl Heymanns Verlag Carl Link CW Haarfeld Luchterhand Werner Verlag Wolters Kluwer Deutschland Frankrijk Éditions Dalian Groupe Liaisons Lamy Wolters Kluwer France Italië CEDAM IPSOA Leggi d’Italia Professionale Osra UTET Giuridica Wolters Kluwer Italia Nederland Kluwer Noorwegen Akelius Portugal Wolters Kluwer Portugal Spanje A3 Software CISS Especial Directivos LA LEY Wolters Kluwer Educación Wolters Kluwer España Zweden Norstedts Juridik Wolters Kluwer Transport Services Met activiteiten in Europa Nolis Teleroute Transwide
Kerngegevens 2007 Opbrengsten € 3.413 miljoen Gewoon EBITA € 667 miljoen
Divisie
Divisie
Divisie
Divisie
Health
Corporate & Financial Services
Tax, Accounting & Legal
Legal, Tax & Regulatory Europe
Activiteiten
Activiteiten
Activiteiten
Activiteiten
de Verenigde Staten, Canada, Europa, Azië Pacific en Latijns-Amerika
de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk
de Verenigde Staten, Canada, Europa en Azië Pacific
Corporate Legal Services, Financial Services
Tax and Accounting, Law & Business
België, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Hongarije, Italië, Nederland, Noorwegen, Polen, Portugal, Roemenië, Rusland, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Zweden
Klanten
Klanten
Pharma Solutions, Medical Research, Professional & Education, Clinical Solutions Klanten ■ ■
Belangrijkste prestatie-indicatoren 2007
Opbrengsten per divisie in miljoenen euro’s en in % van het totaal 761 Health (22%) 522 Corporate & Financial Services (15%) 881 Tax, Accounting & Legal (26%) 1.249 Legal, Tax & Regulatory Europe (37%)
2007
Geografische spreiding van de opbrengsten in % 45 Europa 52 Noord-Amerika 3 Azië Pacific
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Apothekers Artsen Dokters Leden van beroepsverenigingen Medische, wetenschappelijke en academische onderzoekers Paramedici Professionals in de biowetenschappen Professionals op het gebied van managed care Studenten en docenten in de gezondheidszorg Verpleegkundigen Ziekenhuisbestuurders
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Autonome groei van de opbrengsten Gewone EBITA-marge Verwaterde gewone winst per aandeel Vrij besteedbare kasstroom Liquiditeiten conversieverhouding Rendement op geïnvesteerd vermogen
■
4% 20% € 1,38 € 405 miljoen 0,91 8%
december 2007
24 21 18 15 12
■ ■ ■ ■ ■ ■
■ ■ ■ ■ ■
Accountants Accountantskantoren Advocaten Advocatenkantoren Auditors Bedrijfsafdelingen belast met interne accountantscontrole en fiscale zaken Bedrijfsjuristen Belastingadviseurs Juridische adviseurs Juridische opleidingsinstituten Zakelijke compliance specialisten
■ ■ ■ ■
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Koersontwikkeling sinds 2004 Aandelen van Wolters Kluwer zijn genoteerd aan de Euronext Amsterdam: WLSNc.NA (Bloomberg), WLSNc.AS (Reuters); fondscode 39590, ISIN code NL0000395903; en zijn opgenomen in de AEX en Euronext 100 indices. januari 2004
Advocatenkantoren Banken Beleggingsfondsen Effectenhuizen Effectenmakelaars en beleggingsadviseurs Financieel specialisten Hypotheekverstrekkers Indirecte geldverstrekkers Juridische afdelingen van bedrijven Kredietvertrekkers Spaarbanken Toezichthouders Verzekeringsmaatschappijen en -professionals
Klanten
Wolters Kluwer AEX (geïndexeerd) DJES Media (geïndexeerd) DJS Media (geïndexeerd)
Opbrengsten per medium in % 47 Elektronisch: 27 Internet / Online 20 Software / CD-rom 38 Print 15 Dienstverlening
Gewoon EBITA per divisie in miljoenen euro’s 112 Health 144 Corporate & Financial Services 197 Tax, Accounting & Legal 253 Legal, Tax & Regulatory Europe
Merken
Merken
Merken
Pharma Solutions Adis Source® Medical Research Ovid Professional & Education Lippincott Williams & Wilkins Clinical Solutions Clin-eguide Facts & Comparisons™ Medi-Span® ProVation Medical
Corporate Legal Services BizFilings CT Corporation CT Corsearch CT Summation CT TyMetrix UCC Direct Financial Services AppOne AuthenticWeb Bankers Systems CCH Capital Changes CCH Wall Street Desert Document Services Expere GainsKeeper GulfPak NILS INsource PCi Uniform Forms VMP Mortgage Solutions
Tax and Accounting ATX CANTAX CCH CCH TeamMate CorpSystem Kleinrock ProSystem fx Taxprep TaxWise Law & Business Aspen Publishers CCH Croner Kluwer Law International Loislaw Wolters Kluwer U.K.
Accountantskantoren Advocatenkantoren Ondernemingen Overheidsinstanties Professionals op het gebied van: Bankieren Effecten Financiën Fiscale zaken Human resources Regelgeving Transport Verzekeringen Wetgeving
Merken België Kluwer LinkPower Wolters Kluwer Belgium Centraal en Hongarije: CompLex, Akadémiai Kiadó Oost-Europa Polen: ABC, LEX, Oficyna, Wolters Kluwer Polska Roemenië: Wolters Kluwer Romania Rusland: Wolters Kluwer Russia, joint-venture met MCFR Slowakije: IURA Tsjechië: ASPI Denemarken Magnus Informatik Duitsland AnNoText Carl Heymanns Verlag Carl Link CW Haarfeld Luchterhand Werner Verlag Wolters Kluwer Deutschland Frankrijk Éditions Dalian Groupe Liaisons Lamy Wolters Kluwer France Italië CEDAM IPSOA Leggi d’Italia Professionale Osra UTET Giuridica Wolters Kluwer Italia Nederland Kluwer Noorwegen Akelius Portugal Wolters Kluwer Portugal Spanje A3 Software CISS Especial Directivos LA LEY Wolters Kluwer Educación Wolters Kluwer España Zweden Norstedts Juridik Wolters Kluwer Transport Services Met activiteiten in Europa Nolis Teleroute Transwide
Wolters Kerngegevens 2007
Kluwer Jaaroverzicht 2007
Inhoudsopgave
BERICHT VAN DE VOORZITTER 7
VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR
BERICHT VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN
Versnellen winstgevende groei 20
Bericht van de Raad van Commissarissen 76
Strategie en visie 20
Remuneratierapport 80
R A A D V A N B E S T U U R 10 R A A D V A N C O M M I S S A R I S S E N 12
Bereikte resultaten in 2007 20 K E R N G E G E V E N S 2 0 0 4 - 2 0 0 7 14
Vooruitzichten 23 Dividend 23 Divisies Health 24 Corporate & Financial Services 30
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Tax, Accounting & Legal 36 Legal, Tax & Regulatory Europe 42 Belanghebbenden Human Resources 48 Duurzaamheid 50 Communicatie 52 Investor Relations 54 Financiële ontwikkelingen in 2007 55 Risicobeheer 63 Corporate Governance 69 Het Jaaroverzicht 2007 bevat het Verslag van de Raad van Bestuur en het Bericht van de Raad van Commissarissen, alsmede de beknopte financiële informatie 2007, welke is ontleend aan de jaarrekening 2007. De jaarrekening 2007 is opgenomen in het Engelstalige 2007 Annual Report dat op 26 februari 2008 is goedgekeurd door de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen. Het 2007 Annual Report is beschikbaar in print en op www.wolterskluwer.com.
BEKNOPTE FINANCIËLE INFORMATIE 2007
OVERIGE INFORMATIE Kerncijfers 10 jaarsoverzicht 104
Geconsolideerde winst- en verliesrekening 87
Informatie voor aandeelhouders en
Geconsolideerde balans 88
beleggers 106
Geconsolideerd kasstroomoverzicht 90
Verslag van de Stichting Preferente Aandelen
Geconsolideerd overzicht
Wolters Kluwer 110
van het totaalresultaat 92
Contactinformatie 112 Kalender 2008 113
Benchmarkcijfers 93 Bezoldiging van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen 96 Overige gegevens Bestemming van het resultaat 100 Gebeurtenissen na balansdatum 101
www.wolterskluwer.com
Accountantsverklaring 99
Bedrijfsprofiel
The Professional’s First Choice
Wolters Kluwer is een toonaangevende mondiale aanbieder van
Wolters Kluwer is The Professional’s First Choice voor informatie, hulp-
informatiediensten en uitgeverij. De onderneming biedt wereldwijd
middelen en oplossingen, die professionals in staat stellen hun cruciale
producten en diensten aan voor professionals in de sectoren
beslissingen effectief te nemen en hun productiviteit te verhogen.
gezondheidszorg, belastingen, accountancy, zakelijke dienstverlening,
Wolters Kluwer excelleert in het creëren van hoogwaardige content
financiën, recht, en wet- en regelgeving. Wolters Kluwer heeft
voor gebruik in een professionele omgeving op het gebied van gezond-
activiteiten in Europa, Noord-Amerika en Azië Pacific, ongeveer
heidszorg, zakelijke en financiële dienstverlening, belastingen, admini-
19.500 medewerkers wereldwijd, met het hoofdkantoor in Amsterdam.
stratieve verslaglegging, recht, en wet- en regelgeving. Door gebruik te maken van de laatste innovatieve technologieën zorgen
Bezoek www.wolterskluwer.com voor informatie over onze markt-
wij ervoor dat onze klanten op het juiste moment beschikken over de
posities, klanten, merken en organisatie.
benodigde oplossingen, in het formaat dat het beste aansluit op hun
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
behoeften.
4
WOL TE RS KL UW ER J A A R OVE RZICHT 2007
Wolters
Klant-
Kluwer’s
gerichtheid
strategie en kernwaarden Accelerate Profitable Growth
Samenwerking met onze klanten
Wolters Kluwer’s strategie is het versnellen van winstgevende
Onze klanten staan centraal in alles wat wij doen. Wij staan continu in
groei door vier strategische speerpunten om toegevoegde waarde
contact met onze klanten om deskundigheid en ideeën over hun werk
te leveren voor onze klanten, beleggers en medewerkers.
uit te wisselen. Deze samenwerking om toegevoegde waarde te creëren is essentieel om onze beloften waar te maken aan de klanten die wij dienen, wereldwijd en lokaal. Vergaande kennis van hun professionele
Wij zullen onze leidende posities in klantspecifieke kernmarkten
werkprocessen en het vermogen om de nieuwste technologieën zodanig
versterken door te blijven investeren in nieuwe en verbeterde
toe te passen zodat zij efficiënter, productiever en de beste service aan
producten en uitbreiding van verkoop- en marketinginitiatieven om
hun klanten kunnen geven, creëert een differentiatie door superieur
nauwer betrokken te raken bij de werkprocessen van onze klanten.
klanteninzicht en vormt de kern van onze sterke concurrentiepositie.
Uitbreiden naar belangrijke verwante markten
Inzicht in de klant bij Wolters Kluwer
Wij zullen naar aantrekkelijke verwante markten en klantgroepen
In 2007 implementeerde Wolters Kluwer een wereldwijd programma
uitbreiden waardoor onze leidende posities, merken en technologie-
rondom klanteninzicht. Dit programma werd tegelijk geïntroduceerd
platforms worden versterkt om ons de gelegenheid te bieden om het
met de bedrijfsstrategie om winstgevende groei te versnellen.
groeipotentieel van onze kernmarkten uit te breiden.
De onderneming is volledig toegewijd om een stadium in alle product levenscycli te bereiken waar de stem van de klant prominent aanwezig
Benutten van mondiale schaal en reikwijdte
is, zodat de vergaande kennis van onze klanten, het anticiperen op de
Wij zullen onze wereldwijde activiteiten uitbreiden in nieuwe en
nieuwe behoeften van de markt en de creatie van differentiatie door
opkomende markten en op selectieve basis onze productlijnen en plat-
hoogwaardige inzicht bij de klant bereikt zal worden. Het klanteninzicht
forms op mondiale schaal uitbreiden. Doordat wij de lokale markten
programma is uniek voor ons productaanbod, onze cultuur en
goed kennen en een groot geografisch bereik hebben, verkeert Wolters
deskundigheid dat het beste van Wolters Kluwer vertegenwoordigt,
Kluwer in een uitstekende positie om te profiteren van globalisatie.
en tevens biedt dit programma een continue cyclus van verbeteringen in innovatie, ontwikkeling en management om onze strategie om
Institutionalisering van operationele uitmuntendheid
winstgevende groei te versnellen te ondersteunen.
Wij zullen mogelijkheden nastreven om grotere effectiviteit en efficiëntie te bereiken door een cultuur van voortdurende verbetering
The Professional’s First Choice brochure
te stimuleren binnen alle activiteiten.
In het voorjaar van 2008 verschijnt de Engelstalige Wolters Kluwer brochure The Professional’s First Choice. Met deze brochure wil Wolters
Kernwaarden
Kluwer haar samenwerking met klanten over de gehele wereld in al
Wolters Kluwer’s kernwaarden – Klantgerichtheid, Innovatie, Verant-
haar kernmarkten waarin de onderneming actief is, tonen. De waarde
woording en rekenschap, Integriteit, Waardecreatie, en Teamwork
die gecreëerd wordt door deze samenwerking draagt bij aan de produc-
– verbinden alle medewerkers van Wolters Kluwer en ondersteunen de
tiviteit van onze klanten en de omgeving waarin zij werken en leven.
succesvolle uitvoering van onze strategie om winstgevende groei
Wij waarderen het nauwe en wederzijds bevorderlijke samenwerkings-
te versnellen.
verband dat wij hebben met onze klanten, en wij zullen blijven investeren om in te spelen op hun behoeftes. Deze brochure kan besteld worden via
[email protected] of op 020 6070 421.
5
W OL TERS KL U W E R J AAROVERZICHT 2007
www.wolterskluwer.com
Versterken van onze leidende posities
Nancy McKinstry CEO en voorzitter Raad van Bestuur
Creatie van substantiële waarde voor aandeelhouders, klanten en medewerkers
Bericht van de voorzitter
De volgende generatie van Wolters Kluwer
7
W OL TERS KL U W E R J AAROVERZICHT 2007
Als The Professional’s First Choice levert Wolters Kluwer informatie, hulpmiddelen en oplossingen waarmee professionals hun cruciale beslissingen effectief kunnen nemen en hun productiviteit verbeteren. In 2007 boekte Wolters Kluwer aanzienlijke vooruitgang op verschillende belangrijke terreinen, waaronder het benutten van onze diepgaande klantrelaties, onze sterke
www.wolterskluwer.com
2007 was het vierde achtereenvolgende jaar van groeiverbetering sinds in 2003 werd begonnen met de uitvoering van de strategie om Wolters Kluwer ingrijpend te veranderen. Dankzij de focus op onze klanten en inzet voor hun productiviteit zijn wij momenteel de wereldwijde, innovatieve leider op de informatiemarkten voor gezondheidszorg, belastingen en wet- en regelgeving. Eind 2006 kondigden wij onze strategie aan om de winstgevende groei te versnellen en ik ben verheugd te kunnen melden dat wij deze strategie in 2007 met succes hebben uitgevoerd. Wij deden dit door onze posities op onze kernmarkten te versterken, door uit te breiden naar gerelateerde groeisegmenten, door optimaal gebruik te maken van onze wereldwijde positie om te profiteren van hoge groeikansen en door het verankeren van operationele topprestaties in de hele onderneming, zodat wij de efficiëntie en kwaliteit van de producten die wij onze klanten leveren voortdurend verbeteren. Onze groei is momenteel in hogere mate afkomstig uit software en online diensten en nieuwe, opkomende markten. In 2007 maakten de opbrengsten van elektronische producten bijna de helft uit van de totale opbrengsten. Ik had vorig jaar de gelegenheid om een groot aantal van de vele landen waar wij actief zijn te bezoeken, waaronder de Wolters Kluwer activiteiten in Rusland en China. Wij implementeren daar dezelfde innovatieve formule voor het creëren van waarde voor klanten die succesvol is gebleken op onze Noord-Amerikaanse en Europese markten. Onze financiële resultaten in 2007 waren de sterkste in de recente geschiedenis. Wij presteerden opnieuw goed op al onze belangrijkste prestatie-indicatoren. In het bijzonder verhoogden wij de autonome groei naar 4% en de operationele marge naar 20%. Ons succes in 2007 is in essentie gebaseerd op leiderschap in onze kernmarkten, door de kwaliteit van onze content, onze innovatieve technologie en onze mondiale reikwijdte.
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
merken en onze technologische mogelijkheden om innovatieve oplossingen te ontwikkelen voor professionals. De wereldwijde samenwerking en afstemming tussen onze bedrijven leverden nieuwe kansen op. Het uitwisselen van ervaringen stelde ons in staat om optimaal te profiteren van onze investeringen en gebruik te maken van de wereldwijde rijkdom aan expertise, technologie en vermogen tot innovatie. Wij bleven investeren in toonaangevende informatie en hulpmiddelen, die ervoor zorgen dat onze klanten efficiënt en met vertrouwen antwoorden vinden waarmee zij hun klanten van dienst kunnen zijn. Dit is de volgende generatie van Wolters Kluwer. Resultaat van investeringen
Onze financiële resultaten leverden in 2007 duurzame groei en aandeelhouderswaarde op. De autonome groei van de opbrengsten steeg dit jaar tot 4%, opnieuw een verbetering van 1% ten opzichte van het voorafgaande jaar. Dit is toe te schrijven aan de investeringen in innovatieve producten en verkoop en marketing. De onderneming heeft snel geschakeld om te profiteren van nieuwe kansen in de markt en inmiddels komt de helft van de opbrengsten uit online en elektronische producten en diensten. De gewone operationele marge steeg van 17% in het voorgaande jaar tot 20%, hetgeen te danken is aan de succesvolle afronding van onze transformatiestrategie. De verwaterde gewone winst per aandeel steeg met 25% naar € 1,38. Wij hebben de verkoop van de Education divisie afgerond en onze focus op kernmarkten en synergie in de wereldwijde portefeuille daarmee versterkt. Wij benadrukten onze inzet voor aandeelhouders en het succes van de onderneming op lange termijn door de opbrengsten van Education verder te investeren in strategische delen van de portefeuille, door het reduceren van onze schuldpositie en door het bieden van meer waarde aan aandeelhouders door middel van het eind 2007 afgeronde aandeleninkoopprogramma van € 645 miljoen. De vrij besteedbare kasstroom van € 405 miljoen biedt ons de financiële middelen om verder te groeien en om waarde terug te geven aan onze aandeelhouders via dividend. Als uiting van deze krachtige financiële resultaten heeft Wolters Kluwer voorgesteld het dividend voor 2007 met 10% te verhogen.
Sterke prestaties op vele markten, over de hele wereld
Al onze bedrijfsonderdelen droegen aanzienlijk bij aan onze algehele sterke prestaties op alle markten. De Health divisie verhoogde de marktpenetratie in de snelst groeiende segmenten en sloot nieuwe uitgeefcontracten binnen de gezondheidssector af. Corporate & Financial Services toonde een sterke autonome groei in de Corporate Legal Services-lijn, en de Financial Serviceslijn van de divisie breidde de leidende marktpositie uit met de introductie van een uitgebreid centraal technisch platform voor de bankinformatie activiteiten. Een aanmerkelijke groei in online en softwareopbrengsten was een belangrijke groeifactor bij Tax, Accounting & Legal. Ook bij Legal, Tax & Regulatory Europe was de groei van de opbrengsten van online en softwareoplossingen een bepalende factor voor de versterking van de toonaangevende marktposities. Topprestaties werden geleverd in Spanje, Italië en MiddenEuropa. In alle regio’s en op alle markten deden wij belangrijke strategische acquisities, die de groei van Wolters Kluwer verder zullen versterken.
Een partner voor professionals
Achter deze successen staat een cultuur van klantgerichtheid en -inzicht die elk jaar sterker wordt. Wij werken in een dynamische branche en bedienen professionals werkzaam in complexe marktsegmenten die aan snelle ontwikkelingen onderhevig zijn. Wolters Kluwer streeft ernaar om haar
8
WOL TE RS KL UW ER J A A R OVE RZICHT 2007
klanten als beste te kennen en hen optimaal te bedienen met superieure informatie en softwareoplossingen gecombineerd met een klantenservice van hoge kwaliteit. De samenwerking met onze klanten is gebaseerd op een diepgaand inzicht in hun werkprocessen en in de uitdagingen en kansen waarmee zij op hun vakgebied worden geconfronteerd. Op basis van bestaande ervaringen uit de praktijk implementeerde Wolters Kluwer in 2007 een customer insight programma om inzicht in klantbehoeften vast te leggen. Dit programma impliceert dat de stem van de klant gehoord wordt in alles wat wij doen. De inbreng van de klant maakt integraal deel uit van elk stadium van productontwikkeling. Wij zetten ons ervoor in om onze klanten geavanceerde producten te bieden die de standaard zullen zijn voor innovatie op onze markten. Onze klanten kennen de waarde van deze toewijding. Zinvolle interactie met beleggers, klanten en medewerkers en met andere belanghebbenden staat centraal in onze leiderschapscultuur. Wolters Kluwer onderscheidt zich door een verantwoordelijk en toekomstgericht leiderschapsperspectief. Wij hebben een toegewijd en gericht team dat verder uitgebreid wordt door onze eigen wereldwijde talentontwikkeling. Ons Talent Management programma is opgezet om zowel talent maximale ontplooiing te bieden als optimaal gebruik te maken van wereldwijde competenties en samenwerking. Onze visie en onze gemeenschappelijke normen en waarden bevorderen vertrouwen, innovatie en vooruitgang.
Perspectief op 2008
2007 was het eerste volledige jaar waarin het zwaartepunt van de strategie van Wolters Kluwer verschoof van transformatie naar een versnelde winstgevende groei. In 2007 implementeerden alle divisies de belangrijke principes die ten grondslag liggen aan de strategie tot versnelde groei: versterken van onze leidende posities, uitbreiden naar belangrijke verwante groeisegmenten, benutten van mondiale schaal en reikwijdte en het behalen van operationele uitmuntendheid. De resultaten in 2007 en de duurzame groeidynamiek geven ons het vertrouwen dat die strategie de gewenste resultaten oplevert. Wij zullen de komende tijd voortbouwen op de sterke basis die wij als toonaangevende wereldwijde aanbieder van informatiediensten en -oplossingen hebben. Wij zullen aandeelhouders, klanten en medewerkers een sterk resultaat bieden voor hun investering in Wolters Kluwer. Namens de Raad van Bestuur en medewerkers van Wolters Kluwer wil ik onze aandeelhouders en onze klanten bedanken voor het vertrouwen dat zij in ons gesteld hebben. We hebben een uitdagende taak voor ons en ik heb er alle vertrouwen in dat wij in 2008 de succesvolle groei van Wolters Kluwer zullen voortzetten.
Nancy McKinstry CEO en voorzitter van de Raad van Bestuur
9
BE RI CH T VA N D E VOORZITTE R
www.wolterskluwer.com
Cultuur van leiderschap
Nancy McKinstry, voorzitter Boudewijn Beerkens Jack Lynch
Raad van Bestuur
NANCY MCKINSTRY ■ ■
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
■
BOUDEWIJN BEERKENS
Verenigde Staten, 1959
Aan het begin van haar loopbaan bekleedde zij
■
Nederland, 1963
■
Chief Financial Officer
Chief Executive Officer en
managementposities bij Booz Allen Hamilton,
voorzitter van de Raad van Bestuur
een internationaal management organisa-
sinds 1 september 2003
tieadviesbureau, waar zij zich bezighield met
Lid van de Raad van Bestuur
de media- en technologiebranche.
sinds 1 juni 2001
sinds 1 november 2002 ■
Lid van de Raad van Bestuur sinds 1 mei 2003
Mevrouw McKinstry is lid van de Raad van
Boudewijn Beerkens is sinds november 2002
Nancy McKinstry is CEO en voorzitter van de
Commissarissen van de toonaangevende
CFO van Wolters Kluwer en sinds mei 2003
Raad van Bestuur van Wolters Kluwer. Sinds
telecomaanbieder Ericsson, van de Ameri-
is hij lid van de Raad van Bestuur. De heer
haar aanstelling in deze functie in 2003 heeft
kaanse Kamer van Koophandel in Nederland
Beerkens is verantwoordelijk voor accoun-
zij zich gericht op het creëren van een organi-
en van de TiasNimbas Business School.
ting, business analysis & control, internal
satie die superieure waarde biedt aan klanten
Zij is lid van de Adviesraad van de University
audit en internal controls, investor relations,
en aandeelhouders.
of Rhode Island.
mergers & acquisitions, risk management,
Voordat mevrouw McKinstry in haar huidige
Mevrouw McKinstry heeft een MBA in Finance
fiscale zaken en treasury. Voordat de heer
functie aantrad, had zij al meer dan een
en Marketing van de Columbia University in
Beerkens zijn huidige functie bij Wolters
decennium ervaring binnen Wolters Kluwer en
New York. Daarvoor studeerde zij economie
Kluwer aanvaardde, was hij Managing Partner
haar bedrijfsonderdelen in Noord-Amerika.
aan de University of Rhode Island, Kingston,
bij PricewaterhouseCoopers, waar hij verant-
Het meest recent was zij lid van de Raad van
waar zij Phi Beta Kappa afstudeerde. In mei
woordelijk was voor de praktijk Corporate
Bestuur van de onderneming; daarvoor werkte
2005 werd zij geëerd met het eredoctoraat
Finance & Recovery. Daarvoor werkte hij voor
zij als CEO van de Noord-Amerikaanse
Doctor of Laws door de University of Rhode
Vendex do Brasil, waar hij belast was met de
activiteiten van Wolters Kluwer. Tevens was
Island als erkenning voor haar bijdrage aan het
strategische ontwikkeling van de Braziliaanse
zij President en CEO van CCH Legal
bedrijfsleven.
divisie Food. Zijn ervaring op het gebied van
Information Services, dat nu onderdeel
bankieren deed hij op in zijn tijd bij Citicorp
uitmaakt van de divisie Corporate & Financial
Investment Bank in Londen. De heer Beerkens
Services van Wolters Kluwer. Voordien
is lid van de Raad van Commissarissen van
bekleedde mevrouw McKinstry productman-
Goedland nv, lid van het dagelijks bestuur
agementfuncties bij CCH INCORPORATED,
van Amsterdam Partners, heeft zitting in de
tegenwoordig onderdeel van de divisie Tax,
adviescommissie van Bencis Capital Partners,
Accounting & Legal van Wolters Kluwer.
is lid van de redactionele adviesraad van CFO
Tijdens haar dienstverband bij CCH groeide
Europe, lid van het College van Regenten van
de onderneming uit tot een toonaangevende
het Roomsch Catholijk Oude Armen Kantoor
aanbieder van elektronische publicaties.
en een van de Founding Friends van the United
In 1999 was mevrouw McKinstry werkzaam
World Colleges in Nederland.
als CEO van SCP Communications, een aan-
De heer Beerkens heeft een MBA van de
bieder van medische informatie, voordat zij
Rotterdam School of Management van de
terugkeerde bij Wolters Kluwer om leiding te
Erasmus Universiteit; daarvoor studeerde hij
geven aan de activiteiten in Noord-Amerika.
Nederlands recht en notarieel recht aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.
10
WOL TE RS KL UW ER J A A R OVE RZICHT 2007
Jack Lynch
Nancy McKinstry
JACK LYNC H ■
Verenigde Staten, 1959
Systems en Family Education Network,
■
Lid van de Raad van Bestuur
evenals centrale software ontwikkeling,
sinds 1 mei 2007
business development, en andere strategische
Jack Lynch is lid van de Raad van Bestuur
initiatieven. Tevens was de heer Lynch
van Wolters Kluwer. In zijn rol als lid van
founding CEO en directielid van bigchalk.com
de Raad van Bestuur is de heer Lynch
in New York (Verenigde Staten), algemeen
verantwoordelijk voor wereldwijde shared
directeur van verscheidene informatie
services, technologie, business development
dienstverlenings- en technologiebedrijven,
en Teleroute, de transport dienstverlener.
waaronder Jnana Technologies, een software
Voor zijn benoeming als lid van de Raad van
ontwikkelaar voor kunstmatige intelligentie.
Bestuur door de Algemene Vergadering van
Daarvoor diende de heer Lynch als president
Aandeelhouders op 20 april 2007, was de
van CCH Legal Information Services, een
heer Lynch Senior Vice President, Business
toonaangevende aanbieder van representatie
Development sinds juni 2006. In die rol was
van bedrijfsagentschappen, bedrijfsarchivering
hij verantwoordelijk voor de identificatie en
en Uniform Commercial Code zoek- en
onderzoek van divisieoverschrijdende moge-
archiefoplossingen dat sindsdien onderdeel is
lijkheden om optimaal gebruik te maken
geworden van Wolters Kluwer.
van huidige producten en bedrijfsmodellen,
De heer Lynch heeft de graad Bachelor of Arts
met specifieke nadruk op software en op
van de Boston University.
internet gebaseerde ondernemingsapplicaties en werkproceshulpmiddelen. Voordat de heer Lynch bij Wolters Kluwer begon in 2006, was hij president en CEO van de Pearson School Technology Group binnen de Pearson Education School Companies in Phoenix, Verenigde Staten. In die rol overzag de heer Lynch de op technologie gerichte activiteiten, waaronder Pearson School 11
RA A D VA N BE S TU UR
Boudewijn Beerkens
Adri Baan, voorzitter Peter Wakkie, plaatsvervangend voorzitter Bruno Angelici Len Forman Jane Frost
Raad van Commissarissen
Stuart James Henk Scheffers
ADRI BAAN , voorzitter
Functie
JANE FROST
Nederland, 1942
Chief Corporate Governance Counsel en
Verenigd Koninkrijk, 1957
Benoemd in 2002, lopende termijn tot in 2010
lid van de Raad van Bestuur van Koninklijke
Benoemd in 2001, lopende termijn tot in 2009
Lid van de Selectie- en Remuneratiecommissie
AHOLD nv
en lid van de Audit Commissie
Functie Commissariaten en andere functies
Director Individual Customer Unit van HM
Functie
Lid van de Raad van Commissarissen
Revenue & Customs (Verenigd Koninkrijk)
Voormalig lid van de Raad van Bestuur
van Schuitema nv en lid van de Stichting
van Koninklijke Philips Electronics nv
Preferente Aandelen B KPN
Commissariaten en andere functies
BRUNO ANGELICI
Arts Centre (Verenigd Koninkrijk)
Voorzitter van de Raad van Commissarissen
Frankrijk, 1947
Non-Executive Director van BBC Childeren in
van Hagemeyer nv en Koninklijke Volker
Benoemd in 2007, lopende termijn tot in 2011
Need Ltd. (Verenigd Koninkrijk)
Commissariaten en andere functies
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Non-Executive Director en Trustee van Lowry
Wessels Stevin nv
Lid van de Raad van Toezicht en voorzitter van
Voorzitter van de Board of Directors
Functie
HTI Education Trust
(Non-Executive Director) van Dockwise
Executive Vice President van AstraZeneca Plc.
Lid van het Chartered Institute of Marketing
Ltd. (Bermuda), lid van de Raad van
en lid van de Royal Society of Arts (Verenigd
Commissarissen van Océ nv
LEN FORMAN
Non-Executive Director van Imperial Chemical
Verenigde Staten, 1945
Industries (ICI) Ltd. (Verenigd Koninkrijk) (tot
Benoemd in 2005, lopende termijn tot in
STUART JAMES
2 januari 2008) en International Power Plc.
2009
Australië, 1948
(Verenigd Koninkrijk) (tot 31 december 2007)
Koninkrijk)
Benoemd in 2006,
Voorzitter van de Raad van Toezicht van de
Voorzitter van de Selectie- en
Autoriteit Financiële Markten
Remuneratiecommissie en
Voorzitter Administratiekantoor van
Lid van de Audit Commissie
KASBANK nv
lopende termijn tot in 2010 Functie Voormalig Group Managing Director en CEO
Lid van de Raad van Toezicht van de
Functie
van Mayne Group Ltd. (Australië)
Universiteit van Amsterdam en van het
Voormalig Executive Vice President en Chief
Voormalig Managing Director van de Colonial
Academisch Medisch Centrum, Amsterdam
Financial Officer van de New York
State Bank (voorheen State Bank of New
Times Company (Verenigde Staten)
South Wales) (Australië)
plaatsvervangend voorzitter
Commissariaten en andere functies
Commissariaten en andere functies
Nederland, 1948
Non-Executive Director en voorzitter van
Non-Executive Director en voorzitter van
Benoemd in 2005, lopende termijn tot in
de Audit Commissie van TechTarget Inc.
Australia Pacific Paper Manufacturers, Balnave
2009
(Verenigde Staten) en lid van de Raad
Corporate Ltd., Coneco Ltd. en Pulse Health
Lid van de Selectie- en Remuneratiecommissie
van Advies van Veronis Suhler Stevenson
Limited (Australië)
(Verenigde Staten)
Non-Executive Director van Prime Financial
PETER WAKKIE ,
12
WOL TE RS KL UW ER J A A R OVE RZICHT 2007
Adri Baan
Peter Wakkie
Bruno Angelici
Jane Frost
Stuart James
Henk Scheffers
Group (voorheen Australian Value Funds
Functie
Management)
Voormalig Lid van de Raad van Bestuur van
Lid van de Advisory Board van Gresham
SHV Holdings nv
Private Equity Ltd. (Australië) Commissariaten en andere functies
HENK SCHEFFERS
Vice-voorzitter van de Raad van
Nederland, 1948
Commissarissen van Flint Holding nv
Benoemd in 2004, lopende termijn tot in
Lid van de Raad van Commissarissen en voor-
2008
zitter van de Audit Commissie van Koninklijke
Voorzitter van de Audit Commissie
Friesland Foods nv Lid van de Raad van Commissarissen van Aalberts Industries nv Lid van de Investeringscommissie van NPM Capital nv
13
RA A D VA N COMMI S SARISSEN
Len Forman
De 2004-2006 vergelijkende cijfers zijn aangepast als gevolg van de presentatie van de Education divisie als niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten en de transfer van operationele
Kerngegevens 2004-2007
activiteiten in het Verenigd Koninkrijk van Legal, Tax & Regulatory Europe naar Tax, Accounting & Legal.
Opbrengsten Opbrengsten, 2004-2007 in miljoenen euro’s
2004
2005
Health
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Legal, Tax & Regulatory Europe
3.377
3.413
1.194
1.249
826
881
534
522
823
761
1.137
1.127
Tax, Accounting & Legal
2007
3.065
2.952
Corporate & Financial Services
2006
776
765 437
496
623
656
Opbrengsten per medium, 2004-2007 in %
2004
14
2005
14
2006
2007
13
15
41
38
20
20
26
27
Elektronisch: Internet / online Software / CD-rom
48
44
19
21
19
21
Print Dienstverlening
14
WOL TE RS KL UW ER J A A R OVE RZICHT 2007
Geografische spreiding van de opbrengsten, 2004-2007 in %
2004
2005
1 3
1 3
44
44
2006
2007
1 4
3
51
52
44
45
Europa Noord-Amerika Azië Pacific Rest van de wereld
52
52
in %
2004
2005
2006 4
4 3
3 2
2
1
0
15
KE RNGE GE VENS 2 004 -2007
2007
1
www.wolterskluwer.com
Autonome groei van de opbrengsten, 2004-2007
Gewoon EBITA Gewoon EBITA, 2004-2007 in miljoenen euro’s
2004
2005
2006
2007
667 556 474
464
253
Health
213
Corporate & Financial Services Tax, Accounting & Legal
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Legal, Tax & Regulatory Europe Hoofdkantoor
165
183
156
132
82 103 (42)
146
197
100
116
144
104 (45)
120 (39)
112 (39)
Gewone EBITA-marge, 2004-2007 in %
2004
2005
2006
2007
22 20
20
18 17
16
14
16
WOL TE RS KL UW ER J A A R OVE RZICHT 2007
16
16
Vrij besteedbare kasstroom, 2004-2007 in miljoenen euro’s
2004
407
2005
311
2006
399
2007
405
2004-2007
2004
2005
2006
€ 1,38
1,40
1,25 € 1,10
1,10
0,95
0,80
17
KE RNGE GE VENS 2 004 -2007
2007
€ 0,91
€ 0,93
www.wolterskluwer.com
Verwaterde gewone winst per aandeel,
Verslag van de Raad van Bestuur
Groei in opbrengsten en winstgevendheid
Versnellen winstgevende groei
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Strategie en visie
2007 was voor Wolters Kluwer een jaar van groei, in opbrengsten en winstgevendheid, in leidende posities, op belangrijke verwante markten, op mondiale schaal en reikwijdte, in operationele effectiviteit en van klant- en aandeelhouderswaarde. In 2006 werd de transformatie van Wolters Kluwer in een klantgerichte, operationele organisatie afgerond en begon het bedrijf op een solide basis aan een volgende strategische fase. Wolters Kluwer heeft sterke klantspecifieke marktposities opgebouwd door een combinatie van diepgaande kennis van klanten, content en technische expertise binnen de context van gerenommeerde en vertrouwde merken. Dit alles vormt de kern van het groeiprogramma van Wolters Kluwer voor de nabije toekomst. Optimaal gebruik van deze sterke punten stelt Wolters Kluwer in staat om marktleidende posities uit te breiden door nauwer betrokken te zijn in de werkprocessen van professionals met geïntegreerde producten en diensten. 2007 was het eerste volle jaar waarin de bedrijfsstrategie van het versnellen van winstgevende groei werd uitgevoerd. De doelstellingen van deze strategie werden gerealiseerd door de uitvoering van vier strategische speerpunten: Versterken van leidende posities in klantspecifieke kernmarkten; Uitbreiden naar belangrijke verwante markten; Benutten van mondiale schaal en reikwijdte; en Institutionalisering van operationele uitmuntendheid. ■ ■ ■ ■
Deze strategie wordt ondersteund door de bedrijfsvisie om The Professional’s First Choice te zijn en informatie, hulpmiddelen en oplossingen te bieden waardoor klanten cruciale beslissingen effectief kunnen nemen en tevens hun productiviteit verbeteren. Bereikte resultaten in 2007
20
V E RS L A G VA N D E RA A D VAN BE STU U R
In 2007 slaagde de onderneming erin de winstgevende groei te versnellen. De autonome groei van de opbrengsten steeg in de periode naar 4%, ten opzichte van 3% in het voorgaande jaar. De marktvraag voor geïntegreerde werkproces- en softwareoplossingen zorgde voor een groei van de opbrengsten in elektronische producten van 8% in constante koersen. Elektronische producten, waaronder online researchproducten, werkprocesoplossingen en software maken nu 47% van de totale opbrengsten uit. De gewone EBITAmarge steeg van 17% in 2006 naar 20% dit jaar. De winstgevendheid werd
Autonome groei van de opbrengsten in % 2004
2005
2006
2007 4
3
2
1
Gewone EBITA-marge in % 2004
2005
2006
2007 20
17
16
16
als % van totale opbrengsten 2004
2005
2006
2007 47
46
42
38
Versterking van leidende posities in klantspecifieke kernmarkten Om nog dieper door te kunnen dringen in de professionele werkprocessen van haar klanten breidde de onderneming het aanbod aan producten en diensten uit en vergrootte het bereik van belangrijke klantbehoeften. Alle divisies versterkten hun leidende posities door nieuwe en verbeterde producten alsmede door strategische samenwerkingsverbanden en acquisities. De Health divisie bijvoorbeeld introduceerde OvidSP en waarborgde hiermee Ovid’s positie als het meest relevante medische zoekplatform wereldwijd. Verschillende tijdschriften werden gelanceerd of overgenomen, waaronder The Cancer Journal, Heart Insight, Disaster Medicine, en Public Health Preparedness. Verder verkreeg de divisie de uitgaverechten van het Journal of Investigative Medicine. Clinical Solutions zette de marktpenetratie voort en ProVation breidde de bestaande samenwerking met Allscripts uit ter versterking van de toonaangevende positie in de point-of-care-markt. Corporate & Financial Services (CFS) breidde de kernactiviteiten verder uit met sterke nieuwe verkopen en verlengingen op het gebied van bedrijfsvertegenwoordiging. De divisie verbeterde ook het aanbod aan werkprocesoplossingen voor klanten met de doorontwikkeling van CTAdvantage en verbeteringen aan CaseVault 5.0. Het succes van UCC Direct werd voortgezet en toonde dit jaar een volumegroei van dubbele cijfers. De Financial Services unit lanceerde ComplianceOne, waarmee alle belangrijke bankproductlijnen werden gecombineerd in een enkelvoudig leveringsplatform. Tax, Accounting & Legal (TAL) kwam met een serie verbeteringen aan het CCH ProSystem fx softwarepakket gedurende het jaar en versterkte haar leidende positie op de Britse gezondheids- en veiligheidsmarkt met de overname van de GEE-portefeuille. Legal, Tax & Regulatory Europe (LTRE) breidde het aanbod aan elektronische producten aanzienlijk uit met de groei van Navigator in Nederland en verscheidene nieuwe werkproces- en softwareoplossingen in Italië en Spanje. Met de acquisitie van Europea de Derecho versterkte de divisie haar toonaangevende positie op de Spaanse juridische markt. Uitbreiding naar belangrijke verwante markten In 2007 nam de onderneming gerichte stappen in aanvulling op de bestaande kernmarkten in de richting van verwante klantsegmenten en markten.
21
VE RS NE L L EN W I NS TG E VENDE G ROE I
www.wolterskluwer.com
Elektronische opbrengsten
vooral bepaald door groei van de opbrengsten, de resultaten van het herstructureringsprogramma dat in 2006 werd voltooid en verbeteringen in de kostenbasis door programma’s om de operationele prestaties te verbeteren. Tot deze programma’s behoorden offshoring- en outsourcinginitiatieven en Lean Six Sigma-procesverbeteringen in het hele bedrijf. De totale structurele kostenbesparingen die herstructureringsmaatregelen in het verleden hebben opgeleverd, waren € 161 miljoen, hoger dan de oorspronkelijke verwachtingen. De verkoop van de Education divisie in de loop van het jaar stelde de onderneming in staat om te investeren in strategische gebieden in de portefeuille, de schuldpositie te verkleinen en een aandeleninkoopprogramma uit te voeren om aandeelhouders meer waarde terug te geven. Met dit aandeleninkooprogramma werden 29,8 miljoen gewone aandelen teruggekocht van de aandeelhouders, voor een waarde van € 645 miljoen. Wolters Kluwer houdt momenteel nagenoeg 10% van de geplaatste aandelen, hetgeen wettelijk het maximale percentage is dat de onderneming in bezit mag hebben. Wolters Kluwer heeft de intentie om het grootste deel van de door het aandeleninkoopprogramma verworven aandelen in te trekken.
Op deze wijze werden op productiviteit gebaseerde hulpmiddelen en diensten uitgebreid en veelbelovende marktkansen benut. TAL drong dieper door op de markt voor het kleinbedrijf met de introductie van een nieuw pakket aan softwareproducten. Op de markt voor grote ondernemingen werd de aanwezigheid versterkt door de introductie van CorpSystem en de overname van TeamMate. CFS breidde de portefeuille op de indirecte kredietverleningsmarkt uit door de overnames van AppOne en Banconsumer Service, Inc. en breidde haar positie uit in elektronische producten voor indiening van rechtbankstukken door een strategische alliantie met One Legal LLC, de toonaangevende Californische onderneming in elektronische registratie voor rechtbanken. De positie van de groep op het terrein voor het elektronisch indienen van juridische stukken (e-discovery) werd daarnaast uitgebreid door de overname van DocuLex’s Discovery Cracker.
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Benutten van mondiale schaal en reikwijdte In 2007 maakte de onderneming optimaal gebruik van lokale merken en deskundigheid en breidde zij haar aanwezigheid in opkomende landen uit. TAL opende een kantoor in New Delhi en verbreedde de activiteiten verder in Azië; ook werd het verder in de markt zetten van het CCH ProSystem fx softwarepakket in Canada en Azië Pacific voortgezet. De verkoopresultaten in China verdubbelden, hetgeen te danken was aan nieuwe producten en de voortdurende nadruk op verkoopmanagement en opleiding. Health ontwikkelde het aanbod aan lokale content in China, Spanje, Latijns-Amerika, Brazilië en het Verenigd Koninkrijk. CFS vergrootte de reikwijdte van CT TyMetrix, opende een kantoor in Londen om de Britse klanten beter te kunnen bedienen en introduceerde het topproduct CT TyMetrix 360°. CFS biedt inmiddels de effectencomplianceoplossingen ook in het Verenigd Koninkrijk aan om de reikwijdte buiten de Amerikaanse markt te benutten. LTRE zette de ‘go east’ gerichte strategie voort met de aankondiging van een meerderheidsbelang van 55% in MCFR (International Centre for Financial and Economic Development), een toonaangevende professionele uitgeverij gevestigd in Moskou. Institutionalisering van operationele uitmuntendheid Versterking van operationele uitmuntendheid was in 2007 een belangrijk doel voor Wolters Kluwer. Dit werd bereikt door de implementatie van additionele initiatieven gericht op het versterken van klanteninzicht, shared services, inkoopmogelijkheden en tevens in de voortgezette uitvoering van het talentmanagement programma. Het initiatief voor de consolidatie van de Noord-Amerikaanse datacenters en de outsourcing werd afgerond en had tot gevolg dat het aantal operationele datacenters werd teruggebracht van 39 naar twee. In de hele organisatie werden Lean Six Sigma-programma’s geïnitieerd en er zijn procesverbeteringen gaande op terreinen zoals contentmanagement en productie, klantenservice, verkoop- en marketingeffectiviteit en productdistributie. In de nabije toekomst zal de onderneming de inspanningen voor operationele uitmuntendheid uitbreiden door de introductie van Springboard, een wereldwijd programma gericht op nieuwe kansen om efficiëntie te vergroten in technologie, contentmanagement, inkoop en gebruik van offshoremogelijkheden. De consolidatie en standaardisatie van systemen en processen die gelijksoortige functies vervullen, zal Wolters Kluwer in staat stellen een efficiënt uitvoeringsplatform te creëren en middelen vrij te maken om te investeren in innovatieve en waardescheppende initiatieven voor klanten en aandeelhouders. 22
V E RS L A G VA N D E RA A D VAN BE STU U R
Blik op de toekomst en de vooruitzichten
Belangrijke actuele markttrends bieden meer dan ooit aanzienlijke kansen te profiteren van de sterke punten van Wolters Kluwer. Professionals hebben nog steeds een grote behoefte aan werkproces- en softwareoplossingen die voldoen aan hun productiviteitseisen, zodat zij zich kunnen concentreren op het helpen van en waarde creëren voor hun klanten. Studenten en docenten op verschillende zakelijke vakgebieden hebben hulpmiddelen nodig om slimmer te kunnen werken en betere resultaten te behalen. Naarmate eisen op grond van wetgeving en compliance zwaarder worden, komt er steeds meer vraag naar geïntegreerde content- en werkprocesoplossingen. Klanten rekenen op Wolters Kluwer, niet alleen vanwege het diepgaande inzicht in hun professionele en researchbehoeften, maar ook vanwege de technologische expertise en innovatieve benadering van hun productiviteitswensen. Opkomende en verwante markten bieden Wolters Kluwer vandaag en in de toekomst vruchtbare groeimogelijkheden. De strategie voor 2008 en daarna brengt Wolters Kluwer in de positie haar groei te versnellen door te profiteren van deze industrietrends, haar sterke verticale marktposities en gerenommeerde merken.
Vooruitzichten 2008 Belangrijkste prestatie-indicatoren, tegen constante koersen Autonome groei van de opbrengsten Gewone EBITA-marge Vrij besteedbare kasstroom
2008 4% 20% ± € 400 miljoen
Rendement op geïnvesteerd vermogen
8%
Verwaterde gewone winst per aandeel
€ 1,52-€ 1,57
Vooruitzichten per divisie in 2008 Autonome groei van de opbrengsten, in %
2008 1-3
Corporate & Financial Services
3-5
Tax, Accounting & Legal
4-6
Legal, Tax & Regulatory Europe
3-5
Dividend
23
VE RS NE L L EN W I NS TG E VENDE G ROE I
Tijdens de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 22 april 2008 zal Wolters Kluwer voorstellen over 2007 een dividend uit te keren van € 0,64 per aandeel, een stijging van 10% ten opzichte van 2006. Een dividend van € 0,64 komt overeen met een dividendrendement van 2,8% tegen de slotkoers per 31 december 2007. Wolters Kluwer heeft de intentie het progressieve dividendbeleid voort te zetten. Conform voorgaande jaren en ter indicatie van het sterke vertrouwen dat de onderneming in haar toekomst heeft, is besloten de aandeelhouders de keus te laten tussen uitkering in contanten of in aandelen. Na goedkeuring van het voorstel door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders wordt de aandeelhouders gevraagd hun keuze kenbaar te maken. Het verhoudingscijfer voor de uitkering in aandelen versus in contanten wordt op 28 april 2008 (na beurssluiting) vastgesteld. Het contant dividend zal per 5 mei 2008 betaalbaar zijn.
www.wolterskluwer.com
Health
Divisies
De toonaangevende merken van Wolters Kluwer Health
Adis Clin-eguide Facts & Comparisons™ Lippincott Williams & Wilkins
Medi-Span® Ovid ProVation Medical Source®
Opbrengsten 2007
Regionale spreiding van activiteiten en medewerkers
Health
Health heeft activiteiten en klanten wereldwijd
22% van de totale opbrengsten
en ongeveer 2.700 medewerkers.
€ 761 miljoen $ 1.044 miljoen
Wolters Kluwer Health heeft een leidende rol bij het bevorderen van hoge kwaliteit
Wolters
van de medische zorg. De producten en diensten van de divisie worden wereldwijd in vrijwel elk onderdeel van de gezondheidszorg gebruikt door professionals en organisaties. Haar klanten ontwikkelen
Kluwer Health
kennis, passen deze toe en verbeteren hierdoor uiteindelijk de patiëntenzorg. Wolters Kluwer Health is uniek gepositioneerd om een belangrijke bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de gezondheidszorg door middel van de toepassing van informatie. De topmerken, diepgaande content, geavanceerde platforms en het uitgebreide netwerk binnen de gezondheidszorgsector bieden een ongeëvenaarde kans om geïntegreerde oplossingen te ontwikkelen.
De divisie is onderverdeeld in vier marktgerichte bedrijfsonderdelen en kan daarmee voldoen aan de informatiebehoeften van haar klantgroepen. Pharma Solutions Pharma Solutions biedt marketing- en publicatiediensten, bedrijfsinformatieproducten en geavanceerde analytische hulpmiddelen en adviesdiensten die professionals in de biowetenschappen ondersteunen van ontdekking tot ontwikkeling en distributie. In 2007 versterkte Pharma Solutions haar activiteiten onder een nieuw managementteam dat Healthcare Analytics integreerde in de Core Pharma activiteiten. Healhcare Analytics behaalde sterke groeicijfers in de productlijn voor managed-care en merkanalyse, hetgeen deels door aanzienlijke prijsdruk van één contract in de targetingen compensatieproductlijnen teniet werden gedaan. Het bedrijf streeft onder meer door overnames naar verdere groei en leiderschap in longitudinale data die worden gebruikt in managed-care en merkbeheer. De Core Pharma activi-
JEFFERY M CCAU L L EY Verenigde Staten, 1966, CEO Wolters Kluwer Health
Jeff McCaulley is sinds december 2004 CEO van Wolters Kluwer Health. Hij begon zijn loopbaan bij GE Medical Systems, waar hij gedurende 13 jaar verschillende functies bekleedde met steeds grotere verantwoordelijkheden. Hij was als laatste President en Chief Executive Officer van GE Clinical Services. Alvorens hij bij Wolters Kluwer kwam, was de heer McCaulley als Vice President en General Manager verbonden aan Medtronic’s Global Diabetesactiviteiten.
25
W OL TERS KL U W E R HE ALTH
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
teiten, die inmiddels Marketing and Publication Services heten, leverden een sterke groei in medische communicatie door verdere klantgerichte aanpassingen van diensten en een verbeterde lijn van bedrijfsinformatieproducten. De groei werd deels tenietgedaan door de druk op de reclameuitgaven van de farmaceutische industrie. De leiderschapspositie die Health inneemt in het leveren van waarde aan klanten werd in 2007 breed erkend. Een voorbeeld hiervan is het feit dat het prestigieuze Institute for Scientific Information Adis Sports Medicine de score ‘hoogste impactfactor’ in zijn categorie toekende, aangezien de publicatie het meest frequent werd geciteerd door onderzoekers op het terrein van sportgeneeskunde. Medical Research
Medical Research levert onderzoeksoplossingen voor academische, medische en wetenschappelijke onderzoekers. Het bedrijfsonderdeel rondde in 2007 met succes haar herstructureringsplan af, met gecentraliseerde productontwikkeling, klantenservice en verkoopondersteuning om de klantgerichtheid te versterken. De unit voltooide een belangrijke softwarerelease om de platformfunctionaliteit te verbeteren en verhoogde het aantal boeken dat toegankelijk is via Ovid met meer dan 800 nieuwe titels. Abonnementsverlengingen, een hogere vraag naar pay-per-view-producten, alsmede de introductie van nieuwe archieven op essentiële therapeutische terreinen zijn belangrijke groeifactoren gebleken. In het vierde kwartaal werd OvidSP gelanceerd, het informatiezoekplatform van de volgende generatie. Het platform werd door klanten goed ontvangen en zal Ovid’s positie van meest relevante medische zoekplatform wereldwijd versterken. Het platform toont aan dat Ovid streeft naar toegevoegde waarde voor klanten, door zowel ervaren als minder ervaren gebruikers in staat te stellen te zoeken naar wetenschappelijke en professionele content van hoge kwaliteit, op een snellere en eenvoudigere manier.
Professional & Education
Professional & Education produceert studieboeken en point-of-learningsystemen voor medische opleidingen, alsmede naslagwerken en medische tijdschriften voor artsen, verpleegkundigen, studenten en andere medische professionals. Professional & Education werd in 2007 georganiseerd onder nieuw leiderschap en de succesvolle herstructurering van de tijdschriftenactiviteiten heeft de operationele marges verhoogd. De unit blijft zich richten op versterking van relaties met beroepsverenigingen, investeren in nieuwe bedrijfseigen content en herstructureren van de boekenactiviteiten om te zorgen voor doeltreffende migratie van klanten van gedrukte naar elektronische media en kanalen. De eenheid breidde haar leidende positie uit met de acquisitie van The Cancer Journal en een groot aantal nieuwe productinitiatieven waaronder de lancering van Heart Insight, Disaster Medicine, en Public Health Preparedness. Verder startte de eenheid verschillende publicatiesamenwerkingsverbanden met de National Strength and Conditioning Association en haalde een aantal contracten binnen voor de uitgave van medische tijdschriften, waaronder het Journal of Investigative Medicine. Verder breidde de eenheid haar elektronische klantenaanbod uit met de lancering van Lippincott’s Nursing Procedures and Skills, een op internet gebaseerd point-of-care functionaliteit dat op bewijzen gebaseerde klinische referenties en training biedt voor verpleegkundigen. De boekeneenheid had een sterke fondslijst en behaalde goede groei uit online verkopen, maar ondervond een vertraging van het bestelvolume via de traditionele kanalen.
26
V E RS L A G VA N D E RA A D VAN BE STU U R
Clinical Solutions
Clinical Solutions levert essentiële informatie, hulpmiddelen en werkprocesoplossingen voor de point-of-care, waaronder referentiemateriaal en geïntegreerde informatie over medicijnen, op bewijs gebaseerde medicijnrichtlijnen, samenvattende content, proceduredocumentatie en codering. Clinical Solutions leverde opnieuw hoge autonome groei van dubbele cijfers door verhoogde verlengingen van abonnementen van Facts & Comparisons, sterke prestaties van Medi-Span, groei in de klinische besluitvormingsondersteunende hulpmiddelen en referentieproducten en opnieuw sterke toepassing door de markt van de ProVation documentatie- en coderingsoplossingen. KLAS Enterprises, een onafhankelijk onderzoeksbedrijf voor IT-leveranciers in de gezondheidszorg, stelde opnieuw vast dat ProVation de eerste plaats innam in klinische proceduredocumentatie. De unit breidde verder de bestaande alliantie met Allscripts uit, waarmee elektronische recepten beschikbaar werden via ProVation, hetgeen leidde tot een verdere versterking in de point-of-care-markt. De toonaangevende positie werd verder versterkt door de introductie van de Integrated Facts & Comparisons software, dat apothekers binnen hun werkprocessen rechtstreekse toegang biedt tot essentiële informatie over geneesmiddelen.
Opbrengsten en gewoon EBITA, 2004-2007
Autonome groei van de opbrengsten en gewone EBITA-marge, 2004-2007
in miljoenen euro’s
in %
2004
2005
2006
2007
2004
17
2005
2006
16
15
2007
15
4 3
3
103
656
104
823
120
761
112
Opbrengsten
Autonome groei van de opbrengsten
Gewoon EBITA
Gewone EBITA-marge
Financiële prestaties
De opbrengsten van Wolters Kluwer Health bedroeg in 2007 € 761 miljoen, ten opzichte van € 823 miljoen in 2006, veroorzaakt door de zwakkere dollar. De autonome groei van de opbrengsten bedroeg 1%. Een groei van dubbele cijfers bij Clinical Solutions en sterke resultaten bij Medical Research werden gecompenseerd door de resultaten van Pharma Solutions. Deze unit ondervond de prijsdruk in de traditionele targeting- en compensatieactiviteit en de gevolgen van de lagere marketing- en advertentiebestedingen van de
Financiële resultaten
2007
2006
Opbrengsten
761
823
Gewoon EBITA
112
120
Gewone EBITA-marge (%)
15
15
Investeringen in vaste activa
24
21
2.623
2.679
in miljoenen euro’s (tenzij anders aangegeven)
FTE’s ultimo (aantal) 27
W OL TERS KL U W E R HE ALTH
www.wolterskluwer.com
1 623
farmaceutische industrie, wat weerslag had op enkele productlijnen van Professional & Education en Pharma Solutions. Een groei van dubbele cijfers werd behaald door Clinical Solutions met betere vernieuwingen in de kernactiviteiten en door de sterke groei van de productlijnen Medi-Span, ProVation en Clin-eguide. Medical Research droeg bij aan de groei door goede abonnements- en pay-per-view-opbrengsten en de introductie van nieuwe archieven op belangrijke therapeutische terreinen. De gewone EBITA-marge van Health bedroeg 15%, ongewijzigd ten opzichte van 2006. Reducties in de kostenbasis, teweeggebracht door succesvolle herstructureringen, Lean Six Sigma-programma’s en offshoring initiatieven hebben investeringen mogelijk gemaakt voor nieuwe productontwikkeling en verdere ontwikkeling van dataverzamelingen die de toekomstige leidende positie van Wolters Kluwer Health moeten waarborgen. Focus 2008
In 2008 zal Wolters Kluwer Health haar leidende positie blijven uitbreiden door verdere investeringen in eigen content, het inbouwen van informatie in werkprocessen van klanten op critical-points-of-use en points-of-learning en door hogere investeringen in bedrijfsinformatie. De divisie wil haar technologieplatforms verder verbeteren met de aanstaande lancering van OvidSP 2.0.
VOLUME 14 ❑ NUMBER 1
January/February 2008
THE
CANCER
JOURNAL
The Journal of Principles & Practice of Oncology
Wolters Kluwer Health
EDITORS: Vincent T. DeVita, Jr. Theodore S. Lawrence
bedient klanten over de hele
Steven A. Rosenberg TM
wereld, waaronder paramedici,
www.journalppo.com
Think fast. Search faster.
ziekenhuisbestuurders, managers, Ovid is used more than any other scholarly search platform in the world. Now, the best just got better.
onderzoekers, ontwikkelaars, marketing- en verkoopprofessionals
Introducing OvidSP, the new search and discovery tool from Ovid that transforms Ovid Gateway and SilverPlatter into a simpler, more streamlined search experience. Better workflow integration. A faster, more intuitive interface. Powered by Ovid’s trusted precision search technology. Now, it’s a lot easier for researchers to get where they want to go.
in de biowetenschappen, professionals op het gebied van managedcare, medische, wetenschappelijke en academische onderzoekers,
Powerful. Simplified. Even Better.
verpleegkundigen, apothekers, artsen, V O L
2 ,
N O
1
leden van beroepsverenigingen
Disaster Medicine
en studenten en docenten in de
Public Health Preparedness
and
An Official Publication
of the
American Medical Association
www.dmphp.org
Photo by Thomas D. Kirsch, MD, MPH
gezondheidszorg.
I N
T H I S
I S S U E
Allocation of Ventilators in a Public Health Disaster Chronic Disease at Treatment Facilities Post-Katrina Trial of Prophylactic Inhaled Steroids in Firefighters at World Trade Center Implementing Cities Readiness Initiative Consensus-based Educational Framework for Disaster Medicine and Public Health Preparedness
www.ovid.com
28
V E RS L A G VA N D E RA A D VAN BE STU U R
De divisie zal verder uitbreiden naar belangrijke verwante markten door de uitbouw van de productlijnen Healthcare Analytics en ProVation. Health zal blijven investeren in aankoop van gegevens voor Healthcare Analytics en zal in 2008 een aantal nieuwe productlanceringen doorvoeren om het leiderschap in managed-care en merkanalyses te versterken. De divisie zal het ProVation werkprocessysteem blijven benutten om aanvullende point-ofcare-oplossingen te creëren en zal het bereik voor documentatie en codering op specialistische gebieden verder uitbreiden. Health wil de operationele prestaties verbeteren door herstructurering van de boekeneenheid van Professional & Education en door de werkprocessen voor belangrijke contentontwikkeling in boeken en tijdschriften te reorganiseren. De divisie is ook bezig met afstemming en uitbreiding van commerciële operaties teneinde de verkoop- en marketingactiviteiten in alle kanalen en bij alle klantgroepen te perfectioneren. Tot slot zal Wolters Kluwer Health wereldwijd blijven uitbreiden, met belangrijke contentinitiatieven in India, China en op de Spaanstalige markten. Ook wordt gestreefd naar uitbreiding van Healthcare Analytics en ProVation buiten de Verenigde Staten.
TM
Think Fast. Search Faster.
content + tools + services
Powerful. Simplified. Even Better.
OvidSP - A Powerful, Easy-to-Use Precision Search Platform
ǃ Ȏʬ ǀƽ ǂǂʬƽ ʬǀ
LihkmlF^]b\bg^ Ma^phke]Ãlik^fb^klihkmlf^]b\bg^k^ob^p chnkgZe'Ma^ikbfZkrk^_^k^g\^lhnk\^k^eb^]nihg [rma^phke]Ãle^Z]bg`lihkmlf^]b\bg^li^\bZeblml'
■
ƽƽƽƽ
■
■
ƽ
■
ƽǂƽ
■
ƽƽƽ
■
ƽ ƽ
ƽ
LihkmlF^]b\bg^ KZgd^]gnf[^k*bgMahflhgL\b^gmb_b\ l +))/ChnkgZe
Li^\bZeH__^k LZo^+) Ln[l\kb[^mh]ZrZg]lZo^+) hgma^lmZg]Zk]ln[l\kbimbhgikb\^#
29
W OL TERS KL U W E R HE ALTH
Divisies
De toonaangevende merken van Wolters Kluwer Corporate & Financial Services
AppOne AuthenticWeb Bankers Systems BizFilings CCH Capital Changes
CCH Wall Street CT Corporation CT Corsearch CT Summation CT TyMetrix
Desert Document Services Expere GainsKeeper GulfPak NILS INsource
PCi UCC Direct Uniform Forms VMP Mortgage Solutions
Opbrengsten 2007
Regionale spreiding van activiteiten en medewerkers
Corporate & Financial Services
Corporate & Financial Services heeft activiteiten en klanten
15% van de totale opbrengsten
in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk en ongeveer 3.300 medewerkers.
€ 522 miljoen $ 714 miljoen
Wolters Kluwer Corporate & Financial Services is een toonaangevende
Wolters Kluwer
Amerikaanse aanbieder van diensten en oplossingen voor professionals in het bank- en verzekeringswezen, de effectenhandel en voor juristen. Het aanbod van de divisie omvat uitgebreide content,
Corporate & Financial
technologie, analyse, diensten en oplossingen op de terreinen compliance, wet- en regelgeving, rechtspraak en
Services
intellectueel eigendom. De divisie is onderverdeeld in twee klantgerichte units die voldoen aan de unieke behoeften van hun professionele klanten – Corporate Legal Services en Wolters Kluwer Financial Services. Corporate Legal Services
Corporate Legal Services (CLS) levert intelligente software en diensten die juridische professionals in staat stellen om informatie effectiever te beheren, werkprocessen te versnellen en cruciale beslissingen te nemen. CLS is marktleider op de volgende terreinen: Zakelijke compliance- en governanceoplossingen voor het beheren van wettelijke vertegenwoordiging, compliance op het gebied van bedrijfstransacties, jurisdictie en effecten; UCC producten en diensten voor corporate due diligence, gedekte leningen, faillissementen en onroerend goed; ■
■
CHRISTOPHER A. CARTW RIG HT Verenigde Staten, 1965, CEO Wolters Kluwer Corporate & Financial Services
Christopher Cartwright is CEO van de divisie Corporate & Financial Services van Wolters Kluwer. Voordat hij werd benoemd in zijn huidige functie was hij in verschillende functies bij Wolters Kluwer werkzaam, o.a. als CEO van Legal, Tax & Business Noord-Amerika, en President en CEO van CCH Legal Information Services en President van de Wolters Kluwer North America Shared Services groep. Voordat hij in 1997 in dienst trad bij Wolters Kluwer was de heer Cartwright Senior Vice President van Christie’s International Inc. Daarvoor was hij werkzaam als managementconsultant bij de Strategic Management Services Group van Coopers & Lybrand.
31
W OL TERS KL U W E R CORPORATE & FINANCIAL SE RVICE S
■
■
Dossiermanagement en software en diensten voor e-facturering, ondersteunende software en voor diensten met betrekking tot het elektronisch indienen van juridische stukken; en Producten voor handelsmerkonderzoek.
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
In 2007 versterkte CLS haar leidende positie door een gelijkmatige stroom van productinnovaties die tot sterke groei leidden. Op basis van uitgebreid onderzoek en interactie met klanten voltooide CT Corporation een ingrijpende redesign van CTAdvantage, haar topproduct dat behoeften van grote bedrijven en advocatenkantoren op het terrein van compliance, due diligence en dagvaardingen ondersteunt. Het nieuwe CTAdvantage stroomlijnt de werkprocessen van juridische professionals door een enkelvoudige, betrouwbare, intuïtieve en geïntegreerde oplossing te bieden die erop gericht is de productiviteit te verbeteren, compliance te ondersteunen en aan algemene projectmanagementbehoeften te voldoen. CT Summation verbeterde haar toonaangevende procesvoeringondersteunende software verder. Ook werd een nieuwe release van CaseVault 5.0 uitgebracht dat eenvoudigere samenwerking mogelijk maakt tussen grote ondernemingen en hun externe juristen. UCC Direct bleef records vestigen met UCC volumes voor indiening van rechtbankstukken, op basis van de sterke marktacceptatie van het toonaangevende platform ilienonline.com. CT TyMetrix leverde dubbele cijfers in groei van de opbrengsten door sterke nieuwe verkopen en vermindering van in de implementatietijd voor klanten op het TyMetrix 360° platform. CLS breidde uit naar belangrijke verwante markten door een strategisch samenwerkingsverband met One Legal LLC, een in Californië gevestigde regionale onderneming in elektronische registratie voor rechtbanken. Het doel is om gezamenlijk een nationale dienst voor het indienen en terugzoeken van rechtbankstukken te creëren, waardoor het voor de klant gemakkelijker en sneller wordt om rechtbankdocumenten in te dienen en terug te vinden. Verder nam CT Summation Discovery Cracker over, een softwarebedrijf voor e-discoveryverwerking, teneinde de functionaliteit uit te breiden op het steeds complexere terrein van het elektronisch indienen van juridische dossiers. Het biedt procesvoerende partijen een geïntegreerd softwarepakket voor het beheer van transcripties, papieren en elektronische indiening van juridische stukken en werkdocumenten van advocaten. CT TyMetrix breidde haar mondiale reikwijdte en schaal uit met de opening van een kantoor in Londen, teneinde in het Verenigd Koninkrijk de juridische afdelingen van grote bedrijven, claimorganisaties en klanten beter te kunnen bedienen. Het voltooide ook de succesvolle introductie in het Verenigd Koninkrijk van het topproduct CT TyMetrix 360° en sloot een contract af met British Petroleum als eerste klant hiervoor. Wolters Kluwer Financial Services
32
V E RS L A G VA N D E RA A D VAN BE STU U R
Door gebruik te maken van haar expertise op branche- en contentgebied, beschikt Wolters Kluwer Financial Services (FS) over toonaangevende merken die innovatieve oplossingen bieden voor naleving van wet- en regelgeving bij analyse, technologie en diensten om processen te verbeteren en het compliancerisico van klanten in de bank-, verzekerings-, en effectensector te minimaliseren. De uitgebreide oplossingen van de unit omvatten zowel geïntegreerde als stand-alone software, documenten, analyses, opleidingsen adviesdiensten op de cruciale gebieden kredietverlening, bewaardiensten, effecten, vennootschappelijke activiteiten en kapitaalwijzigingen, verzekeringsregelgeving, bestrijding van witwaspraktijken en effectencompliance.
Opbrengsten en gewoon EBITA, 2004-2007
Autonome groei van de opbrengsten en gewone EBITA-marge, 2004-2007
in miljoenen euro’s
in %
2004
2005
2006
2007
2004
2005
2006
2007 28
22 20 19
7 5
437
82
496
100
534
116
522
6
5
144
Opbrengsten
Autonome groei van de opbrengsten
Gewoon EBITA
Gewone EBITA-marge
33
W OL TERS KL U W E R CORPORATE & FINANCIAL SE RVICE S
www.wolterskluwer.com
FS versterkte haar marktleidende posities ondanks de verslechterde situatie op zowel de hypotheek- als de kredietmarkten. De volumedaling in de opbrengsten voor hypotheektransacties was aanzienlijk, maar de unit wist optimaal gebruik te maken van haar kracht in bankcontent-, effecten- en verzekeringsproductlijnen om de invloed van ongunstige marktfactoren deels goed te maken. FS breidde haar marktleidende positie uit met de introductie van ComplianceOneTM, een werkprocesoplossing van de volgende generatie die alle banklening-, deposito-, hypotheek-, IRA- en administratieve functies op een enkel platform combineert. Verder integreert ComplianceOneTM verschillende andere oplossingen van de productportefeuille van FS zoals Expere, haar toonaangevende compliancedocumentatieopslag, en een pakket aan analysehulpmiddelen voor kredietverstrekking ter naleving van regelgeving zoals de wet Home Mortgage Disclosure en de wet Community Reinvestment, voorschriften voor eerlijke leenvoorwaarden die misbruik uitsluiten, de wet Bank Secrecy en voorschriften die het witwassen van geld moeten tegengaan. ComplianceOneTM is goedgekeurd door zeven brancheorganisaties. De kernposities op de markten werden ook versterkt in de effecten- en verzekeringsproductlijnen. De GainsKeeper, effectencompliance en NILS productlijnen leverden een solide autonome groei op. Om het leiderschap uit te breiden naar belangrijke verwante markten nam FS Desert Document Services over, een aanbieder van geautomatiseerde documentopstellingsoplossingen voor dienstverleners op de hypotheekmarkt. Desert Document Services is zeer belangrijk geweest voor de ontwikkeling van een nieuw geautomatiseerd product voor vroegtijdige kennisgeving, dat hypotheekverstrekkers in staat stelt te voldoen aan hun wettelijke verplichting om binnen 72 uur initiële kennisgevingdocumenten te sturen aan potentiële leners. FS breidde verder uit naar de verwante indirecte autofinancieringsmarkt met de overname van AppOne, dat onafhankelijke autodealers en -kredietverstrekkers verbindt door een webgebaseerd leenproces ter mitigering van risico’s. FS nam ook Banconsumer Service Inc. over, een leverancier van wettelijk verplichte compliancegerelateerde documentatieoplossingen voor indirecte financieringen, hypotheek- en overwaardefinancieringen in het Noordoosten van de Verenigde Staten.
FS deed in 2007 de eerste stap in de richting van een mondiale expansie door klanten in het Verenigd Koninkrijk haar effectencomplianceoplossingen aan te bieden: CCH Examiner, CCH Wall Street Compliance Resource Network en CCH Capital Changes. De eerste verkopen van deze producten zijn bemoedigend. Financiële prestaties
De opbrengsten in 2007 bedroegen € 522 miljoen in vergelijking met € 534 miljoen in 2006, hetgeen vooral een gevolg was van de invloed van de zwakkere Amerikaanse dollar. Wolters Kluwer Corporate & Financial Services behaalde een autonome groei van de opbrengsten van 5% en een totale groei van 6% in constante wisselkoersen ten opzichte van 2006. De divisie realiseerde sterke verlengingen en nieuwe verkopen in de Compliance & Governance unit naast een groei met dubbele cijfers bij UCC-oplossingen voor procesvoeringondersteuning en e-facturering. In de tweede helft van het jaar werden deze sterke resultaten echter beïnvloed door de negatieve ontwikkelingen op de kredietmarkt en lagere transactievolumes in fusies, overnames en beursintroducties. De ongunstige situatie die Wolters Kluwer Financial Services op de kredietmarkt ondervond, werd deels gecompenseerd door de stabiele groei in producten voor bankinformatie en de goede groei in de effecten- en verzekeringsproductlijnen. De gewone EBITA-marge steeg
Get ready for the new CTAdvantage. There’s a lot to love. CTAdvantage is already a good thing. But starting in late January it’s about to get a whole lot better. That’s because we’ve created a new CTAdvantage that’s simpler to navigate, more intuitive to use and loaded with great new features that customers have been asking for.
© 2007, CT. All rights reserved.
Klanten van Wolters Kluwer Corporate & Financial Services in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk zijn banken, effectenmakelaars en -handelaren, beleggingsadviseurs, juridische afdelingen van ondernemingen, kredietverstrekkers, indirecte geldverstrekkers, verzekeringsmaatschappijen, advocatenkantoren, hypotheekverstrekkers, beleggingsfondsen en spaarbanken.
111 Eighth Ave. New York, NY 10011
Service of Process made even easier. Sample Name 890 Street Name City, State 45678–0001
The new CTAdvantage. It’s love at first sight.
34
V E RS L A G VA N D E RA A D VAN BE STU U R
Financiële resultaten
2007
2006
Opbrengsten
522
534
Gewoon EBITA
144
116
28
22
in miljoenen euro’s (tenzij anders aangegeven)
Gewone EBITA-marge (%) Investeringen in vaste activa FTE’s ultimo (aantal)
29
24
3.313
3.187
van 22% naar 28% door hogere opbrengsten en operationele verbeteringen waaronder datacentrummigratie, Lean Six Sigma-verbeterprogramma’s en andere initiatieven voor operationele uitmuntendheid. Verder hadden wijzigingen in ziektekostenregelingen na pensionering een gunstige invloed op het gewoon EBITA. Focus 2008
One revolutionary solution to help you manage deposit, lending, IRA, administration, compliance, and risk has arrived.
In 2008 zal Wolters Kluwer Corporate & Financial Services het veelzijdige productaanbod op haar belangrijkste juridische en bankmarkten verder versterken en zal de divisie haar leidende posities uitbreiden door de belangrijkste platforms te voorzien van aanvullende functionaliteiten. Wolters Kluwer Corporate & Financial Services zal zich verder op verwante markten begeven door de uitbreiding van een geïntegreerd e-factureringsen beheerplatform in nieuwe segmenten en het uitbouwen van posities in de procesvoeringondersteunende markt en de bankproductlijnen. De divisie zal operationele uitmuntendheid stimuleren door de uitbreiding van offshoring en Lean Six Sigma-initiatieven en zal de orderuitvoering automatiseren door elektronische verbindingen en papierloze initiatieven. Wolters Kluwer Corporate & Financial Services zal haar mondiale schaal en reikwijdte benutten door de uitbreiding van de Europese posities voor selectieve diensten en door uitbreidingen in marktposities via belangrijke samenwerkingsverbanden.
ComplianceOne www.WoltersKluwerFS.com/One
With One user interface, One support number, and One database to manage, ComplianceOne™ is the all-in-One system that allows you to choose the components that fit your credit union. Choose the One that’s right for you—ComplianceOne.
35
W OL TERS KL U W E R CORPORATE & FINANCIAL SE RVICE S
Divisies
De toonaangevende merken van Wolters Kluwer Tax, Accounting & Legal
Aspen Publishers ATX CANTAX CCH CCH TeamMate
CorpSystem Croner Kleinrock Kluwer Law International Loislaw
ProSystem fx Taxprep TaxWise Wolters Kluwer U.K.
Opbrengsten 2007
Regionale spreiding van activiteiten en medewerkers
Tax, Accounting & Legal
Tax, Accounting & Legal heeft activiteiten en klanten in de Verenigde Staten,
26% van de totale opbrengsten
Canada, Europa en Azië Pacific en ongeveer 5.400 medewerkers.
€ 881 miljoen $ 1.205 miljoen
Wolters Kluwer Tax, Accounting & Legal is een toonaangevende aanbieder van
Wolters
informatie, software en werkproceshulpmiddelen op het gebied van belastingen, accountancy en audit en voor specialistische vakgebieden op het terrein van juridische en zakelijke regelgeving.
Kluwer Tax, Accounting & Legal De divisie is onderverdeeld in twee klantgerichte units - Wolters Kluwer Tax and Accounting en Wolters Kluwer Law & Business - om te voldoen aan de unieke behoeften van de markten die zij bedient.
Wolters Kluwer Tax and Accounting
37
Wolters Kluwer Tax and Accounting (TAA) opereert in de markt onder de naam CCH, a Wolters Kluwer business. Dit onderdeel blijft de leidende marktposities op het gebied van informatie en compliance op het gebied van belastingen, accountancy en audit uitbouwen door innovatieve geïntegreerde onderzoeks- en softwareoplossingen te leveren die klanten een strategisch zakelijk voordeel bieden. Tot de klanten behoren professionals in grote, middelgrote en kleine accountantskantoren, alsmede overheidsinstellingen, accountants en interne audit en fiscale specialisten van ondernemingen. Deze klanten vertrouwen op de informatieproducten, software- en werkprocesoplossingen van de unit, die hen in staat stellen om hun productiviteit
K EVIN ROBE RT
ROB ERT B ECKER
Verenigde Staten, 1956, CEO
Verenigde Staten, 1954, CEO
Wolters Kluwer
Wolters Kluwer
Tax and Accounting
Law & Business
Kevin Robert is CEO van Wolters Kluwer Tax and Accounting. Voorheen was de heer Robert President en CEO van CCH Tax Compliance. Gedurende zijn loopbaan van meer dan 25 jaar bij CCH, is hij werkzaam geweest in verkoop en marketing en heeft hij bijgedragen aan de ontwikkeling en lancering van vele zeer succesvolle producten. De heer Robert was tevens Director of Customer Service bij CCH INCORPORATED.
Sinds juli 2003 is Robert Becker CEO van Wolters Kluwer Law & Business. Voordat hij bij Wolters Kluwer kwam, was hij CEO van Jupiter-MediaMetrix. Tot zijn uitgebreide managementervaring in de wereldwijde media- en informatiedienstensector behoort een dienstverband van 13 jaar met The Thomson Corporation. Verder leidde de heer Becker ook een op technologie gebaseerde internetonderneming en was hij negen jaar in dienst van PriceWaterhouse.
W OL TERS KL U W E R TAX , ACCOU NTING & LE G AL
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
te verbeteren en waarde te verhogen. TAA neemt dominante posities in op de Noord-Amerikaanse markt en in de regio Azië Pacific. TAA versterkte haar leidende positie in 2007 door middel van een scala aan verbeteringen aan producten binnen het CCH ProSystem softwarepakket. De autonome groei was in 2007 zeer sterk, aangezien klanten steeds vaker overstapten op CCH’s papierloze werkprocesoplossingen zoals ProSystem fx Tax, Document, Engagement, Outsource en Scan, en CorpSystem verkoop- en verbruiksbelastingoplossingen. De verkopen van Accounting Research Manager en de geïntegreerde online bibliotheken waren een belangrijke factor in de uitgeefeenheid en versterkten de status die de groep als leider in content heeft. De unit versterkte haar positie op belangrijke verwante markten door verdere uitbreiding op de markten voor het kleinbedrijf. De in 2006 overgenomen bedrijven ATX/Kleinrock en UTS/TaxWise werden gecombineerd in Small Firm Services, dat succesvol was met een nieuw pakket aan softwareproducten en produceerden in het belastingseizoen 2007 meer dan 12,5 miljoen elektronische belastingaangiften. In 2007 versterkte de unit het aanbod voor grotere bedrijven door de introductie van CorpSystem, een nieuw merk van software- en werkprocesoplossingen dat specifiek werd gecreëerd voor de behoeften van professionele gebruikers in grotere bedrijven op het gebied van verkoop-, gebruiks- en inkomstenbelasting. De expansie op deze markt werd verder versterkt door de acquisitie van TeamMate, de wereldwijd toonaangevende software voor interne audit. TeamMate wordt gebruikt door 56.000 audit professionals in 1.500 organisaties in 96 landen over de hele wereld. TAA breidde de mondiale schaal en reikwijdte in 2007 uit met de opening van een kantoor in New Delhi ter ondersteuning van redactie, verkoop, marketing en klantenservice in de regio. CCH Canadian profiteerde van de uitstekende verkopen van de CCH Accountants’ Suite, die de Amerikaanse ProSystem fx softwarelijn benut. De afronding en introductie van CCH ProSystem in Australië droeg ook bij aan de mondiale uitbreiding van het pakket voor belasting en administratieve verslaglegging van CCH. Wolters Kluwer Law & Business
38
V E RS L A G VA N D E RA A D VAN BE STU U R
Wolters Kluwer Law & Business is een toonaangevende aanbieder van informatie, oplossingen en diensten op de belangrijkste terreinen van wet- en regelgeving en zakelijke compliance. Hiertoe biedt deze unit toonaangevende, in eigen beheer ontwikkelde, analytische en juridische content, analyses, formulieren en werkproceshulpmiddelen op gespecialiseerde terreinen zoals effecten, ondernemingsrecht, bankwezen, faillissementen, handels- en antikartelbepalingen, franchising, milieurecht, intellectueel eigendom, arbeidsrecht, personeelszaken, pensioenen, gezondheidszorg en internationaal recht. De unit is ook toonaangevend in content voor juridische opleidingen en innovatieve werkprocesoplossingen. Tot de klanten behoren advocatenkantoren, bedrijfsjuristen, juridische opleidingsinstituten, accountants en professionals die belast zijn met regelgeving en compliance. Law & Business is vooral actief op de Amerikaanse en Britse markten. De unit versterkte haar leidende posities met succesvolle nieuwe productlanceringen en -verbeteringen die de drijvende kracht vormden voor de autonome groei. Op alle belangrijke markten werden successen behaald. De online opbrengsten groeiden met dubbele cijfers en werden ondersteund door nieuwe elektronische producten waaronder de Trial Attorney Integrated Library, de Commodities & Derivatives Law Integrated Library en het online hulpmiddel Environmental Compliance Portfolio. Ter bevordering
van de strategie om gespecialiseerde content en werkproceshulpmiddelen te bieden aan advocaten en professionals die belast zijn met regelgeving en compliance, introduceerde de unit nieuwe geïntegreerde werkproceshulpmiddelen, waaronder ChargeMaster Pro, een product voor de afwikkeling van teruggaven voor ziektekosten. De overname van MediRegs vormde een verdere uitbreiding van het aanbod van de unit in de compliancemarkt voor gezondheidszorg, door de combinatie van marktleidende CCH-content met de compliancesoftware ComplyTrack van MediRegs. Opbrengsten en gewoon EBITA, 2004-2007
Autonome groei van de opbrengsten en gewone EBITA-marge, 2004-2007
in miljoenen euro’s
in %
2004
2005
2006
2007
2004
2005
2006
2007 22
20 18
17
6
2
3
0 765
156
776
132
826
146
881
197
Opbrengsten
Autonome groei van de opbrengsten
Gewoon EBITA
Gewone EBITA-marge
Financiële prestaties
39
W OL TERS KL U W E R TAX , ACCOU NTING & LE G AL
De opbrengsten van Wolters Kluwer Tax, Accounting & Legal over 2007 bedroeg € 881 miljoen, tegenover € 826 miljoen in 2006, een stijging van 7%. De opbrengsten van de divisie in constante wisselkoersen groeide met 14% ten opzichte van 2006, met een autonome groei van de opbrengsten van 6%. De prestaties van Small Firm Services waren een belangrijke factor voor de algehele groei. De autonome groei werd gerealiseerd door sterke nieuwe verkopen en abonnementsverlengingen in belasting- en accountancysoftware en werkproceshulpmiddelen in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Canada. Informatieproducten op de terreinen van juridische opleidingen, de productlijn Accounting Research Manager en
www.wolterskluwer.com
Met de introductie van twee nieuwe werkprocesoplossingen breidde Law & Business haar positie in elektronische oplossingen voor de opleidingsmarkt uit. In het eerste jaar na de introductie werd Teachinglaw.com, een webgebaseerde onderzoek- en schrijfcursus voor rechtenstudenten ingevoerd bij 15 juridische faculteiten. Studydesk, een productiviteitshulpmiddel dat de aantekeningen van studenten structureert en integreert met verschillende elektronische studiegidsen, werd ontwikkeld om studenten in staat te stellen slimmer te werken en betere resultaten te behalen. Een nieuw managementteam zorgde voor de succesvolle herstructurering van de Law & Business-activiteiten in het Verenigd Koninkrijk. Croner Information en de adviesdiensten van CBA werden samengevoegd tot een unit met een aangepaste verkoop- en marketingorganisatie. Om het marktleiderschap in de sectoren HR en gezondheid en veiligheid verder te verstevigen, nam de unit in december 2007 de GEE-portefeuille van complianceproducten over.
Financiële resultaten
2007
2006
Opbrengsten
881
826
Gewoon EBITA
197
146
22
18
in miljoenen euro’s (tenzij anders aangegeven)
Gewone EBITA-marge (%) Investeringen in vaste activa FTE’s ultimo (aantal)
30
13
5.412
5.276
verbeterde opbrengsten in elektronische producten, waaronder geïntegreerde bibliotheken en werkproceshulpmiddelen voor de juridische markt, droegen met name bij aan de resultaten. De gewone EBITA-marge steeg van 18% naar 22%, hetgeen te danken was aan de bijdrage van Small Firm Services, de succesvolle herstructurering van de activiteiten in het Verenigd Koninkrijk, besparingen door offshore- en outsourcinginitiatieven en verbeteringen in redactie- en productieprocessen.
CCH®
Trial Attorneys Integrated Library
Expert Guidance on the Rules of Evidence—Along With Exclusive Insights into Every Judge Serving on the Federal Bench.
Wolters Kluwer Tax, Accounting & Legal bedient klanten in Noord-Amerika, Azië-Pacific en Europa, waaronder accountantskantoren, zakelijke compliance specialisten, bedrijfsjuristen, bedrijfsafdelingen belast met interne accountantscontrole en fiscale Ȏ
zaken, advocatenkantoren en juridische opleidingsinstituten.
ʮ
40
WOL TE RS KL UW ER J A A R OVE RZICHT 2007
Focus 2008
Wolters Kluwer Tax, Accounting & Legal zal in 2008 haar leidende positie in de kernactiviteiten verder versterken met de nieuwe generatie platforms voor informatie en software. De divisie zal verder bouwen op de brede collectie van eigen content naast het verbeteren van het online aanbod met productiviteitshulpmiddelen en werkprocesoplossingen. De divisie zal uitbreiden naar belangrijke verwante markten door de verdere ontwikkeling van het TeamMate-pakket met diensten en content, de versterking van het leiderschap in de markt voor het kleinbedrijf en door toe te treden op de Amerikaanse markt voor juridische opleidingen om als advocaat te worden toegelaten. De divisie zal operationele uitmuntendheid stimuleren met Lean Six Sigmainitiatieven en verdere inspanningen om productie en softwareontwikkeling offshore te laten plaatsvinden. De redactionele werkprocessen zullen worden verbeterd. De groep zal ook haar mondiale schaal en reikwijdte benutten door de uitbreiding van ProSystem fx in het Verenigd Koninkrijk, Canada en Azië Pacific en door verdere uitbreiding in opkomende markten, met name China en India.
Environmental Compliance Portfolio Helps professionals understand environmental compliance issues and stay current with recent regulatory changes. Created by engineers and consultants, the Environmental Compliance Portfolio offers a wealth of expertise and knowledge concerning the intricacies involved in implementing environmental regulations— all in one, convenient online resource.
CCH Accountants’ Suite Guidebook
INTEGRATED. INTELLIGENT.
41
W OL TERS KL U W E R TAX , ACCOU NTING & LE G AL
Divisies
De toonaangevende merken van Wolters Kluwer Legal, Tax & Regulatory Europe A3 Software ABC Akadémiai Kiadó Akelius AnNoText ASPI
Carl Heymanns Verlag Carl Link CEDAM CISS CompLex Éditions Dalian Especial Directivos Groupe Liaisons IPSOA
IURA Kluwer LA LEY Lamy Leggi d’Italia Professionale LEX Luchterhand Magnus Informatik Norstedts Juridik
Oficyna Osra UTET Giuridica Werner Verlag Wolters Kluwer Belgium Wolters Kluwer Deutschland Wolters Kluwer Educación Wolters Kluwer España Wolters Kluwer France
Opbrengsten 2007
Regionale spreiding van activiteiten en medewerkers
Legal, Tax & Regulatory Europe
Legal, Tax & Regulatory Europe heeft activiteiten en klanten
37% van de totale opbrengsten
door heel Europa en ongeveer 7.200 medewerkers.
€ 1.249 miljoen $ 1.716 miljoen
Wolters Kluwer Italia Wolters Kluwer Polska Wolters Kluwer Portugal Wolters Kluwer Romania Wolters Kluwer Russia, joint-venture met MCFR Nolis Teleroute Transwide
Wolters Kluwer Legal, Tax & Regulatory Europe (LTRE) biedt een breed scala aan
Wolters Kluwer
informatie, software en diensten voor advocaten- en accountantskantoren, bedrijven en overheden. In ieder land waar zij actief is heeft de divisie nauwe samenwerkingsverbanden met haar klanten
Legal, Tax & Regulatory
opgebouwd, die haar in staat stellen om innovatieve producten te ontwikkelen, geïntegreerde online producten en soft-
Europe
wareoplossingen te leveren en toegang te krijgen tot belangrijke auteurs en materiedeskundigen.
De divisie is georganiseerd in bedrijfsonderdelen per land en ondersteunt het groeipotentieel van zeven klantsegmenten: Juridische professionals; Fiscale en accountancy specialisten; Overheids- en openbaar bestuur professionals; Professionals in bedrijven; Specialisten in human resources; Professionals op het gebied van gezondheid, veiligheid en milieu; Transport professionals. ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Als de marktleider in Europa hebben veel van de merken van de divisie een rijke historie op lokale markten. Elk bedrijfsonderdeel neemt in de meeste van de markten die zij bedient de eerste of de tweede plaats in. In 2007 versterkte LTRE haar leidende positie, vooral door de verkoopgroei van online en softwareoplossingen naarmate de marktvraag naar deze
ROL V EID E Noorwegen, 1954, CEO Wolters Kluwer Legal, Tax & Regulatory Europe Rolv Eide is sinds november 2003 CEO van Wolters Kluwer Legal, Tax and Regulatory Europe. Voordat hij bij Wolters Kluwer in dienst trad, werkte hij bij Tele Atlas Europe, waar hij Chief Operating Officer was. Van 1985 tot 2001 werkte hij voor Dun & Bradstreet.
43
W OL TERS KL U W E R LEG AL, TAX & REG ULATORY EU ROPE
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
producten in Europa versnelde. De elektronische opbrengsten van LTRE groeide in 2007 tot 44% van de totale opbrengsten, ten opzichte van 41% in het jaar ervoor. Verschillende nieuwe en verbeterde producten werden geïntroduceerd om de groei te ondersteunen. Wolters Kluwer Italië breidde Centric verder uit, een geïntegreerde online software- en informatieoplossing voor de belastingmarkt. De vraag bleef groeien naar geïntegreerde werkprocesoplossingen, zoals BPoint en Suite la Legge, die kantoor- en praktijkbeheer, online hulpbronnen en software integreren tot gebruiksvriendelijke desktopoplossingen. De unit lanceerde Portale Avvocati dat advocaten nieuwe online functionaliteiten biedt. De integratie van content en software in combinatie met de grotere functionaliteit van de software was een bepalende groeifactor, omdat deze cross-selling en up-selling in de markt mogelijk maakte. Wolters Kluwer Spanje toonde betere verkopen in zowel uitgeverij als software, vooral met werkprocesoplossingen zoals Portal Asesor. Bepalend voor de groei waren nieuwe verkopen en verbeteringen in de abonnementsverlengingen, vooral in online databanken zoals LA LEY Digital, Atlas en TODO. Wolters Kluwer Midden- en Oost-Europa liet in Polen en Roemenië ook een sterke verkoopgroei in elektronische producten zien en wist meer klanten te behouden door productverbeteringen en klantgerichtsheidsinitiatieven. Wolters Kluwer Frankrijk zette de succesvolle introductie van nieuwe websites voort, waaronder een geïntegreerd pakket aan hulpmiddelen en informatie voor apothekers en professionals in human resources en transport, wat goed werd ontvangen door de klanten. De unit introduceerde ook 2LR, een herziene versie van Lamyline Reflex, het online documentatiehulpmiddel ontworpen voor juridische professionals, dat hen in staat stelt om met intuïtieve zoektechnieken door documenten te navigeren. Kluwer Nederland leverde een goede groei, ondersteund door sterke resultaten in online producten en hoge verkopen van Navigator. Wolters Kluwer België leverde opnieuw goede autonome groei. Belangrijke factoren hiervoor waren de verhoogde wetgevingsactiviteit voor de verkiezingen en de lancering van verschillende nieuwe producten op belangrijke markten, waaronder TaxTalk.be, een bedrijfsblog voor en door professionals in fiscaal recht, accountancy, auditing, financiën en ondernemingsrecht, alsmede Divide, een calculatiehulpmiddel voor advocaten. De prestaties in zowel Nederland als België volgen na de succesvolle herstructureringsprogramma’s en tonen het potentieel voor duurzame groei. Wolters Kluwer Scandinavië lanceerde Zeteo, een nieuw online onderzoeksplatform voor juridische professionals, dat op de Zweedse markt zeer goed werd ontvangen. Acquisities vergrootten en versterkten belangrijke marktposities in de hele divisie. De overname van LinkPower stelde Wolters Kluwer België in staat toe te treden tot het in-house opleidingssegment voor bedrijven. De acquisitie van Microlab versterkte de leidende positie van Wolters Kluwer Spanje in salarisverwerkings-, belasting- en accountancysoftware verder. Spanje nam in 2007 ook Europea de Derecho over, versterkte haar toonaangevende positie in de juridische uitgeversmarkt en breidde het aanbod aan online databanken en software voor het management van advocatenkantoren uit.
44
V E RS L A G VA N D E RA A D VAN BE STU U R
Opbrengsten en gewoon EBITA, 2004-2007
Autonome groei van de opbrengsten en gewone EBITA-marge, 2004-2007
in miljoenen euro’s
in %
2004
2005
2006
2007
2004
2005
2006
2007 20
18 16 15
4 2
1 (1) 1.127
165
1.137
183
1.194
213
1.249
253
Opbrengsten
Autonome groei van de opbrengsten
Gewoon EBITA
Gewone EBITA-marge
Financiële prestaties
Met opbrengsten van € 1.249 miljoen in 2007 realiseerde LTRE een autonome groei van de opbrengsten van 4% en een totale groei van 5% ten opzichte van 2006. De sterke online groei, nieuwe werkprocesoplossingen en softwareproducten en de uitbreiding van trainingen en andere diensten
Financiële resultaten in miljoenen euro’s (tenzij anders aangegeven)
Opbrengsten Gewoon EBITA
2007
2006
1.249
1.194
253
213
Gewone EBITA-marge (%)
20
18
Investeringen in vaste activa
44
36
7.183
6.332
FTE’s ultimo (aantal) 45
W OL TERS KL U W E R LEG AL, TAX & REG ULATORY EU ROPE
www.wolterskluwer.com
In 2007 breidde LTRE ook haar leiderschapspositie uit naar belangrijke verwante markten. Wolters Kluwer Spanje kocht Jurinfor’s activiteiten van online en offline juridische content en versterkte hiermee LTRE’s toonaangevende positie in Portugal. LTRE breidde haar aanwezigheid op de opkomende markten in Oost-Europa als aanbieder van geïntegreerde producten en diensten uit. De divisie verkreeg een meerderheidsbelang van 55% in MCFR (International Centre for Financial and Economic Development), een toonaangevende in Moskou gevestigde professionele uitgeverij gespecialiseerd in wetgevingsinformatie en opleiding voor professionals in human resources en overige segmenten. MCFR’s positie op deze sterk groeiende markt biedt LTRE de gelegenheid om verder uit te breiden op de markten in Rusland, Oekraïne, Kazakstan en Oezbekistan. LTRE vervolgde ook in 2007 de inspanningen voor operationele uitmuntendheid. Dit leidde tot sterke verbeteringen in de operationele marges over de hele portefeuille en toonde de positieve effecten van herstructureringen. De divisie optimaliseerde redactionele processen en voerde inkoopinitiatieven uit om de voortdurende verbetering van het bedrijfsresultaat te ondersteunen. Vooral Wolters Kluwer Duitsland stroomlijnde de portefeuille, centraliseerde het contentbeheer en consolideerde het onroerend goed. De unit voltooide verder met succes de integratie van de in het voorgaande jaar overgenomen Carl Heymanns.
waren bepalend voor de sterke autonome groei. Italië, Spanje en Centraal en Oost-Europa leverden allemaal sterke groei door innovatie en klantgerichtheidsprogramma’s. Nederland en België realiseerden een goede groei, waaruit de positieve resultaten van herstructurering blijken. Frankrijk en Scandinavië vertoonden een solide groei in het boekjaar, terwijl de groei in Duitsland per jaar vlak bleef. De gewone EBITA-marge steeg van 18% in 2006 tot 20%, te danken aan gestegen opbrengsten, het voordeel van eerder uitgevoerde kostenbesparingsinitiatieven en de afronding van de herstructureringsprogramma’s. Focus 2008
In 2008 zal LTRE haar belangrijkste leidende posities verder versterken door optimalisatie van initiatieven voor het vergroten van klantinzicht, implementatie van werkprocespakketten en verdere uitbreiding van activiteiten met online oplossingen. De divisie zal zich richten op het uitbreiden naar belangrijke verwante markten door verdere introducties van e-learning-oplossingen in de sectoren compliance en professionele ontwikkeling en zal blijven streven naar autonome ontwikkeling en acquisities in Midden- en Oost-Europa. De prioriteit van de divisie zal liggen bij initiatieven om operationele uitmuntendheid te realiseren waarbij door middel van gemeenschappelijke
Bedrijven, overheidsinstellingen en professionals in heel Europa zijn klanten van Wolters Kluwer Legal, Tax & Regulatory Europe.
£¼»¿Í¿ÄÈÁ¿ÀÄËÅÇ÷ͿÅÄÄÒÀ¼ÄÉÇ £¼»¿¾Ä¼È§¼ÈÊÇÈ ½É¾Ê £ÅÈÁ¹· ·Ö «¾Ä ÅÆǼÇùƹÄÕÆÔÂ
¹ÃÊ &NBJMBQ!NDGSSV
888;%3"736
46
V E RS L A G VA N D E RA A D VAN BE STU U R
platforms voor back-office, online en softwareontwikkeling gestreefd wordt naar optimalisatie van de inkoopkracht en kansen in outsourcing, near-shoring en offshoring worden uitgevoerd. De divisie zal verdere verbeteringen aanbrengen in de effectiviteit van verkoop en marketing en zal redactionele processen verder standaardiseren.
Zeteo
MehZeea [[d8[j[hM[j[h$
TM
FheX[[hAbkm[hDWl_]Wjeh7ZleYWWj [[dm[[abWd]]hWj_i$
Arbetsverktyg på internet. Ib_cc[WZleYWj[dm[j[d^[jWb$@[mehZjWbb[[d [[d8[j[hM[j[hWbi`[[hjm[[a[[hpeij[haleeh ijWWj$;dZWjaWdc[jAbkm[hDWl_]Wjeh7ZleYWWj$ Edb_d[lWa_d\ehcWj_[W\aecij_]k_j][h[decc[[hZ[ Xhedd[dpeWbiZ[7:M"Z[@kh_Z_iY^[8_Xb_ej^[[a" B[]WbE\ÅY["Z[=he[d[I[h_[[dZ[;Z_j_[9h[c[hi$ :[ahWY^j_][pe[a[d]_d[peh]j[hleehZWjkjejde] X[j[h[pe[ah[ikbjWj[daecj$
MehZeea[[d8[j[hM[j[h$C[bZkWWdleeh[[d m[[a]hWj_ije[]Wd]efmmm$abkm[h$db%X[j[hm[j[h$ Abkm[hDWl_]Wjeh$D[jZWjX[[j`[c[[ha[dd_i$
Det räcker inte med information. Du behöver funktion också. Detta är tanken bakom Zeteo, vårt nya arbetsverktyg på internet. Zeteo är mer än bara en utveckling av Norstedts Juridiks rättsdatabaser. Zeteo kombinerar samma kvalificerade innehåll med helt nya funktioner.
Grunden är heltäckande juridisk basinformation – författningar, förarbeten och avgöranden. Kort sagt: all gällande svensk rätt. Lägg till detta bearbetad information, baserad på standardverken i Norstedts Gula och Blå Bibliotek samt Laghandbokserien och annan litteratur. Allt länkat direkt till relevanta författningar, förarbeten och avgöranden. Bara i Zeteo kan du dessutom söka i olika myndigheters regelverk och avgöranden samtidigt som i övrig information. Ett klick i träfflistan tar dig till de externa dokument du behöver. Sökfunktionerna är snabba och intuitiva. Sök först brett, sen allt smalare. Dokument du använder ofta kan bokmärkas och organiseras för snabb åtkomst. Ett praktiskt och lättanvänt rättsutredningsverktyg låter dig snabbt och enkelt samla ihop det viktiga du hittar. Vi erbjuder också specialanpassade ämnesurval och kan även skräddarsy Zeteo för just dina specifika behov. Kort sagt, Zeteo har allt du behöver när du måste veta vad du talar om.
Eine legendäre Marke kehrt zurück: Der »Formular-Kommentar« von Heymanns.
Jetzt neu zum Markenrecht!
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
47
W OL TERS KL U W E R LEG AL, TAX & REG ULATORY EU ROPE
Marke Domain Lizenz Einstweilige Verfügung Geographische Herkunftsangabe Produktpiraterie u.v.m.
Belanghebbenden
Human Resources
Mensen zijn de basis voor het succes van Wolters Kluwer. De onderneming heeft 18.620 medewerkers (voltijdsequivalent) in 33 landen over de hele wereld. Zij laat haar klanten elke dag opnieuw profiteren van haar expertise en innovatiekracht. De medewerkers van Wolters Kluwer zijn cruciaal voor het realiseren van de bedrijfsstrategie. Het behouden en ontwikkelen van talent vormt een investering in het toekomstige succes van de onderneming. In 2007 was het personeelsmanagement bij Wolters Kluwer gericht op versterking van drie belangrijke terreinen: mensen, processen en de organisatie.
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Versterking van mensen Het Wolters Kluwer Talent Management Program biedt een wereldwijd kader voor leiderschapscriteria, beoordeling en ontwikkeling. Het doel van het programma is om talent te ontwikkelen en behouden, teneinde de succesvolle implementatie van de bedrijfsstrategie te waarborgen. Het programma richt zich op huidige en toekomstige leiders. Het identificeert ook essentiële segmenten in het personeelsbestand, bestaande uit door managers aangegeven posities en vaardigheden die cruciaal zijn voor de uitvoering van de bedrijfsstrategie en waarborgt dat deze vaardigheden binnen Wolters Kluwer verder worden ontwikkeld. Het talentmanagement programma dat in 2005 werd ingevoerd, is nu stevig verankerd in het bedrijf. Het wordt ondersteund door robuuste processen die vaardigheidsbeoordelingen en individuele ontwikkelingsplannen verbinden met opvolgingsplanning en het voordragen van interne kandidaten van over de hele wereld voor cruciale posities. Het programma werd in 2007 verder uitgebreid met het opzetten van het Wolters Kluwer Leadership Forum. Voor de eerste keer kwamen meer dan 160 toekomstige leiders binnen het bedrijf samen in talentfora, die als hoofdthema de rol van leiderschap bij het versnellen van winstgevende groei hadden. De fora boden de toekomstige leiders van over de hele wereld de kans om netwerken en gelijkgestemde samenwerkingsverbanden op te bouwen binnen alle divisies en regio’s. Gezien de zeer positieve feedback van de deelnemers heeft Wolters Kluwer het plan om de fora voort te zetten en verder uit te breiden om zo goed mogelijk gebruik te maken van talent en optimaal gestalte te geven aan wereldwijde samenwerking.
48
V E RS L A G VA N D E RA A D VAN BE STU U R
Wolters Kluwer meent dat het behalen van resultaten en loopbaanontwikkeling een gezamenlijke verantwoordelijkheid is. De onderneming beschouwt regelmatige prestatiebeoordelingen als essentieel voor ontwikkeling. In 2007 werd een gemeenschappelijk online systeem voor prestatiemanagement bij veel van de Noord-Amerikaanse en Europese activiteiten geïntroduceerd dat meer dan 95% van het personeelsbestand van de onderneming omvat. Gemeenschappelijke systemen voor prestatiemanagement zijn een belangrijk middel om de individuele prestaties af te stemmen op de bedrijfsstrategie en om de ontplooiing van medewerkers te bespoedigen. Versterken van processen Wolters Kluwer Human Resources (HR)-teams blijven wereldwijd werken aan verbeterde efficiëntie. Dit varieert van verhoogde efficiëntie in de gezamenlijke diensten en beheersing van personeelsmanagementkosten tot verbeterde processen om medewerkers te werven en behouden. Wereldwijd heeft Wolters Kluwer een standaard vragenlijst bij uitdiensttreding ontwikkeld om meer inzicht te krijgen in de oorzaken van het personeelsverloop. Wervingsprocessen zijn verfijnd om het behoud van medewerkers te verbeteren. De kosteneffectiviteit is ook versterkt; als gevolg hiervan is er meer inzicht in de kosten van het menselijk kapitaal en wordt er meer rekenschap afgelegd. HR van de divisie Legal, Tax & Regulatory Europe heeft de personeelsprocessen gestandaardiseerd en gerationaliseerd, onder andere door de implementatie van gemeenschappelijke instrumenten voor beoordeling en online werving. HR-teams in Noord-Amerika hebben zich gericht op de verbetering van shared services-processen. De implementatie van een standaard scorekaart met tactische maatstaven voor processen en kosten alsmede interne klanttevredenheid vormde de kern binnen dit initiatief.
Aantal medewerkers per divisie
2007
2006
Verandering
Health
2.623
2.679
(56)
Corporate & Financial Services
3.313
3.187
126
Tax, Accounting & Legal
5.412
5.276
136
Legal, Tax & Regulatory Europe
7.183
6.332
851
89
100
(11)
18.620
17.574
1.046
–
1.297
(1.297)
18.620
18.871
(251)
Voltijdsequivalenten, per 31 december
Hoofdkantoor Subtotaal voortgezette bedrijfsactiviteiten Niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten
■
Totaal
49
BE L A NGH E BBEND E N
www.wolterskluwer.com
Versterking van de organisatie HR ondersteunt de organisatie in de overgang naar efficiëntere modellen en voor dienstverlening en operaties door de optimalisatie van de wereldwijde gezamenlijke diensten, de verbetering van bedrijfsprocessen, de inzet van middelen en de integratie na overnames. De onderneming zette de versterking van het managementteam voort door het creëren van nieuwe posities die de groeiagenda ondersteunen en voegde functies op topniveau toe die gericht zijn op strategische marketing, procesefficiëntie, wereldwijde technologieontwikkeling en projectmanagement. In lijn met het strategische speerpunt van optimale benutting van
wereldwijde schaal en reikwijdte heeft Wolters Kluwer tevens de geografische spreiding van medewerkers uitgebreid.
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Duurzaamheid
In overeenstemming met haar missie is de belangrijkste maatschappelijke rol die Wolters Kluwer heeft die van een betrouwbare aanbieder van kwalitatief hoogwaardige informatie, hulpmiddelen en oplossingen die professionals ondersteunen bij het nemen van cruciale bedrijfsbeslissingen en het verhogen van hun productiviteit. Overal ter wereld is er een vergelijkbare grote behoefte aan informatie. Het ondersteunen van professionals om hun werk beter te doen door hen te voorzien van de informatie die zij nodig hebben, is op zichzelf al een duurzame activiteit. Wolters Kluwer neemt dan ook twee dimensies van duurzaamheid in acht. De eerste houdt verband met de rol van aanbieder van informatie en producten. De onderneming neemt haar verantwoordelijkheid in het bijdragen aan de opinies van professionals over de hele wereld serieus. Dit wordt aangetoond bijvoorbeeld door de online diensten en oplossingen op duurzame terreinen zoals verpleging (gezondheidszorg), zakelijke compliance en naleving (regelgeving), training en ontwikkeling van klanten (human resources) en wetgeving op het gebied van milieu, gezondheid en veiligheid, dat erop gericht is te waarborgen dat bedrijven milieu- en veiligheidsvoorschriften naleven. De tweede dimensie van duurzaamheid betreft de bredere rol die Wolters Kluwer heeft als een verantwoordelijke organisatie. Dit betreft eerlijk en integer zaken doen met respect voor diversiteit binnen het brede scala van maatschappelijke, politieke en economische situaties waarin de onderneming actief is. Wolters Kluwer rapporteert jaarlijks over haar duurzaamheidsinspanningen in een online rapport dat gelijktijdig met het jaarverslag wordt gepubliceerd. Dit rapport is een gecentraliseerde en veelomvattende documentatiebron van de wijze waarop Wolters Kluwer zich op dit gebied inzet en vormt de basis om in de toekomst de reikwijdte van doelstellingen voor maatschappelijke verantwoordelijkheid, rapportage-inspanningen en activiteiten uit te breiden. In 2007 richtte Wolters Kluwer zich op de volgende activiteiten om de duurzaamheidsinspanningen en rapportagemogelijkheden te verbeteren: Het implementeren van gemeenschappelijke, elektronisch ondersteunde systemen voor prestatiemanagement voor alle Europese en NoordAmerikaanse activiteiten. Hierdoor worden van tevoren duidelijke doelstellingen bepaald en de ontplooiing van medewerkers bevorderd, en consistentie en transparantie voor medewerkers gewaarborgd; Het ontwikkelen van een wereldwijd beleid voor mensenrechten en leveranciers. Dit beleid, waarin erkend wordt dat het bedrijf een verantwoordelijkheid heeft om mensenrechten te beschermen en bevorderen, is te vinden op de website van Wolters Kluwer, www.wolterskluwer.com; Het uitbreiden van kerngegevens over human resources, afspraken met leveranciers, productverantwoordelijkheid en energie- en papierverbruik binnen alle bedrijfsonderdelen van de onderneming; Het houden van wereldwijde Leadership Fora voor toekomstige leiders van Wolters Kluwer; ■
■
■
■
50
V E RS L A G VA N D E RA A D VAN BE STU U R
■
Het opnieuw kwalificeren voor de Dow Jones STOXX Index en het worden toegevoegd aan de Dow Jones Sustainability World Index als het enige Nederlandse bedrijf in 2007. Deze index bestaat uit de top tien procent van ondernemingen die in hun respectievelijke sector wordt beschouwd als toonaangevend in duurzaamheid. Hieruit blijkt duidelijk dat Wolters Kluwer duurzaamheid steeds meer integreert in de bedrijfsvoering.
51
BE L A NGH E BBEND E N
www.wolterskluwer.com
Wolters Kluwer en haar partners Wolters Kluwer beschouwt samenwerking en dialoog als sleutelvoorwaarden voor innovatieve oplossingen: de onderneming staat continu in contact met haar klanten om expertise en ideeën over hun werk uit te wisselen. In 2006 stroomlijnde Wolters Kluwer haar inzet voor de gemeenschap en liefdadige initiatieven door zich te concentreren op twee thema’s die centraal staan in het creëren van waarde binnen de onderneming: de uitwisseling van kennis en de verbetering van zowel gezondheidszorg als de toegang daartoe om armoede tegen te gaan. Bedrijven en medewerkers van Wolters Kluwer van over de hele wereld richtten zich ook in 2007 op deze aspecten en werkten samen met andere ondernemingen, overheden en non-gouvernementele organisaties om een positief verschil te maken voor gezondheid en welvaart. In 2007 doneerde de onderneming bijna € 630.000 aan verschillende initiatieven en sponsoractiviteiten. Verder leverde Wolters Kluwer vaardigheden en kennis ter ondersteuning van deze inspanningen. De bedrijfsonderdelen in Europa en Noord-Amerika gaven blijk van hun inzet voor de uitwisseling van kennis door giften van leermiddelen en donaties aan universiteiten en instellingen voor beroepsonderwijs. Medewerkers van Wolters Kluwer namen deel aan liefdadigheidsevenementen waarmee geld werd ingezameld voor medische ondersteuning en onderzoek. Deze evenementen, van de New York City Marathon tot de Multiple Sclerosis Fietstocht, een initiatief waarbij 60% van de netto opbrengst wordt geschonken aan de ondersteuning van lokale programma’s en diensten voor mensen met MS en hun gezinnen en de andere 40% aan de ondersteuning van nationaal onderzoek, zijn een weerspiegeling van het diverse, mondiale personeelsbestand. Medewerkers namen deel aan AIDS/HIVbewustwordingsactiviteiten, evenementen van de Cancer Society en aan georganiseerde sportevenementen voor de Stichting Spieren voor Spieren in Nederland. Medewerkers van Wolters Kluwer ondersteunen ook hun lokale gemeenschappen door deelnames aan bloeddonatie, voedselinzamelingen, ondersteuningscomités voor armen, geld inzamelingsacties en vrijwilligerswerk in scholen en steun aan leerlingen en studenten uit achterstandsmilieus. Wolters Kluwer heeft de attentie voor deelnemers aan de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders vervangen door een donatie aan een goed doel. In 2007 was dit een gift van € 20.000 aan Operation Eardrop. Operation Eardrop is een vrijwilligersorganisatie die dove kinderen en kinderen met een hoorstoornis in Kenia helpt. Het motto van de stichting is doeltreffende hulp gecombineerd met de overdracht van kennis en vaardigheden. Wolters Kluwer ondersteunt verschillende liefdadige instellingen door haar specifieke kennis en vaardigheden aan te bieden. Bijvoorbeeld door het mogelijk maken van de publicatie van Intervention, het internationale tijdschrift voor geestelijke gezondheid, psychosociaal werk en hulpverlening in gebieden waarin zich gewapende conflicten voordoen, voor de War Trauma Foundation (www.wartrauma.nl). De War Trauma Foundation is een organisatie die wereldwijd psychologische ondersteuning biedt aan
getraumatiseerde slachtoffers van oorlog, terreur en systematisch geweld. Dit vakblad voor geestelijke gezondheidszorgers die met slachtoffers van gewapende conflicten werken, is een belangrijk hulpmiddel om de meest recente praktijkinformatie, verkregen van mensen in het veld te verspreiden zodat hun bevindingen anderen mensen, die vergelijkbare interventies uitvoeren, kunnen inspireren en helpen. Via de divisie Health neemt Wolters Kluwer verder deel aan het Hinari Access to Research-programma en stelt informatie ter beschikking aan gezondheidsinstellingen in 113 ontwikkelingslanden. Duizenden medewerkers en onderzoekers van gezondheidsdiensten profiteren hiervan, wat weer bijdraagt aan de verbetering van de gezondheidszorg in de wereld.
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Wolters Kluwer en het milieu Het aanpakken van milieuvraagstukken is belangrijk voor Wolters Kluwer. De onderneming erkent dat zij zo efficiënt mogelijk moet werken en verantwoord gebruik moet maken van de hulpbronnen die nodig zijn voor de ontwikkeling van producten en diensten en tegelijkertijd aan hoge kwaliteitsnormen moet blijven voldoen. In het licht van de wereldwijde klimaatverandering meent Wolters Kluwer dat de onderneming gehouden is voortdurend de milieuvriendelijkheid van haar werkwijze te verbeteren, zowel in hetgeen de organisatie zelf gebruikt als in hetgeen dat wordt geproduceerd. Wolters Kluwer stelt zich tot wereldwijd doel om papierproductie te reduceren door verhoging van software en online producten. Op deze manier wordt verspilling voorkomen en worden mensen in staat gesteld hun verbruik van energie en andere eindige natuurlijke hulpbronnen te beperken. Een voorbeeld van milieu- en bedrijfsdoelstellingen die gelijk opgaan komt uit de divisie Tax, Accounting & Legal. Deze divisie heeft de papierloze strategie voor professionals bevorderd door hogere verkopen van marktspecifieke versies van de ProSystem fx softwarelijn in de Verenigde Staten, Canada en Australië. Wolters Kluwer is zich ervan bewust dat er nog meer werk te verzetten is op dit gebied en streeft ernaar in 2008 een algemeen milieubeleid voor de organisatie te ontwikkelen. Wolters Kluwer erkent haar verantwoordelijkheid om bij te dragen aan het duurzame gebruik van natuurlijke hulpbronnen. In samenhang met deze visie zal de onderneming doneren aan het 4e FSC Global Paper Forum (Forest Stewardship Council) dat in juni 2008 plaatsvindt in Düsseldorf in Duitsland. Doel van dit forum is het creëren van een sterkere markt en nieuwe kansen voor papier met FSC-keurmerk. Verder organiseerde Wolters Kluwer Spain een bomendag voor de strijd tegen ontbossing. Verdere details over duurzaam ondernemerschap bij Wolters Kluwer zijn te vinden op www.wolterskluwer.com/2007SER. Communicatie
52
V E RS L A G VA N D E RA A D VAN BE STU U R
Zowel management als medewerkers van Wolters Kluwer erkennen de waarde van een interactieve dialoog met alle belanghebbenden van de organisatie. Een klant, sollicitant, medewerker, auteur, aandeelhouder of belegger, journalist, een student of een organisatie die interesse toont voor de initiatieven op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen, zij allen hebben belang bij goede communicatie. De onderneming streeft ernaar dat alle belanghebbenden een goed inzicht krijgen in de visie, missie, strategie en doelstellingen van Wolters Kluwer. Communicatie bij Wolters Kluwer stelt zich het doel om de betrokkenheid van het management te tonen en te waarborgen dat de boodschap aan en dialoog met alle belanghebbenden transparant, consistent en zinvol is. Het wereldwijde communicatieprogram-
ma van Wolters Kluwer is gericht op de bevordering van strategische communicatie. Het hart van de communicatieactiviteiten wordt gevormd door een geïntegreerd programma dat interactie met klanten, medewerkers en andere belanghebbenden bevordert. Geïntegreerde communicatie Het doel van het communicatieprogramma in 2007 was het ondersteunen van de introductie en implementatie van de vier speerpunten die tezamen de bedrijfsstrategie vormen om de winstgevende groei te versnellen. Wolters Kluwer heeft grote voordelen behaald door als een geïntegreerd bedrijf met een eensgezinde merk- en positioneringsbenadering de communicatie door de hele organisatie heen in grote mate af te stemmen en op één lijn te brengen. In 2008 zullen de missie, strategie en de positie als leider in de industrie bepalend zijn voor het communicatieprogramma. De gemeenschappelijke uitstraling visualiseert de gedeelde identiteit van Wolters Kluwer en geeft tegelijkertijd de diversiteit van de onderneming weer. De merken van Wolters Kluwer en de portefeuille van producten en diensten, alsmede de reputatie van het bedrijf en het management, zullen blijven profiteren van het continu solide communicatieprogramma dat de merkwaarde versterkt.
53
BE L A NGH E BBEND E N
www.wolterskluwer.com
Klantgerichtheid Nauwe relaties met klanten, ondersteund door de vele evenementen die Wolters Kluwer organiseert of waaraan het deelneemt, dragen bij aan het vervullen van de communicatiebehoeften die klanten vandaag de dag hebben. In 2007 werden vele klantgerichte evenementen georganiseerd, zoals de gebruikersconferenties van CCH, CT en GulfPak, de Pharmagoravakbeurs die Wolters Kluwer France organiseerde, de VMP Solutions Summit, en in heel Europa Transport Info Dagen van Teleroute. De bedrijfsactiviteiten maken gebruik van verschillende platforms om met klanten van gedachten te wisselen, zowel online als persoonlijk, om afgestemd te blijven op de behoeften van professionals met het stimuleren van de dialoog als oogmerk. Op alle niveaus, van verkoop- en marketingprofessionals tot bedrijfsdeskundigen en het topmanagement, diepgaande kennis van de klant zet de toon in elke interactie. De waardering van klanten leidt tot erkenning en deze kwam tot uiting in een aantal prijzen waarmee producten, diensten en mensen van Wolters Kluwer werden onderscheiden. Lippincott Williams & Wilkins’ Nursing 2007 en Nursing2007 Critical Care werden onderscheiden door de American Society of Healthcare Publication Editors. CT, CT Summation en CT TyMetrix ontvingen de Law Technology News Technology Awards, Wolters Kluwer België ontving in 2007 een onderscheiding als een van de beste werkgevers en vele producten en diensten van CCH werden opgenomen in de Top 100 Awards van Accounting Today. Voor een volledig overzicht van onderscheiden producten en diensten en de prijzen die Wolters Kluwer in de loop van het jaar ontving, zie www.wolterskluwer.com. In het voorjaar van 2008 zal Wolters Kluwer de brochure The Professional’s First Choice publiceren, die de ervaringen van klanten en hun samenwerking met Wolters Kluwer en de individuele medewerkers en teams die de oplossingen creëren en ondersteunen waarop klanten elke dag opnieuw vertrouwen, weergeeft. Ook in de klantcontacten toont Wolters Kluwer haar leiderschap en klantgerichtheid.
Betrokken medewerkers Efficiënte en constructieve communicatie met medewerkers is een prioriteit voor Wolters Kluwer. Hiermee wordt de winnende cultuur van de onderneming ondersteund en versterkt. De vele investeringen gemaakt ter bevordering van open en transparante communicatie via digitale en persoonlijke kanalen verbinden medewerkers over de hele wereld met elkaar. Het communicatieprogramma voor medewerkers omvat bijeenkomsten, rondetafelgesprekken, discussiepanels, video’s van het topmanagement, gedrukte en online nieuwsbrieven, webinars, het wereldwijde intranet, enquêtes en wedstrijden, podcasts, blogs en chats. Op alle niveaus van de organisatie en in alle regio’s stimuleren de communicatieactiviteiten innovatie, talent en creativiteit. Bovendien bevordert de collegiale en geïntegreerde communicatieaanpak de effectiviteit van communicatie in de hele organisatie. Een goed geïnformeerde groep van medewerkers bestaat uit enthousiaste individuen die kunnen bijdragen aan de bedrijfsstrategie en aan de uitvoering ervan. Betrokken medewerkers brengen de bedrijfswaarden tot leven en maken de missie van de onderneming eigen. De nadruk die Wolters Kluwer legt op leiderschap onderstreept de inzet van de onderneming voor communicatie met belanghebbenden in en buiten de organisatie. De onderneming zal haar positie als leider versterken door de dialoog met alle belanghebbenden voor te zetten en zij wil daarmee een betrouwbare en waardevolle bron van informatie blijven.
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Investor Relations
54
B E L A NGH E BBEND E N
Wolters Kluwer streeft ernaar om volledige openheid van zaken te geven aan aandeelhouders en de beleggingswereld en een hoge mate van transparantie te bereiken in de financiële verslaglegging. Wolters Kluwer heeft een uitgebreid communicatieprogramma gericht op beleggers. Hieronder vallen de communicatie met haar aandeelhouders en de bredere gemeenschap van investeerders tijdens de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders en op gezette tijden door het jaar heen. In 2007 publiceerde de onderneming volledige kwartaalresultaten (volgens de International Financial Reporting Standards) en werden de kwartaalresultaten toegelicht tijdens presentaties die voor belangstellenden toegankelijk waren. De onderneming heeft ook een aanzienlijk aantal roadshows en individuele en groepsbijeenkomsten gehouden met beleggers. Verder nam de onderneming tijdens het jaar deel aan geselecteerde sectorspecifieke seminars. Het onderdeel Investors van de bedrijfswebsite wordt bovendien regelmatig bijgewerkt om toegang tot actuele informatie te bieden. Wolters Kluwer houdt zich streng aan de relevante regelgeving over de verstrekking van koersgevoelige informatie aan aandeelhouders. Het is het beleid van de onderneming om presentaties gegeven aan analisten en aandeelhouders te plaatsen op de website. In overeenstemming met de regelgeving vinden deze bijeenkomsten en presentaties nooit plaats kort voor de publicatie van jaar- of kwartaalresultaten. De onderneming houdt zich niet bezig met beoordeling van, commentaar op of anders dan feitelijke correctie van enig analistenrapport of waardering voorafgaand aan de publicatie ervan. De onderneming streeft ernaar individuele beleggers te helpen om hun kennis van Wolters Kluwer en haar management te vergroten en om met de gehele beleggingswereld een vertrouwensrelatie op te bouwen voor de lange termijn. Zie ➔ Informatie voor Aandeelhouders en Beleggers voor een volledig overzicht van feiten en activiteiten.
Van voortgezette bedrijfsactiviteiten, tenzij anders aangegeven.
Financiële ontwikkelingen in 2007 Verandering in
Kerncijfers 2007 in miljoenen euro’s (tenzij anders vermeld)
Opbrengsten Autonome groei van de opbrengsten (%)
Verandering
% in constante
2007
2006
in %
koersen
3.413
3.377
1
6
4
3 20
27
20
27
Gewoon EBITA
667
556
Gewone EBITA-marge (%)
19,5
16,5
EBITA
667
556
EBITA-marge (%)
19,5
16,5
Gewone winst over het boekjaar
421
344
22
32
Verwaterde gewone WPA (€)
1,38
1,10
25
35
1.793
2.050
(13)
405
399
2
6
4
9
Nettoschuld Vrij besteedbare kasstroom
1,33
1,27
0,91
0,99
Rendement op geïnvesteerd vermogen (%)
7,9
6,8
18.620
18.871
(1)
Bedrijfsresultaat
546
435
25
Winst over het boekjaar uit voortgezette activiteiten
330
279
18
588
43
>100
aandeelhouders van de moedermaatschappij
917
321
>100
Verwaterde WPA uit voortgezette activiteiten (€)
1.08
0.90
21
Verwaterde WPA (€)
3.01
1.03
>100
FTE’s per 31 december (voor de hele onderneming) IFRS-cijfers
Winst over het boekjaar uit niet-voortgezette activiteiten Winst over het boekjaar toe te rekenen aan
De financiële resultaten van Wolters Kluwer in 2007 werden onder meer gekenmerkt door: Stijging van de autonome groei van de opbrengsten van 4% (3,8%), in vergelijking met 3% (3,3%) in 2006; Stijging van de gewone EBITA-marge naar 20% (19,5%), in vergelijking met 2006: 17% (16,5%); Desinvestering van de Education divisie; Aanzienlijk aandeleninkoopprogramma (€ 645 miljoen); ■
■
■ ■
55
VE RS L A G VA N D E RAAD VAN BE STU U R
www.wolterskluwer.com
Verwaterde vrij besteedbare kasstroom per aandeel (€) Liquiditeiten conversieverhouding
■ ■ ■
Selectieve strategische overnames in de belangrijkste groeigebieden; Voortzetting van een gezonde kasstroomontwikkeling; en Afronding van het in 2003 gestarte herstructureringsprogramma.
Opbrengsten per divisie
Verandering
Autonome
2007
2006
in %
groei in %
Health
761
823
(8)
1
CFS
522
534
(2)
5
TAL
881
826
7
6
1.249
1.194
5
4
3.413
3.377
1
4
in miljoenen euro’s (tenzij anders vermeld)
LTRE
■
Totaal
De opbrengsten over 2007 kwamen uit op € 3.413 miljoen, in vergelijking met € 3.377 miljoen in 2006, een stijging van 1%. De invloed van de zwakkere Amerikaanse dollar in 2007 (gemiddelde koers €/$ = 1,37) in vergelijking met 2006 (gemiddelde koers €/$ = 1,26) was aanzienlijk op de opbrengsten van de Health, CFS en TAL divisies (-5% in totaal), zoals in de onderstaande tabel wordt weergegeven: Invloed van de zwakkere Amerikaanse dollar in miljoenen euro’s (tenzij anders vermeld)
Opbrengsten 2006 Autonome groei
3.377 128
3,8
77
2,3
Koerseffect
(169)
(5,0)
Opbrengsten 2007
3.413
1,1
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Acquisities/desinvesteringen
Verandering in %
De autonome groei van de opbrengsten (gedefinieerd als de groei exclusief de invloed van wisselkoersen, acquisities en desinvesteringen) was 4% (3,8%) in 2007, vergeleken met 3% (3,3%) in 2006. De autonome groei werd gedragen door de divisies Tax, Accounting & Legal (TAL), Corporate & Financial Services (CFS) en Legal, Tax & Regulatory Europe (LTRE). TAL behaalde een sterke autonome groei in de Tax and Accounting unit, met name gestimuleerd door de aanhoudende groei in de vraag naar softwareproducten van de bedrijfsonderdelen die opereren op de fiscale, accounting- en auditmarken. Met het opzetten van Small Firm Services biedt de unit nu producten over het hele scala van klantsegmenten, variërend van zeer gespecialiseerde registeraccountantskantoren tot de kleine onderneming die enkel seizoensgebonden belastingaangiften invult. Het bedrijfsonderdeel Law & Business toonde ook een goede groei in de productlijnen voor juridische professionals, juridische opleidingen en in Kluwer Law International. De resultaten in het Verenigd Koninkrijk waren nu stabiel in vergelijking met vorig jaar, hetgeen de resultaten van de herstructurering weerspiegelt. CFS realiseerde een sterke autonome groei in de Corporate Legal Services unit, met een groei in dubbele cijfers in de procesvoeringsondersteuning, elektronische facturering en UCC-productlijnen, te danken aan nieuwe klanten en hogere transactievolumes. De contractverlengingen waren ook sterk. De resultaten van Financial Services werden beïnvloed door de zwakke hypotheek- en kredietmarkten. 56
VERS L A G VA N D E RAAD VAN BE STU U R
LTRE behaalde aanhoudend sterke resultaten in Italië, Spanje en Midden- en Oost-Europa. De sterke positie in Midden- en Oost-Europa werd in december versterkt door de acquisitie van een belang van 55% in MCFR. België en Nederland realiseerden ook een goede groei, als gevolg van een succesvolle verdere marktpenetratie van hun elektronische productaanbod. In Health behaalde het bedrijfsonderdeel Clinical Solutions een autonome groei met dubbele cijfers, vooral te danken aan de succesvolle productlijnen Medi-Span en ProVation. De Pharma Solutions unit werd geconfronteerd met prijsdruk in de traditionele targeting- en compensatieproductlijn van Healthcare Analytics, maar leverde sterke groei in de nieuwe producten voor managed-care en merkenanalyse. De Medical Research unit behaalde een goede groei door een hoge mate aan abonnementsverlengingen, payper-view en naslagproducten. In de herfst van 2007 introduceerde Ovid het nieuwe OvidSP-platform dat door de klanten goed werd ontvangen. Professional & Education ondervond de negatieve invloed van een vertraging van het bestelvolume via de traditionele kanalen en lagere reclame-uitgaven door de farmaceutische industrie. Gewoon EBITA 2007 in miljoenen euro’s (tenzij anders vermeld)
Gewone Opbrengsten
Gewoon EBITA
EBITA-marge (%)
Health
761
112
14,7
CFS
522
144
27,6
TAL
881
197
22,4
1.249
253
20,2
–
(39)
3.413
667
LTRE Hoofdkantoor
■
Totaal
Gewoon EBITA 2006 in miljoenen euro’s (tenzij anders vermeld)
19,5 Gewone
Gewoon EBITA
EBITA-marge (%)
Health
823
120
14,5
CFS
534
116
21,7
TAL
826
146
17,7
LTRE
1.194
213
17,9
–
(39)
3.377
556
Hoofdkantoor
■
Totaal
16,5
Ondanks de zwakke Amerikaanse dollar bedroeg het gewoon EBITA over 2007 € 667 miljoen, in vergelijking met € 556 miljoen in 2006, een stijging van 20%. De gewone EBITA-marge steeg naar 19,5%, een stijging van 300 basispunten in vergelijking met 2006. De verbetering van de marge weerspiegelt de bijdragen van de stijging van de opbrengsten, acquisities, hogere kostenbesparingen, lagere reorganisatiekosten als gevolg van het afronden van het in 2003 ingezette herstructureringsplan en de bate (€ 12 miljoen) in de ziektekostenregeling voor gepensioneerden in de Verenigde Staten. De verbetering van de gewone EBITA-marge was het sterkst binnen CFS en TAL, voornamelijk als gevolg van de sterke groei in opbrengsten. LTRE realiseerde ook een aanzienlijk betere EBITA-marge dankzij de toegenomen autonome groei van de opbrengsten en de resultaten van het herstructurerings-
57
F I NA NCI ËL E ONTW I KKE LING EN IN 2007
www.wolterskluwer.com
Opbrengsten
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
programma. De marge bij Health bleef stabiel, aangezien de herstructureringresultaten teniet werden gedaan door hogere productinvesteringen. Financiële baten en lasten
Als gevolg van de verkoop van het belang van 25,9% in Sdu Uitgevers bv in maart, was er in 2007 geen resultaat van investeringen. Het gegarandeerde dividend van Sdu Uitgevers bv werd in 2006 verantwoord als resultaat van investeringen. Het saldo van de financiële baten en lasten van € (102) miljoen (2006: € (104) miljoen) is het gevolg van een daling van de nettoschuld als gevolg van de opbrengsten van de desinvestering van de Education divisie, die deels teniet werd gedaan door het aandeleninkoopprogramma.
Resultaten uit desinvesteringen
De resultaten uit desinvesteringen over 2007 werd sterk beïnvloed door een verlies op de verkoop van een productlijn in Europa die niet overeenkwam met de strategische lange-termijn doelen van de divisie.
Belastingen
De effectieve belastingdruk op de winst voor belastingen steeg van 20% in 2006 naar 23% in 2007, als gevolg van de lagere permanente belastingbaten, met voornamelijk uit hoofde van desinvesteringen en het resultaat van investeringen. De effectieve belastingdruk op het gewoon resultaat voor belastingen was in 2007 26%, iets hoger dan in 2006. Voor 2008 verwacht de onderneming een effectieve belastingdruk op het gewoon resultaat voor belastingen van ongeveer 26%, dat in lijn met 2007 is.
Gewone winst over het boekjaar/ verwaterde gewone WPA
De gewone winst over het boekjaar 2007 was € 421 miljoen, tegenover € 344 miljoen in 2006, een stijging van 22%. De verwaterde gewone WPA bedroeg € 1,38, een stijging van 25% ten opzichte van 2006 (verwaterde gewone WPA van € 1,10). De stijging van de verwaterde gewone WPA was groter dan de stijging van de gewone winst over het boekjaar als gevolg van het aandeleninkoopprogramma. Tegen constante wisselkoersen steeg de verwaterde gewone WPA naar € 1,48 (een stijging van 35%), wat opnieuw de invloed van de zwakke Amerikaanse dollar aangeeft.
Rendement op geïnvesteerd vermogen (ROIC)
In 2007 was het ROIC uit voortgezette activiteiten 7,9% (2006: 6,8%).
Bedrijfsresultaat
2007
2006
Verandering in %
78
80
(2)
CFS
133
106
25
TAL
151
107
42
in miljoenen euro’s (tenzij anders vermeld)
Health
LTRE
224
182
23
Hoofdkantoor
(40)
(40)
0
546
435
25
■
Totaal
Het bedrijfsresultaat over 2007 bedroeg € 546 miljoen en is daarmee 25% gestegen ten opzichte van 2006 (€ 435 miljoen). Het bedrijfsresultaat van de divisies Health, CFS en TAL werd aanzienlijk beïnvloed door de zwakke Amerikaanse dollar, zoals eerder vermeld. TAL, CFS en LTRE profiteerden van autonome groei van de opbrengsten,
58
VERS L A G VA N D E RAAD VAN BE STU U R
overnames en de versterkte resultaten van kostenbesparingsprogramma’s. Binnen de Health divisie werden de baten uit herstructurering teniet gedaan door toegenomen investeringen. Niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten
Op 15 juni 2007 verkocht Wolters Kluwer de Education divisie aan Bridgepoint Capital Limited voor een totaal bedrag van € 774 miljoen. Het resultaat van niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten bedroeg € 588 miljoen en de nettokasstroomopbrengst van deze transactie bedroeg € 665 miljoen. Het resultaat uit niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten is inclusief een negatief bedrijfsresultaat van € (7) miljoen van de divisie Education, wat in lijn is met de normale seizoenspatronen en een netto boekwinst van € 595 miljoen, na aftrek van kosten die direct gerelateerd zijn aan de transactie (€ 22 miljoen). In de nettokasstroomopbrengsten van niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten zijn ook de aflossing van geldelijke verplichtingen aan de Education divisie (€ 64 miljoen) en betalingen voor pensioen-, belasting-, en adviseursverplichtingen (€ 45 miljoen) verwerkt.
Winst over het boekjaar toe te rekenen aan aandeelhouders van de moedermaatschappij
De winst over het boekjaar toe te rekenen aan aandeelhouders van de moedermaatschappij bedroeg € 917 miljoen (verwaterde WPA € 3,01) in 2007 en was aanzienlijk hoger dan in 2006 (€ 321 miljoen, verwaterde WPA € 1,03), als gevolg van de desinvestering van Education.
Balans
2007
2006
Mutatie
Vaste activa
3.995
4.388
(393)
Werkkapitaal
in miljoenen euro’s (tenzij anders vermeld)
(1.521)
(1.569)
48
Totaal eigen vermogen
1.214
1.196
18
Nettoschuld
1.793
2.050
(257)
[1] 2,9 voor de herclassificatie van Education als niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten.
59
F I NA NCI ËL E ONTW I KKE LING EN IN 2007
2,4
[1]
3,2
De vaste activa, die voornamelijk bestaan uit goodwill en uitgaverechten, daalden in 2007 als gevolg van de invloed van de zwakkere Amerikaanse dollar aan het einde van het jaar (2007 €/$ = 1,47; 2006 €/$ = 1,32). In 2007 heeft Wolters Kluwer haar jaarlijkse toetsing van goodwill en uitgaverechten uitgevoerd op basis van de kasstroomgenererende eenheden, zoals voorgeschreven door IAS 36. Deze toetsing heeft uitgewezen dat er in 2007, net als in 2006, geen bijzondere waardevermindering is opgetreden. Het eigen vermogen werd positief beïnvloed door de winst over het boekjaar, maar de invloed van het aandeleninkoopprogramma en de daling van de Amerikaanse dollar ten opzichte van de euro aan het einde van het jaar 2007 ten opzichte van 2006 hadden een negatief effect. De nettoschuld daalde per einde jaar 2007 tot € 1.793 miljoen, ten opzichte van € 2.050 miljoen eind 2006, mede als gevolg van het gebruik van de vrij besteedbare kasstroom en de opbrengsten uit desinvesteringen en niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten om schulden af te lossen. De verhouding nettoschuld tot gewoon EBITDA daalde van 3,2 in 2006 naar 2,4 per einde jaar 2007.
www.wolterskluwer.com
Nettoschuld/gewoon EBITDA (ratio)
Werkkapitaal in miljoenen euro’s
Voorraden Operationele vorderingen Leveringsverplichtingen
2007
2006
Verandering
78
72
6
999
936
63
(984)
(975)
(9)
Handelsschulden en overige te betalen posten
(371)
(349)
(22)
Operationele kortlopende verplichtingen
(365)
(348)
(17)
(643)
(664)
21
■
Operationeel werkkapitaal
Operationeel werkkapitaal niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten Geldmiddelen en kasequivalenten Niet-operationeel werkkapitaal
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
■
Werkkapitaal
–
13
(13)
152
138
14
(1.030)
(1.056)
26
(1.521)
(1.569)
48
Het operationeel werkkapitaal uit voortgezette bedrijfsactiviteiten bedroeg € (643) miljoen vergeleken met € (664) miljoen in 2006, een stijging van € 21 miljoen. De operationele vorderingen stegen als gevolg van recente overnames en de verkoopstijging in het vierde kwartaal van 2007 vergeleken met dezelfde periode van vorig jaar. De leveringsverplichtingen stegen als gevolg van overnames en een stijging van verlengingen van abonnementen, deels teniet gedaan door de invloed van een zwakkere Amerikaanse dollar. De operationele kortlopende verplichtingen namen toe als gevolg van overnames, verschuiving van betaalmomenten en hogere overlopende passiva, die een gevolg zijn van de groei van de activiteiten. Het niet-operationele werkkapitaal steeg naar € (1.030) miljoen en bleef stabiel ten opzichte van 2006. Verandering in
Kasstroom
% in constante
in miljoenen euro’s (tenzij anders vermeld)
2007
2006
Verandering in %
koersen
Nettokasstroom uit bedrijfsoperaties
729
644
13
19
Nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten Netto investeringen in vaste activa
512
485
6
11
(125)
(93)
34
42
Vrij besteedbare kasstroom
405
399
2
6
Verwaterde vrij besteedbare kasstroom per aandeel (€)
1,33
1,27
4
9
Liquiditeiten conversieverhouding (CAR)
0,91
0,99
665
44
Nettokasstroom uit niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten
>100
Ook de kasstroom ondervond de invloed van de zwakke Amerikaanse dollar. De vrij besteedbare kasstroom steeg met 2% in werkelijke wisselkoersen, terwijl de toename 6% was in constante koersen. De kasstroom uit bedrijfsactiviteiten van € 729 miljoen steeg met 13% als gevolg van de sterke operationele prestaties in 2007. Het autonome werkkapitaal verslechterde licht met € 18 miljoen, voornamelijk als gevolg van een toename in vorderingen. Samenhangend met de stijging van de verkopen in het vierde kwartaal, nam de stand van vorderingen aan het eind van het kalenderjaar toe. 60
VERS L A G VA N D E RAAD VAN BE STU U R
De nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten van € 512 miljoen in 2007 was 6% hoger dan in 2006 (€ 485 miljoen), ondanks de toename van betaling van inkomstenbelastingbetalingen in 2007. De belastingbetalingen waren in 2007 hoger dan in 2006, mede als gevolg van een in 2006 ontvangen incidentele belastingteruggave. De betalingen ten laste van de herstructureringsvoorzieningen betroffen voornamelijk afvloeiingbetalingen aan voormalige werknemers ten gevolge van de voortgaande implementatie van het in 2003 gestarte herstructureringsprogramma. De aanwending van herstructureringsvoorzieningen was in 2007 lager dan in 2006, wat een gevolg was van de afronding van het programma. De netto-investeringen in vaste activa zijn in 2007 toegenomen als gevolg van verhoogde investeringen in softwareontwikkeling, met name in platforms die (nieuwe) elektronische producten in zowel de Verenigde Staten als Europa ondersteunen. In 2007 bedroeg de vrij besteedbare kasstroom € 405 miljoen, een stijging van 2% ten opzichte van 2006 (6% in constante koersen), als gevolg van een hogere nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten, gedeeltelijk teniet gedaan door hogere netto-investeringen in vaste activa. De liquiditeiten conversieverhouding, waarmee het kasgenererend vermogen van de bedrijfsactiviteiten wordt gemeten (exclusief belastingen, financieringslasten en betalingen van herstructureringsvoorzieningen), bedroeg 0,91 (2006: 0,99). De nettokasstroom uit niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten van € 665 miljoen bestaat uit de netto opbrengst van de verkoop van de divisie Education in 2007. Deze netto opbrengst is vooral gebruikt voor het aandeleninkoopprogramma ter grootte van € 645 miljoen dat voornamelijk in de tweede helft van 2007 werd uitgevoerd. Herstructurering in miljoenen euro’s
Kostenbesparingen
2007
2006
2005
2004
2003
Total
161
128
100
70
29
488
■
Buitengewoon
–
–
20
44
96
160
■
Niet-buitengewoon
–
39
42
25
–
106
In oktober 2003 werd een herstructureringsprogramma gestart ter verlaging van de kosten door de efficiëntie en slagkracht van de bedrijfsvoering te vergroten door middel van inkrimping van het personeelsbestand, consolidatie van onroerend goed en de invoering van shared servicecenters. Het herstructureringsprogramma is nu afgerond en de resultaten ervan hebben de verwachtingen overtroffen.
61
F I NA NCI ËL E ONTW I KKE LING EN IN 2007
www.wolterskluwer.com
Investeringen:
Personeelsbestand
2007
2006
Verandering
Health
2.623
2.679
(56)
CFS
3.313
3.187
126
TAL
5.412
5.276
136
LTRE
7.183
6.332
851
89
100
(11)
18.620
17.574
1.046
–
1.297
(1.297)
18.620
18.871
(251)
Voltijdsequivalenten per 31 december
Hoofdkantoor Subtotaal voortgezette bedrijfsactiviteiten Niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten
■
Totaal
Het aantal voltijdsequivalenten (FTE’s) daalde met 251 tot 18.620, voornamelijk het gevolg van compenserende effecten van overnames en desinvesteringen in de loop van 2007. Autonoom nam het aantal FTE’s met 13 toe, wat het gevolg is van de toename van medewerkers ter ondersteuning van productontwikkeling en verkoop, waartegenover verminderingen staan die samenhangen met het herstructureringsprogramma. Acquisities en desinvesteringen
In 2007 heeft Wolters Kluwer elf ondernemingen overgenomen voor een totaalbedrag van € 180 miljoen, inclusief geschatte uitgestelde betalingen (bijvoorbeeld earn-outs). Dit totaalbedrag is inclusief een bedrag van € 5 miljoen, dat verband houdt met kosten die direct toerekenbaar zijn aan de acquisities, zoals juridische, accountants- en bemiddelingskosten. De belangrijkste acquisities waren:
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Opbrengsten op jaarbasis
Acquisities en desinvesteringen AppOne (Baton Rouge, LA, V.S.) TeamMate (Tampa, FL, V.S.) MCFR, 55% (Moskou, Russische Federatie)
Divisie
Transactiedatum
(in miljoenen euro’s)
CFS
23 augustus
10
TAL
16 november
16
LTRE
12 december
41
CFS nam AppOne over, een toonaangevende aanbieder van technologie en risicobeheerdiensten aan onafhankelijke autodealers en kredietverstrekkers in de auto industrie. TAL nam TeamMate over, een geïntegreerd softwarepakket ten behoeve van productiviteit voor interne accountantscontrole. LTRE nam een belang van 55% in MCFR, een toonaangevende in Moskou gevestigde professionele uitgever. De elf acquisities droegen in totaal € 13 miljoen bij aan de opbrengsten in 2007. De betalingen voor acquisities bedroegen € 198 miljoen, inclusief uitgestelde betalingen voor acquisities uit voorgaande jaren.
62
F I NA NC I ËL E ONTW I KKE LING EN IN 2007
Risicobeheer
Wolters Kluwer kent de volgende risicocategorieën: strategische en operationele risico’s, risico’s verbonden met wetgeving en financiële verslaglegging en financiële risico’s, zie ➔ noot 20 van de volledige jaarrekening (Financial Statements) in het 2007 Annual Report voor financiële risico’s. Het risicooverzicht dat in dit hoofdstuk wordt gepresenteerd kan niet uitputtend zijn.
Strategische en operationele risico’s en risico’s verbonden met wetgeving
Markten en producten De strategie van Wolters Kluwer richt zich op het leveren van informatie, software en diensten aan professionals om hen in staat te stellen cruciale beslissingen te nemen en hun effectiviteit te verbeteren. De onderneming is actief op relatief stabiele markten waar voortdurend grote behoefte is aan actuele informatie en werkproces softwareoplossingen en -diensten, met name op zich snel ontwikkelende terreinen als wet- en regelgeving en compliance (fiscaal, juridisch, financiële dienstverlening en personeelszaken) en gezondheid (medisch). De onderneming bedient haar klanten door middel van producten en diensten op basis van jaarabonnementen met een hoge verlengingsgraad en in toenemende mate via grote meerjarige contracten. Het vermogen van Wolters Kluwer om verlenging van deze abonnementen en contracten te realiseren is zeer belangrijk voor de toekomst van de bedrijfsactiviteiten van de onderneming. De onderneming beperkt dit risico door een voortdurende interactie met haar klanten via verlengingsprogramma’s, conferenties en adviescolleges. Wolters Kluwer heeft geen individuele klanten die meer uitmaken dan 1% van de geconsolideerde opbrengsten. Wolters Kluwer wordt geconfronteerd met competitieve uitdagingen van bestaande en nieuwe concurrenten. Teneinde de groei voort te zetten en de concurrentievoordelen te behouden, ontwikkelt Wolters Kluwer voortdurend nieuwe producten die klanten de meest geavanceerde technologische oplossingen bieden. Deze producten worden ontwikkeld in nauwe samenwerking met klanten, op basis van een multi-generatie productontwikkelingsplan. De portefeuille is evenwichtig verspreid over marktsegmenten en geografische gebieden. Wolters Kluwer zorgt voor actieve bescherming van haar intellectuele eigendomsrechten, hetgeen belangrijk is om de informatie, software en diensten in de portefeuille te waarborgen. Technologische ontwikkelingen maken het steeds complexer om de intellectuele eigendomsrechten te beschermen.
63
VE RS L A G VA N D E RAAD VAN BE STU U R
www.wolterskluwer.com
Algemeen
De onderneming rekent op handelsmerk-, copyright-, octrooi- en andere wetgeving ter bescherming van intellectueel eigendom om haar eigendomsrechten op deze producten en diensten te vestigen en beschermen. Intellectuele eigendomsrechten zouden door concurrenten kunnen worden betwist, beperkt, ongeldig gemaakt, omzeild of geschonden. Risico’s betreffende de overname van bedrijven kunnen betrekking hebben op de integratie van de acquisities, de verwezenlijking van de verwachte synergie en van financiële plannen en contractuele verplichtingen. Wanneer Wolters Kluwer andere bedrijven overneemt of tot Wolters Kluwer behorende bedrijven verkoopt, worden due diligence inspanningen geleverd. De vennootschap houdt zich aan strikte strategische en financiële criteria voor de overname van andere bedrijven. Acquisities worden gedaan teneinde toegang te verkrijgen tot verwante markten of om de huidige marktposities te versterken. Zij worden geacht vanaf jaar één bij te dragen aan de gewone winst per aandeel en hun gewogen gemiddelde vermogenskostenvoet binnen drie tot vijf jaar te dekken. Voor afsluiting van de overnametransactie dient de Raad van Bestuur goedkeuring te verlenen voor een acquisitie-integratieplan. Na afronding wordt de realisatie van dergelijke plannen actief bewaakt.
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Technologische ontwikkelingen Elektronische platforms en netwerken zijn van groot belang voor de levering van Wolters Kluwers producten en diensten. De onderneming streeft er voortdurend naar om haar ICT- (informatie- en communicatietechnologie-) systemen en -prestaties te verbeteren. Tot de inspanningen op dit terrein behoren meerjareninitiatieven zoals de implementatie van nieuwe Enterprise Resource Planning-systemen, de creatie van nieuwe generatie platforms voor elektronische producten, de offshoring van ontwikkeling en onderhoud van applicaties, de uitvoering van een wereldwijd IT-beveiligingsplan en de implementatie van shared service centra. Deze initiatieven zullen in 2008 worden voortgezet. Ook in de toekomst kunnen op dit terrein nieuwe initiatieven worden ontplooid. Ondanks het feit dat de onderneming tijdens de overgangsfase activiteiten onderneemt om risico’s te beperken, brengen dit soort initiatieven bepaalde uitvoeringsrisico’s met zich mee. De onderneming neemt maatregelen om deze uitvoeringsrisico’s te beperken. Deze maatregelen omvatten onder meer het opzetten van projectteams en toezichthoudende commissies die voldoende middelen ter beschikking hebben, het zorgvuldige plannen en bewaken van de voortgang door het hogere management, alsmede gedetailleerde dienstverleningscontracten met externe leveranciers. Personele invulling Het vermogen van Wolters Kluwer om getalenteerde en zeer vaardige, ervaren en gemotiveerde medewerkers te werven en te behouden, speelt een belangrijke rol in de voortgang van het succes van de onderneming. Daarom is het bedrijf een wereldwijd talentmanagementprogramma gestart dat medewerkers de beste ontplooiingsmogelijkheden in de branche biedt. Om personeel van topkwaliteit ter beschikking te hebben, investeert het bedrijf in concurrerende opleidings- en beloningspakketten. De onderneming beperkt de risico’s door het voeren van een gedegen strategie en het aantrekken van het best mogelijke managementteam.
64
VERS L A G VA N D E RAAD VAN BE STU U R
Financiële risico’s
Zoals de meeste internationale ondernemingen heeft Wolters Kluwer te maken met diverse financiële risico’s, zoals valuta- en renterisico’s en liquiditeits- en kredietrisico’s. Fluctuerende wisselkoersen en rentetarieven kunnen van invloed zijn op de resultaten. De onderneming streeft er daarom naar om de invloed van schommelingen in wisselkoersen en rentetarieven op het nettoresultaat, het eigen vermogen en de kasstroom te beperken. Wolters Kluwer tracht dit zoveel mogelijk te doen door gebruik te maken van natuurlijke dekkingen, zoals inkomsten en uitgaven die in dezelfde valuta luiden, alsmede via het op elkaar afstemmen van activa en passiva. Indien geen natuurlijke dekking voorhanden is, wordt ernaar gestreefd hetzelfde effect te bereiken met behulp van afgeleide financiële instrumenten. Daartoe zijn bandbreedtes en strenge beleids- en toezichtregels vastgesteld, waaronder autorisatieprocedures en -limieten. Afgeleide financiële instrumenten worden uitsluitend aangekocht of aangehouden om financiële risico’s te beperken en de meeste van deze instrumenten komen in aanmerking voor indekkingsverslaglegging als bedoeld in IAS 39. Afgeleide financiële instrumenten worden niet aangekocht of aangehouden met speculatieve doeleinden. In overeenstemming met de IFRS-eisen, wordt gedetailleerde informatie betreffende financiële risico’s en financieel beleid gegeven in ➔ noot 20 van de geconsolideerde financiële jaarrekening in het 2007 Annual Report.
Pensioenuitkering Het financiële risico van de toegezegde-bijdrageregelingen voor pensioenpremies die de onderneming in de meeste landen is overeengekomen, en van de overheidspensioenen is beperkt tot de bijdragen die volgens deze regelingen moeten worden betaald. Deze bijdragen kunnen in de loop der jaren wijzigen, maar volgen over het algemeen de trends in de respectievelijke landen. De vennootschap draagt hogere risico’s voor de toegezegde-pensioenregelingen die met name van toepassing zijn in de Verenigde Staten (pensioenen en bijdragen voor ziektekosten) en in Nederland, het Verenigd Koninkrijk en België (pensioenregelingen). Gedurende de laatste jaren heeft de vennootschap deze financiële risico’s beperkt door de toekomstige rechtenopbouw voor sommige toegezegde-pensioenregelingen te beëindigen (pensioenregelingen in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk) of
65
RI S I C OBE H EE R
www.wolterskluwer.com
Verzekeringen De onderneming beheert een scala aan verschillende verzekerbare risico’s door te zorgen voor dekking van schade aan eigendommen, bedrijfsschade en letsel, algemene aansprakelijkheid, aansprakelijkheid voor fouten en omissies, aansprakelijkheid van bestuurders en functionarissen, aansprakelijkheid voor personeelspraktijken en fraude aansprakelijkheid. De onderneming heeft een wereldwijd intern risico-engineeringprogramma opgezet voor de eigendoms- en bedrijfsschaderisico’s. Dit programma wordt centraal aangestuurd en heeft tot doel om het risicoprofiel van de werkmaatschappijen te verbeteren. Samen met verzekeraars brengt de onderneming in het kader van schadebeheersing regelmatig bezoeken aan de locaties van de bedrijfsonderdelen, en aan de locaties van belangrijke leveranciers. De doelstelling is om de aanbevelingen van de verzekeraars uit te voeren, hetgeen echter altijd wordt voorafgegaan door een kosten-batenanalyse.
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
door het pensioenplan te wijzigen (in Nederland van een eindloon- naar middenloonregeling). In de Verenigde Staten werd een ziektekostenregeling voor gepensioneerden ingevoerd op basis van toegezegde bijdragen. De waarde van de activa en verplichtingen van de toegezegde-pensioenregelingen is afhankelijk van de ontwikkelingen op de internationale financiële markten. De vennootschap vraagt adviseurs om asset liability management-studies uit te voeren en te adviseren ten aanzien van de beleggingsstrategieën van de verschillende pensioenfondsen. De pensioenkosten kunnen van jaar tot jaar verschillen afhankelijk van de ontwikkelingen op de internationale financiële markten. Een verlaging met 1% van de disconteringsvoet zou de verplichtingen van deze plannen verhogen met ongeveer € 155 miljoen, en zou de bruto jaarlijkse pensioenkosten verhogen met circa € 3 miljoen. Belastingen Wolters Kluwer is actief in vele rechtsgebieden en is in deze rechtsgebieden onderhevig aan verschillende belastingheffingen. De meeste van deze belastingen zijn gerelateerd aan transacties en medewerkers en worden afgedragen door de rechtspersonen in deze rechtsgebieden. Het lokale management is verantwoordelijk voor de juiste verwerking van deze belastingen en wordt ondersteund door stafmedewerkers en externe deskundigen. Wijzigingen in vennootschapsbelastingen en beperking van de aftrekbaarheid van bepaalde zaken vormen een risico dat de resultaten negatief kan beïnvloeden. Ten gevolge hiervan zijn niet alleen de huidige en toekomstige winsten aan risico onderhevig, maar is het ook mogelijk dat een uitgestelde belastingvordering, of deel daarvan, niet meer gerealiseerd kan worden, waardoor het betreffende bedrag ten laste van de winst- en verliesrekening komt. Wolters Kluwer houdt overeenkomstig de IFRS-richtlijnen een voorziening aan voor bepaalde voorwaardelijke verplichtingen. De mate waarin de opgenomen voorziening toereikend is, wordt beoordeeld in overleg met externe adviseurs. Risico’s met betrekking tot de financiële verslaglegging
66
VERS L A G VA N D E RAAD VAN BE STU U R
De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor het risicobeheer en de interne controle binnen Wolters Kluwer. Wolters Kluwer heeft risicobeheersing- en interne controlesystemen opgezet om aanzienlijke risico’s waaraan de onderneming is blootgesteld te identificeren, deze risico’s doeltreffend te beheren, te voldoen aan strategische en operationele doelstellingen, de betrouwbaarheid van de financiële verslaglegging te waarborgen en te voldoen aan relevante wet- en regelgeving. Het ontwerp van de interne controlesystemen is gebaseerd op het COSO-raamwerk (Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission). De aanbevelingen van COSO zijn erop gericht te voorzien in een redelijke mate van zekerheid. Als gevolg hiervan kunnen deze systemen nooit absolute zekerheid bieden ten aanzien van het bereiken van de doelstellingen van de vennootschap of de betrouwbaarheid van de financiële verslaglegging, noch kunnen zij materiële fouten, verliezen, fraude en overtreding van relevante wet- en regelgeving geheel voorkomen. Financiële verslaglegging van hoge kwaliteit is van het hoogste belang voor Wolters Kluwer, omdat deze een reëel en eerlijk beeld verschaft van de financiële prestaties en positie van de onderneming, zowel voor de aansturing van het bedrijf als om rekenschap af te leggen. Om de hoge kwaliteit van
financiële verslaglegging te blijven waarborgen, wordt gebruik gemaakt van de volgende systemen voor risicobeheer en interne controle: Beleid en methoden voor werving en behoud van financiële professionals van topkwaliteit in alle bedrijfsonderdelen; Een standaard cyclus voor de jaarplanning en verslaglegging, die bestaat uit een jaarlijks Business Development Plan (strategisch driejaren plan) op divisie- en bedrijfsonderdeelniveau, het jaarlijkse budget, driemaandelijkse prognoses en een maandelijkse financiële rapportage; Periodieke bedrijfsbeoordelingen waarbij het management van de bedrijfsonderdelen en het management van de divisies de voortgang van het plan en de maatregelen die zijn gericht op het beperken van ondernemingsrisico’s met de Raad van Bestuur bespreekt; Specifiek treasurybeleid ten aanzien van markt- (valuta- en rente-), liquiditeits- en kredietrisico’s, beoordeeld door de Audit Commissie, waarbij de Treasurycommissie driemaandelijks verslag uitbrengt aan de Audit Commissie met betrekking tot de situatie van deze financiële risico’s binnen de vooraf vastgestelde parameters; Standaard financiële en niet-financiële procedures en beleidsonderdelen, waaronder een volledigheidsverklaring (die driemaandelijks ondertekend moeten worden door alle CEO’s en CFO’s van de divisies en bedrijfsonderdelen, alsmede door de betrokken personeelsleden van het hoofdkantoor), het voorkennisreglement, Handboek Risico, de kernwaarden en bedrijfsprincipes van de onderneming, het Handboek Accounting, het Handboek Afdeling Interne Audit en Handboek Fusies & Overnames en de klokkenluidersregeling; Interne audits, gepland en uitgevoerd om de naleving van beleid en procedures te waarborgen en om eventuele leemten in de interne controle te signaleren en corrigeren; Een dashboard voor interne controle met alle aanbevelingen en aandachtspunten ten aanzien van interne controle die voortkomen uit managementbeoordelingen en interne en externe audits. Deze aanbevelingen worden maandelijks actief opgevolgd. ■
■
■
■
■
■
■
67
RI S I C OBE H EE R
www.wolterskluwer.com
Het Wolters Kluwer Internal Control Framework (ICF) bestaat uit ongeveer 100 ‘key controls’, die erop gericht zijn te waarborgen dat de resultaten van de bedrijfsprocessen goed worden vastgelegd in de interne en externe financiële verslaglegging. In 2007 zette Wolters Kluwer het proces voort van aanpassing van de key controls volgens het ICF aan de bedrijfsprocesrisico’s die binnen de verschillende bedrijfsonderdelen zijn vastgesteld. Acquisities worden binnen een jaar na de overnamedatum opgenomen in het ICF. Wolters Kluwer heeft 25 internal control officers die werken bij de belangrijkste bedrijfsonderdelen. Zij hebben een belangrijke rol gespeeld bij het aanpassen van de key controls en bij de invoering ervan binnen de bedrijfsprocessen van hun organisaties. Zij coördineren de toetsingswerkzaamheden ten aanzien van de key controls en rapporteren over de testresultaten aan het management en interne en externe auditors. In 2007 is de onderneming verder gegaan met het aanpassen van de key controls aan de specifieke risico’s van de bedrijfsonderdelen en de verbetering van efficiëntie en effectiviteit van de maatregelen. De toetsingen worden regelmatig uitgevoerd binnen de belangrijkste bedrijfsonderdelen van Wolters Kluwer. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een applicatie om de toetsingsresultaten te monitoren. De afdeling interne controle voert kwaliteitscontroles uit op de opzet, bestaan, documentatie en conclusies van
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
de testen op de key controls op rotatiebasis. De toetsingsresultaten worden periodiek besproken met de Raad van Bestuur en de Audit Commissie. Indien nodig worden actieplannen opgesteld en uitgevoerd om belangrijke risico’s te ondervangen. De testwerkzaamheden voor de verschillende maatregelen zullen verder uitgebreid worden, zowel gericht op waarborging als op procesoptimalisatie. In 2008 zal de onderneming aan de implementatie van een wereldwijd bedrijfscontinuïteitsplan werken om de bestaande plannen te integreren tot een bedrijfsbreed kader. Wolters Kluwer zal ook de aanpassing voortzetten van de key controls aan de risico’s welke zijn verbonden met de bedrijfsprocessen in de verschillende operationele eenheden, en deze afstemmen op de veranderende bedrijfsbehoeften. Op basis van de resultaten van de risicobeheersings- en interne controlesystemen tot op heden en na overleg met de Audit Commissie en de Raad van Commissarissen, is de Raad van Bestuur van Wolters Kluwer van mening dat naar beste weten de risicobeheersings- en controlesystemen een redelijke mate van zekerheid geven dat de financiële verslaglegging over 2007 geen onjuistheden van materieel belang bevat. De onderneming blijft haar risicobeheersings- en controlesystemen voortdurend verbeteren. In de komende jaren zal de onderneming hoge prioriteit blijven geven aan het verbeteren van ontwerp en doeltreffendheid, en aan de verdere integratie van de risicobeheersings- en controlesystemen in de dagelijkse werkzaamheden.
68
R I S I C OBE H EE R
Corporate Governance
Corporate Governance is een belangrijk onderwerp voor Wolters Kluwer. De Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen zijn verantwoordelijk voor de corporate governance structuur van de vennootschap. Wolters Kluwer leeft alle principes en best practice bepalingen uit de Nederlandse Corporate Governance Code (de “Code”) na, behoudens voorzover in dit hoofdstuk wordt aangegeven dat hiervan wordt afgeweken. Voorts is het mogelijk dat eventuele belangrijke toekomstige vennootschappelijke ontwikkelingen op dat moment afwijkingen rechtvaardigen. In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de hoofdlijnen van de corporate governance structuur van de vennootschap alsmede een uitleg van de afwijkingen van de Code.
Raad van Bestuur
De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor de strategie, het beleid, de doelstellingen en de resultaten van de vennootschap. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders benoemt de leden van de Raad van Bestuur. De volledige procedure voor benoeming en ontslag van leden van de Raad van Bestuur is uiteengezet in artikel 15 van de statuten van de vennootschap. De bezoldiging van de leden van de Raad van Bestuur wordt vastgesteld door de Raad van Commissarissen op advies van de Selectie- en Remuneratiecommissie van de Raad van Commissarissen. In lijn met de Code zijn het bezoldigingsbeleid en het Long-Term Incentive Plan (“LTIP”) voor de Raad van Bestuur vastgesteld respectievelijk goedgekeurd door de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders in 2004. In verband met een aantal wijzigingen in het bezoldigingsbeleid en LTIP, zijn deze onderwerpen in 2007 wederom aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voorgelegd. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft de wijzigingen vastgesteld en goedgekeurd. Long-Term Incentive Plan Volgens het LTIP kunnen de leden van de Raad van Bestuur gewone aandelen verdienen na een periode van drie jaar. Verkrijging van de aandelen is afhankelijk van duidelijke en objectief bepaalbare drie-jaars doelstellingen die van tevoren zullen worden vastgesteld. Nadat de leden van de Raad van Bestuur aandelen hebben verdiend, zijn zij niet verplicht deze voor een periode van vijf jaar of tot het einde van hun dienstverband aan te houden, zoals aanbevolen in de Code (Best Practice Bepaling II.2.3). Wolters Kluwer ziet geen reden om de leden van de Raad van Bestuur te verplichten om hun aandelen
69
VE RS L A G VA N D E RAAD VAN BE STU U R
www.wolterskluwer.com
Algemeen
vijf jaar vast te houden, aangezien volgens het plan jaarlijks voorwaardelijke toekenningen zullen plaatsvinden en de leden van de Raad van Bestuur derhalve altijd voldoende stimulans zullen hebben om de lange termijn belangen van de vennootschap na te streven. Een vijf jaar lang durend verbod om de aandelen te verkopen, heeft in dat opzicht geen toegevoegde waarde. Termijn van benoeming Met betrekking tot Best Practice Bepaling II.1.1 (benoeming van bestuurders voor een periode van vier jaar), zullen de bestaande contracten met mevrouw McKinstry en de heer Beerkens worden geëerbiedigd. Echter, in lijn met de Code, is de heer J.J. Lynch, Jr., tijdens de in 2007 gehouden Algemene Vergadering van Aandeelhouders, benoemd voor een termijn van vier jaar. Ontslagregelingen Aangezien de vennootschap in een competitieve internationale omgeving opereert, is het van essentieel belang om voldoende flexibiliteit te hebben met betrekking tot bezoldiging en arbeidsvoorwaarden wanneer nieuwe leden van de Raad van Bestuur worden benoemd. De vennootschap committeert zich om die reden niet aan de Best Practice Bepaling in de Code inzake de maximale vergoeding bij onvrijwillig ontslag (Best Practice Bepaling II.2.7). Wanneer in de toekomst nieuwe leden van de Raad van Bestuur zullen worden benoemd, zal rekening worden gehouden met de Code, maar teneinde top talent te kunnen aantrekken in een wereldwijde markt, zal het ook afhangen van factoren zoals marktgebruik, nationaliteit en bestaande arbeidsovereenkomsten in welke mate de vennootschap in individuele gevallen zal voldoen aan Best Practice Bepaling II.2.7.
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Voorkennisreglement Wolters Kluwer heeft een zeer streng Voorkennisreglement. De leden van de Raad van Bestuur mogen slechts handelen in Wolters Kluwer effecten gedurende open perioden van telkens twee weken, na publicatie van de jaarresultaten, halfjaarresultaten en interim trading updates. Er zijn ook beperkingen met betrekking tot het handelen in aandelen van bepaalde andere bedrijven in de sector. Volgens het Wolters Kluwer Voorkennisreglement zijn de leden van de Raad van Bestuur echter niet verplicht periodiek melding te doen aan de compliance officer van veranderingen in hun bezit aan effecten van andere Nederlandse beursgenoteerde vennootschappen zoals aanbevolen in de Code (Best Practice Bepaling II.2.6). In de sector waarin Wolters Kluwer opereert, ontvangen leden van de Raad van Bestuur in het kader van de normale werkzaamheden doorgaans geen koersgevoelige informatie over andere Nederlandse beursgenoteerde vennootschappen. De Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur zien er daarom geen toegevoegde waarde in om het handelen in aandelen van alle Nederlandse beursgenoteerde vennootschappen door leden van de Raad van Bestuur te volgen. Raad van Commissarissen
70
VERS L A G VA N D E RAAD VAN BE STU U R
De Raad van Bestuur is belast met de dagelijkse gang van zaken van de vennootschap. De Raad van Commissarissen heeft tot taak toezicht te houden op het beleid van de Raad van Bestuur en op de algemene gang van zaken in de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. Voorts adviseert de Raad van Commissarissen de Raad van Bestuur.
Benoeming en samenstelling De Algemene Vergadering van Aandeelhouders benoemt de leden van de Raad van Commissarissen. De volledige procedure voor benoeming en ontslag van leden van de Raad van Commissarissen is uiteengezet in artikel 21 van de statuten van de vennootschap. Momenteel zijn alle leden van de Raad van Commissarissen onafhankelijk van de vennootschap. Het aantal commissariaten van alle leden van de Raad van Commissarissen is zodanig beperkt dat een goede taakvervulling is gewaarborgd. Geen van de leden van de Raad van Commissarissen vervult meer dan vijf commissariaten bij Nederlandse beursgenoteerde vennootschappen, waarbij het voorzitterschap van een raad van commissarissen dubbel telt. De Raad van Commissarissen erkent het belang van diversiteit. Dimensies van diversiteit omvatten nationaliteit, geslacht, leeftijd en expertise. In de huidige samenstelling van de Raad van Commissarissen worden die dimensies in grote mate weerspiegeld. Meer in het bijzonder is in de huidige samenstelling van de Raad van Commissarissen expertise aanwezig met betrekking tot de informatiesector in brede zin, alsmede met betrekking tot specifieke marktsegmenten waarbinnen de vennootschap opereert, zoals gezondheidszorg. Voorts weerspiegelt de Raad van Commissarissen het internationale karakter van de vennootschap. Informatieverschaffing Wolters Kluwer vindt het van belang dat de leden van de Raad van Commissarissen goed geïnformeerd zijn omtrent de bedrijven en de activiteiten van de vennootschap. Om dit te bereiken geven operationele managers, met inbegrip van de CEOs van de divisies, geregeld presentaties over hun bedrijven. Verder faciliteert de vennootschap bezoeken aan dochtervennootschappen en individuele besprekingen met staf- en lijnmanagers.
Commissies
71
CORPORA TE GOVERNANCE
Als onderdeel van zijn verantwoordelijkheden richt de Audit Commissie zich onder meer op de werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen en op de rol en het functioneren van de interne en externe accountants. De Audit Commissie bestaat uit ten minste drie leden. In lijn met de Code bepalen de Terms of Reference van de Audit Commissie dat tenminste één lid van de Audit Commissie een financieel expert zal zijn. In de huidige samenstelling zijn zowel de heer Scheffers (voorzitter van de Audit Commissie) als de heer Forman financieel experts.
www.wolterskluwer.com
Remuneratie en Voorkennisreglement De beloning van de Raad van Commissarissen wordt vastgesteld door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De beloning is niet afhankelijk van de resultaten van de vennootschap. Aan de leden van de Raad van Commissarissen worden geen aandelen of opties toegekend bij wijze van bezoldiging. De vennootschap verstrekt voorts geen leningen aan haar Commissarissen. De leden van de Raad van Commissarissen zijn gebonden aan hetzelfde Voorkennisreglement als de leden van de Raad van Bestuur. Zij zijn niet verplicht periodiek melding te doen aan de compliance officer van veranderingen in hun bezit aan effecten van andere Nederlandse beursgenoteerde vennootschappen zoals aanbevolen in de Code (Best Practice Bepaling III.7.3), om dezelfde reden als uiteengezet in de tekst over de Raad van Bestuur. Momenteel bezit geen van de leden van de Raad van Commissarissen effecten in Wolters Kluwer.
De Raad van Commissarissen heeft ook een Selectie- en Remuneratiecommissie geïnstalleerd. Aangezien benoemingen en beloning vaak nauw gerelateerd zijn, ziet de Raad van Commissarissen geen voordelen in het instellen van twee afzonderlijke commissies. Twee afzonderlijke commissies bestaande uit dezelfde leden zou slechts de administratieve werkzaamheden doen toenemen. Conform de Code, zal de voorzitter van de Raad van Commissarissen niet tevens de voorzitter van de Selectie- en Remuneratiecommissie zijn. De Selectie- en Remuneratiecommissie is in ieder geval verantwoordelijk voor het doen van voorstellen inzake het bezoldigingsbeleid van de vennootschap en voor een voorstel aan de Raad van Commissarissen inzake de bezoldiging van de individuele leden van de Raad van Bestuur. De Selectie- en Remuneratiecommissie is ook verantwoordelijk voor het opstellen van selectiecriteria en benoemingsprocedures voor leden van de Raad van Commissarissen en Raad van Bestuur. Voorts houdt de Selectie- en Remuneratiecommissie de opvolgingsplanning bij de vennootschap in de gaten.
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Aandeelhouders en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders
Ten minste een maal per jaar wordt een Algemene Vergadering van Aandeelhouders gehouden. De agenda van de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders bevat in ieder geval het verslag van de Raad van Bestuur, de vaststelling van de jaarrekening, het bericht van de Raad van Commissarissen en het voorstel tot betaling van dividend of andere uitkeringen. Een voorstel tot kwijting aan de leden van de Raad van Bestuur en een voorstel tot kwijting aan de leden van de Raad van Commissarissen voor de uitoefening van hun taak, worden afzonderlijk in stemming gebracht. Aandeelhouders die alleen of gezamenlijk een half procent (0,5%) van het geplaatste kapitaal van Wolters Kluwer vertegenwoordigen of van wie de aandelen alleen of gezamenlijk een waarde van tenminste € 50 miljoen vertegenwoordigen, kunnen de Raad van Bestuur of Raad van Commissarissen verzoeken om onderwerpen op de agenda voor de Algemene Vergadering van Aandeelhouders te plaatsen. In 2007 heeft Wolters Kluwer wederom actief stappen ondernomen teneinde het percentage van de aandelen dat aanwezig of vertegenwoordigd is op de Algemene Vergadering van Aandeelhouders te verhogen. Deze stappen omvatten de publicatie van de agenda en het jaarverslag vier weken voor de vergadering, een registratiedatum drie weken voor de vergadering, geen blokkering van aandelen voorafgaand aan de vergadering, het ter beschikking stellen van standaard volmachtformulieren en steminstructieformulieren op de website en het bieden van de mogelijkheid aan aandeelhouders om hun steminstructies voorafgaand aan de vergadering electronisch door te geven. Het resultaat was dat ongeveer 51% van het kapitaal van de vennootschap aanwezig of vertegenwoordigd was tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in 2007. Statutenwijziging Een besluit tot wijziging van de statuten kan slechts worden genomen op voorstel van de Raad van Bestuur, onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen. Uitgifte van aandelen De statuten van de vennootschap bepalen dat uitgifte van aandelen plaatsvindt op voorstel van de Raad van Bestuur en krachtens besluit van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, behoudens aanwijzing van de
72
VERS L A G VA N D E RAAD VAN BE STU U R
Raad van Bestuur door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. In de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 20 april 2007 is een machtiging voor 18 maanden aan de Raad van Bestuur gegeven om, met toestemming van de Raad van Commissarissen, nieuwe aandelen uit te geven, onder uitsluiting van het voorkeursrecht. Inkoop van aandelen Inkoop van eigen aandelen kan slechts plaatsvinden indien de Algemene Vergadering van Aandeelhouders de Raad van Bestuur daartoe heeft gemachtigd, en met inachtneming van de statutaire beperkingen. In de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 20 april 2007 is een machtiging voor 18 maanden aan de Raad van Bestuur gegeven om aandelen in te kopen. Accountants
De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor de kwaliteit en volledigheid van de openbaar gemaakte financiële berichten. De Raad van Commissarissen ziet er op toe dat de Raad van Bestuur deze verantwoordelijkheid vervult.
Interne accountant De interne accountant functioneert onder de verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur. De externe accountant en de Audit Commissie worden betrokken bij het opstellen van het werkplan van de interne accountant. Zij nemen ook kennis van de bevindingen van de interne accountant. Preferente aandelen
73
CORPORA TE GOVERNANCE
Tussen Wolters Kluwer en Stichting Preferente Aandelen Wolters Kluwer is een overeenkomst gesloten op basis waarvan preferente aandelen genomen kunnen worden door de stichting. Deze optie op preferente aandelen is thans een middel dat beschouwd kan worden als een mogelijke bescherming bij Wolters Kluwer tegen het uitoefenen door een derde van invloed op het beleid van de vennootschap zonder de instemming van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen, daaronder begrepen gebeurtenissen die de continuïteit, zelfstandigheid, identiteit of samenhang van de activiteiten
www.wolterskluwer.com
Externe accountant De externe accountant wordt benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Wolters Kluwer is van plan de benoeming van de externe accountant elke vier jaar op de agenda van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders te plaatsen, na de grondige beoordeling van het functioneren van de externe accountant. Dit is gebeurd in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 14 april 2005. Naast deze grondige beoordeling zullen de Raad van Bestuur en de Audit Commissie jaarlijks aan de Raad van Commissarissen rapporteren over de ontwikkelingen in de relatie met de externe accountant. De Raad van Commissarissen kan de benoeming van de externe accountant ook al voor het verstrijken van een periode van vier jaar op de agenda van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders zetten, indien dit nodig geacht wordt. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders kan vragen stellen aan de externe accountant over zijn verklaring omtrent de jaarrekening. De externe accountant woont de Algemene Vergadering van Aandeelhouders derhalve bij en is daarin bevoegd het woord te voeren. De vennootschap heeft een regeling met betrekking tot de onafhankelijkheid van de accountant, die op de website is gepubliceerd (www.wolterskluwer.com).
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
van de vennootschap kunnen bedreigen. De stichting mag de optie op de preferente aandelen zodanig uitoefenen dat het aantal genomen preferente aandelen maximaal gelijk is aan 100% van het aantal geplaatste gewone aandelen op het moment van uitoefening. Onder meer door het nemen van preferente aandelen door de stichting zullen de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen in de gelegenheid zijn om hun positie ten opzichte van bijvoorbeeld een bieder op aandelen van Wolters Kluwer en diens plannen of ten opzichte van een derde die anderszins doorslaggevende invloed wenst uit te oefenen nader te bepalen en hebben zij de mogelijkheid om alternatieven te bestuderen en te implementeren. Alle bestuursleden van de stichting zijn onafhankelijk van de vennootschap. Change of control
De arbeidscontracten van de leden van de Raad van Bestuur en een kleine groep senior managers bevatten bepalingen met betrekking tot een change of control van de vennootschap. Volgens deze bepalingen ontvangen de betreffende personen in geval van een change of control 100% van het aantal voorwaardelijke rechten op aandelen dat aan hen is toegekend met betrekking tot lopende Long-Term Incentive Plannen waarvan de prestatieperiode nog niet is afgelopen. Daarnaast kunnen ze een vergoeding in contanten ontvangen indien hun arbeidsovereenkomst eindigt volgend op een change of control.
Informatie ingevolge Besluit artikel 10 Overnamerichtlijn
De informatie als bedoeld in artikel 10 van de Europese Overnamerichtlijn alsmede de Algemene Maatregel van Bestuur die op 31 december 2006 van kracht is geworden (Besluit artikel 10 Overnamerichtlijn) is te vinden in dit hoofstuk alsmede in de ➔ Informatie voor aandeelhouders en beleggers.
Informatie ingevolge artikel 5:24 van de Wet op het financieel toezicht
De informatie en documenten omschreven in artikel 5:24 van de Wet op het financieel toezicht kunnen gevonden worden op de website van de venootschap, www.wolterskluwer.com, waar alle belangrijke persberichten die de vennootschap in 2007 heeft uitgegeven zijn te vinden onder Press.
Juridische structuur
De uiteindelijke moedervennootschap van de Wolters Kluwer groep is Wolters Kluwer nv. In 2002 heeft Wolters Kluwer nv de vrijwillige toepassing van de structuurregeling afgeschaft. Dientengevolge werd de structuurregeling van toepassing op Wolters Kluwer Nederland bv, de moedervennootschap van de actieve Nederlandse dochtervennootschappen. Wolters Kluwer International Holding bv is de (in)directe moedervennootschap van de actieve dochtervennootschappen die niet gevestigd zijn in Nederland.
Amsterdam, 26 februari 2008
Raad van Bestuur N. McKinstry, voorzitter B.L.J.M. Beerkens J.J. Lynch, Jr.
74
C ORPORA TE GOVERNANCE
Bericht van de Raad van Commissarissen
Bericht van de Raad van Commissarissen De Raad van Bestuur heeft de jaarrekening over 2007 aan de Raad van Commissarissen voorgelegd. Voorts heeft de Raad van Commissarissen kennis genomen van het rapport en de verklaring van KPMG Accountants nv (zoals bedoeld in artikel 27 lid 3 van de statuten van de vennootschap) en hierover met de accountant van gedachten gewisseld. Mede op grond van het rapport hebben de leden van de Raad van Commissarissen de jaarrekening 2007 ondertekend. De Raad van Commissarissen stelt de aandeelhouders voor de jaarrekening, (financial statements), die is opgenomen in het officiële Engelstalige jaarverslag, in de op 22 april 2008 te houden Algemene Vergadering van Aandeelhouders vast te stellen. Een voorstel tot het verlenen van kwijting aan de leden van de Raad van Bestuur en een voorstel tot het verlenen van kwijting aan de leden van de Raad van Commissarissen voor de uitoefening van hun taak, worden afzonderlijk aan de orde gesteld tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. In lijn met het aangekondigde dividendbeleid wordt voorgesteld om een dividend uit te keren van € 0,64 per gewoon aandeel, in contanten of ter keuze van de aandeelhouders in de vorm van gewone aandelen. De omwisselverhouding voor een uitkering in gewone aandelen zal op 28 april 2008 na beurs worden vastgesteld. Na een goedkeurend besluit door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders zal de uitkering per 5 mei 2008 plaatsvinden.
Activiteiten
De Raad van Commissarissen heeft zeven keer vergaderd in 2007. Daarnaast heeft de Raad van Commissarissen drie keer een conference call gehouden om specifieke onderwerpen te bespreken. Drie van de vergaderingen vonden deels plaats zonder aanwezigheid van de leden van de Raad van Bestuur. Niet één lid van de Raad van Commissarissen was afwezig bij meer dan één vergadering of conference call. Een van de vergaderingen werd gecombineerd met een werkbezoek aan Wolters Kluwer Frankrijk. Tijdens die bijeenkomst gaf het management van Wolters Kluwer Frankrijk een aantal presentaties. In lijn met de Nederlandse Corporate Governance Code, werd zonder aanwezigheid van de Raad van Bestuur het functioneren van de Raad van Commissarissen en van de Raad van Bestuur en het functioneren van de individuele leden van de Raad van Commissarissen en van de Raad van Bestuur besproken. Ter voorbereiding op deze bespreking hebben de leden van de Raad van Commissarissen feedback gegeven door middel van een
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Jaarrekening
76
BERI C H T VA N D E RAAD VAN COMMISSARISSEN
Audit Commissie
77
BE RI CH T VA N D E RAAD VAN COMMISSARISSEN
De Audit Commissie vergaderde vier maal in 2007, te weten ten tijde van de voorbereiding van de jaarcijfers, de halfjaarcijfers en de kwartaalcijfers. De Audit Commissie bestond in 2007 uit de heren Scheffers (voorzitter), Baan, en Forman. De vergaderingen van de Audit Commissie werden bijgewoond door leden van de Raad van Bestuur, de externe accountant en stafmedewerkers. In lijn met de Nederlandse Corporate Governance Code vergadert de Audit
www.wolterskluwer.com
schriftelijk beoordelingsonderzoek. De Raad van Commissarissen sprak eveneens in afwezigheid van de Raad van Bestuur over de samenstelling van de Raad van Commissarissen, de Audit Commissie en de Selectie- en Remuneratiecommissie. Naast de reguliere vergaderingen hebben de voorzitter en andere leden van de Raad van Commissarissen geregeld contact gehad met de voorzitter en andere leden van de Raad van Bestuur. De Raad van Bestuur heeft de Raad van Commissarissen nauwgezet op de hoogte gehouden omtrent de uitvoering van de op 27 september 2006 gepresenteerde strategie voor 2007 en volgende jaren. De Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen bespraken verder de strategische doelstellingen voor 2008, het business development plan 2008-2010, ontwikkelingen met betrekking tot de concurrentie en strategische aangelegenheden in het algemeen. Een van de vergaderingen werd bijgewoond door alle divisie CEOs, die een meer gedetailleerde presentatie gaven over de strategie en business development plannen voor hun divisies. De Raad van Commissarissen was nauw betrokken bij de besprekingen omtrent het onderzoeken van strategische alternatieven voor de Educatieve divisie en heeft uiteindelijk de verkoop van die divisie goedgekeurd. De Raad van Commissarissen heeft ook de financiële verwachtingen voor 2007 en daarna goedgekeurd, evenals het voorgestelde dividend. De Raad van Commissarissen en de Audit Commissie zijn ook geïnformeerd omtrent de algemene en financiële risico’s van de vennootschap en over de uitkomst van de beoordeling van de interne risicobeheersings- en controle systemen. Voor meer informatie wordt verwezen naar ➔ Risicobeheer. De Raad van Commissarissen heeft de (potentiële) acquisities en desinvesteringen besproken en, in lijn met het reglement van de Raad van Commissarissen, de acquisities met een koopprijs van meer dan 1% van de opbrengsten van Wolters Kluwer goedgekeurd. De Raad van Commissarissen heeft de financiering van de vennootschap besproken, en het aandeleninkoop programma van € 645 miljoen goedgekeurd. De Raad van Commissarissen heeft ook het sluiten van de vier 30-jarige bilaterale leningsovereenkomsten voor een totaal bedrag van het equivalent van ongeveer € 126 miljoen goedgekeurd, die begin 2008 werden getekend. Andere onderwerpen betroffen het budget van 2007, de jaarcijfers en tussentijdse resultaten en persberichten, de voortgang met betrekking tot het shared services project in NoordAmerika, hedging en treasury beleid, outsourcing, offshoring, technologische ontwikkelingen, de organisatie van verkoop en marketing, investor relations, corporate governance, remuneratie en human resources. Tijdens diverse vergaderingen gaven managers en werknemers van verschillende Wolters Kluwer bedrijven presentaties met betrekking tot specifieke onderwerpen. Als onderdeel van zijn introductieprogramma heeft de heer B.F.J. Angelici, het nieuwste lid van de Raad van Commissarissen, benoemd op 20 april 2007, gesprekken gehad met diverse stafmedewerkers en bezocht hij begin 2008 Wolters Kluwer Health in Philadelphia.
Commissie eenmaal per jaar met de externe accountant zonder aanwezigheid van leden van de Raad van Bestuur. Belangrijke onderwerpen die aan de orde kwamen bij de Audit Commissie vergaderingen waren onder meer de financiële resultaten van de vennootschap, IFRS, pensioenen, shared services, hedging, fiscale zaken, een impairment test, de financiering van de vennootschap, de opbrengst van de verkoop van de Education divisie en interne risicobeheersings- en controlesystemen, met inbegrip van de IT systemen. De Audit Commissie heeft gekeken naar de voorgestelde reikwijdte en benadering van de controle door de externe accountant, de beloning van de externe accountant, de onafhankelijkheid van de externe accountant alsmede de niet-controlewerkzaamheden die door de externe accountant zijn verricht. De Selectie- en Remuneratiecommissie kwam in 2007 vier keer bijeen. De Commissie bestaat uit de heren Forman (die de heer Pennings is opgevolgd als voorzitter na diens vertrek), Wakkie (benoemd als nieuw lid van de Commissie na het vertrek van de heer Pennings) en Baan. De Commissie heeft gesproken over het beloningsbeleid van de Raad van Bestuur, met inbegrip van de verhoging van het basissalaris, de nieuwe voorwaardelijke toekenningen onder het Long-Term Incentive Plan en de targets voor het Short-Term Incentive Plan. De Selectie- en Remuneratiecommissie heeft een externe adviseur op het gebied van beloningen ingeschakeld om aanbevelingen en informatie te geven ten aanzien van gebruik in de markt met betrekking tot de structuur en niveaus van de beloning. De aanbevelingen van de Selectie- en Remuneratiecommissie inzake de remuneratie van de Raad van Bestuur zijn door de voltallige Raad van Commissarissen besproken en overgenomen. Voor het remuneratiebeleid van de Raad van Bestuur wordt verwezen naar het ➔Remuneratierapport alsmede naar de ➔Beknopte financiële informatie. De Commissie heeft actief gezocht naar kandidaten in verband met het aftreden van de heer Pennings als commissaris en het vertrek van de heer Detailleur als lid van de Raad van Bestuur. Dit heeft geresulteerd in de benoeming door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders in 2007 van de heer B.F.J. Angelici als nieuw lid van de Raad van Commissarissen en van de heer J.J. Lynch, Jr., als nieuw lid van de Raad van Bestuur. De Commissie heeft gesproken over het Talent Management Programma van de vennootschap, alsmede over opvolgingsplanning, en heeft een bespreking in de voltallige Raad van Commissarissen over deze onderwerpen voorbereid.
Samenstelling
De heer Pennings is na de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 2007 afgetreden overeenkomstig het rooster van aftreden, nadat hij drie termijnen van vier jaar lid van de Raad van Commissarissen was geweest. Hij is opgevolgd als plaatsvervangend voorzitter door de heer P.N. Wakkie. De heer B.F.J. Angelici is benoemd als nieuw lid van de Raad van Commissarissen. De huidige termijn van de heer Scheffers loopt af in 2008. Hij is beschikbaar voor herbenoeming. Na zorgvuldige overweging, stelt de Raad van Commissarissen aan de op 22 april 2008 te houden Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor, om de heer Scheffers te herbenoemen als lid van de Raad van Commissarissen.
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Selectie- en Remuneratiecommissie
78
BERI C H T VA N D E RAAD VAN COMMISSARISSEN
Voor meer informatie over elk lid van de Raad van Commissarissen in overeenstemming met de Nederlandse Corporate Governance Code, wordt verwezen naar ➔ Raad van Commissarissen. Alle leden van de Raad van Commissarissen zijn onafhankelijk van de vennootschap zoals bedoeld in Best Practice Bepaling III.2.2 van de Nederlandse Corporate Governance Code. Tenslotte wil de Raad van Commissarissen op deze plaats graag de Raad van Bestuur en alle medewerkers bedanken voor hun inzet in het afgelopen jaar. Amsterdam, 26 februari 2008
Raad van Commissarissen A. Baan, voorzitter P.N. Wakkie, plaatsvervangend voorzitter B.F.J. Angelici L.P. Forman A.J. Frost S.B. James H. Scheffers
www.wolterskluwer.com
79
BE RI CH T VA N D E RAAD VAN COMMISSARISSEN
Remuneratierapport
In 2008 zal het bezoldigingsbeleid voor de leden van de Raad van Bestuur niet materieel gewijzigd worden. Het bezoldigingsbeleid voor de leden van de Raad van Bestuur en het Long-Term Incentive Plan zijn door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 21 april 2004 respectievelijk vastgesteld en goedgekeurd. Tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 20 april 2007, werden wijzigingen in het bezoldigingsbeleid en het LongTerm Incentive Plan goedgekeurd.
Huidige bezoldigingsbeleid
De bezoldiging van de Raad van Bestuur is gericht op koppeling van de prestaties van individuele bestuurders aan de prestaties van de vennootschap, vergroting van de betrokkenheid bij de vennootschap op de lange termijn en werving en behoud van topmanagers. De bezoldiging van de leden van de Raad van Bestuur is gebaseerd op onderzoek en analyses van internationaal erkende kantoren die gespecialiseerd zijn in bestuurdersbeloningen. Aangezien Wolters Kluwer een internationale organisatie is met een Raad van Bestuur waarin verschillende nationaliteiten zijn vertegenwoordigd, wordt de beloning van de bestuurders vastgesteld met inachtneming van onderzoeken naar het beloningsniveau bij vergelijkbare Europese en Amerikaanse ondernemingen, waarbij rekening wordt gehouden met de locaties waar leden van de Raad van Bestuur mogelijk voor worden aangesteld en waar vandaan nieuwe leden in de toekomst kunnen worden geworven. De beloning van de Raad van Bestuur bestaat uit drie componenten: een basissalaris, een Short-Term Incentive Plan (STIP) op basis waarvan een cash bonus verdiend kan worden en een Long-Term Incentive Plan (LTIP) op basis waarvan prestatieaandelen verdiend kunnen worden. Het basissalaris wordt jaarlijks vastgesteld. De Raad van Commissarissen stelt, op basis van de aanbevelingen van de Selectie- en Remuneratiecommissie, het basissalaris van de individuele leden van de Raad van Bestuur vast. De kortetermijn- en de langetermijncomponenten zijn prestatiegebonden. Het variabele deel van het beloningspakket beslaat het merendeel van de totale beloning van de Raad van Bestuur. Hiermee komt tot uitdrukking dat de beloning van het topmanagement rechtstreeks verband dient te houden met de prestaties waarmee waarde voor de aandeelhouder wordt gecreëerd.
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Algemeen
80
BERI C H T VA N D E RAAD VAN COMMISSARISSEN
De leden van de Raad van Bestuur nemen deel aan de pensioenregelingen in hun land van herkomst, behalve in Nederland, waar gebruik wordt gemaakt van een afzonderlijke regeling gebaseerd op defined contribution. Alle huidige leden van de Raad van Bestuur hebben een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. De opzegtermijn ligt tussen 30 en 90 dagen. Afvloeiingsregelingen met leden van de Raad van Bestuur zijn ofwel uitdrukkelijk vastgelegd in hun arbeidsovereenkomsten of zullen worden bepaald op basis van lokaal recht. Zoals uitgelegd in ➔ Corporate Governance voldoet de vennootschap niet aan de Best Practice Bepaling uit de Nederlandse Corporate Governance Code waarin is bepaald dat leden van de Raad van Bestuur niet meer dan één jaarsalaris mogen ontvangen in geval van onvrijwillig ontslag. De arbeidscontracten van de leden van de Raad van Bestuur bevatten bepalingen met betrekking tot een change of control van de vennootschap. Volgens deze bepalingen ontvangen de leden van de Raad van Bestuur in geval van een change of control 100% van het aantal voorwaardelijke rechten op aandelen dat aan hen is toegekend met betrekking tot lopende Long-Term Incentive Plannen waarvan de prestatieperiode nog niet is afgelopen. Daarnaast zullen ze een vergoeding in contanten ontvangen indien hun arbeidsovereenkomst eindigt volgend op een change of control. Beloning Raad van Bestuur in 2007 en 2008
RE MUNE RA TI E RA PPO RT
www.wolterskluwer.com
81
In de ➔ Beknopte financiële informatie is gedetailleerde informatie opgenomen omtrent de vaste en variabele beloningen en overige vergoedingen van de leden van de Raad van Bestuur in 2007. In 2007 is het basissalaris van mevrouw McKinstry met 3,3% verhoogd en het basissalaris van de heer Beerkens met 3,2%. Het basissalaris van de heer Lynch werd verhoogd in verband met zijn promotie tot lid van de Raad van Bestuur. Voor 2008 heeft de Raad van Commissarissen besloten de basissalarissen van alle leden van de Raad van Bestuur te verhogen met 3%. Ingevolge het STIP ontvangen de leden van de Raad van Bestuur een cash bonus indien specifieke objectieve kwantitatieve bedrijfsdoelstellingen worden bereikt. De STIP-doelstellingen bestaan uit financiële criteria die gericht zijn op waardecreatie, zoals prestaties van de opbrengsten en vrij besteedbare kasstroom. De STIP bonus voor de Raad van Bestuur voor geleverde prestaties in 2007 (uitbetaling in 2008) was gebaseerd op het bereiken van doelstellingen met betrekking tot vrij besteedbare kasstroom (33,3%), prestaties van de opbrengsten (33,3%) en gewone winst over het boekjaar (33,3%). In lijn met de wijzigingen van het bezoldigingsbeleid die in 2007 zijn goedgekeurd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, zijn de uitbetalingpercentages die afhankelijk van de prestaties ontvangen kunnen worden, voor ieder lid van de Raad van Bestuur gebaseerd op individuele criteria. De behaalde percentages, verdiend in 2007 en uit te betalen in maart 2008, zijn 118,2% voor mevrouw McKinstry, 88,3% voor de heer Beerkens en 68,3% voor de heer Lynch. Aangezien deze bonussen betrekking hebben op de prestaties in 2007, zijn de bedragen opgenomen in het totale beloningsbedrag voor 2007 zoals vermeld in de ➔ Beknopte financiële informatie. Voor 2008 heeft de Raad van Commissarissen dezelfde uitbetalingdoelstellingen voor de Raad van Bestuur goedgekeurd als in 2007: 125% van het basissalaris voor mevrouw McKinstry, 95% van het basissalaris voor de heer Beerkens en 75% van het basissalaris voor de heer Lynch. De maximaal haalbare uitbetaling zal zijn: 175% (mevrouw McKinstry), 145% (de heer Beerkens) en 125% (de heer Lynch). Deze bedragen zullen alleen betaald
worden indien de daadwerkelijke prestaties meer dan 110% bedragen van de doelstellingen. Geen uitbetaling vindt plaats voor prestaties die minder dan 90% bedragen van de vooraf vastgestelde doelstellingen. De STIP doelstellingen voor 2008 zullen gebaseerd worden op dezelfde objectieve doelstellingen als vorig jaar: vrij besteedbare kasstroom (33,3%), prestaties van de opbrengsten (33,3%) en gewone winst over het boekjaar (33,3%).
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Long-Term Incentive Plan
82
BERI C H T VA N D E RAAD VAN COMMISSARISSEN
Door het LTIP worden organisatie en management afgestemd op strategische doelstellingen en wordt het creëren van aandeelhouderswaarde beloond. Het plan kent prestatieaandelen, die aan het begin van een periode van drie jaar voorwaardelijk worden toegekend. Het totale aantal aandelen dat de leden van de Raad van Bestuur na afloop van deze prestatieperiode van drie jaar daadwerkelijk ontvangen, hangt af van het behalen van vooraf vastgestelde prestatiecriteria. De toekenning van aandelen geschiedt op basis van de ontwikkeling van het totale rendement voor aandeelhouders (Total Shareholder Return, hierna: “TSR”) van Wolters Kluwer ten opzichte van een groep van ondernemingen in de sector (TSR rangschikking). Onder TSR wordt verstaan de ontwikkeling van de aandelenkoers over een periode van drie jaar, inclusief herbelegd dividend. Er is een duidelijke relatie tussen bezoldiging en lange termijn waardecreatie door het gebruik van een prestatieperiode van drie jaar gebaseerd op TSR. Begin 2007 was de groep van ondernemingen in de sector als volgt samengesteld: Arnoldo Mondadori, Dow Jones & Company, Dun & Bradstreet, Emap, Grupo PRISA, John Wiley & Sons, Lagardère, McGraw-Hill, Pearson, Reed Elsevier, Reuters, T&F Informa, Thomson, United Business Media en McClatchy. In verband met de beëindiging van de beursnotering is Dow Jones & Company in 2007 vervangen door Axel Springer. Die vennootschap was voor die tijd door de Raad van Commissarissen aangeduid als mogelijke vervanging hetgeen is aangegeven in het Jaarverslag over 2006. De groep van ondernemingen is consistent met de groep van ondernemingen ten tijde van de introductie van het plan in 2004, met uitzondering van vervanging van ondernemingen waarvan de aandelen niet langer op de beurs verhandeld worden. Ten tijde van de introductie van het plan bestond de groep geheel uit media ondernemingen die zijn opgenomen in de Morgan Stanley Capital Index (MSCI), de door media-analisten meest gebruikte index. Momenteel is nog steeds het grootste gedeelte van de ondernemingen in die index opgenomen. De Raad van Commissarissen heeft een lijst van ondernemingen vastgesteld die als vervanging kunnen dienen voor de ondernemingen uit de huidige media groep in geval van beëindiging van de beursnotering van één van deze ondernemingen gedurende de looptijd van de prestatieperiode. Deze ondernemingen zijn Trinity Mirror, Aegis Group, Daily Mail & General, Gannet Co, Idearc en Yell Group. In geval van beëindiging van de beursnotering van een onderneming tengevolge van een overname, kan de Raad van Commissarissen besluiten die onderneming te vervangen door de overnemende partij, of door één van de ondernemingen die als mogelijke vervanging zijn aangeduid. De Raad van Bestuur kan aan het einde van de termijn van drie jaar 0-150% van het aantal voorwaardelijk toegekende aandelen verdienen, afhankelijk van Wolters Kluwer’s TSR prestatie ten opzichte van de groep van ondernemingen in de sector.
83
RE MUNE RA TI E RA PPO RT
www.wolterskluwer.com
Voor de prestatieperioden 2005-07 en 2006-08 keert het plan 100% van de voorwaardelijk toegekende aandelen uit indien Wolters Kluwer een plaats in het tweede kwartiel van de TSR rangschikking bereikt (vijfde t/m achtste plaats), 150% voor een eerste of tweede plaats, 125% voor een derde of vierde plaats, 75% voor een negende of tiende plaats, 50% voor een elfde of twaalfde plaats en 0% voor een dertiende tot en met zestiende plaats. De rangschikking wordt gecontroleerd door de externe accountant van de vennootschap, of een onafhankelijke, door de Raad van Commissarissen te benoemen derde. Met betrekking tot het plan voor de eerste prestatieperiode van drie jaar (2004-06) heeft Wolters Kluwer de vierde plaats van de TSR rangschikking bereikt. Dit betekent dat deelnemers in 2007, 125% van het in 2004 voorwaardelijk toegekende aantal rechten op aandelen hebben ontvangen. Het aantal aandelen dat ieder van de leden van de Raad van Bestuur in 2007 heeft ontvangen is te vinden in de ➔ Beknopte financiële informatie. Met betrekking tot de drie-jaars prestatieperiode 2005-07, heeft Wolters Kluwer de derde plaats in de TSR rangschikking bereikt. Dientengevolge zullen de deelnemers in 2008, 125% van het in 2005 voorwaardelijk toegekende aantal rechten op aandelen ontvangen. Het aantal aandelen dat ieder van de leden van de Raad van Bestuur in 2008 zal ontvangen is te vinden in de ➔ Beknopte financiële informatie. Het aantal voorwaardelijk aan de Raad van Bestuur toe te kennen aandelen wordt vastgesteld aan de hand van vergelijkbare marktinformatie van Europese en Amerikaanse ondernemingen. Het exacte aantal voorwaardelijk toegekende aandelen voor de perioden 2006–08 en 2007-09 is te vinden in de ➔ Beknopte financiële informatie. Conform de goedkeuring in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 2007, zal er met betrekking tot het LTIP voor de periode 2007-09, evenals voor toekomstige plannen, geen uitkering van aandelen plaatsvinden bij een lagere dan de achtste plaats in de TSR rangschikking, een uitkering van 150% voor een eerste of tweede plaats, 125% voor een derde of vierde plaats, 100% voor een vijfde of zesde plaats, en 75% voor een zevende of achtste plaats. Deze wijziging erkent de gestegen waarde van het aandeel Wolters Kluwer sinds de introductie van het oorspronkelijke plan in 2004 en is in overeenstemming met best practice aanbevelingen voor de structuur van lange termijn incentive plannen. Zoals hierboven uitgelegd, worden de aandelen voorwaardelijk toegekend aan het begin van een prestatieperiode van drie jaar. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft in 2007 ook het voorstel goedgekeurd om de voorwaardelijke toekenning van aandelen vast te stellen op basis van een vast percentage van het basissalaris, dat individueel wordt vastgesteld. Voor de prestatieperiode 2008-10 zijn deze bedragen, evenals vorig jaar, als volgt vastgesteld: 285% (mevrouw McKinstry), 175% (de heer Beerkens) en 170% (de heer Lynch). Deze bedragen worden vastgesteld volgens een jaarlijks benchmark proces. Het aantal aandelen dat voorwaardelijk wordt toegekend aan het begin van de prestatieperiode wordt bepaald door het bedrag, berekend aan de hand van de hierboven genoemde percentages, te delen door de reële waarde van een voorwaardelijk toegekend aandeel aan het begin van de prestatieperiode. Het toegekende bedrag kan jaarlijks verschillen, afhankelijk van de uitkomst van de benchmark studies naar salarissen.
De beloning voor senior managers bestaat uit een basissalaris, een STIP en een LTIP. Het STIP voor het senior management is gebaseerd op het behalen van specifieke, objectieve doelstellingen die gerelateerd zijn aan waardecreatie voor de aandeelhouder, zoals prestaties van de opbrengsten en kasstroom. De doelstellingen voor het LTIP van het senior management zijn dezelfde als die voor de leden van de Raad van Bestuur, met dien verstande dat de bandbreedten op basis waarvan de definitieve uitkering aan het eind van de prestatieperiode wordt vastgesteld, meer mogelijkheden bieden dan die van de Raad van Bestuur.
Amsterdam, 26 februari 2008
Selectie- en Remuneratiecommissie L.P. Forman, voorzitter A. Baan P.N. Wakkie
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Bezoldiging senior management
84
R E MUNE RA TI E RA PPORT
Beknopte financiële informatie 2007
Geconsolideerde winst- en verliesrekening 87 Geconsolideerde balans 88 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 90 Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat 92
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Wolters Kluwer presenteert een beknopte weergave van de jaarresultaten in een Nederlandstalig jaaroverzicht. Het jaaroverzicht is een beknopte weergave van het Engelstalige jaarverslag. De beknopte financiële informatie 2007, waarbij KPMG Accountants nv een accountantsverklaring heeft verstrekt (zie pagina 99), is ontleend aan de jaarrekening 2007. Het 2007 Annual Report, dat op 26 februari 2008 is goedgekeurd door de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen, bevat het jaarverslag, de jaarrekening en de volledige financiële informatie met betrekking tot het boekjaar 2007. De accountant heeft de jaarrekening voorzien van een goedkeurende accountantsverklaring. De geconsolideerde jaarrekening van Wolters Kluwer is opgesteld in overeenstemming met International Financial Reporting Standards (IFRS) en de interpretaties daarvan, inclusief de International Accounting Standards (IAS) die per 31 december 2007 van kracht waren ingevolge hun vaststelling door de International Accounting Standards Board (IASB) en ingevolge hun aanvaarding voor toepassing in de Europese Unie door de Europese Commissie. In de beknopte financiële informatie 2007 zijn alle bedragen uitgedrukt in miljoenen euro’s tenzij anders vermeld.
86
W OL TE RS KL UW ER J A A R OVERZICHT 2007
Geconsolideerde winst- en verliesrekening in miljoenen euro’s
2007 Opbrengsten Kostprijs van de omzet Brutowinst
■
Verkoopkosten
2006
[1] aangepast
3.413
3.377
1.236
1.258
2.177
2.119
632
640
Algemene beheerskosten ■
Algemene operationele kosten
■
Amortisatie uitgaverechten en bijzondere waardeverminderingen
■
Totaal algemene beheerskosten
■
■
878
923
121
121 999
1.044
Totaal bedrijfslasten
1.631
1.684
Bedrijfsresultaat
546
435
Resultaat van investeringen
0
6
6
8
(108)
(112)
(17)
9
3
1
430
347
(100)
(68)
330
279
588
43
918
322
917
321
1
1
918
322
WPA uit voortgezette bedrijfsactiviteiten (€)
1,10
0,91
WPA uit niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten (€)
1,95
0,13
WPA (€)
3,05
1,04
Verwaterde WPA uit voortgezette bedrijfsactiviteiten (€)
1,08
0,90
1,93
0,13
3,01
1,03
Resultaat van desinvesteringen Resultaat van geassocieerde deelnemingen
■
Resultaat voor belastingen
Belastingen
■
Winst over het boekjaar van voortgezette bedrijfsactiviteiten
Winst over het boekjaar van niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten, na belastingen
■
Winst over het boekjaar
Toe te rekenen aan: ■
Aandeelhouders van de moedermaatschappij
■
Minderheidsbelangen
■
Winst over het boekjaar
Winst per aandeel (WPA)(€)
Verwaterde WPA uit niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten (€) Verwaterde WPA (€)
[1] De 2006 vergelijkende cijfers zijn aangepast om de Education divisie te herclassificeren als niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten.
www.wolterskluwer.com
Financiële baten Financiële lasten
Geconsolideerde balans per 31 december in miljoenen euro’s
2007
2006
Vaste activa Immateriële activa Materiële vaste activa
3.770
4.015
140
186
Investeringen in geassocieerde deelnemingen
15
18
Financiële activa
28
113
Uitgestelde belastingvorderingen
42
56
■
Totaal vaste activa
3.995
4.388
Vlottende activa Voorraden
78
134
1.021
973
30
20
152
138
1.281
1.265
Leveringsverplichtingen
984
979
Handelsschulden en overige te betalen posten
371
420
32
26
Handels- en overige vorderingen Actuele belastingvordering Geldmiddelen en kasequivalenten
■
Totaal vlottende activa
Kortlopende verplichtingen
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Actuele belastingverplichting Kortlopende voorzieningen
16
22
Leningen en bankschulden
968
943
Overige kortlopende verplichtingen
431
444
2.802
2.834
■
Totaal kortlopende verplichtingen Werkkapitaal
(1.521)
(1.569)
■
Werkzaam vermogen
2.474
2.819
88
WOL TE RS KL UW ER J A A R OVE RZICHT 2007
■
2007
2006
Langlopende verplichtingen Langlopende schulden ■
Obligaties
693
919
■
Perpetuele cumulatieve achtergestelde obligaties
225
225
■
Overig
68
88
■
Totaal langlopende schulden
986
1.232
Uitgestelde belastingverplichtingen
164
192
Personeelsbeloningen
103
187
7
12
1.260
1.623
Voorzieningen
■
Totaal langlopende verplichtingen
Eigen vermogen Geplaatst aandelenkapitaal
37
37
Agioreserve
90
90
Wettelijke reserve Overige reserves
■
7
9
1.044
1.058
Eigen vermogen toe te rekenen aan aandeelhouders van de moedermaatschappij
Minderheidsbelangen Totaal eigen vermogen
■
Totaal financiering
89
BE KNOPTE F I NA NC I ËLE INFORMATIE 2007
1.194
36
2
1.214
1.196
2.474
2.819
www.wolterskluwer.com
■
1.178
Geconsolideerd kasstroomoverzicht in miljoenen euro’s
2007
2006
[1] aangepast
Kasstromen uit bedrijfsactiviteiten Bedrijfsresultaat
546
435
Amortisatie en afschrijvingen
201
200
Autonome mutaties in werkkapitaal
(18)
9
■
Kasstroom uit operationele activiteiten
729
644
Betaalde financieringskosten
(108)
(126)
Betaalde winstbelastingen
(106)
(17)
(17)
(35)
Op aandelen gebaseerde beloningen
Aanwending van reorganisatievoorzieningen
17
16
Overige
(3)
3
■
Nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten
512
485
Kasstromen uit investeringsactiviteiten Netto-investeringen in vaste activa
(125)
(93)
Acquisitiebestedingen
(198)
(773)
Ontvangsten uit desinvesteringen
87
13
Ontvangen dividend
18
7
4
105
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Kasstroom uit derivaten
■
Nettokasstroom uit investeringsactiviteiten
(214)
(741)
Kasstromen uit financieringsactiviteiten Uitoefening aandelenopties Aflossing leningen Nieuwe leningen Mutatie in bankschulden in rekening courant Dividend betalingen Ingekochte eigen aandelen
■
(239)
(644)
37
682
9
(22)
(111)
(80)
(645)
(19)
(945)
(79)
(647)
(335)
Nettokasstroom gebruikt voor voortgezette bedrijfsactiviteiten
[1] De 2006 vergelijkende cijfers zijn aangepast om de Education divisie te herclassificeren als niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten.
90
4
Nettokasstroom uit financieringsactiviteiten
■
4
WOL TE RS KL UW ER J A A R OVE RZICHT 2007
2007
2006
[1] aangepast
Kasstromen uit niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten Nettokasstroom uit/(gebruikt voor) bedrijfsactiviteiten
–
50
665
(6)
–
–
Nettokasstroom uit/(gebruikt voor) investeringsactiviteiten Nettokasstroom uit/(gebruikt voor) financieringsactiviteiten
■
Nettokasstroom uit niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten
■
665
44
18
(291)
Nettokasstroom uit/(gebruikt voor) voortgezette en niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten
Geldmiddelen en kasequivalenten per 1 januari Koersverschillen op geldmiddelen en kasequivalenten
■
138
428
(4)
1 134
429
152
138
Geldmiddelen en kasequivalenten per 31 december
www.wolterskluwer.com
91
BE KNOPTE F I NA NC I ËLE INFORMATIE 2007
Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat in miljoenen euro’s
■
Winst over het boekjaar
Koersomrekeningsverschillen Koersomrekeningsverschillen uit eigen vermogen
2007
2006
918
322
(190)
(199)
(3)
–
(4)
(2)
5
38
(5)
16
via de winst- en verliesrekening verwerkt Nettowinst/(-verlies) op afdekking kasstromen Actuariële winst/(verlies) op personeelsbeloningen Belastingen op posten rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen
■
Nettowinst/(-verlies) direct opgenomen in het eigen vermogen
■
Totaalresultaat over het boekjaar
(197)
(147)
721
175
Toe te rekenen aan: ■
Aandeelhouders van de moedermaatschappij
■
Minderheidsbelangen Totaal
92
WOL TE RS KL UW ER J A A R OVE RZICHT 2007
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
■
720
174
1
1 721
175
Benchmarkcijfers van voortgezette bedrijfsactiviteiten
Benchmarkcijfers Opbrengsten
Verandering in
Verandering in
actuele koersen
constante koersen
2007
2006
(%)
(%)
3.413
3.377
1
6
20
27
Gewoon EBITA
667
556
Gewone EBITA-marge (%)
19,5
16,5
Gewone winst over het boekjaar
421
344
22
32
Vrij besteedbare kasstroom
405
399
2
6
Liquiditeiten conversieverhouding (CAR)
0,91
0,99
7,9
6,8
Rendement op geïnvesteerd vermogen (ROIC) (%) Nettoschuld
1.793
Nettoschuld/gewoon EBITDA (ratio)
2,4
Nettorentedekking (ratio)
6,5
2.050 [1]
3,2 5,4
Verwaterde gewone WPA (€)
1,38
1,10
Verwaterde gewone WPA tegen constante koersen (€)
1,48
1,09
Verwaterde vrij besteedbare kasstroom per aandeel (€)
1,33
1,27
25 35 4
9
[1] De nettoschuld/gewoon EBITDA ratio is herzien. Het was 2,9 voor de herclassificatie van de Education divisie als niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten.
AANSLUITINGEN VAN BENCHMARKCIJFERS
en gewoon EBITA Bedrijfsresultaat
2007
2006
546
435
121
121
667
556
–
–
667
556
Amortisatie uitgaverechten en bijzondere waardeverminderingen
■
EBITA
Bijzondere herstructureringslast
■
93
Gewoon EBITA
BE KNOPTE F I NA NC I ËLE INFORMATIE 2007
www.wolterskluwer.com
Aansluiting van bedrijfsresultaat met EBITA
Rendement op geïnvesteerd vermogen (ROIC) Gewoon EBITA Genormaliseerde belasting
■
2007
2006
667
556
(171)
(141)
496
415
6.315
6.103
7,9
6,8
2007
2006
329
278
121
121
Nettobedrijfsresultaat na belastingen (NOPAT)
Gemiddeld geïnvesteerd vermogen ROIC (NOPAT/gemiddeld geïnvesteerd vermogen) (%)
Aansluiting van winst over het boekjaar toe te rekenen aan aandeelhouders van de moedermaatschappij met de gewone winst over het boekjaar Winst over het boekjaar, toe te rekenen aan aandeelhouders van de moedermaatschappij (A) Amortisatie uitgaverechten en bijzondere waardeverminderingen Belastingen over amortisatie en bijzondere (46)
(47)
Resultaat van desinvesteringen (na belastingen)
waardeverminderingen
17
(8)
Bijzondere herstructureringslast (na belastingen)
–
–
421
344
2007
2006
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
■
Gewone winst over het boekjaar (B)
Aansluiting van kasstromen uit bedrijfsactiviteiten met vrij besteedbare kasstroom Nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten
512
485
(125)
(93)
18
7
405
399
in miljoenen aandelen
2007
2006
Uitgegeven gewone aandelen per 1 januari
306,0
304,4
Effect van stockdividend
2,0
2,6
Effect van uitgegeven aandelen
1,3
0,1
(8,8)
–
300,5
307,1
Netto-investeringen in vaste activa Ontvangen dividend
■
Vrij besteedbare kasstroom (C)
Aansluiting van het aantal aandelen met het gewogen gemiddeld aantal aandelen
Ingekochte eigen aandelen [1]
■
Gewogen gemiddeld aantal aandelen (D)
94
WOL TE RS KL UW ER J A A R OVE RZICHT 2007
Aansluiting van het gewogen gemiddeld aantal aandelen met het verwaterd gewogen gemiddeld aantal aandelen in miljoenen aandelen Gewogen gemiddeld aantal aandelen (D) Long-Term Incentive Plan Niet-achtergestelde converteerbare obligaties Aandelenopties Ingekochte eigen aandelen [1]
■
2007
2006
300,5
307,1
3,8
3,7
–
12,7
0,4
0,4
–
(2,5)
304,7
321,4
2007
2006
–
9,1
1,40
1,12
Verwaterd gewogen gemiddeld aantal aandelen (E)
[1] Met ingang van 2007 worden de ingekochte eigen aandelen gepresenteerd als onderdeel van het gewogen gemiddeld aantal uitstaande aandelen. Indien deze rubricering in 2006 had plaatsgevonden, zou de WPA uit voortgezette bedrijfsactiviteiten € 0,91 zijn geweest.
Informatie per aandeel Correctie op het resultaat van niet-achtergestelde converteerbare obligaties (na belastingen) op veronderstelde conversie (F) (in miljoenen €) Gewone WPA (B/D) (€) Verwaterde gewone WPA (minimum van gewone WPA en [(B+F)/E]) (€)
1,10
1,48
1,09
WPA (A/D) (€)
1,10
0,91
Verwaterde WPA (minimum van WPA en [(A+F)/E]) (€)
1,08
0,90
Vrij besteedbare kasstroom per aandeel (C/D) (€)
1,35
1,30
1,33
1,27
Verwaterde vrij besteedbare kasstroom per aandeel (minimum van vrij besteedbare kasstroom en [(C+F)/E]) (€)
95
BE KNOPTE F I NA NC I ËLE INFORMATIE 2007
www.wolterskluwer.com
1,38
Verwaterde gewone WPA in constante koersen
Bezoldiging van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen Voor meer informatie omtrent het bezoldigingsbeleid wordt verwezen naar ➔ Remuneratierapport. BEZOLDIGING VAN DE RAAD VAN BESTUUR De heer Lynch werd tot lid van de Raad van Bestuur benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 20 april 2007. De heer Detailleur trad af als lid van de Raad van Bestuur op 1 mei 2007. Sociale
Bezoldiging leden Raad van Bestuur in duizenden euro’s
Salaris
Pensioen
ringen
uitkeringen
Brutering
2007
2006
1.125
162
104
211
485
2.925
2.184
507
125
9
37
–
1.253
1.168
838
B.L.J.M. Beerkens
575
J.J. Lynch, Jr. [2]
256
163
–
J.M. Detailleur [4]
159
0
113
1.828
1.795
400
■
Totaal
[1] Mevrouw McKinstry’s bezoldiging bedraagt € 951.310, inclusief een bedrag ad € 113.228, hetgeen overeenkomstig haar contract een uitgestelde bezoldiging is en in bovenstaande tabel als een Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
pensioenbijdrage is getoond. De bonus is berekend als: € 951.310 * 118,2%. [2] Per 1 mei 2007. [3] Het salaris van de heer Lynch, zoals boven vermeld, is gebaseerd op de periode 1 mei tot en met 31 december 2007, inclusief een compensatie van € 17.095 voor negatieve koerseffecten op zijn in dollars luidende salaris. Deze compensatie wordt niet in de bonusberekening meegenomen. De bonus is berekend over het salaris over de periode 1 mei tot en met 31 december exclusief koersverschillen: (€ 238.878 * 68,3%). [4] Tot en met 30 april 2007. [5] Inclusief betaalde sociale verzekeringslasten op de aandelen geleverd onder LTIP 2004-06 en de 2006 STIP bonus.
96
WOL TE RS KL UW ER J A A R OVE RZICHT 2007
[3]
Overige
Bonus
N. McKinstry, voorzitter
[1]
verzeke-
[5]
2
107
64
592
–
638
11
–
921
1.382
753
366
549
5.691
4.734
De kosten inzake de Long-Term Incentive Plannen, die ten laste van de vennootschap zijn gekomen, zijn niet begrepen in de bezoldiging van de leden van de Raad van Bestuur omdat het om een voorwaardelijke toekenning gaat. De sociale verzekeringslasten, die in 2007 door de vennootschap zijn betaald op de aandelen die onder het LTIP zijn geleverd, zijn wel meegenomen in de bezoldiging. Brutering is gerelateerd aan de inkomstenbelasting die voor rekening van de vennootschap komt als gevolg van de overeenkomst tussen de vennootschap en mevrouw McKinstry en de heer Lynch inzake de belastingegalisatie voor salaris en overige uitkeringen betaald in 2007. Bovengenoemde bonussen over 2007 zijn gebaseerd op de prestaties in 2007 en zullen in 2008 worden uitbetaald. Bovengenoemde pensioenbijdragen over 2007 betreffen de pensioenlasten over dat jaar. Na het aftreden van de heer Detailleur als lid van de Raad van Bestuur op 1 mei 2007, heeft de vennootschap de heer Detailleur nog € 0,3 miljoen salaris uitbetaald, alsmede een pensioenbijdrage van € 0,1 miljoen.
LONG-TERM INCENTIVE PLAN (LTIP) VOOR LEDEN VAN DE RAAD VAN BESTUUR LTIP 2004-06
De volgende tabel toont het aantal aandelen die onvoorwaardelijk zijn vastgesteld onder het LTIP 2004-06 en die zijn geleverd aan de leden van de Raad van Bestuur in maart 2007.
LTIP 2004-06 aantal aandelen N. McKinstry, voorzitter
250.000
B.L.J.M. Beerkens
100.000
J.M. Detailleur (afgetreden op 1 mei 2007)
100.000
■
Totaal
LTIP 2005-07
LTIP 2005-07 aantal aandelen N. McKinstry, voorzitter B.L.J.M. Beerkens
■
Totaal
450.000
Per 31 december 2007 is de toekenning van aandelen van het LTIP 2005-2007 onvoorwaardelijk vastgesteld. Het totaal rendement voor aandeelhouders (TSR) van de vennootschap stond op positie 3 in de vooraf bepaalde groep van ondernemingen in de sector, hetgeen resulteert in een toekenning van 125% van het aantal voorwaardelijk toegekende aandelen. De aandelen zullen worden geleverd op 28 februari 2008. Voorwaardelijk
Additionele
Onvoorwaardelijk
toegekend
toekenning
toegekend
1 januari 2007
(25%)
31 december 2007
200.000
50.000
250.000
80.000
20.000
100.000
280.000
70.000
350.000
LTIP 2006-08 and LTIP 2007-09
LTIP 2006-08 en 2007-09 oorspronkelijk aantal aandelen (bij een uitkering van 100%) N. McKinstry, voorzitter B.L.J.M. Beerkens J.J. Lynch, Jr.
■
Totaal
Aan de leden van de Raad van Bestuur zijn, onder de voorwaarden van het LTIP 2006-08 en 2007-09 zie ➔ Remuneratierapport, de volgende aantallen aandelen (op basis van een uitkering van 100%) voorwaardelijk toegekend: Voorwaardelijk
Voorwaardelijk
Totaal voorwaar-
toegekend
toegekend
delijk toegekend per
LTIP 2006-08
LTIP 2007-09
31 december 2007
200.000
191.000
391.000
80.000
69.000
149.000
9.000
44.000
53.000
289.000
304.000
593.000
Voor de leden van de Raad van Bestuur zijn de prestatiecriteria van het LTIP 2007-09 gewijzigd ten opzichte van LTIP 2006-08 zie ➔ Remuneratierapport. De reële waarde per voorwaardelijk toegekend aandeel van het LTIP 2007-09 bedroeg € 14,55 (LTIP 2006-08: € 14,63; LTIP 2005-07: € 13,58; 97
BE KNOPTE F I NA NC I ËLE INFORMATIE 2007
www.wolterskluwer.com
Ingevolge het LTIP 2005-07 zijn 100.000 aandelen onvoorwaardelijk toegekend aan de heer Detailleur. Deze aandelen zullen worden geleverd op 28 februari 2008.
LTIP 2004-06: € 13,10), zoals bepaald door een extern adviesbureau. De plannen hebben een prestatieperiode van drie jaar. Ingevolge het LTIP 2006-08 zijn 100.000 aandelen onvoorwaardelijk toegekend aan de heer Detailleur. Aangezien het totaal rendement voor aandeelhouders van de vennootschap op positie 4 in de vooraf bepaalde groep van ondernemingen in de sector stond voor de prestatieperiode 1 januari 2006 tot en met 31 december 2007, resulteert dit in een toekenning van 125% van het aantal in 2006 voorwaardelijk toegekende aandelen. Deze aandelen zullen worden geleverd op 28 februari 2008.
AANDELENOPTIES RAAD VAN BESTUUR Einde
Afgelopen Uitgeoefend
Aandelenopties Raad van Bestuur N. McKinstry, voorzitter
B.L.J.M. Beerkens
■
Jaar van
Uitoefen-
1 januari
gedurende
gedurende
31 december
uitoefen-
toekenning
prijs (€)
2007
het jaar
het jaar
2007
periode
2002
24,00
90.000
(90.000)
0
2007
2002
18,27
80.000
80.000
2009
2003
13,00
80.000
80.000
2010
2003
10,10
15.000
15.000
2010
2003
13,00
40.000
40.000
2010
Totaal
305.000
(90.000)
–
215.000
BEZOLDIGING RAAD VAN COMMISSARISSEN
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Lid van Selectie en
Bezoldiging Raad van Commissarissen
Remuneratie-
Lid van Audit
Bezoldiging
Bezoldiging
commissie
Commissie
2007
2006
A. Baan, voorzitter
■
■
60
51
P.N. Wakkie, plaatsvervangend voorzitter [1]
■
48
37
29
–
in duizenden euro’s
B.F.J. Angelici [1] L.P. Forman
51
43
A.J. Frost
42
37
S.B. James
42
26
J.V.H. Pennings [1]
17
47
■
■
H. de Ruiter [2] H. Scheffers
■
Totaal
[1] De heer Pennings trad af als plaatsvervangend voorzitter per 20 april 2007. De heer Wakkie volgde de heer Pennings op als plaatsvervangend voorzitter met ingang van die datum. De heer Angelici werd tot lid van de Raad van Commissarissen benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 20 april 2007. [2] De heer de Ruiter trad af in april 2006.
98
WOL TE RS KL UW ER J A A R OVE RZICHT 2007
■
–
18
47
42
336
301
De leden van de Raad van Commissarissen hebben geen aandelen Wolters Kluwer in hun bezit.
Overige gegevens
ACCOUNTANTSVERKLARING Aan de Raad van Bestuur van Wolters Kluwer nv Wij hebben gecontroleerd of de beknopte financiële informatie 2007 van Wolters Kluwer nv te Amsterdam, zoals opgenomen op pagina 86 t/m 98 van dit jaaroverzicht, op de juiste wijze is ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening 2007 van Wolters Kluwer nv. Bij die jaarrekening hebben wij op 26 februari 2008 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opstellen van de beknopte financiële informatie in overeenstemming met de grondslagen zoals gehanteerd in de jaarrekening 2007 van Wolters Kluwer nv. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de beknopte financiële informatie 2007 te verstrekken.
Werkzaamheden
Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig dienen wij onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de beknopte financiële informatie 2007 op de juiste wijze is ontleend aan de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.
Oordeel
Naar ons oordeel is de beknopte financiële informatie 2007 in alle van materieel belang zijnde aspecten op de juiste wijze ontleend aan de jaarrekening.
Toelichting
Wij vestigen er de aandacht op dat voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten van de entiteit en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle de beknopte financiële informatie 2007 dient te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze is ontleend, alsmede met de door ons daarbij op 26 februari 2008 verstrekte goedkeurende accountantsverklaring. Deze toelichting doet geen afbreuk aan ons oordeel.
Amstelveen, 26 februari 2008
KPMG ACCOUNTANTS N.V. M.J.P. Thunnissen RA
99
BE KNOPTE F I NA NC I ËLE INFORMATIE 2007
www.wolterskluwer.com
Opdracht
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
BESTEMMING VAN HET RESULTAAT Artikel 29 van de statuten
Lid 1. Uit de winst zoals deze blijkt uit de door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders vastgestelde jaarrekening wordt op de preferente aandelen een dividend uitgekeerd waarvan het percentage gelijk is aan dat van het gemiddelde van de rentevoet op basisherfinancieringstransacties van de Europese Centrale Bank – gewogen naar het aantal dagen waarover deze rentevoet gold – gedurende het boekjaar of deel van het boekjaar waarover het dividend wordt uitgekeerd, verhoogd met drie. Het dividend op laatst bedoelde preferente aandelen wordt op jaarbasis berekend over het gestorte gedeelte van het nominaal bedrag. Indien over enig boekjaar de in de eerste volzin bedoelde uitkering niet of niet geheel kan plaatsvinden omdat de winst dat niet toelaat, wordt het tekort ten laste van het uitkeerbaar deel van het eigen vermogen van de vennootschap uitgekeerd. Op de preferente aandelen geschiedt geen verdere winstuitkering. Lid 2. Vervolgens worden zodanige bedragen gereserveerd als de Raad van Bestuur, onder goedkeuring van de Raad van Commissarissen, zal bepalen. Lid 3. Het daarna overblijvende zal ter beschikking staan van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Lid 5. Uitkering van winst geschiedt na de vaststelling van de jaarrekening, waaruit blijkt dat zij geoorloofd is. Lid 7. Indien over enig jaar verlies wordt geleden, wordt dat verlies op nieuwe rekening overgebracht ter verrekening met toekomstige winsten, en wordt over dat jaar geen dividend uitgekeerd. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders kan echter op voorstel van de Raad van Bestuur, dat is goedgekeurd door de Raad van Commissarissen, besluiten zulk een verlies te delgen door afboeking op een reserve, die niet volgens de wet moet worden aangehouden.
Artikel 30 van de statuten
Lid 1. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders kan op voorstel van de Raad van Bestuur, dat is goedgekeurd door de Raad van Commissarissen, besluiten dat een uitkering van dividend op gewone aandelen geheel of ten dele plaatsvindt niet in geld, doch in gewone aandelen in het kapitaal van de vennootschap. Lid 2. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders kan op voorstel van de Raad van Bestuur, dat is goedgekeurd door de Raad van Commissarissen, besluiten tot uitkeringen in geld of op de wijze als in lid 1 bedoeld, aan houders van gewone aandelen ten laste van een of meer reserves, die niet volgens de wet moeten worden aangehouden. Overeenkomstig artikel 30 van de statuten en met goedkeuring van de Raad van Commissarissen zal aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders een voorstel worden gedaan om een uitkering te doen in contanten van een bedrag van € 0,64 per aandeel of in aandelen, op basis van een verhouding die op 28 april 2008 vastgesteld en bekendgemaakt zal worden.
Voorgestelde dividenduitkering in miljoenen euro’s Voorgestelde dividenduitkering
■
Totaal
100
WOL TE RS KL UW ER J A A R OVE RZICHT 2007
2007
2006
180
179
180
179
GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM Langetermijnleningen
Wolters Kluwer maakte op 27 februari 2008 bekend dat het per 26 februari 2008 vier bilaterale leningsovereenkomsten voor een totaal van JPY 20 miljard (ongeveer € 126 miljoen) heeft afgesloten met een looptijd van 30 jaar. De leningen in Japanse yen worden omgezet in euro’s tegen een all in cost of funds van 6%.
www.wolterskluwer.com
101
BE KNOPTE F I NA NC I ËLE INFORMATIE 2007
Overige Informatie
Kerncijfers 10 jaarsoverzicht Kerncijfers Opbrengsten [2]
IFRS
IFRS
IFRS
IFRS
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
[1]
[1]
[1]
[1]
[1]
[1]
[1]
3.413
3.377
3.065
2.952
3.436
3.969
3.837
3.664
3.081
2.739
546
435
374
356
91
264
459
514
692
600
329
278
221
277
917
321
260
311
(69)
382
140
186
358
309
Gewoon EBITDA [2]
747
635
557
559
722
881
919
878
813
732
Gewoon EBITA [2]
667
556
474
464
610
763
812
789
735
668
Gewone winst over het boekjaar [2]
421
344
287
272
349
442
436
412
410
180
179
167
164
161
156
150
140
128
47,5
52,0
58,4
60,3
46,1
35,3
34,4
34,0
31,2
21,8
55,8
64,3
52,7
n.v.t.
40,8
107,1
75,3
35,7
405
399
311
407
393
400
328
363
386
ratio (CAR) [2]
0,91
0,99
1,06
1,25
1,09
0,91
Acquisitie uitgaven
198
773
357
56
97
300
502
492
414
1.058
1.178
1.194
1.098
704
861
1.278
1.379
1.146
1.488
1.011
Bedrijfsresultaat [2] Winst over het boekjaar uit voortgezette bedrijfsactiviteiten toe te rekenen aan aandeelhouders van de moedermaatschappij [2] Winst over het boekjaar toe te rekenen aan aandeelhouders van de moedermaatschappij
(Voorgesteld) dividend/contant dividend
110
Dividend voorstel in % van gewone winst over het boekjaar [2] Pay-out in % van winst over het boekjaar, toe te rekenen aan aandeelhouders van de moedermaatschappij Vrij besteedbare kasstroom [2]
35,7
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Liquiditeiten conversieverhouding
Eigen vermogen toe te rekenen aan aandeelhouders van de moedermaatschappij Aansprakelijk vermogen
1.439
1.421
1.551
1.162
1.499
2.100
2.200
1.744
2.089
1.616
Nettoschuld
1.793
2.050
1.637
1.527
1.900
2.664
2.821
2.614
2.363
2.202
Werkzaam vermogen
2.474
2.819
2.878
3.008
3.691
4.590
4.779
3.951
4.132
3.531
Totaal vermogen
5.276
5.653
5.440
5.022
5.044
6.161
6.520
5.792
5.696
4.743
121
121
81
65
423
415
353
275
89
68
125
93
79
66
92
147
151
124
117
74
80
79
83
95
112
118
107
89
78
64
16,0
12,9
12,2
12,1
2,6
6,7
12,0
14,0
22,5
21,9
9,6
8,2
7,2
9,4
(2,0)
9,6
3,7
5,1
11,6
11,3
Amortisatie goodwill, uitgaverechten en bijzondere waardeverminderingen Netto-investeringen in vaste activa [2] Amortisatie overige immateriële activa en afschrijvingen op materiële vaste activa [2] In % van de opbrengsten: Bedrijfsresultaat [2] Winst over het boekjaar uit voortgezette bedrijfsactiviteiten, toe te rekenen aan aandeelhouders van de moedermaatschappij [2]
104
W OL TE RS KL UW ER J A A R OVERZICHT 2007
IFRS
IFRS
IFRS
IFRS
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
[1]
[1]
[1]
[1]
[1]
[1]
[1]
21,0
22,0
23,9
24,0
26,4
26,7 24,4
Gewoon EBITDA [2]
21,9
Gewoon EBITA [2] Gewone winst over het boekjaar [2]
ROIC [2]
18,8
18,2
18,9
19,5
16,5
15,5
15,7
17,8
19,2
21,2
21,5
23,9
12,3
10,2
9,4
9,2
10,2
11,1
11,4
11,3
13,3
7,9
6,8
6,6
6,5
7,1
8,1
5,4
4,6
4,8
5,4
5,5
4,5
4,4
5,1
5,3
3,2
2,9
2,7
2,6
3,0
3,1
3,0
2,9
3,0
Netto rentedekking [2]
6,5
Nettoschuld/gewoon EBITDA [2]
2,4
Nettoschuld/totaal vermogen
1,5
1,7
1,5
2,2
2,2
2,1
2,0
2,3
1,6
2,2
0,48
0,42
0,38
0,23
0,23
0,28
0,29
0,29
0,36
0,29
0,27
0,25
0,29
0,23
0,30
0,34
0,34
0,30
0,37
0,34
Verwaterde WPA [2]
1,08
0,90
0,73
0,93
(0,24)
1,30
0,52
0,68
1,29
1,12
Verwaterde gewone WPA [2]
1,38
1,10
0,93
0,91
1,18
1,50
1,54
1,47
1,48
1,34
1,33
1,27
1,01
1,35
1,32
1,36
1,17
1,30
1,39
[4]
Eigen vermogen/ werkzaam vermogen Aansprakelijk vermogen/ totaal vermogen Gegevens per aandeel (€) Op basis van volledige verwatering:
Verwaterde vrij besteedbare kasstroom per aandeel [2]
Gewogen gemiddeld aantal aandelen volledig verwaterd (in miljoenen)
304,7
321,4
316,6
310,1
309,3
306,2
289,7
284,2
281,2
278,9
Gewone WPA [2]
1,40
1,12
0,95
0,92
1,20
1,56
1,55
1,48
1,48
1,34
WPA [2]
1,10
0,91
0,73
0,93
(0,24)
1,34
0,50
0,67
1,29
1,12
Vrij besteedbare kasstroom 1,30
1,03
1,37
1,36
1,41
1,16
1,30
1,39
0,58
0,55
0,55
0,55
0,55
0,53
0,50
0,46
0,40
300,5
307,1
302,4
295,6
289,8
284,3
281,8
279,4
277,2
274,8
Hoogste koers
24,40
22,47
17,45
15,55
17,35
26,45
33,00
44,30
48,56
45,72
Laagste koers
20,00
16,67
13,31
11,90
8,66
13,40
20,51
20,10
27,30
28,54
Koers per 31 december
22,48
21,79
17,08
14,77
12,40
16,60
25,60
29,04
33,60
45.58
1.794
1.573
1.393
1.245
1.660
1.129
2.037
2.750
2.160
2.100
19.544
19.901
18.452
18.393
19.689
20.833
20.297
19.209
18.793
17.431
[3]
Gewogen gemiddeld aantal geplaatste aandelen (in miljoenen) Beurskoersen (€)
Gemiddelde dagomzet Wolters Kluwer op Euronext Amsterdam nv (in duizenden aandelen) Personeel Aantal medewerkers per 31 december In FTE’s per 31 december
18.620
18.871
17.419
17.515
18.687
19.617
19.317
18.269
17.812
16.505
In FTE’s gemiddeld per jaar
19.827
19.704
18.467
18.270
19.540
20.284
19.766
19.009
17.452
16.297
105
[1] De cijfers voor de jaren 1998-2001 zijn niet her-
[2] De cijfers voor 2004-2006 zijn aangepast om de
[4] De nettoschuld/gewoon EBITDA ratio is herzien.
zien. Cijfers voor de jaren 2002 en 2003 zijn herzien
Education divisie te herclassificeren als niet-voort-
Het was 2,9 voor de herclassificatie van de Education
voor aanpassingen in NL GAAP. Sinds 2005 wordt IFRS
gezette bedrijfsactiviteiten.
divisie als niet-voortgezette bedrijfsactiviteiten.
toegepast. Cijfers voor 2004 zijn herzien voor IFRS.
[3] Voorgesteld dividend per aandeel.
OVE RI GE I NF ORMA T IE
www.wolterskluwer.com
1,35 0,64
per aandeel [2] Dividend per aandeel
Informatie voor aandeelhouders en beleggers Wolters Kluwer streeft ernaar om volledige openheid van zaken te geven aan aandeelhouders en de beleggingswereld en een hoge mate van transparantie te bereiken in haar financiële verslaggeving. De vennootschap communiceert regelmatig met haar aandeelhouders en de beleggingswereld en heeft het hele jaar door een uitgebreid programma ten behoeve van beleggersrelaties. De vennootschap streeft ernaar beleggers te helpen om hun kennis van Wolters Kluwer en haar management te vergroten en om met de gehele beleggingswereld een vertrouwensrelatie op te bouwen voor de lange termijn. Raadpleeg ➔ Investor Relations voor meer informatie. Activiteiten voor aandeelhouders en beleggers in 2007 waren onder meer: Volledige presentatie door het management van de halfjaarcijfers en de jaarcijfers; Conference calls met het management (audio webcast) waarin de cijfers over het eerste en het derde kwartaal werden gepresenteerd; Regelmatige afspraken op kantoor met en roadshows voor potentiële en bestaande aandeelhouders en beursanalisten (sell-side) die de vennootschap volgen; Specifieke informatie voor aandeelhouders die wordt verstrekt op www.wolterskluwer.com via de sectie voor beleggers, met uitgebreide financiële informatie, de strategie van de onderneming en kopieën van presentaties en de gedurende het jaar gegeven webcasts.
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
■
■
■
■
Kalender 2008
27 februari 20 maart 22 april 23 april 24 april 28 april 5 mei 30 juli Vierde kwartaal
106
W OL TE RS KL UW ER J A A R OVERZICHT 2007
Jaarcijfers 2007 Publicatie jaarverslag 2007 Jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders Datum dividend record Ex-dividendnotering Vaststelling omwisselingverhouding (na beurssluiting) Betaalbaarstelling contant dividend Halfjaarcijfers 2008 Trading update 2008
Informatie aandelen
2007
2006
Verwaterde winst per aandeel (WPA) [1]
1,08
0,90
Verwaterde gewone WPA [1]
1,38
1,10
in euro’s tenzij anders vermeld
Verwaterde gewone WPA tegen constante koersen [1]
1,48
1,09
Verwaterde vrij besteedbare kasstroom per aandeel [1]
1,33
1,27
WPA [1]
1,10
0,91
Gewone WPA [1]
1,40
1,12
Vrij besteedbare kasstroom per aandeel [1]
1,35
1,30
Voorgesteld dividend/contant dividend per aandeel
0,64
0,58
Gewogen gemiddeld aantal geplaatste aandelen [2]
300,5
307,1
Verwaterd gewogen gemiddeld aantal aandelen [2]
304,7
321,4
Hoogste koers
24,40
22,47
Laagste koers
20,00
16,67
Koers per 31 december
22,48
21,79
1.794
1.573
Gemiddelde dagomzet Wolters Kluwer op Euronext Amsterdam nv (x 1.000)
[1] Uit voortgezette bedrijfsactiviteiten. [2] In miljoenen aandelen.
Aandeleninkoopprogramma
Hoogste en laagste koers 2004
2005
2006
2007
€ 24,40
25 € 22,47
€ 20,00
20 € 17,45
€ 16,67
€ 15,55
15
€ 13,31 € 11,90
107
Hoogste koers Laagste koers
10
OVE RI GE I NF ORMA T IE
www.wolterskluwer.com
In 2007 rondde de vennootschap een aandeleninkoopprogramma af om de aandeelhouders een hoger rendement te bieden. Met dit aandeleninkoopprogramma werden 29,8 miljoen gewone aandelen teruggekocht voor een waarde van € 645 miljoen. De vennootschap houdt momenteel nagenoeg 10% van de geplaatste aandelen, hetgeen wettelijk het maximale percentage is dat de vennootschap in bezit mag hebben. Het management heeft de intentie om het grootste deel van de door het aandeleninkoopprogramma verworven aandelen in te trekken.
Koersontwikkeling sinds 2004
januari 2004
december 2007
24
21
18
Wolters Kluwer AEX (geïndexeerd)
15
DJES Media (geïndexeerd)
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
DJS Media (geïndexeerd)
12
Aandelenkapitaal
De gewone aandelen hebben een nominale waarde van € 0,12. Het aantal geplaatste gewone aandelen bedroeg 312.351.430 per 31 december 2007 (31 december 2006: 308.741.698). Het gewogen gemiddelde aantal verwaterde gewone aandelen ter berekening van de verwaterde winst per aandeel bedroeg 304,7 miljoen (2006: 321,4 miljoen). Out of the moneyaandelenopties zijn hierin niet begrepen. Indien met deze aandelenopties wel rekening wordt gehouden, komt het totale gewogen gemiddelde aantal verwaterde aandelen uit op 305,8 miljoen (2006: 324,6 miljoen).
Marktkapitalisatie per 31 december 2007
Op basis van de geplaatste gewone aandelen (exclusief eigen aandelen die door de vennootschap gehouden worden): € 6,3 miljard (2006: € 6,7 miljard).
Geografische spreiding van aandelen Wolters Kluwer
Het grootste deel van de aandelen Wolters Kluwer (85%) is in handen van institutionele beleggers. Met ruim 400 institutionele beleggers in 25 landen is het aandelenbezit sterk internationaal gespreid. Beleggers in Noord-Amerika hadden in 2007 een belang in de vennootschap van 32% (2006: 37%); Europese beleggers hadden een belang van 67% (2006: 62%). De geografische spreiding van aandeelhouders in percentages, bij benadering, op 31 december 2007, ten opzichte van het voorgaande jaar:
Aandeelhouders
Aandeelhouders
2007
in %
2006
Noord-Amerika
32
37
Verenigd Koninkrijk
26
28
Nederland
24
18
Frankrijk
9
8
Duitsland
3
4
Rest van Europa
5
4
Overig
1
1
100
100
■
Totaal
in %
32 Noord-Amerika 67 Europa 1 Overig
108
W OL TE RS KL UW ER J A A R OVERZICHT 2007
Kapitaalbelangen groter dan 5%
Volgens de definitie in de Wet melding zeggenschap en kapitaalbelang in effectenuitgevende instellingen: Internationale Nederlanden Groep nv: 5,5%, melding d.d. 1 november 2006; Morgan Stanley Investment Management Limited: 5,1%, melding d.d. 5 december 2007; Silchester International Investors Limited: 6,0%, melding d.d. 1 november 2006. ■
■
■
Noteringen
Aandelenkapitaal: Amsterdam (Euronext Amsterdam: WLSNc.NA (Bloomberg), WLSNc.AS (Reuters); fondscode 39590, ISIN code NL0000395903); Duitsland, Frankfurt: gewone aandelen Wolters Kluwer; Verenigde Staten, New York (over-the-counter, WTKWY, CUSIP nr. 977874 20 5): American Depositary Receipts.
■
■ ■
Administratiekantoor ADR’s: Deutsche Bank Trust Company Americas 60 Wall Street New York, NY 10005 Verenigde Staten www.adr.db.com Overige effecten Wolters Kluwer
Wolters Kluwer obligaties genoteerd in Amsterdam: 5,250% Wolters Kluwer nv obligaties, 1998/2008, NLG 500 miljoen (€ 227 miljoen) (ISIN code NL0000121911) 6,875% perpetuele cumulatieve achtergestelde Wolters Kluwer nv obligaties 2001 (€ 225 miljoen) (ISIN code NL0000119105)
■
■
Wolters Kluwer obligaties genoteerd in Amsterdam en Luxemburg: 5,125% Wolters Kluwer nv obligaties, 2003/2014, € 700 miljoen (ISIN code XS0181273342)
■
Indices
Kredietbeoordelaars hebben Wolters Kluwer in 2007 beoordeeld. Standard & Poor’s wijzigde de langetermijnrating van BBB+ met negative outlook naar BBB+ met stable outlook. Moody’s Investors Service wijzigde de rating van Baa1 met negative outlook naar Baa1 met stable outlook. Gewicht
in %
in de indices
AEX
1,57
FTSE Euro 300
0,10
DJ Euro Stoxx Media
7,15
DJS Media
3,93
S&P Euro 350 Media
4,80
Wolters Kluwer is opgenomen in ongeveer 50 aandelenindices.
109
OVE RI GE I NF ORMA T IE
www.wolterskluwer.com
Kredietbeoordelingen
Verslag van Stichting Preferente Aandelen
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Wolters Kluwer Activiteiten
In 2007 heeft het bestuur van Stichting Preferente Aandelen Wolters Kluwer twee maal vergaderd. Tijdens deze vergaderingen kwamen onder meer de jaarcijfers 2006, de resultaten over het eerste halfjaar van 2007, de uitvoering van de strategie, de financiering van de vennootschap, acquisities en desinvesteringen, ontwikkelingen in de markt en de algemene gang van zaken bij Wolters Kluwer aan de orde. Ook buiten de vergaderingen om heeft het bestuur de ontwikkelingen van de vennootschap gevolgd, onder andere doordat de bestuursleden alle persberichten ontvangen. Het bestuur van de stichting heeft daardoor een goed inzicht in de gang van zaken bij Wolters Kluwer. Ook heeft het bestuur de ontwikkelingen op het gebied van corporate governance nauwgezet gevolgd, en heeft daarover gesproken tijdens de bestuursvergaderingen. Voorts is gesproken over de samenstelling van het bestuur van de stichting. Alle leden van het bestuur van de stichting zijn onafhankelijk van de vennootschap. De stichting heeft in het verslagjaar geen preferente aandelen verworven.
Uitoefening optie
Tussen Wolters Kluwer en Stichting Preferente Aandelen Wolters Kluwer is een overeenkomst gesloten op basis waarvan preferente aandelen genomen kunnen worden door de stichting. Deze optie op preferente aandelen is thans een middel dat beschouwd kan worden als een mogelijke bescherming bij Wolters Kluwer tegen het uitoefenen door een derde van invloed op het beleid van de vennootschap zonder de instemming van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen, daaronder begrepen gebeurtenissen die de continuïteit, zelfstandigheid, identiteit of samenhang van de activiteiten van de vennootschap kunnen bedreigen. De stichting mag de optie op de preferente aandelen zodanig uitoefenen dat het aantal genomen preferente aandelen maximaal gelijk is aan 100% van het aantal geplaatste gewone aandelen op het moment van uitoefening. Onder meer door het nemen van preferente aandelen door de stichting zullen de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen in de gelegenheid worden gesteld om hun positie ten opzichte van bijvoorbeeld een bieder op aandelen van Wolters Kluwer en diens plannen of ten opzichte van een derde die anderszins doorslaggevende invloed wenst uit te oefenen nader te bepalen en hebben zij de mogelijkheid om alternatieven te bestuderen en te implementeren.
110
W OL TE RS KL UW ER J A A R OVERZICHT 2007
Samenstelling van het bestuur van Stichting Preferente Aandelen Wolters Kluwer
In 2007 is de samenstelling van het bestuur niet gewijzigd. De heer R.P. Voogd is per 1 januari 2007 de heer J.C.T. van der Wielen opgevolgd als voorzitter, nadat laatstgenoemde had besloten terug te treden als voorzitter. De heer Van der Wielen is wel lid van het bestuur gebleven. Het bestuur van de stichting bestaat geheel uit niet met Wolters Kluwer verbonden personen als bedoeld in Bijlage X bij het Algemeen Reglement Euronext Amsterdam Stock Market.
Amsterdam, 26 februari 2008
Bestuur van Stichting Preferente Aandelen Wolters Kluwer R.P. Voogd, voorzitter R.W.J.M. Bonnier H.G. Bouwman J.H.M. Lindenbergh J.C.T. van der Wielen
Verklaring
De Raad van Bestuur van Wolters Kluwer nv en het bestuur van Stichting Preferente Aandelen Wolters Kluwer verklaren hiermede dat naar hun gezamenlijke oordeel is voldaan aan de ten aanzien van de onafhankelijkheid van de bestuurders gestelde eisen als bedoeld in Bijlage X bij het Algemeen Reglement Euronext Amsterdam Stock Market.
Amsterdam, 26 februari 2008
Raad van Bestuur Bestuur Stichting Preferente Aandelen Wolters Kluwer
www.wolterskluwer.com
111
OVE RI GE I NF ORMA T IE
Contactinformatie Wolters Kluwer nv
C O N T AC TI N F O RMA TI E DI V I S I E S
Apollolaan 153
E N B E DRI J F S O N DE RDE LE N
C O N TA C TI N F O RMA TI E OVER I G
Postbus 75248 1070 AE Amsterdam
Health
Externe accountant
Tel: 020 6070 400
WoltersKluwerHealth-Communications@
KPMG Accountants nv
Fax: 020 6070 490
wolterskluwer.com
Burgemeester Rijnderslaan 10/20, Amstelveen Postbus 74500
[email protected] www.wolterskluwer.com Kamer van Koophandel Amsterdam
Corporate & Financial Services
1070 DB Amsterdam
Corporate Legal Services
www.kpmg.com
[email protected]
[email protected]
Financial Services
American Depositary Receipts
[email protected]
Trust Office
Handelsregister nr. 33.202.517 Investor Relations
Deutsche Bank Trust Company Americas
Kevin Entricken, Vice President Tel: 020 6070 407
Tax, Accounting & Legal
60 Wall Street
Fax: 020 6070 499
[email protected]
New York, NY 10005 Verenigde Staten
[email protected]
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Corporate Communications Caroline Wouters, Vice President Tel: 020 6070 459 Fax: 020 6070 490
[email protected] Corporate Human Resources
[email protected] General Counsel/Company Secretary Maarten Thompson, Vice President Tel: 020 6070 442 Fax: 020 6070 378
[email protected]
112
W OL TE RS KL UW ER J A A R OVERZICHT 2007
Legal, Tax & Regulatory Europe
Tel: +1 212 250 9100
[email protected]
www.adr.db.com
Kalender 2008 27 februari
15 – 18 mei
1 – 4 september
Jaarcijfers 2007
International Book Fair
Beijing International Book Fair
20 maart
Warsaw, Polen
Beijing, China
Publicatie 2007 Annual Report
Wolters Kluwer Poland vertegenwoordigd
verscheidene bedrijfsonderdelen van
22 april (11:00 uur)
16 – 21 mei
Wolters Kluwer vertegenwoordigd
Algemene Vergadering van Aandeelhouders
Medical Library Association (MLA)
7 – 8 oktober
Okura Hotel, Amsterdam
Annual Meeting
OCN 2008
24 april
Chicago, Verenigde Staten
Amsterdam
Ex-dividend notering aandeel
Wolters Kluwer Health vertegenwoordigd
Ovid en Kluwer vertegenwoordigd
30 juli
9 – 11 juni
15 – 19 oktober
Halfjaarcijfers 2008
AICPA Tech Computer & Technology
Frankfurt Book Fair
Vierde kwartaal
Las Vegas, Verenigde Staten
Frankfurt, Duitsland
Trading update 2008
CCH vertegenwoordigd
alle divisies van Wolters Kluwer
26 – 27 juni
vertegenwoordigd
LegalTech West Coast
19 – 22 oktober
K L A N T G ER I CH T E E VE N E M E N T E N
Mortgage Bankers Association’s (MBA)
CT Summation vertegenwoordigd
Annual Convention & Expo
18e New Delhi World Book Fair
26 juni – 2 juli
San Francisco, Verenigde Staten
New Delhi, India
American Library Association (ALA)
Wolters Kluwer Financial Services
Wolters Kluwer India vertegenwoordigd
Annual Conference
vertegenwoordigd
5 – 7 februari
Anaheim, Verenigde Staten
20 – 22 oktober
LegalTech
Wolters Kluwer Health vertegenwoordigd
Association of Corporate Counsel (ACC) 2008
New York, Verenigde Staten
29 juni – 2 juli
Annual Meeting
CCH en CT vertegenwoordigd
CUNA Americas Credit Union Conference
Seattle, Verenigde Staten
21 – 22 februari
and Expo
CT en CCH vertegenwoordigd
AGA National Leadership Conference
New York, Verenigde Staten
26 – 29 oktober
Washington DC, Verenigde Staten
Wolters Kluwer Financial Services
CCH User Conference
CCH vertegenwoordigd
vertegenwoordigd
Palm Desert, Verenigde Staten
24 – 27 april
9 – 12 juli
5 – 7 november
International Book Fair Hungary
National Association of Federal Credit Unions
CBA Fair Lending Conference
Budapest, Hongarije
(NAFCU) Annual Conference & Exhibition
Virginia, Verenigde Staten
CompLex vertegenwoordigd
Honolulu, Verenigde Staten
Wolters Kluwer Financial Services
27 – 30 april
Wolters Kluwer Financial Services
vertegenwoordigd
CEIC 2008
vertegenwoordigd
2 – 4 december
Las Vegas, Verenigde Staten
10 – 15 augustus
Online Information 2008
CT Summation vertegenwoordigd
IFLA Annual Conference
London, Verenigd Koninkrijk
4 – 7 mei
Québec, Canada
Wolters Kluwer Health vertegenwoordigd
Mortgage Bankers Association (MBA)
Wolters Kluwer Health vertegenwoordigd
Boston, Verenigde Staten
Voor een volledig overzicht van Wolters
Wolters Kluwer Financial Services
Kluwer en industrie gerelateerde evenement-
vertegenwoordigd
en, bezoek www.wolterskluwer.com.
OVE RI GE I NF ORMA T IE
www.wolterskluwer.com
113
Los Angeles, Verenigde Staten 2 – 10 februari
Over dit jaaroverzicht Het Nederlandse Jaaroverzicht 2007 is beschikbaar in print en als PDF bestand op www.wolterskluwer.com. Het Engelstalige 2007 Annual Report is beschikbaar in print en op www.wolterskluwer.com.
Concept en productie
Lithografie
Voor meer informatie, bezoek
Wolters Kluwer
Nederlof Repro
www.wolterskluwer.com,
Corporate Communications Fotografie
of neem contact op met Druk
Corporate Communications via
Grafisch Bedrijf Tuijtel
[email protected]
Taco Anema
of 020 6070 400. Afwerking
Ontwerp en vormgeving Design Studio Hans Kentie BNO Vertaling
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
Vertaalbureau Bothof
114
W OL TE RS KL UW ER J A A R OVERZICHT 2007
Hexspoor
Papier Dit jaaroverzicht is gedrukt op Arctic The Volume Paper, FSC en PEFC gecertificeerd, geproduceerd door Arctic Paper. Wolters Kluwer heeft een verantwoordelijkheid om bij te dragen aan het duurzame gebruik van natuurlijke hulpbronnen. In samenhang met deze visie zal de onderneming een donatie doen aan het 4e FSC Global Paper Forum (Forest Stewardship Council) dat in juni 2008 plaatsvindt in Düsseldorf in Duitsland. Doel van dit forum is het creëren van een sterkere markt en nieuwe kansen voor papier met FSC-keurmerk. Gelijktijdig met het 2007 Annual Report zal Wolters Kluwer een separaat rapport publiceren over haar duurzaamheidsinspanningen in 2007. Het 2007 Sustainable Entrepreneurship Report, is beschikbaar in het Engels op www.wolterskluwer.com. Toekomstgerichte uitspraken
In dit jaaroverzicht worden toekomstgerichte uitspraken gedaan. Deze uitspraken zijn herkenbaar aan het gebruik van bewoordingen als ‘verwacht’, ‘naar verwachting’, ’voorziet’, ‘heeft het voornemen’, en vergelijkbare uitdrukkingen. Wolters Kluwer waarschuwt dat deze toekomstgerichte uitspraken onderhevig zijn aan bepaalde risico’s en onzekerheden die er toe kunnen leiden dat de werkelijke resultaten en gebeurtenissen aanmerkelijk afwijken van onder meer, maar niet uitsluitend, de algemene economische omstandigheden, de situatie op de markten waarop Wolters Kluwer actief is, het gedrag van klanten, leveranciers en concurrenten, technologische ontwikkelingen, de implementatie en uitvoering van nieuwe ICT-systemen en outsourcing, juridische- en fiscale bepalingen en voorschriften van regelgevende instanties die consequenties hebben voor de activiteiten van Wolters Kluwer, evenals risico’s verbonden met fusies, overnames en desinvesteringen. In aanvulling hierop, maar niet beperkt daartoe, kunnen toekomstige resultaten beïnvloed worden door financiele risico’s zoals valuta- en rente risico’s en liquiditeits- en kredietrisico’s. Wolters Kluwer verwerpt iedere aansprakelijkheid of verplichting terzake van het bijwerken of herzien van onderhavige prognoses op basis van nieuwe informatie, toekomstige gebeurtenissen of anderszins.
115
OVE RI GE I NF ORMA T IE
www.wolterskluwer.com
wat is voorzien in de toekomstgerichte uitspraken. Factoren die daartoe kunnen leiden zijn
Raadpleeg www.wolterskluwer.com voor een volledig overzicht van websites en adressen
Overzicht van klanten, bedrijfsonderdelen
Wolters Kluwer Jaaroverzicht 2007
en merken
116
WOL TE RS KL UW ER J2A0A07 R OVE ANNUAL RZICHT RE 2007 PORT
Kerngegevens 2007 Opbrengsten € 3.413 miljoen Gewoon EBITA € 667 miljoen
Divisie
Divisie
Divisie
Divisie
Health
Corporate & Financial Services
Tax, Accounting & Legal
Legal, Tax & Regulatory Europe
Activiteiten
Activiteiten
Activiteiten
Activiteiten
de Verenigde Staten, Canada, Europa, Azië Pacific en Latijns-Amerika
de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk
de Verenigde Staten, Canada, Europa en Azië Pacific
Corporate Legal Services, Financial Services
Tax and Accounting, Law & Business
België, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Hongarije, Italië, Nederland, Noorwegen, Polen, Portugal, Roemenië, Rusland, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Zweden
Klanten
Klanten
Pharma Solutions, Medical Research, Professional & Education, Clinical Solutions Klanten ■ ■
Belangrijkste prestatie-indicatoren 2007
Opbrengsten per divisie in miljoenen euro’s en in % van het totaal 761 Health (22%) 522 Corporate & Financial Services (15%) 881 Tax, Accounting & Legal (26%) 1.249 Legal, Tax & Regulatory Europe (37%)
2007
Geografische spreiding van de opbrengsten in % 45 Europa 52 Noord-Amerika 3 Azië Pacific
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Apothekers Artsen Dokters Leden van beroepsverenigingen Medische, wetenschappelijke en academische onderzoekers Paramedici Professionals in de biowetenschappen Professionals op het gebied van managed care Studenten en docenten in de gezondheidszorg Verpleegkundigen Ziekenhuisbestuurders
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Autonome groei van de opbrengsten Gewone EBITA-marge Verwaterde gewone winst per aandeel Vrij besteedbare kasstroom Liquiditeiten conversieverhouding Rendement op geïnvesteerd vermogen
■
4% 20% € 1,38 € 405 miljoen 0,91 8%
december 2007
24 21 18 15 12
■ ■ ■ ■ ■ ■
■ ■ ■ ■ ■
Accountants Accountantskantoren Advocaten Advocatenkantoren Auditors Bedrijfsafdelingen belast met interne accountantscontrole en fiscale zaken Bedrijfsjuristen Belastingadviseurs Juridische adviseurs Juridische opleidingsinstituten Zakelijke compliance specialisten
■ ■ ■ ■
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Koersontwikkeling sinds 2004 Aandelen van Wolters Kluwer zijn genoteerd aan de Euronext Amsterdam: WLSNc.NA (Bloomberg), WLSNc.AS (Reuters); fondscode 39590, ISIN code NL0000395903; en zijn opgenomen in de AEX en Euronext 100 indices. januari 2004
Advocatenkantoren Banken Beleggingsfondsen Effectenhuizen Effectenmakelaars en beleggingsadviseurs Financieel specialisten Hypotheekverstrekkers Indirecte geldverstrekkers Juridische afdelingen van bedrijven Kredietvertrekkers Spaarbanken Toezichthouders Verzekeringsmaatschappijen en -professionals
Klanten
Wolters Kluwer AEX (geïndexeerd) DJES Media (geïndexeerd) DJS Media (geïndexeerd)
Opbrengsten per medium in % 47 Elektronisch: 27 Internet / Online 20 Software / CD-rom 38 Print 15 Dienstverlening
Gewoon EBITA per divisie in miljoenen euro’s 112 Health 144 Corporate & Financial Services 197 Tax, Accounting & Legal 253 Legal, Tax & Regulatory Europe
Merken
Merken
Merken
Pharma Solutions Adis Source® Medical Research Ovid Professional & Education Lippincott Williams & Wilkins Clinical Solutions Clin-eguide Facts & Comparisons™ Medi-Span® ProVation Medical
Corporate Legal Services BizFilings CT Corporation CT Corsearch CT Summation CT TyMetrix UCC Direct Financial Services AppOne AuthenticWeb Bankers Systems CCH Capital Changes CCH Wall Street Desert Document Services Expere GainsKeeper GulfPak NILS INsource PCi Uniform Forms VMP Mortgage Solutions
Tax and Accounting ATX CANTAX CCH CCH TeamMate CorpSystem Kleinrock ProSystem fx Taxprep TaxWise Law & Business Aspen Publishers CCH Croner Kluwer Law International Loislaw Wolters Kluwer U.K.
Accountantskantoren Advocatenkantoren Ondernemingen Overheidsinstanties Professionals op het gebied van: Bankieren Effecten Financiën Fiscale zaken Human resources Regelgeving Transport Verzekeringen Wetgeving
Merken België Kluwer LinkPower Wolters Kluwer Belgium Centraal en Hongarije: CompLex, Akadémiai Kiadó Oost-Europa Polen: ABC, LEX, Oficyna, Wolters Kluwer Polska Roemenië: Wolters Kluwer Romania Rusland: Wolters Kluwer Russia, joint-venture met MCFR Slowakije: IURA Tsjechië: ASPI Denemarken Magnus Informatik Duitsland AnNoText Carl Heymanns Verlag Carl Link CW Haarfeld Luchterhand Werner Verlag Wolters Kluwer Deutschland Frankrijk Éditions Dalian Groupe Liaisons Lamy Wolters Kluwer France Italië CEDAM IPSOA Leggi d’Italia Professionale Osra UTET Giuridica Wolters Kluwer Italia Nederland Kluwer Noorwegen Akelius Portugal Wolters Kluwer Portugal Spanje A3 Software CISS Especial Directivos LA LEY Wolters Kluwer Educación Wolters Kluwer España Zweden Norstedts Juridik Wolters Kluwer Transport Services Met activiteiten in Europa Nolis Teleroute Transwide
Kerngegevens 2007 Opbrengsten € 3.413 miljoen Gewoon EBITA € 667 miljoen
Divisie
Divisie
Divisie
Divisie
Health
Corporate & Financial Services
Tax, Accounting & Legal
Legal, Tax & Regulatory Europe
Activiteiten
Activiteiten
Activiteiten
Activiteiten
de Verenigde Staten, Canada, Europa, Azië Pacific en Latijns-Amerika
de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk
de Verenigde Staten, Canada, Europa en Azië Pacific
Corporate Legal Services, Financial Services
Tax and Accounting, Law & Business
België, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Hongarije, Italië, Nederland, Noorwegen, Polen, Portugal, Roemenië, Rusland, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Zweden
Klanten
Klanten
Pharma Solutions, Medical Research, Professional & Education, Clinical Solutions Klanten ■ ■
Belangrijkste prestatie-indicatoren 2007
Opbrengsten per divisie in miljoenen euro’s en in % van het totaal 761 Health (22%) 522 Corporate & Financial Services (15%) 881 Tax, Accounting & Legal (26%) 1.249 Legal, Tax & Regulatory Europe (37%)
2007
Geografische spreiding van de opbrengsten in % 45 Europa 52 Noord-Amerika 3 Azië Pacific
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Apothekers Artsen Dokters Leden van beroepsverenigingen Medische, wetenschappelijke en academische onderzoekers Paramedici Professionals in de biowetenschappen Professionals op het gebied van managed care Studenten en docenten in de gezondheidszorg Verpleegkundigen Ziekenhuisbestuurders
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Autonome groei van de opbrengsten Gewone EBITA-marge Verwaterde gewone winst per aandeel Vrij besteedbare kasstroom Liquiditeiten conversieverhouding Rendement op geïnvesteerd vermogen
■
4% 20% € 1,38 € 405 miljoen 0,91 8%
december 2007
24 21 18 15 12
■ ■ ■ ■ ■ ■
■ ■ ■ ■ ■
Accountants Accountantskantoren Advocaten Advocatenkantoren Auditors Bedrijfsafdelingen belast met interne accountantscontrole en fiscale zaken Bedrijfsjuristen Belastingadviseurs Juridische adviseurs Juridische opleidingsinstituten Zakelijke compliance specialisten
■ ■ ■ ■
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Koersontwikkeling sinds 2004 Aandelen van Wolters Kluwer zijn genoteerd aan de Euronext Amsterdam: WLSNc.NA (Bloomberg), WLSNc.AS (Reuters); fondscode 39590, ISIN code NL0000395903; en zijn opgenomen in de AEX en Euronext 100 indices. januari 2004
Advocatenkantoren Banken Beleggingsfondsen Effectenhuizen Effectenmakelaars en beleggingsadviseurs Financieel specialisten Hypotheekverstrekkers Indirecte geldverstrekkers Juridische afdelingen van bedrijven Kredietvertrekkers Spaarbanken Toezichthouders Verzekeringsmaatschappijen en -professionals
Klanten
Wolters Kluwer AEX (geïndexeerd) DJES Media (geïndexeerd) DJS Media (geïndexeerd)
Opbrengsten per medium in % 47 Elektronisch: 27 Internet / Online 20 Software / CD-rom 38 Print 15 Dienstverlening
Gewoon EBITA per divisie in miljoenen euro’s 112 Health 144 Corporate & Financial Services 197 Tax, Accounting & Legal 253 Legal, Tax & Regulatory Europe
Merken
Merken
Merken
Pharma Solutions Adis Source® Medical Research Ovid Professional & Education Lippincott Williams & Wilkins Clinical Solutions Clin-eguide Facts & Comparisons™ Medi-Span® ProVation Medical
Corporate Legal Services BizFilings CT Corporation CT Corsearch CT Summation CT TyMetrix UCC Direct Financial Services AppOne AuthenticWeb Bankers Systems CCH Capital Changes CCH Wall Street Desert Document Services Expere GainsKeeper GulfPak NILS INsource PCi Uniform Forms VMP Mortgage Solutions
Tax and Accounting ATX CANTAX CCH CCH TeamMate CorpSystem Kleinrock ProSystem fx Taxprep TaxWise Law & Business Aspen Publishers CCH Croner Kluwer Law International Loislaw Wolters Kluwer U.K.
Accountantskantoren Advocatenkantoren Ondernemingen Overheidsinstanties Professionals op het gebied van: Bankieren Effecten Financiën Fiscale zaken Human resources Regelgeving Transport Verzekeringen Wetgeving
Merken België Kluwer LinkPower Wolters Kluwer Belgium Centraal en Hongarije: CompLex, Akadémiai Kiadó Oost-Europa Polen: ABC, LEX, Oficyna, Wolters Kluwer Polska Roemenië: Wolters Kluwer Romania Rusland: Wolters Kluwer Russia, joint-venture met MCFR Slowakije: IURA Tsjechië: ASPI Denemarken Magnus Informatik Duitsland AnNoText Carl Heymanns Verlag Carl Link CW Haarfeld Luchterhand Werner Verlag Wolters Kluwer Deutschland Frankrijk Éditions Dalian Groupe Liaisons Lamy Wolters Kluwer France Italië CEDAM IPSOA Leggi d’Italia Professionale Osra UTET Giuridica Wolters Kluwer Italia Nederland Kluwer Noorwegen Akelius Portugal Wolters Kluwer Portugal Spanje A3 Software CISS Especial Directivos LA LEY Wolters Kluwer Educación Wolters Kluwer España Zweden Norstedts Juridik Wolters Kluwer Transport Services Met activiteiten in Europa Nolis Teleroute Transwide
Professional’s
www.wolterskluwer.com
Jaaroverzicht
The
Wolters Kluwer is een mondiale, toonaangevende aanbieder van informatiediensten en uitgeverij. Als The Professional’s First Choice stelt Wolters Kluwer professionals in staat hun cruciale beslissingen effectief te nemen en
Jaaroverzicht 2007
First
hun productiviteit te verhogen met informatie, hulpmiddelen en oplossingen.
Choice
The Professional’s First Choice
HEALTH
20 07
C O RPO RAT E & FIN AN C IAL SE RVIC E S
Wolters Kluwer Health is de wereldwijd leidende aanbieder van informatie en zakelijke content aan professionals in de gezondheidszorg en voorziet artsen, verpleegkundigen, paramedici, apothekers, academici, zorgverzekeraars en professionals in de biowetenschappen van oplossingen voor onderzoek en ontwikkeling, het point-of-learning, het point-of-dispensing en het point-of-care.
Wolters Kluwer Corporate & Financial Services levert een toonaangevend en uitgebreid pakket van producten, diensten en oplossingen voor juristen en professionals in het bank- en verzekeringswezen en de effectenhandel in de Verenigde Staten en in het Verenigd Koninkrijk die hen in staat stelt beter te functioneren.
T A X , A C C O UN T I N G & L E GA L
LE GAL, T AX & RE GU LAT O RY E U RO PE
Wolters Kluwer Tax, Accounting & Legal is een toonaangevende aanbieder van onderzoek, software en werkproceshulpmiddelen op het gebied van belastingen, accounting en interne controle en voor specialistische vakgebieden in de juridische en zakelijke compliancemarkten in de Verenigde Staten, Canada, Azië Pacific en Europa.
Wolters Kluwer Legal, Tax & Regulatory Europe is de toonaangevende leider die een breed scala biedt aan informatie, software en diensten aan professionele klanten op de Europese markten voor recht, belastingen, human resources, publiek en overheidsbestuur, regelgeving terzake gezondheid, veiligheid en milieu, en transport.
Wolters Kluwer
Professional’s
www.wolterskluwer.com
Jaaroverzicht
The
Wolters Kluwer is een mondiale, toonaangevende aanbieder van informatiediensten en uitgeverij. Als The Professional’s First Choice stelt Wolters Kluwer professionals in staat hun cruciale beslissingen effectief te nemen en
Jaaroverzicht 2007
First
hun productiviteit te verhogen met informatie, hulpmiddelen en oplossingen.
Choice
The Professional’s First Choice
HEALTH
20 07
C O RPO RAT E & FIN AN C IAL SE RVIC E S
Wolters Kluwer Health is de wereldwijd leidende aanbieder van informatie en zakelijke content aan professionals in de gezondheidszorg en voorziet artsen, verpleegkundigen, paramedici, apothekers, academici, zorgverzekeraars en professionals in de biowetenschappen van oplossingen voor onderzoek en ontwikkeling, het point-of-learning, het point-of-dispensing en het point-of-care.
Wolters Kluwer Corporate & Financial Services levert een toonaangevend en uitgebreid pakket van producten, diensten en oplossingen voor juristen en professionals in het bank- en verzekeringswezen en de effectenhandel in de Verenigde Staten en in het Verenigd Koninkrijk die hen in staat stelt beter te functioneren.
T A X , A C C O UN T I N G & L E GA L
LE GAL, T AX & RE GU LAT O RY E U RO PE
Wolters Kluwer Tax, Accounting & Legal is een toonaangevende aanbieder van onderzoek, software en werkproceshulpmiddelen op het gebied van belastingen, accounting en interne controle en voor specialistische vakgebieden in de juridische en zakelijke compliancemarkten in de Verenigde Staten, Canada, Azië Pacific en Europa.
Wolters Kluwer Legal, Tax & Regulatory Europe is de toonaangevende leider die een breed scala biedt aan informatie, software en diensten aan professionele klanten op de Europese markten voor recht, belastingen, human resources, publiek en overheidsbestuur, regelgeving terzake gezondheid, veiligheid en milieu, en transport.
Wolters Kluwer